De Jaargang: 2009
Koffiebar
Profiel van de Koffiebar ‘De Koffiebar in beeld’ is een gratis publicatie van Van Spronsen & Partners horeca-advies
in beeld
Inhoudsopgave 2
Brancheontwikkeling
5
Interview Liesbeth Sleijster
6
Koffie ketens in beeld
7
Interview Alexander de Ronde Bresser
8
Consument en consumptie
10
Buitenland
11
Buitenlandse ketens
12
Interview Kees van der Westen
13
Trends en ontwikkelingen
14
Toekomstvisie
Brancheontwikkeling In Nederland drinken mensen gemiddeld tien keer meer koffie dan in de meeste landen in de rest van de wereld. Alleen in Scandinavië, Zwitserland, Oostenrijk en Duitsland wordt per hoofd van de bevolking meer koffie gedronken. Aanbod De Kamer van Koophandel telt in maart 2009 in Nederland circa 890 bedrijven die ingeschreven staan als koffiebar. Deze branche omvat espressobars, koffiebars, koffiehuizen, koffieshops (niet in combinatie met verkoop van softdrugs). Dichtheid Ons land telt gemiddeld 5,4 koffiebars per 100.000 inwoners. Amsterdam beschikt met ruim 31 koffiebars per 100.000 inwoners over de hoogste dichtheid van Nederland. Theoretisch gezien is hier dus beperkt ruimte voor uitbreiding. De provincie Groningen beschikt over de laagste dichtheid met ruim 2 koffiebars per 100.000 inwoners. Theoretisch gezien is hier dus de meeste ruimte voor extra koffiebars.
dichtheid / koffiebar100.000 inwoners Groningen 13 2,3 Flevoland 9 2,3 Friesland 16 2,5 Zeeland 10 2,6 Limburg 31 2,8 Overijssel 34 3,0 Noord-Brabant 72 3,0 Drenthe 15 3,1 Gelderland 65 3,3 Utrec ht (stad) 25 8,4 Rotterdam 68 11,6 Den Haag 109 22,6 Amsterdam 233 30,7 Zuid-Holland exclusief D-H en R'dam 77 3,2 3,3 Utrec ht exclusief Utrecht 30 4,5 Noord-Holland exclusief A'dam 85 5,4 Nederland 892 3,3 Nederland zonder 4 grootste steden 467 Provincie
Bron: www.kvk.nl
In absolute getallen beschikken de vier grote steden gezamenlijk over de meeste koffiebars. Bijna de helft van alle koffiebars is te vinden in Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht, waarbij Amsterdam over de meeste koffiebars beschikt. Locatie koffiebars Het grote aantal koffiebars in de vier grote steden geeft aan dat een koffiebar voornamelijk op een high traffic locatie te vinden is. Hierbij kan worden gedacht een koffiebar in het stadscentrum, in een warenhuis of woonboulevard. Andere high traffic locaties zijn stations, vliegvelden of langs de snelweg. De koffiebars doelen hierbij op de doorreizende en winkelende gast. Deze bezoekers doen voornamelijk impuls aankopen in de koffiebar. Exploitanten van tankstations hebben zelfs ontdekt dat automobilisten ergens juist wel of niet tanken vanwege de kwaliteit van de koffie. Koffiedrinkers van Nederland Naar gegevens van de Vereniging van Nederlandse Koffiebranders en Theepakkers (VNKT) drinkt 79% van de Nederlanders regelmatig koffie. Hiervan drinkt 35% de koffie zwart, 53% voegt melk toe en 43% drinkt de koffie gezoet.
2
Brancheontwikkeling Verschuiving naar luxe Volgens de Verenging van Nederlandse Koffiebranders en Theepakkers stapt de Nederlandse koffie drinker over van ‘het traditionele bakkie’ naar meer luxe, op espresso gebaseerde koffie. 43% van alle buitenshuis geconsumeerde koffie is op basis van espresso.
