JAARVERSLAG 2010
Den Haag, april 2011
Inhoudsopgave Leeswijzer .................................................................................................................................................... 3 1. O PT A’ s mi ss i e en v isi e op t oe z i cht ......................................................................................... 4 OPTA‟s visie op toezicht ........................................................................................................................... 5 2. Fo cu s o p 2 01 0 ................................................................................................................................... 7 3. Co nc ur r ent ie .................................................................................................................................... 11 Vaste en mobiele telefonie ..................................................................................................................... 11 Analyse mobiele communicatiemarkten ............................................................................................. 14 Breedband .............................................................................................................................................. 16 Televisie en radiotransmissie ................................................................................................................. 18 Televisie ............................................................................................................................................. 18 Radiotransmissie ................................................................................................................................ 19 Beroepen tegen marktanalysebesluiten ................................................................................................. 20 Post ......................................................................................................................................................... 21 Toezicht en handhaving .......................................................................................................................... 23 4. Co ns um ent en ................................................................................................................................... 26 Internetveiligheid ..................................................................................................................................... 26 Malware en botnets ............................................................................................................................ 26 Spam .................................................................................................................................................. 27 Cookies ............................................................................................................................................... 29 Mobiele telefonie en sms ........................................................................................................................ 29 Mobiele telefonie ................................................................................................................................ 29 Sms .................................................................................................................................................... 31 Vaste telefonie ........................................................................................................................................ 32 Vaste telefonie .................................................................................................................................... 32 Consuwijzer ............................................................................................................................................ 33 Transparantie en contractvoorwaarden .................................................................................................. 34 Bel-me-niet register ................................................................................................................................ 35 Geschillencommissies ............................................................................................................................ 36 5. Ve r ko rte j a a rr e ke n ing .................................................................................................................. 38 Controleverklaring onafhankelijke accountant ....................................................................................... 38 6. K eng et al le n ....................................................................................................................................... 50 7. O PT A i n b ed r ijf ................................................................................................................................ 63 8. Sa me nw er ki ng en ev a lua t i e ....................................................................................................... 66 Nationale samenwerking en advisering .................................................................................................. 66 Samenwerking in Europees verband ...................................................................................................... 66 Evaluatie OPTA ...................................................................................................................................... 69 9. H et co ll eg e v an O P T A .................................................................................................................. 70 10 . W oo rd enl ij st ................................................................................................................................... 72 Colofon ....................................................................................................................................................... 77 2
Leeswijzer OPTA richt zich op de wereld van morgen. OPTA kijkt verder dan vandaag. Maar eens per jaar, in het jaarverslag, wordt de blik verlegd. Dan kijkt OPTA naar wat er in het afgelopen jaar is gebeurd. OPTA‟s jaarverslag bestaat uit twee onderdelen: het jaarverslag met de jaarrekening en de marktmonitor. De marktmonitor geeft een overzicht van de ontwikkelingen op de markten voor elektronische communicatie en post.
In dit jaarverslag legt OPTA verantwoording af over de activiteiten en resultaten in 2010. Dat doet OPTA aan de hand van de belangrijkste werkzaamheden en gebeurtenissen. Het verslag is opgebouwd volgens het principe „Van Beleidsbegroting tot Beleidsverantwoording‟ (VBTB): wat wilde OPTA in 2010 bereiken, wat is gerealiseerd en wat heeft OPTA daarvoor gedaan? De verkorte jaarrekening beantwoordt de vraag wat OPTA‟s taken hebben gekost en geeft inzicht in OPTA‟s financiële huishouding.
3
1. OPTA’s missie en visie op toezicht OPTA zorgt voor voldoende concurrentie op de communicatiemarkten in het belang van de consument. Dat doet OPTA door deze markten te onderzoeken en waar nodig vooraf in te grijpen. OPTA grijpt in zolang er op een markt een marktpartij met aanmerkelijke marktmacht aanwezig is. Waar voldoende concurrentie is en er dus geen sprake meer is van een aanmerkelijke marktmacht, kunnen de maatregelen die OPTA heeft opgelegd, worden afgebouwd. Door trends als consolidatie (het samengaan van bedrijven) en convergentie (het versmelten van technieken) blijven de markten voortdurend veranderen en blijft regulering dus maatwerk. Daarnaast waakt OPTA over de basiskwaliteit van de postbezorging in Nederland.
Beschermen van de consument en de zakelijke gebruiker OPTA beschermt de belangen van de consument en de zakelijke gebruiker. Dat doet OPTA door er voor te zorgen dat de consument en de zakelijke gebruiker op de hoogte zijn van hun rechten, door misbruik van aanbieders te bestraffen en door het internet veiliger te maken. Vertrouwen van de gebruikers in de communicatiemarkten bevordert immers de vraag naar communicatiediensten. Daarnaast bewaakt OPTA de beschikbaarheid van een aantal basisdiensten, zoals een vaste telefoonlijn en bezorging van post binnen 24 uur. Tot slot zorgt OPTA voor de basisvoorwaarden die maken dat communicatiemarkten goed werken, zoals voldoende beschikbare nieuwe telefoonnummers. Dit alles is vastgelegd in wet- en regelgeving. OPTA‟s missie is leidend bij de uitvoering van haar taken.
Missie OPTA zorgt voor concurrentie en vertrouwen in de communicatiesector in het belang van de consument.
Kaders OPTA is een zelfstandig bestuursorgaan en voert wetten en regels uit die de wetgever heeft vastgesteld. Het gaat om de Telecommunicatiewet (Tw), de Postwet 2009 en de bijbehorende Europese en lagere regelgeving. De politieke verantwoordelijkheid voor OPTA ligt bij de minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie. Maar OPTA is onafhankelijk en neemt haar eigen beslissingen los van politieke of ondernemingsbelangen. De minister kan algemene aanwijzingen geven, maar kan niet ingrijpen in individuele dossiers.
4
OPTA’ S
VISIE OP TOEZICHT
Marktpartijen kunnen bij OPTA terecht voor algemene informatie over de wettelijke verplichtingen. Daarnaast ondersteunt OPTA marktpartijen bij het nemen van hun verantwoordelijkheid voor het naleven van de wet. Bijvoorbeeld door marktpartijen te adviseren over de wijze waarop zij hun organisatie inrichten, waardoor regelnaleving door middel van regels en procedures wordt gewaarborgd en daarmee vanzelfsprekend wordt.
Voorkomen van overtredingen is beter dan achteraf bestraffen Voorkomen van overtredingen is beter dan achteraf bestraffen. Het voorkomt namelijk ook dat concurrenten of consumenten schade ondervinden. OPTA houdt toezicht op de markt, waar mogelijk mét de markt, bijvoorbeeld door te streven naar marktgedragen oplossingen, zelf- of co-regulering. Als een oplossing is geformuleerd met de markt kan dat in bepaalde gevallen effectiever zijn dan een door OPTA afgedwongen maatregel. OPTA streeft er naar alle relevante partijen met zorg en op passende wijze te betrekken. Maar als een bedrijf bewust de fout in gaat, dan zal OPTA de overtreding hard bestraffen. Het optreden van OPTA is proportioneel. Dat wil zeggen, OPTA grijpt in op een manier die past bij het probleem. Zo heeft OPTA bijvoorbeeld samengewerkt met Internet Service Providers (ISP‟s) en hostingproviders om malware verspreiding tegen te gaan. Ook heeft OPTA in het kader van het Compliance Handvest met KPN, haar „Integrale rapportage over het Handvest OPTA en KPN, verbijzonderd naar prestatie-indicatoren' beoordeeld. Hierin rapporteert KPN aan OPTA welke acties KPN zelf onderneemt om te voorkomen dat OPTA moet ingrijpen. OPTA oordeelt dat KPN een zodanig compliance-programma heeft, dat het niet langer nodig is om KPN te onderwerpen aan verscherpt toezicht. Niettemin heeft OPTA nog aanwijsbare verbeterpunten voor het complianceprogramma zoals de tijdigheid waarmee KPN relevante veranderingen in de wet- en regelgeving signaleert en vertaalt naar de organisatie, en de transparantie van de rapportage waarmee KPN tekortkomingen in de werking van haar compliance-programma deelt met OPTA. Verder heeft OPTA KPN aangespoord haar bedrijfscultuur te verbeteren, waardoor compliant gedrag van haar medewerkers wordt gestimuleerd.
OPTA lost geschillen op via bemiddeling Daarnaast lost OPTA ook problemen op via bemiddeling. OPTA heeft in 2010 veel aandacht besteed aan het informeren van en het bemiddelen tussen marktpartijen. In het geval van conflicten over graafrechten heeft OPTA in vier gevallen bemiddeld tussen partijen die een geschil hadden. De bemiddeling heeft ervoor gezorgd dat de partijen er in alle gevallen alsnog onderling uit zijn gekomen. Daarnaast heeft OPTA in 2010 veertig vragen over het (ver)leggen van kabels beantwoord.
5
Publicatiebeleid onderdeel van voorlichting en toezicht Het publiceren van (boete)besluiten inclusief naam van de betrokken marktpartij(en) is voor OPTA belangrijk om verantwoording af te leggen aan het publiek. Daarnaast weerhoudt het de betrokken bedrijven ervan om weer de fout in te gaan en schrikt het potentiële overtreders af. Verder is publicatie van de namen van overtreders van belang om consumenten en afnemers te waarschuwen. Kort gezegd: de openbaarmaking van bedrijfsnamen in een boetebesluit dient het publieke belang. In 2010 heeft OPTA echter haar publicatiebeleid tijdelijk moeten opschorten. Door een aantal gerechtelijke procedures heeft OPTA besluiten niet of slechts geanonimiseerd kunnen publiceren. Op 10 november 2010 kwam een einde aan deze opschorting: de Raad van State oordeelde in hoger beroep dat OPTA wel met naam en toenaam mag publiceren. Als partijen de voorgenomen publicatie willen voorkomen dan kunnen zij een verzoek om een voorlopige voorziening indienen. Dit verzoek moet voortaan over de rechtmatigheid van het gehele boetebesluit gaan, met daarbij het verzoek om publicatie te verbieden. De uitspraak van de Raad van State draagt bij aan het streven van OPTA naar een transparante markt voor consumenten en zakelijke gebruikers.
Actualisatie boetebeleidsregels: hogere boetes voor zware overtredingen OPTA heeft in 2010 haar boetebeleidsregels geactualiseerd. De aangepaste boetebeleidsregels geven OPTA de mogelijkheid om hogere boetes op te leggen aan overtreders van de Tw. De belangrijkste wijzigingen ten opzichte van de vorige boetebeleidsregels zijn: Voor zeer zware overtredingen door een onderneming die beschikt over een aanmerkelijke marktmacht, kan OPTA de basisboete verhogen met maximaal 25% van de betrokken omzet die de onderneming in het laatste jaar van de overtreding heeft behaald; Voor alle overtredingen geldt dat de boete met 100% wordt verhoogd als een overtreder al eerder voor een vergelijkbare overtreding is beboet (recidive), tenzij dit gezien de omstandigheden van het geval evident onredelijk zou zijn; en Het maximum van de zogeheten ernstfactor is verhoogd van 3 naar 5. Bij overtredingen door een onderneming die beschikt over een aanmerkelijke marktmacht bepaalt OPTA de hoogte van de boete mede op basis van de ernstfactor. Daarmee kan de basisboete met maximaal een factor 5 worden vermenigvuldigd. De geactualiseerde boetebeleidsregels gelden voor overtredingen die zijn begaan ná 2 april 2010. Overtredingen die zijn begaan voor deze datum vallen nog onder de werking van de vorige boetebeleidsregels van OPTA.
