KUNSTstof-magazine
KUNSTstof-magazine Jaargang 5 nummer 3 Uitgave van het Leerdams Kunstenaars Collectief
Van de redactie
“Leerdam schildert van Gogh”
“Leerdamse Kunst 4-daagse 2015”
Tip van Kunststof
“Nirbhaya” een aangrijpende theaterproductie
“Betoverend Bomarzo “door Sylvia Bosch
“De (vier) jaargetijden in de klassieke muziek“ door Rob Witteveen
“Auvers-sur-Oise” door Sylvia Bosch
“Tips om jouw penselen in goede conditie te houden”
“Woman in Gold” door Sylvia Bosch
“De vier jaargetijden op canvas” door David Hockney
“Gespot door KUNSTstof “ door Sylvia Bosch
“Het Leerdams Kunstenaars Collectief zoekt exposanten “ door Sylvia Bosch
“Vrienden en vriendinnen van het Leerdams Kunstenaars Collectief “
KUNSTstof-magazine 5.4
Website Leerdams Kunstenaars Collectief
© 2015 KUNSTstof-magazine Webmaster LKC & fotografie KUNSTstof-magazine Ton Swiderski Eindredactie
Jan Kuiper
[email protected]
Sylvia Bosch
[email protected]
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 2
“ van de redactie… “
Beste Kunstliefhebber.
Hierbij ontvangt u het derde KUNSTstof-magazine van onze 5e jaargang. Dat verf niet altijd op canvas hoeft blijkt maar weer uit de Blauwe Bruid op de cover. De personage is gebaseerd op de animatiefilm ’Corps Bride’, geregisseerd door Tim Burton. De foto is gemaakt door Kunststof fotograaf Ton Swiderski. In dit nummer een artikel over een bijzondere theater productie. Yael Farber werd door vrouwen in India gevraagd om een theatervoorstelling te maken. Aanleiding hiervoor was de dood van Nirbhaya. Zij werd mishandeld en verkracht in een stadsbus in New Dehli. Met de theatervoorstelling ‘Nirbaya’ willen zij aandacht vragen voor vrouwen in India en in de rest van de wereld die ook het slachtoffer geworden zijn van verkrachting. Geen makkelijk onderwerp, maar juist daarom het vertellen waard. Veel interessante lezingen voor kunstliefhebbers dit najaar bij Stadspodium GO in Leerdam. Mooie tentoonstellingen bij het Stroomhuis in Neerijnen die het bekijken waard zijn. En dan natuurlijk de wedstrijd “Leerdam schildert van Gogh “. We hopen op veel deelnemers. Alle inzendingen worden geëxposeerd tijdens de 6e Leerdamse Kunst4-daagse in Party Centrum “Het Dak”. We denken met deze editie wederom een gevarieerd Magazine voor u gemaakt te hebben. De redactie hoort graag uw mening over KUNSTstof-magazine.
Veel leesplezier toegewenst en de hartelijke groeten van Sylvia Bosch & Ton Swiderski en Jan Kuiper
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 3
“ Leerdam schildert van Gogh “
Dat het dit jaar 125 jaar is geleden dat onze nationale trots Vincent van Gogh overleed zal u niet ontgaan zijn. Het lijkt ons leuk om hier tijdens de 6e Leerdamse Kunst4-daagse bij stil te staan. We vragen alle exposanten van de Leerdamse Kunst4-daagse én alle inwoners van Leerdam en omgeving om een kunstwerk te maken met Vincent van Gogh in het achterhoofd. Geef je fantasie de ruimte en doe mee !! Alle inzendingen worden getoond tijdens de Kunst4-daagse die gehouden wordt van 29 oktober tot en met 1 november in Party Centrum “Het Dak” in Leerdam. Een deskundige jury bepaald wie de winnaars zijn.
Voorwaarden voor deelname aan wedstrijd “ Leerdam schildert van Gogh “ Deelname is gratis. De wedstrijd is voor volwassenen en kinderen vanaf 12 jaar. Alle inzendingen zijn te bekijken tijdens de 6e Leerdamse Kunst4-daagse. Wil je deelnemen aan de wedstrijd, meldt je dan voor 1 oktober 2015 per email aan bij
[email protected] en geef je persoonsgegevens door en laat weten wat jouw inzending zal zijn.
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 4
Deelnemers aan “Leerdam schildert van Gogh” brengen hun inzending naar Party Centrum “Het Dak” op de door ons aangeven dagen. U ontvangt hierover nader bericht. De inzendingen dienen voorzien te zijn van naam, adres en woonplaats alsmede een telefoonnummer. Het kunstwerk blijft uw eigendom. U haalt het kunstwerk weer op ná de Kunst4-daagse , op de door ons aangegeven datum. Aan de wedstrijd kan iedereen van elk niveau meedoen, dat geldt voor alle kunstvormen, (schilderijen, tekeningen, keramiek, textiele kunstwerken, gedichten, foto’s muziek enz. ) Slechts één inzending per persoon. Heeft uw werk een titel en wilt u er iets over vertellen? dan vragen wij u om dit op papier te zetten en in te leveren tegelijk met het kunstwerk. Het werk moet je eigen ontwerp zijn, dus geen ingekleurde kleurplaten. Maximale grootte van de kunstwerken, in verband met beperkte expo ruimte is: 1 meter x 1 meter. De winnaars worden bekend gemaakt door wethouder Wim van der Leij tijdens de officiële opening van de Leerdamse Kunst4-daagse op vrijdag 30 oktober om 14.00 in Party Centrum “Het Dak”. Over de uitslag kan niet worden gecorrespondeerd. De winnaars worden ook bekend gemaakt in de lokale pers, en de kunstwerken zullen na de Kunst4-daagse worden geëxposeerd op een bijzondere plaats in Leerdam. Kijk voor meer informatie op www.leerdamsekunstvierdaagse.nl Heb je vragen? Stuur een e-mail naar
[email protected]
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 5
“ Leerdamse Kunst4-daagse 2015 “
“ De Leerdamse Kunst-4daagse zoekt talent ” De Kunst4-daagse wordt dit jaar georganiseerd van donderdag 29 oktober tot en met zondag 1 november 2015, dus zet deze datum alvast in je agenda! Zoals je van ons gewend bent veel gevarieerde kunst en muziek/dans optredens die je niet mag missen. Er is in het programma nog meer plaats voor muzikanten, zangeressen/zangers , dichters enz. Wil je meedoen ? Mail ons.
[email protected]
Hulp tijdens de Kunst-vierdaagse Tijdens de op- en afbouw van de expositie kunnen wij wel wat hulp gebruiken. Wie komt ons team versterken ? Vind je het leuk om aan de receptie mensen te ontvangen ? Laat het ons weten.
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 6
“ Tip van KUNSTstof “
In deze rubriek brengen wij kunst, exposities en/of bijzonderheden onder de aandacht die ons inzien de moeite waard zijn. Wij hebben deze rubriek onderverdeeld in: Exposities in de regio en Uitgelicht. Met andere woorden een tip van ons om deze expositie, tentoonstelling of activiteit te bezoeken.
Exposities in de regio
Riet Gijsen exposeert bij “ Stadspodium GO ” Leerdam
Van juni tot en met augustus 2015 exposeert Riet Gijsen met haar veelzijdige schilderijen bij “ Stadspodium GO “. De expositie is te zien tijdens de openingstijden van GO. Vrij toegang, loop gerust eens binnen ! Het adres is: Stadspodium GO, Dokter C. Voogdplein 90, 4141 CN, Leerdam.
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 7
Nico van der Vliet exposeert in “ Het Gasthuis “ Gorinchem
Van 31 juli tot en met 25 september a.s. exposeert Nico van de Vliet uit Herwijnen met zijn schilderijen in “Het Gasthuis” aan de Banneweg 61 in Gorinchem. Op het terrein van het Beatrix ziekenhuis. De expo is dagelijks te bekijken.
In juni gaat Nico samen met de leerlingen van de basisschool koeien en spaarvarkens beschilderen. Enig toch ?
