HET OPEN VLD AMBITIEPLAN - 1. Patrick Dewael, MARINO KEULEN en vrienden STERKE SCHOUDERS ONDER LIMBURG HET OPEN VLD AMBITIEPLAN

HET OPEN VLD AMBITIEPLAN -

1

Patrick Dewael, MARINO KEULEN en vrienden

STERKE SCHOUDERS ONDER LIMBURG HET OPEN VLD AMBITIEPLAN

HOOFDSTUK 1

TALENT AANTREKKEN EN TALENT HIER HOUDEN Lode Vereeck & Frederick Vandeput

HOOFDSTUK 2

ONDERNEMERSCHAP MOGELIJK MAKEN Nele Lijnen & Françoise Chombar

HOOFDSTUK 3

DREMPELS NAAR WERK WEGWERKEN Marino Keulen & Lydia Peeters

HOOFDSTUK 4

COMMUNITIES EN NETWERKEN UITBOUWEN Hilde Vautmans & Igor Philtjens

HOOFDSTUK 5

EEN STIMULERENDE GROEIOMGEVING CREËREN Noël Slangen & Patrick Dewael

NIEUWE AMBITIES, VOORBIJ DE KLAAGZANG. Als we sterker uit deze crisis willen komen, moeten we er naar streven om een ondernemende, innovatieve en welvarende voorbeeldregio te worden. Daartoe lanceren we in dit liberaal ambitieplan concrete en vernieuwende voorstellen. Het is een Limburgse turbo op de recente verwezenlijkingen en liberale plannen om onze economie in haar geheel opnieuw competitief te maken. We verleggen daarbij de grenzen voor onze provincie. Het is een plan dat onze talrijke troeven verzilvert, zonder te herhalen wat genoegzaam bekend is en waar de meeste politieke partijen eveneens naar streven. Vroeger konden wij als politici onze grenzen overstijgen, nu staan we vaak tegenover mekaar. En daardoor missen we kansen. We moeten dus opnieuw samenwerken. Ik ben niet te beroerd om te erkennen dat Wim Dries goed bezig is om Genk een toekomst te geven na Ford, dat Steve Stevaert Hasselt op de kaart heeft gezet door buiten de lijntjes te denken en dat Frieda Brepoels aan de basis lag van ons Limburgs milieubeleid. Laten we dus opnieuw over mekaars ideeën discussiëren, ze aanscherpen en daarna aan hetzelfde zeel trekken. Het moet daarbij onze ambitie zijn een Limburgparagraaf in elk regeerakkoord te schrijven. Om te krijgen waar we objectief recht op hebben, maar vooral om ruimte te geven aan onze provincie en datgene wat haar zo uniek maakt: de Limburgers.

Patrick Dewael lijsttrekker Kamer

4 - STERKE SCHOUDERS ONDER LIMBURG


5

UITDAGING HOOFDSTUK 1

TALENT AANTREKKEN EN TALENT HIER HOUDEN

Lode Vereeck

Frederick Vandeput

1e opvolger Kamer

3e plaats Vlaams Parlement

TROEVEN

Een regio zonder jongeren verliest zijn toekomst. In het Zuiden van Europa zie je soms dorpen in prachtige omgevingen, maar het dorp lijkt dood want de jonge bevolking heeft andere oorden opgezocht. Wat rest zijn wat oudere mensen, verknocht aan hun huis. Wie jong is jaagt zijn dromen na en wil zijn talent ontwikkelen. Ondanks de sterke inhaalbeweging van het hoger onderwijs in onze provincie, gaan velen elders studeren. En ze keren niet meer terug. De reden van deze ‘brain drain’ is het ontbreken van voldoende toekomstgerichte studierichtingen in Limburg en een gebrek aan goedbetaalde en aantrekkelijke jobs voor hoger opgeleiden. Een slechte ontsluiting van bepaalde regio’s is een extra reden om te verhuizen, want pendelen naar een job buiten de provincie kost onoverkomelijk veel tijd. We moeten deze brain drain omkeren in een ‘brain gain’, ook voor talent van buiten de provincie, uit Europa en de wereld.

Er groeit veel talent in Limburg. En ook de bestaande onderwijsinfrastructuur is van hoge kwaliteit. Daarnaast biedt Limburg een uiterst aangename leefomgeving, met betaalbare woningen, veel groen, trendy shopping- en cultuursteden. Als we deze troeven beter uitspelen, is er geen reden waarom onze jongeren, talent uit de rest van Vlaanderen en buitenlandse talenten hier niet zouden willen studeren, wonen en werken.

DE NIEUWE AMBITIES Bedrijven en mensen kan je niet verankeren, maar kennis wel. Sterke onderwijsinstellingen die aan innovatief onderzoek doen, trekken steeds nieuwe brains uit heel de wereld aan. En die zijn op hun beurt een aantrekkingspool voor investeringen, bedrijven en dus goedbetaalde jobs voor hoogopgeleiden.

6 - STERKE SCHOUDERS ONDER LIMBURG Ons onderwijs moet de motor zijn om ‘brain drain’ om te zetten in ‘brain gain’. Dat kan door meer masteropleidingen aan te bieden zodat studenten niet in de loop van hun opleiding moeten verhuizen om die te voltooien. Onze opleidingen moeten beter afgestemd worden op de arbeidsmarkt door nauwere samenwerking met de bedrijven en hun organisaties. De aanwezige kennis en kwaliteit moet beter uitgedragen worden zodat onze onderwijsinstellingen meer aanzien verweren. Onze onderwijsinstellingen moeten een prioriteit maken van hun imago en uitstraling buiten Limburg. Werken

aan excellentie en de uitbouw van kenniscentra hoort hier onlosmakelijk bij. Samenwerking tussen universiteiten en hogescholen is nodig, maar ook met natuurlijke partners zoals bijvoorbeeld de nabijgelegen Leuvense onderwijsinstellingen. Iedere instelling moet een gedragen actieplan hebben voor innovatieve kruisbestuivingen tussen de onderwijsinstellingen onderling.

Er zijn te weinig ondernemers in Limburg. Daarom moeten we meer studenten aanmoedigen om zelf een bedrijf te starten. Dat is de manier waarop ook elders in de wereld het volgende Apple of Janssens Pharmaceutica ontstaat. Daarom maken we studenten vertrouwd met het ondernemen. In de visie van Open Vld genieten scholen een grote vrijheid in het bepalen van hun aanpak. We pleiten er voor om van die vrijheid gebruik te maken om in Limburg ‘Economie & ondernemerschap’ maximaal op te nemen in het curriculum van elke opleiding, zowel in het

secundair als in het hoger onderwijs. Met een benadering specifiek aangepast aan de school, de opleiding en de student. Scholen kunnen daarbij studenten helpen bij het daadwerkelijk opstarten van een eigen onderneming. Zo creëren we zelf tewerkstelling en toegevoegde waarde voor Limburg.


