Ledenraad 9 juni 2015 bijlage 7a
Jaarrekening
2014
Ledenraad 9 juni 2015 bijlage 7a
Inhoud 1.
Algemeen ........................................................................................................................ 3
2.
Verklaringen .................................................................................................................... 5 2.1
Bestuursverklaring .............................................................................................. 5
3. Jaarrekening......................................................................................................................... 6 3.1. Balans (na resultaatbestemming) ............................................................................ 6 3.2. Exploitatierekening................................................................................................... 7 3.3. Toelichting op de jaarrekening ................................................................................. 8 3.4. Toelichting en specificatie balans .......................................................................... 11 3.5. Niet uit de balans blijkende verplichtingen ............................................................. 17 3.6. Analyse resultaat 2014 – begroting 2014 .............................................................. 18 4.
Overige gegevens ......................................................................................................... 24 4.1. Resultaatbestemming over het boekjaar 2013 ...................................................... 24 4.2. Voorstel resultaatbestemming over het boekjaar 2014.......................................... 24 4.3. Controleverklaring van de onafhankelijke accountant ........................................... 24
Bijlage 1: specificatie eigen vermogen provincies t.b.v. afdelingen ....................................... 25 Bijlage 2: specificatie activiteitenkosten ................................................................................. 26
Pagina 2 van 27
Ledenraad 9 juni 2015 bijlage 7a
1. Algemeen Missie: De PCOB laat vanuit christelijk-sociaal gedachtegoed een eigen geluid horen. Leden van de PCOB maken deel uit van een maatschappelijke beweging die zich inzet voor alle ouderen.
Exploitatie 2014 (in €) Resultaat landelijke organisatie Resultaat afdelingen / (voormalige) gewesten
Werkelijk 63.451 25.029
Totaal resultaat 2014
88.480
In hoofdstuk 3.6 (analyse resultaat) wordt het resultaat nader gespecificeerd en toegelicht.
Kengetallen landelijke organisatie Om de vergelijking met de kengetallen over het jaar 2013 zuiver te houden, zijn hier alleen de kengetallen van de landelijke organisatie weergegeven.
Kengetallen (landelijke organisatie) Aantal leden per 31-12 Aantal (voormalige) gewesten Aantal afdelingen % vrouwen % mannen Omzet Kosten Kosten landelijke organisatie per lid Baten per lid: Baten uit bedrijfsleven Baten uit fondsen, subsidies, overig Baten uit contributieafdracht Totaal baten per lid Contributieafdracht per individueel lid Contributieafdracht per leefverband Adviescontributie per individueel lid Adviescontributie per leefverband Fte's per 31-12 Current ratio * Solvabiliteitsratio **
2014 2013 87.811 93.940 3 13 325 340 63% 63% 37% 37% € 2.900.352 € 3.731.227 € 2.836.901 € 3.886.703 32,31 41,37 € € € €
4,02 6,46 22,55 33,03
€ € € €
7,28 11,41 21,04 39,72
€ € € €
23,00 39,00 36,50 58,50 13,8
€ € € €
22,00 37,00 35,50 56,50 23,3
6,77 0,84
3,70 0,74
Pagina 3 van 27
Ledenraad 9 juni 2015 bijlage 7a
* De current ratio (= vorderingen en liquide middelen / kortlopende schulden) is een kengetal om de liquiditeit van een organisatie te meten. Het geeft de mate aan waarin verschaffers van kort vreemd vermogen (kortlopende schulden) uit de vlottende activa (vorderingen, liquide middelen) kunnen worden betaald. Een gezonde waarde ligt boven de 1. ** De solvabiliteitsratio (= eigen vermogen / totaal vermogen) geeft inzicht in de mate waarin de organisatie in staat is aan zijn financiële verplichtingen te voldoen. Afhankelijk van de directe opbrengstwaarde van de activa ligt de minimumnorm van de waarde tussen 0,25 en 0,50. Resultaatbestemming 2014 (in €) Financiering via bestemmingsreserve "PCOB Nieuwe Stijl" Financiering via continuïteitsreserve (kosten reorganisatie) Financiering via bestemmingsreserve steun afdelingen Financiering via erfstellingen & legaten Financiering via reserve provincies (voormalige gewesten) t.b.v. afdelingen Subtotaal financiering reserves
35.479 364.681 500 872 24.531 426.063
Toevoeging aan continuïteitsreserve Toevoeging aan projectenpot Toevoeging aan bestemmingsreserve "Verenigingsprogramma's" Toevoeging eigen vermogen afdelingen
-44.681 -12.518 -413.482 -43.862
Subtotaal toevoeging reserves
-514.543
Totaal resultaatbestemming 2014
-88.480
* negatief bedrag is toevoeging aan reserve De resultaatbestemming is reeds verwerkt in de balans per 31-12-2014.
