Koers op 2020 Onderwijsprogramma & Schoolondersteuningsplan KEC ontwikkelingen
2
Inhoudsopgave Voorwoord
5
De Wijnberg op 2020
6
Bijlage 1 Onderwijsprogramma & Schoolondersteuningsplan 1. De Wijnberg dat zijn wij 2. Gefaseerd werken aan krachtig onderwijs 3. Het Ontwikkelingsprofiel van de leerling 4. Leerlingenzorg 5. De Wijnbergprofessional 6. Extra ondersteuning
14 19 23 27 34 42
Bijlage 2 KEC ontwikkelingen 1. KEC ontwikkelingen
48
3
‘De school waar je mag zijn, waar jij jij mag zijn. De school waar wij wij zijn. De school die ertoe doet in deze fase van je leven - de Wijnberg: dat zijn wij!’
4
Voorwoord Beste lezers, Wij nodigen u van harte uit om via deze brochure kennis te maken met de koers passend onderwijsontwikkeling van Stichting Speciaal Onderwijs de Wijnberg op 2020. Op hoofdlijnen wordt er ingegaan op het Onderwijsprogramma van de Wijnberg, zoals opgenomen in het Modulenboek Full Service Centrum (Mutsaersstichting - de Wijnberg) en het Schoolondersteuningsplan van de Wijnberg ten behoeve van de samenwerkingsverbanden Passend Onderwijs PO & VO (31.01 31.02 - 31.03) in Midden- en Noord-Limburg. Tevens maken we hierbij graag gebruik van de mogelijkheid om iedere Wijnbergcollega te bedanken voor het leveren van zijn of haar bijdrage aan de totstandkoming van deze brochure. Er was wederom sprake van samenwerking in alle lagen van de organisatie, professionele discipline en productief teamwork. Dank jullie wel allemaal! Wij wensen u een informatieve leesronde toe en hopen van harte uw reacties te mogen ontvangen. Mart Seerden Directeur-bestuurder de Wijnberg
5
De Wijnberg op 2020 De Wijnberg verzorgt onderwijs aan leerlingen
Wijnberg naar school, veel kinderen kunnen door
met leer- en ontwikkelingsachterstanden.
goede ondersteuning vanuit de Mutsaersstichting
Leerlingen die deze achterstanden hebben en
en de Wijnberg op hun eigen school blijven.
belemmeringen ervaren in het onderwijs vanwege psychiatrische- of psycho-sociale problemen. De
Het Full Service-concept
Wijnberg verzorgt het onderwijs mede op basis
Doordat de experts van de Mutsaersstichting
van de regeling plaatsbekostiging, onderwijs aan
en de Wijnberg de krachten bundelen, maken
kinderen en jongeren die vanwege hun specifieke
we van onderwijs en zorg geen afzonderlijke
problemen (vaak ook de gezinnen waarin zij
werelden maar denken we in één plan, één
opgroeien en waarin deze problemen een rol
aanpak. Een zeer specialistische aanpak is het
spelen) opgenomen worden of in behandeling zijn
gevolg van deze wijze van werken. Een aanpak
bij de residentiële instelling de Mutsaersstichting.
op alle levensgebieden van het kind, de jongere: thuis, de school, het domein van de vrije tijd,
Samen met de leerling, de ouders en de
de sport- of cultuurvereniging. De complexiteit
Mutsaersstichting maken we een Levensfaseplan:
van het probleem, de vraag van het kind, de
in dit plan wordt de ondersteuningsbehoefte
jongere, het gezin vraagt om deze aanpak.
beschreven van dit kind en dit gezin in deze fase
Geïntegreerde teams van experts uit onderwijs
van hun leven. Het ontwikkelingsprofiel en het
en zorg werken met elkaar samen, met maar één
ontwikkelingsperspectief van de leerling maken er
doel: perspectief bieden! Het kind, de jongere wil
concreet deel van uit - in het invulling geven aan
perspectief. Perspectief in het leven, perspectief
dit plan werken alle partijen nauw samen - er is
thuis en op school. Dit alles noemen wij het Full
derhalve voor alle leerlingen sprake van Een kind -
Service-concept. We doen dit nooit langer dan
een gezin - een plan!
nodig. Met 40 jaar ervaring zijn de Wijnberg en Mutsaersstichting het Kennis- en Expertise
Het onderwijs maakt deel uit van het behandel-
Centrum voor deze complexe vragen. Full Service
traject. In het behalen van de onderwijsdoelen
op gebied van speciaal onderwijs, begeleiding,
en het vormgeven van een passend onderwijs-
ondersteuning, behandeling en diagnostiek voor
perspectief is de Wijnberg expert en regisseur.
kinderen, jongeren met psychiatrische en/of psychosociale problemen en hun gezinnen.
Psychiatrie en psychosociale problemen wat zijn dat eigenlijk?
Gefaseerd werken aan krachtig onderwijs
De kinderen en jongeren van de Wijnberg
Leerlingen willen, moeten en gaan in principe
hebben vaak meerdere ingewikkelde problemen.
altijd elke dag en volledig naar school. Soms kan
Problemen die maken dat zij zich onzeker, boos
dat even niet omdat de belastbaarheid gewoonweg
of angstig voelen. Het kan zijn dat dat door een
te laag is. In de arrangementen van onderwijs en
probleem thuis, een trauma of anderszins komt.
zorg hebben wij een model ‘Fase(n)-onderwijs’.
Soms komt het doordat zij bijvoorbeeld een vorm
Fase(n)-onderwijs staat voor maatwerk voor iedere
van autisme, ADHD, een psychose, dwangstoornis,
leerling op basis van perspectief, belastbaarheid
angststoornis of een stemmingsstoornis hebben.
versus belasting. Voor een nadere beschrijving van het model ‘Fase(n)-onderwijs’ zie pagina 19.
Als deze problemen ertoe leiden dat het niet meer goed gaat op school, of als er sprake is van grote
De Wijnberg: dat zijn wij!
problemen in de opvoedingssituatie, dan wordt
Bij de Wijnberg is de leerling altijd tijdelijk.
het kind, de jongere naar de Wijnberg en/of de
Soms maar heel kort: bijvoorbeeld 3 maanden,
Mutsaersstichting verwezen. Niet alle kinderen
maar soms ook wat langer bijvoorbeeld anderhalf
die in behandeling zijn gaan overigens bij de
jaar. Voor iedere leerling is het belangrijk dat hij of
6
zij er mag zijn, ertoe doet, en zichzelf mag zijn.
en in het samenwerkingsverband van grote
Het zijn voorwaarden om tot ontwikkeling te
waarde. De meerwaarde is namelijk het creëren
komen, je welkom en veilig te voelen en relaties
van een doorgaande leerlijn voor elke leerling.
aan te gaan. Bij de Wijnberg ben je slechts tijdelijk,
Daarvoor is elke school van herkomst en elke
dat weten we allemaal maar juist dan moeten we in
school waar een kind vervolgens weer naar
‘ketens’ ofwel netwerken denken. Dat is mede de
uitstroomt van belang. Wij zoeken bewust
betekenis van: de Wijnberg: dat zijn wij!
afstemming en het creëren van de doorgaande leerlijn kunnen we niet alleen, dat doen we samen,
Ketens (netwerken) in het onderwijs, het betekent
indachtig de Wijnberg: dat zijn wij!
contact houden en betrokken zijn op de scholen
Voor, tijdens en na de periode bij de Wijnberg
waar leerlingen vandaan komen en naar toe
staan wij in verbinding met de betrokken
gaan. Dat doen we doordat we begeleiding
scholen. Dit opdat de leerling de weg in het
en ondersteuning bieden als de leerling naar
onderwijs succesvol kan voortzetten. Wij stellen
een andere school gaat. We doen het ook door
overdraagbare plannen en perspectieven op en
het onderwijs te betrekken bij de Onderwijs-
begeleiden de leerling, het gezin maar ook de
Zorgarrangementen. Vooraf heeft de school van
verwijzende dan wel ontvangende school in de
herkomst bij leerlingen die naar de Wijnberg
fase waarin overdracht van kennis, inzicht en
komen betrokkenheid in het onderzoek.
handelingsgerichte aanpak nodig is.
Zo heeft deze een stem en reikt een basis aan voor het geïntegreerd aanbod. Dit is waardevolle informatie van de leraren/docenten, de mentor, de zorgcoördinator, schoolleiding of intern begeleider. Het samenwerkingsverband vormt een belangrijke schakel in deze situatie, het kan voorwaarden creëren die het werken in deze ketens in het onderwijs en in de zorg mogelijk maken. Leerlingen bij de Wijnberg zijn tussen de 4 en 18 jaar en komen uit diverse regio’s. Vooral in Venlo hebben we een sterke bovenregionale taak en functie. De didactische en (ortho)pedagogische ondersteuning in relatie tot de specifieke talenten en ondersteuningsbehoeften van onze leerlingen is altijd een unieke mix en individueel maatwerk, doelgerichtheid, afstemming en samenwerking van alle betrokken partijen. Dit omdat elke leerling anders is. De een leert snel en makkelijk en heeft veel interesse in bepaalde vakken, de ander vindt leren lastig en raakt vaak gefrustreerd, maar is juist heel erg goed in technische vakken. Wij bieden onderwijs van speciaal primair onderwijs, tot praktijkopleiding en leermodules op VWO-niveau, omdat dit van ons gevraagd wordt. Ook hierbij is de afstemming in de onderwijsketens
7
Drie specialistische onderwijszorgvoorzieningen
geen onderwijs volgt, kan de leerling in
anders georganiseerd
aanmerking komen voor het individueel
Het KEC kent allerlei Onderwijs-
leertraject van de Wijnberg. De leerling wordt
Zorgarrangementen, op maat en specifiek
gedurende een korte periode individueel
toepasbaar op behoefte en mogelijkheden.
begeleid. Het doel van de begeleiding is
De Onderwijs-Zorgarrangementen worden op
de leerling zo snel mogelijk te plaatsen op
verschillende manieren aangeboden maar altijd
een passende onderwijsplek binnen het
vanuit het concept (de ‘formule’) ‘Kennis en
samenwerkingsverband. Ook hier is sprake
Expertise Centrum’.
van een integrale aanpak in samenwerking met Mutsaersstichting en een inschrijving bij
Vanuit dit concept ontstaan er 3 verschijningsvormen van het KEC: 1.
Het KEC biedt onder één dak Onderwijs-
•
de Wijnberg. Voor de kinderen en jongeren die in de crisisopvang van de kliniek verblijven en niet
Zorgarrangementen in combinatie met
naar school kunnen, verzorgt de Wijnberg
intensieve behandelactiviteiten vanuit een
onderwijs op de kliniek. Ook hier geldt de
topklinische structuur in Venlo.
integrale aanpak en een inschrijving bij de
2. Het KEC biedt onder één dak met
Wijnberg gedurende de behandeling. Het
andere organisaties speciale Onderwijs-
gaat vaak om korte trajecten waarin meer
Zorgarrangementen vanuit een integratie
sprake is van onderwijsdiagnostiek dan van
met dagbehandeling en poliklinische
onderwijsaanbod.
behandelactiviteiten. 3. Het KEC biedt Onderwijs-Zorgarrangementen
Bouwen aan krachtig onderwijs
in het reguliere onderwijs en in wijkteams in
In al onze activiteiten werken we vanuit onze
samenwerking met diverse partners.
‘Een kind - een gezin - een plan-gedachte’. De basis van al onze activiteiten, de meerwaarde
De leerlingen die geplaatst worden op een
die we realiseren in deze aanpak is niet alleen
van de scholen van de Wijnberg zijn bijna
gericht op leerlingen die bij ons komen maar meer
allemaal afkomstig van de kliniek, dagkliniek of
nog gericht op het versterken van onderwijs- en
polikliniek van de Mutsaersstichting. Gedurende
opvoedingssituaties in het algemeen.
de tijd dat een kind in behandeling is van de
Preventie is altijd gericht op de mogelijkheid om
Mutsaersstichting en er sprake is van een
leerlingen thuisnabij op hun ‘eigen scholen’
noodzaak tot integrale aanpak met het onderwijs,
te kunnen houden. In de eigen omgeving, thuis met
wordt de leerling ingeschreven bij de Wijnberg.
vriendjes en vriendinnen. Dit door het aanbieden
Gedifferentieerde Onderwijs-Zorgprogramma’s
van allerlei ondersteunende activiteiten aan
zijn het gevolg, een paar voorbeelden:
scholen, deskundigheidsbevordering, begeleiding,
•
•
8
De psychiatrische problematiek leidt tot
ondersteuning, training etc. Wat we niet doen
extra ondersteuningsbehoefte, omdat de
is alleen maar kennisoverdracht, we willen juist
problematiek als gevolg heeft dat de leerling
samen met scholen werken aan ontwikkeling, met
wordt belemmerd in het onderwijs. De
co-teaching als aanpak.
inschrijving duurt zolang de behandeling
We bieden ‘bemoeizorg’ als een leerling dreigt
duurt. Er is geen toelaatbaarheidsverklaring
uit te vallen of thuis zit en de school aangeeft niet
van het samenwerkingsverband nodig. Er is
goed te weten hoe te handelen. We helpen graag
altijd sprake van een integrale samenhang
de vraagstukken op te lossen, zodat kinderen of
tussen zorg en onderwijs; Een kind - een gezin
jongeren weer optimaal kunnen profiteren van het
- een plan! De verblijfsduur varieert van 1 tot
onderwijs. Natuurlijk werken we ook hier vanuit de
2 jaar - de gemiddelde verblijfsduur is op dit
integrale aanpak.
moment 17 maanden.
De preventieve aanpak is altijd gericht op de
Een ander programma is specifiek gemaakt
versterking van de professionals op de scholen
voor wat genoemd wordt ‘thuiszitters’.
en de inzet is altijd een volledige participatie
Wanneer blijkt dat een leerling al langer
aan het onderwijsproces, dat zo mogelijk
thuisnabij gerealiseerd moet kunnen worden.
In de regio’s Venray en Horst aan de Maas wordt
Onze werkwijze is ingesteld op het vergroten
vanuit de Wijnberg en de Mutsaersstichting in
van draagkracht van alle participanten. We
het KEC Venray gewerkt met een polikliniek,
slagen in onze aanpak als leerlingen, ouders en
dagbehandeling geïntegreerd met speciaal
professionals geïnspireerd raken door het nieuwe
onderwijs.
perspectief.
In dit concept wordt samengewerkt met de nieuw op te zetten Brede Maatschappelijke
Regionale ontwikkeling
Voorziening (waaronder de SBO-school) van
In de regio’s zijn de volgende doelen opgenomen
stichting Dynamiek. In deze nieuwe voorziening
voor de KEC ontwikkeling en deze worden met de
zijn alle KEC-competenties aanwezig en worden
volgende volumes gerealiseerd:
de Onderwijs-Zorgarrangementen flexibel aangeboden.
In Weert wordt samen met Meerderweert, de Aloysiusstichting, de Mutsaersstichting,
Capaciteit en volume
Onderwijsgroep Buitengewoon en het
Vanwege de betaalbaarheid van de arrangementen
samenwerkingsverband gewerkt aan een KEC
en de bijdrage die de Wijnberg jaarlijks aan
van 320 leerlingen in de PO en VO leeftijd. In een
ongeveer 400 leerlingen levert betreft het
coöperatie wordt de Wijnberg lid van het bestuur
regionaal de volgende plaatsen.
en gaat de coöperatie eigenaar worden van een
( > Het gaat om regionale plaatsen maar zeker
gebouw dat het inhoudelijke concept (de KEC-
in Venlo ook over bovenregionale plaatsen. Dit
formule) mogelijk maakt. Tevens is de coöperatie
vanwege de bovenregionale functie van de KEC’s
in staat om strategisch, praktisch en bedrijfsmatig
en bovenregionale alsook landelijke taakstelling
inhoud en vorm te geven aan de Onderwijs-
van de Mutsaersstichting).
Zorgarrangementen. Passend Primair onderwijs In Roermond wordt in een coöperatie
Weert
20 leerlingplaatsen
een verbinding aangegaan met de
cluster 4 PO
Mutsaersstichting, de Aloysiusstichting en het
Roermond
40 leerlingplaatsen
Samenwerkingsverband VO. Ook hier is de
cluster 4 PO
Wijnberg middels de coöperatie eigenaar van
Venlo
100 leerlingplaatsen
vastgoed en kan het de inhoudelijke doelstellingen
cluster 4 PO
waarmaken door op alle niveaus te investeren in
Venray + Horst a.d. Maas
40 leerlingplaatsen
deze regio.
cluster 4 PO
Totaal PO:
200 leerlingplaatsen
Voor zowel Weert, als ook Roermond (en tevens voor de regio’s Venray en Horst aan de Maas) geldt
Passend Voortgezet onderwijs
dat vanuit deze KEC’s geschakeld kan worden met
125 leerlingplaatsen in Venlo, met als
het derde KEC, Venlo.
voedingsgebied Midden- en Noord-Limburg.
In KEC Venlo wordt aan cliënten, leerlingen Onderwijs-Zorgarrangementen aangeboden
> In totaal biedt de Wijnberg 325 leerlingplaatsen
waarbij in samenspraak met de kernpartner
aan. Deze worden jaarlijks echter door ruim
(de Mutsaersstichting) er huisvestingsconcepten
425 leerlingen bezocht. Dit aangezien de
en primaire processen worden ontwikkeld,
gemiddelde verblijfsduur ca. 17 maanden is (voor
in praktijk zijn gebracht danwel in praktijk worden
de bekostiging van 325 leerlingen, ondersteunen
gebracht.
we met ons concept jaarlijks 425 leerlingen).
9
De Regio Noord- en Midden-Limburg bestaat uit 15 gemeenten. Voor het onderwijs zijn deze regio’s opgedeeld in 6 regio’s: Noord-Limburg PO en VO en Midden-Limburg PO Roermond, Midden-Limburg PO Weert en Midden-Limburg VO Roermond en VO Weert. Hieronder een korte schets per regio - gezien vanuit de teldatum 01 oktober 2011: Noord-Limburg PO
Noord-Limburg VO
24.000 leerlingen in deze regio
13.328 leerlingen
16 besturen
5 besturen
123 vestigingen van scholen
13 vestigingen
Budgetten
Budgetten
3,5 miljoen lichte ondersteuning
1,3 miljoen lichte ondersteuning
7,3 miljoen zware ondersteuning
6,5 miljoen zware ondersteuning
Verevening
Verevening
1,3 miljoen euro in 2020
568.000,-
Leerlingaantallen SO
Leerlingenaantallen VSO
0,3% boven landelijke norm
0,6% boven landelijke norm
Normering op weg naar 2020
Normering op weg naar 2020
• •
200 leerlingen PO cl 4 85 leerlingen PO zmlk
• •
250 leerlingen VSO cl 4 125 leerlingen VSO zmlk
Midden-Limburg Roermond PO
Midden-Limburg Roermond VO
12.876 leerlingen
9.676 leerlingen
11 besturen
6 besturen
69 vestigingen
16 vestigingen
Budgetten
Budgetten
1,8 miljoen lichte ondersteuning
850.000,- lichte ondersteuning
3,9 miljoen zware ondersteuning
4,4 miljoen zware ondersteuning
Verevening
Verevening
1,1 miljoen
1,3 miljoen
Leerlingenaantallen SO
Leerlingenaantallen VSO
1,4 % boven landelijke norm
1,8 % boven landelijke norm
Normering op weg naar 2020
Normering op weg naar 2020
• •
220 leerlingen SO cl 4 80 leerlingen SO zmlk
• •
225 leerlingen VSO cl 4 125 leerlingen VSO zmlk
Midden-Limburg PO Weert
Midden-Limburg VO Weert
5.136 leerlingen in deze regio
4.519 leerlingen in deze regio
6 besturen
3 besturen
26 vestigingen van scholen
7 vestigingen van scholen
Budgetten
Budgetten
745.000,- lichte ondersteuning
420.000,- lichte ondersteuning
1,5 miljoen zware ondersteuning
2,1 miljoen zware ondersteuning
Verevening
Verevening
450.000,- euro in 2020
440.000,- euro in 2020
Leerlingaantallen SO
Leerlingaantallen VSO
0,9% boven landelijke norm
1,4% boven landelijke norm
Normering op weg naar 2020
Normering op weg naar 2020
55 leerlingen PO cl 4
135 leerlingen VO cl 4
• •
10
20 leerlingen PO zmlk
• •
40 leerlingen VO zmlk
2 KEC’s te Venray en in Horst a/d Maas
1 KEC Venlo, Postweg, bovenregionaal
Totaal 40 plaatsen
125 VSO plaatsen
samen met Dynamiek
100 SO plaatsen
1 KEC Weert, Beatrixlaan
1 KEC Roermond
20 SO plaatsen
40 SO plaatsen
samen met Meerderweert, ASOJ en
samen met SWV VO en ASOJ
Onderwijsgroep Buitengewoon
Tot slot Het Full Service proces (werken volgens de KEC-formule) van de Mutsaersstichting en de Wijnberg kent een hoge ‘turnover’. Er is dagelijks sprake van instroom, doorstroom en uitstroom van leerlingen. In de praktijk komt het er op neer dat een derde deel van de schoolpopulatie van de Wijnberg jaarlijks uitstroomt (uitstroom die herbezet wordt door nieuwe leerlingen) en dat de schoolpopulatie van de Wijnberg zich derhalve elke 3 jaar vernieuwt! We zijn géén verblijfsschool. We laten ruim 100 leerlingen meer gebruik maken van onze onderwijsexpertise - waaruit blijkt dat de Wijnberg een enorme bijdrage levert aan de vereveningsopdracht van de zes samenwerkingsverbanden. In die zin vinden we dan ook dat we ten aanzien van de toegevoegde waarde ten behoeve van Passend Onderwijs en zijn opdracht aan het speciale onderwijs om zorg te dragen voor flexibele maatwerktrajecten, aantonen dat we met onze integrale Onderwijs-Zorgarrangementen van grote betekenis kunnen zijn voor het reguliere onderwijs, dat op deze wijze een aantrekkelijke oplossing binnen bereik krijgt voor haar individuele bestuurlijke zorgplicht voor àlle leerlingen. Graag verwijs ik naar de bijlage waarin ons Onderwijsprogramma en ons Schoolondersteuningsplan wordt gepresenteerd. In dit plan treft u als lezer een verdere concretisering aan van de hierboven uitgewerkte hoofdlijnen. Mart Seerden Directeur-bestuurder de Wijnberg
11
Wij bieden een integraal onderwijs-zorgplan en een systeemgerichte aanpak, dat ervoor zorgt dat kinderen en jongeren zich - naar eigen mogelijkheden - kunnen ontwikkelen en zich kunnen voorbereiden op hun toekomstige positie in de samenleving.