6
2. Focus op 2010 OPTA heeft begin 2010 haar Focus uitgebracht. In deze Focus staat omschreven waar OPTA in 2010 het accent in haar toezicht op ging leggen. Deze accenten zijn vastgesteld op basis van signalen uit de buitenwereld en op een interne afweging. In 2010 lag OPTA‟s Focus op het voorkomen van overtredingen en het bevorderen van innovatie. In het jaarverslag laat OPTA zien welke activiteiten naar aanleiding van de Focus op 2010 zijn ondernomen en waar dat toe heeft geleid. Dit hoofdstuk is een korte samenvatting van het jaarverslag. Hieronder volgen de aandachtspunten en de resultaten voor 2010:
Preventief en repressief toezicht OPTA heeft zich voor 2010 als doel gesteld om de boetebeleidsregels aan te scherpen en stuurt hierbij op preventie en eigen verantwoordelijkheid. Principes over preventief en repressief toezicht legt OPTA in 2010 vast in een geactualiseerde visie op toezicht , handhaving en de boetebeleidsregels. Zware overtredingen of herhalingen worden harder bestraft.
Resultaten In 2010 heeft OPTA haar visie op toezicht en handhaving geformuleerd en heeft deze begin 2011 ter consultatie aan de markt voorgelegd. Kern van deze visie is dat OPTA in haar handhavingsbeleid nadruk legt op het voorkomen van overtredingen, waarbij het stimuleren van spontane naleving een belangrijke rol speelt.
1
OPTA heeft in 2010 onder meer ISP‟s en hostingproviders aangesproken op hun eigen verantwoordelijkheid om het internet veiliger te maken. Malware wordt hierdoor aangepakt voordat consumenten er de nadelen van ondervinden. Meer informatie op pagina 26. OPTA heeft in 2010 de boetebeleidsregels geactualiseerd. Voor zeer zware overtredingen kan OPTA de basisboete verhogen. Daarnaast geldt voor alle overtredingen dat de boete met 100% kan worden verhoogd als een overtreder al eerder voor een vergelijkbare overtreding is beboet (recidive). Meer informatie op pagina 6. OPTA heeft de 'Integrale rapportage over het Handvest OPTA en KPN, verbijzonderd naar prestatie-indicatoren' in de eerste helft van 2010 beoordeeld. OPTA heeft geoordeeld dat KPN de afspraken in het handvest voldoende nakomt, waardoor het niet langer nodig is om KPN te onderwerpen aan verscherpt toezicht. Meer informatie op pagina 5.
1
Consultatiedocument < http://www.opta.nl/nl/actueel/alle-publicaties/publicatie/?id=3355>.
7
Verminderen van misbruik en irritatie van consumenten In de Focus op 2010 stelt OPTA dat internetveiligheid, ongewenste telemarketing en misbruik via 0900nummers prioriteit blijven. In 2010 onderzoekt OPTA de beweegredenen van bedrijven voor deze vormen van misbruik. Verder doet OPTA onderzoek naar online gedragingen als profiling en het „misbruik‟ van cookies. OPTA pakt bedrijven aan die hun belbestanden niet opschonen of de afmeldmogelijkheid niet aanbieden. OPTA ziet er in 2010 ook op toe dat telecommunicatieaanbieders en aanbieders van informatiediensten consumenten goed informeren over de kosten en de wachttijden bij 0900-nummers. OPTA zorgt ervoor dat consumenten die klagen over betaalde informatienummers daadwerkelijk hun recht kunnen halen bij de geschillencommissie én dat consumenten bij overschrijdingen van het maximumtarief het te veel betaalde bedrag terug kunnen krijgen.
Resultaten OPTA heeft onderzoek gedaan naar het online misbruik van persoonsinformatie met behulp van zogeheten cookies. Hier speelt de bescherming van privacy van internetgebruikers een grote rol. Meer informatie op pagina 29. In 2010 heeft ConsuWijzer veel klachten ontvangen over telemarketing en betaalde informatienummers. OPTA heeft via ConsuWijzer voorlichting gegeven en de klachten onderzocht. Meer informatie op pagina 33. Naar aanleiding van de klachten over telemarketing heeft OPTA twintig waarschuwingen gegeven en is zij 48 onderzoeken gestart zodat bedrijven hun belbestanden „opschonen‟ en afmeldmogelijkheden bieden. Meer informatie op pagina 35. OPTA heeft in 2010 toezicht gehouden op de naleving van de maximumtariefregelgeving. OPTA heeft bij ruim vierhonderd 0900-nummers gecontroleerd of de aanbieders daarvan het minuuttarief melden en, indien van toepassing, duidelijk een maximumtarief vermelden. OPTA heeft in zeventien gevallen een waarschuwing gegeven. Meer informatie op pagina 32.
Marktregulering Een belangrijk aandachtspunt voor OPTA in 2010 is de afronding van de implementatie van de verplichtingen uit de marktanalyses van 2008 om voor meer concurrentie op (met name) de zakelijke markt te zorgen. Daarnaast zet OPTA vervolgstappen om alternatieve aanbieders in 2010 toegang te geven tot de netwerken van UPC en Ziggo voor de wederverkoop van analoge televisie. In 2010 rondt OPTA de nieuwe marktanalyse voor vaste gespreksafgifte (FTA) en mobiele gespreksafgifte (MTA) af en start zij met de overige marktanalyses van 2011: vaste telefonie, breedbandtoegang, televisie en huurlijnen.
8
Resultaten In juli 2010 heeft OPTA een nieuw marktanalysebesluit voor MTA en FTA gepubliceerd. Als gevolg van dit besluit dalen de komende jaren de tarieven die aanbieders elkaar in rekening brengen voor het afwikkelen van mobiele en vaste gesprekken. Meer informatie op pagina 11. OPTA heeft in maart 2010 vervolgbesluiten gepubliceerd voor het openstellen van de analoge televisiemarkt. Het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) heeft op 18 augustus 2010 uitspraak gedaan over het onderliggende omroepbesluit en heeft dit besluit vernietigd. Meer informatie op pagina 18. OPTA heeft besloten dat KPN vanwege haar dominante positie toegang moet verlenen op haar breedbandnetwerk aan andere aanbieders. Meer informatie op pagina 16. In juni 2010 heeft OPTA de maximumtarieven vastgesteld die KPN concurrerende telecombedrijven in rekening mag brengen om via KPN‟s netwerk breedbanddiensten te kunnen aanbieden op de zakelijke markt. De Europese Commissie (EC) heeft in juli groen licht gegeven voor deze tarieven. Meer informatie op pagina 17.
Stimuleren van investeringen in snelle netwerken OPTA stelt in 2010 de tarieven voor toegang tot zakelijke glasvezelnetwerken vast, waarmee uitrol met behoud van concurrentie wordt bevorderd. Specifiek aandachtsgebied blijft de zakelijke markt en de daarbinnen geleverde glasvezeldiensten.
Resultaat Op 4 juni 2010 heeft OPTA een besluit genomen over de tariefregulering van de zogeheten ontbundelde toegang tot het glasvezelnetwerk van KPN voor zakelijk gebruik. Daarnaast is OPTA een onderzoek gestart naar de vraag of de huidige tariefbepalingsmethode geschikt is voor het bepalen van deze tarieven. Omdat glasvezel aanzienlijke investeringen vergt, houdt OPTA in het bijzonder rekening met de balans tussen investeringszekerheid en concurrentieontwikkeling. Meer informatie op pagina 17.
Liberalisering postmarkt In 2010 heeft OPTA extra aandacht voor de liberalisering van de postmarkt. OPTA houdt in de gaten of de nieuwe Postwet leidt tot meer concurrentie en voordelen voor de (zakelijke) klant. OPTA evalueert de toegangsverplichting voor TNT Post en adviseert het ministerie van Economische Zaken Landbouw en Innovatie (ministerie van EL&I). Daarnaast onderzoekt OPTA in 2010 de keuzemogelijkheden en de prijskwaliteitverhouding op de geliberaliseerde postmarkt. Tot slot stelt OPTA de universele postdiensttarieven 2011 voor TNT Post vast.
9
Resultaten OPTA heeft in 2010 onderzoek verricht naar de toegangsverplichting die TNT Post heeft voor nieuwe postbedrijven. Dit onderzoek is gedaan in opdracht van het ministerie van EL&I. Hieruit blijkt dat nieuwe postbedrijven een beperkte behoefte hebben aan toegang tot het netwerk van TNT Post. Meer informatie op pagina 21. In 2010 heeft OPTA de marktmonitor post gepubliceerd: „De Nederlandse Postmarkt in 20082009.‟ In dit onderzoek heeft OPTA de indicatoren vastgesteld waarmee concurrentie in de markt kan worden gemeten. Meer informatie op pagina 21. OPTA heeft in 2010 toezicht gehouden op de kwaliteit van de universele dienst (UD) die door TNT Post wordt geleverd. Uit het oordeel van OPTA over deze rapportage blijkt dat TNT Post met betrekking tot het aantal postvestigingen voldoet aan de norm. Op basis van de door TNT Post verstrekte gegevens kan OPTA niet met zekerheid vaststellen of TNT Post ook voldoet aan de norm voor de bezorgtijd van brieven. Meer informatie op pagina 23.
10
3. Concurrentie Op basis van Europese regelgeving en de Tw analyseert OPTA elke drie jaar de elektronische communicatiemarkten. Deze markten worden door OPTA gereguleerd, tenzij uit de analyse blijkt dat er geen aanmerkelijke marktmacht is. Het doel van deze regulering is om de concurrentie en innovatie te stimuleren, zodat consumenten en zakelijke gebruikers meer keuze hebben en kunnen rekenen op eerlijke prijzen.