Koffie naar formaat van verpakking
%
Ook binnenshuis wordt koffie anders gedronken. Dit is bijvoorbeeld merkbaar in hoe koffie verpakt wordt. De 250 gram en 500 gram verpakkingen met voorgemalen koffie worden minder verkocht dan in 1990. Eén kops verpakkingen worden meer verkocht. Hierbij horen ook de vol automatische koffiemachines die van verse bonen één afgemeten kopje koffie maken. Koffieketens Nederland telt negen koffieketens. Momenteel is ruim 15% van de koffiebars onderdeel van een keten, maar dit percentage zal de komende jaren stijgen. Zo mikt het Italiaanse Illy op vier à vijf vestigingen in twee jaar tijd. Het eveneens Italiaanse Lavazza wil jaarlijks zelfs 30 tot 40 vestigingen openen. De Coffee Company wil van 26 naar 50 vestigingen in de komende twee tot drie jaar. Een nieuwe speler, Coffee star, wil in 2010 tien vestigingen hebben in Nederland. Café T Espresso en Hot’n Cold verdwijnen als keten in Nederland. Starbucks en Douwe Egberts Koffie Cafés zullen de nog bestaande vestigingen van Café T Espresso vervangen en daarnaast nog meer vestigingen openen op de NS stations in Nederland. Omzet Volgens het Food Service Instituut Nederland steeg de totale omzet van de koffiebars van € 76 miljoen over 2006 naar € 87 miljoen in 2007, een stijging van ruim 14%. In 2008 is de omzet van de deelsector koffiebars verder gestegen met 20% ten opzichte van 2007, tot € 105 miljoen per jaar. Dit betekent een gemiddelde omzet van ruim € 117.000,= per koffiebar in 2008. Senseo Senseo is een samenwerking tussen Philips, die de machines fabriceert en Douwe Egberts, in handen van Sara Lee, die de koffiepads produceert. Eind 2007 werd in Nederland al de vijf miljoenste Senseo machine van Philips verkocht. In circa zes van de tien huishoudens in Nederland staat momenteel een Senseo apparaat en dat terwijl de Senseo pas in 2002 op de markt verscheen. Ook in andere landen binnen Europa en in de VS wordt de Senseo goed verkocht, waarmee de manier van thuis koffie drinken verandert. De Senseo zal de komende jaren in meer landen over de wereld geïntroduceerd worden.
Bron: Vereniging van Nederlandse Koffiebranders en Theepakkers (VNKT), Rijswijk September 2008
Keten
Vestigingen 2004 2009 2011 Bagels and Beans 27 38 40 Kaldi koffie en thee 15 31 50 Coffee Company 12 26 50 Douwe Egberts Koffie Café 12 21 47 Café T Espresso 18 6 0 Hot'n Cold 8 5 0 Moc kamore 1 5 50 Segafredo Zanetti Espresso ? 3 ? Starbuc ks 0 3 ? Illy 0 0 5 Lavazza 0 0 40 Coffee Star 0 0 10 Totaal 93 138 292
Bron: Van Spronsen & Partners horeca-advies
3
Brancheontwikkeling
Mengfuncties Naast een toenemend aantal koffieketens en vestigingen spelen ook retail winkels in op de stijgende vraag naar koffiebars. Zo biedt bijvoorbeeld de Sting in Den Haag, eveneens als boekhandel Paagman, ook in Den Haag, een koffiebar. Daarnaast hebben meerdere Selexys boekhandels een Bagels & Beans gedeelte. Ook grote warenhuizen spelen al jaren slim in op de vraag naar koffie. De V&D heeft La Place, de Hema heeft het koffie buffet, de Bijenkorf heeft café B. Duurzaamheid Duurzaamheid is een ontwikkeling waarin ecologische, economische en sociale belangen bij elkaar komen, voor zowel de huidige als de toekomstige generaties. Duurzaamheid is de eis om een evenwicht tussen deze drie basisconcepten te vinden. Er zijn drie belangrijke keurmerken voor koffie. Onder FLO, de Fairtrade Labelling Organizations International, vallen onder andere Max Havelaar en Fair Trade. Sommige landen hebben een eigen label. Deze organisatie heeft haar oorsprong in Nederland in 1988. Max Havelaar en Fair Trade garanderen dat boeren een eerlijke prijs, met een vast minimum, geboden krijgen voor hun koffiebonen. UTZ, wat ‘goed’ betekend in Maya taal, ontstond in 1997 en heeft ook zijn oorsprong in Nederland als initiatief van Ahold. UTZ gecertificeerde producten zijn geproduceerd onder omstandigheden die goed zijn voor arbeider en milieu. Ook de Rainforest Alliance, ontstaan in 1986 in New York, stelt eisen aan de arbeidsomstandigheden, milieu en natuurbehoud. De organisatie ontstond toen aan het licht kwam, dat 20 hectare oerwoud per minuut gekapt werd.
