Ledendag Open VLD Gent. Ontwerp-visietekst SOCIALE MOBILITEIT, ONDERWIJS EN OPVOEDING

Ledendag Open VLD Gent Ontwerp-visietekst SOCIALE MOBILITEIT, ONDERWIJS EN OPVOEDING

Vooraf: Als we over onderwijs spreken als een belangrijk thema, dan is dit omdat onderwijs één van de belangrijkste instrumenten is om sociale mobiliteit te verwezenlijken. Onderwijs krijgt ook almaar een belangrijkere plaats in de totale opvoedingscontext. Ook ouders hebben hier een essentiële rol. Maar onderwijs staat niet op zich in dit verhaal. Onderwijs als motor voor sociale mobiliteit heeft maar zin als mensen ook achteraf kansen krijgen om zich verder te ontplooien op alle mogelijke vlakken, via arbeid en tewerkstelling, via cultuur, via sport, via het verenigingsleven, …. Onderwijs en opvoeding moeten ook alle kansen krijgen in een veilige maatschappij waar infrastructuur en groen voorhanden is, waar welvaart en welzijn zijn gewaarborgd, waar kinderen van een goede gezondheid(szorg) kunnen genieten, waar diversiteit geen probleem maar een meerwaarde is.

Sociale mobiliteit: de toetssteen voor een liberale samenleving Voor liberalen is sociale mobiliteit van primordiaal belang. Het is tevens de toetssteen van de liberale filosofie. Liberalen kunnen en mogen niet aanvaarden dat mensen omwille van geboorte, sociale achtergrond, geslacht, nationaliteit of andere externe factoren, minder kansen krijgen om vooruit te komen. "Desalniettemin valt niet te ontkennen dat de belangrijkste erfenis die wij van onze ouders meekrijgen de sociale omstandigheden zijn waarin wij opgroeien. En deze omstandigheden beginnen bij onze ouders zelf. Hun aanwezigheid (of afwezigheid), hun zorgzaamheid (of zorgeloosheid), hun culturele niveau en hun slechte of goede voorbeeld vormen opvoedkundig en educatief gezien een veel 1 hechtere erfenis dan de biologische bouwstenen waaruit wij zijn samengesteld." Onderwijs en educatie vormen een zeer belangrijk instrument om sociale mobiliteit te bewerkstelligen.

Onderwijs: een noodzaak voor vrijheid Liberalen geloven in de kracht, de eigenheid en de zelfontplooiing van de mens om als ontvoogd individu zijn verantwoordelijkheid op te nemen in de samenleving. Opdat ieder individu in staat zou zijn dit te doen, dienen wij ernaar te streven dat er zoveel mogelijk gelijke startkansen zijn. Onderwijs is aldus een zeer belangrijke noodzaak voor vrijheid. Onderwijs beoogt mensen te helpen bij het maken

1

Savator Fernando, De waarde van Opvoeden. Filosofie over onderwijs en ouderschap, Bijleveld, 2000.

Ontwerp-visietekst: Sociale mobiliteit, onderwijs en opvoeding

1

van de diverse keuzemogelijkheden in het leven. En "zonder de capaciteiten om rationeel te kiezen 2 voor het leven dat men zelf wenst, is men niet vrij" . “Liberalen, met hun geloof in vooruitgang en de potentiële goedheid van de mens, zijn in zekere zin 3 onlosmakelijk verbonden met het ideaal van educatie in de westerse cultuur.”

Onderwijs: bij uitstek een basisopdracht voor de overheid Onderwijs dat voldoet aan de hoogste maatstaven is essentieel voor een land zonder grondstoffen, waar de 'brains' de basisgrondstof is. Onderwijs resulteert bovendien in onderzoek en ontwikkeling, motor voor groei en technologische innovatie in functie van duurzame economie en welvaart. De kansen die van jongsaf aan geboden worden, bepalen mee wie je wordt en hoe je leven vorm kan gegeven worden. Het heeft geen zin om over vrijheid te spreken zonder de mogelijkheid die vrijheid waar te maken. Onderwijs is geen 'product' of 'dienst' als een ander. Het vormt een belangrijke voorwaarde tot kansengelijkheid, vrij en verantwoord burgerschap. De taak van de overheid is voor ons liberalen niet zozeer de burgersamenleving in te vullen en in vooropgestelde banen te leiden, maar de 'infrastructuur' te voorzien opdat die samenleving ook maar mogelijk zou zijn. In die zin maakt onderwijs deel uit van de harde kern van haar taken. Onderwijs en opvoeding in de meest brede zin van het woord is een zeer efficiënt middel om kinderen, van welke sociale klasse dan ook, de kans te geven hun talenten te ontplooien en een plaats te verwerven in de samenleving in functie van hun capaciteiten. Daarom is het de plicht van de overheid om te zorgen voor onderwijs voor iedereen. "Het is overigens logisch en wenselijk dat overheidsmiddelen die voor het onderwijs bestemd zijn, grotendeels voor het openbaar onderwijs worden gereserveerd, met het doel om die de hoogst mogelijke kwaliteit en het meest inspirerende 4 pluralisme te verlenen".

