Kansen/knelpunten mestverwerking en -afzet Themadag mestverwerking en –afzet Brugge, 29 november 2013
Bert Bohnen BB - Studiedienst
Inleiding Situatie mestgebruik Situatie mestverwerking Balans Vlaanderen Toekomstvisie 2
Evolutie van het mestaanbod in Vlaanderen sinds 2000 (in miljoen kg N)
3
Evolutie van de maximale afzetruimte, het gebruik en het gecorrigeerd gebruik (afgetopt op de bemestingsnormen) in Vlaanderen (in miljoen kg N), samen met de evolutie van de acceptatiegraad voor stikstof, gemiddeld voor Vlaanderen en voor de provincie West-Vlaanderen
4
Operationele mestverwerkingsinstallaties in Vlaanderen
Bron: VCM-enquête 2012 5
Evolutie van de toegekende mestverwerkingscertificaten voor verwerking en export van pluimvee- en niet-pluimveemest in Vlaanderen (periode 2007 – 2012)
6
Hoeveelheden dierlijke en andere meststoffen getransporteerd per week in 2012, voor een aantal belangrijke transportstromen (in miljoen kg N)
7
Vlaamse mestbalans in 2012 (in miljoen kg N en miljoen kg P2O5)
8
Toekomstvisie • • • •
Gebruiksnormen Kaderrichtlijn water Kunstmestgebruik Nutriëntenrecuperatie
9
Vragen & antwoord
10
Transport van ruwe en verwerkte mest Themadag ‘Van stal tot akker’, Brugge 29/11/2013
Inhoud • Vlaams Coördinatiecentrum Mestverwerking • Productie, afzet en verwerking van mest in VL • Export mest uit VL: bestemmingen • Wetgevend kader export mest
Vlaams Coördinatiecentrum Mestverwerking Organisatie – Onafhankelijk samenwerkingsverband en intermediair tussen overheid en mestverwerkingssector
Doelstellingen VCM – Overlegplatform tussen overheid en sector – Beleidsondersteunend werk – Kenniscentrum en aanspreekpunt met betrekking tot mestverwerking en nutriëntenvalorisatie – Onafhankelijk eerstelijnsadvies
Vlaams Coördinatiecentrum Mestverwerking Brede platformwerking met 28 leden A-leden
B-leden
Productie, afzet en verwerking van mest in Vlaanderen Netto-productie a Mestverwerking
b
N (miljoen kg)
P2O5 (miljoen kg)
158,9
60,7
26,3
13,6
Bronnen: aVoortgangsrapport Mestbank 2012 (cijfers 2011), bVCM enquête 2011
• Mestdecreet: mestverwerkingsplicht • Mestverwerking: nutriënten (N en P) komen niet op Vlaamse landbouwgrond – – – – –
Export van ruwe mest Behandeling tot exportwaardig eindproduct en afzet buiten VL Behandeling voor afzet in tuinen, parken plantsoenen Omzetting van N tot N2-gas Omzetting naar kunstmeststof
Export mest uit Vlaanderen: bestemmingen • Totale hoeveelheid geëxporteerde mest uit Vlaanderen in 2012: 1.603.033 ton (= 25.779.933 kg N) (bron: VLM Mestbank 2013) • Bestemmingen geëxporteerde mest: 2% 5%
FRANKRIJK NEDERLAND 50% 43%
DUITSLAND ANDERE
Export mest uit Vlaanderen: aandeel ruwe mest en verwerkte mest • Relatief aandeel van de export van ruwe of verwerkte mest per bestemming in 2012 (bron: VLM Mestbank 2013) 100% 90% 80% 54% 70%
63% 72%
66% 78%
60% 50%
VERWERKING 40%
RUW
30% 46% 20% 10% 0%
37% 28%
34% 22%
Wetgevend kader export mest Export Frankrijk
Export Duitsland
Export Nederland
Export naar Frankrijk Belangrijkste exportbestemming voor Vlaanderen • Ruwe pluimvee- of paardenmest • • •
• •
Naar landbouwgrond of 1069/2009 erkende installaties Invoertoestemming Fr nodig Voldoen aan NFU normering: Mestafzetdocument (MAD) van Mestbank + goedgekeurd formulier ‘Aanvraag om dierlijke mest uit te voeren’ Aanmelding in Traces Indien pluimveemest: gezondheidsverklaring FAVV Indien paardenmest: handelsdocument
