Klimaatplan Den Haag. Bijlage 6 CO 2 -Analyse. April 2011

RIS180175f_15-APR-2011

Klimaatplan Den Haag Bijlage 6 CO2-Analyse April 2011

2

Klimaatplan Den Haag Bijlage 6; CO2-analyse

CO2 analyse Den Haag

Wonen, werken en mobiliteit

Verantwoording Titel Opdrachtgever Projectleider Auteur(s) Projectnummer Aantal pagina's Datum Handtekening

CO2 analyse Den Haag Gemeente Den Haag ir. Barry Meddeler ing. Ferdi Moes 4637036 32 (exclusief bijlagen) 9 oktober 2009 Ontbreekt in verband met digitale versie. Dit rapport is aantoonbaar vrijgegeven.

Colofon Tauw bv afdeling Milieu Handelskade 11 Postbus 133 7400 AC Deventer Telefoon (0570) 69 99 11 Fax (0570) 69 96 66

Dit document is eigendom van de opdrachtgever en mag door hem worden gebruikt voor het doel waarvoor het is vervaardigd met inachtneming van de rechten die voortvloeien uit de wetgeving op het gebied van het intellectuele eigendom. De auteursrechten van dit document blijven berusten bij Tauw Kwaliteit en verbetering van product en proces hebben bij Tauw


5

6


Inhoud Verantwoording en colofon........................................................................................................... 5 Inleiding.......................................................................................................................................... 9 Leeswijzer .............................................................................................................................9 Methode en werkwijze................................................................................................................. 10 Methode...............................................................................................................................10 Werkwijze ...........................................................................................................................10 Verdeling CO2-uitstoot gemeente Den Haag ............................................................................. 12 Totaalbeeld CO2 verdeling in Den Haag .............................................................................12 Wonen ........................................................................................................................................... 14 Analyse op wijkniveau ........................................................................................................14 Verdeling CO2-uitstoot per type woning .........................................................................14 Nadere CO2 analyse op wijkniveau.....................................................................................17 Aandeel elektriciteits- en gasverbruik per woningtype ...................................................19 Werken ......................................................................................................................................... 22 Analyse per sector ...............................................................................................................23 Nadere analyse belangrijke sectoren ...................................................................................26 Verkeer en vervoer ...................................................................................................................... 28 Verdeling CO2-uitstoot per subdoelgroep verkeer en vervoer ............................................28 Conclusies ..................................................................................................................................... 30 Wonen .................................................................................................................................30 Werken ................................................................................................................................30 Mobiliteit.............................................................................................................................31 Haalbaarheidsonderzoek klimaatcentrum ............................ Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

Bijlage(n) 1. Kengetallen voor CO2–analyse 2. CO2-uitstoot per type woning 3. Datanauwkeurigheid verkeer en vervoer PBL


7

Inleiding De gemeente Den Haag heeft de ambitie om in 2050 klimaatneutraal te zijn. Dit betekent een forse reductie van de uitstoot van broeikasgassen door in te zetten op energiebesparing het toepassen van duurzame energie en de compensatie van de CO2-uitstoot die dan overblijft. Om deze ambitie te realiseren stelt de gemeente dit jaar een klimaatplan op. In het kader van het klimaatplan van de gemeente Den Haag voert Tauw een gedetailleerde analyse uit van de CO2-uitstoot in Den Haag. Hierbij maken wij een onderscheid tussen de uitstoot op het gebied van wonen, werken en mobiliteit. De analyse wordt uitgevoerd met behulp van het softwarepakket CarBon®. In dit softwareprogramma kan op verschillende detailniveau’s de CO2-uitstoot voor de thema’s berekend worden. Hiervoor worden CO2-kentallen gebruikt van het onder andere het CBS en SenterNovem. De uitkomsten kunnen daarnaast op verschillende manieren grafisch worden weergegeven. In deze rapportage zullen voor wonen, werken en mobiliteit de resultaten worden gepresenteerd van de CO2 analyse.

Leeswijzer In hoofdstuk 2 zal de methodiek van de CO2 analyse worden beschreven. Vervolgens wordt in hoofdstuk 3 de CO2-uitstoot voor Den Haag in totaal weergegeven, daarna wordt in hoofdstukken vier, vijf en zes, respectievelijk wonen, werken en mobiliteit de analyse van de CO2-uitstoot besproken. In hoofdstuk 7 worden tot slot de interpretaties van de resultaten in een conclusie weergegeven.


9

Methode en werkwijze Methode Bij de CO2 analyse is gebruik gemaakt van de CarBase® software, wat een onderdeel is van het pakket CarBon®. In dit softwareprogramma kan op verschillende detailniveau’s de CO2uitstoot voor de thema’s wonen en werken berekend worden. Hiervoor kan op verschillende niveau’s data ingevoerd die vervolgens gekoppeld worden aan kengetallen zodat de CO2 emissie, het elektriciteits- en gasverbruik wordt berekend. Zo kan voor wonen de totale hoeveelheid primaire energie en CO2 verbruik ingevoerd worden of de hoeveelheid verbruikte energie per energiedrager, verder kan het totale aantal huizen ingevoerd worden of het totale aantal huizen per type en bouwjaar. Tevens kan er gekozen worden betreffende input op provinciaal, gemeentelijk, wijk of buurtniveau in te voeren. Voor al deze opties worden kengetallen gebruikt. Voor wonen worden CO2-kentallen gebruikt van SenterNovem en voor werken worden kengetallen van het CBS gebruikt. Zie bijlage 1 voor een overzicht van de kengetallen. De uitkomsten kunnen vervolgens op verschillende manieren grafisch worden weergegeven. Zo kan de output in tabelvorm, in een taartdiagram of topografisch op gemeentelijk, wijk of buurniveau worden gepresenteerd.

Werkwijze Om voor de gemeente de CO2 analyse op een beheersbaar niveau uit te voeren zijn in het voortraject keuzes gemaakt om de uitstoot op een bepaald detailniveau te berekenen. Zo is gekozen om op wijkniveau de data in te voeren. Verder is, om een zo representatief mogelijk beeld te krijgen, voor het thema wonen het totale aantal woningen per type en bouwjaar ingevoerd. Voor werken zijn het totale aantal medewerkers per branche gebruikt. Voor het thema mobiliteit is gebruik gemaakt van de cijfers uit de database van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). In deze database zijn de emissies naar bodem, water en lucht van circa 350 beleidsrelevante stoffen en stofgroepen vastgesteld. De emissiegegevens zijn per emissiebron en per locatie opgeslagen in de centrale database van de Emissieregistratie. Deze database omvat gegevens van individueel geregistreerde bronnen (op basis van o.a. Milieujaarverslagen en Commissie Integraal Waterbeheer(CIW)-enquêtes) en diffuse bronnen (emissies berekend door taakgroepen). In de taakgroep verkeer en vervoer worden de emissies naar bodem, water en naar lucht vastgesteld uit verkeer en vervoer (luchtvaart, scheepvaart en wegverkeer). Vertegenwoordigd zijn: PBL, CBS, RWSWD, Deltares en TNO.