Pagina 4 van 27
Ledenraad 9 juni 2015 bijlage 7a
2. Verklaringen 2.1 Bestuursverklaring Hierbij verklaren wij dat de jaarrekening 2014 van de Vereniging Protestants Christelijke Ouderen Bond (PCOB), gevestigd te Zwolle, naar waarheid is opgemaakt en dat deze naar onze mening voldoet aan de betreffende, van overheidswege voorgeschreven en/of bindend verklaarde richtlijnen. Wij hebben in dezen kennis genomen van de verklaring van de externe accountant. Zwolle, juni 2015 Namens het bestuur, (Waarnemend) voorzitter:
drs. E.H. Haitsma
Secretaris:
mr. O. Pol
Penningmeester:
E. Biemond
De overige leden van het landelijk bestuur zijn: G.M. Telgen-Swarts drs. P.D. Eenshuistra
Pagina 5 van 27
Ledenraad 9 juni 2015 bijlage 7a
3. Jaarrekening 3.1. Balans (na resultaatbestemming) Activa Vaste activa Materiële vaste activa Installaties Inventaris ICT
31-12-2014 €
31-12-2013 €
1.849 25.563 15.565 42.977
2.521 38.569 28.419 69.509
65.038 67.636 132.674
46.456 102.175 148.631
2.878.060 2.878.060
2.803.746 2.803.746
Activa afdelingen en (voormalige) gewesten
2.270.096
2.363.902
Totaal Activa
5.323.807
5.385.788
771.565
771.565
290.000 49.100 905.341 52.766 181.741 47.061 99.344 1.625.353
610.000 49.600 491.859 88.245 181.741 0 0 1.421.445
1.944.550
1.801.203
363.910
421.724
4.705.378
4.415.937
0
0
444.462 173.967 618.429
798.593 171.258 969.851
5.323.807
5.385.788
Vlottende activa Vorderingen Debiteuren Overlopende activa/overige vorderingen Liquide middelen Liquide middelen
Passiva Eigen vermogen Algemene reserve Bestemmingsreserves Continuïteitsreserve Reserve steun afdelingen Reserve verenigingsprogramma's Reserve PCOB Nieuwe Stijl Reserve ziekteverzuim Projectenpot Erfstellingen & legaten t.b.v. afdelingen
Eigen vermogen afdelingen Eigen vermogen provincies t.b.v. afdelingen (zie bijlage) Totaal eigen vermogen Voorzieningen Voorziening onderhoudsfonds Kortlopende schulden Kortlopende schulden Kortlopende schulden afdelingen en (voormalige) gewesten
Totaal passiva
Pagina 6 van 27
Ledenraad 9 juni 2015 bijlage 7a
3.2. Exploitatierekening Begroting Exploitatie Verschil Exploitatie 2014 2014 2014 2013 Baten
€
€
€
€
Contributieafdracht
1 2.048.000
1.980.051
-67.949
1.976.253
Bedrijfsleven
2
420.000
352.991
-67.009
683.531
Fondsen/subsidies/overig
3
614.000
567.310
-46.690
1.071.443
Baten afdelingen/ (voormalige) gewesten
4
pm
1.479.745
nvt
1.552.712
4.380.097 -181.648
5.283.939
Totaal baten
3.082.000
Lasten Personeelskosten
5 1.350.000
1.332.155
17.845
1.840.639
Huisvesting
6
120.000
106.806
13.194
106.376
Kantoorkosten
7
190.000
145.226
44.774
155.684
Afschrijving & rente
8
35.000
29.158
5.842
29.642
Bestuur & toezicht
9
100.000
72.775
27.225
74.900
Inhuur extern
10
150.000
103.579
46.421
263.128
Activiteitenkosten
11 1.200.000
1.047.202
152.798
1.416.334
Correctie activiteitenkosten
12
pm
-40.203
nvt
-150.355
Lasten afdelingen/ (voormalige) gewesten 13
pm
1.494.919
nvt
1.621.224
3.145.000
4.291.617
308.099
5.357.572
-63.000
88.480
151.480
-73.633
35.479
27.521
102.755
364.681 -364.681
-30.000
Totaal lasten Resultaat Resultaatbestemming Financiering via PCOB Nieuwe Stijl
14
63.000
Financiering via continuitëitsreserve
15
0
Financiering via reserve steun afdelingen
16
0
500
-500
0
Financiering via erfstellingen & legaten
17
0
872
-872
0
Financiering via reserve provincies
18
0
24.531
-24.531
0
Toevoeging aan continuitëitsreserve
19
0
-44.681
44.681
0
Toev. reserve ziekteverzuim
20
0
0
0
-15.036
Toevoeging aan projectenpot
21
0
-12.518
12.518
0
Toevoeging aan verenigingsprogramma's Toevoeging vermogen afdelingen / (vm) gewesten
22
0
-413.482
413.482
97.757
23
0
-43.862
43.862
-81.843
63.000
-88.480
151.480
73.633
-63.000
63.451
126.451
-155.476
pm
25.029
nvt
81.843
Totaal resultaatbestemming Specificatie: Resultaat landelijke organisatie Resultaat afdelingen en (vm) gewesten
Pagina 7 van 27
Ledenraad 9 juni 2015 bijlage 7a
3.3. Toelichting op de jaarrekening Algemene toelichting Activiteiten Politiek-maatschappelijke belangenbehartiging op plaatselijk, regionaal, nationaal en internationaal niveau; Het bieden van een ‘tehuis’ voor sociale en culturele activiteiten en het organiseren van deze activiteiten; Het maatschappelijk vitaliseren van ouderen. Het accent ligt daarbij op het vergroten van de mogelijkheden tot maatschappelijke participatie en het opheffen van leeftijdsdiscriminatie; Het centraal ondersteunen van de leden in (voormalige) gewesten en afdelingen in hun bestuurlijke en belangenbehartigende werk. Doelstelling De vereniging PCOB stelt zich ten doel de geestelijke en materiële belangen van zowel de ouderen in het algemeen, als die van haar leden in het bijzonder, op de meest doeltreffende wijze en in de meest uitgebreide zin te behartigen. Verbonden partijen Twee bestuursleden vormen het bestuur van de Stichting Steunfonds Protestants Christelijke Ouderen Bond. Het vermogen van deze stichting is in 2002 overgedragen aan de vereniging. Op dit moment vinden geen activiteiten meer plaats in deze stichting. De stichting wordt alleen aangehouden voor mogelijke legaten die gericht zijn aan deze stichting, maar feitelijk bestemd zijn voor de vereniging. Grondslagen voor waardering van activa en passiva Algemeen De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de Richtlijn voor de Jaarverslaggeving C1 “Kleine Organisaties-zonder-winststreven”. Activa en passiva worden in het algemeen gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs (historische kostprijs), tenzij een specifieke waarderingsgrondslag is vermeld. Afdelingen en (voormalige) gewesten De financiële verslaglegging van de vereniging PCOB richt zich op geldstromen, bezittingen en schulden die zijn vastgelegd van zowel het landelijk bureau van de PCOB als de afdelingen en (voormalige) gewesten van PCOB. Aangezien de PCOB één juridische entiteit is, is vanaf de jaarrekening 2011 gestart met het verzamelen van cijfers van de (voormalige) gewesten en afdelingen om deze op te nemen in de jaarrekening van de Vereniging PCOB. In de jaarrekening 2014 is 93 % opgenomen, wat een stijging is van 5 % ten opzichte van het voorgaande jaar. Omdat van meer afdelingen (dan vorig boekjaar) de jaarcijfers zijn verantwoord in deze jaarrekening, is de mutatie in het eigen vermogen per balansdatum 31 december 2014 t.o.v. 31 december 2013 niet gelijk aan het resultaat van 2014. Ook is aantal en samenstelling anders dan voorgaand jaar. De vermelde bedragen geven echter voldoende indicatie voor het aanwezige vermogen in het land en voor het maken van analyses. Verder heeft er een Pagina 8 van 27
Ledenraad 9 juni 2015 bijlage 7a verschuiving plaatsgevonden van kortlopende schulden naar eigen vermogen van de posten projectenpot 2013 ( €34.543,-) en erfstellingen & legaten (€100.216,-).
