KONINKLIJKE BAM GROEP N.V. JAARRAPPORT

KONINKLIJKE BAM GROEP N.V. Profiel Koninklijke BAM Groep Een korte schets Structuur en organisatie Bericht van de raad van commissarissen aan de aandeelhouders Corporate Governance Kerngegevens Het aandeel Koninklijkc BAM Groep NV. Gegevens per gewoon aandeel

JAARRAPPORT 1997 3 7 8 0 12 13 14 15

VERSLAG VAN DE RAAD VAN BESTUUR

Financiële restdtaten Orderportefeuille Aan- en verkoop van bedrijven Dividendbeleid en dividendvoorstel Financiering en investeringen Risico’s en risicobeheersing Human resources Kwaliteit, veiligheid en gezondheid, milieu De bouwbarometer Utiliteitsbouw Vastgoedontwikkeling Woningbouw Infrastructuur en milieu Insrallatietechniek Industriële bouw en afbouw Buitenland Beleidsdoelstellingen en strategie Vooruitzichten 1998

17 17 18 18 18 19 21 22 26 30 31 31 32 33 37 38 38 39

JAARREKENING

Overzicht van de belangrijkste groepsmaatschappijen, waarvan de jaarrekeningen in de geconsolideerde jaarrekening zijn opgenomen Overzicht van de belangrijkste deelnemingen, waarvan de jaarrekeningen niet in de geconsolideerde jaarrekening zijn opgenomen Geconsolideerde balans per 31 december 1997 Geconsolideerde winst-en-verliesrekening over 1997 Geconsolideerd kasstroomoverzicht 1997 Toelichting op de geconsolideerde balans per 31 december 1997 en de geconsolideerde winst-en-verliesrekening over 1997 Toelichting op de geconsolideerde balans Toelichting op de geconsolideerde winst-en-verliesrekening Vennootschappelijke balans per 31 december 1997 Vennootschappelijke winst-en-verliesrekening over 1997 Toelichting op de vennootschappelijke balans per 31 december 1997 en de vennootschappelijke winst-en-verliesrekening over 1997

40 41 44 45 46 47 50 56 58 59 60

OVERIGE GEGEVENS

Voorstel tot bestemming van de \vinst over 1997 Statutaire regeling omtrent bestemming van de winst Stichting Aandelenbeheer BAM Groep N.V. Algemeen Nederlands Trustkantoor ANT Accountantsverklaring Personalia Raad van Commissarissen Namen van leidinggevende functionarissen

Runnenburg 9 Postbus 20 3980 GA Bunnik Nederland Telefoon 030-659 89 88 Telefax 030-659 82 96 E-mail [email protected]

63 63 63 64 65 68 70

www.iqinfo.com

2

[Dezepagina is met opzet blanco gelaten]

PROFIEL KONINKLIJKE BAM GROEP KONINKLIJKE RAM GROEP

bundelt, initieert en voert activiteiten uit op het gebied van: • utilireirsbouw • woningbouw • vastgoedontwikkeling • inftastrucruur en milieu • installatietechniek • industriële bouw en afbouw KONINKLIJKE RAM GROEP

realiseerde in 1997 met circa 4800 medewerkers een omzet van NLG 1,6 miljard en een nettowinst van NLG 23,4 miljoen. De gtoep kent gezonde balansverhoudingen en staat genoteerd aan de AEX-Effeetenbeurs te Amsterdam. KONINKLIJKE RAM GROEP

heeft haar activiteiten in Nederland en België. KONINKLIJKE RAM GROEP

streeft door acquisities en autonome groei versterking na van haar positie als grote en sterke Nederlandse bouwgroep. De groep wil zich met name versterken in de sectoren vastgoedontwikkeling, infrastructuur en milieu, en installatierechniek. KONINKLIJKE BAM GROEP

is, dankzij de spreiding van haar activiteiten over diverse werkretreinen, in staat projecten van elke omvang en aard (mede) te initiëren en van her begin tot het einde te realiseren.

3

4


RAAD VAN COMMISSARISSEN:

ir. H.P.H. Crijns (67), voorzitter drs. R.B.J. van Eldik (69), vice-voorzitter drs. T.C. Braakman (71) prof.dr. J.J.J. van Dijck (61) mr. J-M. Hessels (55) drs. J. Kleiterp (64) ir. G-J. Kramer (55)

RAAD VAN BESTUUR:

dr.ir. W. van Vonno (57), voorzitter ir. J.A.P. van Oosten (50) GROEPSDIRECTEUREN:

drs. L. Dragt (54) H.A. van Harn (50) ir. N.J. de Vries (46) DIRECTEUR FINANCIËN:

J. Ruis (47) ALGEMEEN SECRETARIS/DIRECTEUR JURIDISCHE ZAKEN:

mr. K. Waasdorp (54)

5

6


EEN KORTE SCHETS

Tegen de achtergrond van de aanhoudende economische groei en daardoor ook van een zich in gunstige zin ontwikkelende bouweconomie in Nederland, was 1997 voor Koninklijke BAM Groep een jaar van uirersten. Her bedrijfsresultaat is met 43% gestegen terwijl her omzetniveau gelijk is gebleven. In februari moesten we aankondigen dat her afwikkelen van de activiteiten in Duitsland grotere verliezen met zich zou meebrengen dan aanvankelijk was ingeschat. Het effect hiervan werd in de resultarenrekening over 1996 verwerkt. De in april aangekondigde fusie met de Nederlandse Wilma-bedrijven vond geen doorgang. In het eerste halfjaar werd een relatief lage omzet gerealiseerd, doordat een aantal projecten vaak om procedurele redenen later startte dan gepland. Het tweede halfjaar 1997 werd daarentegen gekenmerkt door positieve elementen. In september 1997 is bekendgemaakt dat wegenbouwer Verlaat, met een omzetniveau van NLG 130 miljoen, werd overgenomen. In november 1997 meldden wij dat de Nelis-bedrijven te Haarlem, met activiteiten op het gebied van utiliteitsbouw, woningbouw, projectontwikkeling en infrastructuur, rot Koninklijke BAM Groep gingen behoren. Her omzerniveau van de Nelis-bedrijven is NLG 175 miljoen. Daarmee werd in her tweede halfjaar invulling gegeven aan een deel van onze strategische doelstellingen. Om de door overnames teruglopende solvabilireit te kunnen opvangen, werd in december 1997 een achtergesrelde converreerbare obligatie van NLG 85 miljoen succesvol geplaatst. Omzet en resultaat hebben zich in de tweede jaarhelft goed ontwikkeld. De orderportefeuille is gedurende her verslagjaar met NLG 700 miljoen toegenomen. Op 2 februari 1998 werd de overname van activiteiten van HABO te Den Haag gerealiseerd. Kortom, na een teleurstellende start in 1997 heeR onze onderneming zich in de loop van her jaar positief ontwikkeld. Met het toenemende belang van onze activiteiten op her gebied van infrastructuur, is het verheugend om te zien dat de politiek infrastructurele verbeteringen hoog in het vaandel heeft staan. Voor het snel realiseren van deze plannen zijn echter onvoldoende financiële overheidsmiddelen beschikbaar. Her is dan ook goed dat de discussie over private financieringsmogelijkheden, na de negatieve discussie rond de Wijkertunnel, weer is hernomen. Alleen wanneer mede tot privare finaneieringsvormen besloten wordt, kan van een echte versnelling van realisatie van projecten sprake zijn. Her initiatief om te studeren op andere aanbestedingsvormen, waarbij uitvoerende marktpartijen eerder bij de ontwikkeling van plannen worden ingeschakeld, zodat de beschikbare kwalitatieve en kwantitatieve capaciteit van de bouw oprimaler kan worden benut, juichen wij toe. Her recente verleden heeft echter bewezen, dat het star en formeel toepassen van de Europese aanbestedingsregels leidt rot veel papieren rompslomp, maar niet tot voordeel voor de opdrachtgever. De ontwikkeling van de economie zorgt voor een positieve ontwikkeling in alle sectoren van ons werkterrein. Mede op basis hiervan verwachten wij in 1998 de omzet naar een niveau van circa NLG 2 miljard te brengen en — onvoorziene omstandigheden voorbehouden — een aanzienlijke stijging van de nettowinst te realiseren.

7

STRUCTUUR EN ORGANISATIE KONINKLIJKE BAM GROEP (stand per 1 rein

1998)

UTILITEITSBOUW

8

BAM Bredero Bouw

Bunnik / Amsterdam / Arnhem, MM de Kinkelder / Bunnik, BAM Bredero / Doorn / Groningen / Leeuwarden / Roermond, Straus van Mierlo / Rotterdam Den Haag / Tiel

BAM HABO

BAM Materieetdienst

Den Haag Haarlem / Amsterdam Rosmalen Kesteren

BAM Woningbouw Vink Bouw

Bunnik / Amsterdam / Breda / Deventer / Leeuwarden Wervershoof

Neus Utiliteitsbouw Pennings

WONINGBOUW

VASTGOEDONTWIKKELING

INFRASTRUCTUUR EN MILIEU

BAM Vastgoed Ontwikkeling

Bunnik / Amsterdam

Neus Project Maatschappij

Haarlem

BAM Infrabouw BAM Infratechniek Van Dijk

Bunnik Bunnik Hardinxveld-Giessendam Ootmarsum / Raalre Sappemeer / Sehoonebeek Amsterdam Haarlem Halfweg / Amsterdam / Bom / Vlaardingen Hardinxvel&l-Giessendam / Barendreehr / Dokkum /

Hulsink Hulsink—De Roo Kamsteeg Netis Infra De Ruiter Verlaat Groep

Hilversum / Nieuw-Lekkerland / Spaarndam

IN S TALLATIETEC HNIE K

BAM Instaltatietechniek

Bredero Energy Systems Creiners Installatietechnieken GDW Van Harn Installatietechniek

Bunnik Apeldoorn Roermond Bunnik / Apeldoorn / Breda / Diemen / Veenendaal / Zoete rmeer

ITB Sprinklertechniek KTL Instatlatietechniek NIB Elektrotechniek

Veenendaal Groningen / Emmen Bunnik / Apeldoorn / Benningbroek / Diemen / Haarlem / Rotterdam

INDUSTRIËLE BOUW EN AFBOUW

BELGIË

Fort Bouw Fort Verhuur Tracon (50%)

Woudrichem / Gendr / Raamsdonksveer Raamsdonksveer Rotterdam

BAM Construetion BAM Vastgoed Ontwikkeling

Wilrijk-Antwerpen Wilrijk-Antwerpen Wilrijk-Antwerpen Wilrijk-Antwerpen Halen

Fort Bouw Fourisol Hulsink

VESTIGINGSPI AAFSEN

Dokkum

Groningen Sappemeer

Leeuwarden

Emmen

Ha.. Amsi

Ootmarsum

Raalte Deventer arsum

Apekloorn

n Zoetermeer Veenendaal Den Haag Arnhem Vlaardingen Tiel Kesteren Rotterdem Nieuw-Lekkerland ht Woudrichem Idim Rosmalen Gendt Raamsdonksveer Bre~*

L

HaLen

BERICHT VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN AAN DE AANDEELHOUDERS

Overeenkomstig her bepaalde in artikel 27 van dc statuten leggen wij hierbij de door de raad van bestuur opgestelde jaarrekening 1997 voor. Na kennisname van her verslag van de raad van bestuur hccfr de raad van commissarissen overeenkomstig her bepaalde in artikel 27 lid 4 van de sraturen de jaarrekening vastgesteld. De jaarrekening is door de externe accountanr, Coopers & Lybrand N.V., gecontroleerd; de accounranrsverklaring is op pagina 65 van dit jaartapporr opgenomen. De raad van commissarissen heeft in het verslagjaar zesmaal met dc raad van bestuur vergaderd. Her betrof hier de vier kwarraalvergadetingen en rwee extra vergaderingen. Eén extra vergadering was speciaal gewijd aan de strategie van de onderneming in haar geheel, mede in relatie tot de srrategieën van de respectieve sectoren en werkmaatschappijen van de groep. Deze srrategieën en her in het kader daarvan te voeren ovcrnamcbeleid zijn diepgaand besproken, mede in relatie tor de meerjarcn-grocpssrraregie, waarvan evaluatie en de periodieke herijking recentelijk had plaatsgevonden. De voorgenomen fusie van Koninklijke BAM Groep NV. met de Nederlandse Wilma-bedrijven is door de raad van commissarissen en de raad van bestuur — afgezien van bespreking in reguliere vergaderingen — ook in een speciaal daartoe bijeengeroepen extra vetgadering aan de orde geweest. De raad van commissarissen heeft ook in dit verslagjaar vrijwel steeds voltallig vergaderd; indien door een bijzondere omsrandigheid een lid van de raad afwezig is, is de praktijk, dat de desbetreffende, incidenteel afivezige commissaris zijn evcnruelc opmerkingen tijdig kenbaar maakt, zodat deze opmerkingen hij de beraadslaging en besluitvorming — zo nodig — mede betrokken kunnen worden. Bij de k\varraalvergaderingen werd door de raad van commissarissen

—

als gebruikelijk

—

aan de hand van schriftelijke rapporrages en daarbij gegeven roelichringen gesproken over de gang van zaken en de vooruitzichten van zowel de groep als geheel als van dc respectieve sectoren en de werkmaatschappijen van de groep afzonderlijk. Daarbij is onder meer aandacht besteed aan de risico’s verbonden aan de onderneming, de interne beheetsingssystemen, de ontwikkeling van de markten waarin de groep actief is en aan dc organisariesrrucruur van de groep. Tweemaal per jaar vindt daarenboven een gedetailleerde evaluatie van bedoelde risico’s plaats. Naast vorcnstaande plenaire vergaderingen heeft her presidium van dc raad van commissarissen, bestaande uit de voorzitter en dc vice-voorzirrer van de raad van commissarissen, vijfmaal met de raad van bestuur vergaderd. De aldaar besproken onderwerpen zijn vervolgens steeds in dc reguliere vergaderingen van dc raad van commissarissen en de raad van bestuur geagendecrd en/of aan de orde gesteld. De raad van commissarissen heeft zich zowel bij de bespreking van de jaatcijfers 1996 als bij de bespreking van dc halijaarcijfers 1997 —~ als gebruikelijk — laten informeren door de externe accountant. Een wisselende delegatie uit de raad van commissarissen nam aan twee overlegvergaderingcn met de centrale ondernemingsraad deel, terwijl ook dit jaar weer een informele bijeenkomst van de raad van commissarissen met dc centrale ondernemingsraad plaatsvond. Daarnaast heeft de raad van commissarissen haar eveneens gebruikelijke ontmoeting gehad met de directieleden van dc diverse groepsmaarschappijen. Door leden van de raad van commissarissen zijn ook dit verslagjaar werkbezocken gebracht aan ondernemingen en projecten van de groep. De raad van commissarissen heeft destijds een zogenaamde honorcringscommissic ingesteld, bestaande uit de voorzitter en de vice-voorzitter van de raad van commissarissen. Deze honorcringscommissic is belast met dc vaststelling van de arbeidsvoorwaarden van de leden van de raad van bestuur en overlegt met de raad van bestuur over het arbeidsvoorwaardenbeleid voor dc directies van werkmaatschappijen en daarmee war functieniveau berrefr gelijk te stellen functionarissen.

10

De raad van commissarissen heeft eerder overwogen of het wenselijk zou zijn andere vaste commissies uit zijn midden in te srellen. De raad van commissarissen heeft rot zodanige instelling destijds niet besloten en acht het ook rhans niet wenselijk daartoe over te gaan. De raad van commissarissen heeft het in het verslagjaar niet nodig geacht om plenair buiten aanwezigheid van de raad van bestuur zijn eigen functioneren, de relatie tot de raad van bestuur, de samenstelling en beoordeling van de raad van bestuur te bespreken. In het vervolg zal standaard ruimre voor bedoeld overleg in her vergaderschema worden opgenomen. Volgens rooster treedt drs. T.G. Braakman af als commissaris. De beer Braakman is sinds 1990 als commissaris aan de vennootschap verbonden en is in verband met het bereiken van de statutaire leeftijdsgrens niet herbcnoembaar. De vennootschap en de raad van commissarissen zijn de heer Braakman veel dank verschuldigd voor zijn grote betrokkenheid bij en inzet voor de onderneming en voor zijn bijdragen bij de besluitvorming binnen de raad van commissarissen. De raad van commissarissen heeft overwogen zijn rooster van aftreden tussentijds aan te passen, mede gelet op het feit dat in 1999 de heren ir. H.RH. Grijns, drs. R.BJ. van Eldik, mr. J-M. Hessels en ir. G-J. Kramer afrredend zijn. De raad heeft afgezien van tussentijdse aanpassing van het rooster van aftreden. Het actuele rooster van aftreden is opgenomen op pagina 69 van dit jaarrapporr. In de vacature die ontstaat door het aftreden van de heer Braakman wordt dit jaar niet vootzien. De raad van commissarissen heeft in overleg met de raad van bestuur besloten het aantal leden van de raad van bestuur thans vast te stellen op drie. Her ligt in het voornemen in de daardoor ontstane vacature te benoemen ir. Nj. de Vries, die als secrordirecreur infrastructuur en milieu reeds thans deel uitmaakt van het directieteam van de groep. De centrale ondernemingsraad heeft ten aanzien van deze voorgenomen benoeming positief geadviseerd. Na afloop van het verslagjaar is door de raad van commissarissen een reglement vastgesteld, inhoudende de taakverdeling en werkwijze van de raad van commissarissen. Tevens werd de bestaande profielschets van de raad van commissarissen geactualiseerd. De raad van commissarissen spreekt zijn waardering uit jegens de leden van de raad van bestuur en de medewerkers voor hun inzet. Raad van commissarissen.

Bunnik, 2april1998

11

CORPORATE GOVERNANCE

In her verslagjaar is met belangstelling en waardering kennis genomen van de totstandkoming van de aanbevelingen inzake Corporatc Governance in Nederland, opgesteld door de commissie-Percrs. De raad van commissarissen en de directie hebben her met betrekking tot de vennootschap gevoerde bestuur en het daarop uirgeoefende toezicht, alsmede de wijze waarop daarover verantwoording wordt afgelegd, getoetst aan de aanbevelingen van de commissie-Perers. Waar wenselijk zijn bestaande procedures aangepast en/of vastgelegd. In een bijlage bij dit jaarrapport is her beleid van Koninklijke BAM Groep NV. met betrekking rot de aanbevelingen van de commissie-Perers inzake Corporare Governance vastgelegd. De vennootschap acht her van belang dat de Moniroring Commissie Corporare Governance, ingesteld door Amsterdam Exchanges N.V. en de Vereniging Effecten Uirgevende Ondernemingen (VEUO), een representatief beeld krijgt van de implementarie van de veertig aanbevelingen van de commissie-Peters bij de desbetreffende ondernemingen. De vennootschap heeft haat medewerking aan de monitoring toegezegd.