10



11

Verdeling CO2-uitstoot gemeente Den Haag Om een totaalbeeld te krijgen van de verdeling van CO2-uitstoot voor de thema’s wonen, werken en mobiliteit in de gemeente Den Haag, wordt in dit hoofdstuk de globale analyse hiervan weergegeven.

Totaalbeeld CO2 verdeling in Den Haag Uit de analyse van de CO2-uitstoot in Den Haag is gebleken dat de gemeente in totaal voor de thema’s wonen, werken en mobiliteit een uitstoot heeft van (afgerond) 2.670 kton. De totale uitstoot in onderstaande tabel uitgesplitst naar thema.

Tabel 3.1 Totale uitstoot uitgesplitst naar thema CO2-uitstoot per thema:

kton

Wonen

907,9

Werken

1.216,7

Mobiliteit Totale CO2-uitstoot Den Haag

545,3 2.669,9

In onderstaande figuur wordt de verdeling van CO2-uitstoot voor de thema’s wonen, werken en mobiliteit grafisch weergegeven.

Figuur 3.1 Totaalweergave verdeling CO2-uitstoot thema’s in Den Haag

12


Uit de figuur is af te leiden dat het thema werken voor 45 % verantwoordelijk zijn voor de totale CO2-uitstoot in Den Haag. Voor wonen komt dit neer op 34 % en mobiliteit is voor 20 % verantwoordelijk voor de CO2-uitstoot in Den Haag .


13

Wonen In dit hoofdstuk worden de resultaten van de CO2-analyse voor het thema wonen op verschillende manieren grafisch gepresenteerd. De resultaten worden, waar mogelijk, verklaard met de ingegeven data. De typen en ranges voor bouwjaren met bijbehorende kengetallen zijn afgeleid uit het document ’voorbeeldwoningen’ van SenterNovem. Deze kunnen gebruikt worden bij het uitvoeren van energieanalyses voor groepen woningen. Ook is het mogelijk om de voorbeeldwoningen te gebruiken als referentie voor (een deel van) de woningvoorraad. Uiteraard heeft ieder gebruik van de voorbeeldwoningen een eigen insteek en aanpak. In het document wordt dan ook beoogd voor de verschillende gebruikswijzen de benodigde informatie ter beschikking te stellen. Het document is te downloaden van de website van SenterNovem.

Analyse op wijkniveau In deze paragraaf wordt de CO2-uitstoot voor verschillende woningtypen op wijkniveau geanalyseerd. Hierbij zal onderscheidt gemaakt worden tussen gas- en elektriciteitsverbruik per type woning.

Verdeling CO2-uitstoot per type woning Om inzicht te krijgen in de CO2-uitstoot per woningtype hebben we een splitsing gemaakt tussen het elektriciteitsverbruik en gasverbruik per type woning. In onderstaande figuren 4 en 5 wordt de CO2-uitstoot op basis van het kengetal per type woning. Om de situatie te vertalen naar Den Haag is de CO2-uitstoot per type woning weergegeven op basis van het aantal woningen in Den Haag. Hieruit is op te maken welk type woning in Den Haag een hoge CO2-uitstoot heeft op basis van het gas- en elektriciteitsverbruik.

14


a M iso ai ne so tt M ne e v tte oo ai M so n 1 9 r 1 9 ai so ette 66 66 ne 1 - 1 tte 98 98 9 G 20 - 8 a 0 2 G le ri 1 e 00 0 j al e flat n l G rijfla vo ater or al e t G rijf 196 196 l al e r at 1 6 - 6 ijfl 98 19 Po at 2 9 - 88 rti 00 20 Po ek 1 0 rti fla en 0 e t Po kfla vo late o t rt r r Po iek 196 1 9 rti flat 6 66 -1 ek 1 fla 98 9 8 8 R t2 9 Ri ijw 00 - 20 jw on 1 0 on in en 0 Ri in g v lat jw g 1 oo er o Ri nin 9 46 r 1 9 jw g 19 t/m 4 6 o Ri nin 66 1 9 jw g 1 t/m 65 o Ri nin 9 76 1 9 jw g 7 on 19 t/m 5 in 80 1 9 g Vr 7 1 t/m 9 i Vr jsta R 9 89 1 9 ijs an ijw ta de on t/m 88 a Vr i 20 ijs n de wo ng 0 n n Vr taa wo in a 0 ijs n d n g v 20 in 0 ta o e an w g 1 o r 0 de on 96 19 wo ing 6 - 66 1 1 n 2 o in 98 9 8 2 nd e g 2 9 - 8 on r 00 20 1 1 d 0 2 er ka e n 0 p on 1 v la 2 d er kap oo ter on 1 r d e 1 ka 96 1 96 r 6 p 6 O 1 k 19 - 1 v 9 a O erig p 2 89 8 8 ve e ri w 00 20 O ge on 1 e 0 0 v e w in n g o l O rige nin vo ate ve g o r rig w o 19 r 1 n e 6 9 w ing 6 - 66 on 1 in 9 8 198 g 20 9 - 8 01 200 en 0 la te r

M

CO2 uitstoot (kg)

CO2 uitstoot per type woning gemeente Den Haag

10.000,0 Op basis van kengetallen

9.000,0 Gas CO2 uitstoot (kg)

8.000,0 Elek. CO2 uitstoot (kg)

7.000,0

6.000,0

5.000,0

4.000,0

3.000,0

2.000,0

1.000,0

0,0

Figuur 4.1 CO2-uitstoot per type woning op basis van kengetallen

Op basis van kengetallen per type woning blijkt dat de volgende woningtypen op basis van generieke kengetallen een hoge CO2-uitstoot hebben: • Vrijstaande woning voor 1966 • Vrijstaande woning 1966 – 1988 • 2 onder 1 kap voor 1966 • 2 onder 1 kap 1966 – 1988

Om deze situatie te vertalen naar de gemeente Den Haag, is gekeken naar de hoeveelheid woningen per type. Hierdoor kan afgeleid worden welke woningtypen in Den Haag verantwoordelijk is voor de grootste CO2-uitstoot.


15

a M iso ai ne so tt M ne e v tte oo ai M so n 1 9 r 1 9 ai so ette 66 66 ne 1 - 1 tte 98 98 9 G 20 - 8 a 0 2 G le ri 1 e 00 0 al j e r flat n l G ijfla vo ater o al e t1 r G rijf 96 196 l al 6 e r at 1 - 6 ijfl 98 19 Po at 2 9 - 88 rti 00 20 Po ek 1 0 rti fla en 0 e Po kfl t vo late a o rt t r r Po iek 196 1 9 rti flat 6 66 ek 19 - 1 fla 89 9 8 8 R t Ri ijw 200 - 20 jw o 1 0 on nin en 0 Ri in g v la jw g 19 oo ter o Ri nin 46 r 1 9 jw g 1 t/m 4 6 o Ri nin 9 66 1 9 jw g 1 t/m 65 o Ri nin 9 76 1 9 jw g 7 on 19 t/m 5 in 80 1 9 Vr g 7 t /m 9 1 ij Vr sta Ri 9 89 1 9 ijs an jw ta de on t/m 88 a Vr i 20 ijs n de wo ng 0 n n t Vr aa w in a 0 ijs n d on g v 20 ta in 00 o e o an w g r de on 19 19 wo ing 66 - 66 1 n 1 2 o in 98 9 8 2 nd e g 2 9 - 8 on r 00 20 1 1 d 0 2 er kap e n 0 on 1 v la 2 d e kap oo ter on r 1 1 r d e k 96 1 96 a 6 r 6 O 1k p1 -1 v 9 a 9 O erig p 2 89 8 8 ve e ri w 00 20 O ge on 1 e 0 0 v e w in n g o l O rige nin vo ate ve g o r rig w o 19 r 1 n e 6 9 w ing 6 - 66 on 1 in 9 8 198 g 9 20 - 8 01 200 en 0 la te r