• Eindproducten mestverwerking mits hygiënisatie (min 1 u aan 70°C) • •
Afkomstig van 1069/2009 erkende installaties Geen invoertoestemming Fr nodig (verordening 749/2011) •
• • •
Andere landen: wel toestemming nodig van land van bestemming
Voldoen aan NFU normering: Mestafzetdocument Mestbank + aanmelding transport in MTIL Aanmelding in Traces Handelsdocument
Export naar Duitsland • Ruwe pluimvee- of paardenmest •
• • • •
Invoertoestemming 'Tierseuchenrechtliche Genehmigung' van Ministerium für Umwelt und Verbraucherschutz adhv het formulier ‘Aanvraag om toestemming voor de verzending van dierlijke bijproducten naar een andere lidstaat’ Mestafzetdocument van VLM-Mestbank Goedgekeurd formulier ‘Aanvraag om dierlijke mest uit te voeren’ Aanmelding in Traces Indien pluimveemest: gezondheidsverklaring FAVV Indien paardenmest: handelsdocument
• Eindproducten mestverwerking mits hygiënisatie (min 1u aan 70°C) • • •
Van 1069/2009 erkende installaties Mestafzetdocument VLM-Mestbank Handelsdocument
Export naar Nederland • Ruwe pluimvee- of paardenmest •
• • •
Invoertoestemming van Voedsel en Waren Autoriteit (VWA) aan de hand van het formulier ‘Aanvraag om toestemming voor de verzending van dierlijke bijproducten naar een andere lidstaat’ Mestafzetdocument van VLM-Mestbank Goedgekeurd formulier ‘Aanvraag om dierlijke mest uit te voeren’ Aanmelding in Traces en Gezondheidscertificaat (FAVV)
• Eindproducten mestverwerking mits hygiënisatie (min 1u aan 70°C) •
Procedure idem Duitsland
Export ruwe varkensmest Ook export van ruwe varkensmest Vlaanderen naar Zeeland voor uitrijden op land van derden mogelijk • Bovenop de mogelijkheid voor Vlaams-Nederlandse grensoverschrijdende veeteeltbedrijven (uitrijden ruwe varkensmest op eigen landbouwgronden) • Zeeland als akkerbouwregio is vragende partij voor ruwe varkensmest • Sanitaire toestemming van zowel het land van bestemming (Nederland) als het land van verzending (België)
Export ruwe varkensmest
13
9/12/2013
Export ruwe varkensmest PROCEDURE •
Invoertoestemming van Voedsel en Waren Autoriteit (VWA) aan de hand van het formulier ‘Aanvraag om toestemming voor de verzending van dierlijke bijproducten naar een andere lidstaat’, (EG 1069/2009)
•
Toelating van het FAVV (jaarlijkse toestemming)
•
Goedgekeurd formulier ‘Aanvraag om dierlijke mest uit te voeren’ van VLM-Mestbank
•
Mestafzetdocument van VLM-Mestbank
•
Aanmelding in Traces en Gezondheidscertificaat (afgeleverd door het FAVV)
• Export Vl Zeeland: ruwe varkensmest voor uitrijden op land van derden • Export Nl Vl: ruwe mest voor verwerking 15
9/12/2013
Bedankt voor uw aandacht!
Emilie Snauwaert Adviseur VCM Tel.: 050/ 407 204
[email protected]
www.vcm-mestverwerking.be
Van stal tot akker Workshop Mestverwerking & -afzet 29-11-2013 Prof. E. Meers Toegepaste Milieutechnologie & -chemie in Agro-industrie
Onderzoeksdomein:
Milieuchemie & -technologie voor de agro-industrie
⇒ Mest- & digestaatverwerking
⇒ Behandeling van afvalwater tot herbruikbaar ⇒ Milieu Effect Rapportage
Afvalwaterzuivering
Waterhergebruik
Van onderzoek tot toepassing
Onderzoeksdomein:
Milieuchemie & -technologie voor de agro-industrie
⇒ Nutriënt recuperatie uit nevenstromen van landbouw & voedingsindustrie
⇒ Teelt van biomassa op verontreinigde & marginale gronden ⇒ Biogas als sleuteltechnologie voor optimalisatie van nutriënt en energiecycli
Nutrient recuperatie
Energieteelt op verontreinigde grond
Uit projectaanvraag EU-FP7-INEMAD (Eng.)