Open VLD meent dat de overheid een belangrijke rol te vervullen heeft binnen het onderwijslandschap. Meer concreet heeft het stadsbestuur een aanvullende en regisserende rol te vervullen als het over onderwijs gaat. Onderwijs heeft dan ook als eerste opdracht te voorzien in voldoende plaatsen voor alle kinderen. Plaatstekort in kleuter – en basisonderwijs leiden tot stadsvlucht van de jonge gezinnen en dit kan niet. De tekorten in kleuter-en basisonderwijs moeten via een constante goede monitoring en een goed beheer worden weggewerkt. Hiertoe moeten bijkomende middelen worden ingezet. Op onderwijs mag niet bespaard worden. Wat secundair onderwijs betreft is het belangrijk dat een ruim aanbod van studierichtingen in onze stad voorhanden is zodat de keuzevrijheid van leerlingen maximaal gewaarborgd is. Absolute keuzevrijheid en pluralisme zijn essentieel en het is de taak van de overheid om hierover te waken. Daar ligt dan ook de grondslag van de aanvullende en regisserende rol van de (lokale) overheid. 2

Mill John Stuart, On liberty, 1859 Locke John, Some thoughts concerning Education, 1696 4 Savator Fernando, De waarde van Opvoeden. Filosofie over onderwijs en ouderschap, Bijleveld, 2000. 3


2

Open VLD wil het stedelijk onderwijs, het provinciaal onderwijs en het gemeenschapsonderwijs integreren in één openbare instelling met rechtspersoonlijkheid om de kwaliteit van het officieel, neutraal onderwijs te kunnen blijven waarborgen.

Leerplicht staat buiten kijf. Het is dus een basistaak van de overheid om te waken over de kwaliteit en de inhoud van het onderwijs. Het is bovendien de opdracht van de overheid om erover te waken dat er geen belemmeringen zijn voor het volgen van onderwijs, meer nog, dat het volgen van basisonderwijs verplicht is en het volgen van voortgezet onderwijs en levenslang leren maximaal gestimuleerd wordt. Ook moeten we durven nadenken over het vervroegen van de leerplicht. Vandaag stellen we vast dat sommige kleuters van allochtone herkomst bij het starten van het eerste leerjaar een achterstand hebben op het vlak van bijvoorbeeld taal. Het kosteloos aanbieden van basisonderwijs maar ook het wegwerken van alle mogelijke discriminaties in het onderwijs is daarbij een absolute must. Daarnaast moet kleuteronderwijs vanaf de eerste klas maximaal gepromoot worden (zie verder) en moeten de hogere overheden nadenken over leerplicht op vroegere leeftijd.

De kwaliteit en de inhoud van het onderwijs Een kwalitatieve democratie vraagt om een kwalitatief onderwijs. Zonder kennis zijn vrijheid, welvaart, verdraagzaamheid en persoonlijkheid immers ondenkbaar. Kunnen, kennen en attitudes moeten dus centraal staan binnen het onderwijs en structuren, van welke aard ook, zijn daaraan ondergeschikt. Als liberalen staan we voor een open en tolerante samenleving waar burgers geleerd hebben op een kritische manier na te denken en hun leven zelf in handen te nemen. Dit betekent dat alle onderwijsvormen en –richtingen deze basisvaardigheden moeten uitdragen. Kinderen moeten brede fundamenten (een basis voor talen, geschiedenis, filosofie, cultuur, recht, wetenschappen, economie en andere maatschappelijke vakken) krijgen die hen wapenen voor de toekomst. In onze samenleving wordt de kennis immers steeds gefragmenteerder en raakt de expertise die binnen een specialisatie wordt gewonnen al snel weer verouderd. In zo'n situatie heeft het geen zin om leerlingen met al te doelgericht, utilitair onderwijs op te zadelen. Na het aanreiken van de onontbeerlijke bouwstenen voor hun kennis, kapstokken waaraan ze het vele nieuwe dat later zal komen kunnen ophangen, dienen jongeren intellectuele vaardigheden te ontwikkelen. Die moeten hen in staat stellen in hun verdere studies en in hun hele verdere leven zelf bijkomende kennis te verwerven en te verwerken. Overbodig te zeggen dat het leren werken met de Informatie- en Communicatietechnologie (ICT) daartoe onontbeerlijk is. Ook sterke technische- en beroepsvaardigheden en –attitudes zijn van het grootste belang. Een kwalitatief onderwijs laat jonge mensen ook proeven van wat de wereld op cultureel en sportief vlak te bieden heeft zodat ieder kan ontdekken waar zijn talenten liggen. De verdere uitbouw van het


3

“brede school”-concept verdient alle aanmoediging. Het principe van portifolio-empowerment is daarmee verbonden. Het spreekt voor zich dat dergelijk kwalitatief hoogstaand onderwijs impliceert dat scholen voldoende middelen krijgen om dit waar te maken. De randvoorwaarden voor kwalitatief onderwijs (mensen en middelen) moeten dus worden ingevuld. Open VLD meent dat de Vlaamse overheid niet mag besparen op onderwijs, integendeel. 5

We staan resoluut achter het realiseren van de vakoverschrijdende eindtermen opdat kritische en creatieve jongeren hogere studies kunnen aanvatten of de arbeidsmarkt kunnen betreden. De inspanningsverbintenis van de scholen moet hiervoor evolueren naar een resultaatsverbintenis.