12

KERNGEGEVENS (in miljoenen guldens, tenzij anders vermeld)

1997

Omzet van de productie Omzet (aan derden opgeleverd) Bedrijfsresultaat Netto resultaat

1.608 1.469 38,1 23,4

Eigen vermogen Achrergesrelde converreerbare obligatielening Garanrievermogen Orderportefeuille Netto investeringen in materiële vaste acriva Afschrijvingen materiële vaste acriva Cash-flow v66r dividend Gemiddeld aantal werknemers RATIO’S (in

1995

1.608 1.567

Currenr rario

1.624 1.490

26,7 (7,8)

120,5 85,0 236,4

131,4 149,5

2.300 23,7 23,3 46,7 4.797

—

1700

r

1600

~

p

1400

v

~ ~

24,7 22,0

149,1

134,6

136,2 —

1.600 9,3 21,9 14,1

1.600 33,9 22,7 42,7

1.600 17,4 21,5 41,6

1.400 12,1 19,0 41,1

4.712

4.767

4.557

3.962

1,5 18,5

(0,5) (5,6)

18,3 36,0

26,0 29,6

t

t,

51v -~--,t

Ir ~ ‘94

33,1 37,6 1,29

40,0

‘t

240

150

5~5-

~t

225

GARANTIEVERMOGEN in miljoenen guldens

35,0

‘~

~.

)~ :‘

195

/ ~l

~, ~:•

22,8

1 : °

~

12,5

/~

10.0 7.5

1,7 16,4

1,16

,,,

155~ i~3-

,

-

‘94

‘95

:_

~5135

-

120

,

‘

:

-~ ,

~-

4’~

-,,

i,

‘93

‘94

‘95

105

~,

:

,,fr

90 75

,

60

,

i’

rot ‘95

32,5

160

—~

/1

28,7

33,5

in miljoenen gnldeno

,~

2

29,2

BEDRIJFSRESULTAAT

15,0

~st

1,4 14,8

in miljoenen gnldens

17,5

~

e~

14,1

EIGEN VERMOGEN

,

700

1,2

1,14

W5-

800

•03

28,4 20,0

154,8

20,0

400

30,0 20,0

152,6

27,5

1~ t

‘ ,

1.298 1.424

170,6

32,5

11

1200

-555—

1.472 1.346

—

‘

t ,s~ ‘‘ .

1993

—

1,28

OMZET VAN DE PRODUCTIE in miljoenen guldens

,

1994

%)

Netto resultaat als percentage van omzet van de productie Netto resultaat als percentage van gemiddeld eigen vermogen Solvabilireir: - eigen vermogen als percentage van acriva - garantievermogen als percentage van activa

1100

1996

-5530 15

‘96

‘97

‘96

‘97

‘93

‘96

‘97

13

HET AANDEEL KONINKLIJKE BAM GROEP N.V.

Aandelen Koninklijke BAM Groep NV. zijn genoteerd aan de AEX-Effectenbeurs te Amsterdam. Per 31 december 1997 waren 2.027.634 gewone aandelen van nominaal NLG 4 geplaatst. Hiervan waren 1.988.790 aandelen dividendgerechtigd over 1997 terwijl 38.844 aandelen eerst met ingang van 1998 dividendgerechtigd zijn. AANTAL GEPLAATSTE AANDELEN

1997

1996

/995

1994

199.3 1.844.181

Geplaatst per 1 januari Stock dividend Emissie

1.949.666 22.030 55.938

1.913.913 35.753

1.867.232 1.844.181 46.681 23.051

Geplaatst per 31 dec.

2.027.634

1.949.666

1.913.913 1.867.232 1.844.181

—

OVERIGE GEGEVENS (xNLGJ.000,)

Nominale waarde ultimo jaar Beurswaarde ultimo jaar

8.111

7.799

7.656

7.469

7.377

272.717

189i 18

176.080

193.259

215.769

Op 10 december 1997 werd een achtergestelde converteerbare obligatielening geplaatst tot een bedrag van NLG 85.000.000. Dc lening is genoteerd aan de AEXEffectenbeurs te Amsterdam. De koers ulrimo 1997 bedroeg NLG 104,40. De couponrente bedraagt 4,75%. De looptijd is zeven jaar. De conversieprijs bedraagt NLG 160, zodat één obligatie recht geeft op 6,25 aandelen. Bij volledige conversie zal het aantal geplaatste gewone aandelen met 531.250 stuks 6,2% van het per 31 december 1997 geplaatste aantal gewone aandelen), toenemen (2 Indien op 31 december 1997 volledige conversie had plaatsgevonden, zou de nettowinst in 1997 NLG 276.000 hoger zijn geweest en derhalve zijn uitgekomen op NLG 23.627.000. Over het alsdan met 531.250 stuks aandelen vergrote aandelenkapitaal zou het netto resultaat zijn uitgekomen op NLG 9,38 per aandeel in plaats van het thans gerapportccrde bedrag van NLG 11,74 per aandeel.

KOERSVERLOOP GEWOON AANDEEL KONINKLIJKE BAM GROEP N.V

KOERSVERLOOP VAN DE ACHTERGESTELDE CONVERTEERBARE OBLIGATIELENING KONINKLIJKE BAM GROEP N.V

over deperiode 1januari 1997 tol en met 2april /998

over deperroc/e4december 1997 tot en niet 2april] 9f)8

1-120 160 115 —140 110 —120 105

Hbo 80 31 jan

28 feb

28 mrt

25 23 apr me’

20 un

16

15

12

10

7

5

2

til aug sep okt nov dec jan 1998

14

30 jan

27 feb

27 mii

-

12

19

26

2 jan 1998

9

16

23

30

6 feb

13

20

27

6 mrt

13

20

27

100

GEGEVENS PER GEWOON AANDEEL VAN NOMINAAL (xNLG NLG 4. 1)

1994

1993

1.867.232

1.844.181

10,45

10,71

11,61

(4,02)

10,45

10,73

11,95

23,47

7,21

22,31

22,26

22,27

5,25

5,25

5,25

5,25

5,25

59,431)

67,38

77,89

72,07

73,86

43,1

59,2

50,2

49,0

45,2

Hoogste koers

140,80

107,00

115,50

139,00

117,00

Laagste koers

97,00

90,00

89,00

99,50

75,00

134,50

97,00

92,00

103,50

117,00

Aantal dividendgerechtigde aandelen

1997

1996

1.988.790

1.949.666

12,17

8,87

11,74

Netto resultaat v66r buitengewone baten en lasten en aandeel minderheidsbelang Netto resultaat Cash-flow Dividend Eigen vermogen 2~

Pay-out in procenten

Koers op 31 december

1995 1.913.913

Gebaseerd op 2.027 634 geplaatste aandelen; 2)

Gebaseerd op het netto resultaat véslr buttengewone baten en tasten en aandeel rninderhetdsbelang.

NETFO RESULTAAT PER AANDEEL vôle buitengewone banen en l000en en aandeel minderheidsbelang inguldens 17,00

NE1TO RESULTAAT al, procenten van hen gemiddeld eigen teemagen

ahprocenren van actita

40

—

50

—38

—

45

—

30

—

40

—

25

—

20

—

GARANTIE-VERMOGEN alsprocenten van anita

EIGEN VERMOGEN

16,00 15,00 14,00 13,00 12,00 11,00 10,00 9,00 8,00 7,00 6.00 5,00 4,00 3,00 2,00

~5

—

I~ \ t

a~

-

‘93

‘94

‘95

‘96

‘97

‘93

‘94

‘95

‘96

‘97

15


16

VERSLAG VAN DE RAAD VAN BESTUUR

FINANCIËLE RESULTATEN OMZETVERDELING IN %

OMZET

naar activireiten Infrastructuur en milieu 21%

lndustrièle bouw en afbouw 5%

Installatietechniek 15%

Utiliteitsbouw 36%

België 5%

De omzet van de productie handhaafde zich op het niveau van 1996 en kwam uit op NLG 1.608 miljoen (1996: NLG 1.608 miljoen). De matige start in het eerste halfjaar, als gevolg van de vertraagde start van een aantal projecten, werd in het tweede halfjaar met de hoge omzet van NLG 963 miljoen goedgemaakt.

Woning-

De omzetverdeling over de verschillende activiteiten was als volgt:

18%

AANTAL WERKNEMERS IN %

(xNLGlmiljoen)

1997

1996

Utiliteitsbouw (productie en ontwikkeling) Woningbouw (productie en ontwikkeling) Infrastructuur en milieu Installatietechniek Industriële bouw en afbouw België

581 283

644 346

337 237

244 230

79

79

91

65

perastieimeit Installatietechniek 28%

Industriële bouw en afbouw 5%

lefrastructuur en milieu 29%

1.608

Utiliteitsbouw 27%

1.608

RESULTAAT

België 6%

Het bedrijfsresultaat is met 43% gestegen tot NLG 38,1 miljoen (1996: NLG 26,7 miljoen).

Woningbouw 13%

Het resultaat voor belastingen van de bouwactiviteiten (utiliteitsbouw, woningbouw en industriële bouw) was nog niet op het gewenste niveau en bedroeg NLG 16 miljoen. Infrastructuur en milieu behaalde een goed resultaat voor belastingen van NLG 16 miljoen. Het resultaat van de sector installatietechniek was eveneens goed, dit bedroeg NLG 15 miljoen voor belastingen. Het resultaat van de Belgische activiteiten was na de reorganisatie in 1996 in 1997 belangrijk beter, al was het resultaat nog NLG 1 miljoen negatief. Het Belgische resultaat zal zich in 1998 — naar verwachting — verder verbeteren. Op groepsniveau is er sprake van een totaal van NLG 9 miljoen voor belastingen aan groepskosten, rente- en overige lasten. De rentelasten overtroffen de rentebaten, dit saldeerde in een rentelast van NLG 2,2 miljoen (1996: NLG 0,1 miljoen). Het resultaat uit deelnemingen bedroeg NLG 1,2 miljoen (1996: NLG 2,5 miljoen). Dit resultaat bestaat voornamelijk uit het resultaat van enkele projectvennootschappen. Er wordt een buitengewone last voor belastingen gerapporteerd van NLG 1,3 miljoen. Dit betreft de externe advieskosten inzake de niet-gerealiseerde fusie met de Nederlandse Wilma-bedrijven.

ORDERPORTEFEUILLE in miljeeeen guldens

NETTOWI NST

2450 2380 2180

me

i~tÖi~E-

~ ~ -ei~

Î658

~

Bij een belastingdruk van 34,8% werd een nettowinst gerealiseerd van NLG 23,4 miljoen. Per aandeel komt de nettowinst uit op NLG 11,74. In 1996 moest door de groep een verlies van NLG 7,8 miljoen worden gerapporteerd, samenhangende met verliezen in Duitsland en België en met getroffen voorzieningen in verband met de beëindiging van de Duitse activiteiten.

~ ~4m; 1

-~

ORDERPORTEFEUILLE

~ —sgs—

;~~s

—

1

~ ‘93

‘94

‘95

‘96

De orderportefeuille steeg door overnames en autonome groei tot NLG 2,3 miljard ultimo 1997 (ultimo 1996: NLG 1,6 miljard). Daarmee ligt de orderportefeuille op een goed niveau en is evenwichtig over de respectieve sectoren van de groep gespreid.

‘97

17

AAN- EN VERKOOP VAN BEDRIJVEN

In de eerste helft van her verslagjaar is het wanden- en plafondbedrijfSepawand verkocht. In de tweede helft van 1997 werd her wegenbouwbedrijf Verlaat Groep B.V. te Hardinxveld-G iessendam overgenomen. In de winst-en-verliesrekening zijn de omzet en het resultaat van Verlaat met ingang van het tweede halfjaar ver\verkr. In her laatste kwartaal 1997 werd het bouwen infrabedrijfJ.G. Nelis Beheer BV. te Haarlem overgenomen. Omzet en resultaat van de overgenomen Nelis-bedrijven zijn met ingang van oktober 1997 in de resultatenrekening van Koninklijke BAM Groep opgenomen. In april 1998 wordt de resterende 50% van Cremers Installatietechnieken B.V. te Roermond overgenomen. De balans van Cremers is daarom reeds per 31 december 1997 voor 100% opgenomen in de geconsolideerde balans van de groep. De goodwill, samenhangend met de acquisities, is ten laste gebracht van het eigen vermogen.

DIVIDENDBELEID

EN DIVIDENDVOORSTEL

Koninklijke BAM Groep heeft een dividendbeleid waarbij de pay-our circa 40% van de nerrosvinst bedraagt. Van jaar tot jaar wordt bezien of en zo ja tot welk percentage her dividend in contanten of in aandelen kan worden opgenomen. Aan de algemene vergadering van aandeelhouders, te houden op 28 mei 1998 te Utrecht, zal worden voorgesteld het dividend over 1997 te handhaven op het niveau van 1996, te weten NLG 5,25 per gewoon aandeel van nominaal NLG 4. De aandeelhouders wordt de mogelijkheid geboden het dividend geheel in contanten op te nemen, dan wel in aandelen ten laste van de agioreserve of de algemene reserve. Daarbij zal de waarde van her dividend in aandelen, gebaseerd op de slorkoers van het aandeel op 25 mei 1998, tenminste gelijk zijn aan het contante dividend, Dit zal op 26 mei 1998 v66r beurs worden bekendgemaakt. De nieuw uit te geven aandelen zullen winstgerechrigd zijn over her boekjaar 1998 en volgende.

FINANCIERING EN INVESTERINGEN

Ter financiering van de strategische expansieplannen van de groep in met name de sectoren infrastructuur en milieu, en installatietechniek en ter financiering van de versterking van de vastgoedacrivireiten, werd in december 1997 met succes een achtergestelde in gewone aandelen van nominaal NLG 4 converteerbare obligatielening geplaatst rot een totaalbedrag van NLG 85 miljoen. De lening heeft een looptijd van zeven jaren, de couponrenre bedraagt 4,75% en de conversiekoers is NLG 160. Bij het vaststellen van de conversiekoers, begin december 1997, was de gemiddelde koers over de voorafgaande dagen van het aandeel Koninklijke BAM Groep N.V. circa NLG 130; thans (2april1998) bedraagt deze koers NLG 179,50. Een gedeelte van de opbrengst van deze lening werd reeds aangewend ter financiering van de in 1997 gerealiseerde overnames. Mede als gevolg van de in 1997 gerealiseerde overnames is het balanstotaal van de groep met 30% gestegen tot NLG 658 miljoen (ulrimo 1996: NLG 505 miljoen). De in materiële en financiële vaste activa vastgelegde middelen stegen met NLG 31,5 miljoen tot een bedrag van NLG 151,6 miljoen. Deze stijging is nagenoeg volledig het gevolg van het consolideren van de nieuw overgenomen bedrijven. De netto-investeringen in en de afschrijvingen op materiële vaste activa bleven autonoom gezien nagenoeg in evenwicht, te weten NLG 23,7 miljoen respectievelijk NLG 23,3 miljoen.

18

Het werkkapitaal nam fors toe en bedroeg ultimo 1997 NLG 110 miljoen (ulrimo 1996: NLG 47 miljoen). De financiering van werken voor derden en eigen rekening vergde ulrimo 1997 een bedrag van NLG 21 miljoen; ulrimo 1996 was dit nog NLG 58 miljoen. Het saldo liquide middelen, verminderd met opgenomen rekening-courantkrediet, bedroeg ultimo 1997 NLG 69 miljoen (ultimo 1996: NLG 9 miljoen). De vorderingen evenals de overige schulden op korte termijn stegen, en wel met respectievelijk 38% en 21%. De schulden op lange termijn bedroegen, inclusief de achtergestelde in gewone aandelen converreerbare obligatielening, ulrimo 1997 NLG 86 miljoen (ulrimo 1996: NLG 1,5 miljoen). Naast deze obligatielening heeft de groep derhalve vrijwel geen schulden op lange termijn. De voorzieningen stegen met ruim 60% tot een bedrag van NLG 55 miljoen (1996: NLG 34 miljoen). Een belangrijk gedeelte van deze stijging wordt ook hier veroorzaakt door het consolideren van nieuwe bedrijven. Het eigen vermogen daalde tot NLG 120,5 miljoen (1996: NLG 131,3 miljoen). De betaalde goodwill als gevolg van de gerealiseerde overnames (NLG 34,6 miljoen) werd volledig ten laste van het eigen vermogen gebracht.

Als gevolg van her gestegen balanstotaal en de afgeboekte goodwill bedraagt de solvabilireir ulrimo 1997 18,3% (ultimo 1996: 26%). Bij volledige conversie van de in gewone aandelen converreerbare achtergesrelde obligatielening zal het eigen vermogen met NLG 85 miljoen toenemen. De solvabilireit zal in dat geval 3 1,3% bedragen. De achrergesrelde obligatielening van NLG 85 miljoen wordt gerekend rot het garantievermogen. Het garantievermogen bedraagt ultimo 1997 NLG 236,4 miljoen ofwel 36% van het balanstotaal (ulrimo 1996: NLG 149,5 miljoen = 29,6%).

RISICO’S EN RISICOBEHEERSING

Aan het opereren in de bouwnijverheid zijn risico’s verbonden. Het beleid van de groep is erop gericht deze risico’s, thans en in de toekomst, zoveel mogelijk te beperken. Mede op basis van de k\valiteit van rapportagesystemen en de korte communicatielijnen kan worden gesteld dat voor Koninklijke BAIVI Groep de projecten financiële risico’s niet bijzonder van aard zijn en niet afwijken van hetgeen gebruikelijk is binnen de branche. Hierna wordt een toelichting gegeven op de relevante risico’s en de beheersing daarvan. PROJ ECTRISICO~S

Voor projecten, uit te voeren in opdracht van derden, worden risico’s voor een belangrijk gedeelte bepaald door de omvang en complexireir van de betreffende projecten. De risico’s bij de grotere projecten in met name de sectoren uriliteitsbouw en infrastructuur en milieu worden, veelal ook op verzoek van opdrachtgevers, beperkt door het vormen van bouwcombinaries. Een voorbeeld van een dergelijke samenwerkingsvorm is de combinatie die is gevormd voor de realisatie van de Westerschelde oeververbinding. Deze vorm van spreiding van het risico over meerdere partijen brengt bij de veelal gekozen rechtsvorm (vennootschap onder firma) met zich mede dat alle partijen hoofdelijk aansprakelijk zijn voor elkaars verplichtingen met betrekking tot de uitvoering van her betreffende project. Financiële risico’s bij de uitvoering van projecten voor derden worden zoveel mogelijk beperkt door contractueel vooraf overeengekomen betalingssehema’s, als gevolg waarvan de kosten van het uitgevoerde deel van het werk staan tegenover voorschotbetalingen van de opdrachtgever.