Resumé: Aansluiting vermogensmutatie met resultaat 2014 Resultaat 2014 Mutatie eigen vermogen 2014 Verschil
88.480 289.441 200.961
Verklaring: vermogensmutatie Legaten afdelingen (herrubricering) Projectenpot 2013 (herrubricering) Mutatie vermogen afdelingen Vermogensmutatie (voormalige) gewesten Correctie (voormalige) gewesten
100.216 34.543 103.695 -33.283 -4.210
Totaal
200.961
Materiële vaste activa De materiële vaste activa zijn gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs onder aftrek van de op economische levensduur gebaseerde afschrijvingen. De verkrijgingsprijs wordt verminderd met subsidies specifiek verkregen voor de betreffende aanschaf. Vorderingen De vorderingen worden bij eerste verwerking opgenomen tegen de reële waarde en vervolgens gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. De reële waarde en geamortiseerde kostprijs zijn gelijk aan de nominale waarde. Noodzakelijk geachte voorzieningen voor mogelijke verliezen als gevolg van oninbaarheid worden in mindering gebracht. Deze voorzieningen worden bepaald op basis van de dynamische methode aan de hand van de ouderdom. Voor zover niet anders vermeld hebben de vorderingen een looptijd korter dan één jaar. Liquide middelen De liquide middelen zijn opgenomen tegen nominale waarde. De liquide middelen staan ter vrije beschikking van de vereniging. Voorzieningen De voorzieningen zijn opgenomen tegen de nominale waarde van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om de verplichting en verliezen af te wikkelen. Kortlopende schulden Opgenomen schulden worden bij eerste verwerking opgenomen tegen de reële waarde en vervolgens gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. Voor zover niet anders vermeld hebben de kortlopende schulden een looptijd korter dan één jaar. Pagina 9 van 27
Ledenraad 9 juni 2015 bijlage 7a
Grondslagen voor bepaling van het resultaat Algemeen Het resultaat is gedefinieerd als het verschil tussen de opbrengstwaarde van de geleverde prestaties en de kosten en andere lasten over het jaar. De resultaten op transacties worden verantwoord in het jaar waarin zij zijn gerealiseerd. Baten Onder baten wordt verstaan de opbrengst van de in het verslagjaar geleverde goederen en verleende diensten. Lasten De kosten worden bepaald op historische basis en toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. Afschrijvingen op materiële vaste activa Materiële vaste activa worden vanaf het moment van ingebruikneming afgeschreven over de verwachte economische levensduur van het actief. Boekwinsten en -verliezen bij verkoop van materiële vaste activa worden apart weergegeven in de exploitatierekening. De volgende afschrijvingspercentages worden gehanteerd: - Installaties 5% - 20% - Kantoormeubilair 20% - Kantoorapparatuur 20% - ICT 25% - 33,33% Personeelsbeloningen PCOB valt onder de cao Welzijn & maatschappelijke dienstverlening. Werknemers van PCOB worden gesalarieerd volgens deze cao. PCOB is aangesloten bij het Pensioenfonds Zorg en Welzijn. De werknemer is op grond van zijn arbeidsovereenkomst met de werkgever deelnemer in het Pensioenfonds Zorg en Welzijn. De premie voor het ouderdomspensioen/partnerpensioen bedraagt 24,4% (werknemer 11,9% en werkgever 12,5%). De premie voor het arbeidsongeschiktheidspensioen bedraagt 0,4% (werkgever 0,4%).
Pagina 10 van 27
Ledenraad 9 juni 2015 bijlage 7a
3.4. Toelichting en specificatie balans Activa Vaste activa
Categorie € Stand per 1 januari 2014 Verkrijgingsprijs Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde Mutaties Investeringen Desinvesteringen Afschrijvingen desinvesteringen Afschrijvingen Stand per 31 december 2014 Verkrijgingsprijs Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde
Installaties Inventaris
ICT
3.766 -1.245
67.638 -29.069
100.272 -71.853
2.521
38.569
28.419
0 0 0 -672
0 0 0 -13.006
2.626 0 0 -15.480
-672
-13.006
-12.854
3.766 -1.917
67.638 -42.075
102.898 -87.333
1.849
25.563
15.565
31-12-2014 31-12-2013 € € Vlottende activa Debiteuren Voorziening dubieuze debiteuren Totaal debiteuren Overlopende activa/overige vorderingen Vooruitbetaalde kosten Te ontvangen rente Te vorderen pensioenpremies Marketingbijdrage zorgverzekeringen Diversen
69.533 -4.495 65.038
51.065 -4.609 46.456
31.607 18.574 0 16.962 493 67.636
36.650 7.890 0 50.000 7.635 102.175
Pagina 11 van 27
Ledenraad 9 juni 2015 bijlage 7a
31-12-2014 31-12-2013 € € Liquide middelen Kas Rabobank
330 2.877.730 2.878.060
262 2.803.484 2.803.746
Er is een bankgarantie afgegeven van €18.204,11 aan de verhuurder van het kantoorpand aan de Zuiderzeelaan 19 te Zwolle (t.b.v. van de huurovereenkomst). Activa afdelingen en (voormalige) gewesten Vaste activa Vorderingen Liquide middelen
62.118 49.381 2.158.597 2.270.096
50.963 87.338 2.225.601 2.363.902
De gegevens van 93 % van de afdelingen en (voormalige) gewesten zijn opgenomen in de jaarrekening over 2014.