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 8
Hilda Sluijs exposeert bij Gezondheidscentrum “ Poort van West ”
Tot eind augustus 2015 exposeert Hilda Sluijs met haar schilderijen in de Poort van West. Hilda zegt “ Mijn abstracte werken ontstaan sterk door mijn gevoel en het vrij uiten van kleuren. Ik laat mij ook wel beïnvloeden door het seizoen en of beelden van de natuur. Mijn schilderijen ontstaan vanzelfsprekend spontaan en het is mooi dat iedereen in mijn schilderijen weer zijn eigen verbeelding ziet. Ik werk met acryl, pastelkrijt, ecoline en spuitbussen en ik experimenteer met allerlei materialen, verschillende soorten papier, draad, zand, glitters, schelpen, pur schuim en structuurverf . De expositie is tegenover de Apotheek en dagelijks te bekijken tijdens de openingsuren van het centrum. adres “Poort van West”: Burgemeester Meesplein 5c Leerdam West.
meer info op: www.hildasluijs.nl
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 9
Tentoonstelling en “open dag” Bernard Heesen
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 10
Expositie Loes ten Brink, Sybren de Graaff en Flos Pol
Loes ten Brink,
Sybren de Graaff
Flos Pol
Betuws Beeldend collectief, Zaterdag 13 juni t/m zondag 5 juli Open van 11.00 tot 17.00 uur, 's maandags gesloten Toegang vrij, gratis parkeren Een mooie langdurige samenwerking en vriendschap tussen de drie in de Betuwe werkende kunstenaars, Loes ten Brink, Sybren de Graaff en Flos Pol, heeft in 2012 geresulteerd in de oprichting van het Betuws Beeldend Collectief. Wat de leden van het collectief bindt is hun intense aandacht voor de natuur. Gepassioneerd, vanuit drie verschillende standpunten, verbeelden zij met geheel eigen schildertechnieken hun persoonlijke visie op wisselende verschijningsvormen van de natuur. Het collectief verband functioneert daarbij als katalysator: zij inspireren en stimuleren elkaar bij het zoeken naar steeds weer nieuwe wegen om hun beleving in vorm en kleur vast te leggen.
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 11
Loes te Brink Loes ten Brink (1945) studeerde af aan de Rietveld Academie van Amsterdam. Naast haar medische loopbaan als arts heeft ze altijd geschilderd en getekend.
Sinds 2003 heeft ze haar focus verlegd en wijdt ze zich fulltime aan de beeldende kunst. Haar werk is geïnspireerd op de beweging van wolken en golven. Verder schildert ze portret en naakten. Ze is lid van de kunstenaarsvereniging voor het rivierengebied Werkplek.
...Ik kies onderwerpen die me raken, een zonsondergang, de waterstroom van een rivier, een wolkenlucht boven een landschap, golven op een strand...
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 12
In haar realistische werken brengt ze haar fascinatie voor de natuur tot uitdrukking. Het landschap onder invloed van de seizoenen en de constant veranderende lichtval maakt zij tot onderwerp van haar schilderijen. De natuur verveelt haar nooit. In haar werk lijkt ze niet zozeer de tijd tot stilstand te willen brengen dan dat ze de kijker deelgenoot wil maken van haar persoonlijke beleving. De sensatie om er onderdeel van te zijn, om op te gaan in het geheel. Zelf zegt ze hierover: ‘De kunst bestaat vooral uit kijken en op het goede moment op de juiste plek zijn. Ik kies intuïtief uit thema’s die me raken. Een zonsondergang, de waterstroom van een rivier, een wolkenlucht boven een landschap, golven op een strand. Het zijn unieke momenten die gerepeteerd worden, ik zie ze als de dagelijkse verschijningsvormen van het eeuwige.’
Om zich nog meer te omringen met haar lievelingsthematiek heeft ze tien jaar geleden de binnenstad van Utrecht ingewisseld voor een huis aan de Waal. De beelden van het rivierlandschap vallen nu haar woonhuis binnen. Bij koud weer brengt zij vanuit haar zolderraam de Heesseltsche Uiterwaarden in beeld. Dat bracht haar, na jarenlang in het vierkant geschilderd te hebben, weer terug in het schetsboek. Dubbele pagina’s geven, door dat er letterlijk ruimte is, een panoramisch tafereel. Dit nieuwe perspectief bracht haar recent tot het beschilderen van twee naast elkaar geplaatste paneeltjes.
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 13
Het liefst werkt ze op locatie, te midden van een landschap in beweging. Waar de uiterwaarden zich vol laten lopen met water en later na een terugtrekkende beweging weer droogvallen, de zomerzon die van de rivier een glinsterend lint maakt of het effect van een duwbak die ritmisch golven produceert. Het oeuvre van Loes ten Brink laat zich zien als een rivierloop. De ogenschijnlijk bewegingloze beelden hebben door hun poëtische lading een krachtige onderstroom die je mee kan voeren naar een groter geheel.
Sybren de Graaff ..Elk schilderij is voor mij weer een picturaal experiment dat ik beleef als een spannend avontuur in een vreemd en onbekend domein, zoals in een kleurrijke droom...
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 14
Sybren de Graaff volgde zijn opleiding aan de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten in Den Haag. Gedurende een groot aantal jaren gaf hij les in de beeldende vakken en kunstgeschiedenis op scholen voor VO en HBO. Tentoonstellingen van zijn werk waren er vanaf 1991 in binnen- buitenlandse galeries. Hij ontving in Parijs voor zijn inzending van grafisch werk voor de Salon Nationale des Beaux Arts in 2003 de Prix de Bracquemond.
Sinds 1993 woont en werkt hij in het Betuwse Ravenswaay, gemeente Buren. Sybrens beeldend werk is grotendeels gerelateerd aan een rijk geschakeerde natuur. Zijn inspiratiebronnen zoekt en vindt hij soms in verre oorden, maar veelal ook dicht bij huis. Opgenomen in de stilte en verlatenheid van woestijnen en hooggebergten, concentreert hij zich op het oorspronkelijke niet gecultiveerde landschap en in het bijzonder op de wording en vorming van de levende natuur. Met diezelfde aandacht voor groei kan hij zich ook even gemakkelijk verliezen in de intieme beslotenheid van zijn eigen achtertuin. Deze twee begrippen, wording en groei, weerspiegelen zich in de manier waarop hij schildert. Zo ontstaan en groeien de beelden op zijn latere doeken veelal uit een aanvankelijke chaos van ongestructureerde verfvlekken. Tijdens het schilderen laat hij zich geheel leiden door zijn intuïtief, waardoor vlekken zich laten uitbreiden en onderling vermengen tot grillige vormen, die zich bijna magisch laten ordenen tot verrassende beelden, rijk aan allerlei associatieve inhouden.
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 15
Slechts spaarzame elementen op het doek herinneren nog aan het als uitgangspunt gekozen landschap, een woest gebergte of een bloeiende tuin. Niet de gangbare verschijningsvorm daarvan maar de innerlijke ervaring en de beleving komen zo volledig mogelijk tot uitdrukking. Sybren: "Elk nieuw schilderij is voor mij weer een picturaal experiment, dat ik beleef als een spannend avontuur in een vreemd en onbekend domein, zoals in een kleurrijke droom".
Flos Pol ...Ik ben geen prater maar daarom schilder ik ook. Mijn doeken spreken voor mij. Schilderen is misschien wel mijn taal... Beeldend kunstenaar Flos Pol (Haarlem, 1954) woont en werkt in Maurik. Wie haar huis en atelier bezoekt, snapt gelijk dat ze een grote liefde heeft voor de natuur. Haar inspiratiebronnen zijn direct voorhanden. Het atelier loopt over in een landschappelijke tuin vol bloemen en waterpartijen.
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 16
De vijvers van de voormalige forellenkwekerij liggen op rij, deels land en deels als grote spiegels in het landschap. Alles is vol leven. De functie van viskwekerij mag dan misschien verloren zijn gegaan maar vandaag de dag is het uitgegroeid tot iets anders, de inspiratiekwekerij van Flos Pol.
Haar olieverfschilderijen zitten vol beweging, alsof ze de energie in de zich altijd vernieuwende natuur probeert te vangen. De doeken knallen van de levensdrift, ze schildert vanuit een noodzaak of haar leven ervan afhangt. ‘Ik ben geen prater maar daarom schilder ik ook. Mijn doeken spreken voor mij. Schilderen is misschien wel mijn taal!’
Ze werkt zoals de natuur de seizoenen kent. ‘Ik schilder soms lange periodes achter elkaar, tot ik leeg ben. Dan ga ik me weer omringen met inspirerende zaken.
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 17
Ik verzamel sporen, aanleidingen om verder te werken. Ik loop door mijn tuin en wandel door de omgeving en maak foto’s. Ik zoom graag in op de schoonheid om mij heen.’ Ze maakt foto’s van bloemen, zaden, bladstructuren, lichtval, takken en struiken. Ze legt het vast en absorbeert de beelden als een spons. Als ze weer opgeladen is, gaat ze terug het atelier in om weer achter de ezel te gaan staan. ‘Op het doek vertaalt zich wat ik gezien heb en waar ik me mee omringd heb, maar nooit letterlijk. Pas achteraf kan ik herleiden welke vormen en foto’s me geïnspireerd hebben.’