4
InterviewsLiesbeth Sleijster Interview In 2007 won ze het NK Barista, tijdens het WK Barista 2008 veroverde zij een derde plek. Liesbeth Sleijster over de impact en de toekomst van koffie en latte art. Wat betekent koffie voor u? “Koffie is m’n werk, m’n passie. Ik doe er alles mee. Ik ben altijd op zoek naar uitdagingen. Elke dag leer ik nog over koffie”. Wat is uw meest favoriete koffiemoment van de dag? “Ik heb niet één specifiek koffiemoment. ’s Ochtends drink ik wel graag koffie. Overdag een macchiato of iets dergelijks. Maar filterkoffie vind ik ook erg lekker”. Met welke koffie heeft u de eerste plaats op het NK 2007 veroverd? “Met een blend van drie soorten koffiebonen uit Brazilië, Ethiopië en Nicaragua. Het is ronde koffie met chocola en citrus en een mooie body. Mijn blend voor het WK was een heel verfijnde koffie, complex en met een elegante nasmaak”. Hoe belangrijk wordt latte art in de nabije toekomst?
Koffie gemaakt door Liesbeth Sleijster
French press
“Latte art wordt steeds populairder. Daar hoop ik in ieder geval wel op. Ik heb zelf vrij lang gewacht met het maken van latte art, omdat ik eerst de verhoudingen van een lekkere koffie onder de knie wilde hebben. Toch denk ik dat latte art een tikkeltje overschat wordt. Natuurlijk is het leuk als je cappuccino er mooi uitziet, maar de smaak is nog steeds het belangrijkste. Latte art moet iets toevoegen aan je koffie”. Welke trends kan men nog verwachten met betrekking tot de bereiding van koffie en het product? “Ik denk dat men meer aandacht gaat krijgen voor een goede en gevarieerde koffiekaart in de horeca. Daarnaast denk ik dat consumenten over het algemeen meer verstand krijgen van wat men lekker vindt en krijgt men meer verstand van koffiebonen. Uiteraard vind ik het belangrijk dat koffie een eerlijk en milieuvriendelijk product is”. Neemt u waar dat er meer koffie geconsumeerd wordt en eventueel ook op andere momenten? “Wat ik zie is dat er steeds meer espresso's gedronken worden. Mensen prefereren nu smaak boven hoeveelheid. Ook wordt nog steeds veel koffie met melk besteld, zoals cappuccino en latte macciato”.
Voor meer informatie
[email protected]
5
Koffieketens in beeld Nederland telt momenteel negen koffiebar ketens. De koffieketens die gepland staan zijn hierbij buiten beschouwing gelaten. In dit hoofdstuk worden de vijf grootste toegelicht.
Bagels & Beans Met 38 vestigingen is Bagels & Beans de grootste koffieketen in Nederland. Zoals de naam al doet vermoeden biedt de koffieshop diverse soorten koffie en broodjes. Bagels & Beans heeft onder andere vestigingen in Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Leiden. Bagels and Beans Almere Kaldi koffie & thee Kaldi koffie & thee telt momenteel 31 vestigingen in Nederland. In deze vestigingen wordt onder andere koffie en thee onder eigen naam verkocht. Kaldi is samen met de Coffee Company en Mockamore de meest ambitieuze keten, ze hebben het doel rond 2011 50 vestigingen in Nederland te hebben. Douwe Egberts Koffie Café Deze koffieketen is ontwikkeld door Douwe Egberts en telt 21 filialen. Douwe Egberts Koffie Café bevindt zich voornamelijk in universiteiten, ziekenhuizen, hogescholen en andere high traffic locaties, maar beschikt ook over een aantal Koffie & Kado winkels. Door een Douwe Egberts Koffie Café in hogescholen en universiteiten te vestigen, richt Douwe Egberts zich op specifieke doelgroepen. De koffie met smaakjes is bijvoorbeeld ontwikkeld om het jongere publiek makkelijker aan de koffie te krijgen.
Kaldi koffie en thee Haarlem
Coffee Company De Coffee Company telt in totaal 26 vestigingen, waarvan ruim de helft zich bevindt in Amsterdam. Daarnaast zijn er vestigingen in Den Haag, Utrecht, Delft en in Groningen.
Douwe Egberts KoffieCafé
Café T Espresso Deze Servex-formule, uitsluitend op stations te vinden, is een koffie-to-go concept. Café T Espresso beschikt over zes filialen. Op korte termijn zal deze keten helemaal verdwijnen, waar Starbucks en Douwe Egberts Koffie Café voor in de plaats komt.
Coffee Company Amsterdam Foto’s afkomstig van de websites
6
Interview Alexander de Ronde Bresser Alexander de Ronde Bresser, franchise manager bij Douwe Egberts heeft in zijn functie elke dag te maken met de koffiebar in Nederland. Daarnaast is Douwe Egberts hét Nederlandse koffiemerk en groeit het aantal Douwe Egberts Koffie Cafés hard door. Douwe Egberts zal moeten concurreren met een aantal sterke spelers op de koffiemarkt, hoe gaan ze dat doen?