19

Voor vastgoedontwikkelingsprojecren ligt de besluitvorming ren aanzien van het aangaan van ontwikkelings- en afzerrisico primair bij de groepsdirecrie. Teneinde deze risico’s te beperken is uitgangspunt dat slechts dan met de bouw van woningen of andere projecten wordt aangevangen, zodra een aanzienlijk aantal te bouwen woningen is verkocht respectievelijk her te bouwen project grotendeels is verhuurd en/of verkocht. Her aangaan van projecrontwikkelingsrisico’s behoeft steeds de voorafgaande goedkeuring van de raad van bestuur. Bij de ontwikkeling van vasrgoedprojecren is de beschikbaarheid van grond een belangrijke factor. De groep heeft via aankoop van grond de directe beschikking over circa 50 hectare bouwgrond, in hoofdzaak buiten de zogenaamde VINEX-locaries gelegen. Op deze grond kunnen circa 1500 woningen worden gebouwd. De gemiddelde prijs waartegen deze grond is aangekocht, in samenhang met de termijn waarbinnen naar verwachting met de bouw van projecten wordt aangevangen, bedraagt renhoogste de marktwaarde. Voor het uitbrengen van offertes gelden per werkmaatschappij en/of vestiging specifieke aurorisarieprocedures. Voor alle projecten geldt dat de voortgang in financiële zin bewaakt wordt met behulp van specifieke sofnvare. Daarnaast bestaat een uitgebreid rapportagesysreem waarbij de verantwoordelijken voor de voortgang van projecten periodiek rapporteren aan de vesrigingshoofden en directies van de werkmaatschappijen die op hun beurt rapporteren aan de raad van bestuur. Naast de gebruikelijke verzekeringen tegen risico’s tijdens de bouw en de daaruit mogelijk voortvloeiende aansprakelijkheden vormt her door werkmaatschappijen gevoerde beleid ten aanzien van kwaliteit en veiligheid een bijkomend aspect voor war betreft het beperken van risico’s. FINANCIËLE RISICO’S

De financiële risico’s worden in hoofdzaak bepaald door de aard en omvang van de financiële verplichtingen die de groep is aangegaan. De groep heeft de beschikking over NLG 437 miljoen aan bancaire faciliteiten. Hiervan werd ultimo 1997, na de emissie van de NLG 85 miljoen achrergesrelde converreerbare obligatielening, voor het aantrekken van kort krediet circa NLG 27 miljoen en voor her verstrekken van bankgaranties en/of borgrochten circa NLG 137 miljoen benut. Hieruit blijkt dat her overgrote deel van de beschikbare faciliteir niet aangesproken behoefde te worden. Naast genoemd bedrag van NLG 137 miljoen uit hoofde van bankgaranries kent de groep een verplichting van circa NLG 28,5 miljoen per jaar uit hoofde van lease- en huurverplichtingen. De mogelijkheid dat de groep wordt aangesproken op haar hoofdelijke verplichting namens partners in bouwcombinaries betrof ulrimo 1997 inclusief bankgaranries circa NLG 79 miljoen. Gesteld kan worden dat de kans dat derden jegens de groep aanspraak maken op verstrekte (bank)garanries gering is. Voorzover derden aanspraken maken op garanties terzake van uitgevoerd werk heeft de groep hiervoor afdoende garanrievoorzieningen in de balans opgenomen (niveau ulrimo 1997: NLG 9 miljoen). De jaarlijkse huur- en leasevetplichringen zijn als tegel te beschouwen als lopende exploitatiekosten waarvoor op basis van de uit te voeren werkzaamheden voldoende dekking bestaat. In her kader van de invoering van de euro en de millenniumproblemariek worden door de groep diverse acties ondernomen.

20

De verwachting is dat de interne financiële rapportages ingaande 1 januari 2000 in euro’s zullen plaatsvinden. Met ingang van 1 januari 1999 zullen wij op verzoek van onze opdrachtgevers in euro’s kunnen aanbieden en facrureren. De geconsolideerde halfjaarcijfers en jaarcijfers zullen met ingang van 1999 mede in euro’s worden gepubliceerd. Voor her millenniumprobleem is een werkgroep geformeerd die de voortgang van werkzaamheden bewaakt en waar nodig aanstuurt. De verwachting is, dat op grond van het feit dat door veel werkmaatschappijen gebruik wordt respectievelijk zal worden gemaakt van veelal recent aangeschafte en nog aan te schaffen srandaardsoftware, de overgang naar her jaar 2000 niet met al te grote problemen gepaard zal gaan.

HUMAN RESOURCES

Ons sociale beleid is erop gericht de onderneming in staat te stellen haar doelstellingen te realiseren en de individuele medewerkers de mogelijkheden te bieden zich te ontplooien. De basis vormt de verbondenheid van de medewerkers met het bedrijf, de cultuur, de kennis en vaardigheden van een ieder afzonderlijk en gezamenlijk in alle lagen. Daarom heeft de inzetbaarheid van de medewerkers voortdurend onze aandacht. Een geavanceerd opleidingsbeleid en een actief loopbaanbeleid zijn belangrijke speerptsnten binnen ons sociale beleid. Om op een adequate en klantgerichte wijze in een continu veranderende markt te kunnen opereren, wordt er veel gevraagd van onze organisatie en onze medewerkers. De toenemende eisen die wij aan onze medewerkers stellen, stellen ook hoge eisen aan het sociale beleid van onze onderneming. In dit kader vindt er dan ook periodiek bezinning plaats op het gebied van instroom (werving en selectie), doorsrroom (loopbaanontwikkeling) en uitstroom (vut, pre-pensioen). FLEXIBILISERING

De vut-ura-cao (bouw) is met ingang van 1 januari 1998 vervangen door een vroegpensioenregeling. In deze regeling is sprake van een structurele opbouw in 40 jaar voor 2-jarige een vroegpensioen op basis van kapiraaldekking, zodat een medewerker op 6 leeftijd van dit vroegpensioen kan genieten. De mogelijkheid bestaat, door individueel te sparen, eerder uit te treden of om een ontbrekende pensioenopbouw aan te vullen. Evenals in de metaalnijverheid kan de uittreding ook uitgesteld worden, waardoor een hoger uitkeringsniveau wordt gerealiseerd of een hoger ouderdomspensioen. Flexibele pensionering heeft derhalve haar intrede gedaan in onze bedrijfstak. De medewerkers die aan de huidige uitrredingsvoorwaarden van de vut-ura-cao voldoen, kunnen hiervan rot 1 januari 2001 gebruik maken. De ontwikkeling om taken en verantwoordelijkheden te privatiseren is door de overheid voortgezet. De Algemene Weduwen- en Wezenwer is vervangen door de Algemene Nabesraandenwet. Onze medewerkers hebben de mogelijkheid gehad om zich via de desbetreffende onderneming individueel te verzekeren tegen de gevolgen hiervan. De privatisering van de WAO is rot stand gekomen door het van kracht worden van de wet PEMBA per 1 januari 1998. Er is gekozen — gezien de lengte van her eigen risico van 5 jaar — om in het publieke bestel te blijven. Het terugdringen van her ziekteverzuim vereist veel aandacht. Onze individuele benadering is hierbij van groot belang. AA N DE LE N PA R T 1 C 1 PAT 1 E

BAM Personeelsparricipariemaatschappij B.V., waarvan de certificaten van gewone aandelen grotendeels door onze medewerkers worden gehouden, heeft een deelname van 10% in her geplaatste kapitaal van onze vennootschap.

21

OVERLEG

Her overleg met onze ondernemingsraden verliep constructief. Een groot aantal zaken werd ter advies voorgelegd, waaronder acquisities, benoemingen en organisatorische aanpassingen. De verstrekte adviezen worden beschouwd als een wezenlijke bijdrage aan het besluitvormingsproces. Wij zijn de leden van de ondernemingsraden erkenrelijk voor hun inzet en opstelling. De samenstelling van de Centrale Ondernemingsraad is per 1 april 1998 als volgt: Ei Klasen (voorzitter) L. Elzinga (secretaris,) A.A.J. van den Bosch A.E. Kromdijk B.H. Kuiper C.S. Martens

P. Prinsen T.R. Schuurman C. Sierkstra M. Verstraten RA. Vis C.J. de Wit

In 1997 hebben de medewerkers wederom met veel inzet en betrokkenheid hun activiteiten verricht. Daar zijn wij hen erkentelijk voor.

KWALITEIT,

VEILIGHEID EN GEZONDHEID,

MILIEU

Kwaliteitszorg, Arbo- en Milieuzorg zijn integrale onderdelen van de bedrijfsvoering. De betreffende zorgsysremen zijn geheel of gedeeltelijk gecombineerd. De werkmaatschappijen van Koninklijke BAM Groep hebben door de jaren heen een kwalireirsbeleid gevoerd, gericht op een goede procesbeheersing. Hierdoor werd het mogelijk om met een betrekkelijk geringe inspanning over te gaan tot kwalireirsborging. Vrijwel alle werkmaatschappijen hanteren thans een kwalireirssysteem dat voldoet aan NEN-EN-ISO 9001 of 9002 en zijn dienovereenkomstig gecerrificeerd. De verbeteringssrrucruur, ingebed in de kwalireirssystemen, resulteert in een onderneming, die goed gesteld is voor de toekomst. Een geïntegreerd onderdeel van het ondernemingsbeleid is het zo goed mogelijk verzekeren van de veiligheid en her beschermen van de gezondheid van onze medewerkers. Een belangrijke doelstelling is her voorkomen van persoonlijk letsel, materiële en milieusehade. Per bedrijfsonderdeel worden hiertoe jaarplannen opgesteld aan de hand van de uitgevoerde Risico-Inventarisatie en -Evaluatie. De BedrijfsHulpVerlening is per kantoor- en projectlocatte georganiseerd. Hiertoe hebben meer dan 200 medewerkers een opleiding gevolgd die hen in staat stelt eerste hulp te verlenen en op te treden in levensbedreigende situaties.

Alle werkmaatschappijen in de sector infrastructuur en milieu en in de sector installatietechniek, evenals een aantal onderdelen van de sector urilireitsbouw, zijn geeertifieeerd op grond van een veiligheidsbeheerssysreem dat voldoet aan VGA°of VCA°~. Hierin is tevens een aantal milieumaatregelen opgenomen die de wettelijke verplichtingen te boven gaan.

22

23


24


25


DE GANG VAN ZAKEN IN 1997

DE BOUWBAROMETER ECONOMISCHE ONTWIKKELING

De economie heeft zich in 1997 in Nederland, in aansluiting op 1996, verder goed ontwikkeld. Er kwamen circa 100.000 banen hij. De werkloosheid ligt hiermee op het laagste niveau sinds jaren. Ook voor 1998 verwacht het Centraal Planbureau een economische groei, die eerder hoger dan lager zal uitvallen ten opzichte van 1997. De groei heeft zijn basis vooral in de toenemende export en de binnenlandse investeringen. Verder zal de stijgende koopkracht de particuliere consumptie doen toenemen, terwijl ook de toename van het aantal werkenden daaraan een positieve bijdrage levert. De inflatie is laag, al is deze licht hoger dan in een aantal andere Europese landen. Wel ontstaat er in een aantal categorieën druk op de arbeidsmarkt, waardoor het risico van extra loonstijgingen aanwezig is. De invloed van de crisis in Zuidoost-Azië op onze economie is ongewis. Enige vertraging van de economische groei hierdoor ligt echter in de rede. Waarschijnlijk zullen de meeste Europese landen per 1 januari 1999 toetreden tot de Europese Monetaire Unie. Onderlinge renteverschillen zijn inmiddels sterk geconvergeerd, zodat verdere rente-effecten hiervan waarschijnlijk zullen meevallen. Andere invloeden, zoals de verhouding tussen de euro en de andere belangrijke valuta, blijven voorlopig voor onzekerheid zorgen. Het tijdelijk voeren van twee valuta’s zal in de komende jaren kosten vergen. BOUWNIJVERHEID

De jaarlijkse rapportage van het Economisch Instituut voor de Bouwnijverheid geeft voor de eerstkomende jaren een positief beeld. De totale bouwproductie bedroeg in 1997 ruim NLG 72 miljard. Dit betekent een stijging ten opzichte van 1996 van 4%. Uitgaande van de geschetste economische verwachtingen, zal de productie de komende jaren licht blijven groeien en wel in 1998 met circa 2% en de jaren daarna met gemiddeld O,5%. Daarmee handhaaft de productie zich voorlopig op een hoog niveau. De werkgelegenheid in de bouw nam in 1997 maar liefst met 10.000 manjaren toe. Alle sectoren van de bouw droegen bij aan de groei. WONINGBOUW

De nieuwbouw van woningen steeg na een lichte daling in 1996, sterk en wel met 8%. De koopsector blijft daarmee op een hoog niveau liggen. Niet alleen de algemeen gunstige economische ontwikkeling, maar ook de lage hypotheekrente, de bereidheid van de banken om hoge hypotheken — vooral aan tweeverdieners — te verstrekken, de waardestijging van de bestaande woningen en het huLirniveau van huurwoningen, dragen bij aan deze ontwikkeling. Dat hierbij de grondprijzen een (ce) hoog niveau bereiken ligt voor de hand. Het hoge niveau van de woningbouwproductie zal tot en met het jaar 2000 nagenoeg gehandhaafd kunnen blijven. De ontwikkeling van de meeste Vinex-bouwlocaties komt goed op gang. Bij handhaving van de theoretische Vinex-opdracht tot begin 2000 zal dit de komende jaren resulteren in een verdere omzetgroei. De totale prognoses duiden echter ten opzichte van 1997 op eenzelfde produccieniveau in 1998 en een lichte teruggang in 1999. Men moet zich hierbij dan ook afvragen of de markt niet zelf zal zorgen voor een meer gespreide afzet over een langere periode, zodat er een meer evenwichtige verdeling van het omzetvolume voor de komende 7 â 8 jaren ontstaat, De vraag naar een kwalitatief hoogwaardig product blijft hoog. De grondquote (30% en hoger) dreigt dermate hoog te worden dat dit ten koste zal gaan van de kwaliteit van het product en met name ten nadele van de woonkwaliteit.

26

Een te kleine woning voor een te hoge prijs kan in een overspannen vraagmarkt — zoals wij die nu kennen — nog goed afgezet worden. Op de lange termijn is de volkshuisvesting hiermee niet gediend. Her huuraandeel van sociale huur- en koopwoningen neemt verder af. De vervangende nieuwbouw in de binnenstad blijft nog achter. Het nier beschikken over voldoende middelen is hiervan één van de hoofdoorzaken. Wil de binnenstad bewoonbaar blijven en de voorraad van sociale huur- en koopwoningen op peil, dan zullen er meer middelen beschikbaar gesteld moeten worden en zal de politiek meer aandacht aan deze aspecten moeten schenken. Een evenwichtige doorstroming zal bevorderd moeten worden. UTILITEITSBOUW

De productie van de utiliteitsbouw is in 1997 verder gestegen. Op basis van de gegevens van het Economisch Instituut voor de Bouwnijverheid mag worden vastgesteld, dat na een stijging van 4,9% in 1996 en van 2,5% in 1997, het markrvolume na de sterke inzinking van enkele jaren geleden weer structureel toeneemt. Voor 1998 wordt een stijging verwacht van 3,5%. Voor de jaren tot 2003 wordt uitgegaan van een gemiddelde verdere groei van circa 1,5% per jaar. Deze stijging komt geheel voor rekening van de private sector en hangt samen met de aanhoudende economische groei. In de publieke sector is, ten gevolge van het aflopen van speciale investeringsprogramma’s, sprake van een daling. Het feit dat groei van economische bedrijvigheid gevolgd wordt door toename van bouwactiviteiten in de privare utilireirsbouw berekent ook dat in die gebieden waar deze groei achterblijfr ook de bouwnijverheid stagneert. In 1997 is er daardoor sprake van een toename van de verschillen in ontwikkeling tussen diverse delen van ons land. Met name het noorden blijft achter. Ook de herstel- en verbouwaccivireiten blijven hun aandeel in de groei leveren. COMMERCIEEL VASTGOED

De markt voor commercieel vastgoed vertoont een genuanceerd maar positief beeld. In de kantorenmarkt is met name in Utrecht, en rot op zekere hoogte in Amsterdam, sprake van een aanbiedersmarkt. Op dit moment kan in die plaatsen niet aan de bestaande vraag naar hoogwaardige kanroorhuisvesring worden voldaan. Ook in Den Haag en in Rotterdam is sprake van een aantrekkende vraag op de kantorenmarkt. Vooral het aandeel van het hoogwaardige marktsegment bevindt zich in stijgende lijn. Buiten de Randstad, met een accent op het noorden en het oosten, is nauwelijks sprake van echt herstel. Het herstel van de kantorenmarkt in de Randstad is versneld door het ontbreken van een geschikte voorraad projecten. De huidige marktsituatie vraagt een bijna onnatuurlijke zelfbeheersing van marktpartijen ren aanzien van het op risico realiseren van nieuwe plannen. De winkelsecror blijft, ondanks de toename van het aanbod, groeien. Nieuwe plannen op goede locaties blijven een schaars goed. De markt voor bedrijfshuisvesring volgt de sterke groei van de conjunctuur. Voor de Nederlandse institutionele beleggers blijft vastgoed een belangrijk bestanddeel van hun portefeuille. Deze beleggers hebben zich in de afgelopen jaren voor een belangrijk deel gehergroepeerd en zijn weer actief op de vasrgoedmarkt. Het aandeel van de Duitse fondsen in de aankoop van nieuw vastgoed neemt af. Dit betekent niet dat het door deze fondsen in de markt gezette prijsniveau omlaag gaat. Het ontbreken van voldoende aanbod van woningbouwprojecten heeft een aantal beleggers ertoe doen besluiten zelf actief deel te gaan nemen aan de ontwikkeling in dit segment om zodoende hun portefeuille te kunnen aanvullen.