Onderwijs ontslaat ouders niet van hun verantwoordelijkheid Het leven in de hedendaagse maatschappij vergt uiteraard ook een aantal basis sociale vaardigheden, naast een aantal normen en waarden. Ouders hebben de plicht hun kinderen op te voeden zodat ze de fundamentele bekwaamheden aanleren die noodzakelijk zijn om met medemensen te kunnen communiceren en samenleven. Ouders moeten hun kinderen ook maximum proberen wapenen voor de vele keuzes die zich in de sociale sfeer aandienen. De opvoeding mag er geenszins toe leiden dat kinderen later geen vrije keuzes meer kunnen maken.

Open VLD Gent gelooft sterk in ouderparticipatie en wil daartoe initiatieven ontwikkelen. Heel concreet denken wij aan: - het verder aanmoedigen van de electronische leeromgeving (zoals “smart school”) ook als instrument om ouderparticipatie verder te stimuleren; - het inzetten van ambassadeurs (rolmodellen); - samenwerking met buurtwerkers; - voorbeeldfiguren uit bepaalde doelgroepen om ouders verder te ondersteunen in die opvoedingstaken; - de afspraken die in de engagementsverklaring in het schoolreglement zijn opgenomen mogen geen dode letter blijven en moeten gestimuleerd worden op verschillende wijzen: rapporten door de ouders laten afhalen tijdens de oudercontacten, het koppelen van extra financiële ondersteuning aan ouderparticipatie, ….; - het verder ontwikkelen van een systeem van vrijwilligers die kinderen begeleiden bij het maken van huiswerk, naar de bibiotheek gaan enz… en dit in de huiselijke sfeer (vzw Katrol).

De leraar als sleutelfiguur 5

Bijvoorbeeld: creativiteit, mediawijsheid, respect, samenwerken, verantwoordelijkheid, zelfredzaamheid, het nemen van initiatieven, …


4

Een kwaliteitsvol en dynamisch onderwijs staat of valt met een voldoende aantal goed opgeleide en gemotiveerde leerkrachten. Het beroep van schooldirecteur en leerkracht verdient waardering door iedereen. De kritische rol van de leraar bij het overbrengen van kennis, kunde en attitudes kan een belangrijke stimulans betekenen voor de kritische analyse door de leerling. Het spreekt voor zich dat de lerarenopleiding hiertoe van doorslaggevend belang is. Meer leerkrachten van allochtone herkomst die het verlichtingsideaal onderschrijven en pluralistisch zijn ingesteld, zouden de weg naar het onderwijs moeten vinden. Dit kan een belangrijke hefboom zijn voor de sociale mobiliteit van kansarmen van allochtone herkomst. De onderwijsloopbaan moet aantrekkelijker gemaakt worden. Er moeten uitstap- en instapmogelijkheden voorzien worden die niet bestraffend werken voor de anciënniteitsverloning. Het overstappen naar het bedrijfsleven en omgekeerd vanuit het bedrijfsleven naar het lerarenberoep overstappen alsook het werken met gastleraars moet aangemoedigd worden. Er staat dan telkens een gemotiveerde leraar voor de klas, die omwille van zijn praktijkervaring de leerstof een levend karakter kan geven. Ook bijkomende opleidingen, het opdoen van nieuwe ervaringen door leerkrachten, de toenemende professionalisering moet verder worden aangemoedigd. Open VLD Gent wil hiertoe bijdragen door mee op zoek te gaan naar interessante bedrijfsstages en meer stageplaatsen in verschillende domeinen, ….. "Een leraar put voor zijn onderwijs niet uitsluitend, en zelfs misschien niet hoofdzakelijk uit de wetenschappelijke kennis maar uit zijn overredingskunst. Die kunst – en kunde – heeft alles te maken met het overwicht dat hij op zijn toehoorders heeft. De ware onderwijzer dient het vermogen te bezitten om te verleiden zonder te hypnotiseren, om te fascineren zonder te ontgoochelen. Hoe vaak ontwaakt de roeping van een leerling niet eerder uit gehechtheid aan de leraar dan uit liefde voor het 6 onderwerp dat deze onderwijst".

Concreet denken wij aan: - het opzetten van een geïntegreerde databank met potentiële gastleerkrachten voor scholen en dit uit alle sectoren - het mee ondersteunen van een aanbod van bedrijfsstages voor leerkrachten

Gelijke toegang, verschillen wegwerken Onderwijs is een essentiële voorwaarde om kennis op te doen, hetgeen leidt tot ontvoogding en tot een verdere invulling van je hele leven. Kansengelijkheid is voor liberalen dan ook noodzakelijk indien men die "vrijheid" absoluut wenst waar te maken en bovendien van een democratische samenleving wenst te spreken. Ook al komen kinderen in het huidige onderwijssysteem formeel met gelijke kansen aan de start, er bestaan toch grote socio-culturele verschillen tussen gezinnen die blijkbaar hun verdere kansen in de maatschappij beïnvloeden. Liberalen moeten zich radicaal verzetten tegen alle vormen van kansarmoede.