12
Bijlage 1
Onderwijsprogramma & Schoolondersteuningsplan
13
1. de Wijnberg dat zijn wij Missie de Wijnberg
(V)SO-Onderwijsexpertise die samen met
•
De Wijnberg is coöperatief verbonden met
onderwijspartners c.q. partners op het
de Kennis- en Expertisecentra in de regio en
gebied van jeugdzorg / jeugdhulpverlening
biedt volgens die formule passend (V)SO-
/ jeugddagopvang, kiest voor het
onderwijs voor kinderen (4–18 jaar) met een
ontwikkelen van de best passende
ernstige psycho-educatieve beperking dan wel complexe zorgvraag. •
•
Het maken van inhoudelijke keuzes geschiedt
Dat gebeurt door elk kind in een
in overleg met collega’s, ouders, leerlingen en
specialistische, pedagogisch veilige situatie
de professioneel-collegiale omgeving.
die vaardigheden te laten verwerven op
•
onderwijsarrangementen. •
•
Onderwijs en vorming (i.c. ook eco-educatie,
het gebied van leren en leven, die het kind
eco-health, ervaringsleren en kunstzinnige &
optimaal in staat stelt om samen met anderen
culturele vorming) gaan binnen de Wijnberg
in onze samenleving te kunnen functioneren.
Onderwijsexpertise hand in hand.
Voor elk kind worden, op basis van individuele
•
Er is sprake van maximale deskundigheid ten
talenten en mogelijkheden (ieders uniek
aanzien van leren leren en leren samenleven
ontwikkelingsprofiel), de best mogelijke
en er is zichtbaar aandacht voor talenten van
resultaten en onderwijsopbrengsten
kinderen, sociale integratie, het creëren van
nagestreefd, voortvloeiend uit activiteiten die
een krachtige leer- en leefomgeving voor
elke kwaliteitstoets kunnen doorstaan.
klein en groot, goede onderwijsopbrengsten,
Dat doen we met een team van professionals, in een Onderwijsexpertise die haar taak
passend onderwijs en zorg op maat. •
De Wijnberg Onderwijsexpertise stemt
uitvoert als communicatieve, eigentijdse,
af, ontwikkelt, verbreedt en verdiept haar
samenwerkende, op service & dienstverlening
expertise met partners uit het werkveld
gerichte organisatie; op basis van goede
Onderwijs(expertise)-Welzijn-Zorg.
relaties met leerlingen, ouders, collegaonderwijs- en zorgorganisaties in en om school. •
•
Als Full Service Centrum Onderwijs & Zorg
Succesbepalende factoren de Wijnberg
•
Onderwijs en vorming: de Wijnberg biedt Passend Onderwijs volgens
– Zorg & Onderwijs zetten wij ontwikkelde
de formule van de Kennis- en Expertisecentra
expertise ook extern in ten behoeve van
in de regio (KEC’s), waarin het aanbod is
ontwikkelingen Passend Onderwijs, Transitie
afgestemd op talent, persoonlijke kracht
Jeugdzorg en Arbeidsparticipatie.
en ontwikkelingsbehoeften van kinderen;
Wij zijn ketenpartner in het werkveld
centraal staat ‘Eén kind - een gezin - een
Onderwijs(expertise)–Welzijn–Zorg, zodat
plan’: kinderen leren en leven in elkaar
een dekkend netwerk in de subregio mogelijk
aanvullende ontwikkelingssituaties van gezin,
wordt dat zorg draagt voor een ononderbroken
Onderwijsexpertise en jeugdhulpverlening en
ontwikkeling van kinderen van 0 tot 23 jaar.
leren om hun talenten beter (= profijtelijker) in te zetten in een actief
Visie de Wijnberg
ontwikkelingsproces; er is aandacht voor
•
De Wijnberg Onderwijsexpertise maakt
onderwijs én vorming. Onderwijsontwikkeling
levendig en zichtbaar deel uit van een
= kwaliteitsontwikkeling.
maatschappelijk-collegiale omgeving die acteert vanuit professionele service & •
14
•
Personeel: alle medewerkers participeren in de
dienstverlening.
IPB-gesprekkencyclus; er is zicht op
De Wijnberg Onderwijsexpertise ontwikkelt
professionele ontwikkelingbehoeften; er
zich volgens de KEC-formule als een
vindt doelgerichte, opbrengstgerichte
samenwerkende, autonome
scholing plaats. Alle medewerkers dragen
in het kader van de Wet BIO (Beroepen
van de onderwijsdoelen en het vormgeven van
in het Onderwijs) en het Convenant
een passend onderwijsperspectief is de Wijnberg
Actieplan Leraar zelf verantwoordelijkheid
expert en regisseur.
voor hun ontwikkelingsportfolio. Er is
•
•
bewust aandacht voor Levensfasebewust
Onderwijsexpertise de Wijnberg SO / VSO draagt
personeelsbeleid. Personele ontwikkeling =
zorg voor onderwijs aan leerlingen met complexe
kwaliteitsontwikkeling.
zorgvraagstukken van 4 tot en met 18 jaar. De focus
Financieel / materieel / gebouwelijk:
van ons werk is altijd gericht op: door middel van
er wordt gewerkt binnen voor het primaire
kort-tijdelijke trajecten intensief inspelen op de
proces vrijgemaakte budgetten; kinderen
doelen die gesteld zijn in het Ontwikkelingsprofiel
leren en leven in een krachtige, uitdagende
van de leerling. Vervolgens streven we naar een
leeromgeving en medewerkers werken in
regulier uitstroompercentage van 50%, waarbij de
een prettige, gezonde werkomgeving. ICT-
reguliere onderwijsomgeving ondersteund wordt
infrastructuur neemt hierbij een belangrijke
om het primaire onderwijsproces weer zelf te doen;
plaats in.
we willen steeds meer en steeds beter inspelen op
Organisatie / communicatie / relatie:
gemixte arrangementen, waarbij de school van
de Wijnberg Onderwijsexpertise is een
herkomst betrokken wordt en blijft.
betrouwbare ketenpartner; professionals kunnen elkaar intern aanspreken op eigen
Behandelaanbod
én gezamenlijke verantwoordelijkheden.
Wij profileren ons als behandelschool én - ten
Medezeggen wordt (inter)actief gestimuleerd
behoeve van specifiek maatwerk voor kinderen -
en, waar thema’s dit toelaten, in
een (V)SO-school die ook kort-tijdelijke investeert
gezamenlijkheid vormgegeven. (Ouders zien
in meer reguliere kort-tijdelijke expertisetrajecten
als partners en Medezeggen als partnerschap
voor leerlingen. Het streven is om als Wijnberg
= communicatieve kwaliteitsborging).
(binnen het Full Service Concept) zorg te dragen voor het beste product voor de beste prijs. In
De doelgroep
concreto betekent dit dat wanneer wij voor 250
De Wijnberg verzorgt onderwijs aan leerlingen met
kinderen bekostigd worden, wij als doel stellen
leer- en ontwikkelingsachterstanden. Leerlingen
om voor die bekostiging zo mogelijk 350 cliënten
die deze achterstanden hebben en belemmeringen
te bedienen - wat de kostprijs per leerling (voor
ervaren in het onderwijs vanwege psychiatrische-
mogelijke afnemers dan wel opdrachtgevers)
of psycho-sociale problemen.
aanzienlijk vermindert.
De Wijnberg verzorgt het onderwijs mede op basis van de regeling plaatsbekostiging, onderwijs aan
Onderwijs & Zorg
kinderen en jongeren die vanwege hun specifieke
Als Onderwijsexpertise zijn wij goed op het
problemen (vaak ook de gezinnen waarin zij
gebied van kortdurende onderwijstrajecten
opgroeien en waarin deze problemen een rol
voor kinderen, die bediend worden volgens
spelen) opgenomen worden of in behandeling zijn
ons beproefde Full Service-model: Onderwijs
bij de residentiële instelling de Mutsaersstichting.
& Zorg - Zorg & Onderwijs: alleen sàmen. Wij
Samen met de leerling, de ouders en de
richten ons op het topje van de zorgpiramide en
Mutsaersstichting maken we een Levensfaseplan:
investeren met name in trajecten van de ernstigste
in dit plan wordt de ondersteuningsbehoefte
zorgvragers. Dat vraagt van iedere medewerker
beschreven van dit kind en dit gezin in deze fase
professionele pedagogisch-didactische en sociaal-
van hun leven. Het ontwikkelingsprofiel en het
maatschappelijke capaciteiten en vaardigheden
ontwikkelingsperspectief van de leerling maken
die ertoe bijdragen dat kinderen snel in beeld
er concreet deel van uit - in het invulling geven
zijn, problematieken in onderwijskundige zin
aan dit plan werken alle partijen nauw samen - er
adequaat van een onderwijsarrangement kunnen
is derhalve voor alle leerlingen sprake van Een
worden voorzien en dat kinderen, conform hun
kind - een gezin - een plan! Het onderwijs maakt
ontwikkelingsprofiel (ontwikkelingsperspectief),
deel uit van het behandeltraject. In het behalen
na een kort-tijdelijke behandeling, weer zullen
15
kunnen participeren in een meer reguliere
Als een leerling dreigt uit te vallen of thuis zit
onderwijssetting.
en de school aangeeft niet goed te weten hoe te handelen, denken we mee of bieden we
Kenmerken van onze school
ondersteuning om de vraagstukken samen aan te
•
De Wijnberg is een school voor SO en VSO;
pakken, zodat kinderen of jongeren zo optimaal
•
Kinderen en jongeren verblijven in principe
mogelijk kunnen profiteren van het onderwijs.
kort-tijdelijk op onze school;
Natuurlijk werken we ook hier vanuit de integrale
Er vindt samenwerking plaats binnen het Full
aanpak. De preventieve aanpak is altijd gericht op
Service Centrum; ‘Een kind - een gezin - een
de versterking van de professionals op de scholen
plan!’;
en de inzet is altijd een volledige participatie aan
Als professionals specialiseren wij ons in het
het onderwijsproces, dat zo mogelijk thuisnabij
aanbieden van het optimaal onderwijsaanbod,
gerealiseerd moet kunnen worden. Onze werkwijze
met een sterk pedagogisch karakter, in kort-
is ingesteld op het vergroten van draagkracht van
tijdelijke trajecten;
alle participanten. We slagen in onze aanpak als
Wij kunnen snel aansluiten bij het
leerlingen, ouders en professionals geïnspireerd
Ontwikkelingsprofiel van elke leerling;
raken door het nieuwe perspectief.
•
•
• •
•
•
We hebben een hoge ‘turn-over’ naar het reguliere onderwijs en sturen dagelijks op
Leerlingen nemen in principe zo volledig mogelijk
onze instroom, doorstroom en uitstroom;
deel aan het onderwijs. Soms kan dat even
Kinderen en jongeren leren die vaardigheden
niet omdat de belastbaarheid te laag is. In de
die hen helpen om zowel mede sturing te
arrangementen van onderwijs en zorg hebben wij
geven aan hun eigen talenten, als om zelf
een model ‘Fase(n)-onderwijs’. Fase(n)-onderwijs
mede sturing te geven aan leren leven met een
staat voor maatwerk voor iedere leerling op basis
(relatieve) beperking;
van perspectief, belastbaarheid versus belasting.
Wij begeleiden kinderen en jongeren,
Lees verder op pagina 19 voor een specifieke uitleg
ouders/verzorgers, school van herkomst en
met betrekking tot gefaseerd onderwijs.
toekomstige school - waar nodig en waar mogelijk - bij het toeleidingstraject naar de Wijnberg, maar ook bij het traject van plaatsing binnen de beste vorm van (regulier) vervolgonderwijs voor de betreffende leerling. Bouwen aan krachtig onderwijs In al onze activiteiten werken we vanuit onze ‘Een kind - een gezin - een plan-gedachte’. De basis van al onze activiteiten, de meerwaarde die we realiseren in deze aanpak is niet alleen gericht op leerlingen die bij ons komen maar meer nog gericht op het versterken van onderwijs- en opvoedingssituaties in het algemeen. Preventie is altijd gericht op de mogelijkheid om leerling thuisnabij op hun ‘eigen scholen’ te kunnen houden. In de eigen omgeving, thuis met vriendjes en vriendinnen. Dit door het aanbieden van allerlei ondersteunende activiteiten aan scholen, deskundigheidsbevordering, begeleiding, ondersteuning, training etc. Wat we niet doen is alleen maar kennisoverdracht, we willen juist samen met scholen werken aan ontwikkeling, met co-teaching als aanpak.
16
De Wijnberg in beweging
Commitment
We zijn in beweging – de Wijnberg is in beweging.
Naast Aandacht en Context heeft de Wijnberg, en
Zelfmanagement in een resultaatgerichte
ook onze partners, vooral ieders betrokkenheid
verandercultuur, is cruciaal in deze wervelwind
nodig. Voortdurend oog hebben voor de kwaliteit
die jouw werkwerkelijkheid is. Werken in
van het werk, het werk wat je samen met een
een wervelwind vraagt om communicatie en
ander doet in alle lagen van de organisatie, intern
zelfsturing.
en extern, maar ook dóór intern en extern. Ons
Ruimte voor regie stelt professionals in staat de
dagelijks werk maakt verschil! Naar Ghandi: “Wees
kwaliteit van de resultaten van hun werk centraal
zelf de verandering die je voorstaat”.
te stellen. Het is tijd voor transformatie met de Wijnbergprofessional als middelpunt. Pijlers
Reflectie in Actie
daarvoor zijn: Aandacht, Context, Commitment,
Professionele interactie tussen de professional en
Reflectie in Actie.
de leerling bepaalt de kwaliteit. Je daarvan bewust zijn helpt bij Reflecteren in Actie. Reflectie zoekt
Aandacht
directe verbeterinformatie voor morgen. Volgens
Alles begint met aandacht; ‘I See You!’, zie de
deze gedachte zoek je de verschillen, maakt deze
Ander, zoek naar verbinding: wat is de passie van
expliciet en reflecteert erop (‘Het verschil maakt
de Ander, Synergie, wat zijn zijn/haar beelden?
het verschil!’). Kennis verzamelen - verhalen
Positieve psychologie helpt: focus op talent, sociale
vertellen - luisteren naar verhalen - gesprek -
integratie, optimisme, gedeelde waarden en
dialoog – keuze maken - groepsbijeenkomsten -
doelen. Wat is jouw professionele belofte om tot
innerlijke conversatie - lees- en studiewerk…
antwoorden of oplossingen te komen? Welkom in Anderland. Context Kwaliteit krijgt betekenis in de context (contingentiebenadering, die uitgaat van de gedachte dat elke omgeving aangepast gedrag verlangt). Onze huidige praktijk kenmerkt zich door doelen die in beweging zijn en snel veranderende mijlpalen. Elke omgeving en situatie vraagt om professioneel meebewegen. Organisatiegedrag = als de wetten die ten grondslag liggen aan een wervelwind.
17
Onderwijs-Zorgarrangementen
Passend Onderwijsontwikkelingen
In de nabije toekomst zullen diverse scholen in
Wij zien Passend Onderwijsontwikkeling, in relatie
Noord- en Midden-Limburg en Jeugdzorg de
tot Transitie Jeugdzorg en Participatie van
handen ineen slaan en zal er binnen Expertisecen-
Jongeren, als dé opdracht van ontwikkelingsvraag-
tra gewerkt worden in multidisciplinaire teams.
stukken van kinderen, jongeren, gezinnen,
De doelstellingen van deze Expertisecentra zijn
scholen, aan de professionaliteit van partijen op
gericht op participatie en zelfredzaamheid van
het gebied van onderwijs, zorg & jeugdhulpver-
kinderen en jongeren op de langere termijn.
lening en publiek-private organisaties.
Vanuit een gezamenlijke expertise worden
Onze visie op Passend Onderwijs is: wij zijn als
integrale, intensieve en specialistische onder-
Full Service Centrum dé vindplaats voor de beste
wijszorgprogramma’s onder één dak geboden.
arrangementen op het gebied van Onderwijs &
Daarnaast wordt hoogwaardige ondersteuning
Zorg / Zorg & Onderwijs en wij realiseren dit door
en begeleiding aan kinderen en jongeren en hun
het organiseren van 'de profijtelijke keten in de
gezinnen, scholen en maatschappelijke organi-
regio' (Roermond, Weert, Venlo, Horst aan de Maas
saties in de regio geboden. Hierdoor ontstaan er
/ Venray), in de vorm van Kennis- en Expertisecentra
Onderwijs-Zorgarrangementen die in de praktijk
met een primair proces intern, maar ook extern,
ten uitvoering worden gebracht.
ter ondersteuning van de meer reguliere settings. Omdat wij dit proces continu willen verbeteren,
De Onderwijs-Zorgarrangementen die we aan-
investeren we krachtig in de afstemming ‘Een kind
bieden kennen een bijzonder karakter en zijn van
– een gezin – een plan’!
hoge professionele kwaliteit. In nauwe samenwerking met de jeugdhulpverlening en de speciale zorg
We investeren (zowel op (V)SO-niveau als op
van de Mutsaersstichting zien we het, samen met
specifiek zorgexpertiseniveau) in kwalitatief
de ouders/verzorgers, als onze opdracht om onze
hoogstaande primaire processen ten behoeve
leerlingen, zo mogelijk in intensieve, kort-
van speciale onderwijsvraagstukken van en voor
tijdelijke trajecten van Onderwijs en Zorg, na ver-
kinderen, ontwikkeling en professionalisering van
loop van tijd weer optimaal van het meer reguliere
medewerkers, organisatieontwikkeling, als wel
onderwijs te laten profiteren.
public relations. In de Passend Onderwijsregio zijn onze onderwijsexpertises een niet weg te denken,
De (meeste) kinderen/jongeren van de Wijnberg
logische schakel in de professionele keten die
doorlopen een zich aanvullend ontwikkelingstra-
ontwikkelingsperspectieven realiseert van
ject van onderwijs en zorg. Deze geïntegreerde
kinderen (mogelijk ook: hun actuele thuis- en
aanpak wordt ook wel ‘Een kind - een gezin - een
schoolomgeving) met specifieke dan wel specialisti-
plan’ genoemd. Dat betekent nadrukkelijk dat
sche ondersteuningsvragen.
onze leerlingen binnen een vlecht van activiteiten, waarbij zowel onderwijs als zorg een belangrijke rol spelen, hun ontwikkelingstraject doorlopen en wel zodanig dat het volgende uitgangspunt maatgevend is: het zorgtraject vult het onderwijs aan en onderwijs is aanvullend voor het zorgtraject. Dat betekent ook dat alle kinderen hun Onderwijs-Zorgarrangement krijgen aangeboden tussen maandagochtend 8.45 uur en vrijdagmiddag 15.30 uur en dat dit gebeurt in trajecten (in overleg behandeling en onderwijs) op maat van individuele leer- en ontwikkelingsbehoeften.