27

INFRASTRUCTUUR

De landelijke productie in de infrastrucruur is in 1997 met circa 4% gesregen ren opzichte van 1996. De ingezette trend van behoorlijke groei zet door. Voor de jaren 1998 tot en met 2002 wordt eveneens een gemiddelde stijging verwacht van enkele procenten per jaar, dit dankzij de investeringsbereidheid van de landelijke overheid. Bij de uitvoering van her beleid ligt de prioriteit bij de grote steden en de achterlandverbindingen ter bestrijding van files. Een belangrijk project waarvan de bouw begin 1998 is gestart, is de Westerschelde oeververbinding. De groei van de infrastructurele investeringen van gemeenten en provincies is veel minder groot dan bij de landelijke overheid. Bij de waterschappen is zelfs sprake van een daling na de piek in 1995 en 1996 als gevolg van het in hoog tempo tot uitvoering brengen van het Deltaplan Grote Rivieren. De indicatoren van de infrastructuurwerken in opdracht van gemeenten, zoals de ontwikkelingen in de nieuwbouw van burgerlijke en uriliteitswerken en de financiële positie van gemeenten, wijzen op een beperkte groei. Een wezenlijk deel van de groei zal afkomstig zijn van opdrachten op het gebied van spoorweginfrastructuur. Naast de vergroting van de capaciteit van bestaande spoorlijnen staan belangrijke projecten op stapel. Aan de Betuwelijn zal in 1998 door bouwbedrijven worden begonnen. De hogesnelheidslij n levert echter \vaarschij nI ij k pas na 1998 werk op voor de uitvoerende bousv. Verder staan grote investeringen op stapel met betrekking tot de noord-zuid metrolijn te Amsterdam, Mainport Schiphol en Mainport Rotterdam. De politiek heeft de verbetering van de infrastructuur in Nederland hoog in het vaandel. Voor het snel realiseren van deze plannen zijn echter onvoldoende financiële overheidsmiddelen beschikbaar. Het is dan ook goed dat de discussie over private financieringsmogelijkheden, na de negatieve discussie rond de Wijkertunnel, weer is hernomen. Alleen wanneer mede tot private financieringsmogelijkheden besloten wordt, kan van een echte versnelling van de realisatie van de projecten sprake zijn, zo niet, dan zal dit zeker tot vertragingen leiden. ONDER HOU DS MARKT

Met bijna NLG 20 miljard aan productie is de onderhoudsmarkt inmiddels het grootste marktsegment in de bouwt Het kwalitatief op peil houden van de bestaande gebouwen, woningen en infrastructuur vraagt veel investeringen. Bovendien neemt de bestaande bebouwing ieder jaar toe. Deze sector zal structureel blijven groeien met enkele procenten per jaar. BELGIË

Mede als gevolg van de positieve economische ontwikkeling van het Nederlandstalige deel van België en de regio Brussel is de situatie op de Belgische bouwmarkt verbeterd ten opzichte van een jaar geleden. Dit wordt met name gedragen door positieve ontwikkelingen van de private sector.

28

29


DE SECTOREN VAN KONINKLIJKE BAM GROEP IN 1997

UTILITEITSBOUW

In de sector utiliteitsbouw van de groep waren in Nederland in het verslagjaar de volgende bedrijven actief: — BAM Bredero Bouw — Bouwbedrijf H. Pennings en Zn. — Nelis (per 1 oktober 1997) De omzet van de bedrijven in de sector utiliceirsbouw bleef, mede als het gevolg van uitstel van de start van enkele projecten, onder her niveau van 1996. Ondanks de groei van her algemene markrvolume is nog steeds sprake van een moeilijke, uiterst competitieve markt. Dit markrbeeld houdt al enige jaren aan; op korte termijn wordt geen verbetering verwacht. Bij het verwerven van nieuwe opdrachten concentreren de beide bedrijven van de groep zich dan ook op die marktsegmenten, waar zij opdrachtgevers een hoogwaardig product kunnen bieden binnen de voor de groep geldende rendementseisen. In 1997 realiseerde de sector utiliteitsbouw een positief resultaat op een hoger niveau dan in 1996.

BAJ’.’I Bredero Bouw is decentraal georganiseerd en werkt vanuit negen regionale vestigingen door heel Nederland. Bouwbedrijf H. Pennings en Zn. richt zich primair op Noord-Brabanr. De twee bedrijven zijn gedimensioneerd op hun markt en op de wensen van hun klanten. Zij zijn toegerust op het voorbereiden en realiseren van zowel relatief kleinschalige als van grote complexe projecten. Zij bezitten hoogwaardige kennis van zowel de techniek als van de organisatie van her bouwen. Deze kennis wordt in de dagelijkse bouwpraktijk op alle projecten ingezet. BAM Bredero Bouw heeft in 1997 de aanzet gegeven voor een bedrijfsbreed veranderingsproces met als doel de interne organisatie te oprimaliseren en haar positie ten opzichte van de markt te verbeteren. Geheel in lijn met het decentrale karakter van het bedrijf is in dit kader besloten de regionale vesrigingsorganisaries te versterken teneinde dicht op de markt te kunnen blijven opereren. In het verslagjaar is weer een groot aantal projecten opgeleverd. In het oog lopend was de opening in juni 1997 van NewMerropolis in Amsterdam. Het Kurhaus in Scheveningen en De Bijenkorf in Den Haag werden na een ingrijpende renovatie opgeleverd. Beide projecten zijn goede voorbeelden van het binnen ons bedrijf aanwezige vakmanschap. In Hengelo is in nauwe samenwerking met BAM lnftabouw de nieuwbou’sv van aviTwenre afvalverwerking gerealiseerd. In Utrecht is voor de universiteit de nieuwbouw van het Educatorium opgeleverd; in dezelfde stad is voor de Hogeschool het faculteitsgebouw voor de Sociaal Agogische Opleidingen gerealiseerd. ln Den Haag is boven op het Congresgebouw een hotel gebouwd. Eveneens in Utrecht werden bij het Centraal Station her rsveede en derde kantoorgebouw van een complex van vier opgeleverd. In Den Haag wordt verder gebouwd aan her opvallende sredelijke-vernieuwingsprojecr ‘De Residenr’. Van dit project maakt een kantorencomplex voor de rijksoverheid deel uit; daarnaast is in 1997 tevens een kantoor voor een verzekeringsmaatschappij in aanbouw genomen. Eind 1997 is opdracht ontvangen voor de derde fase van ‘De Resident’. In Rotterdam is na jaren van voorbereiding — in bouwcombinatie — in opdracht van een Engelse projectontwikkelaar begonnen met de bouw van de 124 meter hoge Millenniumroren. Deze toren biedt op 1 januari 2000 onderdak aan een vijfsterrenhotel en een hoogwaardig kantoor. De groep heeft bij de ontwikkeling van dit bijzondere project actieve ondersteuning verleend. De omzet op jaarbasis van de overgenomen Nelis-bedrijven op jaarbasis bedraagt voor war de bouw betreft circa NLG 80 miljoen. Koninklijke BAM Groep blijft streven naar her handhaven van de toonaangevende rol in alle segmenten van de publieke en privare sector van de urilireirsbouw.

30

Zoals eerder aangegeven, laat de totale utiliteitsbouwmarkt in Nederland voor de komende jaren een stabiele, voorzichtige groei zien. Mede gelet op de omvang van onze orderportefeuille, verwachten wij voor de sector utiliteitsbouw voor 1998 een omzet die meer dan 10% boven het niveau van 1997 zal liggen.

VASTGOEDONTWIKKELING

BAM Vastgoed Ontwikkeling is, binnen de doelstellingen van de groep, actief op het gebied van de ontwikkeling van commercieel vastgoed en geïntegreerde projecten. Deze activiteit rapporteert over 1997 een licht achterblijvende omzet en een bescheiden positief resultaat.

BAM Vastgoed Ontwikkeling kgt zich met name toe op de ontwikkeling van binnenstedelijke projecten, veelal met winkels, kantoren en woningen. Hierbij worden regelmatig samenwerkingsverbanden met andere marktpartijen gesloten. Deze projecten kennen, door schaalgrootte en complexiteir, vaak een lange ontwikkelingstijd. In Amsterdam wordt, samen met twee collega-ontwikkelaars, intensief gewerkt aan de ontwikkeling van een aantal spraakmakende projecten in het gebied rond de Amsterdam ArenA. Her eerste daarvan wordt in april 1998 in uitvoering genomen. In Den Haag is, eveneens samen met twee collega-ontwikkelaars, overeenstemming met alle betrokkenen bereikt over de uitgangspunten van een herontwikkeling van een belangrijk gebied in het centrum: de Spuimarkt. In het gebied zullen, na uitwerking, zowel winkels als woningen met de daarbijbehorende parkeervoorzieningen worden gerealiseerd. Onze 50%-deelname in de ontwikkeling van vier kantoorgebouwen en twee woongebouwen in het centrum van Utrecht verloopt voorspoedig. Eind 1997 is het laatste kantoorgebouw verkocht aan de Rijksgebouwendienst en in aanbouw genomen. In de eerste helft van 1998 zal een herstructurering van de vastgoedbedrijven binnen de groep worden doorgevoerd. Daarbij Spelen de volgende overwegingen een rol: — in de vastgoedmarkt is zowel aan vraag- als aan aanbodzijde sprake van schaalvergroting en concentratie; — de complexiteit neemt sterk toe; — risicobeheersing is belangrijker dan het onderscheid utiliteitsbouw/woningbouw. De risicodragende activiteiten van BAM Woningbouw Ontwikkeling zullen worden geïntegreerd binnen BAM Vastgoed Ontwikkeling. De activiteiten van Neus Projectmaatschappij, sinds eind 1997 onderdeel van de groep, zullen in deze integratie worden betrokken. Op deze wijze groeit BAM Vastgoed Ontwikkeling uit naar een breed vastgoedbedrijf dat inhoud kan geven aan de door de groep ten aanzien van dit marktsegment geformuleerde groeidoelstelling.

Op basis van de stand van de in voorbereiding en in uitvoering zijnde projecten verwachten wij voor 1998 voor BAM Vastgoed Ontwikkeling in zijn nieuwe structuur een omzet van circa NLG 175 miljoen (1997: NLG 107 mln).

WONINGBOUW

BAM Woningbouw opereerde in alle sectoren van de woningmarkt, te weten projeetontwikkeling, nieuwbouw, renovatie, herstel en onderhoud, en stadsvernieuwing. In de sector woningbouw waren in 1997 actief: — BAM Woningbouw Ontwikkeling; — BAM Woningbouw; — Vink Bouw. BAM Woningbouw Ontwikkeling werkt vanuit Amsterdam.

31

De regionale functie van zowel ontwikkeling als uitvoering wordt verzorgd vanuit vestigingen; BAM Woningbouw heeft vestigingen in Breda, Bunnik, Deventer en Leeuwarden en Vink Bouw is gevestigd te Wervershoof. Hoe\vel de orderportefeuille per 1 januari 1997 goed gevuld was, is de omzet achtergebleven bij de prognoses. Lang slepende overheidsprocedures hebben sterk vertragend gewerkt, een latere start van een aantal grote projecten was het gevolg. Zowel Vink Bouw als de vestigingen Breda en Deventer van BAM Woningbouw hebben daardoor minder geproduceerd dan was gepland. Dit omzetverlies heeft her resultaat in negatieve zin beïnvloed. Ondanks dit effect is her resultaat over 1997 positief en duidelijk beter dan her resultaat over 1996. De uitvoering liet her eerste halfjaar een onderbezetting zien. In her tweede halfjaar en met name in het vierde kwartaal is er veel geproduceerd en dit hoge omzerniveau zal zich voortzetten in 1998. BAM Woningbouw Ontwikkeling heeft met succes aan een aantal grote selecries deelgenomen en daarmee de orderportefeuille voor de komende jaren versterkt. Deze versterking past geheel in her beleid om als ontwikkelende bouwer een groter aandeel uit eigen ontwikkeling te produceren. BAM Woningbouw Ontwikkeling zal in her vervolg deel uitmaken van BAM Vastgoed Ontwikkeling. De orderportefeuille is goed gevuld. Op basis van de orderportefeuille zal in 1998 een flinke omzetstijging ren opzichte van 1997 worden gerealiseerd.

INFRASTRUCTUUR

EN MILIEU

De bedrijven in deze sector zijn onder meer betrokken bij toonaangevende projecten in Nederland. Her betreft: — BAM Inftabouw; — Hulsink; — De Ruiter: — W.C. van Dijk; — Verlaat Groep (per 1 juli 1997); — Nelis Infra (per 1 oktober 1997). Met de activiteiten in deze sector werd in 1997 een — sterk gestegen — omzet behaald van NLG 337 miljoen. BAM Infrabouw maakt deel uit van de bouwcombinatie die als hoofdaannemer de 6,5 km lange gehoorde Westerschelde oeververbinding realiseert. De voorbereiding van dit majeure werk is inmiddels zover gevorderd, dat in januari 1998 door de minister van Verkeer en Waterstaat her startschot voor de daadwerkelijke realisatie kon worden gegeven. Verder heeft BAM Infrabouw — in combinatie — de opdracht verworven voor een deel van de Benelux-metrolijn te Rotterdam. Ook in combinatie, realiseert BAM lnftabouw een gehoorde leidingrunnel onder de Oude Maas met een diameter van 5,1 m. Op korte termijn zal aldus veel ervaring worden opgedaan met her boren van tunnels in de voor Nederland karakteristieke bodem. Hulsink en De Ruiter zijn actief op her gebied van kabelwerken, buisleidingen, grondonderzoek, boringen en bemalingen, en milieurechnologie. De bedrijven zijn regionaal gesrrucrureerd. Vooral als gevolg van fusies in de energiesector is een proces van schaalvergroting aan de vraagzijde actueel geworden. Daardoor zijn en komen er meer grotere projecten op de markt, waarbij de vraag verschuift naar een meer integrale benadering van de activiteiten. Door de aard en de omvang van de organisatie van Hulsink en De Ruiter kan op deze ontwikkelingen goed worden ingespeeld.

32

Vermeldenswaard is verder dat De Ruiter her grondonderzoek uitvoert voor een deel van de hogesnelheidslijn. Hulsink-De Roo is actief op her gebied van installarierechniek voor de industrie. W.C. van Dijk te Hardinxveld-Giessendam richt zich op inftabouw en de bouw van waterzuiveringsinstallaties. In her tweede halfjaar werd de Verlaat Groep te Hardinxveld-Giessendam overgenomen. De Verlaat Groep, opgericht in 1928, is actief op her gebied van grond-, wegen warerbouw. De omzet bedraagt circa NLG 130 miljoen en het aantal medesverkers circa 350. De activiteiten van deze onderneming omvatten alle werkzaamheden op her gebied van infrastructuur, waaronder aanleg, reconstructie en onderhoud van wegen en rioleringen, her uitvoeren van grondwerken, beronconsrrucries, damwanden, werkzaamheden ren behoeve van spoorwegen, het aanleggen van sportaccommodaties, her onderhoud en beheer van grof en fijn groenwerk, aanleg van daktuinen en her aanbrengen van geluidwerende voorzieningen en wegbeveiligingen. Hiertoe heeft men de beschikking over modern eigen materieel en belangen in installaties ren behoeve van de asfalrproducrie. Her werkterrein van de Verlaat Groep, met zeven vestigingen in Nederland, is het gehele land; de nadruk ligt daarbij op her westen en her midden van her land. De omzet op jaarbasis van Nelis Infra bedraagt op jaarbasis circa NLG 80 miljoen. Mede door deze overnames werd in her verslagjaar gestalte gegeven aan de verdere versterking van de sector. Door de overname van wegenbouwacrivireiren kan de sector nu integrale projecten zelfstandig aanbieden. Dit leidt rot een belangrijk betere marktpositie. De omzet van de sector is in 1997 gegroeid en wel met 38%. De winsronrwikkeling was goed. Op basis van de huidige orderportefeuille wordt voor 1998 een verdere omzetstijging verwacht van 50%.

INSTALLATIETECHNIEK

De sector insrallarierechniek treedt met ingang van 1998 naar buiten onder de naam BAM Insrallarierechniek. Na een autonome stijging van de omzer van circa 15% in 1996, wisten de bedrijven in deze sector in her verslagjaar een licht hogere omzet te realiseren. Her resultaat was wederom zeer goed. Gezien de omvang van de orderportefeuille mag voor onze sector installarierechniek in 1998 een enigszins hogere omzet worden verwacht. De activiteiten van BAM Insrallarierechniek zijn ondergebracht in twee afdelingen, namelijk werkruigbouw en elektrotechniek. WERKTUIGBOUW

De afdeling werkruigbouw binnen de sector wordt gevormd door: — GDW van Harn Insrallarierechniek; — KTL Installarierechniek; — Gremers Insrallarierechnieken.

GDW van Harn Insrallarierechniek met vestigingen in Apeldoorn, Breda, Diemen, Veenendaal en Zoerermeer en KTL Insrallarierechniek met vestigingen in Groningen en Emmen, zijn gespecialiseerd in klimaarbeheersing, energiemanagemenr en aanleg, onderhoud en beheer van installaties. Zij concentreren zich hoofdzakelijk op her marktsegment van de urilireirsbouw. Door uitbreiding met een vestiging te Breda, door de overname in her verslagjaar van activiteiten van Asselbergs, heeft GDW van Harn Installarierechniek haar positie in de industrie het afgelopen jaar verder versterkt.

33


34


35


36

In het lopende jaar zijn de werktuigbouwkundige installaties opgeleverd van het Arnhemse stadion ‘Gelredome’. Evenals de Amsterdam ArenA, werd dit project in bouwteamverband gerealiseerd. Cremers Installatietechnieken te Roermond is hoofdzakelijk actief in de industrie en deels in de utiliteitsbouw. Met ingang van 1 januari 1998 wordt dit bedrijf volledig geconsolideerd. Door de uitbreidingen is de regionale spreiding over Nederland van onze installatieactiviteiten op werktuigbouwkundig gebied verder verbeterd. ITB Sprinklertechniek te Veenendaal richt zich op de aanleg van sprinklerinstallaries en de daarbij behorende beveiligingsinstallaties, alsmede het onderhoud daarvan. Bredero Energy Systems te Apeldoorn is gespecialiseerd in die milieuactiviteiten, waarbij energiebesparing een belangrijke rol speelt. ELEKTROTECH N lEK

De afdeling elektrotechniek van de sector wordt gevormd door: — NIB Elektrotechniek; — KTL Installatietechniek.