OPTA start nieuwe ronde marktanalyses OPTA is in de tweede helft van 2010 begonnen met de eerste fase van de nieuwe, derde ronde marktanalyses. Het gaat om de marktanalyses voor vaste telefonie, televisie, ontbundelde toegang, wholesale breedbandtoegang en huurlijnen. Deze analyses leiden tot nieuwe besluiten waarmee wordt beoogd de concurrentie en innovatie in de telecommunicatiemarkt te stimuleren. In deze eerste fase heeft OPTA een breed onderzoek onder consumenten, bedrijven en telecommunicatieaanbieders gehouden. Onderwerpen van onderzoek zijn onder andere: afname van diensten, overstapgedrag en voorkeuren van consumenten en bedrijven; prospectieve ontwikkelingen van de markten in de periode 2012-2014; en aanbod van diensten, prijsontwikkelingen, investeringen en toekomstplannen van telecommunicatieaanbieders. In de eerste helft van 2011 verwacht OPTA ontwerpbesluiten gereed te hebben die vervolgens ter consultatie worden voorgelegd aan de marktpartijen. Daarnaast zal OPTA de besluiten voorleggen aan de EC. In 2011 wordt een nieuwe Europese richtlijn over marktanalysebesluiten omgezet in Nederlandse wetgeving. Een belangrijke regel is dat OPTA ook de opgelegde marktanalyseverplichtingen moet toetsen bij de EC. Met betrekking tot de marktafbakening en de dominantieanalyse is dit al het geval. De Commissie mag over de opgelegde verplichtingen een aanbeveling doen. Ook krijgt de Body of European Regulators for Electronic Communications (BEREC) een rol in het toetsingsproces. Mocht de EC twijfels hebben over een marktanalysebesluit, dan stelt BEREC een expertgroep samen. Op basis van de bevindingen van de expertgroep geeft BEREC een advies waar de EC zo veel mogelijk rekening mee moet houden.
V ASTE
EN MOBIELE TELEFONIE
OPTA stelt maximumtarief vast voor gespreksafgifte In juli 2010 heeft OPTA een nieuw driejarig marktanalysebesluit voor vaste en mobiele gespreksafgifte gepubliceerd. Het gespreksafgiftetarief is het tarief dat aanbieders elkaar in rekening brengen als zij gebruik maken van elkaars netwerk. De telefoonaanbieder van de persoon die wordt gebeld, vraagt voor
11
het gebruik van zijn netwerk een vergoeding aan de aanbieder van de bellende kant, het afgiftetarief. De beller kan niet kiezen door wiens netwerk zijn gesprek wordt afgewikkeld. Zonder regulering kunnen deze tarieven daardoor te hoog worden. Daarom heeft OPTA de maximum afgiftetarieven voor zowel vaste als mobiele aanbieders vastgesteld. De afgelopen jaren heeft OPTA deze tarieven stapsgewijs naar beneden gebracht.
Mobiel afgiftetarief van 7 naar 1,2 cent Als gevolg van OPTA‟s besluit dalen de tarieven die aanbieders elkaar in rekening brengen voor het afwikkelen van mobiele gesprekken in de komende jaren van rond de 7 naar 1,2 cent per minuut in 2013. KPN en Tele2 hebben hun gesprekstarieven van vast naar mobiel begin 2011 al verlaagd van ongeveer 17 cent naar respectievelijk 9 en 8 cent per minuut. Vóór dit tariefbesluit verschilden de tarieven tussen de gevestigde aanbieders (zoals KPN en Vodafone) en aanbieders die later zijn toegetreden tot de markt (zoals T-Mobile). Door dit OPTA-besluit worden de tarieven voor de verschillende aanbieders gelijk getrokken. MTA-2 KPN, Vodafone
MTA-2, T-Mobile
MTA-3
FTA-2
FTA-3
€ 0,09 € 0,08
gespreksafgifte p/min.
€ 0,07 € 0,06 € 0,05 € 0,04 € 0,03 € 0,02 € 0,01 € 0,00 01-01-2010
01-01-2011
01-01-2012
01-01-2013
In bovenstaande grafiek is de stapsgewijze daling van de mobiele gespreksafgiftetarieven te zien, zoals vastgesteld door OPTA.
Regulering vast en mobiel volgens gelijke systematiek Steeds meer diensten worden zowel op een vast als op een mobiel netwerk aangeboden. Een verschillende benadering in regulering van FTA en MTA zou de concurrentie kunnen verstoren. Om dit te voorkomen, heeft OPTA er voor gekozen om de regulering voor FTA en MTA meer in samenhang vast te stellen en een vergelijkbare kostenmethodiek in de regulering te hanteren.
12
Rechtspraak telefonie
Procedure tegen besluit mobiele en vaste telefonie gespreksafgifte T-Mobile, Vodafone, KPN en Lyca Mobile hebben naar aanleiding van het OPTA-besluit FTA en MTA een voorlopige voorziening aangevraagd bij het CBb. In november 2010 heeft het CBb de voorlopige voorziening afgewezen. Tien aanbieders van zowel vaste als mobiele telefonie zijn een bodemprocedure gestart. De uitspraak van deze zaak volgt naar verwachting in 2011.
Nummerbeheer en -uitgifte OPTA heeft als taak ervoor te zorgen dat de markt is voorzien van voldoende telefoonnummers. OPTA kent nummers toe, houdt toezicht op het gebruik ervan en signaleert wanneer nummers schaars worden. Op 31 december 2010 waren in totaal 113 miljoen nummers uitgegeven. Dat is een stijging van ongeveer 4% ten opzichte van 2009. Naast het toekennen van nummers heeft OPTA ook de bevoegdheid om nummers in te trekken. Er is een aantal wettelijke gronden waarop OPTA een nummer kan intrekken, bijvoorbeeld in het geval van misbruik, of als het nummer niet wordt gebruikt voor het doel waarvoor het is uitgegeven. In onderstaande tabel is te zien hoeveel nummers OPTA in 2010 heeft toegekend en ingetrokken:
Nummerreeks
Toegekend
Ingetrokken
0800
1.205
1.152
0900
1.593
2.291
0906
474
1.258
0909
583
679
383.300
63.000
Overige nummers
4.071.118
646.089
Totaal
4.458.273
714.469
Bedrijfsnummers
Aantal toegekende en ingetrokken nummers in 2010.
Nummerreeks
% beschikbare nummers
0900 kort
53%
0800/0906/0909 kort
86%
0800/0900/0906/0909 lang
99%
13
Mobiele nummers
16%
Geografische nummers
21%
Carrierselectie (4-cijferig)
86%
Bedrijfsnummers
80%
Abonnee-informatiediensten (18xy)
59%
Percentage nog beschikbare nummers per 31 december 2010.
OPTA maakt uitgiftebeleid mobiele nummers efficiënter Om ervoor te zorgen dat er voldoende mobiele telefoonnummers beschikbaar blijven voor uitgifte aan telecommunicatiebedrijven, heeft OPTA in 2010 haar beleid gewijzigd. OPTA is afgestapt van het beleid om een aaneengesloten blok van een miljoen mobiele telefoonnummers beschikbaar te houden voor één enkele aanbieder. Voorheen kreeg een aanbieder een blok van 100.000 nummers en werden de overige nummers in het blok geblokkeerd om problemen met internationaal bellen te voorkomen. Na onderzoek is gebleken dat dit niet meer noodzakelijk is. Daarom kan OPTA nu binnen een blok van een miljoen opvolgende nummers probleemloos blokken van 100.000 nummers toekennen aan verschillende aanbieders. Hierdoor komen 3,8 miljoen geblokkeerde mobiele nummers vrij voor uitgifte. OPTA ziet daarmee ook geen belemmering meer voor het toekennen van mobiele nummers aan (kleinere) aanbieders die geen eigen netwerk hebben. Met dit uitgiftebeleid kan OPTA efficiënter omgaan met de nummervoorraad en wordt de schaarste aan mobiele nummers ingeperkt.
Minder administratieve lasten voor informatienummerhouders Om de administratieve lastendruk voor nummerhouders te verlichten, heeft OPTA eind 2010 de beleisen voor korte informatienummers afgeschaft. Nummerhouders zijn niet meer verplicht elk jaar aan te tonen dat zij aan de beleisen voldoen voor het gebruik van korte informatienummers (0800-0900-0906-0909nummers met een lengte van acht cijfers). OPTA heeft deze beleisen vervangen door toezicht op het daadwerkelijke gebruik van deze telefoonnummers.
Analyse mobiele communicatiemarkten Potentiële toetreding houdt concurrentie scherp OPTA heeft in 2010 onderzoek gedaan naar de concurrentie op de mobiele communicatiemarkten. De analyse van OPTA is opgesteld ten behoeve van de strategische nota mobiele communicatie van het ministerie van EL&I. Deze nota geeft aan hoe de overheid zou moeten omgaan met de uitgifte van frequentieruimte tot 2017. Dit inzicht is van belang om marktpartijen investeringszekerheid te bieden zodat concurrentie op mobiele markten wordt bevorderd. Na consultatie van de marktpartijen heeft OPTA geconcludeerd dat de mobiele markten in 2010 in beginsel voldoende concurrerend zijn. Op dit moment is er geen aanbieder met aanmerkelijke marktmacht op de mobiele markten. Er is echter wel een risico 14
dat er een (collectieve) aanmerkelijke marktmacht ontstaat. Dit kan in de toekomst nadelig zijn voor zakelijke gebruikers en consumenten, bijvoorbeeld door hogere prijzen of een gebrek aan innovatie in de markt. OPTA legt nog geen concurrentiebevorderende verplichtingen op aan mobiele aanbieders. Om ervoor te zorgen dat dit zo kan blijven, heeft OPTA het ministerie van EL&I geadviseerd om het frequentiebeleid in te richten zodat toetreding van (nieuwe) aanbieders die groot genoeg zijn om te concurreren, wordt gestimuleerd.
Geschillen tussen aanbieders van mobiele telefonie OPTA kan geschillen beslechten tussen telecommunicatieaanbieders. Deze geschillen gaan vaak over toegang tot het netwerk (van een aanbieder) en de voorwaarden waaronder die toegang moet worden verleend, bijvoorbeeld het tarief. Partijen kunnen OPTA vragen om een besluit te nemen in zo'n geschil. Dit besluit kan een oordeel zijn over de vraag of een partij in strijd heeft gehandeld met de wet of in strijd met een besluit van OPTA. Ook kan OPTA voorschriften geven waaraan partijen zich moeten houden.
Drie geschillen OPTA heeft drie geschillen beslecht die betrekking hebben op de mobiele markt. Lycamobile, een mobiele aanbieder zonder eigen netwerk, heeft OPTA gevraagd een beslissing te nemen in een geschil met KPN. KPN eiste dat het tarief dat Lycamobile in rekening bracht voor het doorgeven van telefoongesprekken die van een ander netwerk afkwamen, niet hoger mocht zijn dan het tarief van Vodafone, het telefoonnetwerk dat Lycamobile gebruikt om haar diensten door te geven. In het geschilbesluit heeft OPTA geoordeeld dat het maximumtarief van Lycamobile niet hoger mag zijn dan het maximumtarief dat Vodafone hanteert. Tegen dit besluit heeft Lycamobile beroep ingesteld.
In het tweede geschil heeft OPTA geoordeeld over de toepassing van de plicht die ervoor zorgt dat abonnees van verschillende aanbieders met elkaar contact kunnen maken, de zogeheten interoperabiliteitsverplichting. T-Mobile wilde de dienstverlening aan Lycamobile staken wegens een betalingsachterstand. Lycamobile heeft OPTA gevraagd of dit mag in verband met de wettelijke verplichting tot interoperabiliteit. In het geschilbesluit oordeelt OPTA dat het staken van de dienstverlening door T-Mobile niet in strijd is met deze verplichting als T-Mobile Lycamobile voldoende gelegenheid heeft gegeven om haar klanten goed te informeren.