18
2. Gefaseerd werken aan krachtig onderwijs Algemeen fasemodel
naar de leefgroep. Omdat er nog geen echte
De schoolingroei naar de Wijnberg, in tijd en
eisen aan het speel-/leergedrag worden ge-
intensiteit, gebeurt fasegewijs en in nauw onder-
steld, voelt de leerling zich niet afgewezen of
ling overleg. We maken hierbij een onderscheid
op de huid gezeten. Zo leert deze de school op
tussen kinderen die nog niet eerder een school heb-
een positieve manier kennen en komt het over
ben bezocht, kinderen die voorbereid worden op
een eventuele schoolangst heen. De tijd dat
terugplaatsing naar het onderwijs en jeugdigen die
de leerling naar school komt wordt langzaam
voorbereid worden op het invullen van een plaats
uitgebouwd.
in de arbeidsmarkt (eventueel met ondersteunend deeltijd onderwijs).
•
Fase 2. Speel-/leervoorwaardelijke fase In deze fase wordt vooral gewerkt aan het optimaliseren van het speel-/leergedrag. Er is
Jonge kinderen (van 3 tot 5 à 6 jaar)
aandacht voor het sociaal functioneren (samen
Bij de jonge kinderen zijn veelal onbegrepen ge-
spelen en werken), vergroten van de concen-
drags- en ontwikkelingsproblemen reden voor aan-
tratie en taakspanne, leervoorwaardelijke
melding bij een zorginstantie. Vanuit het onderwijs
functies en creativiteit. Indien nodig wordt
wordt de Wijnberg op diverse manieren betrokken
er aandacht besteed aan de faal- of prestatie-
bij de diagnostiek en ontwikkelingsstimulering van het kind. Hierbij kan men denken aan advisering en consultatie, observatie in groeps- of klassen-
•
angst. Fase 3. Buitenschoolfase In deze fase gaat het met de leerling zo goed,
verband, gerichte ontwikkelingsstimulering op de
dat het niet langer aangewezen is op onderwijs
leefgroep en het begeleiden naar een geleidelijke
bij de Wijnberg. Dan wordt een passende vorm
school-ingroei. Tevens kan de ‘module onderwijs’
van onderwijs in de regio gezocht. Waar moge-
bijdragen aan een goede voorbereiding op en over-
lijk zetten we ambulante begeleiding in of een
gang naar de vervolgschool. De module onderwijs
andere vorm van onze services en dienstverle-
wordt als proces aangeboden in samenwerking met
ning in het kader van de nazorg.
de Mutsaersstichting. Dit proces verloopt fasegewijs en in nauwe onderlinge afstemming:
•
•
SCHOOLVOORBEREIDENDE FASE Fase 0. Schoolvoorbereidende fase
versterken speel-/leergedrag op de leefgroep
In deze fase is het kind nog niet aan schoolbe-
kennismaken met leraar
zoek toe. Diagnostiek, observatie en ontwikke-
observatie
lingsstimulering vindt op de leefgroep plaats.
≤≥
De school heeft een adviserende of ondersteu-
SCHOOLVOORWAARDELIJKE FASE
nende functie. Het kind raakt vertrouwd met
kennismaken met school
het aanbod van gestructureerd speel-/leer-
wennen aan een schoolritme
materiaal, aanwezigheid van onderwijsme-
≤≥
dewerkers en één-op-één-contacten met een
SPEEL-/LEERVOORWAARDELIJKE FASE
instruerend karakter. In deze fase kan obser-
optimaliseren van het speel-/leergedrag
vatie plaatsvinden.
stimuleren van leervoorwaardelijke functies
Fase 1. Schoolvoorwaardelijke fase
≤≥
In deze fase maakt de leerling kennis met de
BUIT ENSCHOOLFASE
school. Het komt voor dat de leerling aan-
naar een andere school na de Wijnberg
vankelijk maar een kwartier kennismakend rondkijkt, om vervolgens weer terug te gaan
19
Het oudere schoolgaande kind (vanaf 6 jaar) Veel kinderen die bij de Wijnberg worden aange-
•
Fase 2. Leer-/werkeffectuerende fase In deze fase moeten de vruchten geplukt gaan
meld, zijn al wel eerder naar school gegaan maar
worden van het werk in de voorgaande fasen.
kunnen vanwege hun problematiek niet (meer)
Het komt erop neer dat de leerling zoveel
functioneren in hun tweede milieu van herkomst,
mogelijk leert, zowel in cognitief-didactisch als
waar het draagvlak veelal te smal is gebleken om
in sociaal-emotioneel opzicht. Indien er sprake
leer- en ontwikkelingsproblemen te voorkomen. De
is van een specifieke leerstoornis krijgt de
Wijnberg heeft bij deze kinderen als eerste doel:
leerling ondersteuning aangeboden. Leerlingen
het voorkomen van verdere terugval in het tweede
in de werkeffectuerende fase lopen vaker en
milieu en het stabiliseren van het gedrag. We gaan
langer stage om een goede werkhouding te
hierbij altijd uit van de talenten van de kinderen. De leerlingen die voorbereid worden op terug-
•
Ieren en tot een beroepskeuze te komen. Fase 3. Buitenschool/werkfase In deze fase gaat het met de leerling zo goed,
plaatsing naar een andere vorm van onderwijs,
dat het niet langer aangewezen is op onderwijs
doorlopen de schoolvoorwaardelijke fase, de
bij de Wijnberg. Dan wordt een passende vorm
leervoorwaardelijke fase, de leereffectuerende
van onderwijs en/of zelfstandig werk in de
fase en de buitenschoolfase. De leerlingen die
regio gezocht.
voorbereid worden op het invullen van een plaats in de arbeidsmarkt (eventueel met ondersteunend
Binnen het fasemodel kan sprongsgewijs regres-
deeltijd onderwijs) doorlopen de stagevoorwaarde-
sie of progressie plaatsvinden. Omdat de leraar
lijke, werkvoorwaardelijke, werkeffectuerende en
weet in welke fase de leerling zich bevindt, weet hij
de werkfase. Uiteraard kunnen leerlingen van de
ook welke eisen hij in zowel orthopedagogische als
‘leerstroom’ naar de ‘werkstroom’ overstappen.
didactische zin kan stellen aan de leerling.
•
Vooral bij oudere leerlingen is het goed mogelijk Fase 0. School-/stagevoorwaardelijke fase
om met behulp van het fasemodel op het gedrag
In deze fase gaat het erom het kind/de jongere
te reflecteren.
de school in te krijgen en het daar te houden. In veel gevallen zal deze fase in korte tijd
•
doorlopen worden. Soms is de schoolangst
SCHOOL-/STAGEVOORWAARDELIJKE FASE
of schoolaversie echter zo groot dat deze
Barrières die tot school-/stageweigering
fase (veel) meer tijd vergt. Het komt voor dat
leiden, zoals angst en agressie neutraliseren;
het kind/de jongere aanvankelijk maar een
introductie, observatie en voorlopige diagnos-
kwartier kennismakend rondkijkt, om vervol-
tiek
gens weer terug te gaan naar de leefgroep.
≤≥
Omdat er nog geen echte eisen aan het werk
LEER-/WERKVOORWAARDELIJKE FASE
worden gesteld, voelt het kind/de jongere zich
Optimaliseren van het leer-/werkgedrag,
niet afgewezen en worden er meer positieve
stimuleren van de sociaal-emotionele ontwik-
ervaringen opgedaan.
keling en zonodig procesanalyse
Fase 1. Leer-/werkvoorwaardelijke fase
≤≥
In deze fase wordt vooral gewerkt aan het op-
LEER-/WERKEFFECTUERENDE FASE
timaliseren van het leer- en werkgedrag. Het
Stabilisering en verankering van het
gaat hierbij om het verhogen van de motivatie,
leer-/werkgedrag; aandacht voor specifieke
het beïnvloeden van het zelfbeeld en de zelf-
orthodidactische problemen
redzaamheid, het leren maken van een plan,
≤≥
het leren nauwkeurig te werken, enzovoort.
BUIT ENSCHOOL/WERKFASE
Ook wordt meer een beroep gedaan op het
Naar een andere school/werkplaats buiten
samenwerken van de leerlingen. Indien nodig
de Wijnberg
wordt er aandacht besteed aan de faal- of prestatieangst. Leerlingen in de werkvoorbereidende fase starten met oriënterende stages.
20
Fasemodel volgens de KEC formule Het fasemodel volgens de Kennis en Expertise-
•
Kind stroomt in via onderwijs a. Het ontwikkelingsprofiel van het kind
centra formule (KEC formule), is een model dat
wordt in beeld gebracht / waar mogelijk
geldt voor àlle leerlingen. Het model beschrijft de
wordt behandeling daar vroeg bij
volgende stappen, die in afstemming met alle be-
betrokken.
trokkenen rondom het kind/jeugdige, en het kind/
b. Onderzoeken: talent-motivatie; pedago-
jeugdige zelf, worden doorlopen.
gisch-didactisch; psycho-diagnostisch; ont
wikkelingsprofiel leerling helder; Care4 /
Kind stroomt in via jeugdhulpverlening / zorg
Een kind - een gezin - een plan!
a. Het ontwikkelingsprofiel van het kind
c. Gesprekken met kind en met ouders (apart
wordt in beeld gebracht / waar mogelijk
/ samen); vaststellen Ontwikkelingsprofiel:
wordt onderwijs daar vroeg bij betrokken.
in gezamenlijke overeenkomst.
•
b. Onderzoeken: talent-motivatie;
d. Onderwijs wordt stapsgewijs & doelgericht
pedagogisch-didactisch; psycho-diagnos-
gevolgd: op maat en in de mate waarin dat
tisch; ontwikkelingsprofiel leerling helder;
mogelijk is; groeiplan!
Care4 / Een kind - een gezin - een plan!
e. Onderwijs & Zorg overlappend,
c. Gesprekken met kind en met ouders (apart
aanvullend, hand in hand; Zorg &
Onderwijs overlappend, aanvullend, hand
d. Stapsgewijs & doelgericht wordt de weg
in hand.
f. Onderwijs meerdert - zorg mindert
/ samen). naar school gevonden.
e. Zorg & Onderwijs overlappend, aanvul-
> doel: zo mogelijk reguliere uitstroom na
lend, hand in hand; Onderwijs & Zorg over-
intensief kort-tijdelijk traject.
lappend, aanvullend, hand in hand.
g. Driemaandelijkse evaluaties / staven /
f. Zorg mindert - Onderwijs meerdert
leerling-ouder-bc-overleggen.
> doel: zo mogelijk reguliere uitstroom na
h. Bezien wat er (ambulant) in de andere
intensief kort-tijdelijk traject.
milieus nog dient te gebeuren (de thuissi-
tuatie / de nieuwe school) teneinde een
zorgvuldige, op succes gerichte overdracht
mogelijk te maken.
21
De inrichting van het onderwijs
Hierin hanteren we de drie verschillende uit-
De onderbouw van het SO
stroomrichtingen:
Het onderwijs aan het jonge kind stelt zich ten
•
Arbeidsgerichte leerweg (AGL)
doel, om in aanvulling op de opvoeding thuis en de
•
Dagbestedingsgerichte leerweg (DGL)
behandeling, in een sfeer van veiligheid, geborgen-
•
Vervolgonderwijsgerichte leerweg (VGL)
heid, uitnodiging en stimulering, het jonge kind te
Het onderwijs binnen het VSO richt zich op theorie
begeleiden in zijn totale ontwikkeling en om zich
en praktijk. Op basis van talenten van de leerlingen
te oriënteren in zijn wereld, zodat hij nu en later op
en het vastgestelde uitstroomperspectief wordt
eigen niveau en op basis van zijn erkende, eigen in-
bekeken welke arrangementen verder ingezet kun-
dividualiteit en talenten kan en mag functioneren.
nen worden.
Regelmatig worden observaties uitgevoerd om te signaleren, maar tevens om hiaten en vorderingen
Lesrooster
waar te nemen en daarover te rapporteren. Vanuit
De volgende vakken worden aangeboden:
deze observaties stellen we doelen op die vastge-
•
Taal/spelling;
legd worden in het Ontwikkelingsprofiel van iedere
•
Lezen (technisch en begrijpend);
leerling.
•
Rekenen/wiskunde;
•
Schrijven;
De aanvangsgroep, midden- en bovenbouw van het SO
•
Engels;
Vanaf de aanvangsgroep werken we op een andere
•
Oriëntatie op jezelf en de wereld (aardrijks-
manier met onze leerlingen. In de lessentabel
kunde, geschiedenis, natuur en techniek,
wordt globaal weergegeven hoeveel tijd we per
verkeer, sociale redzaamheid en sociale vaar-
week aan de verschillenden vakken besteden.
digheden, burgerschap en maatschappelijke
Het gaat hier om gemiddelden die enigszins per leerjaar kunnen verschillen. Wij gaan uit van een
verhoudingen); •
reguliere lessentabel. De nadruk valt op taal/spelling, lezen en rekenen. Daar zijn de leerlingen de helft van de week mee bezig. Binnen de vakge-
Kunstzinnige oriëntatie (muziek, drama, tekenen en handvaardigheid);
•
Bewegingsonderwijs (waaronder ook zwemmen).
bieden technisch en begrijpend lezen, spelling en rekenen, werken we met voor de Wijnberg op maat
Per kind zal nagegaan worden welke vakken er
gemaakte leerlijnen en groepsplannen. In de Units
(nog) wel/niet aan bod zullen of kunnen komen.
wordt gewerkt in gedifferentieerde ontwikkelgroepen voor rekenen, spelling en begrijpend
Leerlingen (in een Onderwijs-Zorgcombinatie) die
lezen. Alle klassen zijn op hetzelfde moment bezig
in de onderbouw en aanvangsgroep zitten volgen
met hetzelfde vakgebied. Leerlingen worden ge-
minimaal 930 uur les per jaar. Leerlingen die
clusterd op niveau en ontvangen instructie op maat
in de middenbouw en bovenbouw zitten volgen
en naar behoefte. De talenten en interesses van
minimaal 1000 uur les per jaar. Leerlingen van
leerlingen worden ingezet om toe te werken naar
het VSO volgen op jaarbasis minimaal 1000 uur
het uitstroomperspectief. Leerlingen hebben een
onderwijs.
grote invloed op het eigen leren en de eigen ontwikkeling. Deze ontwikkeling wordt onder andere
Voor een aantal leerlingen is het mogelijk dat zij
zichtbaar gemaakt in het Portfolio.
deze uren niet halen omdat, zowel door de school als door de zorg aangegeven wordt, dat hele dagen
Het VSO
onderwijs volgen niet mogelijk is. Voor deze leerlin-
Het werken in het VSO borduurt voort op het wer-
gen wordt een ingroeiplanning (onderwijs en zorg)
ken in de bovenbouw van het SO bij de Wijnberg.
vastgesteld, waarin getracht wordt de leerling op
Het onderwijs baseert zich op de leerlijnen zoals
een bepaald moment hele dagen onderwijs te laten
deze opgesteld zijn door de CED-groep, gerelateerd
volgen.
aan de kerndoelen voor het VSO.
22
3. Het Ontwikkelingsprofiel van de leerling Ontwikkelingsprofiel
Het ontwikkelingsperspectief van de Wijnberg is
Het Ontwikkelingsprofiel van de leerling bij de
een onderdeel van het brede Ontwikkelingsprofiel
Wijnberg is iets wat specifiek over de leerling gaat.
en is een levend document waarbij alle leraren die
Het geeft een inschatting van de ontwikkelingsmo-
met dit kind te maken hebben, betrokken worden.
gelijkheden voor een bepaalde periode en zegt iets
Daarnaast wordt de leerling zelf en zijn ouders
over het verwachte uitstroomniveau van een leer-
erbij betrokken, niet enkel bij het evalueren, maar
ling. Daarnaast beschrijft het welke (onderwijs)doe-
ook bij het opstellen ervan > gedeeld eigenaar-
len er kunnen worden behaald. Hiermee helpt het
schap. Leraren beschikken over competenties
Ontwikkelingsprofiel om doelgericht te plannen
die nodig zijn om de doelen en ondersteuning die
en te werken. Vermeld zijn verschillende facetten,
beschreven staat ook daadwerkelijk te kunnen
zoals het didactische, het sociaal-emotionele, het
realiseren.
ontwikkelingsperspectief, inbreng en doelen vanuit de leerling zelf. Dit Ontwikkelingsprofiel stellen we
De Wijnberg stelt bij plaatsing voor iedere leer-
op in samenwerking met de leerling, zijn ouders
ling een Ontwikkelingsprofiel op. We gebruiken
en/of verzorgers en indien van toepassing met de
een samenhangend systeem van instrumenten en
samenwerkingspartners vanuit de zorg.
procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. Middels tussentijd-
Door het verwachte uitstroomniveau te voorzien
se evaluaties stellen we vast of de leerlingen zich
van streefdoelen, krijgen wij als Onderwijsexper-
ontwikkelen conform het Ontwikkelingsprofiel
tise zelf, de leerling en zijn ouders en de onder-
en naar aanleiding hiervan worden beredeneerde
wijs-zorgpartners inzicht in waar naartoe wordt
keuzes gemaakt. Het onderwijs en de ondersteu-
gewerkt. Het werken met doelen zorgt ervoor dat
ning wordt planmatig uitgevoerd.
het maximale uit de leerling wordt gehaald. Dit kan inhouden dat een leerling het eindniveau van
Onderwijsopbrengsten
groep 8 niet behaalt, maar wel het maximale uit de
Binnen de Wijnberg hebben wij als doel iedere
leerling wordt gehaald (eruit halen wat erin zit –
leerling een leeromgeving te bieden waarin hij op-
we steken hierbij hoog in). Het gaat om een balans
timale kansen krijgt om zijn interesses en talenten
wat haalbaar is en wat de ambities zijn van zowel
te ontwikkelen en zijn capaciteiten ten volste te
de leerling, ouders alsmede de leraar. Door de
benutten. Als school bieden wij, met het kind en
einddoelen behorende bij het uitstroomniveau te
zijn ouders/verzorgers, hierin alle ondersteuning
koppelen aan het instroomniveau van een leerling,
en voorzieningen die nodig zijn om de talentont-
ontstaat de beoogde ontwikkelingslijn van een
wikkeling de ruimte te geven die nodig is. Op deze
leerling.
manier streven we naar de best mogelijke resulta-
Door het vooraf formuleren van doelen en een ont-
ten en Onderwijsopbrengsten.
wikkelingslijn, kan de Wijnberg het onderwijsaanbod afstemmen op de mogelijkheden van leerlingen.
Op basis van deze visie is de Wijnberg in de
De vorderingen van elke leerling worden vastge-
afgelopen jaren begonnen met de uitwerking van
legd (geregistreerd) in het Leerlingvolgsysteem.
de concepten ‘Ontwikkelingsprofiel’, ‘Ondersteu-
Hiermee kan vastgesteld worden of een leerling
ningsprofiel’ en ‘Onderwijsopbrengsten’. Drie be-
zich naar verwachting ontwikkelt. Hierop kan tijdig
langrijke begrippen die onlosmakelijk met elkaar
actie ondernomen worden indien de ontwikkeling
verbonden zijn en waarbij het kind centraal staat.
van een leerling anders verloopt en kunnen doelen
Het beoogde doel van de Wijnberg hierbij is om, sa-
bijgesteld worden. Dit geldt ook voor leerlingen die
men met de leerling en zijn ouders/verzorgers, een
zich sneller of beter ontwikkelen dan verwacht.
inschatting te maken van wat de leerling op onze
23
school gaat leren en daarbij aan te sluiten op het
met betrekking tot start en instroom van de
bevorderen van het leren en de ontwikkeling van
leerling.
het kind. Het ‘plannen’ van het onderwijs speelt hierbij een belangrijke rol.