NIB Elektrotechniek met vestigingen in Apeldoorn, Benningbroek, Bunnik, Diemen, Haarlem en Rotterdam, en KTL Installatietechniek te Groningen hebben ruime ervaring in het realiseren van elektrotechnische installaties ten behoeve van hoofdzakelijk utiliteitsbouw en deels ten behoeve van de industrie. Zij specialiseren zich tevens in telematica, beveiligingen en besturingstechniek, alsmede in het onderhoud en beheer van installaties. De regionale spreiding van de afdeling elektrotechniek over het land is nog niet optimaal. Er zal door acquisities getracht worden dit te verbeteren. INDUSTRIËLE ACTIVITEITEN

De sector installatietechniek blijft streven naar uitbreiding van de activiteiten in de industrie waarin Cremers te Roermond en GDW Asselbergs te Breda reeds jaren actief zijn. Door acquisities zal de positie verder moeten worden versterkt. De aandacht blijft voorts gericht op een groter marktaandeel in onderhoud en beheer van installaties, met name in de elektrotechnische branche.

INDUSTRIËLE BOUW EN AFBOUW

In deze sector zijn actief: — Fort Bouw; — Fort Verhuur; — Tracon (50%). De omzet lag op hetzelfde niveau als in 1996. De winstgevendheid was wederom goed. Sepawand werd in het begin van het verslagjaar verkocht. Fort Bouw is gespecialiseerd in de industriële vervaardiging van Kombifort-units, eengezinswoningen in houtskeletbouw en bungalows. Fort brengt diie typen units op de markt: de basis-BU-Unit, de K-1000, die van een hoger kwalireitsniveau is, en de luxe K-2000. Hiermee voert zij een evenwichtig productengamma, dat optimaal is afgestemd op de markt van kantoren en verblijfseenheden op de bouwplaats tot hoogwaardige semi-permanente kantoren. De bezettingsgraad van de verhuurvloot lag het gehele jaar op een hoog niveau. De verhuurvloot is in de loop van 1997, evenals in 1996, aanzienlijk uitgebreid. Dit beleid zal worden voortgezet, waarbij het aangaan van strategische allianties niet wordt uitgesloten. De activiteiten met betrekking tot de bouw van houtskeletbouwwoningen waren opnieuw positief Met de aangewende materialen wordt voldaan aan het streven om

37

milieuvriendelijk en duurzaam te bouwen. Het grote project Lingemeer voor recreatiewoningen te Lieodeo, waarbij Fort zowel bij de ontwikkeling als realisatie is betrokken, is inmiddels voor circa 50% gerealiseerd. De activiteiten van Tracon, onze 50%-deelneming, liggen op het terrein van gespecialiseerd transport en zijn vooral gericht op de bouw.

Op basis van de huidige orderportefeuille verwachten wij in deze sector voor 1998 een omzet op hetzelfde niveau.

BUITENLAND

In België is Koninklijke BAM Groep actief met de volgende Belgische ondernemingen: — BAM Construction; — BAM Vastgoed Ontwikkeling; — Fourisol; — Fort Bouw; — Hulsink. BAM Vastgoed Ontwikkeling en BAM Construcrion, beide te Wilrijk-Antwerpen, richten zich zowel op de ontwikkeling als op de realisatie van projecten in de utiliteirsbouw en de woningbouw in her Nederlandsralige deel van België en in de regio Brussel. In vergelijking met Nederland bleef ook in 1997 de verkoopsnelheid van appartementen laag. De omzet was hoger dan in 1996. Het resultaat was belangrijk beter dan in 1996, maar nog licht negatief. Op basis van de orderportefeuille verwachten wij voor 1998 een voortgaande positieve ontwikkeling. Fourisol te Wilrijk-Antwetpen, gespecialiseerd in thermische isolatie en montage van scheidingswanden en plafonds, realiseerde een hogere omzet en — na een verlies in 1996 — een bescheiden positief resultaat. Voor 1998 wordt eenzelfde omzetniveau verwacht. Fort Bou\v kon ook io 1997 terugzien op een goed jaar. De activiteiten van Hulsink handhaafden zich op het niveau van 1996. Gedurende het verslagjaar is gestaag gewerkt aan de afwikkeling van de activiteiten in Duitsland. In de loop van het jaar zijn alle projecten opgeleverd. Een aantal is ook financieel afgerekend. Met enkele opdrachtgevers worden nog onderhandelingen gevoerd over de eindafrekening. Voor twee projecten zal dit waarschijnlijk eindigen in een uitspraak via een gerechtelijke procedure. Op basis van de orderportefeuille wordt voor de Belgische activiteiten in het algemeen een voortgaande positieve ontwikkeling verwacht en een verdere verbetering van de resultaten.

BELEIDSDOELSTELLINGEN

EN STRATEGIE

NETTO RESULTAAT aLpro~-e”e~ va,, dearazeovotadeprodacar

-3,5

7

1

‘93

38

‘94

‘95

‘96

‘97

De politiek heeft weer belangstelling voor de bouw. De minister-president noemde onlangs de bouw zelfs de ruggengraat van de economie. De komende 10 b 20 jaar zullen grote bedragen geïnvesteerd moeten worden in de infrastructuur om te voorkomen dat Nederland dichtslibt. Maat ook in en rond de verstedelijkre gebieden zal veel geïnvesteerd moeten worden, alleen al om de leefbaarheid en kwaliteit op peil te houden, los van de benodigde uitbreidingen. Bovendien zal meer welvaart de vraag naar een beter comfort en een hogere kwaliteit doen toenemen. Door de succesvolle plaatsing van de achtergestelde obligatielening is de groep beter in staat haar strategische uitgangspunten te realiseren. Koninklijke BAM Groep streeft ernaar haar positie als grote en sterke Nederlandse bouwgroep te behouden en verder te versterken. De doelstelling is het realiseren van een nettowinst van 2% van de omzet. Het beleid blijft voortdurend gericht op verhoging van de rentabiliteit van met name de bouwbedrijven, zonder daarbij de kwaliteit van de organisatie aan te tasten. In 1998 worden alle vastgoedactiviteiten binnen de groep gebundeld.

Daarnaast zijn speerpunten van de strategie van de groep een verdere groei van activiteiten in de sectoren infrastructuur en milieu (gezien de grote invesreringsplannen in de komende twee jaar in deze sector) en insrallarierechniek. De sector installarietechniek zal verbreding van de activiteiten nastreven door uitbreiding te zoeken in onder meer de industriële sector. De economie in België ontwikkelde zich positief. Ook daar worden grote budgetten vrijgemaakt om de infrastructuur drastisch te verbeteren.

VOORUITZICHTEN

1998

In her lopende boekjaar zal het effect van de overnames Verlaat, Nelis, 50% Cremers Installatietechnieken en van activiteiten van HABO volledig zichtbaar zijn in omzet en resultaat. Daarnaast wordt op basis van de goede orderportefeuille een duidelijk autonome omzetstijging verwacht. Voor 1998 wordt thans een omzet voorzien van NLG 2 miljard, een stijging derhalve van circa NLG 400 miljoen ten opzichte van

1997. De verdeling van de omzet over de diverse sectoren in 1998 is naar verwachting als volgt: Bedragen x NLGI miljoen

Utilireitsbouw Woningbouw Vastgocdontwikkeling Infrastructuur en milieu Installatierechniek Industriële bouw en afbouw België

prognose 1998

1997

650

556

275 175

201 107

500 250 80

337 237 79 91

2.000

1.608

70

Van de geraamde omzetgroei zal circa NLG 215 miljoen afkomstig zijn van overgenomen bedrijven. Onze investeringen in materiële vaste acriva zullen naar verwachting in 1998 uitkomen op een niveau licht boven onze afschrijvingen. Onvoorziene omstandigheden voorbehouden verwachten wij voor 1998 een aanzienlijk hogere winst dan over 1997. RAAD VAN BESTUUR:

Bunnile, 2april1998

W. van Vonno J.A.P. van Oosten

39

OVERZICHT VAN DE BELANGRIJKSTE GROEPSMAATSCHAPPIJEN, WAARVAN DE JAARREKENINGEN IN DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING ZIJN OPGENOMEN 1)

KONINKLIJKE BAM GROEP NV., Buunile BAM BREDERO BOUW BV., Bunnik — — — — — — — — —

Bouwcombinarie Bouwcombinatie Bouwcombioatie Bouwcombinatie Bouwcombinarie Bouwcombinatie Bouwcombinatie Bouwcombinatie Bouwcombinatie

Ziekenhuis Maastricht v.o.f., Maastricht Kneurerdijk s’.o.f., Bunnik BAJvI — TBI Den Haag v.o.f., Bunnik Gelders Stadion v.o.f., Utrec4t ‘De Uirhof’ (WKZ), Utreeht BAM Bredero / Van der Linden v.o.f., Heerlen Hogeschool Amsterdam v.o.f., Hoofddorp Weena Toren v.o.f., Rotterdam v.o.f. Thunnissen — BAM, Schsjahol-Rijk

(33¼%) (50%) (50%) (1634%) (50%) (50%) (50%) (50%) (50%)

BOUWBEDRIJF H. PENNINGS EN ZN. BV., Rosmaleo BAM WONINGBOUW BV., Bunnik — —

Bouwcombinatie K.N.V. v.o.f., Deventer Bouwcombioatie Ypenburg BAM Intervam ~o.f., Breda

(33½%) (50%)

VINK BOUW BV., Werr’ershoof BAM VASTGOED ONTWIKKELING BV., Bunnik BAM WONINGBOUW ONTWIKKELING BV., Amsterdam J.G. NELIS BEHEER BV., Haarlem — — — — — —

Nelis Infra B.V., Haat/em Kamsteeg Buisleidingen BV, Ansseerdaoo Nelis Bouw B.V., Haarlem Nelis Project Maatschappij B.V., Haarlem Nelis Amsterdam B.V., Amsterdam V.o.f. Thunnissen & J.G. Nelis Combinatie, Heeenseede

(50%)

BAM INFRABOUW BV., Bannik — — — — — —

Aannemingsmaatschappij ‘MC. van Dijk BV., Hardiuxveld-Giesseadarn Bouwcombinarie Vondelingenplaar v.o.f., Rotterdam Sarurn v.o.f., Hoofddorp Combinatie BAM — Vermeer voL, Buunik Kombi natie Middelplaar Westerschelde v.o.f., i-Hertogenhosth Bouwcombinarie BBD voL, Malden

(50%) (25%) (50%) (16%) (33½%)

HULSINK OOTMARSUM AANNEMINGSBEDRIJF BV., Ontmarsue,s — — —

Hulsink-De Roo BV., Sappemeer Hulsink Kommunikatie Techniek BV., Raalte Hulsink NV., Halen (België)

DE RUITER VERENIGDE BEDRIJVEN BV., l-laljiveg — — —

De Ruiter Aannemingsmaatschappij BV., Halfweg De Ruiter Boringen en Bemalingen B.V., Halfweg De Ruiter Milieutechnologie BV., Halfweg

VERLAAT GROEP BV., Hardinorveld-Giesseadam — — — — — — — — — — —

40

Verlaat Wegenbouw B.V., Hardinxt’eld-Giessendam Verlaat Milieu B.V., Hardinxveld-G’iessendam Mostert de Winter BV., Hardinxreld-Giessendam Verlaat Groen BV., Hardinxr’tld-Giessendaen Nootenboom Barendrecht B.V., Barendtecht Noorenboom Sport BV., Barendretht Polderman BV., Spaamudam Srichts Wegenbouw BV., Hilversum Brouwers Wegbeveiliging BV., Dakkum Aannemingsbedrijf De Waard B .V., Aëeuw-Lekkerland Asfalrcentrale Zwijndrecht v.o.f, Barendretht

(20%)

GDW VAN HARN INSTALLATIETECHNIEK BV., Bunnik —

Bredero Energy Systems BV., Apeldoorn

ITB SPRINKLERTECHNIEK BV., Veenendaal KTL INSTALLATIETECNNIEK BV., Groningen NIB ELEKTROTECHNIEK BV., Bunnik CREMERS INSTALLATIETECHNIEKEN BV., Roermond FORT BOUW BV., Woudrichem — —

Fort Verhuur BV., Raamsdonksveer Fort Bouw NV., Wdrijk-Antwerpen (België)

BAM CONSTRUCTION NV., Wilojk-Antwerpen (België) BAM VASTGOED ONTWIKKELING NV., Wilrijk-Antwerpen (België) FOURISOL NV., Wilrijk-Antwerpen (België) BAM PART NV., Wilnjk-Antwerpen (België) BAM INVESTA.G., Basel (Zwitserland) —

Brink Ltd., Jersey (Kanaal-Eilanden)

OVERZICHT VAN DE BELANGRIJKSTE DEELNEMINGEN, WAARVAN DE JAARREKENINGEN NIET IN DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING ZIJN OPGENOMEN 1)

NEDERLANDSE TRANSPORT- EN CONTAINERVERVOER MAATSCHAPPIJ ‘TRACON’ BV., Roecerdam

(50%)

BAM PERSONEELSPARTICIPATIEMAATSCHAPPIJ B.V.,Bunnik

(17%)

STADION AMSTERDAM CV., Amsterdam

(10%)

ONTWIKKELINGSMAATSCHAPPIJ WILLEMSTRAAT BV., Eindhoven ONTWIKKELINGSMAATSCHAPPIJ

DE ZAANWERF CV., Amsterdam

(50%) (33½%)

PARK DE MEER CV., Amsterdam CHIPSHOL FORWARD NV., Hoofddorp ONTWIKKELINGSMAATSCHAPPIJ

509/n)

(1%)

CENTRUMGEBIED

AMSTERDAM ZUIDOOST BV., Bunnik ADUCO HOLDING BV., Haarlem

(33Va%) (25%)

REGIN BV., Haarlem

20%)

RECYCLING MAATSCHAPPIJ DE VIJFHOEK BV., Almere

20%)

BOUWGROEP GROOT KENNEMER BV., Haarlem

(50%)

3-0 DRILLING BV., Halfweg

(50%)

LINGEMEER BV., Woudrithem

(50%)

IMPROFORT NV., Wilnjk-Anewerpen (België)

(50%)

1) De op deze en vorige pagina’s opgenomen overzichten melden niet alle ingevolge artikel 2:379 van her Burgerlijk Wetboek vereistegegevens. De lijst van de ingevolge dit arn hel vereiste gegevens is neergelegd ten kantore van het handelsregister te Utrecht. De genoemde vennooesthappen zijn 100%-deelnemingen, tenzij anders vermeld.

41


42


43

GECONSOLIDEERDE BALANS PER 31 DECEMBER 1997 (Waarin verwerkt de bestemming van het resultaat over het boekjaa~i)(x NLG 1000,)

31 december 1997

31 december 1996

%

%

Vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa

128.869

103.796 16.280

22.695

151.564

58

120.076

72

Vlottende activa Werken in uitvoering-derden Werken in uitvoering-eigen rekening Voorraden Vorderingen Liquide middelen

(65.681) 86.291 9.437 385.035 90.969

(39.473) 97.252

9.821 279.585

37.664

506.051

384.849

(395.966)

(337.737)

Vlottende passiva Korrlopende schulden Werkkapitaal

110.085

42

47.112

28

Uitkomst activa min kortlopende schulden

261.649

100

167.188

100

Langlopende schulden Achtergesrelde converreerbare obligatielening Overige langlopende schulden

Voorzieningen Eigen vermogen

Garantievermogen


H.P.H. Grijns R.B.J. van Eldik T.C. Braakman J.J.J. van Dijck J-M. Hessels J. Kleirerp G-J. Kramer

44

85.000 852

1.504 85.852 55.288 120.509

33 21 46

261.649

100

236.439

RAAD VAN BESTUUR:


1.504

1

34.321

131.363

20 79

167.188

100

149.533

Bunnik, 2april 1998

GECONSOLIDEERDE WINST-EN-VERLIESREKENING OVER 1997 (x NIIG 1.000)

1997

Omzet van de productie Muratie kosten onderhanden werk

Omzet opgeleverde werken Kosten opgeleverde werken aan derden Kosten interne productie

1.607.743 (869)

1.608.013

1.606.874

1.702.151

1.431.199 137.893

Kosten opgeleverde werken

1996

94.138

1.538.961 135.245

(1.569.092)

(1.674.206)

Bruro-omzerresultaar Algemene beheerskosten

37.782 (3.569)

27.945

Nerto-omzerresultaar Overige bedrijfsopbrengsten

34.213 3.860

24.770

38.073

26.710

Bedrijfsresultaat Opbrengsten van financiële vaste activa (rente) Overige renrebaren

Rentelasten

22

1.513

2.992

(3.692)

(3.047) (2.179)

29.160 (11.829)

24.196 (1.300) 455

23.351

RAAD VAN BESTUUR:

17.331 (40.000) 14.836

(845)

Netto resultaat

H.P.H. Grijns R.B.J. van Eldik T.C. Braakman

2.505

37.133 (12.937)

Buitengewoon resultaat na belastingen


(55)

1.239

Belastingen

Belastingen op buitengewone lasten

1.940

13 2.979

1.491

Saldo rentebaten en -lasten Resultaat uit deelnemingen Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening véér belastingen Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen Buitengewone lasten

(3.175)

(25.164) (7.833)

Bunnik, 2 apnl 1998

9E van Vonno J.A.P. van Oosten

Jjj. van Dijck J-M. Hessels J. Kleiterp G-J. Kramer

45

GECONSOLIDEERD KASSTROOMOVERZICHT 1997 (xNLG 7.000)

Netto resultaat boekjaar Afschrijvingen materiële vaste acriva Muraties voorzieningen Muraries werkkapitaal excl. liquide middelen

Netto-kasstroom uit operationele bedrijfsactiviteiten

Netto-investeringen in materiële vaste acriva Investeringen in materiële vaste activa van acquisiries Desinvesrering materiële vaste acriva als gevolg van deconsolidarie Goodwill Mutaties financiële vaste acriva Investering in financiële vaste acriva van acquisities Murarie aandeel derden

Netto-kasuitstroom wegens investeringsactiviteiten

Plaatsing nieuwe aandelen Plaatsing achrergesrelde converteerbare obligatielening Toename (aflossing) langlopende schulden Mutarie in langlopende schulden als gevolg van acquisiries Toename voorzieningen als gevolg van acquisities Aflossing kredierinstellingen in rekening-courant Dividend Betaald dividend over voorgaand boekjaar

1997

7996

23.351 23.316

(7.833) 21.883

5.587 (3.171)

(3.167) 28.228

49.083

39.111

23.717

9.315

24.860 (188) 34.569

366 6.049

507 (4.358) 5.340

(1.001) —

436 89.373

10.239

7.000 85.000 (809) 157 15.380 (6.497) (4.000) (2.636)

280 (2.959) (5.000) (1.544)

Netto-kasstroom uit financieringsactiviteiten

93.595

(9.156)

Netto-kasontvangsten in boekjaar

53.305

19.716

37.664 53.305

17.948 19.716

90.969

37.664

20.615

9.337

Beginstand liquide middelen Toename

Eindstand liquide middelen Waarvan muraries in boekjaar in bouwcombinaties en andere samen%verkingsverbanden Als gevolg van nieuwe consolidaries en deconsolidaries sluiten individuele posten van her kassrroomoverzichr nier aan op de verschillen tussen balanssaldi van de desbetreffende posten.