M

CO2 uitstoot (kton)

CO2 uitstoot per type woning gemeente Den Haag

300,0 Op basis van aantal woningen per type

Gas CO2 uitstoot (kton)

250,0 Elek. CO2 uitstoot (kton)

16 200,0

150,0

100,0

50,0

0,0

Figuur 4.2 CO2-uitstoot per type woning op basis aantal woningen in Den Haag

Op basis van bovenstaande figuren blijkt dat de volgende woningtypen in Den Haag het grootste aandeel hebben in CO2-uitstoot: • Rijwoning voor 1946 • Portiekflat voor 1966 • Galerijflat van 1966 – 1988 • Galerijflat voor 1966

In onderstaande tabel is weergegeven wat de bijdrage van deze woningen is aan de totale CO2- uitstoot door woningen in Den Haag.

Tabel 4.1

Type woning

CO2 uitstoot (kton) Bijdrage aan totale CO2 uitstoot wonen (%)

Rijwoning voor 1946

275,2 kton

29,4 %

Portiekflat voor 1966

144,5 kton

15,5 %

Galerijflat 1966 – 1988

137,7 kton

14,7 %

Galerijflat voor 1966

109,1 kton

11,7 %


Nadere CO2 analyse op wijkniveau In de voorgaande paragraaf zijn de woningtypen met de grootste CO2-uitstoot geanalyseerd. Om het gemeentelijke beleid af te stemmen is het nuttig om te weten in welke wijken dergelijke woningen veelvuldig aanwezig zijn. In deze paragraaf wordt geanalyseerd in welke wijken dergelijke woningtypen veel voorkomen. Om een beeld te vormen waar de wijken in Den Haag gelegen zijn is in figuur 4.3 de verdeling van de wijken over Den Haag te zien.

Figuur 4.3 Overzicht wijken in Den Haag


17

De woningen met de grootste CO2-uitstoot in Den Haag zijn de Galerijflat voor 1966, de Galerijflat van 1966 – 1988, de portiekflat voor 1966 en de rijwoning voor 1946. Dit zijn de woningtypen waarbij (op basis van de CO2-uitstoot) specifiek voor Den Haag, de meeste winst te behalen valt op gebied van CO2-reductie. Om te weten te komen waar deze woningen in Den Haag aanwezig zijn is in onderstaande tabel weergegeven in welke wijken deze woningen het meeste voorkomen. Tabel 4.2 Top-3 wijken met meeste woningen, per type met hoogste CO2-uitstoot Galerijflat voor 1966

Aantal woningen per wijk

36 Moerwijk

6.211

34 Morgenstond

5.895

33 Bouwlust/Vrederust

4.180

Galerijflat 1966 - 1988 25 Mariahoeve en Marlot

5.341

33 Bouwlust/Vrederust

4.495

18 Waldeck

3.741

Portiekflat voor 1966 38 Laakkwartier en Spoorwijk

6.894

31 Rustenburg en Oostbroek

6.842

20 Valkenboskwartier

4.261

Rijwoning voor 1946 09 Geuzen- en Statenkwartier

4.777

07 Scheveningen

4.231

21 Regentessekwartier

4.062

Uit bovenstaande tabel is af te leiden dat om de CO2-uitstoot voor Galerijflats voor 1966 te reduceren de wijken Moerwijk, Morgenstond en Bouwlust/Vrederust in aanmerking komen. Voor de Galerijflat van 1966 – 1988 komen de wijken Mariahoeve en Marlot, Bouwlust/Vrederust en Waldeck in aanmerking. Voor de Portiekflat voor 1966 kan specifiek beleid worden afgestemd op de wijken Laakkwartier en Spoorwijk, Rustenburg en Oostbroek en Valkenboskwartier. Voor de Rijwoning voor 1946 komen de wijken Geuzenen Statenkwartier, Scheveningen en Regentessekwartier in aanmerking.

18


Aandeel elektriciteits- en gasverbruik per woningtype Om het gemeentelijke beleid op gebied van CO2-reductie zo goed mogelijk aan te passen aan de type woningen en de CO2-uitstoot, is het van belang onderscheid te maken in elektriciteitsverbruik en gasverbruik. In onderstaande tabellen is per woningtype weergegeven wat de bijdrage van het gas- en elektriciteitsverbruik is in de CO2-uitstoot van een woning.

Tabel 4.3 Bijdrage gas- elektriciteitsverbruik per woningtype Type woning

CO2 uitstoot op basis van gasverbruik (kton)

Aandeel gasverbruik (%)

Rijwoning voor 1946

175,9

18,8 %


68,6

7,3 %

Galerijflat 1966 - 1988

65,3

7,0 %


51,9

5,5 %

Type woning

CO2 uitstoot op basis van elektriciteitsverbruik (kton) Aandeel elektriciteitsverbruik (%)

Rijwoning voor 1946

99,3

10,6 %


75,9

8,1 %


72,4

7,7 %


57,2

6,1 %

Om maatregelen te koppelen aan het aandeel gas- of elektriciteitsverbruik per type woning is in onderstaande figuur weergegeven wat het aandeel van het gas- of elektriciteitsverbruik is. Zodoende is een beeld verkregen waar voor de gemeente Den Haag het grootste besparingspotentieel ligt.


19

Rijwoning voor 1946


Elektriciteit 36% Gas 47%

Elektriciteit 53% Gas 64%


Elektriciteit 53%

Gas 47%


Elektriciteit 52%

Gas 48%

Figuur 4.4 Bijdrage per type woning aan CO2-uitstoot voor woningen in Den Haag

Uit bovenstaande figuur is op te maken dat voor rijwoningen voor 1946 de nadruk bij de te nemen maatregelen het best gelegd kan worden op het gasverbruik. Voor de portiekflat voor 1966, de galerijflat voor 1966 en de galerijflat van 1966 – 1988 is de verdeling gelijk. Hier kunnen zowel maatregelen op gebied van elektriciteitsverbruik als gasverbruik ingezet worden. Maatregelen op gebied van gasverbruik zullen veelal in isolatie gezocht moeten worden, aangezien alle type woningen van een oudere klasse zijn. Op gebied van elektriciteitsverbruik kan ingezet worden op het gebruik van energiezuinige elektrische apparaten en energiezuinig gedrag.