•
Ontwikkelingsprofielgesprek Binnen twee weken na de start van het onderwijs wordt een Ontwikkelingsprofielgesprek
Wij streven naar maximale onderwijsopbrengsten
gepland, waarbij de leerling, ouders/verzor-
en naar het goed in beeld brengen van deze op-
gers en behandelcoördinator aanwezig zijn.
brengsten. In het streven naar maximale opbreng-
In dit gesprek wordt het Ontwikkelingsprofiel
sten wordt er bewust, schematisch en cyclisch
besproken en daar waar nodig aangevuld.
gewerkt op verschillende gebieden:
Hierin is aandacht voor het uitstroomperspec-
•
Cognitief
tief, de ondersteuningsvragen van leerling
•
Sociaal-emotioneel
en ouders/verzorgers, het didactisch niveau,
•
Leergeschiktheid
specifieke informatie betreffende de leerling
•
Tevredenheid leerlingen-ouders-vervolg-
op het gebied van gedrag en de talenten van
onderwijs. Toetskalender en toetsen
•
de leerling. Gedragsclassificatiemodel Opvoeden is in de regel een activiteit van
Naast de reguliere methodegebonden toetsen
ouders. Maar ook leraren en groepsleiders
maken we bij de Wijnberg ook gebruik van niet-
staan in een opvoedingsrelatie met kinderen
methodegebonden toetsen. In onze toetskalender
en jeugdigen. Daar waar sprake is van een
zijn alle niet-methodegebonden toetsen tijdens
problematische opvoedingssituatie (en dat
een schooljaar opgenomen. Ook hierin is er een
is bij vrijwel alle leerlingen bij de Wijnberg
basisaanbod en een eventueel verdiept aanbod om
het geval) kan het gedragsclassificatiemodel
uitgebreider didactisch onderzoek in te zetten.
helpen bij het begrijpen van de leerling en het formuleren van handelingsplannen. Het is
Voor het samenstellen van het Ontwikkelingsprofiel maken we binnen de Wijnberg onder andere gebruik van de volgende gesprekken, trainingen, instrumenten en modellen:
•
•
(beroeps)opvoeders. PAC-training De PAC methode, Preventief Actief Curatief,
Kennismakingsgesprek
is de geïntegreerde aanpak bij agressiehante-
Het eerste contactmoment over een leerling
ring die zich richt op elke vorm van agressief
vindt plaats binnen het Full Service Centrum.
gedrag, ongeacht mogelijke onderliggende
Onderwijs wordt daar zo vroeg mogelijk bij
intenties. De PAC methode is vooral gebaseerd
betrokken. Bij de aanmelding van een leerling
op de frustratie-agressietheorie, deels op de
wordt door de rapportageverantwoordelijke
instrumentele agressietheorie. Het uiteinde-
op basis van beschikbare gegevens een start-
lijke doel is om preventief, actief en curatief te
Ontwikkelingsprofiel opgesteld waarin o.a.
kunnen handelen en hiermee het terugdrin-
beschermende en belemmerende factoren
gen van agressie-incidenten.
en relevante didactische gegevens worden vermeld. Er vindt vervolgens een kennisma-
24
tevens bedoeld als communicatiemiddel voor
•
Talentontwikkeling De leerlingen die de Wijnberg bezoeken
kingsgesprek plaats met ouders/verzorgers,
maken (in een geïntegreerd traject van zorg
de leerling en waar mogelijk de behandelcoör-
en onderwijs) een levensreis, op weg naar een
dinator. Hierin is er ruimte voor kennismaking
weloverwogen doel. Centraal staat de leer-
met elkaar en het gebouw. Er worden eerste
ling (de ouders, broers en zussen, vriendjes,
indrukken uitgewisseld, eerste vragen worden
medeleerlingen): de leerling leert om te leven
beantwoord en wederzijdse verwachtingen
met zijn beperkingen, maar met inzet van
worden uitgesproken. Waar mogelijk worden
zijn talenten en mogelijkheden – met andere
eerste doelen opgesteld, die vervolgens een
woorden: de leerling leert om zelf te doen! Op
plek krijgen in het Ontwikkelingsprofiel.
basis van onze missie en visie richten wij ons
Tevens worden er concrete afspraken gemaakt
niet alleen op de ontwikkelingsstoornis maar
•
•
focussen we ook op de talenten en mogelijkhe-
een kennismakingsgesprek te realiseren. Om
den van de leerling.
toch voldoende informatie te verzamelen heb-
Werken in Units
ben we een digitale talentenkaart ontwikkeld.
Een Unit bestaat uit een aantal klassen. De
• Waarvoor heb jij het meeste talent?
Unitmedewerkers dragen gezamenlijke ver-
• Wat vind je het leukste vak op school?
antwoordelijkheid voor alle leerlingen uit de
• Wat wil je later worden?
Unit. Er vindt gezamenlijk overleg plaats. Om
• Wat zijn je hobby’s?
het onderwijsaanbod zoveel mogelijk te laten
• Wat doe je graag in je vrije tijd/na schooltijd?
aansluiten bij de onderwijsbehoefte van onze
• Wat vind je dat we zeker van jou moeten
leerlingen, stemmen we de roosters van de
weten?
verschillende klassen binnen de Unit op elkaar
• Waar heb je een hekel aan?
af. Op deze manier krijgt een leerling ook de
• Heb je vrienden?
mogelijkheid om onderwijsaanbod buiten
• Waar wil je graag mee geholpen worden?
de eigen klas te halen (klassenoverstijgend
• Ruimte om een ander, bijvoorbeeld je ouders/
werken).
verzorgers, ook iets te laten vertellen over
Kijkbril
jouw talenten.
We gebruiken in onze organisatie ‘de Kijkbril’
Op dit moment wordt deze talentenkaart niet
als kwaliteitsinstrument om de onderwijsbe-
meer verspreid bij aanmelding, maar gebruiken
hoefte van onze leerlingen in kaart te brengen
we de vragen uit de kaart in het kennismakings-
en hier ons onderwijs binnen de verschillende
gesprek. Deze informatie wordt vervolgens
Units op aan te passen. De Kijkbril is een
verwerkt in het Ontwikkelingsprofiel van de
instrument dat ingezet kan worden voor het
leerling.
meetbaar maken van de eigen Unitontwikkeling – in feite breng je er het ontwikkelings-
•
Talentmotivatiegesprek Bij het inrichten en de introductie van een thema
profiel van de Unit mee in beeld. De ‘kijkbril’
in de klas wordt uitgegaan van twee vragen: ‘Wat
heeft te maken met ‘professioneel leren’ en /
weet ik al’ en ‘Wat wil ik nog weten/leren?’. De
of het met elkaar toegroeien naar de gewenste
theorie van basisontwikkeling staat hierbij cen-
‘Professionele leer-werkgemeenschap’ die we
traal. Binnen dit concept passen ook de Talent-
willen zijn en in toenemende mate zullen gaan
motivatiegesprekken en de daaraan gekoppelde
worden! De ‘Kijkbril’ bezit 3 belangrijke ac-
portfolio’s. Tijdens een schooljaar worden 1 of 2
centen om het Unitproces te beschouwen. Die
Talentmotivatiegesprekken met de leerlingen ge-
accenten staan in volgorde van belangrijkheid!
voerd. Hier wordt ingegaan op de interesses van
De 3 accenten vormen het fundament van het
leerlingen, de sterke kanten, de ontwikkelpunten
primaire proces in de Unit:
en de manier waarop de betrouwbare volwassene daarin zou kunnen ondersteunen.
Kijkbril Unitontwikkeling:
De leraar gaat in gesprek met de leerling aan de
1.
Zicht op: ‘Wat is de onderwijsbehoefte van de
hand van een vast Wijnberg-format waarvan de
leerlingen in onze Unit?’
gesprekskern uit de volgende vragen bestaat:
2. Actief op het gebied van: ‘Hoe organiseren
• Wat doe je graag op school?
heen?’
• Wat doe je niet zo graag op school?
3. We zijn ons helemaal bewust van: ‘Wat vraagt
•
• Waar ben je goed in?
we de professionele capaciteit daar rondom
• Wat vind je nog moeilijk?
dit van de professionele attitude van ieder van
• Wat zou je later willen worden?
de Unitleden?’
• Wat heb je nodig om dit te kunnen bereiken? • Hoe kan ik jou hierbij helpen/ ondersteunen/
Digitale talentenkaart
begeleiden?
Bij de start van het VSO in schooljaar
• Welke verwachtingen heb je van mij?
2013/2014 ontbrak het vaak aan schoolinforma-
• Aan welk persoonlijk aandachtspuntje zou je
tie. Verder was het onmogelijk (in tijd) om met
graag willen werken de komende periode?
alle leerlingen voor aanvang van het schooljaar
25
•
Portfolio
de voortgang van de komende periode. Dit wordt
Binnen de Units van de Wijnberg wordt gewerkt
vastgelegd in het Ontwikkelingsprofiel. Dit over-
met een Portfolio. Het Portfolio is een verzame-
leg wordt geleid door de behandelcoördinator
ling van werk, gesprekken en foto’s, waarmee
van de Mutsaersstichting.
de kinderen hun eigen ontwikkeling in beeld
•
hebben gebracht.
Evaluatiebespreking intern Voor leerlingen die geen behandelrelatie met
Evaluatiebespreking Full Service Centrum (FSC)
de Mutsaersstichting hebben, vindt twee keer
De rapportageverantwoordelijke of plaatsver-
per jaar een interne evaluatiebespreking plaats
vanger van de Wijnberg is aanwezig tijdens het
onder regie van de behandelcoördinator uit het
evaluatieoverleg van de verschillende behandel-
Kwaliteitsteam Services van de Wijnberg. Indien
eenheden van het FSC. Tijdens deze bespreking
nodig kan de gedragswetenschapper hierbij
wordt het functioneren van de leerling op school
worden uitgenodigd. In overleg met ouders/ver-
ingebracht en vindt er een afstemming plaats
zorgers wordt het Ontwikkelingsprofiel geëva-
tussen onderwijs en zorg. De afgelopen drie
lueerd en bijgesteld voor de komende periode in
maanden worden geëvalueerd en er worden
samenhang met het behandelbeleid.
doelen (bij)gesteld en afspraken gemaakt over
26
•
4. Leerlingenzorg Instroom-doorstroom-uitstroom
Leerlingenadministratie
Het Full Service proces (werken volgens de KEC-
De leerlingenadministratie van de Wijnberg vormt
formule) van de Mutsaersstichting en de Wijnberg
een factor van onschatbare waarde in het proces
kent een hoge 'turnover'. Er is dagelijks sprake van
van leerlingenzorg en de organisatie van de leer-
instroom, doorstroom en uitstroom van leerlingen.
lingenzorg.
In de praktijk komt het er op neer dat een derde
Binnen de leerlingenadministratie wordt de
deel van de schoolpopulatie van de Wijnberg jaar-
gehele routering van aanmelding tot ontslag van
lijks uitstroomt (uitstroom die herbezet wordt door
leerlingen gevolgd, maar worden ook de persoon-
nieuwe leerlingen) en dat de schoolpopulatie van
lijke gegevens van leerlingen bewaard, actueel
de Wijnberg zich derhalve elke 3 jaar vernieuwt!
gehouden, worden er kengetallen gegenereerd
We zijn géén verblijfsschool. We laten ruim 100
ten behoeve van sturing en management, vindt
leerlingen meer gebruik maken van onze Onder-
er administratieve ondersteuning plaats in het
wijsexpertise - waaruit blijkt dat de Wijnberg een
kader van leerlingenzorg en worden processen en
enorme bijdrage levert aan de vereveningsop-
procedures bewaakt.
dracht van de zes samenwerkingsverbanden.
Gegevens worden gegenereerd en bewaard in het
In die zin vinden we dan ook dat we ten aanzien
Leerling Administratie Systeem (LAS) Parnas-
van de toegevoegde waarde ten behoeve van Pas-
Sys voor zowel SO als VSO. Verder wordt er ten
send Onderwijs en zijn opdracht aan het speciale
behoeve van zaken en stukken, die in het kader
onderwijs om zorg te dragen voor flexibele maat-
van leerlingenzorg snel ter hand genomen moeten
werktrajecten, aantonen dat we met onze integrale
kunnen worden, een ‘papieren’ leerlingdossier
Onderwijs-Zorgarrangementen van grote beteke-
bijgehouden per leerling.
nis kunnen zijn voor het reguliere onderwijs, dat op deze wijze een aantrekkelijke oplossing binnen
Leerlingvolgsysteem
bereik krijgt voor haar individuele bestuurlijke
Het Leerlingvolgsysteem (LVS) bij de Wijnberg
zorgplicht voor àlle leerlingen.
bestaat uit ParnasSys voor het SO en SOM voor het VSO. De systemen zijn aan elkaar gekoppeld. In dit
Digitale kwaliteitssystematiek Care4
systeem kunnen onder andere de toetsresultaten
Ten dienste van het Ontwikkelingsprofiel, doelstel-
worden vastgelegd, het Ontwikkelingsprofiel van
lingen die worden nagestreefd, dagelijkse gang
de leerling worden toegevoegd, kunnen groeps-
van zaken, diagnoses, opbrengsten, een team van
plannen en –overzichten beheerd en bekeken
professioneel betrokkenen en vlotte communicatie
worden, zijn de leerlijnen inzichtelijk en kan infor-
over en rondom leerlingen is er een digitale kwali-
matie met betrokkenen worden gedeeld.
teitssystematiek ontwikkeld, waarvan zowel zorg als onderwijs gebruik maakt, met de naam Care4. De leraren en onderwijsassistenten van de Wijnberg hebben de training ten aanzien van het juiste gebruik van deze digitale systematiek volbracht en maken gebruik van het systeem. Zij kunnen digitale documenten lezen, wijzigen, invoeren en logboeken bijhouden. Verdere ontwikkelingen van het digitale systeem worden bijgehouden in vervolgtrainingen, zodat de vaardigheden van de medewerkers up-to-date zijn in het gebruik ervan.
27
Sociaal-emotionele ontwikkeling
voorop, waarbij de aanpak wordt aangepast aan
Het onderwijs bij de Wijnberg richt zich veelal op
het individuele kind met zijn/haar mogelijkheden
de sociaal-emotionele ontwikkeling. Medewerkers
van dat moment. Belangrijk is dan ook de leerling
van de Wijnberg zien kinderen niet als een gelabeld
te vergelijken met zichzelf en niet met anderen,
probleem, maar juist als opgroeiende mensen die
waarbij gewerkt wordt aan acceptatie van zichzelf
leren om zich van hun menselijke mogelijkheden
en zijn/haar problematische beperking. Concreet
en talenten bewust te worden. Die mogelijkheden
betekent dit dat we aan conflicten en andere
en talenten zijn er, ondanks de gediagnosticeerde
emotionele gebeurtenissen aandacht besteden en
beperkingen. Beide kanten van de ontwikkeling
dit bespreekbaar maken. Dit gebeurt door gesprek-
vragen aandacht: ruim gebruik maken van en
ken met individuele leerlingen, maar ook door
inzetten op de kracht van elk kind en elk kind leren
middel van kringgesprekken en in spelvorm, al dan
om met de gegeven beperkingen om te gaan, in sa-
niet naar aanleiding van een bepaalde gebeurte-
menspel met anderen groot en klein. Deze pedago-
nis. Daarnaast wordt de leerlingen gelegenheid
gische opdracht staat centraal in het leven en leren
geboden om samen te werken en samen te spelen
van de Wijnbergleerlingen. Een kind dat lekker
in vrijere of gebonden situaties. Dit betekent ook
in zijn vel zit, komt vervolgens ook weer beter tot
dat het toepassen van straf en beloning afhankelijk
leren (de didactische opdracht). Waar mogelijk kan
wordt gesteld van de fase waarin het kind in zijn of
de didactische opdracht ondersteunend zijn voor de
haar ontwikkeling zit en van de aanwezige proble-
pedagogische opdracht.
matiek.
Wij willen de leerlingen met vaste personen in aanraking brengen. In het handelen van de medewerker staat een positief structurerende benadering
28
Cognitieve ontwikkeling
zijn. Dit betekent dat wij samen met de leerlingen
Het onderwijs richt zich tevens op de verstandelijke
op weg gaan en hen steunen in het zoeken naar
(cognitieve) ontwikkeling. Om de verstandelijke
oplossingen voor vragen en problemen van allerlei
ontwikkeling en het verwerven van kennis moge-
aard. Wij streven ernaar technieken aan te leren
lijk te maken, beschouwen wij de sociaal-emoti-
om zich creatief te kunnen uitdrukken.
onele problematiek als eerste gegeven waaraan gewerkt wordt. Enerzijds houden wij rekening
Cultuureducatie
met de verstandelijke mogelijkheden van elk kind,
Groenbeleid, duurzaamheid en kinderen in contact
anderzijds wordt er gewerkt vanuit de belemme-
brengen met de natuur, staan binnen ons Full
ringen die de sociaal-emotionele problematiek met
Service Centrum hoog in het vaandel. De Wijn-
zich meebrengt. Concreet houdt dit in, dat wij er
berg participeert in een regionaal netwerk van
voor zorgen dat bij het aanbieden van de vak- en
culturele instellingen en met personen die actief
vormingsgebieden de benodigde structuur, rust
zijn op het gebied van kunst, cultuur en natuur.
en regelmaat worden geboden, aangezien dit bij
Onder cultuureducatie verstaan we alle educatieve
de leerlingen in onvoldoende mate aanwezig is.
activiteiten en vormen waarbij cultuur als middel
Dit betekent dat we zorgen voor voldoende afwis-
wordt ingezet. Vormen van educatie die beogen de
seling, veel herhaling en een op de individuele
leerlingen in contact te brengen met kunst, cul-
leerling afgestemd aanbod, zowel qua instructie
tuur, erfgoed en media in actieve, receptieve dan
als qua verwerking, rekening houdend met de
wel reflectieve vorm. Bij de Wijnberg wordt een
individuele taakbelasting en taakaanpak. Structuur
fundament gelegd voor de culturele ontwikkeling
houdt voor ons ook in dat er gewerkt wordt vanuit
van kinderen, het pad dat zij doorlopen van kennis-
een overzichtelijk dagritmepakket met aandacht
making met kunst en cultuur naar het ontwikkelen
voor inspannende en ontspannende taken. De leer-
van de eigen talenten. Er zijn vele raakvlakken met
stof wordt zodoende aangepast aan de mogelijkhe-
burgerschap, techniek en wetenschap.
den die de leerlingen ons stellen en niet andersom. Wij hechten aan het realiseren van effectieve
De zorg voor het inrichten van een krachtige leer-
leertijd: de tijd die voor het verwerven van cogni-
en leefomgeving dient een gezamenlijke verant-
tieve en instrumentele vaardigheden (taal/spel-
woordelijkheid te zijn van onderwijs, cultuursector
ling, lezen, rekenen/wiskunde, begripsvorming,
en overheid. Elk van deze partijen heeft zijn eigen
schrijven, wereldoriëntatie) op het lesrooster staat,
verantwoordelijkheid, maar alleen een gezamenlij-
moet maximaal benut worden.
ke inspanning (samenwerking, onderling overleg, kennisuitwisseling) leidt ertoe dat cultuureducatie
Zintuiglijke- en motorische ontwikkeling
tot bloei kan komen en wordt geïntegreerd in het
Bij veel van onze leerlingen is de ontwikkeling ver-
brede aanbod van passende Onderwijs-Zorgarran-
traagd. Dit houdt in dat wij hieraan extra aandacht
gementen binnen het Full Service Centrum.
besteden. Om aan specifieke belemmeringen te werken bieden wij, naast de lessen bewegings-
Onze aanpak is maximaal integraal en leidt tot een
onderwijs en zwemmen, de leerlingen (en zeker
doorgaande lijn van 4 tot 18 jaar waarbij de brede
de jongere kinderen) regelmatig de mogelijkheid
onderwijs-zorgbehoefte van kinderen leidend is
om extra bewegingservaring op te doen, zowel in
voor onze culturele keuzes. Cultuureducatie is
gebonden als in vrije situaties.
volledig geïntegreerd in ons denken en handelen
Tijdens een jaarlijkse sportdag wordt aan het bewe-
binnen het brede aanbod van passende Onderwijs-
gings- en spelelement op een uitnodigende en vaak
Zorgarrangementen en wordt een vast onderdeel
spannende wijze vorm en inhoud gegeven.
in het Ontwikkelingsprofiel van elk kind. Dit houdt in dat de kerndoelen Kunstzinnige Oriëntatie
Creativiteit
zijn geïntegreerd in ons totale aanbod en volledig
Het onderwijs richt zich op het ontwikkelen van de
in samenhang zijn met alle andere kerndoelen.
creativiteit. Wij zijn van mening dat dit niet beperkt
Samenhang is zichtbaar door de koppeling van mis-
moet blijven tot de beeldende vorming, maar een
sie, visie en succesbepalende factoren.
onderdeel van het totale vormingsaanbod moet
29
De cyclus van ‘ervaren-beleven-leren-begrijpen’
Thema’s en projecten
is overal in zichtbaar. Onze leerlingen leren actief
De Wijnberg richt zich nadrukkelijk op onder-
door aan te sluiten bij de verschillende vormen van
wijskundige samenwerking vanuit gezamenlijke
intelligentie en door de inzet van alle zintuigen.