Ook het derde geschil ging over interoperabiliteit. Coolwave heeft OPTA gevraagd een beslissing te nemen in een geschil met Vodafone. Coolwave is een platformaanbieder, die onder andere het aansluiten van 0900-aanbieders verzorgt. Vodafone heeft de aankiesbaarheid gestaakt van drie nummers die zijn toegekend aan één van de klanten van Coolwave, SMScity, omdat naar één van deze nummers frauduleuze oproepen zijn gepleegd. Als een aanbieder door frauduleuze oproepen schade lijdt, kan dit bij uitzondering grond zijn om de aankiesbaarheid van het nummer te staken. In dit geval is er
15
volgens OPTA echter geen plaats voor zo‟n uitzondering. OPTA heeft Vodafone verplicht de nummers weer aankiesbaar te maken.
B REEDBAND OPTA heeft besloten dat KPN vanwege haar dominante positie toegang moet verlenen op haar breedbandnetwerk aan andere aanbieders. Dit betreft enerzijds toegang tot „the last mile‟, het deel van het netwerk vanaf de straat- of wijkcentrale tot aan de voordeur van de consument of zakelijke gebruiker (Unbundled Local Loop of ULL). Via deze toegangsvorm biedt bijvoorbeeld Tele2 internet aan over het netwerk van KPN. Een vraag die in dit besluit aan de orde is geweest is of het gaat om toegang tot koperén glasnetwerken. Dit besluit geeft hier uitsluitsel over. Ten eerste heeft OPTA besloten dat er wat betreft glasvezelaansluitingen geen onderscheid is tussen de zakelijke en de consumenten (Fibre-to-the-Home of FttH) markt. Ten tweede heeft OPTA besloten dat de toegang tot KPN‟s kopernetwerk tot dezelfde relevante markt behoort als toegang tot haar glasvezelnetwerk. OPTA heeft daarmee vastgesteld dat er sprake is van één relevante markt voor ontbundelde toegang waar zowel toegang tot koper als glasvezel toe behoren. Daarom stelt OPTA vast dat glasvezelnetwerken grotendeels onder dezelfde regulering- en tariefverplichtingen vallen als de kopernetwerken. Anderzijds verleent KPN dienstentoegang tot delen van het netwerk aan andere aanbieders (Wholesale Breedband Toegang of WBT, zoals BT en Verizon. Als een andere aanbieder gebruik wil maken van de toegang tot KPN‟s netwerk, dan heeft OPTA KPN verplicht een „referentieaanbod‟ uit te brengen. Hierin legt KPN uit hoe de nieuwe aanbieder (technisch) toegang kan krijgen. Het aanbod bevat een beschrijving van onder andere voorwaarden, tarieven en service level agreements.
OPTA geeft opdracht voor een fair use policy en marktbrede rapportages In maart en april 2010 heeft OPTA over het referentieaanbod van KPN over ULL en WBT twee aanwijzingsbesluiten genomen. OPTA neemt een aanwijzingsbesluit als partijen onderling niet tot overeenstemming kunnen komen. KPN is verplicht deze aanwijzing op te volgen en het referentieaanbod aan te passen. In deze aanwijzing heeft OPTA besloten dat een fair use policy op informatieproducten van KPN nodig is. Fair use policy is het beleid waarmee concurrerende afnemers van de KPN-dienst, de dienst ook daadwerkelijk op een gelijke wijze kunnen afnemen als KPN. Door het gebruik van die informatieproducten kunnen concurrerende aanbieders die ULL of WBT afnemen van KPN (adres)gegevens controleren in de administratie van KPN van klanten die willen overstappen. Het gebruik van deze informatieproducten was door KPN beperkt door middel van quota. Dit heeft als risico dat afnemers onnodig worden belemmerd. Met de introductie van een fair use policy is dit nadeel weggenomen. Ook heeft OPTA KPN opgedragen om op kwartaalbasis marktbrede rapportages aan marktpartijen te leveren. Tot slot is KPN opgedragen in haar organisatie maatregelen in te voeren voor het geval aansluit- of service afspraken niet worden gehaald. KPN heeft bij OPTA aangegeven deze
16
aanwijzingen niet te zullen doorvoeren. OPTA heeft daarop in juli 2010 aan KPN twee lasten onder dwangsom opgelegd om naleving door KPN af te dwingen. KPN heeft in augustus 2010 aan deze lasten voldaan.
Tarief- en herstelbesluit ontbundelde glastoegang Op 4 juni 2010 heeft OPTA het definitieve besluit genomen over de tariefregulering van ULL tot het glasvezelnetwerk van KPN voor zakelijk gebruik (Fibre-to-the-Office of FttO). Dit is een besluit over het tarief dat KPN mag vragen voor het verhuren van (delen van) haar glasvezellijnen aan andere partijen. OPTA zorgt ervoor dat KPN dit op een correcte wijze doet, zodat concurrentie op glasvezeldiensten wordt bevorderd. Voor de tariefvaststelling heeft OPTA dezelfde systematiek als voor koper, de zogeheten EDC/WPC (Embedded Direct Cost/Wholesale Price Cap) systematiek gebruikt. Bij het bepalen van de tarieven werd duidelijk dat de tariefplafonds in veel gevallen hoger uitkwamen dan de tarieven die KPN in de praktijk aan de markt aanbood. Daarom heeft OPTA besloten deze tarieven vooralsnog niet in een implementatiebesluit vast te stellen. Daarnaast is OPTA een onderzoek gestart naar de vraag of de EDC/WPC methode geschikt is voor het bepalen van deze tarieven. Omdat glasvezel aanzienlijke investeringen vergt, en OPTA innovatie wil bevorderen, zal OPTA in de tariefvaststelling in het bijzonder rekening houden met de balans tussen investeringszekerheid en concurrentieontwikkeling.
EC heeft geen bezwaar tegen maximumtarief breedband zakelijke markt van KPN KPN heeft een monopoliepositie op de koperen aansluitlijnen in Nederland. Daarom stelt OPTA maximumtarieven vast voor bedrijven die telecommunicatiediensten willen inkopen via toegang tot het netwerk van KPN. De basis voor dit maximumtarief zijn de kosten die KPN maakt of heeft gemaakt voor onder meer het aanleggen en onderhouden van de infrastructuur. Hier wordt een kostentoerekeningssysteem voor gebruikt, genaamd EDC. OPTA beoordeelt het systeem en stelt de tarieven vast die KPN aan de hand van dit systeem voorstelt. In juni 2010 heeft OPTA maximumtarieven voor KPN vastgesteld in een ontwerpbesluit voor de inkoop van breedband voor de zakelijke markt. Dit ontwerpbesluit heet het wholesale price cap (WPC-2b besluit) en stelt de tariefplafonds vast voor KPN voor de periode 2009-2011. OPTA heeft dit ontwerptariefbesluit ter consultatie voorgelegd aan de markt en genotificeerd bij de EC. In juli heeft de EC groen licht gegeven voor de voorgestelde tarieven. OPTA heeft de opmerkingen van zowel de marktpartijen als de EC in het besluit verwerkt en in januari 2011 is het besluit definitief vastgesteld.
Controle op openbare aanbieders elektronische communicatiediensten Jaarlijks houdt OPTA toezicht op de registratie van bedrijven die openbare elektronische communicatiediensten of -netwerken aanbieden. Deze partijen zijn verplicht zich te melden bij OPTA. OPTA houdt een openbaar register bij van aanbieders. Met behulp van dit register kan OPTA zien of alle aanbieders zich houden aan de regels van de Tw. In 2010 is één specifieke zaak over een onderzoek
17
naar vijftien bedrijven in de horecabranche die internet aanbieden in het nieuws gekomen. Onder de vijftien partijen bevonden zich zes hotels en congrescentra. OPTA heeft vastgesteld dat deze hotels en congrescentra zich niet bij OPTA hoeven te registreren, omdat zij slechts internet bieden aan hun eigen gasten. Sinds 2003 hanteert OPTA het uitgangspunt dat horecaondernemers die alleen hun eigen gasten toegang tot internet bieden zich in beginsel niet hoeven te registreren bij OPTA. Ook van de zes andere gecontroleerde bedrijven is gebleken dat zij zich niet hoeven te registreren. De overige drie partijen bieden hotels of andere instellingen internetdiensten aan. OPTA onderzoekt in 2011 of deze partijen in aanmerking komen voor registratie.
Rechtspraak huurlijnen
Procedure tegen besluit huurlijnen Op 13 april 2010 heeft het CBb uitspraak gedaan in het beroep van partijen tegen het 2
marktanalysebesluit huurlijnen van OPTA van 19 december 2008 . Het CBb heeft geoordeeld dat OPTA niet voldoende heeft onderbouwd waarom er een aparte markt voor hoog- en laagcapacitaire huurlijnen is. Het CBb heeft het beroep gegrond verklaard en het besluit vernietigd. Het bijbehorende aanwijzingsbesluit heeft OPTA daarop ingetrokken. OPTA is inmiddels gestart met een nieuwe marktanalyse.
T ELEVISIE
EN RADIOTRANSMISSIE
Televisie Concurrentie op de kabel In 2008 heeft OPTA de analyse van de omroepmarkt gepubliceerd. Op basis hiervan heeft OPTA in maart 2009 onder andere het besluit genomen dat Ziggo en UPC hun analoge televisielijnen moeten wederverkopen aan andere aanbieders zoals Tele2 en YouCa, zodat ook deze aanbieders analoge televisie kunnen bieden aan consumenten. In 2009 heeft OPTA marktpartijen betrokken bij de implementatie van deze verplichting via zogeheten industry groups. In bijeenkomsten heeft OPTA met marktpartijen de operationele details en voorwaarden verfijnd. Vervolgens heeft OPTA in maart 2010 haar implementatiebesluiten gepubliceerd voor het openstellen van de analoge televisieaansluitingen. Een onderdeel van de implementatie betreft het tariefbesluit. Hierin heeft OPTA voor Ziggo en UPC de tarieven vastgesteld die zij mogen vragen aan concurrenten voor de huur van de analoge aansluiting. OPTA heeft voorstellen van deze partijen beoordeeld en dit oordeel ter consultatie voorgelegd aan marktpartijen. Het definitieve tariefbesluit is in maart 2010 gepubliceerd. Begin juni 2010 is de
2
Besluit van 19 december 2008 met kenmerk: OPTA/AM/2008/202714
18
implementatie fase voltooid en in juli is Tele2 gestart met een campagne om consumenten te werven voor haar analoge televisieaanbod.
Implementatiebesluit digitale televisie In 2010 heeft OPTA marktpartijen ook betrokken bij het implementatiebesluit voor digitale doorgifte. Met dit besluit worden Ziggo, UPC, Delta en CAIW verplicht digitale tv-signalen van alternatieve aanbieders over hun kabelnetwerken te leveren aan de consument.