46

— —

67 —

TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE BALANS PER 31 DECEMBER 1997 EN DE GECONSOLIDEERDE WINST-EN-VERLIESREKENING OVER 1997

GRONDSLAGEN VOOR DE CONSOLIDATIE, DE WAARDERING EN DE BEPALING VAN HET RESULTAAT.

C 0 N SO L 1 DAT 1 E

De geconsolideerde jaarrekening 1997 omvat de financiële gegevens van alle vennootschappen, waarin Koninklijke BAM Groep N.V. rechtstreeks of middellijk voor meer dan 50% deelneemt of waarvoor zij hoofdelijk aansprakelijk is. In her derde kwartaal is met de aandeelhouder van Verlaat Groep B.V. te HardinxveldGiessendam overeenstemming bereikt over de overname van alle aandelen van deze vennootschap. De activa en passiva van Verlaat zijn in de geconsolideerde balans opgenomen. In de geconsolideerde winst-en-verliesrekening zijn de omzet en het resultaat van Verlaat vanaf 1juli1997 opgenomen. In het vierde kwartaal werd met de aandeelhouders van J.G. Neus Beheer BV. te Haarlem overeenstemming bereikt over de overname van alle aandelen van Nelis. De activa en passiva van deze vennootschap zijn in de geconsolideerde balans opgenomen. In de geconsolideerde winst-en-verliesrekening zijn de omzet en het resultaat van Nelis vanaf 1 oktober 1997 opgenomen. Met de houder van 50% van de aandelen in Cremers Holding B.V. te Roermond zijn in 1995 afspraken gemaakt over de overname per 1 januari 1998 van dit pakket. Als gevolg hiervan zal Koninklijke BAM Groep N.V. met ingang van 1 januari 1998 houder worden van alle aandelen van Cremers. De overname wordt in de eerste helft van 1998 geformaliseerd. De activa en passiva van Cremers zijn voor 100% opgenomen in de geconsolideerde balans. In de geconsolideerde winst-en-verliesrekening over 1997 zijn de omzet en het resultaat van Cremers voor 50% opgenomen. Begin 1997 is overeenstemming bereikt over de verkoop per 1 januari 1997 van Sepawand B.V. te Nijverdal. De omzet en her resultaat van Sepawand zijn derhalve niet meer in de geconsolideerde winst-en-verliesrekening over 1997 opgenomen. Vennootschappen onder firma en vergelijkbare samenwerkingsverbanden zijn proporrioneel geconsolideerd. Overige deelnemingen in rechtspersonen, waarin het belang van Koninklijke BAM Groep NV. 50% of minder van her geplaatste aandelenkapitaal is, zijn in de geconsolideerde balans opgenomen onder financiële vaste activa. Bij herleiding naar Nederlandse guldens van de jaarrekeningen van groepsmaatschappijen, die zijn opgemaakt in vreemde valuta, worden de koersverhoudingen per balansdatum aangehouden. Resultaten voortvloeiende uit deze herleiding worden normaliter over de winst-enverliesrekening geleid. Resultaten ren gevolge van schoksgewijze aanpassingen van koersverhoudingen door devaluaties of revaluaries worden rechtstreeks ren gunste of ren laste van het eigen vermogen gebracht. WAARDERING

De waarderingsgrondslag voor materiële vaste acriva is de historische kostprijs, verminderd met afschrijvingen. Als historische kostprijs wordt mede beschouwd de bij verwerving van aandelen in groepsmaatschappijen aan specifieke activa toegekende actuele waarde. Een voor beperkte rijd aan te houden deelneming wordt gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs. De overige deelnemingen worden gewaardeerd op nerro-vermogenswaarde. Vorderingen op lange termijn worden opgenomen tegen nominale waarde, waar nodig onder aftrek van voorzieningen wegens oninbaarheid.

47

De werken in uitvoering worden gewaardeerd op directe kosten, verhoogd met opslagen tet dekking van algemene kosten. Bovendien wordt aan in uitvoering zijnde werken voor eigen rekening aan derden betaalde rente roegerekend voorzover de betreffende projecten op balansdarum zijn verkocht respectievelijk de verwachting van een spoedige verkoop na balansdatum gewerrigd is. Voorzieningen voor verliezen worden op de waardering in mindering gebracht. De voorraden worden gewaardeerd op historische kostprijs of lagere marktwaarde, rekening houdend met een voorziening voor incourantheid. De vorderingen op korte termijn worden gewaardeerd op nominale waarde, verminderd met voorzieningen wegens oninbaarheid. De emissiekosten terzake van de in december 1997 geplaatste 4¾%achtergesrelde converteerbare obligatielening zijn als vooruirbetaalde kosten onder de vorderingen op korre termijn verantwoord. Van de totale kosten ad NLG 2,3 miljoen is NLG 0,2 miljoen ren laste van het resultaat over 1997 afgeboekt; het restant zal gedurende de looptijd van de lening (uiterlijk rot 10 december 2004) worden afgeboekt. Bij eerdere conversie dan 10 december 2004, zullen de bijbehorende cmissiekosten ren laste van her eigen vermogen worden gebracht. Vorderingen en schulden in vreemde valuta worden omgerekend tegen de valurakoers geldend op de balansdarum. Eventuele koersverschillen komen ten gunste of ten laste van het bedrijfsresultaat. De voorziening voor larente vennootschapsbelasting heeft betrekking op tijdelijke verschillen tussen de bedrijfseconomische en fiscale waardering van vermogensbestanddelen. De voorziening is berekend tegen her geldende tarief op balansdarum. Larenre belasringvorderingen worden op nihil gewaardeerd. De voorziening voor pensioenen omvat de baekserviceverplichringen ingevolge pensioenregelingen. De voorziening wordt berekend op basis van nerrokoopsommen volgens maatschappijtarieven, verminderd met rentesrandkorringen. De voorziening voor pensioenen omvat niet de voorwaardelijke verplichtingen voor personeel in dienst ultimo 1997 en verzekerd bij bedrijfspensioenfondsen. Aan de verplichtingen uit deze regelingen wordt voldaan door betaling van premies in komende jaren. De hoogte van deze premies is mede afhankelijk van her van jaar tot jaar aanwezige personeelsbestand. Aangezien de voorziening wel wordt verwerkt in de fiscale positie, is terzake een voorziening voor larenre vennootschapsbelasting opgenomen. De voorziening voor garanties betreft mogelijke verplichtingen terzake van opgeleverde \verken of verrichte leveringen. De toevoeging aan de voorziening is gerelareerd aan de omzet. De kosten uit hoofde van garanrieverplichtingen worden ten laste van deze voorziening gebracht. Minderheidsbelangen van derden in groepsmaatschappijen \vorden gewaardeerd op de nerto-vermogenswaarde, berekend volgens de grondslagen van de groep. Voorzover over balansposten niets is vermeld, vindt waardering plaats op nominale waarde. BEPALING VAN HET RESULTAAT

Omzet en resultaat worden bepaald op basis van historische kostprijs. De omzet van de productie is de som van de vervaardigingskosten van het boekjaar verhoogd met her resultaat op opgeleverde werken en verminderd met eventuele voorzieningen op onderhanden werken. Omzet van de productie en de murarie in het kosrenbedrag van de onderhanden werken bepalen de omzet van de opgeleverde werken. Winst op aannemingseontraeren wordt genomen bij de oplevering en op werken voor eigen rekening naar rato van de voortgang van de bouw en de stand van de ver-

48

kopen. Winst op regieconrracten wordt genomen naar ram van het uitgevoetde werk. Verliezen worden verantwoord op her moment waarop zij worden onderkend. Het aandeel in het resultaat van de nier-geconsolideerde deelnemingen wordt afzonderlijk in de winst-en-verliesrekening getoond. Belastingen over de winst worden bepaald op basis van hem bedrijfseconomisch resultaat, rekening houdend met her fiscale regime van het land waar hem resultaat is gerealiseerd. Baten uit hoofde van vcrliescompensaric worden in aanmerking genomen zodra compensatie voorzienbaar is. ACTUELE WAARDE

Zoals toegelicht worden vermogen en resultaat bepaald op basis van historische kostprijs. De actuele waarde van acmiva en passiva wijkt niet belangrijk af van de boekwaarde, behalve voor war betreft bedrijfsgebouwen en -terreinen. De actuele waarde van deze acriva is per balansdamum circa NLG 26 miljoen hoger dan dc boekwaarde (31 december 1996: NLG 32 miljoen). Hem eigen vermogen op basis van actuele waarde bedraagt hierdoor per balansdamum NLG 137 miljoen (31 deccmbct 1996: NLG 152 miljoen). Hierbij is rekening gehouden met de nominale waarde van dc lamente bclasmingvcrplichtingen over hem waardeverschil. De afschrijvingen over bedrijfsgebouwen bedragen op basis van actuele waarde NLG 3,3 miljoen, zodat het nettoresultaat op deze grondslag NLG 0,4 miljoen (1996: NLG 0,5 miljoen) lager is. OVERIGE

De jaarrekeningen van hem merendeel van de groepsmaamschappijen in Nederland zijn nier opgesteld conform de voorschriften van Titel 9 van Boek 2 van hem Burgerlijk Wetboek in verband met artikel 403 van genoemde titel.

49

TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE BALANS (xNLG 1.00W

VASTE ACTIVA MATERIËLE VASTE ACTIVA

Dc mutaties in de materiële vaste acriva zijn:

Bedrij fsgcbouwen en -terreinen

Materieel in verhuur

Materieel, machines en installaties

Andere vasrc bedrijfsmiddelen

Totaal

155.567 (110.887)

24.243 (16.052)

274.596 (170.800)

8.191

103.796

31.319

Stand per 1januari 1997 Aanschafprijs Cumulamieve afschrijvingen

80.183 (31.449)

14.603 (12.412)

Boekwaarde

48.734

2.191

44.680

4.l22

Mutaties in dc boekwaarde Investeringen Desinvesmcringcn Afschrijvingen Aankoop deelnemingen Verkoop deelneming Saldo

6.280

15.302

5.615

(4.572)

(274)

(1.701)

(1.055)

(7.602)

(2.916)

(1.599)

(14.649)

(4.152)

(23.316)

19.369 (185)

4.167 (3)

24.860 (188)

18.136

4.572

25.073

1.324 —~

(2.042)

— —

4.407

Stand per 31 december 1997 Aanschafprijs Cumularicvc afschrijvingen

(29.835)

76.527

18.395 (11.797)

200.777 (137.961)

38.222 (25.459)

333.921 (205.052)

Boekwaarde

46.692

6.598

62.816

12.763

128.869

De afschrijvingen worden betekend tegen dc volgende percentages op jaarbasis: Bedrij fsgcbouwen Materieel in verhuur Materieel, machines en installaties Andere vaste bedrijfsmiddelen (auto’s, woningen)

50

3 12,5 15 2

rot 10% mom 25% tom 50% tot 25%

31 december 1997

31 december 1996

21.447 549 699

15.551 72 657

22.695

16.280

Overige deelnemingen

Leningen en langlopende vorderingen

Aanschafprijs Cumulamieve herwaarderingen Cumulamieve waardevcrminderingen

13.568 2.378

729

Boekwaarde

15.551

FINANCIËLE VASTE ACTIVA

Overige deelnemingen Leningen aan overige deelnemingen Leningen en overige langlopende vorderingen

De mumamics in dc financiële vaste acmiva zijn:

Stand per 1januari 1997

(395)

— —

729

Mutaties in de boekwaarde Saldo van vcrwervingen Investeringen afkomstig van nieuwe acquisimics Overige mutamies Ontvangen winsmuimkeringen en dividenden Aflossingen Aandeel rcsulmaam boekjaar

1.088 5.804 (70)

353 245

(2.165)

(79) 1.239 5.896

519

Aanschafprijs Cumulatieve herwaardcringen Cumulamieve waardeverminderingen

19.519

1.248

Boekwaarde

21.447

Saldo

Stand per 31 december 1997 2.372 (444)

1.248

De cumulamieve herwaarderingen en waardeverminderingen vloeien voort uit dc resultaten en uitkeringen van dc betrokken deelnemingen. Dc inmeresm op dc leningen varieert van 0% mom 5%. Voor een deel van de leningen is hypothecaire zekerheid gesteld.

51

VLOTTENDE ACTIVA

31 december1997 WERKEN IN UITVOERING

—

31 december 1996

DERDEN

Kosten, verminderd met voorziene verliezen Af: ingediende termijnen

(813.165)

747.484

642.792 (682.265)

(65.681)

(39.473)

211.381 (125.090)

202.902 (105.650)

86.291

97.252

4.683 2.268 2.486

6.401 1.517 1 .903

9.437

9.821

278.934 26.526 28.123 51.452

211.524

385.035

279.585

Het saldo van de kosten en de ingediende termijnen omvat resultaat op lopende werken, nog niet gefacrureerde bouwproductie aan opdrachtgevers en financieringen door opdrachtgevers, waartegenover bouwverplichringen staan. WERKEN IN UITVOERING

-

EIGEN REKENING

Kosten, verminderd met voorziene verliezen Af: ingediende termijnen

VOORRADEN

Grond- en hulpstoffen Goederen in bewerking en halffabrikaren Gereed product en handelsgoederen

VORDERINGEN

Debiteuren Vorderingen op overige deelnemingen Overige vorderingen Overlopende acriva inclusief nog te facrureren termijnen

4.331 10.895 52.835

LIQUIDE MIDDELEN

Banken, tegoeden minus opgenomen kredieten Kassen

Kredieten, opgenomen bij bankinstellingen waarbij tegoeden worden aangehouden, zijn in mindering op de tegoeden gebracht, voorzover de betreffende rekeningen voor compensatie in aanmerking komen. De liquide middelen staan ter vrije beschikking van de groep, behoudens een bedrag van circa NLG 43,3 miljoen (31 december 1996: NLG 22,7 miljoen) in vennootschappen onder firma en andere samenwerkingsvormen (bouwcombinaries er cetera). Door banken en overige financiële instellingen zijn aan de groep kredierfacilireiten ter beschikking gesteld ter grootte van NLG 437 miljoen (1996: NLG 372 miljoen). Voor een beperkt gedeelte zijn hiervoor zakelijke zekerheden gesteld. Bovendien zijn door de groep aan banken solidarireirsverklaringen afgegeven, inhoudende dat afzonderlijke vennootschappen hoofdelijk aansprakelijk zijn voor elkaars verplichtingen jegens deze banken.

52

90.691 278

37.337 327

90.969

37.664

VLOTTENDE PASSIVA

31 december 1997

31 december 1996

255.139 3 33.499

220.606

KORTLOPENDE SCHULDEN

Handelscredjreuren Schulden aan deelnemingen Belastingen en premies sociale verzekeringen In volgend boekjaar vervallende aflossingen op langlopende leningen Kortlopende leningen Rekening-courant schulden aan kredierinsrellingen Pensioenpremies Dividend Overige schulden en overlopende passiva

270 4.545 22.247

—

21.501 238 —

751 4.000 75.512

28.744 528 5.000 61.120

395.966

337.737

Onder de overige schulden en overlopende passiva zijn verplichtingen inzake opgeleverde werken en personeel opgenomen.

LANGLOPENDE SCHULDEN ACHTERGESTELDE

43/4%

CONVERTEERBARE OBLIGATIELENING

85.000

Her nominaal bedrag van de lening bedraagt NLG 85.000.000, bestaande uit 85.000 obligaties aan toonder van nominaal NLG 1.000 elk. De lening heeft een looptijd rot uiterlijk 10 december 2004. Conversie in gewone aandelen van de vennootschap is te allen tijde mogelijk. De conversieprijs is per 10 december 1997 vastgesteld op NLG 160 per gewoon aandeel van nominaal NLG 4 en is vanaf die datum niet gewijzigd. Vervroegde aflossing van de gehele lening is onder bepaalde voorwaarden mogelijk vanaf 1 juli 2000.

OVERIGE LANGLOPENDE SCHULDEN

Leningen van financiële instellingen en overige schulden Af: in 1998 (1997) vervallende aflossingen op leningen opgenomen onder korrlopende schulden

1.122 (270)

852

1.742 (238) 1.504

De inreresr op de leningen bedraagt gemiddeld 6%. De resterende looptijd varieert van 1 rot 6 jaar. De leningen betreffen in hoofdzaak de financiering van onroerend goed en machines. Voor een deel van de leningen is hypothecaire zekerheid gegeven.

53

VOORZIENINGEN 31 december 1997

Larenre vennootschapsbelasting Pensioenverpliehringen Garanties Overige

31 december 1996

30.930 8.858 3.681

18.170 7.728 8.263 160

55.288

34.321

11.819

De voorziening voor pensioenverplichtingen betreft backservieeverplichtingen, pensioenverpliehringen in eigen beheer en vervroegde rerugrreding van werknemers. In de voorziening voor pensioenverplichtingen zijn niet begrepen de voorwaardelijke verplichtingen voor personeel i ngevolge de bedrij fsraksgewijze pensioenregelingen, per 31 december 1997 geraamd op NLG 1.560.000 (31 december 1996: NLG 2.062.000). Omdat deze voorziening fiscaal wel in aanmerking wordt genomen, omvat de voorziening voor larenre vennootschapsbelasting een bedrag van NLG 546.000 ter zake (1996: NLG 722.000). De overige voorzieningen betreffen reorganisariekosren, milieu en onderhoud van materieel. De voorzieningen zijn rot een geraamd bedrag van NLG 26 miljoen langlopend (1996: NLG 19 miljoen) en voor het overige deel kortlopend, zij her dat her korrlopende gedeelte voor een belangrijk gedeelte van jaar rot jaar wordt vervangen door nieuwe voorzieningen van dezelfde aard. Her langlopende gedeelte betreft in hoofdzaak belastinglatenrie op materiële vaste acriva en een gedeelte van de voorzieningen voor pensioenen garantieverpliehringen.