7

Limburg moet een ondernemersstatuut voor studenten hebben dat - net zoals het topsportstatuut - toelaat dat jongeren al starten met ondernemen en door een flexibel studie- en examenrooster tezelfdertijd hun studies kunnen afmaken. Heel wat studenten voelen het ondernemersbloed kriebelen nog voor ze afgestudeerd zijn. Daardoor missen zij het ideale startmoment voor hun onderneming, of missen zij langs de andere kant een goede opleiding die hen bij hun activiteiten van pas komt. Daarom moet je ondernemen en studeren kunnen combineren in Limburg. Het Agentschap Ondernemen kan daarvoor proactief aanwezig zijn op onze Limburgse campussen, zodat studenten terecht

kunnen bij experts die hun idee helpen omzetten in een businessplan en bedrijf. Dit werkt stimulerend voor medestudenten en is een basis voor ‘community formation’. Het moet onze ambitie zijn zo’n ambitieus en duurzaam community formation project op te zetten. Studenten moeten immers niet alleen bij hun professoren te rade kunnen gaan, maar ook bij experts, ondernemers, investeerders...

Onderzoek en ontwikkeling liggen aan de basis van ‘spin-offs’, maar onderzoekers zijn vaak geen juristen of marketeers en laten daarom kansen voor de bescherming van hun ideeën na. ‘Spin-offs’ zijn jonge bedrijven die wetenschappelijk onderzoek omzetten in concrete producten. Limburg heeft in tegenstelling tot Leuven nog maar weinig geslaagde spin-offs gehad. De structuren rond Limburgse spin-offs zijn te gesloten en ze maken te weinig gebruik van externe expertise. Daarom moeten meer partnerships gesloten worden met groepen buiten

onze provincie, om op die manier ook weer aan ‘community formation’ te doen, of met andere woorden ‘economische netwerken’ uit te bouwen. Ondersteuning van externe experts om een idee te ‘vermarkten’ en te beschermen door patentbegeleiding moet voorrang krijgen op het eindeloos uitbouwen van eigen structuren.

“Studeren draait om meer dan louter kennis opdoen. Het moet een leerschool voor het leven zijn, waar je niet alleen je lief leert kennen, maar ook in contact komt met toekomstige buitenlandse collega’s, professoren, professionals, ondernemers… die je carrière mee op het spoor zetten. Silicon Valley in Limburg, waarom niet?”

“Onze jeugd heeft genoeg durf, maar wordt niet genoeg geprikkeld om de sprong naar het ondernemerschap te wagen. Meer academische en professionele omkadering moet hen bijkomend motiveren. En laten we vooral niet vergeten dat elke succesvolle ondernemer daarvoor minstens éénmaal faalde, en daar is helemaal niets mis mee.”

Luk Delbrouck

Laurence Libert

Hasselt - 10e plaats Kamer

Hasselt - 1e opvolger Vlaams Parlement



9

Onze onderwijsinstellingen dienen niet uitsluitend om Limburgers op te leiden maar moeten ook actief ‘high potentials’ van buiten de provincie en zelfs buiten ons land en continent aantrekken. We moeten meer studenten van buiten Limburg aantrekken. Zij compenseren de Limburgers die buiten onze provincie gaan studeren. Niet alleen uit de rest van Vlaanderen maar eveneens uit groeilanden zoals Brazilië, China, India, Zuid-Afrika... Met een actieve acquisitiepolitiek streven we naar 20% buitenlandse studenten. Om buitenlandse bollebozen aan te trekken, moeten we flexibeler buitenlandse diplo-

ma’s erkennen. Deze high potentials verrijken niet alleen onze regio op economisch vlak, maar ook socio-cultureel. We betrekken deze expats in onze lokale gemeenschap en zorgen voor extra inkomsten voor ouderen die veel plaats over hebben na het vertrek van de eigen kinderen met bijvoorbeeld formules van co-housing of kangoeroewonen.

“Het kan toch niet dat een uitbreiding van een industrieterrein of het aanleggen van een broodnodige weg jaren aansleept omdat een verstikt in haar eigen kluwen van regelgeving en procedures. Vereenvoudigen dus, zonder te raken aan onze rechtsprincipes en inspraak, zodat we weer vooruit kunnen.”

Marino Keulen

Lijsttrekker Vlaams Parlement

“Jongeren moeten spontaan de keuze maken voor Limburg. Dus studeren in Hasselt of Diepenbeek omwille van de kwaliteit van de opleiding, en niet alleen omdat het dicht bij huis is. Wonen in ons groen omdat de steden in en buiten Limburg vlot bereikbaar zijn, niet alleen omdat de vastgoedprijzen laag zijn.”

Noël Slangen

Hasselt - lijstduwer Vlaams Parlement

HOOFDSTUK 2

ONDERNEMERSCHAP MOGELIJK MAKEN


UITDAGING

Nele Lijnen

Françoise Chombar

2e plaats Kamer

lijstduwer opvolgers Kamer

TROEVEN

Talentvolle jongeren zijn een noodzakelijke voorwaarde voor innovatie en welvaart in onze provincie. Maar die talenten zullen enkel blijven indien er ook voldoende jobs zijn. En daarvoor moet de concurrentiekracht van de bedrijven in Limburg versterkt worden. Limburg is bijzonder hard getroffen door de economische crisis. Vele jobs gingen verloren, niet in het minst door de sluiting van Ford Genk. Daarenboven kampte onze provincie al met een achterstand wat betreft werkgelegenheid. Jobs creëren is dus dé uitdaging. Maar de drempels zijn nu vaak te hoog. Bouwplannen geraken niet of te traag vergund, bedrijventerreinen zijn onvoldoende ontsloten of personeel en transport staan in de file, de kosten op het loon zijn te hoog om mensen aan te werven, de toegang tot kapitaal is te restrictief om vlot te kunnen investeren in groei.

Limburg ligt in het hart van de Euregio tussen economische groeipolen zoals Antwerpen, Brussel, Luik, Maastricht, Eindhoven en het Ruhrgebied. Deze unieke geografische ligging is een strategische troef en een mogelijke magneet voor internationaal gerichte ondernemingen en logistieke bedrijven, die bijvoorbeeld wegtrekken uit Antwerpen omwille van de stilstand. Limburg heeft ook ruimte. Vele industrieterreinen zijn in ontwikkeling, zoeken naar een herbestemming of wachten om aangesneden te worden. Voor elk project van eender welke schaal kan Limburg dus de nodige ruimte bieden. Onze provincie beschikt bovendien over een investeringsmaatschappij LRM die het verschil kan maken bij een strategisch investeringsdossier. En we hebben de middelen uit het Strategisch Actieplan Limburg in het Kwadraat SALK ter beschikking om Limburgse bedrijven te ondersteunen in hun groeiplannen. Het is vooral kwestie om die instrumenten en middelen anders en beter in te zetten.