Naast haar schilderwerk maakt ze ook objecten. Het zijn ruimtelijke schilderijen die geïnspireerd zijn door het materiaal en de vormentaal uit haar omgeving. De juten touwen die de fruit- en boomkwekers in de buurt gebruiken, heeft ze vervlochten tot nesten, maar ook het wier en de mossen die de basisvormen van de vervening van de vijvers gebruikt ze als bouwmateriaal. ‘Ik heb ze er uitgevist en laten drogen om ze vervolgens in mijn nestobjecten te verwerken. Net na mijn verhuizing heb ik een periode niet geschilderd, de nestvormen die ik in die periode heb gebouwd liggen dan ook heel dicht bij het gevoel dat ik een nieuw nest moest creëren.’ Het atelier van Flos past haar als een veilig nest. Vanuit deze broedplaats durft ze zich bloot te geven, viert zij het bestaan en creëert zij nieuw leven. In haar penseelstreken spreekt ze hardop over de kwetsbaarheid van de schoonheid.
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 18
Een zomerse ontmoeting met Marieke Hack en Bien Koekebakker
Marieke Hack
Bien Koekebakker
Twee kunstenaars, meer disciplines, veelvormigheid Schilderijen, glas en keramiek
Dinsdag 7 juli t/m zondag 26 juli Open van 11.00 tot 17.00 uur, 's maandags gesloten Toegang vrij, gratis parkeren
Marieke Hack Marieke Hack, geboren 1942, schildert sinds 1990, ze woont en werkt in Rumpt. Ze had 10 jaar les op de Plantage in Tiel en is lid van Kunstenaarsvereniging Werkplek.
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 19
Ze zegt over haar non-figuratieve werk: ik zoek en experimenteer met diverse technieken. Acrylverf, zand, geschept papier, textiel, hout, draden en kleine objecten zijn vaak de componenten waarmee ik mijn schilderijen opbouw. Vooral de textuur van de verfhuid boeit mij.
Ik speel met de tegenstellingen tussen zanderigheid en waterigheid, dikke en dunne verf, teerheid en grove oppervlaktes. Sommige werken zijn fel en met primaire kleuren geschilderd, bij andere werken worden voornamelijk aard- en okerkleuren gebruikt. Er is ook een ontwikkeling te zien naar meer soberheid, symmetrie, en een gebruik van witte kleuren, waardoor de werken een stille en meditatieve sfeer krijgen. Ik zoek naar evenwicht tussen zwaarte en luchtigheid. Schilderen is voor mij vooral zoeken, spelen, leren, ervaren, genieten. Intuïtie en een zekere snelheid van werken zijn vaak bepalend voor het eindresultaat.
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 20
Bien Koekebakker
Bien (Heerlen 1944) woont en werkt in Beesd. Na haar HBS-B opleiding gaat zij naar Utrecht om diergeneeskunde te studeren. Na twee jaar besluit zij met de opleiding te stoppen. Tekenen blijkt een grotere uitdaging voor haar te zijn. Zij volgt de opleiding Monumentale vormgeving aan de Academie voor Beeldende Kunsten in Utrecht en doet eindexamen in keramiek en emailleren. Naast haar activiteiten als beeldhouwer / keramist is zij docent Keramiek en Glassfusing aan de ABK in Utrecht. Daarnaast restaureert zij, samen met collega-restaurateurs, wandschilderingen in kerken en overheidsgebouwen. Haar werk zit o.a. in een plafondschildering in Sociëteit De Witte, in mozaïeken in het ministerie van Landbouw in Den Haag en recent in wandschilderingen in de neogotische kerk Maria van Jesse in Delft. Voor deze expositie valt de focus vooral op glas (glassfusing) dat een tweede passie voor Bien is naast klei. Bien Koekebakker neemt voor haar keramische beelden universele vormen zoals de cirkel of het vierkant als uitgangspunt. Biens vader was werktuigbouwkundige, dus haar geometrisch, constructieve manier van denken is er met de paplepel ingegoten.
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 21
“inside outside” Voorafgegaan door kleine ontwerpen voert zij haar beelden uit in Hollandse rivierklei. Deze klei, die zij bij steenfabrieken haalt, verwerkt zij in haar atelier in Est. Door de ruwe huid, de verschillen in kleur en textuur en de uiteenlopende wijze waarop de vormen versneden worden ontstaan aardse, tactiele maar ook poëtische beelden. Haar kleine keramische objecten (zuil en cilinder) zijn uitgevoerd in raku en steengoed. Door het toepassen van steeds wisselende klei en kleur (glazuur) ontstaat een reeks werkstukken die door de variatie tot een essentie voert. Zij zegt over haar werk: “Voor mijn grote keramische beelden neem ik universele vormen zoals cirkels en vierkanten als uitgangspunt, ik maak mijn beelden van rivierklei waar ik chamotte en zaagsel doorheen meng. Door de cirkels en vierkanten te versnijden en de ontstane gedeelten te stapelen, ontstaan mijn beelden.”
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 22
Expositie Carla Wiersma en Alberto Taboada
Carla Wiersma
Alberto Taboada
Een expositie van bijzondere beelden en schilderijen Dinsdag 28 juli t/m donderdag 27 augustus Open van 11.00 tot 17.00 uur, 's maandags gesloten Toegang vrij, gratis parkeren
Carla Wiersma “Beelden
van hier en nu, van rivier tot burcht”
In het werk van Carla Wiersma zijn geleidelijke ontwikkelingen zichtbaar. Aanvankelijk ligt de nadruk op het spanningsveld tussen alleen- en samenzijn, tussen isolement en verbondenheid. Later ligt de nadruk steeds sterker op het altijd terugkerende verlangen van mensen naar geborgenheid en intimiteit.
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 23
Van 1974 t/m 1979 volgde Carla Wiersma de opleiding Beeldhouwen aan de Academie voor Beeldende Kunsten te Utrecht. In het werk van Carla Wiersma zijn geleidelijke ontwikkelingen zichtbaar. Aanvankelijk ligt de nadruk op het spanningsveld tussen alleen- en samenzijn, tussen isolement en verbondenheid. Dit uit zich in bronzen beelden van mensen die wachten, langsgaan of toenadering zoeken.
Later ligt de nadruk echter steeds sterker op het altijd terugkerende verlangen van mensen naar geborgenheid en intimiteit. Beelden van paren -op iedere mogelijke manier weergegeven- met soms een beschermend dakje of wolkje boven het hoofd vormen een belangrijk deel van haar oeuvre.
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 24
Het zijn niet de meeslepende gebeurtenissen of heftige emoties waardoor Wiersma het meest wordt geboeid, maar juist de grootsheid, intensiteit en veelzeggendheid van het kleine gebaar. Heel bewust kiest zij ervoor om haar beelden een zekere luchtigheid te geven, hoe fundamenteel het thema dat wordt verbeeld ook is. Een belangrijk onderdeel van Wiersma’s werk is de portretkunst. In de loop der jaren heeft zij zich hierin steeds verder gespecialiseerd en inmiddels staan er talrijke portretten op haar naam. Zowel in opdracht van particulieren, als in opdracht van bijvoorbeeld gemeenten, zoals het portret voor Openbare basisschool Prof.dr. Kohnstamm te Utrecht en het portret van Dr. Van Londen op het dorpsplein te Varik. Zij nam deel aan zowel solo- als groepsexposities, zoals bij Smelik en Stokking Galleries te Den Haag en Amsterdam, Beeldentuin Dehullu te Gees, Galerie Aelbrecht te Rotterdam, Galerie Art-Options te Langbroek, Galerie Muskee te Groningen, Beukenhof-Phoenix Galleries te Kluisbergen, Beeldentuin Interart te Heeswijk-Dinther en Beeldentuin De Tienhof te Tienhoven. Zij maakt beelden in opdracht, zowel voor de openbare ruimte - zoals een beeld voor de gemeente Oldemarkt, het Dijkzigt Ziekenhuis te Rotterdam en het Nivel te Utrecht - als voor particulieren. Tevens ontwierp zij beelden voor o.a. Price Waterhouse Coopers, Unilever, de Alexandra Radiusprijs voor het Nationaal Ballet, de Prins Bernhard Cultuurprijs en verscheidene andere prijzen en relatiegeschenken voor nationale en internationale organisaties.
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 25
Alberto Alfredo Taboada Alberto Alfredo Taboada is van oorsprong Argentijn en heeft jaren gewoond op kasteel Waardenburg. In die periode gaf hij Spaanse lessen en studeerde hij aan de Koninklijke kunst en designacademie Den Bosch en de Rijkskunstacademie Amsterdam. Sinds 1975 had hij diverse tentoonstellingen in Argentinië en was hij docent aan de Koninklijke kunstacademie Den Haag. Ook was hij een aantal jaren als adviseur van de kunstkring Betuwe verbonden. Opleiding: Alberto Alfredo Taboada (1943 Buenos Aires, Argentinië) studeerde architectuur en stedenbouw aan de Universidad de Bueones Aires en behaalde het diploma voor architect in 1968. Alberto heeft jaren gewoond op kasteel Waardenburg. In die periode gaf hij Spaande lessen en studeerde aan de Koninklijke kunst en designacademie den Bosch (1973) en de Rijkskunstacademie Amsterdam (1973-1979) Hij werkte van ervaring van 1962 tot 1972 als architect en docent in Argentinië. Sinds 1975 had hij diverse tentoonstellingen in Argentinië en was van 1968 tot 2008 docent aan de Koninklijke kunstacademie den Haag. Ook heeft hij een aantal jaren als adviseur van de kunstkring Betuwe gefunctioneerd.