Unitverantwoordelijkheid. Dit houdt in dat we met
We zijn samen verantwoordelijk voor cultuuredu-
elkaar de regie voeren over het primaire proces in
catie en leveren hiervoor de bijdrage die binnen
een Unit en mogelijkheden zoeken voor het werken
ieders mogelijkheden ligt. We zetten alle talenten
in gedifferentieerde ontwikkelgroepen om zo, in
van onze leerlingen en medewerkers bewust in.
gezamenlijkheid, beter te kunnen aansluiten bij
Wij organiseren samen met anderen (dus ook het
de talenten en ontwikkeling van de leerling. Leren
culturele veld), op basis van de ondersteuningsbe-
met en van elkaar, zowel op kindniveau als op vol-
hoeften van onze kinderen, ons aanbod. Uitkom-
wassene niveau, speelt hierbij een belangrijke rol.
sten, resultaten en opbrengsten worden in beeld
Daarbij zullen onderwijsactiviteiten worden aan-
gebracht en vastgelegd in ieders Ontwikkelings-
geboden in de vorm van gezamenlijke thema’s en
profiel en Portfolio.
projecten.
Multimedia – social media – mediawijsheid
Waarden en normen
Leerlingen bij de Wijnberg zijn een deel van de
Het onderwijs richt zich op de ontwikkeling van
dag bezig met media. Ze zoeken informatie op,
waarden en normen. Wij streven ernaar elk kind,
leggen beelden vast, communiceren met elkaar en
zover mogelijk, te leren personen en/of zaken te
profileren zichzelf. Onze leerlingen missen veelal
accepteren, te begrijpen en te respecteren. Het
het inzicht om informatie te duiden en hebben niet
leren van verdraagzaam en begrijpend te zijn
altijd het besef om op een juiste manier te com-
voor mensen van welke geaardheid dan ook, sluit
municeren via de nieuwe media. De taak van de
hierbij aan. Tevens trachten we het kind te laten
leraar hierin is om de leerlingen te leren omgaan
ervaren dat het geaccepteerd wordt in zijn gehele
met media, technieken aan te leren om informatie
hoedanigheid. Wij als medewerkers steunen hierin
te zoeken en te analyseren en vaardigheden mee
het kind, zodat het zich op zijn gemak kan voelen.
te geven om gebruik te kunnen maken van de vele
Wij streven ernaar dat de kinderen leren zich te
vormen van moderne media.
ontwikkelen als individu deel uitmakend van de samenleving, met een aantal mogelijkheden en
Mediawijsheid betreft alle kennis en vaardigheden
onmogelijkheden. Het kind kan zo leren te voldoen
en de mentaliteit die mensen nodig hebben om
aan bepaalde regels en zichzelf bepaalde regels
bewust, kritisch en actief mee te doen in de wereld
opleggen om (zelfstandig) te kunnen functioneren
van vandaag en morgen, waarin media een bepa-
in de maatschappij.
lende (hoofd)rol spelen. Binnen de Wijnberg leren wij de leerlingen bekend raken met de verschil-
Leer- en ontwikkellijnen
lende (digitale) vormen van media. We verbinden
Onze Onderwijsexpertise werkt actief aan het
mediawijsheid aan de kerndoelen en einddoelen
implementeren van leerlijnen, conform de Kwali-
van verschillende vakgebieden en laten onze activi-
teitsagenda Speciaal Onderwijs, maar ook volgens
teiten en materialen hierop aansluiten.
de eigen interne wens om het Ontwikkelingsprofiel
Thuis zijn in oude en nieuwe media is van groot be-
van leerlingen beter in beeld te krijgen en om op
lang om in de huidige maatschappij goed te kunnen
die manier het Ontwikkelingsprofiel beter te laten
functioneren. Media worden ingezet op de Wijn-
aansluiten bij het best passende onderwijsaanbod.
berg om informatie te verstrekken. Bijvoorbeeld
Een leerlijn is een opbouw van realistische tus-
het laten uitgaan van een nieuwsbrief of mailbe-
sendoelen, passend bij de leeftijd van leerlingen,
richt. Ook worden media ingezet om informatie te
die elkaar logisch opvolgen en leiden naar een
verwerven: zoekfuncties op internet, Wikipedia,
einddoel. Leerlijnen beschrijven de inhoud van
educatieve games. Tevens vindt er ook communi-
de doelen van de verschillende niveaus. Wanneer
catie plaats met de inzet van media: chatfuncties,
er inhoudelijk, op basis van een leerlijn, beschre-
Facebook, forums, platforms en andere vormen
ven wordt wat er minimaal verwacht wordt van
van sociale media.
de leerlingen, worden leerroutes beschreven.
30
Deze leerroutes leiden uiteindelijk naar een uit-
Leergeschiktheid
stroombestemming. Al naar gelang de verwachte
Zoals eerder geformuleerd zien wij kinderen niet
uitstroombestemming van de leerling kunnen on-
als een gelabeld probleem, maar als opgroeiende
derdelen van de leerlijn toegevoegd of weggelaten
mensen die leren zich bewust te worden van hun
worden. Elke methode is gebaseerd op een leerlijn,
talenten en mogelijkheden. We zetten in op de
maar vaak biedt een methode meer oefenstof aan
kracht van elk kind en op het elk kind leren om te
dan noodzakelijk of wenselijk. Om zicht te heb-
gaan met de gegeven beperkingen, in samenspel
ben op welke onderdelen belangrijk zijn moet de
met anderen (groot en klein). De pedagogische
methode nader worden bekeken en moet er een
opdracht staat centraal in het leven en leren van de
verdeling worden gemaakt van de leerstof in de
Wijnbergkinderen. Om ervoor te zorgen leerlin-
verschillende leerarrangementen zoals die worden
gen weer zo optimaal mogelijk mederegisseur van
gehanteerd. Er wordt in de leerlijnen onderscheid
hun eigen leren te laten zijn, investeren we als
gemaakt in vakspecifieke en leergebiedoverstijgen-
team nadrukkelijk in het ontwikkelen van en leren
de (bijvoorbeeld sociale competentie). De leerlij-
inspelen op wat wij noemen ‘Leergeschiktheid’. We
nen van technisch en begrijpend lezen, rekenen,
zien de ontwikkeling van het kind als het resultaat
spelling en sociaal-emotionele ontwikkeling als
van doelgerichte afstemmingsprocessen tussen
onderdeel van de pedagogische opdracht van de
professionele volwassenen en de leerling in een
school, zijn geïmplementeerd.
Onderwijs-Zorgarrangement.
Groepsoverzichten
•
Het groepsoverzicht wordt gebruikt voor:
Ons kernproces als Onderwijsexpertise valt als volgt te omschrijven: het leren van onze leerlin-
•
Het maken van een nieuw groepsplan;
gen is rechtstreeks gebonden aan de pedago-
•
Het signaleren van leerlingen die extra aan-
gische omgeving, de pedagogische benadering
dacht of individuele begeleiding nodig hebben;
en het pedagogisch klimaat. De pedagogische
Het benoemen van specifieke onderwijsbe-
opdracht van de Wijnberg is voor elke leerling:
hoeften van leerlingen;
het vergroten van de leergeschiktheid.
• •
Het clusteren van leerlingen met vergelijkbare onderwijsbehoeften.
•
Onze kernopdracht als Onderwijsexpertise is derhalve het scheppen van een veilige leerom-
Bij de evaluatie wordt bekeken of de gestelde doe-
geving met betrouwbare volwassenen en een
len bereikt zijn, de geplande activiteiten afgerond
betekenisvol onderwijsaanbod, waarin de
zijn en of de leerlingen geprofiteerd hebben van
leerling zich (opnieuw) competent gaat voelen
het onderwijsaanbod en aanpak. Ook reflecteert
én in gezamenlijkheid (= in samenspraak
de leraar op het eigen handelen in het licht van de
met leerling, ouders/verzorgers, behande-
ondersteuningsbehoefte van de leerlingen (op leer-
ling, school van herkomst) ontdekken wat de
lingenniveau, op klassenniveau en op Unitniveau).
leerling nodig heeft om weer in ontwikkeling te komen.
Groepsplannen Na het evalueren van het groepsplan clustert de leraar de leerlingen met vergelijkbare onderwijsbehoeften in maximaal drie groepen. Er wordt geclusterd via convergente differentiatie en daarbij wordt ingedeeld op basis van instructiebehoeften. Daarbij worden verschillende arrangementen aangeboden. We werken met maximaal drie arrangementen bij technisch en begrijpend lezen, rekenen en taal/spelling. In het groepsplan worden de doelen geformuleerd die de leerlingen moeten bereiken. De leraar omschrijft met welke materialen, middelen en leerstof hij dat gaat doen en hoe dat er organisatorisch uitziet.
31
De afgelopen schooljaren hebben expliciet in het
In het veiligheidsplan van de Wijnberg Onder-
teken gestaan van de pedagogische opdracht van
wijsexpertise SO / VSO wordt verder beschreven
de school. Het verder ontwikkelen van leerge-
op welke wijze de Wijnberg werkt aan een veilige
schiktheid en het als professional steeds vaardiger
werk- en leeromgeving. Er staan concrete en hel-
worden in het realiseren van leergeschiktheid
dere afspraken in over preventieve maatregelen,
krijgt vorm en inhoud vanuit dat pedagogische
scholing en professionalisering van medewerkers,
kader.
de schoolregels en -afspraken en het werken met protocollen. Het plan bevat een beschrijving van
De pedagogische opdracht
preventieve maatregelen die getroffen zijn/worden
Zoals eerder beschreven staat de pedagogische
om de veiligheid van leerlingen, medewerkers en
opdracht centraal in het leven en leren van de
bezoekers te waarborgen en onveilige situaties te
Wijnbergleerlingen. Een kind dat lekker in zijn
voorkomen, zoals het omgaan met sociale media,
vel zit, komt vervolgens ook weer beter tot leren
gedragscodes en omgangsregels voor leerlingen,
(de didactische opdracht). Waar mogelijk kan de
ouders en medewerkers, bedrijfshulpverlening en
didactische opdracht ondersteunend zijn voor de
de jaarlijkse Risico Inventarisatie en Evaluatie. Dit
pedagogische opdracht. Kinderen hebben recht op
plan bevat verder heldere procedures over welke
een gelukkige en stimulerende schooltijd. Wij wil-
curatieve maatregelen er genomen worden bij ern-
len graag dat kinderen opgroeien in een liefdevolle
stige incidenten en calamiteiten, een beschrijving
omgeving, waarin ze de ruimte krijgen om te leren
van het incidentenregistratiesysteem en de taken
en optimaal tot ontwikkeling te komen. Om tot
en bevoegdheden van de veiligheidscoördinator.
leren te kunnen komen dienen kinderen goed in hun vel te zitten en zich gelukkig te voelen. Een
Leerlingenpopulatie
schoolklimaat kan veranderen als iedereen (kinde-
Problematieken van onze leerlingen
ren, leerlingen, ouders) meegaat in de gedragsver-
De ontwikkeling van de leerlingen wordt geken-
andering. Zo ontstaat er een gedragsverandering
merkt door een disharmonisch ontwikkelingspro-
van binnenuit.
fiel. De kinderen kenmerken zich door hun grote behoefte aan rust, regelmaat en structuur en een
Veiligheid
met veel zorg op te bouwen ritmiek van leven
Ten aanzien van het aspect schoolklimaat en
en leren. Binnen de elkaar aanvullende profes-
sociale veiligheid maken we een krachtige verbin-
sionaliteit van Zorg en Onderwijs geldt voor onze
ding met de pedagogische opdracht van de school.
kinderen dat aandacht en vertrouwen van volwas-
Hét fundament voor onze school als pedagogische
senen, maar ook ervaren dat vriendschappen met
gemeenschap is onze visie op sociale veiligheid, die
leeftijdsgenoten tot nieuw levensgeluk kunnen
we als volgt hebben geformuleerd:
leiden, erg belangrijk zijn voor deze kinderen (en
•
hun ouders). ‘Het scheppen van een veilige leef- en leerom-
Middels diagnose en casuïstiek binnen het Full
geving, met betrouwbare volwassenen en
Service Centrum kunnen onder andere de volgen-
een betekenisvol, waar nodig therapeutisch,
de ontwikkelingsstoornissen bij onze leerlingen
opvoedings- en onderwijsaanbod, waarin het
herkend worden.
kind zich (opnieuw) competent gaat voelen, op basis van gezamenlijke inzichten en ontdekkin-
Autisme Spectrum Stoornissen: o Klassiek autisme;
gen (behandeling–kind–ouders–onderwijs) op
o PDD-NOS;
het gebied van wat het kind (het gezin) nodig
o Syndroom van Asperger;
heeft om weer in ontwikkeling en tot verdere
o McDD;
ontplooiing te komen.’ Onze Onderwijsexpertise heeft in het Plan voor Veiligheid, Gezondheid en Milieu beschreven op welke wijze de Wijnberg omgaat met fysieke veiligheid, sociale veiligheid en incidentenregistratie.
32
•
• • •
Angst- en stemmingsstoornissen; Aandachtstekortstoornissen met of zonder hyperactiviteit; Gedragsstoornissen: o Oppositioneel opstandige gedragsstoornis (ODD);
• • • • •
•
o Antisociale agressieve gedragsstoornis (CD);
Werken met protocollen
o Gedragsstoornis NAO;
Bij de Wijnberg wordt er gewerkt met protocollen.
Reactieve hechtingsstoornissen;
Deze protocollen zijn altijd onderhevig aan de ont-
Ticstoornissen, waaronder syndroom van Gil-
wikkelingen (intern en extern). Protocollen helpen
les de la Tourette;
bij het bepalen van de juiste stappen om te komen
Voedings- en eetstoornissen;
tot oplossingen. Een protocol is een gedragsover-
KOPP-problematiek;
eenkomst in de vorm van een aantal uit te voeren
Leerstoornissen:
stappen.
o Leesstoornis (dyslexie); o Rekenstoornis (dyscalculie);
Bij de Wijnberg zijn de volgende protocollen actief
o Stoornis in de schriftelijke uitdrukkingsvaar-
in het primaire proces in gebruik:
digheid;
•
Routering aanmelding en ontslag
o Nonverbal Learning Disability (NLD);
•
Hoofdluis
o Spraak- en/of taalstoornissen;
•
Medicijnverstrekking en medisch handelen
o Developmental Coordination Disorder (DCD);
•
Wegloopgedrag
Taalproblematiek, taal- en communicatie-
•
Zorgvuldig handelen
stoornissen.
•
Informatieverstrekking gescheiden ouders
•
Ongeoorloofd afwezig
•
Meldcode huiselijk geweld en kindermishan-
Op basis van onze missie en visie richten wij ons niet alleen op de ontwikkelingsstoornis (onderlig-
deling
gende problematiek) maar focussen we ook op de
•
Overlijden en rouwverwerking
talenten en mogelijkheden van de leerling (bo-
•
Sponsoring
venliggend proces). We gebruiken in onze organi-
•
Suïcide
satie ‘de Kijkbril’ als kwaliteitsinstrument om de
•
Pesten (in ontwikkeling)
onderwijsbehoefte van onze leerlingen in kaart te
•
Seksualiteit (in ontwikkeling)
brengen en hier ons onderwijs binnen de verschil-
Al onze protocollen zijn in te zien. U kunt hiervoor
lende Units op aan te passen.
contact opnemen met ons secretariaat. Een korte
Ouders voelen zich prettig bij de pedagogische be-
inhoudelijke beschrijving van elk protocol is na te
nadering van hun kind door Onderwijs en Zorg en
lezen op onze website www.dewijnberg.nl.
voelen zich – vaak na een lange weg van hulpverlening via vele loketten – gehoord en begrepen bij de worsteling met en de aanpak van de problematiek van hun kind (het gezin) – een problematiek die nagenoeg altijd meervoudig, langdurig en diepgaand is. Kinderen hebben het gevoel weer tot rust te komen in het Full Service Centrum dat door de Wijnberg en de Mutsaersstichting wordt voorgestaan, bouwen weer stap voor stap vertrouwen op en leren weer geleidelijk om hun ontwikkeling zelf mede te sturen en er eigen verantwoordelijkheid voor te nemen.
33
5. De Wijnbergprofessional De betrouwbare medewerker
Tien GOUDEN regels
De meeste van onze leerlingen hebben, in meer-
Het primaire proces, doelen die daaraan gesteld
dere of mindere mate, problemen op sociaal-
worden en de evaluatie daarvan vindt plaats op
emotioneel gebied, die zijn weerslag hebben op
basis van een gezamenlijk opgesteld Jaarplan. Met
het totale functioneren als persoon. Het is daarom
name bij het onderdeel ‘Management van proces-
van groot belang om aandacht te besteden aan het
sen’ staan de voor het lopende schooljaar belang-
leren omgaan met de eigen gevoelens en die van
rijke onderwerpen, die gedurende het schooljaar
anderen. Daarnaast steunen wij de leerlingen in
ieders professionele aandacht hebben. Ten aanzien
het ontwikkelen van hun vaardigheden om met
van de uitvoering van het primaire proces heb-
anderen samen te werken en te spelen. De ontwik-
ben we als team, met elkaar, een aantal gedeelde
keling van onze leerlingen kenmerkt zich door een
professionele waarden opgesteld. Wij noemen die
grote behoefte aan respectvolle aandacht, rust,
waarden, die bepalend zijn voor ieders professio-
regelmaat en structuur en een met veel zorg op te
nele acteren de ‘Tien GOUDEN regels’. Ze luiden
bouwen ritmiek van leven en leren.
als volgt:
Voor de medewerkers die met onze leerlingen
Alle medewerkers:
werken, betekent dit dat er een houding aanwezig
1.
lastig is).
van veiligheid en geborgenheid. Maar de leerlingen worden ook gestimuleerd om de beste prestatie te
Kunnen bij elkaar terecht (delen met elkaar successen en bespreken met elkaar wat nog
is van begrip, vertrouwen, acceptatie, het bieden
2. Mogen fouten maken, als men er maar op reflecteert en het eigen handelen bijstelt.
leveren waartoe zij in staat zijn. Als gevolg hiervan dient de relatievorming tussen de volwassene en
3. Geven gezamenlijk verantwoordelijkheid vorm
de leerling centraal te staan. Wij gaan uit van vijf
op het niveau van het kind, het team en de
pedagogische kenmerken die de betrouwbare
organisatieontwikkeling.
medewerker van de Wijnberg omschrijven:
• •
Jij bent belangrijk. Ik wil dat je je welkom voelt.
4. Communiceren professioneel. 5. Denken steeds: wat heeft de ander aan
Ik sluit aan bij waar jij goed in bent. Ik help je
informatie nodig om zijn / haar werk goed te
bij wat moeilijk voor je is.
kunnen doen.