Welke ontwikkelingen spelen er op dit moment bij Douwe Egberts Koffie Café? “In samenwerking met Servex zijn in 2008 twee nieuwe Koffie Cafés geopend op station Bijlmer-Arena en op station Assen. Dit jaar worden er Douwe Egberts Koffie Cafés geopend op meerdere stations. In april van dit jaar worden de eerste eigen vestigingen van het concept Douwe Egberts Koffie Café geopend aan de Cornelis Schuytstraat in Amsterdam en aan de Herengracht in Den Haag.”
Hoe zou u het concept van Douwe Egberts Koffie Café omschrijven? “In Douwe Egberts Koffie Café draait alles om koffie. Onze missie is eigenlijk Wat is de doelgroep van Douwe Egberts Koffie Café en hoe probeert u die te heel simpel: we willen onze gasten de lekkerste koffie en heerlijke, verse bereiken? foodproducten bieden, in een warme en uitnodigende omgeving, geserveerd “De doelgroep van Douwe Egberts Koffie Café is heel breed. Dit is terug te zien in de door gastvrije en vakbekwame mensen.” verschillende vestigingen van Douwe Egberts Koffie Cafés . Wat is de visie van Douwe Egberts Koffie Café?
In acht van onze Douwe Egberts Koffie&Kado winkels bevinden zich ook Koffie Cafés, hier richten we ons niet alleen op de klanten van Koffie&Kado, mensen die met of “We streven ernaar dat Douwe Egberts Koffie Café de plek is waar je graag zonder Douwe Egberts waardepunten op zoek zijn naar een leuk koffie gerelateerd naar toe gaat wanneer je niet thuis, op het werk of in de collegezaal zit. Het is cadeau, maar ook passanten, dagjesmensen en vaste klanten krijgen hier een warm de plek waar je je thuis voelt en waar je graag regelmatig komt.” welkom. In de Douwe Egberts Koffie Cafés op de stations richten we ons op de openbaar vervoerreizigers, die onderweg een heerlijke beker met koffie en iets lekkers mee willen nemen, of even lekker tot rust willen komen tijdens het wachten op de trein. In onze Koffie Cafés op universiteiten en hogescholen vormen we een ontmoetingsplek voor studenten en docenten. In onze Koffie Cafés in ziekenhuizen bieden we personeel, patiënten en bezoekers een relaxmoment met heerlijke Douwe Egberts koffie en een ruime keuze uit ons food assortiment.” Hoe ziet u de toekomst van de koffiebar? “Wij zien de toekomst van de koffiebar positief in. Er is momenteel een trend gaande waarbij mensen steeds meer behoefte krijgen aan kwaliteitskoffie, in allerlei mogelijke varianten, van espresso, cappuccino en latte macchiato tot specials als de Heavenly Hazel, Lazy Noon en Mellow Morning. Ook zien we de behoefte aan ‘to go’ koffies groeien, Douwe Egberts speelt hierop in door meeneem koffie aan te bieden en door de verkoop van zogenaamde meeneemmokken die steeds opnieuw gebruikt kunnen worden. Een laatste trend die wij zien is de behoefte van mensen aan betrouwbare merken. Douwe Egberts heeft meer dan 250 jaar ervaring met het maken van koffie van hoge kwaliteit. Een merk met zo’n rijke geschiedenis als Douwe Egberts kan alleen blijven bestaan door mee te gaan met de huidige trends. Foto’s afkomstig van: www.de.nl
7
Consument & consumptie Consumptie Sinds 1990 is de koffieconsumptie in Nederland, op basis van de hoeveelheid kopjes per dag, met circa 16% afgenomen. In 2007 werd voor het eerst weer meer koffie gedronken dan in 2006. Van de totale koffieconsumptie in Nederland werd in 2003 71% binnenshuis geconsumeerd. 29% van de consumptie vond plaats in de horeca. Dit percentage is in 2007 licht opgelopen tot 30%. Jongeren Opvallend is dat de consumptie van koffie onder jongeren sterk achterblijft. Van de jongeren tussen 15-24 jaar drinkt 20% dagelijks koffie. Douwe Egberts heeft de ‘aanval geopend’ door jongeren specifiek aan te spreken. Zo is op festivals de ‘Koffiewekker’ aanwezig; een persoon die je komt wekken met een vers kopje koffie. Ook producten als Café Smooth (een koud koffiedrankje met melk) moet jongeren aan de koffie krijgen. Daarnaast staan op de festivalterreinen Douwe Egberts Koffie Café’s waar koffie met smaakjes en koffie gemixed met alcoholische drankjes te koop zijn. Bovendien zijn koffie-automaten op universiteiten en hogescholen vervangen door DE automaten, welke naast reguliere koffie, koffie aanbieden met smaken, zoals Heavenly Hazel en Sweet Vanilla.