20



21

Werken In dit hoofdstuk worden de resultaten van de CO2-analyse voor het thema werken op verschillende manieren grafisch gepresenteerd. De resultaten worden, waar mogelijk, verklaard met de ingegeven data. De indeling van sectoren bedrijven en bijbehorende kengetallen zijn afgeleid uit de CBIindeling en cijfers van het CBS. Voor de indeling van het CBS zie http://www.cbs.nl/NR/rdonlyres/1C64E533-7EA8-4DE0-B142-92E68E4D819E/0/sbi2008versie072008.pdf

Om een beeld te vormen over de verdeling van bedrijven over Den Haag is in onderstaand figuur het aantal bedrijven per wijk weergegeven.

Figuur 5.1 Aantal bedrijven per wijk in Den Haag

22


Analyse per sector Om het gemeentelijke beleid af te stemmen is de CO2-uitstoot berekend voor de verschillende sectoren. Zodoende is een beeld verkregen welke sectoren een hoge CO2uitstoot kennen. In de onderstaande diagrammen wordt achtereenvolgens de CO2-uitstoot, het gasverbruik en het elektriciteitsverbruik per sector weergegeven.

Figuur 5.2 CO2-uitstoot per sector

In bovenstaand diagram is te zien dat Handel, diensten en Overheden, oftewel HDO het grootste aandeel CO2-emissie voor hun rekening nemen, namelijk zo’n 75 %. Onder HDO worden de volgende sectoren gerekend: groot- en detailhandel, horeca, transportbedrijven, gezondheids- en welzijnszorg, en onderzoeks-, onderwijs-, overheids- en financiële instellingen. De sectoren met de grootste CO2-uitstoot zijn Handel en reparatie, Horeca, Openbaar bestuur en overheid en Industrie.


23

Om een beeld te vormen van in welke sectoren het gasverbruik het meest speelt en in welke sectoren elektriciteitsverbruik de overhand hebben zijn in onderstaande figuren het gas- en elektriciteitsverbruik per sector weergegeven.

Figuur 5.3 Gasverbruik per sector

Voor het gasverbruik is te zien dat HDO ook hier voor ongeveer 75 % voor haar rekening neemt. Dit komt neer op een gasverbruik van 214,6 miljoen m3 gas per jaar. De sectoren met het grootste gasverbruik zijn Handel en reparatie, Horeca, Openbaar bestuur en overheid, Gezondheids- en welzijnszorg en Industrie.

24


Figuur 5.4 Elektriciteitsverbruik per sector

Met betrekking tot het elektriciteitsverbruik kunnen we stellen dat HDO wederom het grootste verbruik voor haar rekening neemt, namelijk 82 %. Dit komt neer op een elektriciteitsverbruik van rond de 1000 GWh per jaar. De sectoren met het grootste elektriciteitsverbruik zijn Handel en reparatie, Openbaar bestuur en overheid en Industrie.


25

Nadere analyse belangrijke sectoren Uit de analyse van de figuren in de vorige paragraaf kan gesteld worden dat de gezamenlijke sector Handel, diensten en overheden (HDO) in Den Haag de grootste CO2-uitstoot voor hun rekening neemt. De sectoren Handel en reparatie, Openbaar bestuur en overheid en de industrie komen naar voren bij hoogste CO2-uitstoot, elektriciteitsverbruik en gasverbruik. Kijkende naar de wijken met de hoogste CO2-uitstoot komen de wijken Centrum, Scheveningen, Bezuidenhout, Loosduinen, Stationsbuurt, Laakkwartier en spoorwijk, Binckhorst, Westbroekpark/Duttendel, Benoordenhout en Forepark naar voren. Als we bovenstaande wijken gaan analyseren op de hoeveelheid medewerkers werkzaam in de sectoren HDO en Industrie krijgen we de weergave als in tabel 5.1. In de sector HDO werken in totaal 228.377 medewerkers. Daarvan werken er 131.760 in de tien wijken, dat is ruim 57 %. In de sector industrie werken in totaal 9.219 medewerkers. Daarvan werken er 7.410 in de 10 wijken, dat is ruim 80 %. De gemeentelijke invloed is het grootst in de sector HDO. Als we deze sector nader bekijken voor de 10 wijken komen we tot de volgende conclusies:

Tabel 5.1 Aandeel medewerkers per sector in top-10 wijken

HDO

Medewerkers in

Totaal aantal

Percentage van totale

top 10 wijken

medewerkers

aantal medewerkers

13.1760

2.28377

57,7 %

17.641

32.749

53,9 %

6.067

10.823

56,1 %

16.457

20.186

81,5 %

5.353

9.834

54,4 %

Zakelijke dienstverlening

23.132

46.056

50,2 %

Openbaar bestuur en overheid

42.498

53.002

80,2 %

Handel en reparatie Horeca Vervoer, opslag en communicatie Financiële instellingen

Onderwijs

6.091

14.982

40,7 %

12.789

36.984

34,6 %

Overige dienstverlening

1.732

3.761

46,1 %

Industrie

7.410

9.219

80,4 %

Gezondheid- en welzijnszorg

De sectoren handel- en reparatie, horeca, vervoer- opslag- en communicatie, financiële instellingen, zakelijke dienstverlening en openbaar bestuur en overheid zijn de sectoren waar de gemeente Den Haag zich zou moeten richten op gebied van CO2-reductie.

26



27

Verkeer en vervoer De CO2-emissie gerelateerd aan vervoersbewegingen van huishoudens zijn af te leiden uit data aanwezig in de bestanden van het PBL. Daartoe zijn voor elke gemeente de CO2emissies gebruikt voor de subdoelgroepen ‘urbaan verkeer personenauto’ (stedelijke wegen) en ‘niet-urbaan verkeer personenauto’ (niet- stedelijke wegen zoals provinciale wegen en snelwegen op het gemeentelijk grondgebied). Opgemerkt wordt dat niet-urbaan verkeer voor een deel wordt veroorzaakt door inwoners die niet wonen binnen de gemeentegrenzen. Hetzelfde geldt voor urbaan verkeer, maar in mindere mate. Het valt buiten het bestek van deze scan om dit nader te verfijnen. Bij dit hoofdstuk moet opgemerkt worden dat bij de toekenning van CO2-uitstoot aan het niet-urbane wegverkeer, de uitstoot van alle Rijkswegen in Den Haag meegenomen zijn. Het Haagse verkeersmodel neemt deze cijfers niet mee, waardoor ruimte voor verschillen zijn ontstaan (bron: Henry Terlouw, gemeente Den Haag).

Verdeling CO2-uitstoot per subdoelgroep verkeer en vervoer In onderstaande diagrammen wordt de CO2-uitstoot voor verkeer en vervoer weergegeven.

Figuur 6.1 CO2-uitstoot verkeer en vervoer per categorie

28


In bovenstaand diagram is te zien dat urbaan verkeer in Den Haag het grootste aandeel in de CO2-uitstoot heeft. Daarnaast is ook het niet-urbane verkeer een grote CO2-uitstoot. De overige verkeersmiddelen hebben een verwaarloosbaar aandeel in de gemeentelijke CO2uitstoot. Om een gedetailleerder beeld te krijgen van de CO2-uitstoot voor verkeer en vervoer is een uitsplitsing gemaakt in subdoelgroepen. Deze zijn in onderstaande figuur weergegeven.