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 26
Uitgelicht “ Leuke duo-expositie “ van Anna Sloot en Jan Kuiper in “ Stroomhuis “
Op zaterdag 16 mei werd op feestelijke wijze de dubbelexpositie geopend van Anna Sloot en Jan Kuiper. Opgetogen vertrokken we naar Neerijnen. De ingetogen aquarellen van het door Jan zo geliefde rivierengebied vormden een bijzondere combinatie met de uitbundige beelden van Anna Sloot.
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 27
Tijdens de opening werden direct al werken van Anna en Jan verkocht en dat is een leuk begin van een expositie.
Waar de rivieren traag door het oneindig laagland gaan op Jan’s schilderijen, om maar even in de stijl van dichter Hendrik Marsman te blijven, kakelen de veelkleurige kippen van Anna Sloot er vrolijk op los.
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 28
We kunnen goed begrijpen dat Anna in haar omgeving “Het Kippenvrouwtje” wordt genoemd. Anna weet op sublieme wijze het doen en laten van een kip in haar beelden te vangen. We worden acuut hebberig van als die leuke kippen. Ook haar “Prinsessen schaal” heeft mijn hart gestolen. Wat is dat Stroomhuis toch een leuke locatie voor een expositie. We moeten daar echt eens wat vaker gaan kijken. De expositie duurt tot 11 juni 2015. “Het Stroomhuis”, Van Pallandtweg 1, 4182, CA Neerijnen. www.stroomhuisneerijnen.nl
Excursie Museum Insel Hombroich
Vrijdag 10 juli, excursie naar Museum Insel Hombroich (in Duitsland, bij Düsseldorf) De opstapplaats is de parkeerplaats bij het Triavium, (kunstijsbaan) te Nijmegen.
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 29
Het tijdstip van vertrek wordt nog bekendgemaakt. (parkeerkosten € 3 /dag. http://www.triavium.nl/ijsbaan/routebeschrijving)
Opmerking: De excursie gaat alleen door bij een aantal van 30 inschrijvingen.
Aanmelden kan bij Pithos Kunst en Cultuur:
[email protected]
Bij Pithos geldt: een opgave is altijd bindend.
Afmelden kan onder de voorwaarden vermeld op de website.
Bij een annulering door Pithos geldt volledige restitutie van het bedrag.
Bankrekening Pithos is: NL51 INGB 0005188020 t.n.v. Pithos Kunst en Cultuur
Terugkomst +/- 18:30 uur
deelname excursie: € 65 per persoon
Prijs voor deelnemers die de lezing bijwoonden: € 59 dit is inclusief vervoer, entree, lunch, thee/koffie en rondleidingen
Meer info op webadres: www.pithos.nl/762/2_762/Hombroich.htm
Museum Insel Hombroich
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 30
Een landschap gecreëerd/gemanipuleerd door de mens. Talrijke paviljoens geplaatst in een landschap waarin men kunst, sculpturen en culturen tentoonstelt. Volledig verscholen in de natuur. Het schitterende openluchtmuseum ‘Insel Hombroich’ ligt vlakbij Düsseldorf. Zijn naam dankt het aan een eilandje in de rivier de Erft, waarop een oud landhuis staat.
In het moerassige parklandschap rondom deze 'Rosavilla' is in de loop der jaren een tiental paviljoens gebouwd door architect Erwin Heerich. Het landschapsmuseum is opgericht door Karl-Heinrich Müller. Deze makelaar en kunstverzamelaar uit Düsseldorf kocht in 1987 een vervallen park in Engelse landschapsstijl om zijn collectie oude en moderne kunst in onder te brengen. De gecultiveerde weilanden in de uiterwaarden van het riviertje de Erft er om heen, laat hij weer terugbrengen in de wilde staat. Bevriende kunstenaars laat hij gebouwen ontwerpen. Andere kunstenaars geeft hij gelegenheid op zijn terrein te werken in ateliers. Langzaam maar zeker ontwikkelt Museum Insel Hombroich zich tot een indrukwekkend openluchtmuseum. Midden in de natuur staan de tentoonstellingspaviljoens. Daarin worden zowel moderne en hedendaagse kunst, als voorwerpen uit de oudheid tentoongesteld.
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 31
Zo omvat de collectie onder meer bronzen en terracotta beeldjes uit Perzië, porselein uit China en etsen van Rembrandt. Uit de twintigste eeuw treffen we er schilderijen aan van onder meer Paul Cézanne, Lovis Corinth en de Nederlander Bart van der Leck.
Je verbazen, wegdromen, wandelen en genieten… Het is de bedoeling dat je de dagelijkse wereld om je heen even vergeet. En dat lukt! Je waant je in een andere sfeer. Je bent in een oase waarin kunst en cultuur in elkaar over lopen, waar je je geen zorgen hoeft te maken over geld en of je wel te eten krijgt. Waar je niet van bordje tot bordje loopt die de kunstwerken verklaren, maar geniet van pure schoonheid en kleur. Daarom heet Museum Insel Hombroich een eiland te zijn, wat het geografisch niet is. Het Museum Insel Hombroich is een Open Air Museum met als motto “kunst parallel aan de natuur”. Het museum bestaat uit meerdere delen. Ten eerste een parkachtig landschap (Beeldenpark) met her en der verspreide tentoonstellingsgebouwen waar moderne en hedendaagse kunst wordt tentoongesteld. In de buurt hiervan ligt een voormalige raketbasis die is omgevormd tot een suburbaanlandschap met gebouwen en instellingen ten behoeve van hedendaagse kunst en architectuur. Daar staat ook een nieuw gebouw van Tadao Ando. Het geheel valt binnen de 'Stiftung Insel Hombroich'.
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 32
Lezing over Vincent van Gogh / Edvard Munch bij “ Stadspodium GO “
“Kerk van Auvers”Vincent van Gogh
“Vrouwen op de brug” Edvard Munch
Op vrijdagmorgen 25 september geeft Eva van Leeuwen van 10.00 tot 12.00 uur een lezing. Prijs €12.50 inclusief koffie/thee. Reserveren gewenst op www.go-leerdam.nl
Cursus “Schrijfproeverij” bij “ Stadspodium GO “ Leerdam
Dinsdag 6 oktober start, van 19.30 tot 21.30 uur, de cursus van 8 lessen. De laatste cursusavond is 1 december. Totale kosten €110,-- inclusief koffie/thee De cursus wordt gegeven door Inge van Wijgerden afgestudeerd als docente creatief schrijven aan de Hogeschool Amsterdam. De 8 bijeenkomsten zit boordevol met verrassende schrijfoefeningen, creativiteit, herinneringen en fantasie. Ook betreedt je het spoor van bekende schrijvers en dichters Spelen met de juiste woorden. Het is een cursus die de dichter en schrijver in je boven haalt. Reserveren gewenst www.go-leerdam.nl
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 33
Cursus westerse muziekgeschiedenis bij “ Stadspodium GO “ Leerdam Door Olga Franssen muziekhistoricus en internationaal vermaard gitaarspeler (bekroond met Edison) Deze cursus bestaat uit 4 bijeenkomsten op woensdagmorgen van 10.00 tot 12.00 uur. De eerste bijeenkomst is op 7 oktober de laatste op 4 november. Totale kosten zijn €67,50 inclusief koffie/thee Reserveren gewenst www.go-leerdam.nl
Cursus digitale fotografie bij “ Stadspodium GO “ Leerdam
Egid Pinkaers
Een cursus voor iedereen die beter wil leren fotograferen met een digitale camera. De eerste cursusavond start om 19.30 uur op 8 oktober 2015. Docent Egid Pinkaers brengt de deelnemers gedurende acht cursusavonden de fijne kneepjes van het vak bij. Deze cursus was vorig seizoen zeer succesvol en volgeboekt. Deze cursus fotografie voor beginners bestaat uit 8 lessen op donderdagavond, van 8 oktober tot 3 december. De totale kosten zijn €150,-- inclusief koffie/thee In de maanden oktober, november en december zal er ook fotowerk van Egid Pinckaers te zien zijn bij GO Leerdam
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 34
Cursus kunsthistorie bij “ Stadspodium GO “ Leerdam
Ben Hupkens verzorgt deze cursus van tien lezingen, de eerste start op vrijdag 9 oktober. Aanvang 13.30 tot 15.30 uur. Totaalprijs voor de tien lezingen is €100,-Ook per lezing te bezoeken, dan zijn de kosten €12,50, inclusief koffie/thee Reserveren gewenst www.go-leerdam.nl De volgende lezingen staan op het programma:
1. Bijzondere ontdekkingen, bijzondere plaatsen …
Over de grotten van Lascaux, De Chinese Muur, het paleis en de wonderbaarlijke leeuwenjacht van de Assyrische koning Assurbanipal, de megalomane grafheuvel van Antiochos op Nemruth Dagi, het terracottaleger van keizer Qin Shi in Xi`an en woestijnstad Petra. Vrijdag 9 oktober, 13.30 tot 15.30 uur
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 35
2. Hoogtepunten van het oude Egypte
Hoogtepunten uit de oud-Egyptische cultuur van de farao`s en een vergelijking van de huidige situatie met de tekeningen/lithografieën van David Roberts uit 1839 Vrijdag 16 oktober, 13.30 tot 15.30 uur
3. Kastelen, burchten en paleizen
Over Troje en Mykene van de Griekse Achaïers, de burchten van Kruisvaarders en schuilplaatsen van Katharen, ommuurde steden als Pingyao in China en Carcassonne in Frankrijk, Kashba`s in Marokko. Paleizen van Knossos, Verboden Stad en Zomerpaleis van de Chinese keizers, Renaissance paleizen, o.a. het volledig authentieke paleis in Caprarola, Versailles, Crystal Palace in Londen, Topkapi en Dolmabahce in Istanbul. Vrijdag 23 oktober, 13.30 tot 15.30 uur
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 36
4. Griekse goden en godinnen en mooie verhalen uit de oudheid en de Bijbel
List en bedrog van de goden, verleidingen in het oude Testament, tot lust, lering en vermaak van de toeschouwers in braaf Christelijke tijden. Door talloze kunstenaar mooi in beeld gebracht via schilderkunst en beeldhouwkunst. Vrijdag 30 oktober, 13.30 tot 15.30 uur
5. Romeinse en Vroeg-Christelijke mozaïeken, Byzantijnse kloosters en kunst
Mozaïeken en fresco`s in Pompeï en talloze andere Romeinse vindplaatsen, VroegChristelijke mozaïeken in Ravenna en andere Vroeg Christelijke kunst uit de laat Romeinse en Byzantijnse tijd. Onder andere het Katharinaklooster in de Sinaï, Sumelaklooster in Turkije, Meteorakloosters in Griekenland, en Cappadocië in Turkije … Vrijdag 6 november, 13.30 tot 15.30 uur
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 37
6. Hoogtepunten uit de Islamitische kunst Arabische kunst uit Het midden-oosten, Egypte, Iran, India, midden Azië, Noord-Afika, Al Andalus (Andalusië), etc. Met name de in moskeeën samengevatte kunstuitingen. Turkse Islamitische kunst met o.a. de grandioze koepelmoskeeën in Istanbul, afgeleid van de Christelijke Hagia Sophia. Vrijdag 13 november, 13.30 tot 15.30 uur
7. Topkunstenaars, enkele favorieten uitgelicht Bijv. Giotto, Van Eyck, Ghiberti, Botticelli, Michelangelo, Caravaggio, Rembrandt, Rubens, Bernini, en wellicht toch andere groten die zich aandienen. Vrijdag 20 november, 13.30 tot 15.30 uur
8. Christelijke kerken Christelijke kerken zijn vanaf het begin pronkjuwelen geweest van meerdere sacrale kunstvormen. De bouwkunst, beeldhouwkust, schilderkunst en de toegepaste kunst (objecten) Enkele favorieten uitgelicht: Reims, Pisa met Campo Santo, Albi, Dom van Florence, Hagia Sophia in Istanbul, San Marco Venetië, Sint Pieter Rome, Sagrada Familia Barcelona, … Vrijdag 27 november, 13.30 tot 15.30 uur
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 38
9. Topkunstenaars uit de 19e eeuw, enkele favorieten uitgelicht
Schilders als Ingres, Delacroix, Millet, Manet, Turner, Monet en Breitner. Pointillisten als Seurat en Signac,. Beeldhouwers als Rodin en Maillol. De stamvaders van de 20e eeuw: Gauguin, Van Gogh en Cezanne krijgen veel aandacht. Vrijdag 4 december, 13.30 tot 15.30 uur
10. Topkunstenaars en stromingen uit de 20e eeuw, enkele favorieten uitgelicht
Picasso, Mondriaan, stromingen als Die Brücke (Kirchner, etc.) Der Blaue Reiter (Kandinsky, Marc, etc. , het Futurisme met kunst in beweging (Duchamp, Calder, etc.) Surrealisme (Willink, Dali), Pop-art (Warhol, Lichtenstein, etc.) landart/Cityart (calder, Christo, etc.) en bijzondere musea en kunstgebouwen (Bilbao, Marseille, … Vrijdag 11 december, 13.30 tot 15.30 uur
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 39
Lezing over H.N. Werkman / Kunstenaarsvereniging “ De Ploeg ” bij “ Stadspodium GO “ Leerdam
Hendrik Nicolaas Werkman
Jan Altink
Naar aanleiding van de expositie in het Gronings Museum, is er bij “ Stadspodium GO “ een lezing over Hendrik Nicolaas Werkman / Kunstenaarsvereniging “ De Ploeg “ Deze lezing wordt verzorgt door Lisette le Blanc. Vrijdagmorgen 23 oktober van 10.00 tot 12.00 uur. Prijs €12.50 inclusief koffie/thee. Reserveren gewenst op www.go-leerdam.nl
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 40
“Papier in de hoofdrol “ in het Gorcums museum
Papier: in de vorm van boeken, bladen, kranten en folders is het niet uit ons leven weg te denken. Maar dit alledaagse materiaal kan ook op een heel andere manier gebruikt worden. Voor kunstenaars is het een grondstof met haast onbegrensde mogelijkheden.
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 41
Sterke staaltjes daarvan zijn te zien in de tentoonstelling Papier in de hoofdrol - Nederlandse papierkunst van NU, in het Gorcums Museum tot 13 september 2015. Een expositie met recent werk van 20 Nederlandse kunstenaars, van ingetogen tot extravert.
Wonderlijk
Boukje Voet
Een bezoek aan de tentoonstelling is een wandeling door een wonderlijke wereld van papier, waarbij je verbaasd staat van de veelheid aan vormen, kleuren en technieken. Vrolijk is bijvoorbeeld het werk van Boukje Voet. Zij is gek op boeken, niet om te lezen, maar om ze door middel van snijden, knippen en scheuren te transformeren tot creaties, waarbij de vorm vaak verwijst naar de inhoud van het boek. Zo toverde zij het boek ‘Bloemen, Grassen en Takken’ om tot een tere rangschikking van tak- en bloemvormen. De natuur speelt ook een grote rol in het werk van Frits Achten. Met papierpulp en lijm bouwt hij laag voor laag aan zijn wonderlijke creaturen die in de museumzaal tot leven lijken te komen.
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 42
Leuke en betaalbare workshops in Gorcums Museum:
Collage maken
Maak een collage met gekleurd papier, met aandacht voor ritme, vorm en een spannende uitsnede. Docente is Annemieke Rebel. Datum: tweedaagse workshop op 23 en 30 juni van 13.30-15.30 uur. Kosten: € 5.
Kinderworkshop Maak je eigen kunstwerk van papier (6-12 jaar). Datum: woensdag 29 juli van 13.30-15.30 uur. Kosten: € 2,50.
Chinese paper cutting
Maak door middel van projectie, overtrekken en uitsnijden een kunstwerk van zelf meegenomen materiaal (vanaf 8 jaar). Deze bijeenkomst staat o.l.v. Marleen van Wijngaarden. Datum: zondag 9 augustus van 13.30-15.30 uur. Kosten: € 2,50.
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 43
Origami
Leer van Erika Willemsen de fijne kneepjes van de edele papiervouwkunst (vanaf 12 jaar). Datum: zondag 16 augustus, zondag 6 september 13.30-15.30 uur. Kosten: € 2,50.
Boeksculptuur maken Maak, o.l.v. Boukje Voet, door middel van snijden, scheuren, knippen en plakken een boeksculptuur van uw boek (vanaf 8 jaar). Datum: zondag 23 augustus, 13.30-15.30 uur. Kosten: € 2,50.
Aanmelden voor de workshop(s)? stuur een e-mail naar:
[email protected]
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 44
“ Dromen van Shakespeare “
Jaloezie, wraakzucht, waanzin. Wat thema’s uit het repertoire van Shakespeare. Dergelijke dramatiek vraagt om grootse kostuums en laat dat nou net zijn waar costumier Rien Bekkers goed in is.
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 45
Hij ontwerp fantasiekostuums voor theater. Tot 23 augustus 2015 is een expositie van zijn werk te zien in het NoordBrabants Museum in Den Bosch.