Pagina 12 van 27
Ledenraad 9 juni 2015 bijlage 7a Passiva 31-12-2014 31-12-2013 € € Algemene reserve
771.565
771.565
610.000 -320.000
580.000 30.000
290.000
610.000
Bestemmingsreserves Continuïteitsreserve Saldo per 1 januari Mutatie lopend jaar Saldo per 31 december
De continuïteitsreserve kan door de PCOB worden gebruikt om, indien substantiële vermindering van inkomsten noodzaakt tot collectief dan wel gedeeltelijk collectief ontslag van personeel, te voldoen aan de wachtgeldverplichtingen krachtens de voor het PCOBpersoneel geldende CAO Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening, dan wel aan de financiële consequenties van een sociaal plan. Het bedrag van deze reserve is gebaseerd op de wachtgeldverplichtingen vanuit deze CAO. Jaarlijks wordt door het landelijk bestuur beoordeeld of er reden is om de omvang van de reserve aan te passen. Het landelijk bestuur stelt voor, via resultaatsbestemming, een bedrag van €364.681,- ten laste van deze reserve te brengen. Dit zijn kosten die gemaakt zijn in 2014 in het kader van de doorgevoerde reorganisatie. Daarnaast stelt het landelijk bestuur voor om een bedrag van €44.681,- toe te voegen om de reserve op een voldoende peil te houden. Dit is gebaseerd op het functieplaatsenplan van PCOB van 14 Fte. Reserve steun afdelingen Saldo per 1 januari Mutatie lopend jaar Saldo per 31 december
49.600 -500 49.100
49.600 0 49.600
De reserve steun afdelingen kan gebruikt worden voor bijdragen aan afdelingen, die financiële ondersteuning behoeven, conform de door het landelijk bestuur vastgestelde criteria. Jaarlijks wordt door het landelijk bestuur beoordeeld of er reden is om de omvang van de reserve aan te passen. In 2014 is voor een bedrag van €500,- aan steun verleend aan de afdeling Rotterdam-Hoogvliet. Reserve Verenigingsprogramma's Saldo per 1 januari Bij: Af: inzet lopend jaar Totale mutatie lopend jaar Saldo per 31 december
491.859 413.482 0 413.482 905.341
589.616 0 -97.757 -97.757 491.859
Pagina 13 van 27
Ledenraad 9 juni 2015 bijlage 7a PCOB streeft ernaar om budgetneutraal te werken, waarbij inkomsten en bestedingen tijdens een boekjaar in evenwicht zijn. Indien overschotten of tekorten ontstaan binnen een boekjaar, dan kunnen deze toegevoegd c.q. onttrokken worden aan de bestemmingsreserve verenigingsprogramma's. In het strategisch plan, zoals beschreven in de Basisnotitie ‘PCOB Nieuwe Stijl’ worden de activiteiten ingedeeld in vier onderdelen, te weten Inhoud, Vereniging, Leden en Beheer/administratie. Het beleid van de PCOB is erop gericht dat activiteiten t.b.v. leden in principe worden gefinancierd vanuit de contributie. Daarnaast worden ook activiteiten vallend onder de onderdelen Inhoud en Vereniging deels uit de contributie(afdracht) gefinancierd. Overige activiteiten worden gefinancierd uit andere inkomstenbronnen dan de contributie. Te denken valt aan subsidies, sponsoring, commerciële activiteiten, fondsenwerving, etc. Daarnaast is een bron van financiering geld dat in een bepaald jaar extra is verkregen en niet voor dat boekjaar benodigd. Dit geld kan toegevoegd worden aan de bestemmingsreserve en gebruikt worden ter (gedeeltelijke) financiering van activiteiten. Op deze manier wordt een buffer gecreëerd om de continuïteit te waarborgen. 31-12-2014 31-12-2013 € € Reserve PCOB Nieuwe Stijl Saldo per 1 januari Bij: Af: inzet lopend jaar Totale mutatie lopend jaar Saldo per 31 december
88.245 0 -35.479 -35.479 52.766
191.000 0 -102.755 -102.755 88.245
De heroriëntatie PCOB Nieuwe Stijl is gestart in 2011. Dit omvat zowel het moderniseren van de verenigingsdemocratie als het ontwikkelen van inhoudelijke programma's. In 2014 zijn kosten (activiteiten- en personeelskosten) gemaakt ten behoeve van de transitie van gewesten voor een bedrag van €35.479,-. Het landelijk bestuur stelt voor om deze kosten, via resultaatbestemming, ten laste te brengen van deze reserve. Reserve ziekteverzuim Saldo per 1 januari Toevoeging lopend jaar Af: vervanging lopend jaar Totale mutatie lopend jaar
181.741 0 0 0
166.705 25.930 -10.894 15.036
Saldo per 31 december
181.741
181.741
De PCOB is eigen risicodrager en daarom is een reserve ziekteverzuim ingesteld. Jaarlijks stelt het landelijk bestuur via de begroting vast welk bedrag in het komende jaar beschikbaar is voor vervanging bij ziekte. Bij vaststelling van de jaarrekening wordt via resultaatbestemming definitief vastgesteld wat de hoogte van deze reserve moet zijn. Het landelijk bestuur ziet geen aanleiding om hier ten laste van het resultaat 2014 een bedrag aan toe te voegen.