Koffieconsumptie per hoofd van de bevolking jaar kg/jaar liter/jaar kopjes/dag 1970 5,6 117 2,6 1990 8,4 174 3,8 1995 7,9 164 3,6 2000 7,3 153 3,4 2005 6,8 141 3,1 2006 6,7 141 3,1 2007 6,9 145 3,2
Theeconsumptie per hoofd van de bevolking jaar gr/jaar liter/jaar kopjes/dag 1970 629 79 1.7 1990 677 85 1.9 1995 662 83 1,8 2000 838 105 2,3 2005 904 113 2,5 2006 937 117 2,6 2007 906 113 2,5
Thee De natuurlijke tegenhanger van koffie is thee. In Nederland drinkt men gemiddeld 100 liter thee per persoon, per jaar, wat neerkomt op circa twee kopjes per dag. Volgens de Vereniging van Nederlandse Koffiebranders en Theepakkers wordt in 2007 circa 76% van de thee binnenshuis geconsumeerd en circa 24% buitenshuis.
Koffie is niet ongezond Overdaad schaadt, ook met koffie. De gedachte dat koffie ook schadelijk is bij kleine hoeveelheden klopt al lang niet meer, integendeel. Steeds meer studies tonen aan dat het drinken van twee tot vier kopjes koffie per dag positieve gevolgen heeft. Echter is ook aangetoond dat de werkzame stof in koffie, cafeïne, verslavend is. De aloude gedachte dat koffie cholesterol verhogend werkt, klopt overigens niet, dit is nooit wetenschappelijk aangetoond. Bovendien is aangetoond dat koffie een dorstlesser is en niet uitdrogend werkt. Bezoekers Volgens het Food Service Instituut Nederland steeg het aantal bezoeken in de deelsector koffiebars van ruim 21,5 miljoen in 2007 fors met ruim 16% tot bijna 25 miljoen in 2008. De bezoeker gaf gemiddeld € 4,20 uit.
8
Foto is eigendom van Van Spronsen & Partners horeca-advies Koffie is te onderscheiden is twee belangrijke soorten: Arabica en Robusta. Het verschil tussen de twee soorten koffiebonen zit met name in de smaak en het cafeïnegehalte: Arabicabonen hebben een mildere smaak en bevatten ongeveer 70% minder cafeïne dan de Robustabonen, die voor een pittige smaak zorgen.
Buitenland Consumptie In Scandinavië wordt de meeste koffie geconsumeerd per hoofd van de bevolking, namelijk tussen 8,6 en 11 kilo per jaar. In de Verenigde Staten consumeert men gemiddeld 4 kilo koffie per persoon per jaar. Opvallend is dat in Italië het gemiddelde verbruik van koffie per persoon op ‘slechts’ 5,4 kilo ligt, terwijl Italië wordt gezien als een espresso minnend land. Wereldwijd ligt de consumptie van koffie per persoon gemiddeld op 0,7 kilo per jaar. De internationale koffiemarkt De internationale koffiemarkt verdeelt de consumptie van koffie wereldwijd in twee verschillende groepen. De ene groep landen produceert geen koffie, maar importeert de koffie. Van de totale koffieconsumptie wordt 72% geconsumeerd in koffie importerende landen. De tweede groep landen produceert en exporteert de koffie en daar wordt 28% van de koffie gedronken. Koffie importerende landen De vraag naar koffie in de Europese Unie is gegroeid met 4,8% tussen 2006 en 2008. In de Verenigde Staten lag de groei iets lager, namelijk 2,1% over dezelfde periode. De groei in Centraal- en Oost Europa lag tussen 2006 en 2008 rond de 27%. Koffie exporterende landen De International Coffee Organization heeft een campagne ingezet om de koffie consumptie in producerende landen te verhogen. Tussen 2006 en 2008 is de vraag naar koffie in deze landen gestegen met 10,5%. China In China is de koffieconsumptie tussen 2004 en 2007 met 70% gestegen. Dit van oudsher thee consumerende land wordt gezien als één van de grotere potentiële afzetmarkten. Alle Chinezen drinken gezamenlijk minder dan 1% van de totale vraag wereldwijd, terwijl circa 20% van de wereldbevolking in China woont. Grote ketens als Starbucks zagen hun omzet hier tussen 1999 en 2003 met ruim 800% stijgen. De verkoop groeit gemiddeld met 30% per jaar, dit komt mede door de invloed van westerse idealen op jongeren.