Rien Bekkers
Rien (Vught, 1950) volgde de Tekenacademie in Tilburg en studeerde voor modeontwerper aan de Rietveldacademie in Amsterdam. Hij geeft sinds 1999 les aan de Toneelacademie in Maastricht. Als zelfstandig kostuumontwerper was hij betrokken bij meer dan 150 theater-, ballet- en operavoorstellingen in binnen- en buitenland. Hij ontwierp kostuums voor onder meer Toneelgroep Amsterdam, Het Nationaal Theater in Den Haag, het Berlijnse Schiller Theater en de Staatsoper van Mannheim. Voor de schitterende jeugdfilm Erik of Het Kleine Insectenboek uit 2004 verzorgde Bekkers de fantasievolle kostuums van de insecten.
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 46
Fantasiekostuums
In de expositie “Dromen van Shakespeare” worden kostuums gepresenteerd die Bekkers maakte geïnspireerd op de voorstellingen van Shakespeare. Het betreft 25 karakters uit de bekende toneelstukken, zoals Macbeth, Othello en King Lear. Waar hij bij opdrachten gehouden is aan bijvoorbeeld de eisen van een regisseur en de wensen van de acteur, is het bij de in deze expositie getoonde kostuums de fantasie die Bekkers de vrije loop kan laten. In zijn kostuums laat Bekkers zich nadrukkelijk wel inspireren door historische kostuums, maar hij kopieert deze niet. Hij verwerkt ze in een mix van stijlen en culturen. Het materiaalgebruik en de stofuitdrukking maken in samenhang met het formaat (schaal 2:3) deze kostuums bijzonder. De kostuums refereren aan de zeventiende-eeuwse mode, maar dit gebeurt met een knipoog. De kostuums zijn in 2009 in Korea getoond en in 2013 in het A.A. Bakhrushin Theatermuseum in Moskou als onderdeel van het Nederland-Ruslandjaar. De expositie in Het Noordbrabants Museum is de primeur in Nederland. Naast de kostuums is ook een selectie te zien van ontwerptekeningen die hij voor voorstellingen ontwierp.
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 47
Voor meer informatie: zie website www.noordbrabantsmuseum.nl Het Noordbrabants Museum , Verwersstraat 41, s-Hertogenbosch
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 48
“ Nirbhaya “ een aangrijpende theaterproductie
door Sylvia Bosch
Kunst hangt niet alleen aan de muur Een theater productie maken over een beladen onderwerp als verkrachting om op die manier aandacht te vragen voor de slachtoffers is ook een kunstvorm.
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 49
Dit verhaal gaat over het lot van Nirbhaya December 2012. Nirbhaya , 23 jaar oud studeerde voor dokter in New Delhi. Om even te ontspannen van de studie bezocht zij met een vriend een bioscoop in de avond. Op de weg naar huis werden zij en haar vriend lastig gevallen door 6 mannen in een stadsbus. Haar vriend werd zwaar mishandeld en raakte bewusteloos. Nirbhaya werd meerdere malen verkracht en met een ijzeren staaf inwendig mishandeld terwijl de chauffeur van de bus dood leuk bleef doorrijden. Na een aantal uren werden Nirbayha en haar vriend naakt de bus uitgegooid, waarna iemand hen later in de struiken vond. Nirbhaya werd 5 keer geopereerd, voordat zij 2 weken later aan haar verwondingen overleed. Haar dood leidde tot grote verontwaardiging en onrust in New Delhi.
Vrouwen in India hebben regisseuse Yael Farber gevraagd om naar India te komen en door middel van een theater productie het verhaal van Nirbhaya te vertellen aan de rest van de wereld. Geen makkelijk onderwerp, maar juist daarom het vertellen waard.
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 50
Yaël Farber, regisseuse, toneelschrijfster
Yaël Farber is een meermalen bekroonde regisseuse en toneelschrijfster van internationale faam. Het verhaal “NIRBHAYA “ (geregisseerd en geschreven door Farber in India 2013) verdiende uitzonderlijke beoordelingen en internationale prijzen op het 2013 Edinburgh Fringe Festival. Haar werd de felbegeerde Amnesty International Freedom of Expression Award toegekend. Deze prijs wordt toegekend aan Fringe producties die het bewustzijn van mensenrechten verhoogt. Op deze website https://www.youtube.com/watch?v=H84EzHvVlOo verteld Yaël Farber op aangrijpende wijze (in het Engels) over wat Nirbhaya overkwam, en over de theater productie.
Over de dood van Nirbhaya is ook een tv documentaire gemaakt. In die documentaire komen ook de verkrachters aan het woord.
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 51
Aan een van hem wordt gevraagd waarom hij Nirbhaya verkrachtte. Het antwoord was zowel choquerend als verbijsterend. Hij toont geen berouw, en verteld o.a. dat vrouwen die in het donker nog buiten zijn erom vragen. Vrouwen horen in het donker niet op straat te zijn. Ook moeten vrouwen het gewoon ondergaan en zich niet verzetten. Dan loopt het ook beter voor hen af...........................................
De documentaire mocht in India niet uitgezonden worden omdat men bang is voor rellen en onrust.
Sylvia Bosch
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 52
“ Betoverend Bomarzo “
KUNSTstof-magazine
door Sylvia Bosch
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 53
De tuinen van Bomarzo liggen in een klein bosrijk dal, ongeveer twee kilometer buiten het stadje Bomarzo in de provincie Viterbo in MiddenItalië, onmiddellijk ten noorden van de regio Latium. Bomarzo is een groteske beeldentuin die erg in de smaak viel bij de surrealisten, van André Breton en Carel Willink tot Salvador Dalí.
Bomarzo wordt ook wel “il sacro bosco”, het heilige bos, of “il parco dei mostri”, het park van de monsters, genoemd. Van symmetrie en strak geschoren hagen is hier geen sprake. Dit 16e-eeuwse park staat bekend voor zijn bizarre verzameling mythologische figuren in steen. Salvador Dalí kwam er geregeld en zou zelfs van plan geweest zijn het hele domein te kopen.
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 54
‘Op een dag kwam hij met zijn entourage vanuit Rome naar Bomarzo. Hij was van plan om zichzelf te laten fotograferen met een kandelaar en een witte kat tussen de kaken van het grote monster. Er liepen genoeg katten rond op Bomarzo. Zwarte, grijze, rode en lapjeskatten, maar geen witte katten. Na een aantal uren zoeken werd dan toch een witte kat gevonden. Dali was erg gecharmeerd van Bomarzo. Hij gaf te kennen het landgoed te willen kopen om dan in de tuin een bal te houden voor alle bedelaars van Rome. Gala, zijn vrouw vond dit geen goed idee. Kleine partijtjes in hun appartement in New York hadden meer haar voorkeur. ’ En zo werd de aankoop afgeblazen. De tuinen werden in 1547 ontworpen door Pirro Ligorio, een bekend architect en oudheidkundige uit die tijd, samen met Giacomo Barozzi da Vignola. Alle sculpturen zijn nu toegeschreven aan Simone Moschino (1533-1610), in nauw overleg met de opdrachtgever Pier Francesco Orsini. Volgens anderen zou Bomarzo het werk zijn van een zekere Vicino Orsini, een hertog die met het pauselijk leger ten strijde trok tegen Keizer Karel en zo in de Nederlanden terechtkwam. Uiteindelijk belandde hij zelfs in de gevangenis… in Antwerpen! Na zijn gevangenschap keerde hij terug naar huis. Helaas, kort daarop stierf zijn vrouw. Verteerd door smart liet hij een gigantisch stenen liefdesgedicht uitwerken op zijn domein.
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 55
Verspreid over het wat verwilderde park duiken de meest uiteenlopende figuren op, afgewisseld met fragmenten van gedichten. Een met mos bedekte reus, een draak in gevecht met enkele leeuwen, een grote schildpad met Fortuna op haar rug, vrouwen met vissenstaarten, een enorme olifant, een Pegasusfontein, een in de rots helling uitgehakte kop van een monster met opengesperde muil… met binnen een stenen tafel en een bank. Ruimte voor bezinning of meditatie?
Bomarzo is voor sommige mensen vandaag misschien niet meer dan een somber, vervallen spookpaleis. De dagjestoeristen laten zich maar al te graag fotograferen voor de gapende muil van het monster dat in de loop der jaren uitgroeide tot het symbool van Bomarzo. Maar voor de 16e-eeuwse bezoekers van het Castello Orsini in Bomarzo moet het een ontregelende ervaring geweest zijn. In de loop der jaren heeft de tuin der monsters dan ook al heel wat schilders, beeldhouwers en schrijvers geïnspireerd. In hun werken komt de betovering van Bomarzo opnieuw tot leven. Bij de entree staat de volgende inscriptie : Lasciate ogni pensiero voi ch'entrate (laat iedere gedachte varen, gij die hier binnengaat)
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 56
Na eeuwenlang overwoekert te zijn geweest kwam de tuin langzaam weer tot leven toen het landgoed werd aangekocht in 1954 door familie Bettini. Zij maakten een begin met de restauratie die nog jaren zou duren.