Rechtspraak omroep Procedure tegen de omroepbesluiten Het CBb heeft op 18 augustus 2010 uitspraak gedaan in de beroepszaken die de kabelbedrijven hebben aangespannen tegen de openstelling van hun kabelnetwerken. De juridische procedure heeft ertoe geleid dat het OPTA-besluit is vernietigd. Met de vernietiging van de marktanalysebesluiten is ook de juridische grondslag van andere besluiten die daarop zijn gebaseerd vervallen. Op 1 oktober 2010 heeft OPTA de onderliggende besluiten ingetrokken. De enige mogelijkheid die OPTA heeft om eventuele concurrentieproblemen op de markt voor televisie aan te pakken, is het uitvoeren van een nieuwe marktanalyse. OPTA is daarop direct een nieuwe marktanalyse gestart om te onderzoeken of ingrijpen nog langer noodzakelijk is.
Zeven geschillen omtrent omroepbesluiten In 2010 zijn er zeven geschillen bij OPTA ingediend omtrent de omroepbesluiten. Alle reeds behandelde geschilbesluiten zijn ingetrokken. Met de vernietiging van de omroepbesluiten heeft OPTA geen grond meer om de nog lopende geschillen te beslechten. OPTA heeft zich daarom onbevoegd verklaard. Hiertegen is door twee partijen een voorlopige voorziening gevraagd. Het CBb heeft OPTA in het gelijk gesteld en bevestigd dat OPTA onbevoegd is om hierover te beslissen.
Radiotransmissie Geschillen radiotransmissie In het marktanalysebesluit van 21 januari 2009 heeft OPTA vastgesteld dat er geen aanleiding is om de markt voor radiotransmissie nader te reguleren. OPTA is wel onder meer bevoegd om tarieven voor het medegebruik van antenneopstelpunten en antennesystemen vast te stellen. Hierover zijn vijf geschillen ingediend bij OPTA in 2010. OPTA heeft voorwaarden ten aanzien van het medegebruik vastgesteld inclusief de bijbehorende tarieven zodat nieuwkomers de markt kunnen betreden.
19
OPTA heeft deze voorwaarden geschapen zodat nieuwkomers de markt kunnen betreden. Tegen deze geschilbesluiten is door Broadcast Newco Two, KPN, NOVEC en Alticom beroep ingesteld bij het CBb. De uitspraken worden medio 2011 verwacht.
B EROEPEN
TEGEN MARKTANALYSEBESLUITEN
OPTA betrekt de markt bij haar besluitvorming. Dit doet OPTA onder andere door consultaties en industry groups. OPTA heeft hiermee als doel een weloverwogen en marktgedragen besluit te nemen. Gezien de 3
financiële belangen stellen partijen echter veelal beroep in tegen de besluiten van OPTA. Deze beroepen komen in de meeste gevallen voor bij het CBb. De grote hoeveelheid beroepen kan er mede toe leiden dat het CBb soms pas enkele jaren na een OPTA-besluit rechtszekerheid kan bieden.
Van alle uitspraken die in 2010 zijn gedaan, is er met name veel aandacht geweest voor de CBbuitspraken over de drie marktanalysebesluiten (ULL, huurlijnen en omroep/televisie). De kern en achtergrond van de vernietiging door het CBb zijn in deze drie zaken uiteenlopend. Voor zover OPTA zelf invloed op de verdere verbetering van kwaliteit en zorgvuldigheid van het proces kan uitoefenen, heeft OPTA een aantal acties ondernomen met het oog op de volgende ronde marktanalyses. Eén van deze acties is bijvoorbeeld het nog explicieter organiseren van interne tegenspraak om eigen besluitteksten kritisch onder de loep te nemen. Lopende procedures tegen marktanalysebesluiten De volgende marktanalysebesluiten liggen nog ter beoordeling voor bij het CBb: Ontbundelde toegang (ULL); Wholesale breedbandtoegang (WBT); Gespreksdoorgifte; Vaste telefonie; Gespreksafgifte mobiel en vast (MTA/FTA) uit 2010; Gespreksafgifte vaste telefonie (FTA) uit 2008; en Radiotransmissie.
3
Een uitspraak kan, in tegenstelling tot in het strafrecht, namelijk alleen maar gunstiger uitpakken voor de partij die beroep aantekent.
20
P OST Effect van de toegangsverplichting op de concurrentie is beperkt Sinds april 2009 is de postmarkt volledig geliberaliseerd. TNT Post mag niet langer als enige poststukken tot 50 gram bezorgen. Het kan voor nieuwe postvervoerbedrijven echter moeilijk zijn om een eigen landelijk dekkend netwerk te ontwikkelen voor de postbezorging. De Postwet 2009 bevat daarom een toegangsverplichting waarin is geregeld dat klanten van concurrenten onder dezelfde voorwaarden en tarieven als TNT Post zelf gebruik kunnen maken van het bezorgnetwerk van TNT Post. Conform artikel 9 van de Postwet heeft OPTA in 2010 onderzocht of deze toegangsverplichting de concurrentie op de postmarkt bevordert. OPTA heeft geconcludeerd dat deze toegangsverplichting weinig effect heeft op de beoogde toename van de concurrentie. Nieuwe postbedrijven blijken een beperkte behoefte te hebben aan toegang tot het netwerk van TNT Post, bijvoorbeeld omdat zij zelf over een netwerk beschikken. Daarnaast constateert OPTA dat er andere factoren zijn die de concurrentie kunnen belemmeren en die juist niet met de Postwet 2009 kunnen worden aangepakt. OPTA doet hier nader onderzoek naar. In 2011 worden de resultaten hiervan verwacht.
OPTA adviseert over betere voorschriften voor kostentoerekening in de Postregeling OPTA heeft de uitvoerbaarheid van een wijziging van de Postregeling 2009 getoetst. De resultaten zijn in november 2010 aan de staatssecretaris van EL&I aangeboden. In deze toets constateert OPTA dat de regeling geen heldere voorschriften bevat voor de kostentoerekening door TNT Post naar de diverse postdiensten. De Postregeling gaat uit van toerekening van kosten aan twee categorieën van postdiensten. OPTA is echter van mening dat die kostentoerekening op individueel dienstniveau moet plaatsvinden, zoals ook de Postwet 2009 en de Europese Postrichtlijn dat voorschrijven. Bij slechts twee categorieën krijgt de verlener van de UD, TNT Post, meer ruimte om een eigen invulling aan de kostentoerekening geven. Dit kan leiden tot ongewenste kruissubsidie en concurrentieverstoring. TNT Post kan dan namelijk meer kosten toerekenen aan diensten ten aanzien waarvan geen concurrentie is zoals consumentenpost, en minder kosten aan diensten waar wél concurrentie is, namelijk de zakelijke markt. Daarnaast heeft OPTA het ministerie van EL&I geadviseerd om haar meer bevoegdheden te geven om het kostentoerekeningssyteem van TNT Post effectiever en sneller te kunnen beoordelen, zodat zeker kan worden gesteld dat de consument niet teveel betaalt voor de postzegel.
Onderzoek naar de postmarkt na liberalisering In 2010 heeft OPTA haar onderzoek naar de werking van de postmarkt gepubliceerd. „De Nederlandse Postmarkt in 2008-2009‟ is het eerste onderzoek naar de postmarkt sinds de volledige liberalisering in 2009. In het onderzoek heeft OPTA de deelmarkten en marktverhoudingen geanalyseerd binnen de postmarkt. Vanaf 2011 gaat OPTA elk jaar een dergelijk onderzoek uitvoeren. Dan is het mogelijk om aan de hand van trends conclusies te trekken. In de loop van 2011 zal het onderzoek over 2010 verschijnen.
21
Onderzoek postbezorging: briefgeheim in het geding In 2010 is OPTA een onderzoek gestart naar de postbezorging door TNT Post. OPTA heeft onder andere het gebruik van verzamelpunten van te bezorgen post („steunpunten‟) onderzocht. Uit het onderzoek is gebleken dat de steunpunten gevoelig zijn voor diefstal of verduistering. Zo waren postzakken, die zich op sommige steunpunten bevonden vanaf de openbare weg duidelijk zichtbaar, de post bleef soms geruime tijd staan en er waren in enkele gevallen geen maatregelen om diefstal of verduistering van post of postzakken te voorkomen. Daarmee kan het grondwettelijke briefgeheim in het geding komen. OPTA heeft TNT Post hiervoor een waarschuwing gegeven. OPTA heeft tevens een nader onderzoek ingesteld naar de kwaliteit van de postbezorging door TNT Post. De resultaten van dit onderzoek worden in de loop van 2011 verwacht.
Kwaliteit UD beoordeeld OPTA heeft in 2010 de jaarlijkse toets gedaan op de kwaliteit van de UD die door TNT Post wordt geleverd. TNT Post is de verlener van de universele postdienst en daarom verplicht om zich te houden aan wettelijke eisen. Zo dient TNT Post losse post tegen het tarief van een enkel stuk zes dagen per week te bezorgen. Ook staan het aantal en de spreiding van postvestigingen beschreven. TNT Post rapporteert hier jaarlijks over aan OPTA. Uit het oordeel van OPTA over deze rapportage is gebleken dat TNT Post wat betreft het aantal postvestigingen voldoet aan de norm, maar dat de bezorgtijd van de brieven een punt van aandacht is. TNT Post moet gemiddeld 95% van de brieven die tegen enkelstukstarief worden aangeboden de volgende dag hebben bezorgd. Uit het rapport van TNT Post blijkt dat dit percentage in 2009 95,2% is. OPTA heeft echter niet alle benodigde informatie van TNT Post ontvangen om te kunnen vaststellen hoe TNT Post tot dit cijfer is gekomen. Ondanks verzoeken hiertoe heeft TNT Post onvoldoende inzicht verschaft in de rekenmethodiek. Daarom heeft OPTA niet kunnen vaststellen of TNT Post aan de norm voldoet. OPTA heeft verder geconstateerd dat het gemeten percentage van de overkomstduur de afgelopen jaren aan het dalen is. In de rapportage van TNT Post over 2010 zal blijken of deze trend is omgebogen. Deze wordt medio 2011 verwacht.
OPTA vraagt openheid van zaken over financiële cijfers TNT Post OPTA heeft in eind 2010 TNT Post ook verzocht een financiële rapportage te leveren over de universele postdienst in 2009. OPTA heeft de rapportage nodig voor haar toezichtstaken en is van mening dat TNT Post de plicht heeft om hierover te rapporteren. TNT Post meent dat zij hiertoe niet verplicht is. OPTA is nog aan het overwegen of handhaving opportuun is.