Figuur 6.2 CO2-uitstoot voor verkeer en vervoer per subcategorie

Uit bovenstaande figuur kan opgemaakt worden dat vervoer door middel van een personenauto zowel bij urbaan als bij niet-urbaan wegverkeer het grootste aandeel hebben in de totale CO2-uitstoot in Den Haag.


29

Conclusies De gemeente Den Haag heeft de ambitie om in 2050 klimaatneutraal te zien Om deze ambitie te realiseren stelt de gemeente dit jaar een klimaatplan op. In het kader dit klimaatplan van de gemeente Den Haag voert Tauw een gedetailleerde analyse uit van de CO2-uitstoot in Den Haag. Hierbij maken wij een onderscheid tussen de uitstoot op het gebied van Wonen, Werken en Mobiliteit.

Wonen Op basis van de CO2 analyse voor wonen blijkt dat de volgende woningtypen in Den Haag het grootste aandeel hebben in CO2-uitstoot hebben: • Rijwoning voor 1946 • Portiekflat voor 1966 • Galerijflat van 1966 – 1988 • Galerijflat voor 1966 Voor rijwoningen met bouwjaar voor 1946 kan de nadruk bij het gemeentelijk beleid bij de te nemen maatregelen het best gelegd kan worden op het gasverbruik. Voor de portiekflat voor 1966, de galerijflat voor 1966 en de galerijflat van 1966 – 1988 is kunnen zowel maatregelen op gebied van elektriciteitsverbruik als gasverbruik ingezet worden. Maatregelen op gebied van gasverbruik zullen veelal in isolatie van woningen gezocht moeten worden, aangezien alle type woningen van een oudere klasse zijn. Op gebied van elektriciteitsverbruik kan ingezet worden op het gebruik van energiezuinige elektrische apparaten en energiezuinig gedrag.

Werken Uit de analyse voor het thema werken volgt dat de gezamenlijke sector Handel, diensten en overheden (HDO) in Den Haag de grootste CO2-uitstoot voor hun rekening neemt. De sectoren Handel en reparatie, Openbaar bestuur en overheid en de industrie komen naar voren bij hoogste CO2-uitstoot, elektriciteitsverbruik en gasverbruik. Om een beeld te krijgen van in welke wijken de meeste medewerkers werkzaam zijn in deze sectoren is een top-10 wijken samengesteld. De wijken die hierbij naar voren komen zijn; Centrum, Scheveningen, Bezuidenhout, Loosduinen, Stationsbuurt, Laakkwartier en spoorwijk, Binckhorst, Westbroekpark/Duttendel, Benoordenhout en Forepark. In de sector HDO werken in totaal 228.377 medewerkers. Daarvan werken er 131.760 in de tien wijken, dat is ruim 57 %. In de sector industrie werken in totaal 9.219 medewerkers. Daarvan werken er 7.410 in de 10 wijken, dat is ruim 80 %.

30


De gemeentelijke invloed is het grootst in de sector HDO. Als we deze sector nader bekijken voor de 10 wijken komen we tot de volgende conclusies: De sectoren handel- en reparatie, horeca, vervoer- opslag- en communicatie, financiële instellingen, zakelijke dienstverlening en openbaar bestuur en overheid zijn de sectoren waar de gemeente Den Haag zich zou moeten richten op gebied van CO2-reductie. Ervan uitgaande dat deze sectoren een hoog kantoorgebruik kennen moeten de maatregelen vooral gezocht worden in energiebesparing op onder ander verlichting en het gebruik van elektrische apparaten en eventueel het inzetten van duurzame energiebronnen voor besparing op gasverbruik.

Mobiliteit Als we kijken naar de resultaten van de analyse kan ongeveer 60 % van de CO2-uitstoot gerelateerd worden aan het urbane wegverkeer. Ongeveer 35 % kan toebedeeld worden aan niet-urbaan wegverkeer. Onder Urbaan wegverkeer wordt al het binnenstedelijke verkeer verstaan. Hier kan de gemeente de meeste sturing aan geven om de uitstoot te reduceren. Binnen het urbane wegverkeer is de personenauto verantwoordelijk voor de grootste CO2-uitstoot, namelijk 150 kton. De gemeente Den Haag kan in deze groep dan ook de grootste winst behalen door haar beleid op deze groep weggebruikers af te stemmen.Mogelijke maatregelen op dit gebied is het stimuleren van openbaar vervoer en fiets door betere faciliteiten en voorlichting.


31

Bijlage

1

Kengetallen voor CO2–analyse


33

B esch rijv in g C O 2 em is sie van referentietechnologie w arm te [k g C O 2/G J_prim air] R endem ent elek triciteitc entrales (m ix -af productie) C O 2 em is sie elek triciteitc entrales [k g C O 2/G J prim air] O pw ek k ingsrendem ent van referentietechnologie w arm te C O 2 em is sie van referentietechnologie w arm te [k g C O 2/G J_prim air] S took w aarde N ederlands aardgas [M J / m 3] E lek /house for type 1 - G rote vrijstaande w oning van voor 1966 E lek /house for type 2 - G rote vrijstaande w oning uit 1966-1988 E lek /house for type 3 - G rote vrijstaande w oning uit 1989-2000 E lek /house for type 4 - K leine vrijstaande w oning van voor 1966 E lek /house for type 5 - K leine vrijstaande w oning uit 1966-1988 E lek /house for type 6 - K leine vrijstaande w oning uit 1989-2000 E lek /house for type 7 - T w ee-onder-een-kapw oning van voor 1966 E lek /house for type 8 - T w ee-onder-een-kapw oning uit 1966-1988 E lek /house for type 9 - T w ee-onder-een-kapw oning uit 1989-2000 E lek /house for type 10 - R ijw oning van voor 1946 E lek /house for type 11 - R ijw oning uit 1946-1965 E lek /house for type 12 - R ijw oning uit 1966-1975 E lek /house for type 13 - R ijw oning uit 1976-1979 E lek /house for type 14 - R ijw oning uit 1980-1988 E lek /house for type 15 - R ijw oning uit 1989-2000 E lek /house for type 16 - M ais onette van voor 1966 E lek /house for type 17 - M ais onette uit 1966-1988 E lek /house for type 18 - M ais onette uit 1989-2000 E lek /house for type 19 - G alerijflat van voor 1966 E lek /house for type 20 - G alerijflat uit 1966-1988 E lek /house for type 21 - G alerijflat uit 1989-2000 E lek /house for type 22 - P ortiek flat van voor 1966 E lek /house for type 23 - P ortiek flat uit 1966-1988 E lek /house for type 24 - P ortiek flat uit 1989-2000 E lek /house for type 25 - O verige flat van voor 1966 E lek /house for type 26 - O verige flat uit 1966-1988 E lek /house for type 27 - O verige flat uit 1989-2000 E lek /house for type 28 - G rote vrijstaande w oning na 2000 E lek /house for type 29 - K leine vrijstaande w oning na 2000 E lek /house for type 30 - T w ee-onder-een-kapw oning na 2000 E lek /house for type 31 - R ijw oning na 2000 E lek /house for type 32 - M ais onette na 2000 E lek /house for type 33 - G alerijflat na 2000 E lek /house for type 34 - P ortiek flat na 2000 E lek /house for type 35 - O verige flat na 2000 E lek /house for type 36 - O verige G as/house for type 1 - G rote vrijstaande w oning van voor 1966 G as/house for type 2 - G rote vrijstaande w oning uit 1966-1988 G as/house for type 3 - G rote vrijstaande w oning uit 1989-2000 G as/house for type 4 - K leine vrijstaande w oning van voor 1966 G as/house for type 5 - K leine vrijstaande w oning uit 1966-1988 G as/house for type 6 - K leine vrijstaande w oning uit 1989-2000 G as/house for type 7 - T w ee-onder-een-kapw oning van voor 1966 G as/house for type 8 - T w ee-onder-een-kapw oning uit 1966-1988 G as/house for type 9 - T w ee-onder-een-kapw oning uit 1989-2000 G as/house for type 10 - R ijw oning van voor 1946 G as/house for type 11 - R ijw oning uit 1946-1965 G as/house for type 12 - R ijw oning uit 1966-1975 G as/house for type 13 - R ijw oning uit 1976-1979 G as/house for type 14 - R ijw oning uit 1980-1988 G as/house for type 15 - R ijw oning uit 1989-2000 G as/house for type 16 - M ais onette van voor 1966 G as/house for type 17 - M ais onette uit 1966-1988 G as/house for type 18 - M ais onette uit 1989-2000 G as/house for type 19 - G alerijflat van voor 1966 G as/house for type 20 - G alerijflat uit 1966-1988 G as/house for type 21 - G alerijflat uit 1989-2000 G as/house for type 22 - P ortiekflat van voor 1966 G as/house for type 23 - P ortiekflat uit 1966-1988 G as/house for type 24 - P ortiekflat uit 1989-2000 G as/house for type 25 - O verige flat van voor 1966 G as/house for type 26 - O verige flat uit 1966-1988 G as/house for type 27 - O verige flat uit 1989-2000 G as/house for type 28 - G rote vrijstaande w oning na 2000 G as/house for type 29 - K leine vrijstaande w oning na 2000 G as/house for type 30 - T w ee-onder-een-kapw oning na 2000 G as/house for type 31 - R ijw oning na 2000