EIGEN VERMOGEN

De muraries in 1997 zijn:

Stand per 1 januari 1997 Mutaties in 1997 Winst boekjaar Dividendvoorsrel 1997 Aanvullend contant dividend 1996 Keuzedividend 1995 en 1996 Plaatsing nieuwe aandelen Goodwill-betalingen Saldo muraries

Stand per 31 december 1997

54

Gestort en geplaatst kapitaal

Agioreserve

Overige reserves

Totaal

7.799

30.975

92.589

131.363

—

—

—

—

—

88 224 —

—

(231) 6.776 —

312

6.545

8.111

37.520

23.351 (4.000) (2.636) 143 —

23.351 (4.000) (2.636) —

7.000

(34.569)

(34.569)

(17.711)

(10.854)

74.878

120.509

Ulmimo 1997 bedraagt hem maatschappelijk kapitaal NLG 39.600.000, verdeeld in 3.300.000 gewone aandelen, 4.950.000 cumulatief preferente aandelen B en 1.650.000 cumulamief preferente aandelen F van nominaal NLG 4 elk. In 1997 is hem geplaatst en volgestort kapitaal met 77.968 gewone aandelen toegenomen als gevolg van de plaatsing van twee tranches van in totaal 55.938 aandelen (gemiddelde prijs NLG 125,14) en als gevolg van de afwikkeling van het keuzedividend over 1996 (22.030 aandelen). Van de nieuw geplaatste aandelen zijn 38.844 stuks aandelen eerst met ingang van 1998 dividendgerechrigd. Op 31 december 1997 bedraagt het geplaatst en volgestort kapitaal derhalve NLG 8.110.536 bestaande uit 2.027.634 aandelen van nominaal NLG 4 elk. De aanvulling ad NLG 2.636.000 betreffende hem contante dividend 1996 is hem verschil tussen hem per 31 december 1996 geraamde contante deel van hem dividend over 1996 ad NLG 5.000.000 en hem werkelijk betaald contant dividend men bedrage van NLG 7.636.000. De goodwillbemalingen betreffen in hoofdzaak de in 1997 verworven belangen in Verlaat Groep B.V. en J.G. Neus Beheer B.V. De agioreserve is een zogenaamde belastingvrije agioreserve. Hem in de balans opgenomen bedrag van NLG 4.000.000 voor me betalen dividend over 1997 is gebaseerd op her dividendvoorstel waarbij aandeelhouders de keuze hebben NLG 5,25 in contanten op me nemen, dan wel dividend volledig in aandelen. Hem maximaal te betalen dividend bedraagt, bij 100% keuze voor contant dividend, NLG 10.441.148. 31 december 1997

31 december 1996

120.509 30.930 85.000

131.363 18.170

236.439

149.533

G AH A N T IEVERMOGE N

Eigen vermogen Lamenme vennootschapsbelasting Achtergesmelde convermeerbare obligatielening

NIET IN DE BALANS OPGENOMEN RECHTEN EN VERPLICHTINGEN

Ten behoeve van eigen opdrachten en projecten in deelnemingen zijn per 31 december 1997 garanties en borgsmellingen afgegeven van in totaal NLG 123 miljoen (1996: NLG 105 miljoen). De totale verplichtingen jegens derden van bouwcombinamies, exclusief door de combinaties afgegeven bankgaranries, bedragen per 31 december 1997 NLG 89,5 miljoen, waarvan ons aandeel ad NLG 41,1 miljoen in de geconsolideerde balans is verwerkt (1996: NLG 101 miljoen respectievelijk NLG 38,4 miljoen). De door de bouwcombinamies afgegeven bankgaranties bedragen NLG 44,5 miljoen, waarin ons aandeel NLG 14,2 miljoen bedraagt (1996: NLG 24,7 miljoen respectievelijk NLG 10,1 miljoen). De jaarlijkse verplichting voor huur- en leasetermijnen terzake van kantoren, verhuurde panden, materieel en auto’s bedraagt NLG 28,5 miljoen (1996: NLG 22,2 miljoen).

55

TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE WINST-EN-VERLIESREKENING (xNLG

1.000)

1997

1996

OMZET

Omzet van de productie Utiliteitsbouw (uitvoering en ontwikkeling) Woningbouw (uitvoering en onr\vikkeling) Infrastructuur en milieu Installarierechniek Industriële bouw en afbouw België

580.460 282.995 336.941 237.288 78.695

91.364

643.691 345.561 244.051 230.241 79.321 65.148

1.607.743

1.608.013

Hiervan gerealiseerd in: Nederland Buitenland

1.515.486 92.257

1.531.165 76.848

Omzet opgeleverde werken

1.606.874

1.702.151

297.691 67.121 13.588

277.277 63.209 12.384

378.400

352.870

1.314 603 1.386 985 218 278 13

1.463 631 1.102

4.797

4.712

2.916 1.599 14.649 4.152

2.848 1.801 14.005 3.229

23.316

21.883

In de omzet van de productie en de omzet opgeleverde werken is NLG 137.893.000 begrepen wegens interne leveringen (1996: NLG 135.245.000). LOONSOM

Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenlasren

WERKNEMERS

De samenstelling van de gemiddelde personeelsbezetting naar activiteiten luidt: Urilireirsbouw (uitvoering en ontwikkeling) Woningbouw (uitvoering en ontwikkeling) Infrastructuur en milieu Insrallarieteehniek Industriële bouw en afbouw België Overige

953

259 292 12

AFSCHRIJVINGEN

Bedrijfigebouwen en -terreinen Materieel in verhuur Materieel, machines en installaties Andere vaste bedrijfsmiddelen

56

1997

1996

OVERIGE BEDRIJFSOPBRENGSTEN

De overige bedrijfsopbrengsren betreffen boekwinsren, behaald bij verkoop van materiële vaste aetiva. OPBRENGSTEN VAN FINANCIËLE VASTE ACTIVA (rente)

Dit betreft rente over leningen, voorzover deze zijn opgenomen onder financiële vaste acriva. OVERIGE RENTEBATEN

Kredierinsrellingen Overige renrebaren

935 556

2.328

1.491

2.979

3.020

2.592

672

455

3.692

3.047

1.239

2.505

10.650

14.321

20

40

651

RENTELASTEN

Kredierinsrellingen Overige rentelasten

RESULTAAT UIT DEELNEMINGEN (nier geconsolideerd)

Aandeel in resultaten boekjaar BELASTINGEN

Verschuldigde belasting over her binnenlands resultaat inclusief belasringbare over buitengewone last Belasting over in her buitenland behaalde resultaten Te vorderen belasting in verband met de liquidatie van de Duitse vennootschap Murarie in de voorziening voor larenre vennootschapsbelasting Last respectievelijk (bate)

(14.836)

1.812

(2.532)

12.482

(3.007)

De belastingdruk over her resultaat in 1997 bedraagt 34,8%, (1996: bate 27,7%). De belasting is berekend volgens de geldende tarieven, rekening houdend met vrijgesrelde winsrbesranddelen. BUITENGEWONE LASTEN (v66r belastingen)

Adviseurskosren terzake van geannuleerde fusie met Wilma Verliezen BAM BAU Duitsland

1.300

—

40.000

1.300

40.000

57

VENNOOTSCHAPPELIJKE BALANS PER 31 DECEMBER 1997 (Waarin verwerkt de bestemming van hee resultaat over hee boekjaar) (x ATLG 1.000)

31 december 1996

31 december 1997

Vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa

1.242

1.442 226.011

254.885

256.127

227.453

Vlottende activa Vorderingen Liquide middelen

61.129 8.602

36.808

69.731

36.876

(114.703)

(129.686)

68

Vlottende passiva Korrlopende schulden Werkkapitaal

(44.972)

(92.810)

Uitkomst acriva min kortlopende schulden

211.155

134.643

85.000

800

5.646

2.480

Langlopende schulden Voorzieningen Eigen vermogen Gestort en opgevraagd kapitaal Agioreserve

Overige reserves


H.P.H. Crijns R.BJ. van Eldik T.C. Braakman J.Jj. van Dijck J-M. Hessels J. Kleiterp G-J. Kramer

58

8.111 37.520 74.878

RAAD VAN BESTUUR:


7.799 30.975 92.589

120.509

131.363

211.155

134.643

Bz1nnik, 2 april 1998

VENNOOTSCHAPPELIJKE WINST-EN-VERLIESREKENING OVER 1997 (x NLG 1.000)

1997

1996

Resultaat van deelnemingen na belastingen Overige baten en lasten na belastingen

30.499 (6.303)

18.473

Nettowinst uit gewone bedrijfsuitoefening Buitengewoon resultaat na belastingen

24.196 (845)

17.331 (25.164)

Netto resultaat

23.351


H.P.H. Grijns R.B.J. van Eldik T.C. Braakman

J.J.J.

RAAD VAN BESTUUR:

(1.142)

(7.833)

Bunnile, 2april1998


van Dijck

J-M. Hessels

J. Kleirerp G-J. Kramer

59

TOELICHTING OP DE VENNOOTSCHAPPELIJKE BALANS PER 31 DECEMBER 1997 EN DE VENNOOTSCHAPPELIJKE WINST-EN-VERLIESREKENING OVER 1997 (x NLG 1.000)

ALGEMEEN

De jaarrekening van Koninklijke BAM Groep NV. is opgenomen in de geeonsolideerde jaarrekening. De geconsolideerde groepsmaarsehappijen zijn gewaardeerd op nerro-vermogenswaarde. De waardering van de nier-geeonsolideerde deelnemingen en van de overige aeriva en passiva geschiedt volgens de waarderingsgrondslagen zoals die blijken uit de toelichting op de geconsolideerde jaarrekening. Hetzelfde geldt voor de grondslagen voor de bepaling van her resultaat. Hierdoor zijn her eigen vermogen en her netto resultaat van Koninklijke BAM Groep NV gelijk aan die volgens de geeonsolideerde jaarrekening en wordt naar de toelichting hierop verwezen. Bij her opstellen van de jaarrekening van Koninklijke BAM Groep NV. is ren aanzien van de ivinsr-en-verliesrekening gebruik gemaakt van de vrijstelling ex artikel 2:402, Titel 9, Boek 2 van her Burgerlijk Wetboek.

BALANS

MATERIÈLE VASTE ACTIVA

De muraries in de materiële vaste acriva zijn:

Terreinvoorz./ bedrijfsgebouw

Inventaris

437

1.173

Auto’s

Totaal

796

2.406

Stand per 1 januari 1997 Aansehafprijs Cumularieve afschrijvingen Boekwaarde

(227)

(361)

(376)

(964)

210

812

420

104

396 (182) (414) (200)

1.442

Mutaties in de boekwaarde Investeringen Desinvesreringen Afschrijvingen

(79)

(163)

292 (182) (172)

Saldo

(79)

(59)

(62)

1.149 (396)

610 (252)

2.196

(306)

131

753

358

1.242

Stand per 31 december 1997 Aansehafprijs Cumulatieve afschrijvingen

Boekwaarde

60

437

(954)

31 december 1997

31 december1996

203.009 41.056

193.722

FINANCIËLE VASTE ACTIVA

Aandelen in groepsmaamschappijen Vorderingen op groepsmaamschappijen Overige deelnemingen Overige leningen en vorderingen

De mumaties in de financiële vaste acriva zijn:

80

21.800 10.379 110

254.885

226.011

10.740

Aandelen in

Vorderingen

groepsmaamschappijen

op groepsmaamschappij en

Overige deelnemingen

Stand per 1 januari 1997 Nemmo-vermogenswaarde/boekwaarde

193.722

21.800

10.379

Mutaties in de boekwaarde Nettoresultaat over 1997 Ontvangen dividenden Kapimaalstormingen Aankoop groepsmaamschappijen verminderd met goodwill Verkoop groepsmaamschappij Herschikking groepsmaatschappij Nieuwe leningen/toename belangen Aflossingen/afname belangen Overige mumamies Saldo mumamies 1997

Netto-vermogenswaarde/boekwaarde per 31 december 1997

30.262 (22.080) 817

237 (174)

14.889

(687) (6,658)

6.658 14.398 (1.800)

339 (41)

9.287

19.256

361

203.009

41.056

10.740

(7.256)

Voor de vorderingen per balansdamum worden geen voorzieningen noodzakelijk geacht.

31 december 1997

31 december 1996

11.393 18.698 25.561 5.477

10.908 1.050

61.129

36.808

8.595

64

7

4

8.602

68

VORDERINGEN

Vorderingen op groepsmaamschappijen Vorderingen op deelnemingen Overige vorderingen en overlopende acriva Belastingen

12.674 12.176

LIOUIDE MIDDELEN

Banken Kas

61

31 december 1997

31 december 1996

63.542 42.351 473 8.337

87.568 26.253

KORTLOPENDE SCHULDEN

Bankiers Schulden aan groepsmaarsehappijen Belastingen en sociale lasten Overige schulden en overlopende passiva

2.300 13.565

114.703

129.686

5.525 121

2.354 126

5.646

2.480

Het bankkrediet is volledig eompensabel met tegoeden, aangehouden door groepsmaarsehappijen bij dezelfde bankinsrellingen. LANGLOPENDE SCHULDEN

Dit betreft de 4¾% aehrergesrelde eonverreerbare obligatielening. Voor de toelichting wordt verwezen naar de toelichting op de geconsolideerde balans. VOORZIENINGEN

Larenre vennootschapsbelasting Baekservieeverpliehringen pensioenen

Van de voorzieningen is een bedrag van circa NLG 900.000 als langlopend te beschouwen. EIGEN VERMOGEN

Voor de toelichting op her eigen vermogen wordt verwezen naar de toelichting op de geconsolideerde balans. NIET UIT DE BALANS BLIJKENDE VERPLICHTINGEN

De vennootschap heeft zich hoofdelijk aansprakelijk gesteld voor de uit reehrshandelingen voortvloeiende schulden van in Nederland gevestigde groepsmaarsehappijen. Overigens wordt verwezen naar de toelichting op de geconsolideerde balans. BEZOLDIGING BESTUURDERS EN COMMISSARISSEN

Ter bezoldiging van bestuurders is, inclusief de lasten uit hoofde van de pensioenregeling, in 1997 NLG 1,4 miljoen ren laste van de vennootschap gekomen (1996: NLG 1,2 miljoen). Aan genoemde functionarissen zijn geen leningen of voorschotten verstrekt noch werden garanties te hunnen behoeve afgegeven. Ter bezoldiging van commissarissen is in 1997 NLG 0,23 miljoen ren laste van de vennootschap gekomen (1996: NLG 0,23 miljoen). Aan bestuurders en commissarissen zijn geen oprierechren op aandelen toegekend. De bestuurders houden geen aandelen in de vennootschap; wel bezitten zij, evenals de meeste andere werknemers werkzaam in de groep, certificaten van aandelen in BAM Personeelsparricipariemaatschappij B.V De waarde van dit bezit kan ulrimo 1997 worden gesteld op circa NLG 0,25 miljoen.

62

OVERIGE GEGEVENS

VOORSTEL TOT BESTEMMING VAN DE WINST OVER 1997

Het voorstel mom bestemming van de winst over 1997 ad NLG 23.350.854 is als volgt: aan aandeelhouders wordt de keuze gelaten hem dividend ad NLG 5,25 per gewoon aandeel van NLG 4 nominaal geheel in contanten op te nemen dan wel in aandelen men laste van de agioreserve of algemene reserve. Daarbij zal de waarde van hem dividend in aandelen, gebaseerd op de slomkocrs van hem aandeel op 25 mei 1998, tenminste gelijk zijn aan hem contante dividend.De nieuw uit me geven aandelen zullen winsmgerechtigd zijn over hem boekjaar 1998 en volgende. In de balans per 31 december 1997 is ervan uitgegaan dat circa 40% van de aandeelhouders kiest voor dividend in contanten. Daartoe is in dc balans voor dividend een bedrag gepassiveerd van NLG 4.000.000. Dientengevolge is in de balans per 31 december 1997 onderstaande winsmverdeling opgenomen: —

—

toevoeging aan de overige reserves, eventueel me verminderen mcm een bedrag van maximaal NLG 6.441.148, indien door geen van de aandeelhouders gebruik wordt gemaakt van de mogelijkheid van hem keuzedividend contant dividend, raming

STATUTAIRE REGELING OMTRENT BESTEMMING

NLG NLG

19.350.854 4.000.000

NLG

23.350.854

VAN DE WINST

(beknopce samen vacong van arcske/ 28 van de seacucen)

Uit de winst die in enig boekjaar is behaald, wordt allereerst, zo mogelijk, op de cumulamief preferente aandelen B uitgekeerd hem hierna te noemen percentage van hem verplicht op die aandelen, per de aanvang van hem boekjaar waarover de uitkering geschiedt, gestorte bedrag. Hem hiervoor bedoelde percentage is gelijk aan hem gemiddelde van de prolongatiekoersen — gewogen naar hem aantal dagen waarvoor deze koersen golden — gedurende hem boekjaar waarover de uitkering geschiedt, verhoogd mcm anderhalf; onder prolongamiekoers wordt versmaan de prolongamiekoers welke wordt vastgesteld door de me Amsterdam gevestigde naamloze vennootschap: Amsterdam Exchanges N.V. en gepubliceerd in haar Officiële Prijscouranm. Vervolgens wordt, zo mogelijk, op elk cumulamief preferent aandeel F van een bepaalde serie een dividend uitgekeerd gelijk aan een percentage berekend over hem nominaal bedrag, vermeerderd mcm hem bedrag aan agio dam werd gestort op hem cumulamief preferente aandeel F dat van de desbetreffende serie werd uitgegeven, en welk percentage is gerclameerd aan hem gemiddelde effectieve rendement op ‘smaamsleningen algemeen mcm een looptijd van 7-8 jaar’.

De raad van commissarissen bepaalt op voorstel van de directie welk gedeelte van dc na toepassing van hem bepaalde in de vorige leden resterende winst wordt gereserveerd. Hem gedeelte van de winst dat resteert na toepassing van hem bepaalde in de vorige leden staat met beschikking van de algemene vergadering van aandeelhouders.