Pagina 14 van 27
Ledenraad 9 juni 2015 bijlage 7a
31-12-2014 31-12-2013 € €
Projectenpot Saldo per 1 januari Toevoeging lopend jaar Af: inzet lopend jaar Totale mutatie lopend jaar Saldo per 31 december
0 55.405 -8.344 47.061 47.061
0 0 0 0 0
Vanuit de opbrengst van de jaarlijkse actie vrijwillige bijdrage wordt 25% rechtstreeks verdeeld onder alle afdelingen, 50% is bestemd voor landelijke activiteiten. De resterende 25% wordt in een projectenpot gestopt. In de maand juni hebben alle afdelingen €101,60 ontvangen. Ieder jaar kunnen afdelingen een beroep doen op genoemde projectenpot. De aanvragen moeten verband houden met het thema van de actie vrijwillige bijdrage in het voorgaande jaar. Het thema voor de projectenpot 2013 is ‘zichtbaarheid’. Het thema voor de projectenpot 2014 is “ praten over levenseinde”. Het bestuur stelt voor om de aanvragen voor de projectenpot 2013 (in 2014 aangevraagd door afdelingen) voor een bedrag van €8.344,- ten laste van deze reserve te brengen. De toevoeging van €55.405,- betreft €34.543,- inzake projectenpot 2013 en €20.862,- inzake projectenpot 2014. Erfstellingen & Legaten t.b.v. afdelingen: Saldo per 1 januari Toevoeging lopend jaar Af: inzet lopend jaar Totale mutatie lopend jaar Saldo per 31 december
0 100.216 -872 99.344 99.344
0 0 0 0 0
In de jaarrekening 2013 was een bedrag van €100.216,- opgenomen onder de post kortlopende schulden (legaten t.b.v. afdelingen). In 2014 is dit geherrubriceerd. Eigen vermogen afdelingen Eigen vermogen provincies t.b.v. afdelingen Reserve provincies (voormalige gewesten) t.b.v. afdelingen Eigen vermogen (voormalige) gewesten
1.944.550
1.801.203
212.331 151.579 363.910
30.283 391.441 421.724
De gegevens van 93 % van de afdelingen en (voormalige) gewesten zijn opgenomen in de jaarrekening 2014. De reserve provincies betreft het vermogen van (voormalige) PCOB-gewesten, dat na afronding van het transitieproces overgedragen is aan de landelijke organisatie. Dit vermogen is geoormerkt voor activiteiten van afdelingen binnen de desbetreffende provincie. Pagina 15 van 27
Ledenraad 9 juni 2015 bijlage 7a Afdelingen kunnen gezamenlijk projectvoorstellen indienen bij de directie van PCOB. Een specificatie is opgenomen in bijlage 1 van de jaarrekening. Voorzieningen 31-12-2014 31-12-2013 € €
Voorziening onderhoudsfonds Saldo per 1 januari Toevoeging lopend jaar Af: vrijval
0 0 0
1.993 0 -1.993
Saldo per 31 december
0
0
De voorziening onderhoudsfonds was bedoeld voor groot onderhoud aan het kantoorpand aan de Blijmarkt te Zwolle. Dit pand is in februari 2012 verkocht. Het restant is in 2013 vrijgevallen. Kortlopende schulden Kortlopende schulden landelijke organisatie Loonheffing Vooruit ontvangen projectsubsidies Aandeel actie vrijwillige bijdrage afdelingen Reservering vakantiegeld/vakantiedagen Pensioenlasten Crediteuren Kruisposten Legaten t.b.v. afdelingen Overig
Kortlopende schulden afdelingen/ (voormalige) gewesten
55.538 41.981 20.862 44.622 31.904 93.939 0 0 155.616
83.113 28.076 69.086 165.521 2.865 176.261 3.666 100.216 169.789
444.462
798.593
173.967
171.258
De kortlopende schulden afdelingen/(voormalige) gewesten betreffen de volgende posten: - Vooruitontvangen bedragen: met name contributies (ca. €78.000,-); - Te betalen kosten inzake zaalhuur, nieuwsbrieven, etc. (ca. €96.000,-);
Pagina 16 van 27
Ledenraad 9 juni 2015 bijlage 7a
3.5. Niet uit de balans blijkende verplichtingen Rabobank De Rabobank is de huisbankier van de PCOB. Met deze bank is een arrangement afgesloten waar alle afdelingen en (voormalige) gewesten gebruik van kunnen maken. Door gebruik te maken van dit arrangement zijn afdelingen goedkoper uit. Leaseverplichtingen Voor onderstaande zaken is een lease- c.q. huurcontract afgesloten: Printer/copier ; 45 maanden a €1.203,- ; afloop: 2017 (huur) Huurverplichtingen Per september 2012 is het kantoorpand aan de Zuiderzeelaan 19 gehuurd voor 24 kwartalen van €20.927,85. Dit huurcontract loopt af per september 2018. Reorganisatie Bij het landelijk bureau van de PCOB te Zwolle heeft in januari 2014 een reorganisatie plaatsgevonden. De kosten van deze reorganisatie komen in 2014 (en verder), via de exploitatierekening, ten laste van de daartoe bestemde continuïteitsreserve. De verantwoording van de reorganisatie vindt plaats conform Richtlijn voor de jaarverslaggeving RJ 252.416.
Pagina 17 van 27
Ledenraad 9 juni 2015 bijlage 7a
3.6. Analyse resultaat 2014 – begroting 2014 Het totale resultaat van de landelijke organisatie komt uit op €63.451,-. De lagere opbrengsten (€181.648,-) worden ruimschoots gecompenseerd door de lagere kosten (€308.099,-). Onderstaand een toelichting op de exploitatie over het boekjaar 2014. De cijfers in de toelichting corresponderen met de cijfers in de exploitatierekening in paragraaf 3.2. 1. Contributieafdracht De contributieafdracht is per 1 januari 2014 verhoogd met €1,- per lid. Tegelijkertijd is de afdracht gebaseerd op het aantal leden op peildatum 1 januari en 1 juli van 2014. De afdrachtbaten zijn €67.949,- lager dan begroot. Dit heeft te maken met het ledenaantal en de samenstelling daarvan. De begroting 2014 is gebaseerd op het realistische scenario (97.000 leden in 2014), zoals dat is beschreven in het strategisch plan van de PCOB, Basisnotitie PCOB Nieuwe Stijl 2012-2016. Peildatum Begroting 01-01-2014 01-07-2014 31-12-2014
Aantal leden 97.000 93.940 93.058 87.811
Aantal leden bij Aantal leden af Per saldo
3113 9242 6129 -/-
2. Bedrijfsleven Onder deze post worden de volgende bijdragen verantwoord: a. Bijdrage advertenties Perspectief € 331.590,b. Bijdrage (zorg)verzekeraars € 21.401,a. De advertentiemarkt staat onder druk. De opbrengst advertenties Perspectief blijft daardoor achter bij de begroting. In 2014 zijn diverse overleggen gevoerd met de bladproducent en de advertentiewerver en zijn diverse acties uitgezet om enerzijds de opbrengsten te verhogen en anderzijds te besparen op kosten. Voor 2015 zijn nieuwe afspraken gemaakt om het begrote bedrag te halen. b. Bij het opstellen van de begroting 2014 is nog uitgegaan van een marketingbijdrage van destijds onze partner VGZ. In 2014 is het contract met VGZ beëindigd. In 2014 zijn er met andere zorgverzekeraars afspraken gemaakt. In 2014 is €21.401,verantwoord. In de eerste helft van 2015 wordt duidelijk hoeveel bijdrage in totaal ontvangen wordt vanuit de nieuw afgesloten verzekeringen voor 2015. 3. Fondsen/subsidies/overig Dit betreft de volgende bedragen:
Pagina 18 van 27
Ledenraad 9 juni 2015 bijlage 7a
Naam organisatie Fonds PGO Fonds PGO Fonds PGO Fonds PGO NPCF NPCF Unie KBO Unie KBO ANBO Instituut GAK CSO Zorgbelang Nederland NPV NOV
Project Seniorvriendelijke Ziekenhuizen Maak werk van uzelf Gezond ouder worden (afrekening) Lokaal en regionaal versterken Aandacht voor iedereen Mijn kwaliteit van leven Vrijwillige ouderenadviseurs Belastingen Ouderen in veilige handen Maak werk van uzelf Krachtig cliëntenperspectief Ouderenparticipatie 50+ beurs Premieplan Overloop activiteiten naar 2015
Overig
Actie vrijwillige bijdrage Rente banken Legaten Bestellingen Overige opbrengsten
Totaal
Bedrag € 48.411 117.267 10.402 119.400 10.276 9.765 1.195 18.000 21.459 5.310 23.540 3.450 2.849 291 -13.790 110.030 28.266 32.225 7.622 11.342 567.310
Op dit moment zijn er geen ingediende subsidieverantwoordingen die nog niet zijn goedgekeurd. De opbrengst over 2014 is ca. €47.000,- lager dan begroot. Dit wordt met name veroorzaakt door: - Lagere opbrengst actie vrijwillige bijdrage (ca. €56.000,- lager dan in 2013); Specificatie Actie vrijwillige bijdrage 2014: Bruto opbrengst € 110.030,Kosten € 26.582,- -/Saldo € 83.448,25% t.b.v. de afdelingen 25% t.b.v. activiteiten vereniging 50% t.b.v. exploitatie PCOB
€ 20.862,€ 20.862,- (Projectenpot 2014) € 41.724,-
4. Baten afdelingen/(voormalige) gewesten Onder deze post zijn de totale baten van de afdelingen en (voormalige) gewesten verantwoord. Op deze post is in het kader van de consolidatie een correctie doorgevoerd voor de volgende posten: afdracht contributie, actie vrijwillige bijdrage. Pagina 19 van 27
Ledenraad 9 juni 2015 bijlage 7a Dit zijn interne financieringsstromen binnen de vereniging PCOB, die in de consolidatie uitgefilterd worden. 5. Personeelskosten De totale personeelskosten bedragen €1.332.155,-. Dit is inclusief de reorganisatiekosten, die (via resultaatbestemming) gefinancierd worden uit een bestemmingsreserve. De reorganisatiekosten bedragen in 2014 €364.681,-. Dit betekent dat de personeelskosten ten behoeve van het uitvoeren van de begroting en het werkplan 2014 uitkomen op €967.474,-. In vergelijk tot de begroting is dit een positief verschil van €382.526,-. De volgende aandachtspunten zijn daarbij van belang: Er is sprake van een eenmalige meevaller van €28.000,- i.v.m. teruggaaf teveel betaalde premies over de afgelopen jaren (2010 – 2013); Budgettaire ruimte binnen de flexibele schil is €150.000,- op jaarbasis. In 2014 is €111.718,- uitgegeven; Vacatureruimte binnen functieplaatsenplan is deels later in het jaar en deels nog niet ingevuld in 2014. - Medewerker Front Office (2x): één vacature ingevuld vanaf september 2014; - Verenigingssecretaris: vacature nog niet vervuld per december 2014; - Verenigingscoördinator: vacature ingevuld per september 2014; - Medewerker Planning & Control (2x): vacatures vervuld per november 2014; De werkzaamheden zijn tijdens de vacatureperiodes ingevuld door oproepkrachten / stagiaires / externe inhuur / extra gewerkte uren vaste medewerkers. In de begroting 2014 (personeelskosten) is een bedrag opgenomen voor vervanging wegens ziekteverzuim (€58.000,-). In overleg met de accountant is bij vaststelling van de jaarrekening 2013 de volgende bepaling opgenomen: “De PCOB is eigen risicodrager en daarom is een reserve ziekteverzuim ingesteld. Jaarlijks stelt het landelijk bestuur via de begroting vast welk bedrag in het komende jaar beschikbaar is voor vervanging bij ziekte. Bij vaststelling van de jaarrekening wordt, via resultaatbestemming, definitief vastgesteld wat de hoogte van deze reserve moet zijn.” De stand van de reserve is per 31-12-2014 €181.740,- (gelijk aan de beginstand van 2014). Dat betekent dat er geen beroep is gedaan op vervanging wegens ziekte. 6. Huisvesting Deze post komt lager uit dan begroot (ca. €13.000,-): Lagere servicekosten afrekening vorig jaar (huur pand); Lagere kosten copier/printer: Documenten worden steeds meer gedigitaliseerd verzonden. 7. Kantoorkosten Deze post komt lager uit dan begroot (ca. €45.000,-): De post porti is lager als gevolg van minder nieuwe leden dan verwacht. Daarnaast vindt er steeds meer digitale verzending plaats. Bijvoorbeeld de nieuwsbrieven, diverse mailingen, etc.; De post kantoormiddelen is lager dan begroot; Op de post onvoorzien is geen beroep gedaan in 2014. Pagina 20 van 27
Ledenraad 9 juni 2015 bijlage 7a
8. Afschrijving & Rente Deze post komt lager uit dan begroot (ca. €6.000,-): Niet alle geplande investeringen op gebied van automatisering, inventaris en telefonie zijn doorgevoerd; 9. Bestuur & Toezicht Dit betreft de bestuurskosten, kosten ledenraad (regulier) en de kosten van de accountant. Deze post komt lager uit dan begroot (ca. €27.000,-): - Er zijn minder ‘rondjes land’ geweest vanuit het landelijk bestuur; - Voor kosten van Ledenraad zijn de volgende posten begroot: 2 officiële bijeenkomsten; 2 informatieve bijeenkomsten bezoeken van ledenraadsleden in de regio etc. Op alle bijeenkomsten waren niet alle ledenraadsleden vertegenwoordigd en ook de extra bezoeken hebben niet voor de volle 100% plaatsgevonden (verschilt per ledenraadslid). 10. Inhuur extern Deze post komt circa €46.000,- lager uit dan begroot. Een deel van deze inhuur hoort bij extern gefinancierde projecten. Een deel van deze activiteiten is doorgeschoven naar 2015. De bijbehorende subsidie is ook doorgeschoven naar 2015. Daarnaast is de externe inhuur op de post HRM lager dan voorzien. 