Ik ondersteun jou met de kennis die ik heb. Ik
6. Bewaken dat alle veranderingsprocessen uit-
wil je begrijpen. Dat doe ik door naar jou te
eindelijk ten goede komen aan de ontwikkeling
kijken en te luisteren, door je vragen te stellen
• •
7.
Wij zoeken samen naar kansen. Je mag altijd
8. Zijn elkaars critical friends (feedback / onder-
opnieuw beginnen. Weet dat het gaat lukken. Ik help jou de wereld te begrijpen. Ik laat je zien wat we gaan doen, wanneer en waar we dat doen, waarom, hoe en met wie we dat
•
doen. Wij leren van en met elkaar: jij en ik, samen, de grote en kleine mensen van de Wijnberg met elkaar.
34
van kinderen.
en met je te praten.
Dragen bij aan een onderling goede sfeer. steuning etc.).
9. Dragen bij aan de continue ontwikkeling en profilering van de Wijnberg. 10. Kennen en respecteren elkaars professionele rollen en taken.
Organisatieontwikkeling
Specifiek opvoeden (Kok)
We hebben de fases van organisatieontwikkeling
Soms stokt het proces van ontwikkelen en op-
en organisatiesensitiviteit (pre-arrival - encounter
voeden. Wanneer dit het geval is, proberen we
- change & exhibition) gekoppeld aan de fases van
op verschillende manieren te achterhalen wat
startbekwaam, basisbekwaam en vakbekwaam.
daarvoor de reden kan zijn. In eerste instantie gaan
Het observatie-instrument ‘Ontwikkelingsprofiel
we hierbij vaak empirisch te werk: van het uitpro-
van de leraar’ is volop in ontwikkeling, waarbij de
beren van verschillende aanpakken, tot en met het
leraar de eigen professionele ontwikkeling kan
accentueren van aanwezige aspecten. Wanneer dit
aantonen.
een positief effect tot gevolg heeft, kan deze aan-
•
•
Pre-arrival / startbekwaam: Start van een
pak volgehouden worden. Soms worden er echter
nieuwe professionele rol; verwondering; eer-
geen oplossingen gevonden en blijft het proces van
ste ervaringen opdoen; uitproberen, durven,
opvoeden en ontwikkelen stagneren. Er ontstaan
vallen en opstaan, fouten maken mag; jonge
specifieke vragen rondom de opvoeding. Het beant-
honden gedrag; pionieren.
woorden van deze vraag wordt ook wel interventie
Encounter / basisbekwaam: Het échte werk
of strategie genoemd.
begint; de werkelijke ontmoeting met de professionele ander; je merkt nu echt hoe het
Kok heeft in 1984 zijn opvattingen over specifiek
is om processen mede voor te bereiden, aan
opvoeden in jeugdinstellingen uitgewerkt. Hij
te sturen en daar verantwoordelijkheid in te
maakt daarbij onderscheid in de zogenaamde eer-
nemen; je leert het ontwikkelingslandschap
ste- , tweede- en derdegraadsstrategie:
te overzien. Deze periode wordt gekenmerkt door: maar nu wil ik het ook goed gaan leren &
•
•
Eerstegraads strategie (proceshantering als orthopedagogisch antwoord): is het geheel van
doen, om de taak ook goed te gaan vervullen;
orthopedagogisch handelen in de leefsituatie,
het duurt een periode voordat de collegiale
dat beoogt door het op specifieke wijze gestalte
ander je in de nieuwe rol ziet, accepteert en
geven aan relatie, klimaat en situatiehante-
zich proactief opstelt.
ring.
Change & Exhibition / vakbekwaam: Je toont meesterschap ten aanzien van je nieuwe werk-
•
Tweedegraads strategie (specifieke ondersteuning): is direct gericht op de op persoon-
zaamheden. Er is sprake van rolneming - de
lijkheidsontwikkeling inwerkende therapieën
rolverwachtingen bij de ander zijn duidelijk. Je
en trainingen met een scherp omschreven
bent zelf het voorbeeld, de ambassadeur, van de verandering die je voorstaat. Je bezit het vermogen om het 'ontwikkelingslandschap' te
•
werkwijze en doelstelling. Derdegraads strategie (eigenheid en kindperspectief): is de verwerking in het opvoe-
overzien, te vertalen en uit te dragen en er op
dend plannen en handelen van de eigenheid
een professionele wijze vorm en inhoud aan te
als essentiële factor in het opvoedproces, in
geven.
zoverre het kind deze in zijn gedrag openbaart en weet te verwoorden.
35
De Wijnberg als programmaorganisatie We zijn als Onderwijsexpertise steeds meer op weg om een programmaorganisatie te worden. De programma’s die als ontwikkelingskader al volop richting geven aan de gewenste uitvoering kunnen in één oogopslag worden gepresenteerd zoals in het schema is weergegeven: Kernwaarde
Programma
Actie(s) & Professionele inzet
Communicatie
‘de Wijnberg: dat
’10 gouden regels van de Wijnberg’
& informatie
zijn wij!’
Personeelshandboek de Wijnberg De leraar als betrouwbare volwassene ‘Nieuws van de Wijnberg’ - infoblad Website www.dewijnberg.nl (gekoppeld aan een actueel geoutilleerd Intranet) Beleidsvoerend vermogen ontwikkelen in gezamenlijkheid
Wij werken
Het ONT WIKKE-
INST ROOM leerlingen
professioneel en
LINGSPROFIEL
UITST ROOM leerlingen
betrokken
van leerlingen
Het ontwikkelen van het gewenste ONDERST EUNINGSPROFIEL
centraal!
Onderwijsexpertise de Wijnberg In beeld brengen van ONDERWIJSOPBRENGST EN Steeds beter leren werken volgens (en ten behoeve van) het ONT WIKKELINGSPROFIEL van kinderen (Ook wel het professionele WAT genoemd)
Het juiste
De medewerker als ‘WERK maken van VERZUIM!’
personeel voor de
Professional!
juiste doelgroep
‘WEEKPLANNING & ORGANISAT IE’ UnitREGIE Professionele AANSPREEKCULTUUR NORMJAARTAAK Ontwikkelen van professionele TAAKVOLWASSENHEID (Willen is een keuze!)
Samenwerken en
Werk in uitvoering! ‘De Unit aan zet!’
gebruik maken
Wat is de ONDERWIJSBEHOEFT E van de leerlingen in onze Unit?
van elkaars
Hoe ORGANISEREN we de PROFESSIONELE CAPACIT EIT daar
professionele
rondom heen?
capaciteit
Wat vraagt dit van de PROFESSIONELE AT T ITUDE van elk van de UnitLEDEN?
Full Service-
Onderwijs & Zorg / ‘Een kind - Een gezin - Een plan!’
concept
Zorg & Onderwijs
Deel uitmaken van en realiseren van ‘De profijtelijke keten in de regio’ (Passend Onderwijs: ontwikkelen van Kennis- en Expertisecentra in Roermond - Weert - Venlo) Gezamenlijk (op Full Service-niveau) investeren in de instroom van cliënten: • Instroom via de Zorg (behandeling) → Er kan in onderlinge afstemming, in time, een beroep gedaan worden op onderwijs • Instroom via het Onderwijs → Er kan in onderlinge afstemming, in time, een beroep gedaan worden op Zorg (behandeling) • Er is afgestemde samenwerking op het gebied van Crisisplaatsingen en Acute zorg • In het Full Service Centrum verzorgt de Wijnberg (conform Stappenplan VSO) VSO-onderwijs voor de cliënten van 12-18 jaar van de Mutsaersstichting Gezamenlijk (op Full Service-niveau: de Mutsaersstichting & de Wijnberg) ontwikkelen van Zorgprogramma’s Jeugdhulpverlening / Onderwijs Het Full Service Centrum van de Mutsaersstichting & de Wijnberg is in de regio dé vindplaats van en voor Onderwijs & Zorg dan wel Zorg & Onderwijsarrangementen!
36
Werken in crossteams
porteerd over uitkomsten en opbrengsten aan het
Om de kwaliteit van het primaire proces te waar-
bevoegd gezag, maar ook aan de Onderwijsinspec-
borgen en continu onder de loep te houden, werken
tie en externe partners. Centraal in de ontwikke-
we binnen onze organisatie met crossteams. Binnen
lingsplannen van de Wijnberg staat de gerichtheid
een crossteam ligt de nadruk op het continu verster-
op continue kwaliteitsverbetering.
ken en doorvoeren van bepaalde actuele onderwerpen binnen de school. Het crossteam coördineert de
Het takenpakket van de Locatieleider en Aan-
uitvoering en bewaakt de planning, lost knelpunten
dachtsfunctionarissen omvat werkzaamheden van
op en controleert het hele lopende proces. Dit team
uiteenlopende aard op het gebied van integraal
is opgesteld op basis van een gemixte groep mede-
management:
werkers van binnen de organisatie en waar nodig
•
Full Servicecentrum breed.
De Locatieleider draagt zorg voor de dagelijkse gang van zaken en biedt als Aandachtsfunctionaris Onderwijs & Expertise ondersteuning
Elk thema dat in een crossteam tot een nieuwe,
aan de directie op het gebied van scholings-
gewenste opbrengst heeft geleid wordt geborgd
activiteiten, tussentijdse kwaliteitscontroles,
binnen het Wijnbergsysteem van beleidsontwik-
teamontwikkeling en onderwijsinhoudelijke
keling dan wel bedrijfsvoering. Borgen kan in de vorm van een tekstuele dan wel procedurele aan-
en gebouwelijke zaken; •
De Aandachtsfunctionaris Regie & Beleid biedt
passing in het Schoolplan of in de Schoolgids.
ondersteuning op het gebied van integrale
Borgen vindt echter ook plaats in de vorm van het
beleidsontwikkeling en stroomlijning ten
formuleren van basisdocumentatie, procedures,
behoeve van een goed georganiseerd primair
protocollen, flyers en een set van Wijnberg regels
proces. Zij is tevens de algeheel coördinator en
en afspraken.
aanspreekpunt omtrent professionaliseringszaken.
Onderwijsondersteuningsstructuur Om aan de Wijnberg zorgstructuur op de juiste
Aandachtfunctionaris Planning & Organisatie
manier invulling te kunnen geven is het van belang
Deze aandachtsfunctionaris biedt ondersteuning
dat een aantal disciplines ondersteunend aanwezig
op het gebied van personele invullingsvraagstuk-
zijn ten aanzien van leerlingenzorg.
ken, plannings- en organisatieaspecten en regelzaken. Zij is tevens de teamleider van het facilitair
Integraal Management en Organisatie (IM&O)
team en stagecoördinator.
Sinds enkele jaren wordt er bij de Wijnberg gewerkt op basis van een nieuwe managementstruc-
Leraar LC
tuur. Die structuur volgt de belangrijke kanteling
De Leraar LC is een leraar die naast lesgevende
waarin de professionals van het primaire proces
taken ook beleidsmatige taken op zich neemt. Bij
meer verantwoordelijk worden voor de doelen en
de Wijnberg zijn twee Leraren LC aangesteld. Zij
de opbrengsten. De eindverantwoordelijkheid ligt
spelen een actieve rol in de vertaling van wensen
bij de directeur-bestuurder, die binnen de manage-
en opdrachten van en voor het primaire proces
mentstructuur ondersteund wordt door de Aan-
naar de beleidsmatige ondersteuning van het
dachtsfunctionarissen Regie & Beleid, Onderwijs
proces, maar ook naar de begeleiding en onder-
& Expertise en door een uitvoerend Officemanage-
steuning van collega’s. De Leraar LC draagt zorg
ment.
voor de regie en communicatie binnen de Unit en is
Directie en integraal managementteam zijn verant-
per definitie Unitregisseur. Zij zijn de inhoudelijke
woordelijk voor de beleidsvoering, de bedrijfsvoe-
bruggenbouwers tussen het primaire proces en de
ring en de bedrijfsuitvoering van Onderwijsex-
beleidsuitvoering dat ten behoeve van een suc-
pertise de Wijnberg. De directie verantwoordt de
cesvol primair proces van de Onderwijsexpertise
plannen binnen een Planning & Controlsystema-
gevoerd wordt.
tiek die gebaseerd is op het INK-ontwikkelingsmodel. Er wordt regelmatig geëvalueerd en gerap-
37
Unitregisseurs
van kwaliteitsbewaking. Dit is een vorm van een
Bij de Wijnberg werken we met vier verschillende
auditing waarbij de interne kwaliteitsbewaker
Units. Aan elke Unit zijn Unitregisseurs verbonden.
onderzoek doet naar de mate van up-to-date en aan
De Unitregisseur heeft een coachende en moni-
de maat zijn van de Ontwikkelingsprofielen en de
torende rol binnen de Unit en koppelt terug en
vastlegging van de didactische resultaten in het
stemt af met de andere Unitregisseurs. Zij dragen
Leerlingvolgsysteem. De interne kwaliteitsbewaker
er zorg voor dat doelen binnen hun Unit helder
kan medewerkers aanspreken op aanleverbetrouw-
geformuleerd worden in hun eigen Unit-Jaarplan
baarheid en opbrengstbetrouwbaarheid.
en concreet tot uitvoering worden gebracht. Team Secretariaat Leraren
De medewerkers van het secretariaat zijn belast
De leraar is verantwoordelijk voor het opstellen
met de secretariële en administratieve werkzaam-
en uitvoeren van het Ontwikkelingsprofiel van de
heden ten behoeve van bestuur, directeur-bestuur-
leerling. De leraar is de centrale persoon binnen
der, aandachtsfunctionarissen en locatieleiding.
de school, houdt de pedagogische en didactische
Het team secretariaat bestaat uit medewerkers
vorderingen bij en is verantwoordelijk en tevens
die allen hun eigen expertisevlak hebben. Hun
aanspreekpunt voor de rapportage ten aanzien van
werkzaamheden zijn onder andere gericht op:
voortgangsprocessen en ontwikkelstappen van de
instroom - doorstroom - uitstroom, Arbo-zaken,
leerlingen. Ook is de leraar verantwoordelijk voor
leerlingvolgsystematiek, websiteonderhoud, alge-
het realiseren van de doelen van het primaire pro-
mene uitvoeringszaken, administratieve werkpro-
ces en onderhoudt hij/zij de contacten met ouders/
cessen, integraal personeelsbeleid en professionele
verzorgers en groepsleiding.
portfolio-ontwikkeling, financiële bedrijfsvoering, relatiebeheer, research & development.
Onderwijsassistenten De onderwijsassistenten voeren het werk uit onder
Team Facilitair
verantwoordelijkheid en in opdracht van de betref-
Het facilitair team bestaat uit medewerkers met
fende leraren en zijn gekoppeld aan een Unit. Hun
uiteenlopende taken op het gebied van huishoude-
takenpakket ziet er als volgt uit:
lijke ondersteuning, pedagogisch schoolassistentie,
•
Ondersteunen bij de lichamelijke- en hygiëni-
werkmeesterschap Groen & Techniek, schoonmaak
sche verzorging van de leerlingen;
en onderhoud.
Ondersteunen van individuele of groepjes
•
•
•
De facilitair medewerkers zijn belast met huis-
leerlingen tijdens het volgen van de lessen. De
houdelijke werkzaamheden en ondersteuning.
zorg voor de individuele leerling staat hierbij
Zij dragen zorg voor een opgeruimd en net
centraal;
gebouw. Zij verzorgen de catering bij activitei-
Behulpzaam zijn bij het klaarmaken van ap-
ten en zijn gastvrij in het ontvangen van gasten
paratuur;
aan onze school;
•
Meehelpen voorbereiden van de lesstof;
•
Begeleiden van leerlingen naar behandelende
andere voor de ontvangst van de gasten en de
therapeuten/kinderarts/verpleegkundige;
catering op school. Hij ondersteunt de leraar
Begeleiden en ondersteunen van groepjes dan
bij een time-out activiteit ten behoeve van een
wel individuele leerlingen bij de verwerking
leerling. Deze wordt onder verantwoordelijk-
van de leerstof;
heid van de leraar uitgevoerd;
•
• •
Het ondersteunen van de leraar bij de rappor-
•
•
De pedagogisch schoolassistent zorgt onder
De werkmeester Groen & Techniek onder-
tage over leerlingen;
steunt en verzorgt praktijklessen voor onze
Het (mede) maken van hulpmaterialen ter
middenbouw-, bovenbouw- en VSO-leerlin-
ondersteuning van de leerstof.
gen. Tot de taken hoort ook het voorbereiden van de lessen en het klaarleggen van materi-
Interne kwaliteitsbewaker
alen. Dit alles gebeurt in nauwe afstemming
In schooljaar 2012/2013 heeft onze Onderwijsex-
met en onder verantwoordelijkheid van de
pertise een start gemaakt met het interne proces
leraren uit de Unit;
38
•
De gastvrouw draagt zorg voor een schoon en
dige en de directeur-bestuurder. De directeur-
hygiënisch schoolgebouw en toiletvoorzienin-
bestuurder is tevens voorzitter van deze commissie.
gen; •
De medewerker onderhoud voert reparaties
Centrale Commissie Leerlingenzorg (CCL)
en onderhoudswerkzaamheden uit bij alle
Overleg over gedrag van leerlingen kan vervolgens
locaties van de Wijnberg.
plaatsvinden op vier niveaus: 1.
Stagiaires
De leraar heeft collegiaal overleg binnen de Unit.
De Wijnberg Onderwijsexpertise SO / VSO is een
2. Intervisie (mogelijk ook: Onderwijs en Zorg).
school die zich actief en verantwoordelijk opstelt
3. Overleg leraar- rapportageverantwoordelijke
bij het begeleiden van stagiaires vanuit het MBO,
(eventueel ook met gedragswetenschapper/
HBO en Universiteit. De stagiaires vormen een
Kwaliteitsteam Services).
onmisbaar onderdeel van het personele en inhou-
4. Bespreking in de CCL, bij voorkeur in aanwe-
delijke primaire proces bij de Wijnberg. Opleidings-
zigheid van de leraar.
school, praktijksetting, onderwijsassistenten, lera-
Een deel van de leerlingen heeft vanuit de proble-
ren en studenten vormen met elkaar een lerende
matiek en de fase van ontwikkeling een zodanige
gemeenschap. Studenten maken bewust deel uit
dynamiek in het functioneren, dat de afstemming
van het team van de ‘praktijkschool’ en werken
hierop een zoekproces is. Het gedrag van de leer-
vanuit het team aan echte schoolontwikkeling,
ling leidt in die fase tot handelingsverlegenheid/-
waarbinnen zij geconfronteerd worden met ‘Real
nood. Tijdens een bijeenkomst van de CCL wordt
Practices’. In ons geval is er nadrukkelijk sprake
er ingegaan op dit zoekproces, door dit vanuit
van werkplekleren en een beroepsvoorbereiding
meerdere invalshoeken te verkennen en door
die gewenst is. In principe begeleiden wij bij deze
de collectieve expertise en ervaring binnen de
wijze van opleiden ónze toekomstige collega’s. Als
Wijnberg aan te spreken. Spil en eigenaar in dat
zodanig is het opleiden van studenten een integraal
zoekproces is de leraar.
onderdeel van (intern) werkgelegenheidsbeleid en integraal personeelsbeleid.
Kwaliteitsteam Services Het Kwaliteitsteam Services (KTS) biedt ondersteu-
Commissie voor de Begeleiding (CvB)
ning bij het primaire proces.
De commissie heeft tot taak:
Het KTS is er op gericht de Ander de stap te laten
•
Het doen van aanbevelingen over het be-
zetten van de zone van actuele ontwikkeling naar
geleiden van de individuele leerling tijdens
de zone van naaste ontwikkeling. Het KTS helpt
zijn verblijf op school, teneinde een optimale
de Ander zijn antwoord te vinden. Er wordt een
ontwikkeling van de in de leerling aanwezige
actieve bijdrage geleverd aan het optimaal realise-
mogelijkheden te bewerkstelligen (een en
ren van ‘Een kind – een gezin – een plan’. Het KTS
ander wordt vastgelegd in het Ontwikkelings-
heeft een vraaggestuurde, vanuit de Unit geregis-
profiel).
seerde en serviceverlenende rol. Het KTS fungeert
Aan het eind van de zorg en aan het eind van
als schakel tussen de interne en externe expertise,
elk schooljaar te adviseren over eventuele
zoals gedragswetenschap, ambulante begeleiding,
terugplaatsing of overplaatsing van de leerling
logopedie, personele en financiële expertise.