DE NIEUWE AMBITIES Niet de politiek maar bedrijven en ondernemers creëren tewerkstelling. De politiek moet hen ruimte geven, het juiste klimaat creëren en ondernemerschap mogelijk maken. Daar zet het Ambitie-plan op in.


11

In Limburg moeten regelluwe zones worden afgebakend waar een minimum aan reglementen en reglementeringen geldt om op een termijn van slechts enkele maanden van start te kunnen gaan. Vergunningen en ingewikkelde reglementeringen nemen veel tijd in beslag. Tijd die ondernemingen doet uitwijken naar andere locaties of waardoor snelle tewerkstelling verloren gaat. Limburg heeft nochtans ruimte beschikbaar voor nieuwe ondernemingen. Daarom willen wij regelluwe zones, waar het kader in die mate gedefinieerd is dat ieder bedrijf dat wil starten in

die zones met een nieuwe onderneming of een uitbreiding van een bestaande dat in minder dan geen tijd kan doen. Elders willen wij ook de nieuwe logica inzake vergunningsprocedures toepassen dat als de overheid er niet in slaagt binnen een redelijke termijn een antwoord te formuleren op een aanvraag, ze automatisch wordt goedgekeurd.

Bepaalde terreinen kunnen we versneld aansnijden en op de markt aanbieden volgens het sleutel-op-de-deurprincipe. De verlaten militaire domeinen kunnen bijvoorbeeld ingeschakeld worden in zo’n aanpak. Waarom gebruiken we de verlaten militaire domeinen niet voor de versterking van de Limburgse economie? Het gaat daarbij om grote oppervlakten, vaak in de buurt van gemeenten die de extra tewerkstelling goed kunnen gebruiken. We moeten onze ruimte ook slimmer benutten. Het behoud

van groen staat gelijk met het vrijwaren van het karakter van onze provincie. Maar daarnaast moeten we bedrijfsruimtes met een gecoördineerde aanpak (her)ontwikkelen, want ze bieden ons een concurrentieel voordeel ten opzichte van volgebouwde betonregio’s in de rest van Vlaanderen.

Limburg kan haar ambitie van logistieke poort slechts waarmaken, als we vlot bereikbaar zijn. Bedrijfsterreinen, steden en economische groeipolen moeten vlot bereikbaar zijn. Daarom werken we de weerstand tegen de IJzeren Rijn op eigen grondgebied weg door een actieve dialoog met de betrokken inwoners en gemeenten, die zich nu vaak verzetten uit vrees voor hinder die makkelijk kan opgelost worden mits de nodige ingrepen. We moeten bouwen aan een coalitie met Nederlandse en Duitse partners

voor de IJzeren Rijn, waarbij gezamenlijke win-win-situaties het fundament vormen voor het afdwingen van beslissingen op een hoger niveau. De bruggen over het Albertkanaal moeten dringend verhoogd worden, een bescheiden investering die zich snel terugbetaalt in meer trafiek op het water, én minder files op de weg.

12 - STERKE SCHOUDERS ONDER LIMBURG De Limburgse tewerkstellingszones, de zogenaamde ‘ontwrichte zones’ kunnen op korte termijn vastgelegd worden. Zij bieden extra incentives voor bedrijven die in Limburg willen investeren. De federale regering zette op vraag van Open Vld het licht op groen voor Limburgse tewerkstellingszones. In deze gebieden geldt een korting van 25% op de bedrijfsvoorheffing op het loon van personeel. Ze geven Limburg dus een aanzienlijk concur-

rentievoordeel op één van de grootste handicappen van onze economie: de kosten op het loon. De loonkloof wordt op die manier een loonbrug. Deze zones moeten daarom prioritair afgebakend worden.

We moeten de interactie tussen de academische en ondernemerswereld stimuleren. Samenwerking op vlak van productinnovatie, geeft de maakindustrie een toekomst in onze provincie. Ook inzake energie- en zorgeconomie moet deze kruisbestuiving tussen theorie en praktijk, onderzoek en ondernemen, nieuwe of innovatievere bedrijven en jobs opleveren. We laten ons daarbij inspireren door Zwitserland, wereldkampioen innovatie.

We moeten ook wetenschappelijk in kaart brengen waar onze bedrijven goed in zijn. Onderzoek kan zich dan toespitsen op dit DNA van onze provincie. Zo kunnen we ons ‘goud’ aanzuiveren en beter exporteren.

“De hoge loonkost is een belangrijke, maar zeker niet de enige handicap voor onze economie. Het federale competitiviteitspact met haar lastenverlagingen en het 555-groeiplan van Open Vld werken die loonkloof weg. Ik zie dit ambitieplan als een turbo, het extra duwtje in de rug dat onze provincie nodig.”

Lode Vereeck

Diepenbeek - 1e opvolger Kamer

“We moeten de economische monocultuur zoals ten tijde van de steenkoolmijnen en Ford achter ons laten. Het is een foute reflex om iets wat verdwijnt te willen vervangen door iets gelijkaardigs. Wij geloven veel meer in vele kleine, flexibele, innovatieve KMO’s die producten of diensten produceren die een toekomst hebben.”

Frederick Vandeput

Zonhoven - 3e plaats Vlaams Parlement


13

Voor de LRM, de Limburgse Reconversie Maatschappij, voeren wij de ‘Antilope-norm’ in, die betekent dat de LRM altijd verder moet ‘springen’ dan een bank zou doen. De Limburgse Reconversiemaatschappij is een interessante tool om ondernemers te voorzien van durfkapitaal. Maar dan moet ze zelf meer durven. We voeren daarom de antilopenorm in: de LRM moet hoger springen dan de bank. Als een bedrijf gemakkelijker financiering vastkrijgt bij een bank dan bij de LRM, dan is die laatste im-

mers overbodig. We moeten de LRM ook moderniseren. De LRM zet daarom een crowdfundingfonds op waarin iedere Limburger kan participeren. Elk bedrijf dat 50% van zijn financiering zelf op tafel legt, kan de andere helft binnen halen via crowdfunding in deze ‘CrowdCoöp’. Zo investeren we Limburgs geld in Limburgse ideeën.