Consumptie per hoofd van de bevolking (in kg / jaar) 1 Finland 11,0 2 Denemarken 9,8 3 Noorwegen 9,5 4 Zweden 8,6 5 Oostenrijk 7,1 6 Duitsland 6,9 7 Zwitserland 6,8 8 Nederland 6,7 9 België en Luxenburg 5,5 10 Italië 5,4 Bron: www.e-importz.com 2006
Consumptie koffie importerende landen in balen van 60 kg (aantal * 1.000) 2.006 2007 2008 EU (25) 43.900 45.200 46.000 Noord-Amerika 24.100 24.400 24.600 Centraal en O-Europa 3.700 4.200 4.700 Overig 15.600 15.400 15.300 Totaal 87.300 89.200 90.600 Consumptie koffie importerende landen (index) 105 104 103 102 101 100 99 98 2006
2007
2008
Bron : F.O. Lights International Coffee Report Voll. 22, No. 15, 2008
10
Buitenlandse ketens Vooral op de Amerikaanse markt bevinden zich veel verschillende koffieketens. In dit hoofdstuk worden de grootste ketens in de Verenigde Staten en Europa besproken. Starbucks Starbucks is met ruim 16.000 vestigingen in 44 landen veruit de grootste internationale koffieketen. In Europa telt Starbucks circa 900 vestigingen, waarvan drie in Nederland (op Schiphol en in het Nike hoofdkantoor) en is hiermee ook in Europa de grootste koffieketen. Wereldwijd wil Starbucks groeien naar 40.000 vestigingen. Hun succes is mede gebaseerd van de bedrijfsfilosofie, ‘putting people before product’. Dunkin’Donuts Hoewel de naam anders doet vermoeden is de kernactiviteit van Dunkin’ Donuts het verkopen van koffie. Het bedrijf telt wereldwijd circa 8.000 vestigingen, waarvan geen in Nederland, maar wel bijna 50 vestigingen in Europa, verspreid over Engeland, Duitsland, Turkije, Spanje en Bulgarije. McCafé Het McCafé concept werd bedacht en voor het eerst uitgevoerd in 1993 in Australië. In een McCafé wordt naast koffie ook muffins, koekjes, taart en luxe broodjes verkocht. Wereldwijd telt McCafé nu circa 1.300 vestigingen, dit moeten 14.000 vestigingen worden voor eind 2009. Hiermee wordt McCafé de grootste concurrent van Starbucks. Caribou Coffee Deze keten telt circa 490 vestigingen en vindt haar oorsprong in de Verenigde Staten. Het bedrijf staat voor eerlijke koffie, wat wil zeggen dat in 2008 50% van alle koffie die gebruikt wordt goedgekeurd is door de Rainforest Alliance. Caribou Coffee opereert alleen in Amerika. Tim Horton’s Deze koffie & donut keten werd in 1964 . opgericht in Ontario, Canada. Inmiddels telt het bedrijf ruim 3.300 filialen en heeft het ruim 60% van de Canadese koffiemarkt in handen. Naast koffie biedt Tim Horton’s tevens donuts, soepen, lunchgerechten, sandwiches en bagels. Sinds 1990 is Tim Horton’s gefuseerd met Wendy’s en is dan ook vaak in deze vestigingen te vinden. Tim Horton richt zich op de Canadese en Amerikaanse markt. Tchibo In 1949 richtte Max Hertz en Carl Tchilling-Hiryan het bedrijf Tchilling op. Aanvankelijk was de opzet om per postorder koffie te verkopen, maar in 1955 opende het eerste Tchibo filiaal. Inmiddels telt het bedrijf circa 1.000 vestigingen en is het dé koffiemarktleider in Duitsland. Sinds 2007 heeft Tchibo geen vestigingen meer in Nederland. Costa Coffee Het Britse Costa Coffee begon in 1971 als koffiebranderij in Londen. Een paar jaar later, in 1978, opende de eerste Costa Coffee-zaak haar deuren. Sindsdien is het bedrijf uitgegroeid tot één van de grootste koffieketens met meer dan 800 vestigingen wereldwijd. Caffè Ritazza Het in 2002 opgerichte Caffè Ritazza heeft circa 360 vestigingen. Vestigingen van Caffè Ritazza zijn te vinden over de wereld. Naast diverse koffie en smoothies biedt Caffé Ritazza ook sandwiches en salades. De vestigingen bevinden zich voornamelijk op luchthavens, treinstations, onderwijsinstellingen en andere werk-gerelateerde locaties.