Toezicht arbeidsovereenkomst Post Op 1 januari 2010 is het Tijdelijk besluit arbeidsovereenkomst post in werking getreden. OPTA houdt toezicht op de eis dat postvervoerbedrijven 100% van hun postbezorgers op basis van een arbeidsovereenkomst in dienst moeten hebben. Deze eis geldt niet als er een CAO van toepassing is die
22
voldoet aan het besluit. OPTA heeft nog geen invulling hoeven geven aan dat toezicht. De daartoe voor 2010 begrote werkzaamheden zijn dus niet uitgevoerd.
Starttarieven voor de universele dienst OPTA had op 1 oktober 2009 de starttarieven voor de universele postdienst moeten vaststellen voor 2010. OPTA en TNT Post zijn het sinds juni 2009 oneens over de informatie die OPTA nodig heeft om deze tarieven te kunnen vaststellen. TNT Post heeft OPTA enkel informatie over de totale kosten van de universele postdienst overhandigd. OPTA heeft aan TNT Post informatie gevraagd over de daadwerkelijke kosten van de afzonderlijke postvervoerdiensten binnen de universele postdienst. OPTA heeft tot tweemaal toe een last onder dwangsom opgelegd om ook de daadwerkelijke kosten van de afzonderlijke postvervoersdiensten boven tafel te krijgen. TNT Post heeft voor beide dwangsommen een voorlopige voorziening aangevraagd bij de rechter. In beide gevallen constateerde de rechter dat TNT Post onvoldoende informatie had aangeleverd aan OPTA, en wees beide verzoeken van TNT Post om die reden af. TNT Post is daarna een bodemprocedure gestart. De rechter heeft op 1 juli 2010 geoordeeld dat OPTA toch de tarieven moet vaststellen op basis van de totale kosten van de universele postdienst die TNT Post reeds heeft aangeleverd. OPTA is tegen de uitspraak in hoger beroep gegaan, maar heeft eind juli 2010 alsnog de starttarieven voor de universele postdienst vastgesteld. In de tweede helft van 2010 heeft OPTA dan ook geen verdere werkzaamheden ter vaststelling van die tarieven verricht.
T OEZICHT
EN HANDHAVING
In 2010 heeft OPTA een groot aantal toezicht- en handhavingsacties uitgevoerd. In totaal heeft OPTA aan 32 bedrijven of natuurlijke personen één of meerdere boetes opgelegd. OPTA publiceert deze boetes altijd op haar website inclusief bedrijfsnaam van de overtreders. In 2010 heeft OPTA echter haar publicatiebeleid tijdelijk moeten opschorten. Op 10 november 2010 kwam een einde aan deze opschorting: de Raad van State oordeelde in hoger beroep dat OPTA sanctiebesluiten in beginsel wel met naam en toenaam mag publiceren. Zie ook pagina 6.
Ruim half miljoen euro boete voor KPN wegens onrechtmatige kortingen OPTA heeft in januari 2010 KPN beboet voor het selectief verstrekken van extra kortingen op internationaal bellen aan zakelijke klanten van 2006 tot begin 2008. De hoogte van de boete is € 523.264. De boete is opgelegd voor de kortingsregeling Actiekorting Internationaal, die aan bepaalde klanten in combinatie met de kortingsregeling Belzakelijk, Belzakelijk Company of Worldline XL werd aangeboden. Deze regelingen zijn, in tegenstelling tot Actiekorting Internationaal, wél door KPN aangemeld bij OPTA. Vanwege haar machtspositie heeft OPTA KPN verboden om dezelfde diensten tegen verschillende voorwaarden en tarieven te leveren aan dezelfde soort afnemers. Klanten werden selectief voor deze 23
extra korting benaderd in het kader van de actie „Terug naar KPN‟. Op deze wijze heeft KPN 46 afnemers terug weten te winnen van concurrenten. Omdat er sprake is van een herhaalde overtreding (recidive), heeft dit conform OPTA‟s boetebeleid tot een hogere boete geleid. KPN heeft tegen dit besluit beroep ingesteld. Boete van € 780.000 voor KPN wegens ongeoorloofde klantenbinding In 2010 heeft OPTA KPN een boete van € 780.000 opgelegd voor ongeoorloofde klantenbinding via zogeheten KlantPartnerProgramma‟s. Bij drie programma‟s heeft OPTA na onderzoek verboden afspraken met zakelijke afnemers aangetroffen. Als eerste was er een afspraak dat KPN altijd zou worden uitgenodigd voor een offertetraject en dat bij een gelijk aanbod de klant altijd voor KPN zou kiezen. Ten tweede was er een afspraak dat KPN het recht kreeg om, als een concurrent een lagere prijs bood, hiervan op de hoogte gesteld te worden zodat KPN deze prijs kon evenaren. De klant was dan verplicht het aanbod van KPN af te nemen. Het feit dat KPN vaker de fout in is gegaan met selectieve (kortings)regelingen voor zakelijke klanten, is als boeteverzwarende factor meegerekend. OPTA beschouwt deze overtredingen van KPN als „ernstig‟. Daarnaast heeft KPN nagelaten deze regelingen bij OPTA te melden. KPN en concurrerende partijen hebben afzonderlijk van elkaar bezwaar ingediend bij OPTA tegen de boete. OPTA heeft de bezwaren in juni ongegrond verklaard. Vervolgens hebben deze partijen beroep ingesteld bij de Rechtbank Rotterdam.
OPTA grijpt in bij aanbesteding vaste telefonie voor de overheid OT2010 heeft dit jaar een reeks aanbestedingen op het gebied van telecommunicatie verzorgd voor de overheid. Ten aanzien van één van de aanbestedingen, die van vaste telefonie, heeft Tele2 op 14 september 2010 een handhavingsverzoek ingediend bij OPTA. Tele2 vermoedde dat KPN de regels overtrad met haar bod. De aanbesteding vertegenwoordigt een totale omzetwaarde van circa 15-20 miljoen euro per jaar. OPTA is daarop een onderzoek gestart naar het bod van KPN. OPTA heeft geconstateerd dat de wholesale-afdeling van KPN op 27 juli 2010 een kortingsactie voor bepaalde inkooptarieven bekend heeft gemaakt aan de retailtak van het bedrijf. Op 30 juli 2010 om 11 uur heeft KPN haar concurrenten van deze actie op de hoogte gesteld. De volledige informatie over de bijbehorende voorwaarden zijn pas 24 september 2010 aan externe afnemers bekendgemaakt. Op 30 juli 2010 om 12 uur ‟s middags dienden telecombedrijven hun bod in te dienen voor OT2010. Door het late informeren heeft KPN concurrenten de mogelijkheid ontnomen om de lagere inkooptarieven te gebruiken in hun bod voor OT2010. OPTA heeft geconstateerd dat KPN de wettelijke plicht om haar interne en externe afnemers gelijktijdig op de hoogte te stellen heeft overtreden. KPN heeft hiermee de concurrentie verstoord. Aangezien deze overtreding op 24 september 2010 is beëindigd, heeft OPTA dit deel van het handhavingsverzoek afgewezen. OPTA heeft KPN, Tele2 en OT2010 op 13 oktober 2010 op de hoogte gesteld van dit besluit. OT2010 heeft vervolgens op 15 oktober 2010 de aanbesteding van het cluster vaste telefonie, die voorlopig aan KPN was gegund, ingetrokken. Zowel KPN en Tele2 hebben bij OPTA
24
bezwaar aangetekend tegen het besluit. Daarnaast heeft KPN een voorlopige voorziening ingediend tegen dit besluit bij het CBb. Het CBb heeft het verzoek tot een voorlopige voorziening van KPN afgewezen. OPTA onderzoekt op dit moment nog andere onderdelen van het handhavingsverzoek, waaronder de rechtmatigheid van het bod van KPN.
25
4. Consumenten Eén van OPTA‟s taken is het beschermen van consumenten. OPTA ziet er op toe dat marktpartijen de wet naleven en treedt op als dat niet het geval is. Daarnaast informeert OPTA consumenten via ConsuWijzer, zodat consumenten zelf hun recht kunnen halen.
I NTERNETVEILIGHEID Een wereld zonder internet is inmiddels niet meer voor te stellen. Spam, spyware en botnets vormen echter bedreigingen voor een veilig internet. OPTA‟s aandacht voor deze veiligheid en de betrouwbaarheid is daarom in 2010 onveranderd hoog. Een belangrijk instrument van OPTA om de internetveiligheid te handhaven is een beroep doen op de zorgplicht die ISP‟s hebben. ISP‟s zijn wettelijk verplicht om hun beveiliging op orde te hebben en abonnees te informeren over de risico‟s van het internet. Deze voorlichting is belangrijk om ervoor te zorgen dat internetters geen slachtoffer worden van computercriminaliteit.
Malware en botnets Malware is software die zonder toestemming van de gebruiker op een computer terechtkomt en kwaadaardige gegevens op een computer zet of privacygevoelige gegevens van een computer afhaalt. OPTA treedt waar mogelijk preventief op tegen malwareverspreiders. In andere gevallen kan OPTA boetes opleggen tegen overtreders van het verbod op het ongevraagd plaatsen van software.
Geen boetes door geslaagde preventie bij ISP’s en hostingproviders In 2010 heeft OPTA haar aanpak ten aanzien van malware- en botnetverspreiders verder uitgewerkt. OPTA‟s aanpak heeft zich gericht op voorlichting, preventie en publiek-private samenwerking met ISP‟s en hostingproviders. OPTA heeft tientallen gesprekken gehad met ISP‟s en hostingproviders met als doel hen te wijzen op hun verantwoordelijkheid voor de activiteiten van hun klanten. Dit heeft ertoe geleid dat malwareverspreiding nu in veel gevallen in een vroeger stadium wordt opgemerkt en afgekapt, voordat grote groepen consumenten worden bereikt. Daarnaast heeft OPTA dashboards ontwikkeld waarmee een deel van de spam- en malwareverspreiding in Nederland is te identificeren. De informatie uit dit dashboard gebruikt OPTA om ISP‟s en hostingproviders te stimuleren deze activiteiten binnen hun eigen netwerk te lokaliseren en te beëindigen. Verschillende partijen hebben hiermee al succesvol verspreiders van malware en botnets gestopt.
26
Samenwerking en analyse van botnets als basis voor (preventieve) handhaving OPTA neemt sinds 2010 deel aan de werkgroep Botnet binnen het Platform Internetveiligheid van het Electronic Commerce Platform Nederland (ECP-EPN). Het doel van deze werkgroep is om een structurele bijdrage te leveren aan de bestrijding van botnets en het tegengaan van de negatieve gevolgen ervan. Het platform doet dit door de informatiepositie van alle betrokkenen te verbeteren, zowel nationaal als Europees en wereldwijd. Ook wordt de samenwerking opgezocht door overheid, softwaremakers, banken, regelgevende instanties en wetenschappers met elkaar te verbinden. OPTA begeleidt en evalueert de verschillende acties.