34

K en g etal 56 0.436 66.2 0.9 56 31.65 3574 3574 3574 3574 3574 3574 3450 3450 3450 3367 3367 3367 3367 3367 3367 3400 3400 3400 3332 3332 3332 3332 3332 3332 3332 3332 3332 3574 3574 3450 3367 3400 3332 3332 3332 3416 4533 3309 1698 2831 2470 1478 2947 2097 1439 1896 1776 2056 1607 1417 1100 1509 1089 938 960 955 824 958 654 699 1291 902 623 1501 1184 957 743

Elek/house for type 32 - Maisonette na 2000 Elek/house for type 33 - Galerijflat na 2000 Elek/house for type 34 - Portiekflat na 2000 Elek/house for type 35 - Overige flat na 2000 Elek/house for type 36 - Overige Gas/house for type 1 - Grote vrijstaande woning van voor 1966 Gas/house for type 2 - Grote vrijstaande woning uit 1966-1988 Gas/house for type 3 - Grote vrijstaande woning uit 1989-2000 Gas/house for type 4 - Kleine vrijstaande woning van voor 1966 Gas/house for type 5 - Kleine vrijstaande woning uit 1966-1988 Gas/house for type 6 - Kleine vrijstaande woning uit 1989-2000 Gas/house for type 7 - Twee-onder-een-kapwoning van voor 1966 Gas/house for type 8 - Twee-onder-een-kapwoning uit 1966-1988 Gas/house for type 9 - Twee-onder-een-kapwoning uit 1989-2000 Gas/house for type 10 - Rijwoning van voor 1946 Gas/house for type 11 - Rijwoning uit 1946-1965 Gas/house for type 12 - Rijwoning uit 1966-1975 Gas/house for type 13 - Rijwoning uit 1976-1979 Gas/house for type 14 - Rijwoning uit 1980-1988 Gas/house for type 15 - Rijwoning uit 1989-2000 Gas/house for type 16 - Maisonette van voor 1966 Gas/house for type 17 - Maisonette uit 1966-1988 Gas/house for type 18 - Maisonette uit 1989-2000 Gas/house for type 19 - Galerijflat van voor 1966 Gas/house for type 20 - Galerijflat uit 1966-1988 Gas/house for type 21 - Galerijflat uit 1989-2000 Gas/house for type 22 - Portiekflat van voor 1966 Gas/house for type 23 - Portiekflat uit 1966-1988 Gas/house for type 24 - Portiekflat uit 1989-2000 Gas/house for type 25 - Overige flat van voor 1966 Gas/house for type 26 - Overige flat uit 1966-1988 Gas/house for type 27 - Overige flat uit 1989-2000 Gas/house for type 28 - Grote vrijstaande woning na 2000 Gas/house for type 29 - Kleine vrijstaande woning na 2000 Gas/house for type 30 - Twee-onder-een-kapwoning na 2000 Gas/house for type 31 - Rijwoning na 2000 Gas/house for type 32 - Maisonette na 2000 Gas/house for type 33 - Galerijflat na 2000 Gas/house for type 34 - Portiekflat na 2000 Gas/house for type 35 - Overige flat na 2000 Gas/house for type 36 - Overige Elek/House average for on types Gas/House average on all types Rendement elektriciteitcentrales (mix-af productie) CO2 emissie elektriciteitcentrales [kg CO2/GJprimair] Opwekkingsrendement van referentietechnologie warmte CO2 emissie van referentietechnologie warmte [kg CO2/GJ_primair] Stookwaarde Nederlands aardgas [MJ / m3] 01 Land- en tuinbouw 02 Bosbouw 05 Visserij, kweken van vis en schaaldieren 10 Turfwinning 11 Aardolie- en gaswinnning, inclusief dienstverlening 14 Winning van niet-energiehoudende delfstoffen 15 Voedingsmiddelen en dranken 16 Tabakverwerkende industrie 17 Textiel?ndustrie 18 Kledingindustrie 19 Leer-, lederwaren- en schoenenindustrie 20 Houtindustrie 21 Papier- en kartonindustrie 22 Uitgeverijen, drukkerijen en reproductie 23 Aardolie-, steenkolen- en splijtstoffenindustrie 24 Chemische producten 25 Rubber- en kunststofindustrie 26 Glas-, aardewerk-, cement- kalk en gipsindustrie 27 Basismetaalindustrie 28 Metaalproductenindustrie 29 Fabrieken van machines en apparaten 30 Kantoormachine- en computerindustrie 31 Vervaardiging van elektrische machines en apparaten 32 Audio-, video-, telecom-apparatenindustrie 33 Medische en optische apparatenindustrie 34 Vervaardiging van auto's, aanhangers en opleggers

3400 3332 3332 3332 3416 4533 3309 1698 2831 2470 1478 2947 2097 1439 1896 1776 2056 1607 1417 1100 1509 1089 938 960 955 824 958 654 699 1291 902 623 1501 1184 957 743 801 736 759 807 1473 3416 1473 0.436 66.2 0.9 56 31.65 11430 11430 11430 0 4015 51346 36065 31692 19738 5170 9583 11823 59710 9715 41000 149259 44453 46781 390809 12067 7316 10361 14349 21305 5762 14772