6

Ibid.


5

De school speelt een erg belangrijke rol in het bewaken van de kansengelijkheid. Ook de individuele leerkracht mag niet vooringenomen zijn en moet, reeds vanaf het prille kleuteronderwijs, alle kinderen in gelijke mate stimuleren. Kinderen mogen nooit worden opgegeven. Zittenblijven moet worden vermeden zonder dat het onderwijs zelf zijn maatstaven vermindert (zie verder). Problematische situaties moeten snel worden opgespoord en door een intense begeleiding aangepakt.

Open VLD vindt dat er op élke school een cel leerlingenbegeleiding moet worden uitgebouwd waar CLB, de GOK-leerkrachten, leerlingensecretariaat, opvoeders en eventueel derde partijen als OCMW en Steunpunt Leerrecht - Leerplicht…. regelmatig overleggen en zich over moeilijke situaties buigen.

Taal is een bijzonder belangrijk middel in het kader van integratie. Het delen van een taal stelt mensen in staat de eigen achtergrond, bedoelingen, vragen, wensen, …uit te leggen en te kaderen aan een ander. Binnen het onderwijs is het de eerste drempel die weggewerkt moet worden om te kunnen spreken van gelijke kansen. In de stedelijke context worden we geconfronteerd met een hogere instroom van anderstalige nieuwkomers dan in de randgebieden. We verzetten ons tegen de idee dat allochtone kinderen gewoon kunnen deelnemen aan de klaswerking, zonder dat zij het Nederlands op een voldoende wijze machtig zijn. Evenmin kan van een leerkracht verwacht worden dat hij/zij én algemeen onderwijs verschaft én specifieke taalbegeleiding geeft voor een anderstalige. Als liberalen zijn we ervan overtuigd dat het in het belang van het kind is dat zij zo snel mogelijk en op intensieve basis het Nederlands bijgebracht worden, alvorens te kunnen plaatsnemen in een gewone klas. De verplichte taaltest, bij te weinig uren in de kleuterklas, biedt ons een middel om de kinderen met een taalachterstand vroeg te detecteren. Door deze intensieve taalbegeleiding zullen hun leerkansen opnieuw stijgen en zullen deze kinderen ook andere voordelen ondervinden op vlak van integratie en, later, op de arbeidsmarkt.

Onthaalklassen voor anderstalige nieuwkomers moeten zorgen voor een intensieve taalbegeleiding van anderstalige nieuwkomers. De stad moet hier prioritair op inzetten, opdat de onderwijskansen voor alle kinderen kunnen gegarandeerd worden en, meer bepaald voor nieuwkomers, kunnen verbeterd worden. In de praktijk betekent dit het investeren in bijkomende capaciteit.

Kinderopvang: voldoende en betaalbaar aanbod zijn een must Het spreekt voor zich dat voor jonge gezinnen kinderopvang een absolute noodzaak is. Niet alleen dienen er voldoende plaatsen te zijn, de opvang dient ook betaalbaar te zijn én afgestemd op de noden van de moderne tweeverdieners. Daarnaast stellen we vast dat niettegenstaande de gereserveerde plaatsen en de lagere opvangkosten voor mensen van allochtone origine en voor werkzoekenden, zij relatief gezien weinig gebruik maken van kinderopvang.


6

Open VLD Gent pleit er dan ook voor dat het tekort aan kinderopvangplaatsen zo snel mogelijk wordt weggewerkt. Er zijn ouders in onze stad die hun job moeten opzeggen omdat ze geen kinderopvang vinden en dat kan niet. De stad kan hiervoor zelf verder investeren in bijkomende crèches. Maar het stadsbestuur kan en moet ook een aanvullende, regisserende en stimulerende rol spelen. Concreet denken wij aan het snel inspelen op de almaar stijgende behoefte aan kinderopvang door - zelf bijkomende kribbes te bouwen - modulaire kribbes - het omvormen van leegstaande gebouwen tot kinderopvangplaatsen - het samenwerken met de private sector en zelfstandigen via financiële stimuli en logistieke steun

Een belangrijk struikelblok blijft voor vele gezinnen de kostprijs voor kinderopvang. Dagprijzen tussen de 20 en 25 euro zijn gangbaar terwijl de fiscale aftrek beperkt is tot 11euro/dag. Dit zorgt ervoor dat het voor veel mensen (vaak vrouwen) niet meer interessant is om te gaan werken. Voorzien in bijkomende wettelijk gesubsidieerde kinderopvang (waarbij rekening wordt gehouden met het inkomen van de ouders voor het bepalen van de dagprijs) kan soelaas bieden. Open VLD Gent ondersteunt ook de parlementaire initiatieven om de maximale fiscale aftrek van kinderopvang op te trekken naar 20 euro/dag. Tot slot moeten de kinderopvangmogelijkheden voor werkzoekenden en andere doelgroepen nog beter worden bekendgemaakt zodat dit voor hen geen drempel is om werk te zoeken of een opleiding te volgen. In de stedelijke kribbes zijn plaatsen voorzien voor werkzoekenden die gaan solliciteren of een opleiding willen volgen. Deze plaatsen kunnen nog beter worden benut. Via de werkwinkels en het OCMW maken we dit nog beter bekend.