STICHTING AANDELENBEHEER

BAM GROEP

Ingevolge een besluit van de algemene vergadering van aandeelhouders gehouden op 12 juni 1972 is in dc statuten van de vennootschap de mogelijkheid opgenomen mom hem uitgeven van preferente aandelen. In samenhang hiermede is in 1978 opgericht de Stichting Aandelenbeheer BAM Groep. Zoals tijdens de algemene vergadering van aandeelhouders gehouden op 4 juni 1992 werd aangekondigd en tijdens dc algemene vergadering van aandeelhouders gehouden op 8 juni 1993 aan de orde is geweest, heeft de vennootschap aan de Stichting

63

Aandelenbeheer BAM Groep een optie tot verkrijging van eumularief preferente aandelen B in de vennootschap verleend en wel op 17 mei 1993. Mede in verband met deze optieverlening zijn de statuten van de Stichting Aandelenbeheer BAM Groep bij akte verleden op 25 juni 1993 in overeenstemming gebracht met bijlage X bij her Fondsenreglement, zoals die bijlage op 1 oktober 1992 van kracht is geworden. Her bestuur van de stichting bestaat uit drie leden, te weten één bestuurder A en twee bestuurders B. De bestuurder A wordt, onder goedkeuring van de raad van commissarissen, benoemd door de directie van de vennootschap. De bestuurder A mag geen bestuurder of commissaris zijn van de vennootschap of van een dochtermaatschappij daarvan. De bestuurders B worden benoemd door her bestuur van de stichting zelf, onder goedkeuring van de directie, voor her verlenen waarvan de directie op haar beurt goedkeuring behoeft van de raad van commissarissen van de vennoorsehap. Een bestuurder B mag geen met de vennootschap verbonden persoon als bedoeld in genoemde bijlage X hij her Fondsenreglemenr zijn. De huidige besruurssamenstelling is:

H.L. Guldemond, voorzitter JE Dudok van Heel JA. Dekker

(B) (A) (B)

Naar her gezamenlijke oordeel van de vennootschap en de Stichting Aandelenbeheer BAM Groep is de Stichting Aandelenbeheer BAM Groep onafhankelijk van de vennootschap in de zin van genoemde bijlage X. Bestuur van de Stichting Aandelenbeheer BAM Groep Raad van bestuur Koninklijke BAM Groep N.V

NV. ALGEMEEN NEDERLANDS

Buov,k, 24april1998

TRUSTKANTOOR ANT

RAPPORT

4¾% in gewone aandelen converreerbare aehrergesrelde obligatielening 1997 per 2004 groor NLG 85.000.000 ren laste van Koninklijke BAM Groep N.V. Ter voldoening aan her bepaalde in artikel 11 van de op 9 december 1997 voor M. van Olffen, notaris te Amsterdam verleden rrusrakre, brengen wij ondersraand verslag uit. De obligaties zijn in eerste instantie uitgegeven in de vorm van een verzamelobligarie groot NLG 85.000.000. Deze verzamelobligarie zal worden omgezet in obligaties in CF-vorm in de coupures van 1 x NLG 1.000 en 50 x NLG 1.000. De obligaties zijn met ingang van 10 december 1997 gedurende de gehele verdere looptijd van de lening verwisselbaar in gewone aandelen Koninklijke BAM Groep N.V 3 NLG 4 nominaal tegen een conversiekoers die thans NLG 160 bedraagt. Ter voldoening aan her bepaalde in artikel 4 lid 11 van de trusrakre is een bewijs van inschrijving gedeponeerd ren name van de rrusree voor zoveel gewone aandelen als nodig is om volledige conversie van alle uitstaande obligaties mogelijk te maken. De debirrice is bevoegd de lening vanaf 1 juli 2000 in haar geheel â pan af te lossen op voorwaarde dat de slorkoers van de gewone aandelen Koninklijke BAM Groep N.V op de AEX-Effeerenbeurs N.V., blijkens de Officiële Prijseouranr van Amsterdam Exehanges N.V te Amsterdam, voorafgaand aan de voorgestelde datum van vervroegde aflossing, gedurende 30 opeenvolgende beursdagen tenminste 130% van de dan geldende eonversiekoers heeft bedragen. NV. Algemeen Nederlands Trusrkanroor ANT M.M. Dekker L.J.J.M. Lurz

64

Amsterdam, 23januari 1998

ACCO UNTANTSVERKLARING

OPDRACHT

Wij hebben dc jaarrekening 1997 van Koninklijke BAM Groep N.V. me Bunnik geconmroleerd. De jaarrekening is opgesteld onder verantwoordelijkheid van het bestuur van de vennootschap. Hem is onze verantwoordelijkheid een accounmantsverklaring inzake de jaarrekening me verstrekken. WERKZAAMHEDEN

Onze conmrole is verricht overeenkomstig algemeen aanvaarde richtlijnen met betrekking mom conmrolcopdrachmen. Volgens deze richtlijnen dient onze conmrole zodanig mc worden gepland en uitgevoerd, dam een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat dc jaarrekening geen onjuistheden van materieel belang bevat. Een conmrole omvat onder meer een onderzoek door middel van deelwaarnemingen van informatie ter onderbouwing van de bedragen en de moelichtingen in dc jaarrekening. Tevens omvat een conmrole een beoordeling van de grondslagen voor financiële verslaggeving die bij het opmaken van de jaarrekening zijn toegepast en van belangrijke schattingen die hem bestuur van de vennootschap daarbij heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van hem algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dam onze conmrole een deugdelijke grondslag vormt voor ons oordeel. OORDEEL

Wij zijn van oordeel dam de jaarrekening een gemrouw beeld geeft van de grootte en de samenstelling van her vermogen op 31 december 1997 en van hem resultaat over 1997 in overeenstemming mcm algemeen aanvaarde grondslagen voor financiële verslaggeving en voldoet aan de wettelijke bepalingen inzake de jaarrekening zoals opgenomen in Titel 9 BW2. Coopers & Lybrand N.V.

Den Haag, 2april1998

65


66


67

PERSONALIA RAAD VAN COMMISSARISSEN

IR. H.P.H. CRIJNS (67) voorzitter

Beroep Nationaliteit Belangrijke nevenfuncties

ondernemer (oud-voorzitter directie Koninklijke Pakhoed Nederlandse cornmissariaten: — Toolex International NV.

NV.)

AZN B.V

-

—

Damen Shipyards NV. Roto Smeets De Boer N.V

-

VIBN.V

—

Esha Beheer BV,

-

EPZN.V

—

Koninklijke Pakhoed N.V. andere flsoceies: — voorzitter Stichting Administratiekantoor Gist-brocades — lid Bestuur Administratiekantoor IHC Caland — voorzitter Stichting Koninklijke Bril) 1987 1999 —

Eerste benoeming Einde lopende termijn

DRS. R.E.J. VAN ELDIK (69) vice-voorzitter

Beroep Nationaliteit Belangrijke nevenfuncties


DRS. T.C. ERAAKMAN (71)

bankier (oud-lid van de hoofddirecrie van Rabobank Nederland) Nederlandse commissariaat: — Koninklijke Gazelle BV. aodereflioctie: — lid Bestuur Stichting Preferente Aandelen Arcadis 1983

1999

Beroep

ondernemer (oud-voorzitter raad van bestuur Narionale Nederlanden NV.)

Nationalireir Belangrijke nevenfuncties

Nederlandse commissariaten: Amsterdam EOE Index Fund NV. — Content Beheer N.V — Joh. Enschedi BV. —

—

Nederlandse Liquidatiekas NV.

Amsterdam Exchanges NV. anderefuocci es: — voorzitter Bestuur Stichting Admiuisrrarie Kantoor —

—

—

lid Bestuur Administratiekantoor Kas Associatie N.V voorzitter Raad van Advies Keyser & Mackay CV.

—

penningmeester Prinses Bearrixfonds

—

PROF.DR. J.J.J. VAN DIJCK (61)

Aandelen Gronrmij voorzitter Bestuur Stichting Preferente Aandelen Philips


1990 1998

Beroep Hoofdfuncrie

hoogleraar gewoon hoogleraar in de arbeids- en bedrijfssociologie (organisariesociologie) aan de Katholieke Universiteit Brabanr Nederlandse coynmissariaeeo: — Raptim lurerconrinental Holding BV. ABN AMRO Bank N.V

Nationaliteit Belangrijke nevenfuncties

—

Elsevier NV.

Hoechst Holland N.V. Nederlandse Philips Bedrijven BV. — Scania Nederland BV. anderefuncties: — Director School voor Management en Organisatie, Tilburg Instirute for Advanced Studies in Management (TIAS) — lid Raad van Advies Instituut Defensieleergangen — —

—

lid Secror Overlegorgaan Sociaal Economisch Beleid Wetenschappelijk Instituut van het CDA

— — — —


68

lid Bestuur IVA, Instituut voor Arbeidsvraagsrukken (Tilburg) lid Curatorium PAO Betruurs- en Bedrijfswerenschappen lid redactie ‘Bedrijfskunde’ Voorzitter International Foundation for Aid to Mission Workers (IFAM)

1977 2000

MR. J-M. HESSELS )55)

Beroep Hoofdfuncrie Nationaliteit Belangrijke nevenfuncties

ondernemer voorzitter hoofddirecrie Vendex International NV. Nederlandse commissariaeen: — — — — — — —

Koninklijke Van Ommeren NV. Neosmar Retail Group Inc. Amsterdam Ezchanges N.V Barnes & Noble Inc. NV. Luchthaven Schiphol Yulc Carro & Co. PLC Staal Bankiers N.V

andereJlsnceies: —


DRS. J. KLEITERP (64)

voorzitter Raad Nederlandse Detailhandel

1987 1999

Beroep

bankier (oud-voorzitter directie MeesPierson NV.)

Nationaliteit Belangrijke nevenfuncties

Nederlandse commissariaten: — Amsterdam Exchanges N.V. — De Nededandse Munt NV. — — —

AON Holdings B.V/AON Groep Nederland B.V. NV. Bank Nederlandse Gemeenten Koninklijke Kamperm en Helm Romaform B.V

andereJisnceies: — — — — —

)R. G-J. KRAMER )55)

voorzitter Raad van Toezicht Deloitte & Touche lid bestuur Administratiekantoor Gist-brocades lid Raad van Toezicht Vangnet HBO

voorzitter Smichming adminismratickanroor Twijnsrra Gudde lid bestuur Stichting Continuïteit ICT


1989 2000

Beroep Hoofdfunctie Nationaliteit Belangrijke nevenfuncties

ondernemer president-directeur Fugro N.V Nederlandse commissariaat: —

N.V Bronwamerleiding ‘Doorn’

andere lsnceies: — voorzitter Bestuur IRO (Branchevereniging voor — —

— —

— —

—

Eerste benoeming Einde lopende mermijn

roeleveranciers in de olie- en gasindustrie in Nederland) voorzitter Bestuur Ncrhconsult voorzitter Bestuur MPN (Stichting Maritiem Platform Nederland) lid Bestuur Nederland Maritiem Land lid Stuurgroep van het ITM-Consorrium (Industriële Tunnelbouw Methode) lid van de Adviesraad van de Onderzoekschool Waterbouw bestuurder van de Stichting Administratiekantoor Nagron en de Stichting Conrinuïteim Nagron lid bestuur Mans

1995 1999

Geen van de leden van de raad van commissarissen bezit aandelen Koninklijke BAM Groep N.V Evenmin werden opties op zodanige aandelen aan leden van de raad van commissarissen verleend noch door hen gegeven of genomen. De beloning voor de leden van de raad van commissarissen is vast en onafhankelijk van dc resultaten van de onderneming. Geen van de leden van de raad van commissarissen onderhoudt met de onderneming naast zijn commissariaat een relatie op grond waarvan hij een persoonlijk voordeel zou kunnen behalen. ROOSTER VAN AFTREDEN COMMISSARISSEN per mei 1998

Drs. T.C. Braakman

1998

Ir. H.PH. Crijns

1999

Drs. R.B.J. van Eldik

1999

Mr. J-M. Hessels

1999

Ir. G-J. Kramer Prof.dr. Jj.J. van Dijck Drs J. Kleimerp

1999

2000 2000

69

NAMEN VAN LEIDINGGEVENDE FUNCTIONARISSEN KONINKLIJKE BAM GROEP (Stand per 1 mei 1998)

dr.ir. W. van Vonno ir. J.A.P. van Onsren~ 5 Ir. N.J. de Vries dro. L. Dragr

Koninklijke BAM Groep NV.. Bunnik

H.A. van Harn

J. Ruis air. K. Waasdnrp

voorzitter (‘per 28 mei 1998) grocpsdirectcur grocpsdirececur direcreorjmnanciën algemeen secretaris! dircceeur juridische zaken

UTILITEITSBOUW

ir. J.A.P. van Oosten” H.WJ. Bol

BAM Bredero Buuw B.V., Bunnik

H.J.A.

Oskamp»

M.J.A. de Kinkelder

drs. B.E. Knoope H.A. Nijenhuis J.1. van Putten air. J.P.M. Verlegh A. Barnhoorn ir. H.Th.PM. Jansen

J.J. Kempkens

M.T.H.L. van de Laar J.J.H.M. Neijzen A. Slor Ir. M.K. Volbeda

BAM HABO B.V, Den Haag Bouwbedrijf H. Pennings en Zn.

commerciële za ken financiën planadvies marketing personeel Rotterdam Den Haag Doorn, Tiel Bunnik. RAM Bredero Roermond, Straus van Mierlo Arnhem, RAM de Kinkelder

Amsterdam Groningen, Leeuwarden

L.G. Goeree B.V., Rnsmalen

H.Th.M. Pennings5 H.P.P.M. Dekkero

J. Baars

Nelio lirilireirsbouw

L.G. Goeree BAM Marerieeldienst, Kesteren

Haarlem Haarlem

G.V. Overbeeke

WONINGBOUW BAM Woningbouw BV., Bunnik

drs. L. Dragrt D.J. Bnnnotra5

drs. A.WH. Hooyman RA

financiën~’personee1

H.J.

Deventer Leeuwarden Bunnmk Breda

van der As F.J.ÏVI. Neyenhums

H.S. Penders ir. J.J.M. Waegemaekers Vink Bouw BV, Wervershoof

drs. L. Dragrt A.EA. Bannmnk

VASTG 0EDO NTWI KK E LI NG BAM Vastgoed Ontwikkeling BV., Bunnik

mr. H. Bree5 ir. A.J.M. van der Zijden G.J.M Rensen

Nelis Project Maatschappij B.V.

W. Sehaafoma

INFRASTRUCTUUR EN MILIEU BAM Infrabouw B.V, Bunnik

ir. Nj. de VrieG GA. van ‘t Huug

Brouwers Wegbeveiligmng BV., Dukkum

G.H.J.

AannemingobedrijfW.C. van

Dijk B.V,

Hardinzvejd-Giessendam

BAM Infrareehniek BV., Bunnik

Nienhuis5

J. Timmer dn.ir. A.J.H. Sehojs5

J. Bijker5 C.W. Plueg~ Hujsink Oormarsum Aannemingsbedrijf BV, Oormarsum

drs.ir. A.J.H. Schuls*

C.W.P. Ploegt H.G. Kuipers G. Vejdman

70

Hulsink-De Roo B.V, Sappemeer

drs.ir. A.J.H. Schols* J. Schierbeek~

Mosrert de Winter B.V, Hardinxveld-Giessendam

W. de Nijt* RK. van Bake)*

Nelis Infra B.V., Haarlem

R.J. Galavazi* A. Jutte*

Nootenboom Barendrechr B.V. / Nootenboom Sport BV., Barendrechm

A.J. van der HenU

Polderman B.V., Spaarndam

M.E. Eckhardm*

De Ruiter Aannemingsmaatschappij BV., Halfweg

drain. A.J.H. Schola* 5 J. Bijker C. van der Wal

De Ruiter Milicutechnologie BV., Halfweg De Ruimer Boringen en Bemalingen BV, Halfweg Verlaat Groep B.V., Hardinxveld-Giessendam Verlaat Wegenbouw B.V, Hardinxveld-Giessendam

ES. Hcinis M. van der Vliet’

W de Nijs’ RK. van BakeU

Verlaat Groen B.V, Hardinxvcld-Giessendam Verlaat Milieu BV., Hardinxveld-Giessendam De Waard B.V., Nieuw-Lekkerland Srichts Wegenbouw B.V., Hilversum

W de Nijs’

RK. van Bakel’ W de Nijs~ RK. van Bakel’ T.C. dc Wit J.M.M. Joosen

IN STA LLATI ETEC H NEK

BAM Inatallarietechnick, Bunnik

H.A. van Harn’

C. Franchimon’ W. Gnim’

(W-bedrijven) (E-bedrijven)

A. Langelaar

personeel

Bredero Energy Systems B.V

5. Hazeleger

Apeldoorn

Cremers Insmallatietechnieken B.V

J.G.L. Willemsen

Roermond

GDW Van Harn Insrallaricmechniek B.V.

5. Hazelcger H. Omren A.A.M. Roomer

Apeldoorn Veenendaal, Diemcn Zoetermeer Breda

C.H.P. Simonis

H. Orten T. Swarm

Veenendaal

KTL Inarallatierechniek BV. NIB Elektrotechniek B.V.

B.N.C.H. van Haaren

Bunnik, Apeldoorn Diemen Haarlem Rotterdam Bcnningbroek

ITB Spninklerrechniek B.V.

H.G. Klaver G. van de Peppel L. Ploeg L.C.M. van Treijen

Groningen, Emmen

INDUSTRIËLE BOUW EN AFBOUW Fort Bouw B.V, Woudrichem, Raamadonkaveer, Gendr

J.C. Tervoorr’

Fort Verhuur, Raamadonkaveer

J.C. Tervoort~

E.H. van Dormolen’ E.H. van Dormolen’ Tracon B.V (50%), Rotterdam

H.W. Nijman

BELGIË BAM Construcrion NV., Wilnijk-Annverpen

J.C. Parys’ WH. van der Meer

BAM Vastgoed Ontwikkeling NV, Wilnijk-Anrwerpen

J.C. Parys’

Fort Bouw N.V., Wilnijk-Anmwerpen

E.H. van Dormolen’

Fourisol N.V, Wilnijk-Antwerpen

Th. Reekmans’ R. van Looy * statutair

71

Koninklijke BAM Groep NV. Runnenburg 9 Postbus 20 3980 GA Bunnik Nederland Telefoon 030-659 89 88 Telefax 030-659 82 96 E-mail [email protected]

Statutair gevestigd te ‘s’Gravenhage. Handelsregister Utrecht 30058019.

Van dit jaarrapporr is ook een Engelse versie te verkrijgen. This annual report is also available in an English version.

72

KONINKLIJKE BAM GROEP N.V. JAARRAPPORT

Recommend Documents