Iedere potentiële investeerder uit binnen- of buitenland krijgt onmiddellijk een ‘personal investment coach’ toegewezen die de beste voorwaarden verzamelt en het beste aanbod samenstelt. Ondernemers en ondernemingen die willen investeren hebben geen boodschap aan onze ingewikkelde staatsinrichting, regelgeving of ellenlange procedures. Een onderneming wil het totaalplaatje aan fiscale en sociale voordelen zien in combinatie met de voordelen die een regio te bieden heeft. De ‘personal investment coach’ is de persoon die in samenwerking met de beste specialisten vergunningen afwerkt, alle loonlastenvoordelen bundelt, personeel

helpt rekruteren en ruimte en faciliteiten combineert tot een aantrekkelijk dossier. Elke regio in Limburg krijgt zo’n consultant. Naast het dossierbeheer, formuleren zij ook constant aanbevelingen om onze competitiviteit te versterken, op basis van vergelijkingen met het buitenland. Waarom zouden wij het bijvoorbeeld niet mogelijk maken om notariële akten in het Engels te verlijden om het buitenlandse investeerders makkelijker te maken?

Met een netwerk van ereondernemers met een band met Limburg vormen we een economische Ambassadors-force om investeerders en ondernemingen uit het buitenland aan te trekken. Het totaalpakket van beschikbare ruimte, ligging en mobiliteit, vlotte financiering, flexibel vergunningenbeleid, administratieve eenvoud, interactie met de academia, de personal investment consultant en de tewerkstellingszones moeten we proactief zelf in het buitenland gaan verkopen. Deze ere-ondernemers hebben de relaties

en kunnen met gezaghebbende stem Limburg actief verkopen als interessante investeringsregio van New York tot Singapore. Zij worden ondersteund en aangestuurd door een klein team dat hun activiteiten faciliteert en de link verzorgt met de ‘personal investment consultants’.



15


DREMPELS NAAR WERK WEGWERKEN

Marino Keulen

Lydia Peeters

Lijsttrekker Vlaams Parlement

2e plaats Vlaams Parlement

TROEVEN

De Limburgse werkloosheidsgraad ligt al decennia boven het Vlaams gemiddelde. Dat probleem wordt versterkt door de huidige crisis die vooral onze jongeren en 55-plussers treft. Een groot deel van onze arbeidskrachten zijn bovendien kort geschoold. Met maatregelen die ondernemerschap mogelijk maken, kunnen bedrijven jobs creëren. Het is daarom een uitdaging om zoveel mogelijk mensen die niet werken maar het wel kunnen, ook effectief naar die jobs te begeleiden. Limburg heeft daarbij behoefte aan maatwerk. Voor wie al een job heeft, is het belangrijk dat het werk ‘werkbaar’ is en valt te combineren met het gezin om een goede levenskwaliteit te garanderen.

Limburg is een van de provincies met een groot maar onderbenut economische potentieel. Wij hebben een jonge bevolking en heel wat oudere werknemers staan bekend als harde en ervaren werkers, ook degenen die de laatste jaren zonder job vielen of binnenkort zonder werk zullen vallen. Limburg heeft meer dan genoeg geschoolde en ongeschoolde arbeidskrachten die door bedrijven geëngageerd kunnen worden. De provincie beschikt bovendien over troeven om extra tewerkstelling van buiten Limburg aan te trekken, als we er maar in slagen om de drempels naar werk weg te werken.

Limburg heeft maatwerk van de VDAB nodig. De accenten voor de VDAB worden te veel vanuit Brussel gelegd, terwijl het perfect mogelijk is om het beleid af te stemmen op de specifieke Limburgse situatie. De Vlaamse regering moet - en kan binnen haar huidige bevoegdheden - de dienst aansporen tot Limburgs maatwerk. De aangeboden opleidingen moeten bijvoorbeeld sterker worden afgestemd op de behoeften van de Limburgse tewerkstelling en op een groeiplan voor de Limburgse economie. Er

moet een pact komen tussen de VDAB en Limburg waarin de behoeften en de aanpak gedetailleerd beschreven wordt. Ook de vakbonden, de werkgevers en de andere opleidingscentra moeten betrokken worden bij dit pact.



17

De opleidingscentra van Syntra werken performant, maar zijn eerder aanbod- dan vraaggericht. De opleidingen van Syntra moeten afgestemd worden op de overstijgende Limburgse doelstellingen en behoeften. In dialoog met werkgeversorganisaties, ondernemers, beleidsmakers en academici kunnen wij de behoeften en doelstellingen in kaart brengen met Syntra. Wij kunnen dat bovendien doen per regio waardoor

ook voor Syntra maatwerk en doelgerichtheid de kernwoorden worden. Het spreekt vanzelf dat dit perfect kan met respect voor de autonome invulling van deze werking door Syntra.

In Nederland is bij het verlies van een job het homologeren van eerder verworven competenties standaardaanpak om op die manier de kansen op een nieuwe job te vergroten. Dit willen wij in Limburg ook. We voeren het systeem van competentiecertificaten in en ondersteunen de bestaande EVC-procedure. Gedurende de loopbaan bouwen werknemers allerlei ervaringen op. Wanneer ze solliciteren voor een nieuwe job kunnen ze die kennis niet aantonen met een diploma. Onterecht,

want ze beheersen de materie en de praktijk. Competentiecertificaten en diploma’s na een EVC-traject bewijzen en erkennen die ervaring van de werkzoekende, wat het bovendien makkelijker maakt voor de VDAB om vacatures en arbeidskrachten te matchen.

“We kunnen ons onderwijs nog aanzienlijk versterken door meer in te zetten op praktijkervaring, zowel in het hoger, algemeen, technisch als beroepsonderwijs. Stages geven onze jongeren de kans om ervaring op te doen, iets wat ze nu missen waardoor ze moeilijk aan een job geraken. En ze vergemakkelijken de studiekeuze.”

Frederick Vandeput

Zonhoven - 3e plaats Vlaams Parlement

“Vele kleine zelfstandigen en horeca-uitbaters werken zich te pletter omdat een helpende hand aanwerven gewoon te duur geworden is. De flexi-jobs bieden een oplossing: het personeel is flexibel inzetbaar op de drukke momenten van de dag of week en de loonlast ligt laag.”

Noël Slangen

Hasselt - lijstduwer Vlaams Parlement

AMBITIES MAKEN HET VERSCHIL Onze provincie werd de afgelopen jaren hard getroffen door de crisis. Vele bedrijven sloten hun deuren, nog meer mensen verloren hun job. Verschillende overheden sloegen de handen in mekaar voor een Strategisch Actieplan Limburg in het Kwadraat en de federale regering lanceerde een competitiviteitspact. Belangrijke signalen. Met dit ambitieplan gaan we een stap verder. Het blijft niet steken in de klaagzangen of analyse van onze problemen, maar draagt ook concrete en vooral vernieuwende voorstellen aan om ze op te lossen. Ik hoor bij burgers, bedrijven, organisaties en beleidsmakers hoe sterk de vraag naar zo’n aanpak is.