11. Activiteitenkosten Dit betreft de activiteitenkosten van programma’s en projecten, die ca. €153.000,lager uitkomen dan vooraf was ingeschat: - Een aantal activiteiten is doorgeschoven naar 2015; - Regiocoördinatoren: De kosten die vooraf waren ingeschat, zijn voor het grootste deel niet gemaakt. Dit heeft te maken met: Start van de nieuwe structuur (met regiocoördinatoren) in 2014; Nog niet alle vacatures van regiocoördinatoren zijn ingevuld; Aantal bijeenkomsten per regio is minder dan was voorzien; Invulling van bijeenkomsten per regio vindt veelal op een goedkopere wijze plaats dan begroot. Een specificatie per project is weergegeven in bijlage 2. 12. Correctie activiteitenkosten (consolidatie) Binnen de vereniging PCOB worden afdelingen en (voormalige) gewesten deels gefinancierd vanuit de landelijke organisatie. Dit betreft in 2014 25% van de (netto) actie vrijwillige bijdrage, de financiering vanuit de ‘projectenpot 2013’ en de financiering vanuit de ‘reserve provincies t.b.v. afdelingen’. In de enkelvoudige jaarrekening van de landelijke organisatie zijn deze posten verantwoord onder de post activiteitenkosten. Voor de afdelingen en (voormalige) gewesten zijn deze verantwoord onder de post baten. In de geconsolideerde jaarrekening worden deze bedragen op beide posten gecorrigeerd. Om toch een zuiver vergelijk met de
Pagina 21 van 27
Ledenraad 9 juni 2015 bijlage 7a oorspronkelijke begroting te houden is deze correctie op de activiteitenkosten apart weergegeven onder dit punt. 13. Lasten afdelingen/ (voormalige) gewesten Onder deze post zijn de totale lasten van de afdelingen en (voormalige) gewesten verantwoord. 14. Financiering via PCOB Nieuwe Stijl (bestemmingsreserve) In de begroting 2014 wordt een deel van de activiteiten gefinancierd vanuit de bestemmingsreserve PCOB Nieuwe Stijl (€63.000,-). De werkelijk gemaakte kosten in 2014 komen uit op €35.479,-. Dit zijn kosten die zijn gemaakt ten behoeve van de transitie van de gewesten (personeels- en activiteitenkosten). 15. Financiering via continuïteitsreserve Dit betreft de kosten van de doorgevoerde reorganisatie in 2014. Deze kosten vallen binnen de begrote kosten van de reorganisatie. 16. Financiering via reserve steun afdelingen In 2014 is een steunbijdrage van €500,- verstrekt aan de afdeling Rotterdam Hoogvliet. 17. Financiering via erfstellingen & legaten Een afdeling heeft een beroep gedaan op het voor deze afdeling bestemde legaat voor een bedrag van €872,-. 18. Financiering via reserve provincies (t.b.v. afdelingen) Een nadere specificatie is opgenomen in bijlage 1. Het gebruik van het reeds overgedragen vermogen is in 2014 €5.698,-. Het exploitatieresultaat van de gewesten, waarvan het vermogen nog niet is overgedragen, bedraagt €18.833,-. Totaal komt dit uit op de verantwoorde € 24.531,-. 19. Toevoeging continuïteitsreserve De continuïteitsreserve kan door de PCOB worden gebruikt om, indien substantiële vermindering van inkomsten noodzaakt tot collectief dan wel gedeeltelijk collectief ontslag van personeel, te voldoen aan de wachtgeldverplichtingen krachtens de voor het PCOB-personeel geldende CAO Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening, dan wel aan de financiële consequenties van een sociaal plan. Het bedrag van deze reserve is gebaseerd op de wachtgeldverplichtingen vanuit deze CAO. Jaarlijks wordt door het landelijk bestuur beoordeeld of er reden is om de omvang van de reserve aan te passen. De berekening voor deze reserve heeft in 2014 geleid tot een toevoeging van €44.681,-. 20. Toevoeging reserve ziekteverzuim De PCOB is eigen risicodrager en daarom is een reserve ziekteverzuim ingesteld. Jaarlijks wordt bij vaststelling van de begroting bepaald welk bedrag in het komende jaar beschikbaar is voor vervanging bij ziekte. Bij vaststelling van de jaarrekening wordt, via resultaatbestemming, definitief vastgesteld wat de hoogte van deze reserve moet zijn. In 2014 leidt dit niet tot een mutatie. Pagina 22 van 27
Ledenraad 9 juni 2015 bijlage 7a
21. Toevoeging aan projectenpot Het thema voor de actie vrijwillige bijdrage 2013 is ‘zichtbaarheid’. Een aantal afdelingen heeft activiteiten uitgevoerd in het kader van dit thema en een aanvraag hiervoor ingediend. Vanuit de gehouden actie vrijwillige bijdrage in 2014 (thema ‘praten over levenseinde’) wordt 25% toegevoegd aan deze projectenpot. Afdelingen kunnen in 2015 hier een beroep op doen. 22. Toevoeging aan reserve Verenigingsprogramma’s PCOB streeft ernaar om budgetneutraal te werken, waarbij inkomsten en bestedingen tijdens een boekjaar in evenwicht zijn. Indien overschotten of tekorten ontstaan binnen een boekjaar, dan kunnen deze toegevoegd c.q. onttrokken worden aan de bestemmingsreserve verenigingsprogramma's. In het strategisch plan, zoals beschreven in de Basisnotitie ‘PCOB Nieuwe Stijl’ worden de activiteiten ingedeeld in vier onderdelen, te weten Inhoud, Vereniging, Leden en Beheer/administratie. Het beleid van de PCOB is erop gericht dat activiteiten t.b.v. leden in principe worden gefinancierd vanuit de contributie. Daarnaast worden ook activiteiten vallend onder de onderdelen Inhoud en Vereniging deels uit de contributie(afdracht) gefinancierd. Overige activiteiten worden gefinancierd uit andere inkomstenbronnen dan de contributie. Te denken valt aan subsidies, sponsoring, commerciële activiteiten, fondsenwerving, etc. Daarnaast is een bron van financiering geld dat in een bepaald jaar extra is verkregen en niet voor dat boekjaar benodigd. Dit geld kan toegevoegd worden aan de bestemmingsreserve en gebruikt worden ter (gedeeltelijke) financiering van activiteiten. Op deze manier wordt een buffer gecreëerd om de continuïteit te waarborgen. Vanuit het resultaat 2014 wordt €413.482,- toegevoegd aan deze reserve. 23. Toevoeging vermogen afdelingen/ (voormalige) gewesten Het resultaat over het boekjaar 2014 van de afdelingen en (voormalige) gewesten wordt toegevoegd aan het eigen vermogen van de afdelingen.