Belang van kleuteronderwijs voor een goede start Kleuteronderwijs is meer dan opvang voor de allerkleinsten. Binnen het kleuteronderwijs kunnen via taal, spel, muziek en beweging bepaalde moeilijkheden snel worden gedetecteerd en opgevolgd. Via het kleuteronderwijs leren kindjes ook leven in groep en sociale vaardigheden. Bovendien worden kindjes via een kwalitatief kleuteronderricht goed voorbereid op het basisonderwijs. In die zin moeten we durven nadenken over de noodzaak om kleuteronderricht gedeeltelijk verplicht te maken. Het verlagen van de leerplicht van zes naar bijvoorbeeld vijf jaar verdient een ernstig debat en mag niet zomaar worden afgeschoten omwille van ‘te duur’. Het is ook op het niveau van het kleuteronderwijs dat bijvoorbeeld allochtone kindjes of anderstalige kindjes intensiever kunnen worden begeleid zodat ze met dezelfde taalbasis aan het basisonderwijs kunnen beginnen. Het proefproject in Gent waarbij kindjes van allochtone origine intensief worden begeleid en tijdelijk in hun thuistaal worden aangesproken zodat ze van daaruit ook het Nederlands machtig worden dient geëvalueerd te worden. Ook de piste van het volledige taalbad (immersie) moet onderzocht worden.


7

Een goede kennis van het Nederlands vormt bovendien ook een sterk uitgangspunt voor het aanleren van andere talen. Ons land heeft geen andere keuze dan te blijven investeren in de kennis van de andere landstalen en van wereldtalen.

Open VLD Gent wil het instappen van kinderen in kleuteronderwijs vanaf de eerste kleuterklas maximaal bevorderen. Hiertoe moeten extra middelen en mensen worden ingezet. Concreet denken wij aan het opzetten van een systeem waarbij van alle Gentse kinderen die rijp zijn om zich in te schrijven in de eerste kleuterklas proactief wordt nagegaan of zij dit gedaan hebben. De gezinnen die de keuze nog niet gemaakt hebben om hun kinderen in te schrijven in de eerste kleuterklas worden door consulenten van de stad benaderd. Deze consulenten (waaronder ook consulenten die een band hebben met doelgroepen) zullen de gezinnen wijzen op de enorme emancipatorische kracht en de voordelen van een vroege instap in de kleuterklas en op die manier kleuteronderwijs vanaf 2.5 jaar maximaal promoten en bevorderen. Open VLD Gent wil de kennis van een tweede taal via muziek en spel vanaf het laatste kleuterklasje aanleren.

Basisonderwijs: basisvaardigheden aanleren in een open sfeer Basisonderwijs heeft als taak jonge kinderen basisvaardigheden aan te leren: lezen, schrijven, rekenen, van gedachten wisselen, kritisch omgaan met informatie en media, de beginselen van verschillende disciplines, wetenschappen, muziek, kunst. Ook de basis van vreemde talen dient daar te worden gelegd. De vaststelling is ook dat lagere schoolkinderen juist nog over heel veel creativiteit beschikken. Het “out of the box” denken moet bij hen bewaard blijven en nog verder gestimuleerd. Daarnaast moet de basisschool alle leerlingen laten proeven van verschillende vormen van cultuurbeleving (toneel, opera, musea, film, …) alsook van de verschillende sporten die er zijn.

Concreet denken wij aan: - het aanleren van een tweede taal in het stedelijk onderwijs en dit vanaf het eerste leerjaar. - on het kader van de brede school, het verder opzetten van samenwerkingsakkoorden met sportverenigingen en culturele instellingen om alle lagere schoolkinderen te laten proeven van sport en cultuur, mits het respecteren van het bereiken van de leerplandoelstellingen LO, muziek, PO, …. Open VLD Gent wil ook ‘Ambassadeurs’ inzetten in het lager onderwijs. Zij kunnen kinderen op een boeiende manier vertellen over hun onderwijstraject en hen wijzen op het belang van het maken van een positieve keuze.

Secundair onderwijs - watervalsysteem tegengaan Het vermijden van zittenblijven mag er niet toe leiden dat leerlingen al te snel terug moeten vallen op technisch of beroepsonderwijs. Dit zorgt voor gedemotiveerde leerlingen want een verplichte