Een economie en samenleving groeit nog altijd het best van onderuit. Daarom geven we met onze voorstellen ruimte aan de burgers zelf om te ondernemen, werken, studeren, kortom te leven. Daarom zoeken we naar een draagvlak voor dit ambitieplan, zowel bij andere politieke partijen als bij mensen uit het middenveld. Want deze ambities kunnen wel degelijk het verschil maken voor ons Limburg.

Marino KEULEN lijsttrekker Vlaams Parlement

18 - STERKE SCHOUDERS ONDER LIMBURG Stages moeten we aanmoedigen in alle opleidingen. Ze creëren al vroeg een band tussen studenten en bedrijven waardoor de kans vergroot dat die hun eerste job in Limburg zal zijn. We tillen het technisch secundair onderwijs naar een hoger niveau en faciliteren samenwerking tussen de technische scholen en de bedrijfswereld. Leerlingen die schoolmoe zijn bereiden we alsnog voor op de arbeidsmarkt door het systeem van werk-

plekleren. Jongeren doen zo ervaring op, kunnen werken met de nieuwste machines en technologie zonder dat scholen hierin moeten investeren en de bedrijven kunnen vlot en rechtstreeks nieuwe arbeidskrachten rekruteren.

Als we allemaal langer aan de slag willen blijven, zonder evenwel de wettelijke pensioenleeftijd van 65 te verhogen, moet werk werkbaar zijn. Daarom moeten we innovatief omgaan met jobs voor ervaren maar oudere werknemers. Een actieve coaching en opleiding helpt oudere werknemers met het heroriënteren van hun carrière, binnen of buiten het bedrijf. We moeten werk maken van sociale innovatie door contracten te creëren waarbij oudere werknemers kunnen kiezen

voor een ‘deelvolume-baan’ waarbij ze in plaats van deeltijds te werken binnen hun werktijd de werkdruk kunnen spreiden in een voor de werkgever goedkoper statuut. Doorwerken of bijverdienen na 65 moet kunnen, naar Scandinavisch model.

Limburg is een toeristische trekpleister, wat betekent dat toerisme en dus horeca belangrijke werkgevers zijn. Onze provincie moet daarom aan de leiding komen voor de toepassing van flexi-jobs. De flexi-jobs zijn daar voor geschikt. Met dit systeem kan een werkende of gepensioneerde tot €500 per maand bijverdienen. De werkgever betaalt een bevrijdende bijdrage van 25% alle belastingen en lasten inclusief. Wij willen in Brussel ijveren dat dit systeem gedurende 2 jaar uitgetest wordt in de Limburgse toeristische en horecasec-

tor, die nood hebben aan een flexibel inzetbare en goedkope arbeid. Op basis van dit testproject en de opbrengst of kost hiervan kan besloten worden om dit systeem al dan niet toe te passen in heel Vlaanderen en meerdere sectoren. Open Vld is er immers van overtuigd dat de flexi-jobs voor een meeropbrengst zullen zorgen.


19

Heel wat Limburgers werken in Brussel in Vlaamse en federale administraties. Decentralisatie zorgt voor milieuwinst, efficiëntiewinst en zou een sterke verbetering zijn voor deze overheidsmedewerkers. Hun verplaatsingen zorgen voor verkeershinder, tijdverlies en milieulast. In dialoog met de betrokken overheden moeten wij ijveren voor verplaatsing van deze activiteiten naar Limburg in combinatie met thuiswerk en satellietkantoren. Dit versterkt

de levenskwaliteit van de Limburgers en verlaagt de drempel voor deze jobs. Functies waarvoor vandaag in Brussel moeilijk mensen te vinden zijn kunnen in Limburg ingevuld worden.

Files en slechte treinverbindingen of vertragingen zijn een niet te onderschatten drempel naar werk. Ze maken de combinatie werk en gezin bijzonder moeilijk, én kosten onze economie handenvol geld. We vragen daarom om de 2 verkeersaders E313 en E314 richting Antwerpen en Brussel te verbreden met een derde rijvak of op zijn minst spitsstroken. Missing links zoals de Noord-Zuid moesten gisteren al zijn aangelegd. Met het liberale nooddecreet was dat ook mogelijk. Het vervoers- en investeringsplan van de NMBS moet volledig herbekeken worden. We stimuleren het

gebruik van pre- en cofinanciering door het gewest om infrastructuurwerken te versnellen. Ondertussen bereiden we ons nu al voor op een plan B waarbij we gebruik maken van de liberalisering van het reizigersvervoer om zelf die dienstverlening uit te besteden aan de privé die wij - bovenop waar we recht op hebben - wenselijk achten.

“De tijd dat iemand zijn eerste job ook zijn enige job was, is lang voorbij. Loopbanen zijn flexibel, dat houdt werken ook aantrekkelijk en boeiend. We moeten inzetten op levenslang leren, zowel tijdens als tussen twee jobs. Zo maken we iedereen weerbaar voor een tegenvaller zodat je na ontslag snel opnieuw aan de slag kan.”

Luk Delbrouck




21


COMMUNITIES EN NETWERKEN UITBOUWEN

Hilde Vautmans

Igor Philtjens

2e opvolger Europees Parlement

lijstduwer Kamer

TROEVEN

Ideeën, mensen, gemeenschappen, ondernemingen, steden en gemeenten kunnen maar groeien en vooruit gaan wanneer ze interageren en samenwerken. Hoe groot of welvarend een eiland ook is, het blijft een eiland. Om als regio vooruit te gaan, een politiek en economisch dynamische provincie te worden en onszelf te manifesteren buiten de grenzen van provincie of land moeten we dus meer en beter samen werken. Dat geldt voor de politici die eensgezind dossiers in Brussel moeten bepleiten, maar ook voor werkgevers- en werknemersorganisaties, academici enzovoort. Samen moeten we ook meer durf en vertrouwen tonen. Durf om een voortrekkersrol op te nemen, veerkrachtig te reageren op tegenslagen, buiten de platgetreden paden te treden en om onze ambities waar te maken.