11
Interview Kees van der Westen Dé perfecte espresso is niet alleen afhankelijk van de koffiebonen en de barista, maar ook zeker van de machine waarmee het gezet wordt. De handgemaakte espressomachines van het bedrijf Espressonistic Works B.V. van Kees van der Westen worden wereldwijd verkocht .
Hoe bent u in deze branche gerold ? “Ik koos vrij toevallig de espressomachine als afstudeer project van de studie Industriële Vormgeving in 1984. Ik ben sindsdien gegrepen door de veelomvattend rijke espressocultuur”.
Welke ontwikkelingen ziet u vanuit de consumenten, vanuit de vraagkant ? “Er ontstaat een duidelijke vraag naar het genieten van een hoge kwaliteit en bijzondere koffie ervaringen. De hele espressocultuur, van bes tot kop, is uiterst complex en interessant. Het authentieke, ambachtelijke aspect en het vrijelijk (geen alcohol) kunnen genieten begint meer en meer mensen aan te trekken. Het mooie is dat vooral jonge mensen zich aangetrokken voelen tot de espresso cultuur. Het oubollige imago van koffie wordt daardoor gecompenseerd”.
Welke ontwikkelingen ziet u in de koffiebranche, vanuit de aanbodkant ? “Ook vanuit de aanbodkant is er sprake van een stijgend niveau. Denk aan single origins, interesse in afkomst van koffie, gebruik van zeer hoogwaardige bonen, precies werkende machines en hoog opgeleide barista`s met een wereldwijd ontwikkelende scene”.
Ziet u een verband tussen de ontwikkeling binnen de branche en de verkoop van uw espressomachines ? “Natuurlijk, naast onze mooie techniek, die overigens in ontwikkeling is, schreeuwt de vormgeving ook “espresso”. Onze machines zijn niet alleen verfijnd, maar ook een oerdegelijke espresso-bereider met een enorme capaciteit. Tegelijkertijd is het ook een stevige eye-catchers die de juiste boodschap naar elke liefhebber uitstralen”.
Heeft de Nederlandse recessie volgens u invloed op de koffieconsumptie ? “Ik kan daar niets zinnigs over zeggen. Tot nu toe hebben we het gelukkig razend druk”.
Foto’s afkomstig van: www.keesvanderwesten.comde.nl
12
Trends & ontwi kelingen Trends enkontwi kkelingen Bazar
Foto’s afkomstig van: www.spb-card.nl
Koffie als bio-brandstof De universiteit van Nevada heeft onderzocht dat de drab die overblijft na het zetten van koffie bruikbaar is om bio-brandstof van te maken. De drab bestaat voor 11-20% uit olie. Het residu wat overblijft is weer bruikbaar als meststof en kan verwerkt worden tot brandstofpellets (pellets zijn gemaakt van droog geperst afval). Volgens de berekeningen van de universiteit van Nevada zou Starbucks alleen al zes miljoen dollar winst kunnen maken met hun koffie-afval. Momenteel geeft Starbucks de gasten koffiedrab mee naar huis, indien men hierom vraagt, om als compost te gebruiken. In koffie producerende landen worden kwalitatief minderwaardige bonen nu gedumpt op stortplaatsen, terwijl deze prima tot biodiesel verwerkt kunnen worden. Energieleverancier Essent heeft al een proef gedaan met koffieschillen uit Brazilië.
Bierbrouwer Heineken lanceert na twee jaar voorbereiding de nieuwste koffie- en theelijn van Nederland; Bazar. Heineken wil totaalleverancier zijn in de horeca. De bierbrouwer had al frisdrank onder Vrumona, wijn, gedestilleerd en voegt daar nu dus koffie en thee aan toe. Bazar profileert zich in het midden segment van de markt met drie soorten koffie; mild, medium en dark roasted en elf soorten thee. Bazar is UTZ gecertificeerd.
Foto’s onder en boven afkomstig van: www.starbucks.com
Koffie op het werk Koffie op het werk is en wordt een belangrijk item. Gemiddeld drinkt een werknemer vijf koppen koffie per dag. Hoewel thuis inmiddels een volautomatisch super-de-luxe espressoapparaat staat, komt op het werk de koffie vaak nog uit een machine. In 2006 was maar liefst 63% van de werknemers ontevreden over de koffie op het werk. Onderzoek van Motivaction heeft aangetoond dat de smaak van de koffie op het werk van invloed is op de werklust. Zo beschikt het Europese hoofdkantoor van Nike in Hilversum reeds over een Starbucks en beschikt de Hoge Hotelschool in Den Haag over een koffie afdeling van La Place. Foto’s afkomstig van: www.de.nl
Instant koffie om crisis tegen te gaan Starbucks is met een instant koffie, genaamd “Starbucks VIA Ready Brew”, op de markt gekomen. Hiermee hopen ze de sterk dalende omzet goed te maken en daarmee ook de toenemende kritiek op het prijsbeleid van Starbucks. De ready brew is namelijk goedkoper. Starbucks beweert een instant koffie te hebben gemaakt die perfect is qua smaak en niet onder doet aan de verse koffie.