Pagina 23 van 27
Ledenraad 9 juni 2015 bijlage 7a
4. Overige gegevens 4.1. Resultaatbestemming over het boekjaar 2013 In de Ledenraad van 11 juni 2014 is besloten het resultaat over 2013 van -/- €73.633,conform bestuursbesluit te financieren vanuit c.q. toe te voegen aan de verschillende reserves.
4.2. Voorstel resultaatbestemming over het boekjaar 2014 Het resultaat over 2014 bedraagt €88.480,- positief. Voorgesteld wordt, conform voorstel landelijk bestuur, dit toe te voegen aan c.q. te financieren vanuit de verschillende reserves. Deze resultaatbestemming is reeds verwerkt in de balans per 31 december 2014.
4.3. Controleverklaring van de onafhankelijke accountant De accountant (MTH) is voornemens om een goedkeurende verklaring af te geven. Dit zal begin juni 2015 worden, aangezien de controlewerkzaamheden m.b.t. de cijfers van de afdelingen nog niet volledig zijn afgerond. Deze afronding vindt in de maand mei plaats. De getekende bestuursverklaring (hoofdstuk 2.1) en de accountantsverklaring (hoofdstuk 4.3) worden separaat toegezonden aan de Ledenraad, vòòr de vergadering van 9 juni 2015.
Pagina 24 van 27
Ledenraad 9 juni 2015 bijlage 7a
Bijlage 1: specificatie eigen vermogen provincies t.b.v. afdelingen Overgedragen vermogen (voormalige) gewesten (in €) Naam provincie Noord Holland Zeeland Noord Brabant Limburg Gelderland Flevoland Overijssel Drenthe Friesland Totaal
Saldo Toevoeging 1-1-2014 2014 30.283 0 0 25.844 0 15.268 0 3.873 0 66.993 0 390 0 52.265 0 6.342 0 16.771 30.283
187.746
Gebruik 2014 -929 -179 -85 -1.194 -255 -76 -547 -804 -1.629
Saldo 31-12-2014 29.354 25.665 15.183 2.679 66.738 314 51.718 5.538 15.142
-5.698
212.331
Nog niet overgedragen vermogen (voormalige) gewesten (in €): Naam provincie Groningen Utrecht Zuid-Holland Drenthe Zeeland Gelderland Friesland Flevoland Overijssel Noord Brabant Limburg Totaal
Saldo 31-12-2014 20.464 34.398 96.717 0 0 0 0 0 0 0 0
Saldo 31-12-2013 21.787 58.403 119.295 6.345 25.557 69.912 16.749 304 53.383 19.706 0
151.579
391.441
In de tabel ‘Nog niet overgedragen vermogen (voormalige) gewesten’ staan ook de gewesten vermeld, die in de loop van 2014 hun vermogen hebben overgedragen. Dit i.v.m. de aansluiting per 31 december 2013 in de balans van PCOB totaal. De eventuele verschillen tussen het saldo per 31-12-2013 en het overgedragen vermogen in 2014 betreffen baten/lasten, welke zijn opgenomen in de exploitatierekening.
Pagina 25 van 27
Ledenraad 9 juni 2015 bijlage 7a
Bijlage 2: specificatie activiteitenkosten In onderstaande tabel is een specificatie opgenomen van de activiteitenkosten, die in 2014 zijn gemaakt op de diverse projecten van PCOB.
Betreft Inhoud
Vereniging
Leden
Omschrijving project CSO Bestuur met Directieoverleg & Voorlichtersoverleg Cie CSO: Zorg, Welzijn en Wonen Cie CSO: Pensioen, Inkomen, Koopkracht Deelname CSO programma's: Krachtig cliëntenperspectief 5 Nationaal Ouderen Programma Aandacht voor Iedereen Mijn kwaliteit van Leven Zorg Verandert Project Vrijwillige Ouderen Advisering (VOA) Belastingservice.org (incl. HUBA's) Zorg, Welzijn & Wonen incl. Netwerkgroep PCOB Programma Waardig Ouder Worden: Ouderen in Veilige Handen Coalities Van Betekenis / Erbij / Levensvragen & Ouderen Netwerkgroep Levensvragen (voorheen Levenseinde) Programma Menselijke Maat: Keurmerk Sr Vriendelijk Ziekenhuizen Inhoud Zorgverzekeringen Programma Arbeidsparticipatie: Maak Werk van Uzelf Talentworkshops 50 + werkt Nationaal Meldpunt Ouderenzorg Gewesten transitie + PO's + SBO's Ledenraad & Landelijk bestuur * PCOB Jaarverslag Afdelingen met trainingsaanbod ( Lokaal & Regionaal Versterken) Start van PCOB-Panel Regiocoördinatoren Geoormerkte gelden (voormalige) gewesten Legaat afdelingen Projectenpot: thema Zichtbaarheid Pers Ledenwerving PR & Promotie Verzekeringen zorg & schade Ledenregistratie/Ledenservice Bestellingen Ledenmagazine Perspectief Website/social media/Nieuwsbrieven **
Activiteitenkosten (€) 3.658 4.479 984
4.742 979 1.782 24.123
3.465
58.093 776 17.779 15.061 226 0 2.980 24.427 8.773 27.216 5.698 872 8.344 13.882 67.393 11.453 29.974 1.857 7.926 552.171 -514
Pagina 26 van 27
Ledenraad 9 juni 2015 bijlage 7a
Beheer/Administratie Fondsenwerving/Actie Vrijwillige Bijdrage/Premieplan/Overig ICT ontwikkeling In- en uitschrijfwizard afdelingenportaal Doorontwikkeling afdelingenportaal/rapporten Oplevering Single Sign On Giftenfunctionaliteit Optimaliseren CRM Bankimport
54.738 93.865
Totaal 1.047.202 * kosten zijn verantwoord onder kosten Bestuur & Toezicht in de jaarrekening ** inclusief doorbelasting naar extern gefinancierde projecten
Pagina 27 van 27