Het Limburgs samenhorigheidsgevoel is tot ver buiten de provinciegrenzen bekend. Voor buitenstaanders iets om jaloers op te zijn, en voor ons iets om te koesteren. De diverse platformen over de grenzen van partijen, ideologieën en zuilen heen, hebben tot dusver bewezen dat de provincie aan één koord kan trekken als dit Limburg ten goede komt. De sterkte van het Limburgs netwerk is een belangrijke troef om investeerders aan te trekken en de groei van de bestaande ondernemingen te stimuleren. Ook onze culturele diversiteit is een rijkdom, geen probleem. Ze verruimt onze blik op de wereld en biedt zowel economisch als socio-cultureel vele kansen.


DE NIEUWE AMBITIES Limburg is te introvert. In de netwerken en communities van Limburg komen dezelfde mensen mekaar voortdurend tegen. Bovendien hebben deze netwerken zeer weinig verbindingen met de rest van Vlaanderen en met het buitenland. Daarnaast moeten we uit onze cocons breken en meer contacten over organisatiegrenzen heen stimuleren.

Samenwerking tussen gemeentes gebeurt best spontaan bottom-up, in plaats van verplicht top-down. Er moet meer beleidsruimte van Vlaanderen naar de gemeenten en haar samenwerkingsverbanden. In de ons omringende landen varieert de lokale beleidsruimte tussen de 15 en de 20%. In Vlaanderen is dat slechts 8% omdat de Vlaamse overheid alles vanuit Brussel wil beslissen en aansturen. De Limburgse politiek moet haar schouders zetten onder de zogenaamde ‘interne staatshervorming’. Die verdubbelt het beleidsvolume van de

steden en gemeenten door bevoegdheden en taken van Vlaanderen over te hevelen. Dichtbij en dus op maat van de burger, waar het beleid tot stand moet komen. In een klap roepen we ook een halt toe aan de overdaad aan reglementitis vanuit Brussel. Op die manier kan Limburg zo gefaseerd evolueren naar een stadsgewest.

Alle politieke krachten van Limburg moeten op regelmatige ogenblikken de koppen bij elkaar steken om een breed gedragen Limburg-strategie af te spreken waar allen zich achter zetten. We moeten opnieuw over de partijgrenzen aan hetzelfde zeel trekken, een gewoonte die de laatste jaren wat is ondergesneeuwd. Daardoor missen we kansen. Daarom willen wij dat de Limburgse parlementsleden, samen met alle burgemeesters en provinci-

ale gedeputeerden, vier keer per jaar onder wisselend voorzitterschap de koppen bij elkaar steken om de Limburgse agenda vast te leggen. Zodat de verschillende Limburgse krachten een gemeenschappelijke strategie kunnen volgen.


23

Bij de Limburgse werkgeversverenigingen willen we grensoverschrijdende initiatieven stimuleren waarbij er op basis van interesses, sectoren en aspiraties meer niet-Limburgse ondernemers participeren in Limburg en meer Limburgers buiten de provincie. De Limburgse werkgeversverenigingen kunnen meer verbindingen maken buiten Limburg. Om dit succesvol te kunnen doen is samenwerking tussen deze verschillende verenigingen een opportuniteit. Vandaag stimuleren de initiatieven en middelen van de overheid vaak de concurrentie tussen de werkgeversverenigingen, terwijl ze evengoed zouden kunnen aanzetten tot meer

samenwerking. Daarom zouden alle overheidstoelagen voor deze verenigingen in een gezamenlijk overleg kunnen worden georganiseerd en toegewezen. Elke vereniging neemt de lead voor een concrete doelstelling en bijhorend project waaraan de andere in gemengde teams participeren. Zo vermijden we ook dubbel werk en verspilling van tijd en energie.

Werkgevers- en werknemersverenigingen moeten meer samenwerken om gezamenlijk het acquisitie- en groeibeleid te ondersteunen. Limburg kan ook op overlegvlak uitgroeien tot een voorbeeld voor Vlaanderen. Intensievere en constructieve contacten tussen de werknemers- en werkgeversorganisaties zijn nodig om bijvoorbeeld samen investeringen aan te trekken, groei binnen bedrijven te realiseren en werk af te stemmen op de werknemer. In samenwerking met andere Limburgse actoren moet daarom geëxperimenteerd worden

met nieuwe vormen van overleg en participatie, waarbij bedrijven en werknemers mekaar ondersteunen in het nastreven van groei en welvaart. Samen met de academische wereld verzamelen we de beste overlegpraktijken uit de wereld en proberen wij die uit binnen de Limburgse economie.

“Limburg heeft nu echt geen nood aan verdeeldheid of politieke spelletjes. Des te meer aan visie, concrete oplossingen en ambitie om haar achterstand weg te werken en haar troeven om te zetten in successen. Daar gaan we voor, samen.”

Laurence Libert


24 - STERKE SCHOUDERS ONDER LIMBURG Wij willen creative pools of flexibele teams die in het kader van de behoeften van startende bedrijven en investeerders, kennis en praktische hulp kunnen bijbrengen. Professoren, topstudenten, ondernemers, financierders, vastgoedexperts, juristen… ze kunnen allemaal hun bijdrage leveren om goede ideeën op korte termijn rijp te maken voor implementatie. Het snel naar de markt brengen van een volwaardig project moet de doelstelling zijn van het team dat op maat van de uitdaging wordt sa-

mengesteld. Al deze afzonderlijke netwerken kunnen meer met mekaar in contact komen om innovatie, samenwerking en vooruitgang te stimuleren. Deze doorgedreven ‘community formation’ is de kracht van Silicon Valley. In een project ‘Limburg Valley’ willen wij een eigen versie van dit succesverhaal creëren.


25

De Limburgse diversiteit aan afkomst en cultuur wordt sterk onderbenut. De vele nationaliteiten en achtergronden zijn nochtans een troef in een globale wereldeconomie. We gebruiken onze culturele diversiteit te weinig als hefboom en troef om onze economie en samenleving te verrijken. De kennis van vreemde talen, de gastvrijheid van diverse culturen en de aanwezigheid van know how van over heel de wereld kan een bron van inspiratie en business-ideeën zijn. Via community-vorming waarbij Lim-

burgers van buitenlandse afkomst samen zitten met ondernemers, kunstenaars en mensen uit de academische en onderwijswereld kunnen nieuwe projecten ontstaan en opgestart worden. Op die manier manifesteert Limburg zich als een metropool met een internationale en open visie op de wereld.

Via pop-up-huizen leggen we contacten buiten Limburg en laten we Limburg, zijn troeven en opportuniteiten zien aan de wereld. Limburg moet meer buiten haar grenzen treden en zich daar verkopen. Daarom willen wij een paar keer per jaar een Limburgs pop-up-huis realiseren in steden als Brussel, Antwerpen, Gent, Luik... In dit tijdelijke ‘Limburg-huis’ kunnen Limburgse ondernemers, werkgevers- en werkne-

mersorganisaties en andere verenigingen bijeenkomsten, events en presentaties organiseren om sterkere contacten te ontwikkelen met de netwerken buiten Limburg. Daarnaast is dit de uitgelezen plaats om bijvoorbeeld Limburgse kunst tentoon te stellen en onze horeca te promoten.