8

'afzakking' wegens niet geslaagd in het ASO is zelden een positieve keuze. Bovendien wordt het technisch en beroepsonderwijs aldus opgezadeld met een negatief imago als zijnde minder waardevol als algemeen secundair onderwijs. We moeten maximaal streven naar onderwijs op maat. Leerlingen moeten positieve keuzes kunnen maken en éénmaal ze die maken, moeten ze maximaal worden begeleid om dit ook waar te maken. In die zin juicht Open VLD Gent de ideeën rond het hervormde secundair onderwijs toe. De idee van een algemene middenschool waar diverse belangstellingsgebieden worden gedoceerd is zeker een goede zaak. Hierdoor maken leerlingen op iets latere leeftijd een ‘beslissende keuze’. Maar we moeten nog verder gaan. Beter is niet meer te spreken van ASO, BSO en TSO. Afzonderlijke ASO, BSO, TSO of KSO – scholen zorgen ervoor dat leerlingen een label krijgen. De school van de toekomst doorbreekt de muren tussen ASO, BSO, TSO en KSO en biedt verschillende opleidingen aan. Leerlingen stellen vanaf het derde jaar een pakket op maat samen met een aantal verplichte vakken en een hele reeks keuzevakken. Elke leerling heeft ook een “eigen titularis” die fungeert als vertrouwenspersoon en die ‘het overzicht bewaard’. Toch moeten we vaststellen dat enerzijds een groep leerlingen vanaf de tweede helft van het secundair onderwijs schoolmoe wordt en dat anderzijds het onderwijs niet altijd echt goed voorbereidt op de arbeidsmarkt.

Concreet wil VLD Gent: De bestaande systemen van deeltijds leren en werken verder ondersteunen en meer in het bijzonder zorgen voor voldoende werkervaringsplaatsen en stageplaatsen. Maar ook verdergaand zouden we in de laatste jaren van het onderwijs (alle netten en richtingen) stages en werkervaring moeten introduceren. Dit betekent een algemene toepassing van het systeem van werkplekleren. Creativiteit, innovatie en maatschappelijke meerwaarde staan daarbij voorop. Het volledige grondgebied van de stad kan dan het ‘werkterrein’ zijn. Projecten als “The make Over” waarbij leerlingen uit het deeltijds onderwijs handelsgevels in de Gentse binnenstad renoveren kan als voorbeeld fungeren. Helpen bij het zuiveren van binnenwater, het aanplanten van het openbaar domein enz…. zijn mogelijke pistes. Leerlingen in de laatste jaren correcte informatie geven over de arbeidsmarkt want al te veel leerlingen zitten nu met foute verwachtingen ten aanzien van ‘werken’. De bestaande ad hoc systemen moeten worden doorgetrokken naar alle Gentse scholen, in samenspraak met o.m. VDAB. Ook correcte, neutrale informatie over de mogelijkheden (studiekeuzebegeleiding) zou algemeen moeten worden ingevoerd.

binnen

het

hoger

onderwijs

Kosteloos onderwijs Onze Grondwet stelt dat 'de toegang tot het onderwijs kosteloos is tot het einde van de leerplicht'. Door de invoering van de maximumfactuur in het basis- en middelbaar onderwijs is een belangrijke stap gezet om ervoor te zorgen dat ook de indirecte schoolkosten zoals de aanschaf van boeken, leermiddelen en kosten verbonden aan schoolse activiteiten voor kansarme gezinnen minder een belemmering mogen vormen.


9

Als natuurlijk de introductie van de maximumfactuur betekent dat er bespaard wordt op extramuros activiteiten dan is dit nefast voor de sociale mobiliteit die we via het onderwijs nastreven. Het is aan de maatschappij om ervoor te zorgen dat alle leerlingen breed kunnen proeven van sport en cultuur.

Open VLD wil ervoor zorgen dat iedereen die in aanmerking komt voor studiebeurzen (van basis tot en met hoger onderwijs) dit ook effectief krijgt. Hiertoe zouden de scholen of de centra voor leerlingenbegeleiding dit kunnen nagaan bij inschrijving, ouders kunnen informeren ook over de financiële aspecten van verder studeren en desgevallend helpen bij het invullen van de papieren. De scholen hebben er belang bij aangezien zij ondersteuning krijgen op basis van hun leerlingen met studiebeurs.

Voldoende middelen maar efficiënt besteed De kosten voor onderwijs vormen de belangrijkste begrotingspost van de Vlaamse overheid. Een groot deel van deze middelen gaat naar personeel, lesmateriaal, gebouwen, etc. De hoge investering in onderwijs is noodzakelijk willen we een kwalitatief hoogstaand onderwijs aanbieden. Open VLD wil daarbij beklemtonen dat de leerling centraal staat, niet de netten of de structuren.

Daarom pleit Open VLD Gent resoluut voor de integratie van de verschillende netten in één onderwijssysteem. In een eerste fase willen we op het Gentse grondgebied de fusie van het gemeentelijk, provinciaal en gemeenschapsonderwijs in één officieel onderwijsnet. Op die manier worden mensen en middelen zo efficiënt mogelijk ingezet met als einddoel een zo kwalitatief mogelijk onderwijs. In eerste instantie in het secundair onderwijs, later kan dan het basisonderwijs, het volwassenenonderwijs en het deeltijds kunstonderwijs volgen. In een verdere fase wil Open VLD Gent ook de integratie tussen het officieel net en het vrij net bewerkstelligen. In afwachting hiervan moet echter ook de kaart van de netoverschrijdende samenwerking volop worden getrokken en dit los van het taboe van het ‘eigen pedagogisch project’. Open VLD Gent wil de opmaak van een actieplan met concrete en bindende afspraken maken om netoverschrijdende samenwerking tussen het officiële net en het vrij onderwijs (bijvoorbeeld gemeenschappelijk leerlingenvervoer of optimale gebruik van klaslokalen en sportinfrastructuur) verder waar te maken.