Spam De telecommunicatiewet schrijft voor dat bedrijven alleen reclame per e-mail of sms mogen sturen als de ontvanger hier zelf om heeft gevraagd. Ongeveer 80% van het e-mailverkeer wordt echter zonder deze toestemming verzonden: spam. Niet alleen leidt spam tot irritatie bij consumenten en bedrijven. Het verwijderen en filteren van ongewenste berichten brengt ook kosten met zich mee en schaadt bovendien het vertrouwen dat burgers en bedrijven hebben in het internet. OPTA ziet toe op dit spamverbod en richt zich hierbij op die partijen die de meeste klachten veroorzaken bij www.spamklacht.nl.
Spamklacht.nl in 2010: 27.251 meldingen OPTA heeft in 2010 via spamklacht.nl 27.251 klachten over spam ontvangen. Naar mogelijke overtredingen van het spamverbod is OPTA 98 onderzoeken gestart. Van deze onderzoeken zijn 39 zaken afgedaan met een waarschuwing. Een van deze zaken betreft een onderzoek naar een automatisch oproepsysteem van de zogeheten „Zwitserse Consumentenbond‟. OPTA heeft een bedrijfsbezoek gebracht, waarna de grote stroom klachten is gestopt. Bij zes zaken is het onderzoek afgerond en is een onderzoeksrapport opgesteld. Naar 23 zaken is een onderzoekstraject gestart, maar heeft OPTA geen overtredingen geconstateerd. De overige onderzoeken lopen nog en worden naar verwachting in 2011 afgerond.
Onrechtmatig verzamelen van e-mailadressen OPTA heeft in 2010 in haar spam-onderzoeken de focus gelegd op affiliate marketing; het onrechtmatig commercieel gebruik van e-mailadressen, vaak verkregen via indirecte wijze (bijvoorbeeld via enquêtes en prijsvragen). Eind 2010 is OPTA tien onderzoeken begonnen. In 2011 worden deze zaken afgerond.
Internationale samenwerking op het gebied van spambestrijding Er zijn twee grote spamzaken bij OPTA gemeld die na onderzoek afkomstig bleken van een emailserviceprovider en een botnet gesitueerd in België. Deze zaken zijn overgedragen aan de Computer Crime Unit van de Federale Gerechtelijke Politie in België. OPTA heeft in verschillende onderzoeken ook
27
nauw samengewerkt met toezichthouders in andere Europese landen, aangezien de vermoedelijke overtreders tevens activiteiten in of via het buitenland verrichtten.
Handhaving spam en e-mailmarketing
Boete Backsound na waarschuwing voor spam OPTA heeft in juli 2010 in totaal € 22.500 aan boetes opgelegd aan een persoon en zijn eenmanszaak Backsound voor het verzenden van ongevraagde e-mailberichten. Backsound had eerder al een waarschuwing ontvangen van OPTA voor het overtreden van het spamverbod. Backsound heeft bezwaar ingediend tegen de boete. OPTA heeft dit bezwaar ongegrond verklaard. Backsound heeft vervolgens beroep aangetekend bij de rechter.
Spamboete Special T In oktober 2010 heeft OPTA boetes opgelegd van in totaal € 25.000 aan een bedrijf dat ongevraagde reclame verzond via e-mail en fax met een commercieel doel, zonder dat daarvoor voorafgaand toestemming van de ontvangers was verkregen. Ook ontbrak in veel gevallen een geldige afmeldmogelijkheid. Tegen deze boetes heeft Special T bezwaar gemaakt. OPTA heeft dit bezwaar ongegrond verklaard. Special T heeft inmiddels beroep ingesteld bij de rechter.
Rechtspraak In 2010 heeft het CBb drie gerechtelijke uitspraken gedaan over opgelegde boetes met betrekking tot internet, spam en e-mailmarketing. Boete voor ID2001 rechtmatig. Op 26 januari 2010 heeft de Rechtbank Rotterdam geoordeeld dat OPTA in 2007 terecht een boete van € 55.000 aan ID2001 heeft opgelegd. ID2001 heeft emailberichten verzonden over detacheringsdiensten via onbeveiligde draadloze netwerken van derden zonder dat zij hiervan op de hoogte waren. Tegen deze uitspraak heeft ID2001 hoger beroep aangetekend. Boete Thuiswerkcentrale. Op 26 januari 2010 heeft de Rechtbank Rotterdam geoordeeld over twee bedrijven in de zaak Thuiswerkcentrale. Thuiswerkcentrale verstuurde ongevraagde e-mailberichten met vacatures voor thuiswerk. Om in aanmerking te komen, moest er een 0900nummer worden gebeld tegen betaling van aanzienlijke gesprekskosten. OPTA heeft de Thuiswerkcentrale in totaal een boete van € 510.000 opgelegd wegens het versturen van spam. De rechtbank heeft geoordeeld dat één bedrijf terecht een boete is opgelegd van € 270.000 en dat de andere betrokkenen niet kunnen worden beschouwd als verzender van de ongevraagde emailberichten. De rechtbank heeft daarom dat deel van het besluit vernietigd. OPTA heeft hoger beroep ingesteld.
28
Boete Speko en Van Leerdam: door hoogste rechter bevestigd. Juli 2010 heeft het CBb een definitieve uitspraak gedaan in de zaak Speko en Van Leerdam. Het CBb heeft OPTA in het gelijk gesteld in de boete die OPTA in 2004 heeft opgelegd aan Speko en Van Leerdam. De uitspraak heeft ook bevestigd dat OPTA‟s onderzoeksmethode rechtmatig is en heeft duidelijkheid verschaft over welke informatie OPTA moet aandragen om een overtreding van het spamverbod vast te stellen. De uitspraak heeft ook de mate waarin OPTA inzage moet geven aan overtreders in de bewijsmiddelen vastgesteld.
Cookies Cookies zijn kleine bestanden op de computer die informatie opslaan over het surfgedrag. Ze „onthouden‟ bepaalde instellingen of logingegevens, zodat deze niet steeds opnieuw hoeven te worden ingevoerd. Maar deze informatie kan ook worden gebruikt door online-adverteerders om gericht te adverteren. Het zoek- en surfgedrag van consumenten mag echter niet zomaar worden gebruikt voor gerichte 4
advertenties. Eind 2009 heeft de EC nieuwe richtlijnen over cookies uitgevaardigd. Op basis hiervan wordt in 2011 een nieuw artikel opgenomen in de Tw. Ter voorbereiding op het handhaven van de nieuwe wetgeving is OPTA in 2010 begonnen met het ontwikkelen van methodes tegen cookiemisbruik. OPTA heeft hiervoor gesprekken gevoerd met betrokken (markt)partijen.
Balans tussen privacy en gebruiksvriendelijkheid OPTA heeft ter voorbereiding van de nieuwe wetgeving ook al onderzoek gedaan naar de beleving van internetgebruikers en het gebruik van cookies. Hier speelt de bescherming van privacy van internetgebruikers een grote rol. De nieuwe regels moeten praktisch kunnen worden nageleefd zonder dat er sprake is van overregulering. OPTA verwacht in 2011 met beleidsregels te komen voor de handhaving van de cookiebepaling.
M OBIELE
TELEFONIE EN SMS
Mobiele telefonie Afrekenen mobiele telefonie per minuut Vodafone en KPN zijn in 2010 overgestapt van het kosten in rekening brengen per seconde, naar per minuut. Als een consument één seconde over een hele minuut belde, werd ook die volledige tweede minuut in rekening gebracht. OPTA heeft consumenten via ConsuWijzer geïnformeerd over het feit dat, als deze negatieve wijziging tijdens de looptijd van het contract plaatsvindt, de consument het recht heeft om kosteloos op te zeggen met behoud van de “gratis” mobiele telefoon. Via Kassa, het 4
Richtlijn 2009/136/EG en 2009/140/EG van het Europees Parlement en de Raad, beide van 25 november 2009.
29
consumentenprogramma van de VARA, zijn 357 klachten binnengekomen over het afrekenen per minuut door Vodafone en KPN. OPTA heeft deze klachten onderzocht en geconstateerd dat hun nieuwe afrekenmethode thans niet strijdig is met de wet. OPTA heeft Vodafone en KPN wel gewezen op hun informatieplicht. Door deze informatieplicht wordt helderheid geboden aan consumenten. Inmiddels hebben Vodafone, KPN én T-Mobile toegezegd ook abonnementen te zullen aanbieden waarbij per seconde wordt afgerekend.
Doorgifte van locatie bij mobiel bellen naar 112 Mobiele telefonieaanbieders leveren sinds 1 april 2009 bij iedere oproep naar het alarmnummer 112 informatie over de locatie van de beller aan de hulpdiensten. Eind 2009 kreeg OPTA signalen van de politie dat deze informatie niet in alle gevallen doorkwam bij de hulpdiensten. Daarom heeft OPTA de door KPN, Vodafone en T-Mobile verstuurde locatiegegevens geanalyseerd en vergeleken met de door de hulpdiensten ontvangen gegevens. OPTA heeft de resultaten van deze toezichtsactie besproken met de aanbieders en de politie. Elk van de partijen heeft verbeteringen in de processen en systemen aangebracht. Ook is ervoor gezorgd dat bij aanpassingen van het netwerk (zoals het plaatsen van een nieuwe zendmast) het aanleveren van locatiegegevens niet wordt onderbroken. Hierdoor is de beschikbaarheid van locatie-informatie voor de hulpdiensten verbeterd. Uit het toezicht kwam ook naar voren dat KPN de locatie-informatie van de mensen met een buitenlandse SIM-kaart niet kon doorsturen. OPTA heeft KPN hier op aangesproken en KPN heeft aanpassingen in haar netwerk in gang gezet. Begin 2011 kunnen ook mensen met een buitenlandse SIM-kaart sneller worden gelokaliseerd als zij bellen naar het alarmnummer.
Europese regelgeving in de mobiele markt In 2010 is een aantal nieuwe Europese regels voor mobiele aanbieders van kracht geworden. Bescherming tegen hoge rekening door mobiel internetten in Europa. Sinds 1 maart 2010 moeten mobiele aanbieders hun klanten de mogelijkheid bieden om een verbruikslimiet in te stellen voor het gebruik van mobiel internet in Europa. De limiet is vastgesteld op € 50 (exclusief btw). Medio 2010 gold deze bescherming automatisch voor alle consumenten, tenzij zij zelf hadden aangegeven hier geen gebruik van te willen maken. Sinds 1 november 2010 moeten de aanbieders een verzoek tot het aan- of uitzetten van zo‟n limiet binnen één werkdag verwerken. OPTA heeft T-Mobile op 12 maart een last onder dwangsom opgelegd van € 450.000 om het bedrijf te dwingen haar klanten de wettelijke verbruikslimiet voor mobiel internetten in Europa te bieden. T-Mobile heeft tijdig aan deze last voldaan. Goedkoper bellen binnen de EU. OPTA ziet er sinds 1 juli op toe dat de mobiele aanbieders niet langer kosten in rekening brengen bij consumenten en zakelijke gebruikers als zij reizend door de EU een voicemailbericht ontvangen. Voor het beluisteren van deze berichten mogen de mobiele aanbieders niet meer dan het normale (nationale) tarief vragen. Daarmee is het
30
afluisteren van voicemailberichten elders in Europa net zo goedkoop als in Nederland. De maximumtarieven die de mobiele aanbieders mogen vragen voor het bellen binnen de EU zijn op 1 juli 2010 verder verlaagd naar 46 cent per minuut voor bellen en 18 cent per minuut voor gebeld worden.