“We hebben te veel overheid. Daarom moeten we nu werk maken van staatsvermindering, en meer vertrouwen hebben in de bestuurskracht van steden en gemeenten. Dicht bij en dus op maat van de burger, daar moet beleid tot stand komen. Met hulp van Brussel als het moet, zonder als het kan.”

Igor Philtjens lijstduwer Kamer

“Misschien is het Limburg-gevoel waarover zovelen meewarig menen te moeten doen, een samenhorigheidsgevoel dat ontstaan is door de decennialange stiefmoederlijke behandeling? Alleszins stelt het ons in staat om als provincie boven onszelf uit te stijgen.”

Lode Vereeck

Diepenbeek - 1e opvolger Kamer



27


EEN STIMULERENDE GROEIOMGEVING CREËREN

Noël Slangen

Patrick Dewael

Lijstduwer Vlaams Parlement

Lijsttrekker Kamer

TROEVEN

De kracht van een regio heeft niet alleen te maken met ondernemersklimaat, loonkost, vergunningen en financieringen. Een regio is maar zo sterk als hij aantrekkelijk is. We moeten mensen ook motiveren om te werken, te wonen, te scheppen, te verbinden en te ondernemen in Limburg. Daarvoor is een stimulerende groeiomgeving nodig. Voor jongeren moet er bijvoorbeeld iets te beleven zijn en moeten ze de wereld voelen en ontdekken. Voor de gezinnen bepaalt de aanwezigheid van goede scholen en flexibele kinderopvang dicht bij huis of onze provincie een groeiomgeving is. Of flexibel (thuis) werken en een betaalbare woning. De ouderen onder ons moeten dan weer comfortabel van hun verdiend pensioen kunnen genieten in hun vertrouwde omgeving. Limburg kan slechts een stimulerende groeiomgeving zijn als de ultieme plaats is waar we willen wonen, leven en werken.

In zijn ‘Limburgs Manifest’ noemt Noël Slangen Limburg het Central Park van Vlaanderen. Limburg als een grote villawijk, midden tussen het groen, waar topgastronomie naast een kleurrijke veelzijdigheid aan exotische restaurantjes gedijt. Waar kleine en gezellige burgerhuisjes hand in hand gaan met massieve villa’s waarvoor zelfs Nederlanders naar hier verhuizen. Maar waar ook ruimte blijkt te zijn voor toeristische attractiepolen, industrie verbonden door kanalen, voortreffelijke ziekenhuizen, winkelsteden en cultuur.

DE NIEUWE AMBITIES Elk punt is het middelpunt als je zelf de cirkel trekt. Als je met de juiste bril kijkt is Limburg een van de beste en veelbelovendste plaatsen ter wereld. Maar we moeten een faire kans krijgen om onze provincie aantrekkelijk te houden en een stimulerende groeiomgeving te creëren.

28 - STERKE SCHOUDERS ONDER LIMBURG Meten is weten. Daarom ontwikkelen we een Limburgse score-kaart waarin wij evalueren hoeveel procent van de Vlaamse en federale middelen wij in een bepaald domein krijgen en hoe dit zich verhoudt tot kwantitatieve criteria. Bijna één op acht Vlamingen en één op dertien Belgen is Limburger. Als één dertiende van alle spoorinvesteringen voor Limburg zou zijn of wij zouden één achtste van alle cultuursubsidies krijgen, dan zou onze provincie er sterk voor staan. Vandaag krijgen wij die middelen niet. Waardoor Limburg geen faire kans krijgt en in de rol

van ‘eeuwige vrager’ geduwd wordt. Met de score-kaart meten wij ons aandeel en laten wij wetenschappers de kwalitatieve behoeften evalueren. Op basis hiervan gaan wij in gesprek met de overheden om toegewezen te krijgen waar onze provincie objectief recht op heeft.

Zorg is de economie van de toekomst. We moeten de kennis en het aanbod van onze voortreffelijke ziekenhuizen exporteren en in de markt zetten in het buitenland. Onze ziekenhuizen en artsen zijn van topkwaliteit. Zorg wordt in de toekomst een bron van tewerkstelling en welvaart. Maar zorg is ook een element van verbondenheid en levenskwaliteit. Naast die zorg voor onze eigen mensen, moeten wij die know-

how ook omzetten in meer jobs. We stimuleren hogere onderwijsinstellingen om aan zorginnovatie in de breedste zin van het woord te doen en interdisciplinair samen te werken, ook met de bedrijfswereld.

“Waarom kijken we altijd naar de overheid om onze problemen op te lossen? Geloof in de almacht van de overheid leidt alleen maar tot teleurstelling. Do it yourself, dat moet onze mentaliteit worden. Kijk naar Nederlands Limburg, daar baat een privébedrijf tram-, bus en spoorlijnen uit, en geraak je op tijd op je bestemming.”

Luk Delbrouck



29

Met actieve steun en samenwerking van de verschillende betrokken overheden willen wij marktleider worden in kinderopvang, omdat kinderopvang een reconversietool is. Als beide ouders willen werken, is flexibele en voldoende kinderopvang onmisbaar. Gebrek aan kwalitatieve en betaalbare kinderopvang is een rem op economische ontwikkeling. Vroeger moest je kanalen en industrieterreinen hebben om bedrijven aan te trekken. Nu kijken de Google’s van deze wereld of je kinderopvang, goede

scholen en zorg hebt. Wij zetten maximaal in op de creatie van private kinderopvangplaatsen om de wachtlijsten weg te werken. Daarvoor willen wij op Vlaams niveau een versoepeling van de nu vaak betuttelende regels en willen wij het organiseren van kinderopvang economisch aantrekkelijker maken.

Elke vorm van cultuur verrijkt mensen en een samenleving in haar geheel. Limburg hinkt jammer genoeg achterop wat betreft cultuurcreatie. We hebben cultuur nochtans nodig om investeerders en beslissingsnemers aan te trekken. Het is een illusie te denken dat een regio toonaangevend kan zijn zonder cultuur. Cultuur trekt niet alleen kunstenaars aan, maar trekt ook beslissers aan, ondernemers, financiers, academici, journalisten… Mensen met behoefte aan netwerken die cultuur kan bieden, maar die ook geprikkeld willen worden, omdat zij die sensitivi-

teit nodig hebben in hun dagelijkse bezigheden. Wij willen gaan voor een ‘cultureel structuurplan’ waarin per cultuurdomein ambities worden geformuleerd die we vanuit bepaalde locaties en instellingen willen stimuleren. Op die manier werken Limburgers meer met in plaats van naast mekaar.