De school als pluralistische haven Het spreekt echter vanzelf dat de financiële middelen die de overheid ter beschikking stelt om zelf onderwijs te organiseren in eerste instantie naar een pluralistische vorm van onderwijs dienen te gaan met een aantal doelstellingen en vereisten qua onderwijsniveau. Meteen moeten we de vraag durven stellen naar de plaats en de invulling van de godsdienstles in het onderwijs. "In een pluriforme democratie bestaat vrijheid van godsdienstonderwijs, maar de vrijheid en verscheidenheid ervan is gebaat bij een volstrekte afzijdigheid van de staat. Misschien is het aan te bevelen op scholen een vak te geven waarin de geschiedenis van de godsdiensten, symbolen en


10

mythologie worden behandeld, zo men wil met bijzondere aandacht voor de Grieks – Romeins – Joods -Christelijke traditie die zo belangrijk is om onze Europese cultuur te begrijpen. Maar dit vak moet niet voorschrijven maar beschrijven: het dient geen gelovigen te vormen maar leerlingen te 7 informeren". Ook op andere vlakken moet een school een veilige haven vormen waar kennis en talenten centraal staan en waar alle kinderen, elk met hun overtuiging, hun geloof of hun niet-geloof, gelijk zijn. In die zin kan men op zijn minst van het personeel van de school maar bij voorkeur ook van de leerlingen zelf verlangen dat ze dit pluralisme en deze gelijke behandeling van elke geloofsovertuiging uitdragen door zich te onthouden van (opvallend) religieuze symbolen.

Concreet wil VLD Gent: - in alle stedelijke scholen het ‘godsdienstonderricht’ vervangen door een eenheidsvak waar de verschillende godsdiensten en filosofische strekkingen aan bod komen - in alle stedelijke scholen alle religieuze symbolen weren zowel voor het personeel als voor de leerlingen. Hiertoe zullen de gesprekken met de hogere overheden worden opgestart.

Geen segregatie in het onderwijs De maatschappelijke discussie over etnische segregatie in het Vlaamse onderwijs, de zogenaamde concentratiescholen speelt al sinds geruime tijd. Liberalen zijn fel gekant tegen alle vormen van segregatie en zeker binnen het onderwijs. Multiculturele scholen bereiden alle leerlingen voor op een open, multiculturele maatschappij en creëren een perfect kader voor integratie en emancipatie. In Gent zijn de helft van de leerlingen bovendien van allochtone origine. De multiculturaliteit is in Gent dus niet “te nemen of te laten”. Het is een realiteit. We moeten echter oog hebben voor het feit dat, zodra het aandeel allochtone leerlingen in een school een bepaald percentage overschrijdt, de autochtone leerlingen verdwijnen en de school snel evolueert naar een 'concentratieschool'. Waarschijnlijk kiezen ouders voor 'witte scholen' omdat men denkt dat er op 'concentratiescholen' slecht onderwijs wordt geboden, meer gespijbeld wordt, enz… en leerlingen op deze school daarom minder goed presteren. Ouders laten zich in hun schoolkeuze onder meer leiden door de kwaliteit van het geboden onderwijs en de bestaande beeldvorming pakt op deze manier nadelig uit voor 'concentratiescholen'. Een betere voorlichting voor de ouders naast een betere spreiding van de allochtone leerlingen, 8 zonder evenwel aan de vrije schoolkeuze te raken, kan daarbij soelaas bieden. Het GOK-decreet vormde in die zin een belangrijke stap maar lost de problematiek zeker niet volledig op. Integendeel, het nabijheidsbeginsel binnen het GOK-decreet zorgt ervoor dat bepaalde buurten bijna alleen maar concentratiescholen hebben. We moeten er ook over waken dat scholen het eigen pedadogisch project niet ge- of misbruiken om kinderen te weigeren of te ontmoedigen om zich in te schrijven.

7 8

Ibid.

Decreet betreffende Gelijke onderwijskansen, ttp://www.ond.vlaanderen.be/EDULEX/database/document/document.asp?docid=13298


11

Daarnaast moet de overheid zich vooral verder toeleggen op het verbeteren van de kwaliteit van de concentratiescholen. De beeldvorming als zouden concentratiescholen minder moeilijk zijn of zwakkere leerlingen voortbrengen is bijzonder nefast en moet worden bestreden. Extra financiering vanuit de Vlaamse gemeenschap voor o.m. Nederlandstalige lessen voor anderstaligen, voor kleinere klassen, voor meer begeleiding, … zijn daarbij belangrijke hefbomen.

Durven nadenken over de organisatie van de school – de brede school Ook over de organisatie van de school en van bijvoorbeeld de schooluren mag worden nagedacht. Andere landen waaronder Nederland experimenteren o.m. met langere schooldagen (bijvoorbeeld tot 17u30 of 18u of ook op woensdagnamiddag) of met kortere vakantieperiodes. Hierdoor wordt voor de ouders de combinatie werk - gezin meer haalbaar en kan de school zelf veel ruimere sporten ontspanningsmogelijkheden aanbieden in plaats van de ouders of grootouders die na de lesuren de kinderen wegbrengen naar de turnles of de muziekschool. De idee van de brede school hanteert dezelfde filosofie.