Inspiratie.
Dali maakte twee kunstwerken die op 'Bomarzo' geinspireerd zijn. Het eerste is het bekende schilderij 'De verzoeking van de Heilige Antonius' uit 1946, het tweede een sculptuur van een op een boek gelegen schildpad met daarop een vrouwenfiguur die op een trompet blaast.
De Nederlandse schilder Carel Willink maakte in de jaren zestig en tachtig diverse Bomarzoschilderijen met intrigerende titels als: Onnodige getuigen en De eeuwige schreeuw. De beelden uit het park van Bomarzo plaatste hij in uitgestrekte, vegetatie loze vlaktes, als op een uitvergroot toneel, waarop ze ons machteloos -want onhoorbaar- toeschreeuwen.
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 57
De reislustige en romantisch ingestelde, Nederlandse kunstenares Gerti Bierenbroodspot bezocht het beeldenpark van Bomarzo in 1972 en in 1976. Tijdens elk bezoek maakte zij drie fraaie schetsen. Tevens maakte zij tijdens beide bezoeken aan het park impressionistische dagboekaantekeningen. De Argentijnse componist Alberto Ginastera componeerde een cantate en een opera die hij allebei de titel 'Bomarzo' gaf. De libretti voor beide muziekstukken werden geschreven door een landgenoot, de schrijver Manuel Mujica Lainez
De tuinen inspireerde Hella S. Haasse tot het schrijven van het boek “De tuinen van Bomarzo “.
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 58
“ De (vier) jaargetijden in de klassieke muziek ”
door Rob Witteveen
In de kunsten is door de eeuwen heen veel inspiratie geput uit de natuurlijke jaargetijden. Ook landschappen, de zee, luchten, weersgesteldheden, hebben menigmaal tot fraaie kunstwerken geleid, maar de jaargetijden, alle vier of soms per seizoen afzonderlijk, steken daar toch wel bovenuit.
Abstracte muziek Dat is zeker het geval in de klassieke muziek, vooral de laatste paar eeuwen, toen muziek eindelijk eens ‘ergens over ging’. Dat wil zeggen, dat composities buitenmuzikale thema’s bevatten, en muziek dus niet enkel abstract was. Dat abstract heeft in de muziek een andere betekenis dan in de beeldende kunsten. In de muziek betekent het, dat de muziek puur zichzelf is en niet over iets anders gaat dan alleen over de vaak wetmatige opbouw (constructie) en de inhoud (muzikale structuur) van de compositie zelf. Muziek om de muziek dus.
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 59
Beschrijvende muziek Daarnaast begonnen componisten steeds meer beschrijvende muziek te bedenken. Dat kon zich beperken tot sfeerschildering van een statische situatie, bijvoorbeeld een landschap, een beek of rivier, de zee of de luchten. Daarnaast kreeg je de verhalende muziek, die niet alleen een situatie schilderde, maar de dynamiek van het verhaal op de voet volgde en in scènes tot aan het einde beschreef. Dat heet ook wel programmamuziek, alleen die term ontstond pas in de negentiende eeuw, toen het symfonisch gedicht zich als nieuwe muzieksoort ontwikkelde.
Verhalende muziek
Andere verhalende muziek vormen natuurlijk de opera’s, toneel- en balletmuziek, cantates, oratoria en passies. Maar ook korte liederen vertellen een verhaal met begin en afloop, of een open einde. Terugkerende onderwerpen zijn, naast veelbezongen verhalen uit de Griekse mythologie, uit bijbelverhalen, of uit de ‘nieuwe’ literatuur (vooral Shakespeare en Goethe) de jaargetijden die vooral vroeger ons leven zo bepaalden. Van alle vier seizoenen wordt, het zal geen wonder zijn, de lente het meest bezongen. Dan volgt op enige afstand de zomer; de herfst en winter komen er wat bekaaid vanaf.
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 60
Vivaldi
Verreweg het bekendste voorbeeld van jaargetijdenmuziek is natuurlijk ‘Le Quattro Stagioni’ van Antonio Vivaldi (1675?-1741). Zo beroemd als dit werk is, zo weinig is bekend dat het deel uitmaakt van een veel groter geheel van twaalf stukken, getiteld ‘L’estro harmonico’, waarbij ‘estro’ zowel vurige verbeeldingskracht als dichterlijk vuur betekent. Maar ook ‘De Vier Jaargetijden’ zelf bestaat als compositie uit twaalf deeltjes, want het zijn eigenlijk vier beknopte driedelige (snel-langzaam-snel) concerten voor viool en strijkorkest.
Eerst de lente Ieder concert kreeg de titel van een jaargetijde mee en beschrijft muzikaal inderdaad de typerende kenmerken van zo’n seizoen. Bij Vivaldi begint de reeks met de lente, maar bij sommige andere componisten wordt van de winter uitgegaan, omdat het kalenderjaar daar ook mee begint. Maar wil de muziek parallel lopen aan onze levenscyclus, wat ons meestal meer aanspreekt, dan ligt een begin bij de lente meer voor de hand. Persoonlijk houd ik niet van Vivaldi’s ‘Jaargetijden’; hij heeft wel vindingrijkere en avontuurlijkere muziek geschreven. De muziek borduurt maar voort op steeds dezelfde want alsmaar terugkerende drammerige deuntjes, en dat gaat snel vervelen.
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 61
4 jaargetijden in mozaïek door Irina Charny. Gemaakt van kralen, glas, porselein en gevonden voorwerpen.
Roodharige priester De Italiaan Vivaldi was eigenlijk een ‘wereldlijke geestelijke’ (bijgenaamd ‘de roodharige priester’) en schreef naast virtuoze concerten ook nog zo’n veertig opera’s. Hij stierf echter in grote anonieme armoede in Wenen, en zijn ‘Vier Jaargetijden’ zijn pas in de twintigste eeuw ontdekt en toen pas bijzonder populair geworden. Er bestaan allerlei bewerkingen (arrangementen) van, maar de originele voor viool en strijkers is toch het bekendst en meest geliefd.
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 62
Authentieke uitvoering Let u bij aanschaf op cd op de uitvoering: is het een ‘moderne’ oftewel ‘traditionele’ (wat al tegenstrijdig klinkt) dan hoort u eigentijdse violen, altviolen, celli en contrabassen met stalen snaren en vaak veel vibrato in het spel. Mijn voorkeur gaat uit naar een zogenoemde ‘authentieke’ uitvoering op oude strijkinstrumenten uit de tijd van Vivaldi zelf (of nauwgezette kopieën daarvan). Die strijkers zijn bespannen met darmsnaren en klinken daardoor milder, ze zijn iets lager gestemd en worden nagenoeg zonder vibrato bespeeld. Het geeft een rustiger, helderder en doorzichtiger klankbeeld, en benadert hoogstwaarschijnlijk veel meer het klankideaal zoals dat in de achttiende eeuw werd nagestreefd.
Meer dan vier jaargetijden
De volgende keer pakken we de draad op met (chronologisch) de eestvolgende ‘Vier Jaargetijden’ of gewoon ‘Jaargetijden’, want het zijn er immers elk jaar weer vier. Dan schenken we aandacht aan ‘Die Jahreszeiten’ van Franz Joseph Haydn (1732-1809). Dit behelst geen kwartet vioolconcerten, maar een heus oratorium voor vocale solisten, koor en orkest. Na Haydn volgen nog veel meer componisten die zich door de seizoenen lieten inspireren. Die komen daarna nog meer of minder uitvoerig aan bod. Ik wil deze serie te zijner tijd afsluiten met componisten die zich (ook nog) door de dagdelen lieten inspireren, waarbinnen natuurlijk de zonsopgang het meest aansprak (parallel met lente).
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 63
Voorproefje Hierbij alvast een kort voorproefje van seizoen-geïnspireerde componisten: Spohr, Schumann, Verdi, Tsjaikovsky, Glazunov, Rachmaninov, Delius, Sibelius, Nielsen, Respighi, Milhaud, Orff, Britten, en nog meer. Interessant is, dat de muziek verrassend uiteenlopend is ondanks het bindende thema van één of meer seizoenen; muzieksoorten van symfonieën tot balletmuziek uit opera, van symfonische gedichten tot liederen, van concerten tot cantates, Louis Spohr
passeren de revue. U leest/hoort er nog meer van! Rob Witteveen, Leerdam.
“ Auvers-sur-Oise ”
KUNSTstof-magazine
door Sylvia Bosch
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 64
Op de begraafplaats van het dorpje Auvers-sur-Oise (Frankrijk) liggen Vincent van Gogh en zijn broer Theo begraven, gebroederlijk naast elkaar.