35 Vervaardiging van overige transportmiddelen 36 Vervaardiging van meubels en overige goederen 37 Voorbereiding tot recyling 40 Productie en distributie van elektra, aardgas, stoom en warm water 41 Winning en distributie van water 45 Bouw 50 Handel en reparatie van auto's 51 Groothandel 52 Detailh. en reparatie tbv partic. 55 Horeca 60 Vervoer over land 61 Vervoer over water 62 Vervoer door de lucht 63 Dienstverlening voor het vervoer 64 Post en telecommunicatie 65 Financiële instellingen 66 Verzekeringsw. en pensioenfondsen 67 Activiteiten tbv financiële instell. 70 Verhuur van en handel in onroerend goed 71 Verhuur van roerend goed 72 Computerbureaus 73 Research 74 Overige zakelijke dienstverlening 75 Openbaar bestuur en sociale verzekeringen 80 Onderwijs 85 Totaal gezondheids- en welzijnszorg 90 Milieudienstverlening 91 Ideele en belangenorganisaties 92 Cultuur, sport en recreatie 93 Overige dienstverlening 95 Huishoudens met personeel 99 Extra-territoriale lichamen en organisaties 01 Land- en tuinbouw 02 Bosbouw 05 Visserij, kweken van vis en schaaldieren 10 Turfwinning 11 Aardolie- en gaswinnning, inclusief dienstverlening 14 Winning van niet-energiehoudende delfstoffen 15 Voedingsmiddelen en dranken 16 Tabakverwerkende industrie 17 Textiel?ndustrie 18 Kledingindustrie 19 Leer-, lederwaren- en schoenenindustrie 20 Houtindustrie 21 Papier- en kartonindustrie 22 Uitgeverijen, drukkerijen en reproductie 23 Aardolie-, steenkolen- en splijtstoffenindustrie 24 Chemische producten 25 Rubber- en kunststofindustrie 26 Glas-, aardewerk-, cement- kalk en gipsindustrie 27 Basismetaalindustrie 28 Metaalproductenindustrie 29 Fabrieken van machines en apparaten 30 Kantoormachine- en computerindustrie 31 Vervaardiging van elektrische machines en apparaten 32 Audio-, video-, telecom-apparatenindustrie 33 Medische en optische apparatenindustrie 34 Vervaardiging van auto's, aanhangers en opleggers 35 Vervaardiging van overige transportmiddelen 36 Vervaardiging van meubels en overige goederen 37 Voorbereiding tot recyling 40 Productie en distributie van elektra, aardgas, stoom en warm water 41 Winning en distributie van water 45 Bouw 50 Handel en reparatie van auto's 51 Groothandel 52 Detailh. en reparatie tbv partic. 55 Horeca 60 Vervoer over land 61 Vervoer over water 62 Vervoer door de lucht 63 Dienstverlening voor het vervoer 64 Post en telecommunicatie 65 Financiële instellingen


11890 14223 14223 61700 61700 944 7142 4225 6296 10573 2641 216 2641 2641 2641 4015 3536 2500 2191 3632 2179 7059 1472 5465 2094 2094 25077 1701 6600 3145 0 4015 12350 12350 12350 0 375 52462 14498 3231 6238 1617 1792 2448 33759 1116 93840 51151 3674 24518 25300 2130 1274 1131 3672 1735 893 2205 1882 2102 2102 40900 40900 244 1819 1511 1099 2948 372 0 372 372 372 375

66 Verzekeringsw. en pensioenfondsen 67 Activiteiten tbv financiële instell. 70 Verhuur van en handel in onroerend goed 71 Verhuur van roerend goed 72 Computerbureaus 73 Research 74 Overige zakelijke dienstverlening 75a Openbaar bestuur en sociale verzekeringen ZONDER x 80 Onderwijs 85 Totaal gezondheids- en welzijnszorg 90 Milieudienstverlening 91 Ideele en belangenorganisaties 92a Cultuur, sport en recreatie ZONDER X 93 Overige dienstverlening 95 Huishoudens met personeel 99 Extra-territoriale lichamen en organisaties

239 352 504 538 259 971 232 751 1059 997 1808 733 2002 1964 0 375

35

Bijlage

2

CO2-uitstoot per type woning


37

CO2-uitstoot per type woning op basis van kengetallen Type woning en bouwjaar

Maisonnette voor 1966

Aantal huizen

Kengetal elek.verbruik per woning (kWh)

Elek. CO2 uitstoot op basis van kengetal (kg)

Elek.verbruik op basis van aantal woningen (kWh)

CO2 uitstoot op basis van aantal woningen (kton)

974

3.400

1.924,4

3.311.600

1,9

Maisonnette 1966 - 1988

3.622

3.400

1.924,4

12.314.800

7,0

Maisonnette 1989 - 2000 Maisonnette 2001 en later

2.052 624

3.400 3.400

1.924,4 1.924,4

6.976.800 2.121.600

3,9 1,2

Galerijflat voor 1966 Galerijflat 1966 - 1988

30.352 38.400

3.332 3.332

1.885,9 1.885,9

101.132.864 127.948.800

57,2 72,4

Galerijflat 1989 - 2000 Galerijflat 2001 en later Portiekflat voor 1966 Portiekflat 1966 - 1988

13.404 7.195 40.244 1.462

3.332 3.332 3.332 3.332

1.885,9 1.885,9 1.885,9 1.885,9

44.662.128 23.973.740 134.093.008 4.871.384

25,3 13,6 75,9 2,8

Portiekflat 1989 - 2000 Portiekflat 2001 en later

342 181

3.332 3.332

1.885,9 1.885,9

1.139.544 603.092

0,6 0,3

Rijwoning voor 1946

52.106

3.367

1.905,7

175.440.902

99,3

Rijwoning 1946 t/m 1965 Rijwoning 1966 t/m 1975 Rijwoning 1976 t/m 1979 Rijwoning 1980 t/m 1988

3.558 2.106 1.586 4.960

3.367 3.367 3.367 3.367

1.905,7 1.905,7 1.905,7 1.905,7

11.978.103 7.089.219 5.340.062 16.700.320

6,8 4,0 3,0 9,5

Rijwoning 1989 t/m 2000

8.961

3.367

1.905,7

30.171.687

17,1

Rijwoning na 2000 Vrijstaande woning voor 1966 Vrijstaande woning 1966 - 1988 Vrijstaande woning 1989 - 2000

12.481 608 308 184

3.367 3.574 3.574 3.574

1.905,7 2.022,9 2.022,9 2.022,9

42.023.527 2.172.992 1.100.792 657.616

23,8 1,2 0,6 0,4

Vrijstaande woning 2001 en later 2 onder 1 kap voor 1966 2 onder 1 kap 1966 - 1988