•
naar het regulier onderwijs, een andere vorm
•
•
van Speciaal Onderwijs, het Voortgezet On-
Behandelcoördinator
derwijs of een vorm van Voortgezet Speciaal
De behandelcoördinator is verantwoordelijk voor
Onderwijs.
de algehele coördinatie:
Het verrichten van (aanvullend) onderzoek ten
•
Afstemming met ouders.
behoeve van de aanvraag voor een eventuele
•
Opstellen van het behandelplan en in nauw
Toelaatbaarheidsverklaring.
overleg betrokken zijn bij het Ontwikkelings-
De commissie bestaat uit de kinderarts,
profiel.
de gedragswetenschappers, de maatschappelijk
•
Plannen van besprekingen.
deskundige (op afroep), de didactisch deskun-
•
Verslaglegging.
39
Gedragswetenschapper
Administratie:
De gedragswetenschappers maken deel uit van de
•
Commissie voor de Begeleiding van de Wijnberg en doen onderzoek in verband met:
Totaalpakket uitstroom in orde maken en versturen.
•
Feedback rapportage (ondersteunen, monito-
•
De indicatiestelling voor het Speciaal Onderwijs.
•
De schoolverlaters.
•
Onderzoeksvragen van de zorg.
Interne kwaliteitscontrole
•
Overlegvoering met de behandeleenheden en
De Wijnberg laat hiermee het volgende zien:
nauwe betrokkenheid bij leerling-besprekin-
Haar mate van taakvolwassenheid.
gen. •
Het uitvoeren van gespecialiseerde didactische onderzoeken en screeningen.
• •
Indien gewenst bij start op de Wijnberg: het
ren).
• • •
De wijze waarop intern toezicht ‘handen en voeten’ krijgt. Haar mate van zelfkritisch vermogen: ‘Wij doen iets niet omdat anderen dit van ons
doen van inschalingsonderzoek.
vragen, maar omdat wij zelf verantwoordelijk-
Bij stagnaties in het leren: het doen van uit-
heid wensen te nemen voor en professioneel
gebreid didactisch onderzoek.
eigenaarschap willen tonen ten aanzien van onze wettelijke expertiseopdracht’.
Kinderarts De kinderarts maakt deel uit van de Commissie
Interne kwaliteitscontrole vindt 2 keer per
voor de Begeleiding. De kinderarts is tevens de arts
jaar plaats en bestaat uit 2 onderdelen:
binnen het Full Service Centrum en in die hoedanigheid ziet hij de kinderen en jongeren die in be-
•
De interne kwaliteitscheck: een check up van zaken die we met elkaar hebben afgesproken:
handeling zijn. Daarnaast is de kinderarts betrok-
‘Doen we wat we (elkaar) toezeggen en belo-
ken bij de actualisatie van het medicatieprotocol,
ven?’ Maar ook: ‘Doen we dat goed?’.
bij vragen rondom verzorgende taken, medische handelingen, persoonlijke verzorging en hygiëne,
•
Een (voorbereid) klassenbezoek: door en met een van de Wijnbergcollega’s - dit klassenbe-
geeft hij voorlichting en/of scholing in samenwer-
zoek wordt voorbereid en geëvalueerd (col-
king met de verpleegkundigen en adviseert hij
legiale visitatie).
bij de uitvoering van medische protocollen in de
> Interne kwaliteitscontrole kan gezien worden als
praktijk (bijvoorbeeld bij epilepsie en diabetes).
een vorm van ‘borging’ en ‘richting geven’ in het licht van het realiseren van ons Schoolondersteu-
Rapportageverantwoordelijke
ningsplan en Opbrengstgericht werken. Zaken
De rapportageverantwoordelijke is mede verant-
waar we binnen het Full Service Centrum (vanuit
woordelijk voor communicatie en administratie
de KEC-formule) voor de ontwikkeling van onze
betreffende de leerlingen.
kinderen groot belang aan hechten. Deze wijze van
Communicatie:
werken zal vanaf nu zijn vaste plaats kennen en tot
•
de werkroutines behoren.
Voor- en nabespreken van het Evaluatieoverleg (EO) met de leraar.
•
Deelname bij de Evaluatieoverleggen.
Betrokkenheidspeiling
•
Ontwikkelingsprofiel externe leerlingen evalu-
Ook in schooljaar 2014/2015 vindt er weer een
eren met de leraar ten behoeve van een intern
nieuwe betrokkenheidspeiling plaats. Hierbij
Evaluatieoverleg.
worden naast Leerlingen, Ouders en Medewer-
Eerste aanspreekpunt bij specifieke
kers ook professionele onderwijs- en zorgpartners
leerlingenzorg.
betrokken (Stakeholders). In het kalenderjaar 2014
CCL inhoudelijk voorbereiden met de leraar.
zijn vragenlijsten en manier van afname kritisch
• •
bekeken met leden van de diverse doelgroepen en is
40
de inhoudelijke programmalijn bepaald. De nieuwe
tijdelijk traject Onderwijs en Zorg en vervolgens
betrokkenheidspeiling zal worden uitgevoerd in de
participeren zij, indien mogelijk, weer in een meer
periode februari/maart 2015. De gegevens zullen
reguliere setting. Binnen de Wijnberg worden een
vervolgens door een extern bureau worden gevali-
aantal vaste momenten ingepland ten behoeve van
deerd en in de periode mei/juni met alle deelnemers
ouderbetrokkenheid. Naar aanleiding van de be-
en overige betrokkenen worden gedeeld. Uitkom-
trokkenheidspeiling onder ouders zullen verbeter-
sten worden op alle niveaus productief gemaakt voor
voorstellen doorgevoerd worden.
het vervolg van primaire processen van de Wijnberg. Via de schoolgebonden medezeggenschapsraad Ouderbetrokkenheid
(MR) hebben ouders en personeel invloed op de
Ouderbetrokkenheid is voor ons een niet-vrijblijven-
schoolorganisatie. Van aanbodgericht werken naar
de en gelijkwaardige samenwerking tussen ouders/
vraagsturing: in het Full Service Centrum zijn
verzorgers en onze Onderwijsexpertise waarin
kinderen, ouders en professionals partners met
ouders/verzorgers samen met de medewerkers van
eigen verantwoordelijkheden, ten dienste van
de Wijnberg meedenken, meewerken en mee-
gewenste ontwikkeling(en) en opbrengsten.
beslissen aan de (school)ontwikkeling van de leerling. We zien de ouders/verzorgers als een belang-
Basiskwaliteit van het onderwijs
rijke pedagogische partner. We investeren in goede
De Inspectie van het Onderwijs heeft in december
contacten, betrokkenheid en participatie met als
2014 een onderzoek uitgevoerd bij de Wijnberg om
doel de gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de
na te gaan of er sprake is van tekortkomingen in de
ontwikkeling van elke leerling te versterken.
kwaliteit van het onderwijs en de naleving van weten regelgeving. De Inspectie heeft geen aanwijzin-
Een ingewikkeld aspect van ouderbetrokkenheid
gen gevonden dat er belangrijke tekortkomingen
binnen de Wijnberg is de relatief korte periode dat
zijn in de kwaliteit van het onderwijs en kende een
ouders bij het onderwijs van de Wijnberg betrok-
basisarrangement toe.
ken zijn. Kinderen volgen meestal in een kort-
41
6. Extra ondersteuning In dit hoofdstuk wordt omschreven welke extra mogelijkheden de Wijnberg biedt aan kinderen.
•
Eetstoornissen: ernstig overgewicht
4. Infant mental health (IMH)
Uitgangspunt bij Onderwijs bij de Wijnberg is altijd
•
IMH 0-3 jaar
Onderwijs én Zorg of Zorg én Onderwijs.
•
IMH 4-5 jaar
•
Moeder-Baby interventie
•
Eetstoornissen bij jonge kinderen
Dyslexie Binnen de Wijnberg wordt er gebruik gemaakt van
5. Leerstoornissen
het protocol leesproblemen en dyslexie. Bij opval-
•
Leerstoornissen 1e fase
lendheden in het ontwikkelingsproces van lezen en
•
Leerstoornissen 2e fase
•
Leerstoornissen 3e fase
rekenen wordt er gebruik gemaakt van dit protocol en kan er een didactisch onderzoek worden afge-
6. A. Neuropsychiatrische stoornissen ASS
nomen. Aan de hand hiervan zal er, samen met de
•
behandeling van de Mutsaersstichting en ouders,
B. Neuropsychiatrische stoornissen overig
een zo passend mogelijk plan in gang gezet worden
•
Aandachtstekortstoornissen AD(H)D
om het kind te ondersteunen en te begeleiden op
•
Niet aangeboren hersenletsel (NAH)
het gebied waarbinnen de leerling moeilijkheden ervaart.
Autismespectrum stoornissen ASS
• Ticstoornissen 7.
Zorgprogrammering Een zorgprogramma is een samenhangend
Traumabehandeling •
Traumabehandeling 1e fase
•
Traumabehandeling 2e fase
•
Traumabehandeling 3e fase
hulpaanbod voor een omschreven doelgroep.
8. Gedragsstoornissen
Zorgprogramma’s hebben tot doel om de beste
9. Ontwikkelingsstoornissen bij licht verstande-
zorg aan specifieke doelgroepen te geven. Binnen een zorgprogramma bevinden zich verschillende
lijk beperkte (LVB) kinderen 10. Ondersteunende vrijetijdsbesteding en wonen
zorgpaden. Deze beschrijven stapsgewijs, in de
• Logeren
vorm van een processchema, het zorgtraject voor
•
een specifieke doelgroep. Dat betekent dat zorgpa-
• Locus
den alleen binnen zorgprogramma's beschreven
Intensief kleinschalig wonen
11. Geweld in afhankelijkheidsrelaties (GIA)
kunnen worden. De zorgprogramma’s van de Mut-
•
Vrouwenhulpverlening (VHV)
saersstichting zijn in ontwikkeling. Full Service
•
Steunpunt huiselijk geweld (SHG)
Centrum breed vindt er een proces plaats waarin
• Casemanagement
de Zorgprogramma's meer aan de maat gemaakt worden.
Services en dienstverlening Bij de Wijnberg bieden we verschillende vormen
De zorgprogramma’s en de bijbehorende
van service en dienstverlening aan, zowel binnen
zorgpaden zijn:
als buiten onze organisatie.
1.
Opvoedingsprogramma’s • Opvoedingsprogramma’s • Vroeginterventie • Bemoeizorg
2. Affectief-emotionele stoornissen
STeunpunt AUT isme de Wijnberg STAUT gelooft in de kansen, mogelijkheden én talenten van alle kinderen en is toegankelijk voor iedereen die op zoek is naar informatie
• Angststoornissen
over autisme - in de allerbreedste zin! Wij
• Stemmingsstoornissen
gaan graag, samen met u -en ieder die ons no-
•
Obsessief-compulsieve stoornissen
dig heeft- op zoek naar antwoorden die passen
•
Psychotische stoornissen
bij uw vragen. Heeft u als professional, ouder/
3. Eetstoornissen •
42
•
Eetstoornissen bij jeugdigen
verzorger, buurtgenoot, oma, vriendje of als kind zelf vragen over bijvoorbeeld autisme in
•
het algemeen, onderwijs, opvang of dagbe-
• De logopedische opdracht zien in het kader
steding? Wij helpen u graag verder en staan
van taalontwikkeling en taalverwerving;
dagelijks voor u klaar!
• Specialismen willen inzetten ten behoeve
Het Kwaliteitsteam Services (KT S)
van de doorstroom van leerlingen naar andere
Het KTS biedt ondersteuning bij het primaire
vormen van onderwijs (bijvoorbeeld De Taal-
proces en biedt hulp bij vragen vanuit de ver-
brug), waarbij specifieke expertise gevraagd
schillende Units. Het KTS is er op gericht de
is;
Ander de stap te laten zetten naar de zone van
• Als collega binnen de teamontwikkeling
naaste ontwikkeling en helpt de Ander bij het
en binnen de onderwijsontwikkeling van de
vinden van antwoorden. Er wordt een actieve
Wijnberg mede vormgever willen zijn en mede
bijdrage geleverd aan het optimaal realiseren
verantwoordelijkheid willen nemen;
van ‘Een kind – een gezin – een plan’. Het
• Denken in termen van kwaliteitsverbete-
Kwaliteitsteam Services werkt als schakel tussen de interne en externe expertise, zoals gedragswetenschap, ambulante begeleiding,
•
•
ring en kwaliteitskringen. Gedragswetenschap De gedragswetenschappers van de Wijnberg
logopedie, personele en financiële expertise.
zijn nauw betrokken bij diverse overleg-
Logopedie
gen omtrent onze leerlingen. Hierbij kunt u
De logopediste bij de Wijnberg verleent
denken aan startgesprekken, leerlingbespre-
hulp bij stoornissen op het gebied van adem,
kingen en evaluatie-overleggen. Zij voeren
stem, spraak, taal en auditieve waarneming.
overleg met de behandelaren binnen ons Full
Deze hulp kan bestaan uit het afnemen van
Service Centrum en voeren gespecialiseerde
onderzoek, het geven van adviezen aan
didactische onderzoeken en screeningen uit.
leraren, ouders/verzorgers en groepsleiding
Soms is het voor een leerling bij de start op
en uit het individueel of in kleine groepjes
de Wijnberg nodig om het startniveau goed
behandelen van de stoornis. De logopediste
in beeld te krijgen. Indien nodig doen zij een
van de Wijnberg doet tevens onderzoek naar
inschalingsonderzoek en stellen een didac-
de hulpvragen van leraren in de communicatie
tisch plan op. Wanneer het leren stagneert,
met leerlingen met autisme. Het onderzoek
kan er op aanvraag een uitgebreid didactisch
bestaat uit verschillende onderdelen zoals
onderzoek plaatsvinden. De gedragsweten-
autisme algemeen, communicatie algemeen,
schappers maken tevens deel uit van de Com-
verbale communicatie en non-verbale com-
missie voor de Begeleiding van de Wijnberg
municatie in combinatie met ASS.
en doen onderzoek dat in verband staat met de
Onze visie op logopedische ondersteuning is
doorstroom naar een andere vorm van (Voort-
dat die integraal onderdeel moet uitmaken
gezet) Speciaal Onderwijs, schoolverlaters en
van een breder palet van aanbod en arrangement en dat aanbod en inhoud daarvan in het verlengde moeten liggen van de onderwijsdoe-
•
onderzoeksvragen vanuit de behandeling. Ambulante begeleiding Onderwijsexpertise de Wijnberg ziet ambu-
len die wij, zoals geformuleerd in het Ontwik-
lante begeleiding als een actieve vorm van
kelingsprofiel van de leerling, nastreven.
serviceverlening. Wij noemen deze kwaliteits-
Onze visie op logopedische ondersteuning
dienst dan ook: ‘Ambulante begeleiding als
komt derhalve neer op: in bredere zin par-
service!’ Ook dit jaar zullen kinderen (ouders/
ticiperen binnen de onderwijsontwikkeling
verzorgers, school van herkomst, toekomstige
van, met en voor onze leerlingen. Kenmerken
school) ambulant begeleid worden – waar
daarvan zijn:
nodig en waar mogelijk – bij het toeleidings-
• De klassieke logopedische opdracht; maar
traject naar de Wijnberg, maar ook (vanuit de
er is meer…;
Wijnberg) bij het traject van plaatsing binnen
• Van betekenis willen (en kunnen) zijn in het
de beste vorm van vervolgonderwijs voor het
ondersteunen van leraren bij het verbeteren
betreffende kind. De begeleiding vindt plaats
van de communicatieve vaardigheid van de
op het gebied van Preventie, Toeleiding en
leerlingen;
Terugplaatsing. Vervolgens participeren we
43
op vraag en verzoek van collega-instellingen bij ambulante trajecten jeugdhulpverlening
•
Commissie voor de Begeleiding Aan onze school is een Commissie voor de
– onderwijs, met name daar waar vanuit
Begeleiding (CvdB) verbonden die bestaat
Onderwijsexpertise-optiek een rol in informe-
uit de gedragswetenschapper, een didactisch
rende en communicerende zin genomen kan
deskundige, de maatschappelijk werker
worden ten behoeve van voortgangsprocessen
(op afroep), de kinderarts en de directeur-
rond (aankomende, nieuwe) leerlingen en hun
bestuurder. De directeur-bestuurder is tevens
ouders/verzorgers.
voorzitter van deze commissie. Op vraag
Onderwijsconsulent
van de Centrale Commissie Leerlingenzorg
De onderwijsconsulent van de Wijnberg is
(CCL) kan de CvdB betrokken worden bij
een centraal persoon en de directe schakel
uitermate complexe en meervoudige ontwik-
in de communicatie binnen het Full Service
kelingsvraagstukken rondom een kind. De
Centrum. Vanuit de professie en ervaring als
medewerkers die hierin betrokken worden,
Orthopedagoog-Generalist, Gz-psycholoog,
bekijken met een multifunctionele blik naar
leraar en directielid Speciaal Onderwijs is
de individuele leerling en doen aanbevelingen
deze consulent een waardevolle schakel in
over het begeleiden van deze leerling tijdens
het Full Service Centrum ten behoeve het
zijn verblijf binnen het Full Service Centrum,
primaire proces en levert een theoretische
teneinde een optimale ontwikkeling van de
en praktische bijdrage op diverse vlakken.
leerling te bewerkstelligen. De doelen en
De onderwijsconsulent verzorgt coaching/
uitgangspunten worden vastgelegd in het
procesanalyse en is ‘critical friend’ bij onderzoeksvraagstukken op vraag van Unitregisseurs, locatieleiding en medewerkers en ook
•
Ontwikkelingsprofiel van dit kind. ‘Studeren met Ria’ ‘Studeren met Ria’ is een project binnen de
op kindontwikkelingsniveau. De consulent is
Wijnberg welke is opgestart in 2013. Binnen
op verzoek aanwezig bij gesprekken omtrent
dit project is dagelijks aandacht voor die leer-
het Ontwikkelingsprofiel, stemt af met ouders/
lingen die extra ondersteuning op het gebied
verzorgers, sluit aan bij de Commissie voor de
van ‘leren leren’ nodig hebben.
Begeleiding en bewaakt de communicatielijnen.
44
•
Menukaart de Wijnberg De kinderen die de Wijnberg bezoeken maken - in een geïntegreerd traject van zorg en onderwijs - een levensreis, op weg naar een weloverwogen doel. Centraal staat het kind, maar ook de ouders, broers en zussen, grootouders, vriendjes en medeleerlingen. Het kind leert om te leven met zijn beperkingen, maar met inzet van zijn talenten en mogelijkheden. Met andere woorden: het kind leert om zelf te doen! We onderscheiden in het onderwijstraject binnen de Wijnberg drie fasen; 1.
Fase van instroom (voorgerecht);
2. Aanbieden van het Onderwijs-Zorgarrangement (hoofdgerecht); 3. Uitstroomtraject en nazorg (nagerecht). De stappen die daarbij gezet worden kunnen in onze ‘menukaart’ als volgt gevisualiseerd worden.