Vincent
Theo
Na de dood van Vincent ( hij werd 37 jaar oud ) ging het snel bergafwaarts met Theo. Hij krijgt inzinkingen en komt in een krankzinnigen kliniek terecht. Een arts geeft zelfs aan dat het ‘met hem veel ernstiger is dan met Vincent’. Net als Vincent krijgt hij lauw water baden die uren duren en ligt hij vastgebonden op bed. Als hij wanen krijgt stopt men hem in de isoleercel. Hij overlijd op 33 jarige leeftijd in 1891 en wordt begraven in Utrecht. Theo’s vrouw laat hem herbegraven naast Vincent in Auvers.
Op een steenworp afstand van de graven van Vincent en Theo is het graf van kunstschilder Corneille (met het rozenhart)
L’auberge Ravoux in Auvers-sur-Oise (zie foto onder de kop) is de herberg waar Vincent een kamer huurde.
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 65
“ Tips om jouw penselen in goede conditie te houden “
De levensduur van penselen kan aanzienlijk verlengd worden door ze goed te gebruiken en te onderhouden. Vooral bij gebruik van verf die snel en watervast opdroogt (bijvoorbeeld acrylverf) moeten de penselen tussen de werkzaamheden door regelmatig nat gehouden of schoongemaakt worden om indrogen van de verf te voorkomen. Tijdens het werken kunnen olieverfpenselen worden uitgespoeld in terpentine. Laat zachtharige penselen nooit op de punt in het oplosmiddel staan. De haarbundel kan onherstelbaar beschadigd worden.
Na het schilderen kunnen penselen als volgt worden schoongemaakt: Veeg het penseel eerst af met een doekje of een tissue. Vooral bij gebruik van dikkere verfsoorten de restanten verf vanuit de huls voorzichtig naar de top van de haarbundel drukken.
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 66
Resten van water verdunbare verf uitspoelen in water. Stamp hierbij niet met de haarbundel op de bodem van de waterpot. Met name zachtere haarsoorten kunnen afbreken op de rand van de huls. Alkyd- en olieverfresten uitspoelen in terpentine. Was vervolgens het penseel voorzichtig in de handpalm met zachte huishoudzeep of afwasmiddel en water (bij voorkeur lauw) tot het schuim volkomen schoon is. Druk niet te hard met de haarbundel in de hand, met name zachtere haarsoorten kunnen afbreken op de rand van de huls. Grondig naspoelen met schoon water en uitslaan. Breng met de vingers de haarbundel terug in de oorspronkelijke vorm en laat het penseel met de haren omhoog in een pot drogen.
Ingedroogde penselen kunnen weer bruikbaar gemaakt worden. Onder de naam "Amsterdam Acryl verwijderraar" levert Talens een oplosmiddel waarmee ingedroogde acrylverf weer is af te breken. Giet zóveel van de vloeistof in een klein glazen potje of flesje dat de haarbundels en een deel van de hulzen in het oplosmiddel kunnen staan. Laat de penselen nu ± een uur weken, reinig ze met water en zeep en spoel ze na met water. Zet de penselen niet te diep in het oplosmiddel omdat ook de lak van de steel kan oplossen! Acryl verwijderraar is volledig biologisch afbreekbaar.
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 67
“ Woman in Gold “
KUNSTstof-magazine
door Sylvia Bosch
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 68
Het portret van Adéle Bloch-Bauer 1 is een topwerk uit de “gouden stijl” van Gustav Klimt, een van de belangrijkste vertegenwoordigers van de Wiener Secession ( de Oostenrijkse variant van de Jugendstil) Klimt werkte er 3 volle jaren aan ( 1904-1907), maakte honderden schetsen en verwerkte er echt goud en zilver in. Hij maakte het in opdracht van de echtgenoot van Adéle Bloch-Bauer. Hij moest vluchten toen de nazi’s in Oostenrijk aan de macht kwamen. Zijn eigendom, waaronder dit werk van Klimt, werd geconfisqueerd en kwam na de oorlog in handen van de Oostenrijkse overheid.
Gustav Klimt
Adele
Maria
De Engelse actrice Helen Mirren vertolkt in Woman in Gold de rol van Maria Altmann, nicht en erfgenaam van Adéle en haar man. Zij ontdekte jaren na de oorlog dat diverse schilderijen uit familie bezit in Weense musea hangen, en begint een rechtszaak tegen de Oostenrijkse overheid om teruggave van de belangrijke stukken. De film Woman in Gold toont haar bijna 10 jaar lange strijd, tot ze in 2006 van de rechter gelijk kreeg. De gouden Klimt werd daarna geveild voor een geschat bedrag van 135 miljoen dollar, en is nu in het bezit van de Neue Galerie in New York. Dit museum is gespecialiseerd in Duitse en Oostenrijkse kunst uit begin 20e eeuw. Gustav Klimt
Het blijft een van de 10 duurste schilderijen ooit verkocht . Maria Altmann,
die vier jaar geleden overleed op 94 jarige leeftijd, schonk een groot deel van het geld aan kunst instellingen en groepen overlevenden van de Holocaust.
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 69
De schurken in deze nieuwe film zijn niet alleen Hitler’ s Gestapo, maar ook de hedendaagse Oostenrijkse ambtenaren. Zij werden door de Oostenrijkse overheid geïnstrueerd er voor te zorgen dat Maria Altmann haar juridische claim niet hard kon maken. De Oostenrijkse staat heeft zich met hand en tand verzet tegen de Ronald Lauder
teruggave van het kunstwerk.
eigenaar schilderij
Eind mei 2015 gaat deze op waarheid beruste film in première
“ De vier jaargetijden op canvas “ door David Hockney
Na een lange tijd in Californie gewoond te hebben, is Hockney enige jaren geleden teruggekeerd naar zijn geboortestreek het Engelse Yorkshire.
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 70
In Amerika schilderde hij voornamelijk zwembaden met blote mannen, soms ook het Grand Canyon landschap. Naarmate hij ouder werd, werd de heimwee naar zijn geboortestreek steeds sterker. Hij vertrok naar Engeland en stortte zich vol overgave op de prachtige natuur in Yorkshire. Voor het eerst in zijn leven schildert hij in de open lucht, midden in het landschap én in alle soorten weer, én zoals een echte Engelsman betaamd, schildert hij in zijn zondagse pak. (zie foto pagina 70) In onderstaande afbeeldingen zie je hetzelfde laantje in Yorkshire geschilderd op verschillende momenten in het jaar. Let vooral op de kleur van de lucht !
Voorjaar
Zomer
Herfst
Winter
Geen bloteriken meer, maar bomen, bossen en schilderachtige landweggetjes die door het heuvellandschap snijden. Dit youtube filmpje is een echte aanrader! https://www.youtube.com/watch?v=8akan9OGflQ
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 71
“ Gespot door Kunststof “
Het leven van v. Gogh in zelfportretten KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 72
Het meisje met de parel oorbel van Johannes Vermeer in spijkerbroek KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 73
“ Het Leerdams Kunstenaars Collectief zoekt exposanten“
Het Leerdams Kunstenaars Collectief zoekt exposanten voor diverse locaties in Leerdam: Gezondheidscentrum Poort van West, Emma Woonzorg Leerdam West, Stadspodium GO, Leerdam centrum. Woonzorgcentrum Huis ter Leeden, Leerdam Noord Lunchroom Backinette Leerdam Centrum. Heb je belangstelling ? stuur een mail naar
[email protected]
“ Vrienden en vriendinnen van het Leerdams Kunstenaars Collectief “ U kunt nog steeds vriend(in) worden van het Leerdams Kunstenaars Collectief! Met uw financiële steun, door vriend(in) te worden van het Leerdams Kunstenaars Collectief, wij onze kunnen wij de Leerdamse Kunst 4-daagse weer kunnen organiseren op een manier die wij ons voor ogen hebben. Voor tien euro bent u voor een jaar lang al vriend/vriendin. Uw bijdrage kunt u overmaken op: Bankrekeningnummer
: NL82 RABO 0167 1774 00
Ten name van
: St. Leerdams Kunstenaars Collectief
Onder vermelding van
: Vriend/vriendin 2015 LKC
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 74
KUNSTstof-magazine 5.4
Kent u mensen die KUNSTstof-magazine ook willen ontvangen op hun PC ? Mail de redactie. Wij willen ons lezerspubliek graag uitbreiden.
Kopij voor de volgende KUNSTstof-magazine s.v.p inleveren voor 1 augustus 2015
Website Leerdams Kunstenaars Collectief
KUNSTstof-magazine is ook te zien op de website www.leerdamskunstenaarscollectief.nl Wellicht kunt u vrienden en/of kennissen hierop attenderen!
Tot het volgende KUNSTstof-magazine, half augustus.
Hartelijke groeten, Sylvia Bosch, Ton Swiderski en Jan Kuiper
KUNSTstof-magazine
Jaargang 5
Nummer 3
Pagina 75