13
Toekomstvisie Nederland koffieland…maar wél thuis! Ondanks de verschillende koffiebars in Nederland zullen de Nederlandse consumenten niet massaal zwichten voor de to-go-formule. De traditie van ‘gezellig een bakkie doen’ is te diep geworteld in de Nederlandse samenleving, zelfs als het ‘bakkie’ veranderd in een ‘Senseoo-tje’. Mensen nemen er de tijd voor. Hoewel de huidige generatie jongeren verleid wordt door de verschillende koffievariaties verkrijgbaar buitenshuis en gezien de ontwikkelingen van afgelopen vijf jaar, zal de meeste consumptie van koffie toch thuis en op kantoor plaats blijven vinden. De verwachting is dat de procentuele verdeling de komende vijf jaar richting de 65/35 zal bewegen. Duurzame koffie Koffiefabrikanten, koffieketens, energieleveranciers en veel duurzame bedrijven bekijken de mogelijkheden van koffieresten. Bedrijven zullen steeds duurzamer met koffieresten omgaan. De economische recessie zal de vraag naar duurzaamheid niet verminderen, dit bleek onlangs uit een onderzoek van PricewaterhouseCoopers onder 238 Nederlandse directeuren, manager en beleidsverantwoordelijken. Bovendien is het positief voor de naam van een bedrijf en wordt de vraag naar duurzame producten wereldwijd steeds groter. Daarnaast is en blijft duurzaamheid een belangrijk aspect. Bedrijven kunnen hier hun voordeel uit halen en de consument za steeds bewuster worden van duurzame ontwikkelingen. Eénkops verpakking De verkoop van 250 en 500 grams verpakkingen is al sinds 2000 aan het dalen. Deze trend zich voort zetten in de toekomst. De verkoop van éénkopsverpakkingen daarentegen, zal in de toekomst blijven stijgen. Mede door de huidige individualiseringstrend en trend naar luxe producten. Senseo en volautomatische koffiemachines die van bonen één kop koffie maken, maken het mogelijk om eindeloos te experimenteren met verschillende soorten koffie. Er worden al meer éénkops verpakkingen verkocht dan 250 gram verpakkingen, het zal niet lang duren voordat ook de 500 gram verpakking het moet afleggen tegen de éénkopsverpakking. Groeiende vraag De vraag naar koffie groeit wereldwijd. Landen die nu nog geen koffiecultuur hebben zijn die aan het ontwikkelen, mede door slim marketen van grote koffiebedrijven zoals Starbucks.
14
Deze uitgave is van Van Spronsen & Partners horeca-advies, onderdeel van de Van Spronsen & Partners Groep.
Van Spronsen & Partners Groep
Bronnenlijst -Jaarverslag 2007 Vereniging voor Nederlandse Koffiebranders en Theepakkers -Misset Horeca 28 september 2007 -Food Service Europe & Middle East, februari 2007 -www.bagelsandbeans.nl -www.de.nl -www.hotandcold.nl -www.servex.nl -www.coffeecompany.nl -www.koffiethee.nl -www.dreamstime.com -www.koffieengezondheid.nl -www.kenniscentrumhoreca.nl -www.euromonitor.com -www.voc-kenniscentrum.nl -www.indiacoffee.org -www.ico.com
Hiertoe behoren tevens de volgende onafhankelijke bedrijven: personeel en salarissystemen, administratieve dienstverlening en trainingen. Onder het motto “Anders denken, anders doen” zijn wij al 22 jaar actief binnen de horeca- en leisuremarkt en stellen wij de opdrachtgever en zijn doel centraal. De werkzaamheden van horeca-advies bestaan voornamelijk uit het uitvoeren van haalbaarheidsonderzoeken, bedrijfsdoorlichtingen, en rendementsverbeteringen, het ontwikkelen van nieuwe horecaconcepten, het opstellen van marketing-communicatieplannen en het geven van management-ondersteuning. Voor een compleet overzicht van ons dienstenpakket verwijzen wij u graag naar onze website www.spronsen.com. Hier kunt u tevens terecht voor dagelijkse horeca-gerelateerde nieuwsberichten, diverse horecakennisdocumenten, een lijst van onze referenties, onze Nieuwsbrief de Food For Thought en al onze eerdere uitgaven van brancheonderzoeken.