Bioraffinage met vergisting : mineraal extractie uit mest & “afval”
• Test plant: sla • Zoutgevoelige teelt • Teeltbehoefte (N-P2O5-K20) : 210-125-240 kg/ha • Labo & volle veldbeoordeling
Geteste producten : - Struviet (P-bemester) - Dunne fractie digestaat (NK) - Spuiwater luchtwasser (N) - Effluent van rietvelden (K)
(1) Minerale startmest (2) Dierlijke mest (3) Kunstmest (4) Spuiwater luchtwassing (5) Mengsel dunne fractie mest & digestaat (6) Digestaat (7) Dunne fractie digestaat
(1) Minerale startmest (2) Dierlijke mest (3) Kunstmest (4) Spuiwater luchtwassing (5) Mengsel dunne fractie mest & digestaat (6) Digestaat (7) Dunne fractie digestaat (8) Dunne fractie varkensmest (9) Varkensurine (stal met gescheiden inzameling)
NutriCycle
pag. 8
NutriCycle
Jan Wijnen, ZLTO Dit project wordt medegefinancierd door Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland
Brugge, 29 november 2013
Mineralen op Maat Indeling presentatie:
Het project “Mineralen op Maat” Filmpje Situatie in Nederland In welke gewassen en stadia ? Kansen en knelpunten kunstmestvervangers
Mineralen op Maat Doelstelling project: Het stimuleren van het gebruik en de emissiearme toepassing van nieuwe kunstmestvervangers uit dierlijke mest in de plantaardige sectoren en rundveehouderij
Mineralen op Maat Onderdelen project 2012-2014: 90 Velddemonstraties 32 Excursies bij mestverwerkingsinstallaties 90 Winterbijeenkomsten voor studiegroepen
Projectleiding: ZLTO
Situatie in Nederland
Mineralenconcentraat Pilot Regelgeving
Spuiwater
Regelgeving
Producenten in de pilot
10
7
9 1
1. Poels VOF
Meerlo
2. Van Heugten
Nederweert
3. Kumac
Deurne
4. Reniers
Wintelre
5. Kempfarm
Leunen
6. Mts.Vermue
Winsum
7. ‘t Haantje
Enschede
8. Houbraken
Bergeijk
9. Verkooyen
Langeweg
10. Dankers
Borgercomp.
Samenstelling MC Producent
N
P2O5
K2O
Kumac
8,0
< 0,1
10,0
Houbraken
8,5
0,6
9,0
Reniers
8,5
0,5
9,0
Van Heugten
5,8
0,2
5,5
Verkooijen
7,5
0,1
9,0
Samenstelling dikke fractie Stikstof Fosfaat Kali D.s.
12 kg N 18-20 kg P2O5 5 kg K 33-34 %
Gehaltes producent Houbraken
Regelgeving
Mineralenconcentraat
Als kunstmestvervanger Als dunne fractie
mestcode 120 mestcode 41
Mineralenconcentraat
Apart uitrijden met geschikte apparatuur Mengen met drijfmest in silo Elke vracht wegen en bemonsteren
wc 100% wc 80%
Regelgeving
Mineralenconcentraat
Uitrijdperioden voor dierlijke meststoffen in acht nemen Emissiearm aanwenden Gebruik MC binnen de pilot (10 producenten, 10.000 ha) Schriftelijke overeenkomst met erkende producent
Regelgeving
Spuiwater
Meststof met lage tot neutrale pH Bevat ammonium stikstof (NH4+) Bevat gemiddeld 30-40 kg stikstof/ton Bevat gemiddeld 70-90 kg zwavel/ton
Opslag en mengen spuiwater
Spuiwater uit een chemische en een biologische luchtwasser mag u niet mengen Het mag dan ook niet in de mestkelder worden geloosd Bij het mengen van spuiwater uit een chemische luchtwasser met dierlijke mest komt het giftige gas di-waterstofsulfide vrij
Bron: DR-Loket
De plaats van MC en Spuiwater
Welke gewassen en stadia ?
Toepassing in aardappelen
Bouwlandbemester: MC 12-15 m3/ha Spuiwater: met frezen direct inwerken (1 m3/ha)
Na opkomst MC 5-8 m3/ha
Toepassing in maïs
Bouwlandbemester MC 10-20 m3/ha
Na opkomst MC 5-8 m3/ha
Toepassing in maïs
Toepassing in granen
Tweede gift MC 12 m3/ha
Toepassing groenbemesters
Bladrammenas en gele mosterd
7 m3 mineralenconcentraat/ha
Toepassing op grasland
Zodenbemester Grasland MC gemengd uitgereden met drijfmest
Toepassing op grasland
Duport Liquiliser spaakwielbemester (12 meter) Spuiwater 800-2000 liter/ha Op grasland en (tuin)bouwland
Toepassing op grasland
Zodenbemester-PPL Combinatie drijfmest / spuiwater
Kansen KMV’s
Bij minder kunstmest minder CO2-gebruik Met MC minder water, dus minder transportbewegingen Met MC meer mogelijkheden voor vaste mest/compost in najaar, o.s. voorziening Opwaarderen MC en spuiwater; nog geconcentreerder, dus minder m3/ha Lagere kosten kunstmest akkerbouwer Lagere afzetkosten mest veehouders
Knelpunten KMV’s
Kosten bemesting akkerbouwer zijn hoger dan onbewerkte dierlijke mest Te weinig P in MC voor basisbemesting aardappelen Aangepaste machines voor kleine hoeveelheden (< 12 m3/ha) Prijs kunstmest - prijs KMV’s Gehaltes nog relatief breed Spuiwater verzurend en agressief voor apparatuur Werking: gelijk aan KAS ??
Zijn er nog inhoudelijke vragen ?