“Limburg krijgt niet van Brussel waar het objectief recht op heeft. Daar kunnen we om jammeren, maar beter is met alle politici en drukkingsgroepen aan één zeel te trekken om een objectieve meting en verdeling af te dwingen. Samen als één sterk Limburgs blok.”

Laurence Libert


30 - STERKE SCHOUDERS ONDER LIMBURG Een tiental cultuurambassadeurs moeten de Limburgse kunstenaars actief ondersteunen om buiten Limburg nieuw publiek aan te spreken en projecten op te zetten. Een overheid mag zich niet moeien met de cultuurcreatie, maar moet wel het forum bieden aan kunstenaars om hun werk tentoon te stellen en te promoten, ook buiten de provincie en ons land. Want kunst verdraagt geen grenzen. Daarom trekken we

ook kunstenaars van de Euregio en de hele wereld aan voor exposities en workshops in Limburg. Zo’n aanpak werkt meer inspirerend dan het bouwen van een eigen museum voor schone kunsten.

De opwarming van ons klimaat is een van de grootste uitdagingen van deze tijd. Het is onze verantwoordelijkheid om die uitdaging aan te gaan en onze omgang met energie te vergroenen en duurzaam te maken. Bovendien schuilen er vele economische opportuniteiten achter het vergroenen van onze economie. Limburg klimaatneutraal nam een sterke start, maar verzandt nu. De gouverneur moet de behoeder worden van deze doelstelling en alle actoren bij de les


31

Limburg moet uitstralen dat ze een jonge provincie is. Een provincie met een ‘Brooklyn-benadering’, waar dingen mogelijk zijn, waar we ruimte geven en verdraagzaam zijn, ook voor wat nieuw en onverwacht is.

We moeten artiesten, architecten en kunstenaars meer ruimte geven in onze maatschappij, en dus ook in onze straten en wijken. Laat deze creatievelingen los op oude pakhuizen, zieltogende buurten, leegstaande wijken. Dat is de Brooklyn-benadering die creativiteit als reconversietool omarmt. In de jaren ’80 nog een no-gozone, nu het hipste stadsdeel waar niet alleen ‘creativo’s’ maar ook jonge gezinnen en bedrijven

graag hun intrek nemen. Maar ook een provincie waar dingen mogelijk zijn. Pukkelpop is 100% Limburgs en stilaan wereldvermaard. Het festival ademt de spirit en ambitie uit die wij voor ogen hebben: ondernemende mensen die hun droom uitbouwen tot een internationaal succesverhaal. Onze provincie heeft ‘zuurvrije’ ruimte zat voor meer van dat. Laat Tomorrowland (en waarom niet de Sinksenfoor) dus maar komen naar ons gezellige Limburg.

en doelstellingen op koers houden. Ook in de woonmarkt moet zorg voor het klimaat een constante zijn. Dat betekent private verhuurders ondersteunen in deze doelstellingen en meer en klimaatvriendelijker sociale woningen bouwen.

Lees ook: lijstduwer Vlaams Parlement

NOËl SLANGEN

MIJN LIMBURGS MANIFEST

“Het belang van cultuur voor een samenleving wordt vandaag vaak onderschat. Ten onrechte. Artiesten en kunstenaars stellen constant dingen in vraag, verleggen grenzen of breken ze af, tekenen de contouren uit van de samenleving van morgen of openen daarover op zijn minst het debat. Daar heeft Limburg nood aan.”

Patrick Dewael lijsttrekker Kamer

“Noël Slangen is een inspirerend figuur en een wandelende ideeënfabriek. Dat kan u ook ontdekken in dit ‘Limburgs Manifest’ waarin hij een aantal gedachten waarmee hij al jaren speelt op een originele manier op een rij zet.” Patrick Dewael en Marino Keulen www.LimburgsManifest.be


1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Verhofstadt Guy Neyts Annemie Callens Karlos Maurice De Bleeker Eva Lenssen Georges Van Damme Brieuc Brosens Katrien Vandersmissen Stijn Mertens Martine De Roeck Hyacintha Geypen Greet De Gucht Karel

1 Dewael Patrick 2 Lijnen Nele 3 Monette Pascy 4 Vandyck Matthias 5 Kortleven Marleen 6 Vanleeuw Mark 7 Ceelen Tanja 8 Croonen Mia 9 Vandeweerd Sofie 10 Delbrouck Luk 11 Mebis Griet 12 Philtjens Igor

1 2 3 4 5 6 7

De Backer Philippe Vautmans Hilde Wierinck Lieve Gheysens Monique Vanderborght Bram

1 2 3 4 5 6 7

Brugada Terradellas Pedro

Terlouw Jan

Vlaams Parlement

Kamer

Vereeck Lode Caerts Véronique Guido Franco Feytons Jo Stroeken Liesbet Versavel Mario Chombar Françoise

Hoe geldig stemmen op 25 mei? • steek de stemkaart in de stemcomputer • ga naar het logo • duid het bolletje aan bij een of meerdere kandidaten op één lijst. U mag voor zoveel kandidaten stemmen als u wil binnen één lijst. • bevestig uw stem: u stemt achtereenvolgens voor de Europese, Kamer- en Vlaamse verkiezingen. • de stemcomputer print uw biljet • steek het biljet in de stembus

met lijsttrekkers Guy Verhofstadt, Patrick Dewael en Marino Keulen

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

Keulen Marino Peeters Lydia Vandeput Frederick Özcan Meral Penders Caroline Schiepers Guy Vossius Pascal Bronckaers Vera Bollen Wendy Jaspers Ilse Persoons-Bullens Anita Zaenen Daisy Awouters Eric Dalemans Jan Steegen Bruno Slangen Noël

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

Libert Laurence Düzgün Hasan Jans Sandra Pirard Kristof Custers Ann-Sofie Goijens An Coenen Fabienne Safdi Khadija Coenegrachts Steven Wouters Jef Guttermann Anneke Soors Kathleen Claessens Jos Tollenaere Johan Jansen Geert Gabriels Jaak

Verkiezingsdrukwerk. V.U. Open Vld, Mark Vanleeuw Melsensstraat 34, 1000 Brussel.

Europees Parlement

HET OPEN VLD AMBITIEPLAN - 1. Patrick Dewael, MARINO KEULEN en vrienden STERKE SCHOUDERS ONDER LIMBURG HET OPEN VLD AMBITIEPLAN

Recommend Documents