706 778 100

3.574 3.450 3.450

2.022,9 1.952,7 1.952,7

2.523.244 2.684.100 345.000

1,4 1,5 0,2

2 onder 1 kap 1989 - 2000 2 onder 1 kap 2001 en later

602 1.610

3.450 3.450

1.952,7 1.952,7

2.076.900 5.554.500

1,2 3,1

Overige woning voor 1966 Overige woning 1966 - 1988

875 89

3.416 3.416

1.933,5 1.933,5

2.989.000 304.024

1,7 0,2

Overige woning 1989 - 2000 Overige woning 2001 en later

211 170

3.416 3.416

1.933,5 1.933,5

720.776 580.720

0,4 0,3

38


CO2-uitstoot per type woning op basis aantal woningen in Den Haag Type woning en bouwjaar

Maisonnette voor 1966

Aantal huizen

Kengetal gasverbruik per woning (m3)

CO2 uitstoot op basis van kengetal (kg)

Gasverbruik op basis van aantal woningen (m3)

CO2 uitstoot op basis van aantal woningen (kton)

974

1.509,0

2.686,0

1.469.766

2,6

Maisonnette 1966 - 1988 Maisonnette 1989 - 2000 Maisonnette 2001 en later

3.622 2.052 624

1.089,0 938,0 801,0

1.938,4 1.669,6 1.425,8

3.944.358 1.924.776 499.824

7,0 3,4 0,9

Galerijflat voor 1966 Galerijflat 1966 - 1988

30.352 38.400

960,0 955,0

1.708,8 1.699,9

29.137.920 36.672.000

51,9 65,3

Galerijflat 1989 - 2000 Galerijflat 2001 en later

13.404 7.195

824,0 736,0

1.466,7 1.310,1

11.044.896 5.295.520

19,7 9,4

Portiekflat voor 1966 Portiekflat 1966 - 1988 Portiekflat 1989 - 2000

40.244 1.462 342

958,0 654,0 699,0

1.705,2 1.164,1 1.244,2

38.553.752 956.148 239.058

68,6 1,7 0,4

Portiekflat 2001 en later Rijwoning voor 1946

181 52.106

759,0 1.896,0

1.351,0 3.374,9

137.379 98.792.976

0,2 175,9

Rijwoning 1946 t/m 1965

3.558

1.776,0

3.161,3

6.318.120

11,2

Rijwoning 1966 t/m 1975 Rijwoning 1976 t/m 1979 Rijwoning 1980 t/m 1988 Rijwoning 1989 t/m 2000 Rijwoning na 2000

2.106 1.586 4.960 8.961 12.481

2.056,0 1.607,0 1.417,0 1.100,0 743,0

3.659,7 2.860,5 2.522,3 1.958,0 1.322,5

4.328.908 2.548.702 7.028.320 9.857.100 9.273.383

7,7 4,5 12,5 17,5 16,5

Vrijstaande woning voor 1966 Vrijstaande woning 1966 - 1988

608 308

3.682,0 2.889,5

6.554,0 5.143,3

2.238.656 889.966

4,0 1,6

Vrijstaande woning 1989 - 2000

184

1.588,0

2.826,6

292.192

0,5

Vrijstaande woning 2001 en later 2 onder 1 kap voor 1966 2 onder 1 kap 1966 - 1988

706 778 100

1.342,5 2.947,0 2.097,0

2.389,7 5.245,7 3.732,7

947.805 2.292.766 209.700

1,7 4,1 0,4

2 onder 1 kap 1989 - 2000 2 onder 1 kap 2001 en later

602 1.610

1.439,0 957,0

2.561,4 1.703,5

866.278 1.540.770

1,5 2,7

Overige woning voor 1966 Overige woning 1966 - 1988

875 89

1.473,0 1.473,0

2.621,9 2.621,9

1.288.875 131.097

2,3 0,2

Overige woning 1989 - 2000 Overige woning 2001 en later

211 170

1.473,0 1.473,0

2.621,9 2.621,9

310.803 250.410

0,6 0,4


39

Bijlage

3

Datanauwkeurigheid verkeer en vervoer PBL


41

Datanauwkeurigheid verkeer en vervoer PBL Landelijk De CO2-emissie van de doelgroep verkeer en vervoer over de weg wordt berekend aan de hand van de hoeveelheden brandstof die verkocht zijn in Nederland. Het CBS bepaalt voor elke voertuigbrandstof (benzine, diesel, LPG, et cetera) de jaarlijkse verkochte hoeveelheden. Deze worden vervolgens omgerekend naar een CO2-emissie. Transport over water wordt berekend volgens protocol 7109 Binnenlandse Scheepvaart. In het protocol wordt onderscheidt gemaakt tussen goederentransport en personentransport. Voor het nationale goederentransport over het water zijn brandstofverbruikcijfers door Rijkswaterstaat berekend in 2003 in een project genaamd Emissie Registratie en Monitoring Scheepvaart. Met deze brandstofverbruikcijfers wordt op basis van de scheepvaartverplaatsingen berekend hoeveel brandstof verbruikt is. Het brandstofverbruik wordt omgerekend naar de CO2-uitstoot van het goederentransport over water. Voor personentransport over water wordt een zelfde methode toegepast maar worden brandstofverbruikcijfers gebruikt uit een CBS onderzoek. De emissies van de recreatievaart worden bepaald aan de hand van het brandstofverbruik van deze subdoelgroep. Emissies van transport door de lucht wordt berekend aan de hand van het aantal landings- en startcycli gespecificeerd naar vliegtuigtype. Aan de hand hiervan wordt de hoeveelheid brandstof die gebruikt wordt voor binnenlandse vluchten bepaald waarna deze omgerekend wordt naar een CO2-uitstoot. Voorheen werden cijfers van de Rijksluchtvaartdienst gebruikt voor het bepalen van de brandstofverbruikscijfers. Na 1 januari 2005 kan gebruik worden gemaakt van cijfers van het ministerie van economische zaken omdat sinds die tijd accijns wordt geheven op vliegtuigbrandstoffen voor de binnenlandse luchtvaart. Na het optellen van de bovenstaande CO2-emissies wordt een nationaal totaal verkregen voor de CO2-emissies van verkeer en vervoer. De nauwkeurigheid in deze totaaltelling bedraagt voor Nederland ongeveer ± 1,6 %. Regionalisatie De CO2-emissies voor de doelgroep verkeer en vervoer worden als volgt geregionaliseerd. In het nationale wegenbestand (NWB) is de ligging van alle wegen van de Adviesdienst Verkeer- en Vervoer opgenomen. De verkeersintensiteiten op al deze wegen worden berekend uit de verkeerstellingen van het AVV, de bevolkingsdichtheid en opbouw, aanwezige werkgelegenheid, en type bedrijven uit de omgeving. Verkeersemissies buiten de bebouwde kom worden berekend op basis van het aantal inwoners in een gridcel van 500*500m. De verdeling van de CO2-emissies uit binnenlandse scheepvaart wordt bepaald uit het NWB en gegevens van het CBS over aantallen binnenvaartschepen. De emissies van het luchtverkeer worden geregionaliseerd op basis van de locatie van luchthavens. De nauwkeurigheid van de CO2-uitstoot van de doelgroep verkeer en vervoer op gemeentelijk niveau wordt door Tauw geschat op ± 15 %.


43

Klimaatplan Den Haag. Bijlage 6 CO 2 -Analyse. April 2011

Recommend Documents