• Wij maken deel uit van een Full Service Centrum; we bieden Onderwijs & Zorg volgens de ' Een kind een gezin - een plan' gedachte op vier locaties in Midden- en Noord-Limburg: Venlo, Venray, Wessem/Roermond en Weert • Onderwijsexpertise de Wijnberg SO / VSO draagt zorg voor onderwijs aan leerlingen met complexe zorgvraagstukken van 4 tot en met 18 jaar • Onze kinderen zijn afkomstig van diverse scholen en voorschoolse voorzieningen in Midden- en Noord-Limburg en vanwege hun disharmonisch ontwikkelingsprofiel aangewezen op jeugdhulpverlening en onderwijs • Samen met de Mutsaersstichting zorgen wij voor een omgeving waarin binnen kort-tijdelijke trajecten voor onze leerlingen de beste omstandigheden gecreëerd worden • Wij dragen zorg voor een zorgvuldig aanmeldingstraject bij de Wijnberg • Dit doen we door gegevens te verzamelen en te ordenen t.b.v. een goede start op onze school • Samen met ouders/verzorgers en de leerling stellen we het Ontwikkelingsprofiel op • Met deze gegevens bepalen wij het juiste instapniveau en doen, waar nodig, didactisch onderzoek • In overleg met de leraar, Unitleden, Kwaliteitsteam Services en behandelcoördinator, wordt de leerling op de meest passende plek binnen de Wijnberg geplaatst • Wij bieden hierbij passende Onderwijs-Zorg arrangementen met een individueel afgestemd aanbod • Kinderen en ouders/verzorgers ontvangen 'Welkom bij de Wijnberg'; een informatieboekje m.b.t. de start van onze onderwijsmodule
Voorgerecht
• Wij staan voor samenwerking met ouders/verzorgers; betrokkenheid, participatie en educatief partnerschap zijn hierbij belangrijke aspecten • Ons doel is het vergroten van de leergeschiktheid van de leerling; we bieden een reguliere aanpak waar regulier kan, speciaal aanbod waar speciaal nodig is • Wij werken met een uitdagende leeromgeving en stellen hoge verwachtingen aan onze leerlingen • Wij scheppen een veilige leeromgeving met betrouwbare volwassenen en een betekenisvol onderwijsaanbod • Wij maken gebruik van de ontwikkelingslijn sociaalemotionele ontwikkeling en leren leren • Wij verwerken al onze gegevens in een digitaal leerlingvolgsysteem • Wij werken aan gestelde doelen, evalueren, toetsen, analyseren en stellen bij • Wij stemmen af, in gezamenlijkheid met de leerling en zijn ouders/verzorgers • Wij maken met de leerling een Portfolio waarin de ontwikkeling in beeld gebracht wordt • Wij voeren gesprekken met de leerling waarbinnen de talenten en motivaties besproken worden en doelen opgesteld worden voor de komende periode • Wij werken met een team van professionals met en rondom de leerling en zijn ouders/verzorgers • De Wijnberg maakt, samen met collega zorg- en onderwijsinstellingen in Noord- en Midden-Limburg, deel uit van het Full Service Centrum waarin, volgens de ‘Een kind – een gezin - een plan gedachte' Onderwijs-Zorgarrangementen worden aangeboden voor kinderen en jongeren van 0 tot 23 jaar • Bij de Wijnberg bieden we verschillende vormen van services en dienstverlening aan, zowel binnen als buiten onze organisatie
Hoofdgerecht
• Onderwijsexpertise de Wijnberg maakt levendig en zichtbaar deel uit van een maatschappelijkcollegiale omgeving die zich volop beweegt richting professionele dienstverlening • De Wijnberg stemt af met, ontwikkelt, verbreedt en verdiept zich inhoudelijk met partners uit het werkveld Passend Onderwijs, Welzijn en Zorg • Wij zijn pas tevreden als Onderwijs & Zorg samen het gewenste doel hebben behaald • Hierbij houden we het uitstroomperspectief voor ogen • Wij onderzoeken de betrokkenheid van onze leerlingen, hun ouders/verzorgers en onze medewerkers en stakeholders • Wij plannen een ouder-kindgesprek waarbij uitstroombestemming en uitstroomniveau onderwerp van gesprek zijn • Wij begeleiden ouders/verzorgers en de leerling bij het traject van plaatsing binnen de best passende vorm van vervolgonderwijs • Daarna volgt terugplaatsing naar regulier onderwijs, uitstroom naar speciaal (basis)onderwijs of overgang naar voortgezet (speciaal) onderwijs • Wij zorgen voor een goede overdracht naar de vervolgschool met krachtige nazorg • We bieden ambulante begeleiding bij (terug)plaatsing binnen het reguliere basisonderwijs en speciaal basisonderwijs en nazorg binnen het (voortgezet) speciaal onderwijs • Na uitstroom onderhouden we contacten met ouders/verzorgers, de leerling en de vervolgschool • Wij zijn als Full Service Centrum dé vindplaats voor de beste arrangementen op het gebied van Onderwijs & Zorg / Zorg & Onderwijs en wij realiseren dit door het organiseren van 'de profijtelijke keten in de regio'
Nagerecht
45
Wij geloven in de ontwikkelkracht van kinderen. Ieder kind heeft talent en dromen. En samen worden talenten ontplooid en dromen verwezenlijkt.
46
Bijlage 2
KEC ontwikkelingen
47
KEC ontwikkelingen Achtergrond
de som der delen en meer recht kan doen aan de
Reeds langere tijd zijn de beoogd participanten
onderwijs-zorgbehoefte van specifieke leerlingen.
van het KEC Roermond, de Aloysiusstichting, het
Gestreefd wordt naar een optimale relatie met en
SWV VO, de Wijnberg en de Mutsaersstichting in
betekenis voor de omgeving, het bedrijfsleven,
overleg met elkaar en met de gemeente over de
andere schoolbesturen en maatschappelijke
huisvesting van een onderwijszorgvoorziening.
organisaties. Juist daardoor kan het KEC bijdragen
Een voorziening die er is voor leerlingen met
niet alleen aan de ontwikkeling van de individuele
leer- en ontwikkelvragen die daarbij problemen
leerlingen, maar ook aan een krachtige regio.
ondervinden in het meer reguliere onderwijs in de regio. Deze kunnen ontstaan door specifieke
Kinderen en jeugdigen moeten zich optimaal
gedrags- en/of psychiatrische problemen, maar
kunnen ontwikkelen en indien nodig via het
de ervaring leert dat het veelal gaat om complexe
speciaal onderwijs/voortgezet speciaal onderwijs
“multiproblem” situaties.
een goede aansluiting vinden binnen het regulier onderwijs of het voortgezet onderwijs, dan
Juist om deze leerlingen/cliënten optimaal te
wel een entree naar de arbeidsmarkt dan wel
kunnen ondersteunen is de samenhang tussen
dagbesteding. Er wordt gestreefd naar de meest
onderwijs en zorg noodzakelijk, maar vooral een
optimale of hoogst haalbare maatschappelijke
belangrijke voorwaarde voor een succesvolle
participatie.
aanpak. In het KEC Roermond slaan de scholen en de zorg de handen ineen. In het KEC worden
Het KEC wil bij de vormgeving van haar
in multidisciplinaire teams op basis van synergie
organisatie aansluiten bij de sociaal-
resultaten behaald in onderwijs en zorg aan
maatschappelijke én politieke trends op het
jeugdigen waardoor wordt bijgedragen aan
gebied van passend onderwijs en de jeugdzorg.
een krachtige regio. De doelstellingen van het
Hierbij gaat het om het organiserend vermogen
KEC zijn namelijk gericht op participatie en
in de regio, de ontwikkeling van zelfredzaamheid,
zelfredzaamheid van de jeugdigen op de langere
draag- en eigen kracht en optimale participatie
termijn. Het KEC doet in feite twee dingen:
voor iedereen. Trends - in samenhang op het
1.
Het biedt integrale, intensieve en
gebied van onderwijs, (langdurige) jeugd- en
specialistische onderwijszorgprogramma’s
ouderenzorg en de arbeidsmarkt - worden ingezet
onder één dak;
door de ontwikkeling en implementatie van nieuw
2. Het biedt hoogwaardige ondersteuning,
beleid, nieuwe wetten en andere geldstromen.
begeleiding aan jeugdigen, hun gezinnen, scholen en maatschappelijke organisaties in
KEC als onderdeel van een context
de regio. Hierdoor ontstaan er Onderwijs-
Het KEC is daarmee geen op zichzelf staande
Zorgarrangementen enerzijds voor jeugdigen
voorziening, maar zij vormt een onderdeel van
binnen het KEC, maar anderzijds ook als
een geheel aan voorzieningen. Het KEC biedt,
voorziening voor jeugdigen in het reguliere
nooit langer dan nodig, kortdurende intensieve
onderwijs.
Onderwijs-Zorgarrangementen onder één dak. Dit doet zij in een integraal, Full Servicemodel.
Een Onderwijs-Zorgarrangement richt zich op
Tevens biedt het KEC consultatie, onderzoek,
een leerling en zijn omgeving met een specifieke
ondersteuning, begeleiding, behandeling en
onderwijs- en ondersteuningsbehoefte waar de
training aan ouders, leerlingen en professionals
betreffende reguliere school niet alleen in kan
in onderwijs en zorg. Dit om bij te dragen aan de
voorzien. In een Onderwijs-Zorgarrangement
draagkracht van opvoeders en organisaties.
werken het onderwijs en de jeugdzorg samen in een integraal programma voor specifieke
Omdat er over lichte en zware ondersteunings-
(groepen) leerlingen. Dit vanuit de overtuiging en
middelen wordt gesproken in het nieuwe beleid
ervaring dat een geïntegreerd aanbod meer is dan
passend onderwijs, lijkt het KEC daarmee vooral
48
een nieuwe speciale voorziening. Natuurlijk zijn de
de netwerkorganisatie en borgt de werkwijze voor
Onderwijs-Zorgarrangementen bedoeld voor een
een langere termijn, zodat de netwerkorganisatie
beperkte groep leerlingen/cliënten: alleen zij die
zichzelf kan vormgeven en opbouwen. Een
het echt nodig hebben. Maar het KEC als concept
flexibele organisatie die makkelijk kan op- of
en onderdeel van het geheel vormt eigenlijk een
afschalen afhankelijk van de vraag aan Onderwijs-
basisvoorziening in een samenwerkingsverband
Zorgarrangementen en de eisen van financiers en
waarin onderwijsorganisaties met elkaar moeten
met de mogelijk om toe- of uit te treden. Feitelijk
samenwerken om een krachtig en dekkend
een netwerkorganisatie die op geheel nieuwe wijze
netwerk van voorzieningen te realiseren. Om dit
vorm gaat geven aan de noodzakelijke Onderwijs-
doel te bereiken moeten onderwijsorganisaties
Zorgarrangementen. Niet omdat professionals niet
keuzes maken.
functioneren, maar omdat de context waarin zij functioneren moet veranderen.
Werken vanuit een concept en een model
Deze coöperatie heeft strategieën op het gebied
Om bovenstaande vorm te geven is het werken
van ICT-systemen, informatie en bedrijfsvoering
in een Een kind - een plan - een budget - een
nodig. Deze strategieën moeten bijdragen aan de
team principe een belangrijke voorwaarde.
doelstelling om in kortdurende intensieve trajecten
Ontschotten van wet- & regelgeving, van
perspectieven van kinderen/jeugdigen en hun
budgetten en systemen is noodzakelijk, maar
gezinnen waar te maken.
wel met oog voor de gewenste transparantie en verantwoordingseisen vanuit de verschillende
Meer dan de optelsom
financiers.
Je kunt de bestaande activiteiten, capaciteit
Evenzeer geldt dat er intersectorale
die wordt ingebracht in het KEC, niet bij elkaar
multidisciplinaire teams ontstaan die behoefte
plaatsen en verwachten dat dan nieuwe praktijken
hebben aan coördinatie en sturing en
vanzelf ontstaan. De ervaring leert dat er dan
ontwikkelingsmogelijkheden. Professionals
enkel een “bedrijfsverzamelgebouw” ontstaat.
vragen hun bestuurders - eisen bijna - nieuwe
Er moet één kader en één primair proces
organisatievormen om dit mogelijk te maken. De
vormgegeven worden. De coöperatie is gericht
professionals werken niet meer in onderwijsteams,
op het werken vanuit één inhoudelijk concept.
niet meer in zorgteams maar in een samengesteld
Een concept met gevolgen voor bedrijfsvoering,
team rondom een kind/jeugdige. Ieder levert met
systemen, professionals, HRM/HRD etc. Een
zijn/haar eigen expertise een bijdrage in nauwe
werkwijze die niet eenvoudigweg gerealiseerd kan
samenhang met de andere experts.
worden als er samengewerkt wordt door middel
Het vraagt een verder gaande vorm van
van overeenkomsten. Het gelijktijdig werken
samenwerken in een netwerkorganisatie, waarin
in hetzelfde primaire proces, vraagt om één
de betrokken professionals elkaar makkelijk
proceseigenaar en -bewaker en het mandaat om de
vinden en elkaar tijdig informeren over de
collega’s – ook al zijn ze van een partnerorganisatie
voortgang van het Onderwijs-Zorgarrangement
– te mogen bevragen en aanspreken. Om kwaliteit,
aan een jeugdige en zijn omgeving. Alleen in een
marktstrategie, effectiviteit en efficiency te
dergelijke netwerkorganisatie is een geïntegreerd
realiseren is verregaande verbinding noodzakelijk.
aanbod meer dan de som der delen en doet het
Door het samenbrengen van activiteiten zowel in
meer recht aan de onderwijs-zorgbehoeften van
het vastgoed als ook in personele inzet, kan een
specifieke leerlingen.
efficiencyslag behaald worden van ongeveer 20%.
Een coöperatie UA
Het OPDC
De coöperatie is gericht op het beheer en
De OPDC leerlingen vallen onder directe
draagbaar maken van de risico’s op gebied van
verantwoordelijkheid van het SWV en als
het vastgoed, maar evenzeer of meer nog om het
thans beoogd komen zij ook naar het KEC.
KEC concept en de visie uit te kunnen voeren.
De taken en verantwoordelijkheden van het
Bundeling van expertise, budgetten en systemen
samenwerkingsverband zijn bekend bij het
is noodzakelijk. De coöperatie faciliteert daarmee
bestuur van het KEC en binnen de coöperatie.
49
Het OPDC vormt in de visie van het KEC geen los
vorm van een coöperatie, een speciale vorm van
onderdeel binnen het KEC, maar zij is opgenomen
een vereniging, omdat de volgende voorwaarden
in het totale ‘KEC concept’ en is - daar waar
en eisen in de coöperatie geborgd zijn:
mogelijk - gericht op terugstroom naar regulier onderwijs. Het masterplan gaat uit van 40
•
Een zelfstandige juridische entiteit Een zelfstandige entiteit draagt bij aan het
modules en arrangementen. Het primaire proces,
beheer en de draagbaarheid van het vastgoed
de aanpak, wordt beschreven in het masterplan.
en de uitstraling van een nieuwe zelfstandige
Het samenwerkingsverband is niet zozeer alleen
netwerkorganisatie die het KEC vormt. De
van belang voor de OPDC-leerling van weleer,
keuze voor een zelfstandige rechtspersoon
maar het samenwerkingsverband is er voor alle
is voor een belangrijk deel gelegen in de
leerlingen binnen haar regio.
risicobeheersing van het vastgoed. Zonder zelfstandige rechtspersoon zou het vastgoed
Doelbereiking
moeten worden ondergebracht bij een van de
Komen tot integrale samenwerking met als
partners waarmee dan onderlinge afgerekend
doel meerwaarde voor leerlingen, de gezinnen waarin zij opgroeien, zorgaanbieders en onderwijsinstellingen; Een-kind - een-plan - een-
•
zou moeten worden door de overige partners. Evenwicht tussen collectiviteit en autonomie De bestuursvorm moet een goed evenwicht
budget - een-regisseur. De meerwaarde voor
bieden tussen de collectieve ambitie
leerlingen is gericht op het uiteindelijke doel een
en het collectief eigenaarschap en de
zo groot mogelijke mate van zelfredzaamheid en
gezamenlijke verantwoordelijkheid van
participatie bij volwassenheid. Onderwijs en Zorg
de partners enerzijds, en de individuele
werken daarom vanuit één visie op de inhoudelijke
verantwoordelijkheid en autonomie van de
vormgeving, de professionalisering, de financiering en de bedrijfsvoering in algemene zin. Het KEC ziet de opvoedsituatie en onderwijs als
•
partners anderzijds. Ondernemend en grensoverschrijdend De samenwerkingsvorm moet ruimte bieden
één geheel: deze werelden kennen voor jeugdigen
om grenzen te verkennen en soms te raken.
en hun ouders geen onderscheid.
De bestuursvorm moet ondernemerschap,
Je kunt stellen dat het KEC de doelstellingen op
proactiviteit en initiatieven toelaten en toe-
2 manieren realiseert:
juichen. Of, zoals een van de participanten het
1.
Het KEC biedt Onderwijs-Zorgarrangementen
omschreef: ‘doelmatigheid eerst, binnen de
aan de meest kwetsbare leerlingen. Dit vanuit
grenzen van de rechtmatigheid’.
het Full Service-concept en “onder één dak”.
Indien in de toekomst ontschotting wettelijk
2. Het KEC biedt ambulante ondersteuning,
meer mogelijkheden gaat bieden dan toont
onderzoek, behandeling, training, consultatie
de coöperatie zich als een rechtsvorm die
en begeleiding aan leerlingen/cliënten en hun
daarvoor reeds zeer geschikt is, aangezien
gezinnen, scholen.
zij ruimte biedt voor meer ondernemerschap
Een rechtsvorm is een bewuste keuze De werkwijze van het KEC vraagt een verder gaande
•
indien gewenst en mogelijk. Duurzaam en robuust De formele samenwerking moet duurzaam
vorm van samenwerken in een netwerkorganisatie
en robuust zijn. De samenwerkingsvorm
en vraagt, om de uitgangspunten te realiseren
moet dusdanig zijn dat een duurzame
en te borgen, een inspanning en investering
samenwerking is gegarandeerd. Min of
van alle partners. Bij een dergelijke investering
meer vrijblijvende of ‘lichte‘ vormen van
is commitment en het aangaan van een langer
samenwerking zijn niet aan de orde. De
durende samenwerkingsrelatie noodzakelijk.
ambities richting de integrale aanpak
De gesprekken hierover zijn rondom het KEC
en de daarbij behorende noodzakelijke
Roermond al lang gaande en er zijn door elke
voorwaarden, zoals inbreng van
partner reeds verplichtingen op zich genomen en
expertise (personeel) en noodzakelijke
afspraken gemaakt.
randvoorwaarden (financiën en facilitair),
Er is bewust gekozen voor een rechtspersoon in de
vragen om een robuuste bestuurlijke
50
•
•
organisatie. Bij de keuze voor welke soort
Groei binnen de organisatie
rechtspersoon is rekening gehouden met
Het coöperatiemodel start met een bestuur
de wens van toekomstbestendigheid van
bestaande uit statutair bestuurders van de
de rechtspersoon. Een stichting of een
verschillende leden en een eigen directeur. Na een
vereniging bieden in dat kader nu eenmaal
periode van vier jaar zal deze werkwijze worden
minder mogelijkheden dan een coöperatie.
geëvalueerd om te zien of de tijd al rijp is voor
Integrale en eigen verantwoordelijkheid
de volgende fase. Gestreefd wordt op termijn
De bestuurlijke inrichting moet adequaat zijn,
naar een situatie over te gaan waarbij er sprake
waarbij de integrale uitvoering van
is van een directeur/ statutair bestuurder. De
‘Een kind - een plan’ voldoende gewaarborgd
(bestuurders van de) leden van het KEC trekken
is en een adequate bestuurlijke
zich dan dus terug uit het bestuur en functioneren
besluitvorming stimulerend werkt voor een
dan in de algemene ledenvergadering van de
efficiënte aanpak op de werkvloer/binnen
coöperatie als toezichthouder op de directeur/
het KEC, ook als bestuurlijke besluitvorming
bestuurder. Als toezichthoudend orgaan binnen
soms lijkt te ‘schuren’ met het eigen beleid
de coöperatie functioneert derhalve de algemene
van de instellingen/ participanten. Hiervoor is
ledenvergadering bestaande uit de bestuurders
een eigen bestuur van het KEC met een eigen
(of een gemandateerde medewerker) van de
verantwoordelijkheid noodzakelijk.
afzonderlijke leden. De toezichthouders van de
Mogelijkheid voor participatie van/door
afzonderlijke leden zelf houden toezicht op hun
overigen
eigen bestuurders en tevens op het functioneren
De bestuurlijke inrichting moet in de
van hun eigen organisatie als lid van de coöperatie.
vormgeving ruimte bieden voor van derden
Hiermee wordt voldaan aan eisen van good
in de afname en levering van diensten en
governance.
expertise (contractrelatie) dan wel in een feitelijke afstemming van beleid. Denk hierbij aan de toekomstige regierol van de gemeente op het terrein van de jeugdzorg.
51
hoofdlocatie Venlo nevenvestiging Weert
nevenvestiging Wessem
De Wijnberg
Postweg 88, 5915 HB Venlo Tel: 077 - 321 76 50 Email:
[email protected] Website: www.dewijnberg.nl
nevenvestiging Venray