Open VLD Gent wil binnen het Gents onderwijs het concept van de brede school verder stimuleren door speelplaatsen open te stellen voor kindjes uit de buurt in weekends en vakanties, sporthallen open te zetten voor sportclubs. Ook met de andere netten moeten, waar mogelijk deze afspraken kunnen worden gemaakt. Het stadsbestuur maakt dit mogelijk door te investeren in de verzekering en door via lokale diensteneconomie een systeem van sleuteldragers op te zetten.

Hoger onderwijs dat zich nog beter internationaal kan meten – Gent als kennisregio Ons land heeft een goede reputatie op het vlak van kwaliteit van het middelbaar onderwijs. Onze leerlingen kunnen zich internationaal meten en ons onderwijs staat wereldwijd gekend als degelijk. De stad Gent wordt op het vlak van hoger onderwijs de autoriteit bij uitstek in België. Het Gents hoger onderwijs, onze universiteiten en hogescholen, zet meer en meer in op internationaal onderzoek en onderwijs en we zien dat ze ook in internationale rankings goed beginnen scoren. Onze universiteit, hogescholen en kennisinstellingen richten meer en betere spin-offs op en Gent is in het kader van het Erasmus-uitwisselingsprogramma een bijzonder populaire stad voor vele jongeren.

Er blijven echter pijnpunten: * We zien vele onderzoekers en professoren vooral naar de Verenigde Staten trekken voor voortgezet onderzoek. Anderzijds slagen we er vandaag nog te weinig in om internationale onderzoekers aan te trekken. Vandaar dat de stad er sterk voor pleit om internationaal georiënteerd onderwijs op te richten teneinde ook buitenlandse onderzoekers met kinderen aan te trekken. * Het hoger onderwijs moet nog vaak te duimen leggen tegenover de privé-sector. Beloftevolle jongeren kiezen niet altijd voor een academische carrière. * Universiteit en hogescholen zouden nog beter moeten samenwerken. Voor het stadsbestuur lijkt daar vanuit zijn regiefunctie een rol weggelegd.


12

Voor Open VLD Gent blijft het bewaken van de uitstekende kwaliteit van ons hoger onderwijs alsook de verdere ontwikkeling van het grootste belang. Open VLD Gent denkt concreet aan: - nog meer inzetten op innovatieve sectoren en op de speerpunten van het Gents hoger Onderwijs en in dat kader ook het inrichten van nieuwe studierichtingen; enkel hierdoor kan Gent zich blijven onderscheiden en dé autoriteit op het vlak van hoger onderwijs blijven; - verder ruimte voor campusactiviteiten en spin-offs ontwikkelen zodat bedrijven en onderzoekers verankerd kunnen worden in de Gentse kennisregio; - werk maken van internationaal georiënteerd onderwijs; bij voorkeur via het gesubsidieerd systeem zodat dit ook voor postdoctorandi en andere (internationale) onderzoekers en kenniswerkers een oplossing kan bieden; ook het wegwerken van andere belemmeringen voor de vestiging van internationale kenniswerkers (bijvoorbeeld verblijfsdocumenten enz….) moet worden aangepakt; - studiebeurzen gericht inzetten op onderzoekers met groot potentieel; - de brug tussen bedrijfswereld en academische wereld verder aanmoedigen onder meer door de voortgezette inspanningen in het kader van Gent BC.


13

Onderwijs, Opvoeding en Sociale Mobiliteit Kernpunten Onderwijs is een zeer sterk middel voor het bewerkstelligen van sociale mobiliteit. Besparen op onderwijs is besparen op de toekomst.

1. Sociale mobiliteit begint in het kleuteronderwijs. Open VLD Gent wil alle kinderen vanaf 3 jaar in het kleuteronderwijs

2. Onderwijs ontslaat ouders niet van hun verantwoordelijkheid in het opvoedingsverhaal. Open VLD Gent wil samen met ouders via verregaandere ouderparticipatie komen tot een verhaal van gedeelde rechten en plichten.

3. Kinderen staan centraal, niet de netten of de structuren. Open VLD Gent wil in een eerste fase de volledige integratie van gemeentelijk, provinciaal en gemeenschapsonderwijs bewerkstelligen tot één officieel net en dit in het secundair onderwijs.

4. Onderwijs moet jongeren wapenen voor de verdere toekomst. Open VLD Gent wil de brug tussen onderwijs en arbeidsmarkt versterken via werkplekleren voor alle leerlingen in het secundair onderwijs.

5. Gent moet de autoriteit in België blijven op het vlak van hoger onderwijs. Onze ‘brains’ zijn immers onze belangrijkste grondstof. Open VLD Gent wil dat het Gents hoger onderwijs inzet op verschillende speerpunten en daarin excelleert.


14

Ledendag Open VLD Gent. Ontwerp-visietekst SOCIALE MOBILITEIT, ONDERWIJS EN OPVOEDING

Recommend Documents