Handhaving mobiele telefonie Waarschuwingen in het kader van het beëindigingsrecht OPTA heeft klachten binnen gekregen over de toepassing van het beëindigingsrecht. Deze zijn alle onderzocht. In een groot aantal gevallen bleek dat de aanbieder de wet correct had toegepast, of dat deed na een waarschuwing. In één geval heeft een onderzoek van OPTA geleid tot het uitdelen van een officiële waarschuwing. Prepaidklanten van T-Mobile kregen slechts elf dagen de tijd in plaats van vier weken om gebruik te maken van het beëindigingrecht. In dit geval kon de overtreding niet hersteld worden. De waarschuwing zal wel meetellen als T-Mobile in de toekomst een zelfde overtreding begaat.
Sms Sms-regelgeving beschermt consument beter tegen misleiding In 2009 heeft het ministerie van EL&I geconcludeerd dat de huidige gedragscode van sms-aanbieders onvoldoende bescherming biedt aan consumenten. In de gedragscode staan bijvoorbeeld afspraken over aanmeldbevestigingen en de wijze waarop sms-aanbieders reclame mogen maken voor smsabonnementen. Het ministerie heeft in aanvulling op de huidige gedragscode nieuwe regelgeving gemaakt. In 2010 heeft OPTA het voorstel van het ministerie van EL&I getoetst, en daarover positief geoordeeld. Dankzij nieuwe regels staan consumenten straks sterker als zij een klacht indienen bij hun mobiele aanbieder over een sms-dienst. Deze aanbieder mag dan niet zomaar de mobiele telefoon van een consument afsluiten, maar moet eerst de klacht van de consument onderzoeken. Met de regelgeving kan OPTA in de sms-branche handhavend sterker optreden en daarmee consumenten helpen bij klachten over sms-diensten. De regelgeving treedt naar verwachting in april 2011 in werking. Handhaving sms Boete SD&P Interactive B.V. voor sms-spam In april 2010 heeft OPTA een boete van € 550.000 opgelegd aan SD&P Interactive B.V. voor het versturen van sms-spam. Deze sms-aanbieder stelde de ontvanger van het bericht een aantrekkelijke prijs in het vooruitzicht zoals een iPhone of een laptop. Maar na het sturen van een sms bleek het om een betaalde abonnementsdienst te gaan. Deze consumenten zaten ongewild aan een sms-dienst vast, waarbij ze voor elk ontvangen bericht € 1,50 moesten betalen. Ook ontbrak in de sms‟jes een geldige afmeldmogelijkheid. Dit zijn meerdere overtredingen van het spamverbod. Het is namelijk verboden om 31
commerciële sms‟jes te versturen zonder expliciete toestemming van de ontvanger. Daarnaast is het verplicht om bij de sms-berichten een geldige afmeldmogelijkheid te vermelden. SD&P heeft bezwaar ingediend tegen de boete. Januari 2011 heeft OPTA dit bezwaar ongegrond verklaard. Vervolgens heeft SD&P beroep ingesteld bij de rechter.
V ASTE
TELEFONIE
Vaste telefonie Toezicht op het maximumtarief: OPTA positief over de naleving Nummergebruikers en telefonieaanbieders zijn verplicht om bij 0900-nummers die meer dan € 0,15 per 5
minuut kosten een maximumtarief per gesprek te hanteren . Consumenten moeten daarnaast vooraf te horen krijgen wat zij kwijt kunnen zijn aan een telefoontje naar een 0900-nummer. OPTA heeft in 2010 toezicht gehouden op de naleving van de maximumtariefregelgeving. OPTA heeft bij ruim vierhonderd 0900-nummers gecontroleerd of de aanbieders daarvan het minuuttarief melden en, indien van toepassing, duidelijk een maximumtarief per gesprek vermelden. OPTA heeft in zeventien gevallen een waarschuwing gegeven. Na de waarschuwing hebben deze nummergebruikers de meldingen aangepast. Tevens heeft OPTA nummerhouders ingeschakeld om de nummergebruikers te informeren over het maximumtarief.
Maximumtarief helpdesks In 2010 heeft het ministerie van EL&I nieuwe maximumtariefregelgeving specifiek voor 0900klantenservicenummers aan OPTA voorgelegd. Om irritatie te voorkomen bij wachtrijen zou er een maximumtarief van € 0,15 per minuut moeten gelden voor het bellen naar helpdesks. OPTA heeft in de uitvoeringstoets zorgen geuit over de effectiviteit van deze regelgeving, omdat dit de wachtrij niet per se korter, maar slechts goedkoper maakt. De irritatie bij consumenten zal niet verminderen als bedrijven als mogelijke gevolg van dit lage maximumtarief, bellers juist lánger laten wachten.
Bestrijden misbruik van betaalde informatienummers De meeste klachten over misbruik van betaalde informatienummers komen bij OPTA binnen via ConsuWijzer. Voorbeelden van misbruik zijn onverwacht lange wachttijden of het verbreken van de verbinding zonder dat de dienst is geleverd. OPTA is bevoegd om bij een vermoeden van misbruik het nummer tijdelijk te laten afsluiten of de betaling die is gerelateerd aan het nummer, op te laten schorten. Ook kan OPTA de toekenning van een nummer intrekken of een nieuwe aanvraag van de vermoedelijke nummermisbruiker weigeren. In de Tw is geregeld dat telefonieaanbieders bij misbruik verplicht zijn reeds geïnde bedragen binnen twee maanden terug te betalen aan de consument. 5
Een nummergebruiker is een partij die een dienst aanbiedt via bijvoorbeeld een 0900-nummer. Een nummergebruiker kan tevens de eigenaar van het nummer zijn. De eigenaar is de nummerhouder.
32
Op 20 april 2010 heeft OPTA een mededeling in de Staatscourant geplaatst van het feit dat in de periode van 15 oktober 2008 tot en met 19 maart 2009 sprake is geweest van kennelijk misbruik van de informatienummers van de Makelaarsfoon en de Juristenfoon. Dit betekent dat consumenten recht hebben de gemaakte telefoonkosten terug te krijgen via hun telefonieaanbieder. OPTA heeft een onderzoek ingesteld naar mogelijk misbruik van een 0900-nummer van „Caterplan‟. OPTA heeft de toekenning van dit nummer gedurende het onderzoek voorlopig ingetrokken. Uit het onderzoek is gebleken dat Caterplan inderdaad misbruik maakte van het nummer waarna OPTA het nummer definitief heeft ingetrokken.
C ONSUWIJZER Via ConsuWijzer licht OPTA consumenten voor over post- en telecomzaken. ConsuWijzer is het gezamenlijke consumentenloket van drie toezichthouders: de Consumentenautoriteit (CA), de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) en OPTA. De backoffice van OPTA verzorgt juridisch advies aan consumenten over post- en telecomzaken. Daarnaast worden aan de hand van de klachten bij ConsuWijzer signaalrapportages opgesteld die OPTA gebruikt bij onderzoek naar mogelijke overtredingen. Met ConsuWijzer geeft OPTA consumenten op een zo toegankelijk mogelijke manier informatie. De website consuwijzer.nl speelt daarin een grote rol. Eind 2010 is deze website verkozen tot beste overheidswebsite van het jaar.
ConsuWijzer in 2010: veel klachten over telemarketing Over heel 2010 heeft ConsuWijzer rond de 100.000 vragen en klachten van consumenten ontvangen. Ruim 31.000 van deze klachten betroffen OPTA-gerelateerde zaken. De website van ConsuWijzer werd ruim 2,3 miljoen keer bezocht. Dit is 15% meer dan in 2009. Het gebruik van voorbeeldbrieven op de website is met 60% gestegen naar ruim een half miljoen keer. In 2010 gingen de meeste klachten op het werkterrein van OPTA over telemarketing (12.385). Telemarketing is in 2010 duidelijk de grootste bron van ergernis geworden. Ter vergelijking: in 2009 was het totaal aantal klachten bij ConsuWijzer bijna gelijk, namelijk: 31.863. In dat jaar waren er ruim 6.000 klachten over telemarketing. Naast het behandelen van klachten heeft OPTA in 2010 onder meer via ConsuWijzer consumenten: uitleg gegeven over de ontwikkelingen rondom hun keuzevrijheid op de televisiemarkt en opheldering gegeven over de gevolgen van de gerechtelijke uitspraak waardoor de openstelling van de televisiekabel is tegengehouden; gewaarschuwd voor de risico‟s bij het achterlaten van persoonsgegevens op het internet, simlocks op tweedehands mobiele telefoons en telefoontjes van een belcomputer van de zogeheten Zwitserse Consumentenbond;
33
uitleg gegeven over de wijziging van KPN en Vodafone om belkosten niet meer per seconde af te rekenen, maar per minuut. OPTA heeft hierbij samengewerkt met het consumentenprogramma Kassa van de VARA. Dit heeft ruim 350 reacties opgeleverd die door ConsuWijzer zijn beantwoord. ConsuWijzer heeft in 2010 reclame gemaakt om meer naamsbekendheid te krijgen. Deze campagne, voornamelijk via radiospotjes en advertenties, zal in 2011 doorlopen.
T RANSPARANTIE
EN CONTRACTVOORWAARDEN
Toezicht op kosteloos opzeggen van het contract Sinds 1 juli 2009 hebben consumenten het recht om na het verlopen van de eerste contractsperiode, hun contract op elk moment kosteloos op te zeggen. De opzegtermijn mag niet langer zijn dan één maand. Via ConsuWijzer heeft OPTA signalen ontvangen over twee aanbieders die afsluitkosten in rekening brachten als de consument zijn contract wil opzeggen. OPTA heeft contact gezocht met deze aanbieders en hen op de overtreding gewezen. De aanbieders hebben vervolgens hun voorwaarden aangepast, zodat ook hun abonnees het contract zonder extra kosten kunnen opzeggen. Met betrekking tot alle overige aanbieders concludeert OPTA dat zij deze verplichting in 2010 goed hebben nageleefd.
Helderheid voor consumenten over telefoontarieven OPTA heeft in 2010 toezicht gehouden op de naleving van de regels die telefoonaanbieders verplichten helderheid over de tarieven te geven. Dat heeft er voor gezorgd dat telefonieaanbieders in mei 2010 deze telefoontarieven duidelijk op hun websites hebben gepubliceerd. Daarnaast is er sinds 1 oktober 2010 nieuwe regelgeving die het telefonieaanbieders verplicht basale tariefinformatie te tonen tijdens het online bestelproces. In het najaar heeft OPTA steekproefsgewijs gecontroleerd of telefonieaanbieders zich op hun websites aan deze wettelijke regels houden. De meeste aanbieders voldeden aan de regels. Een enkele aanbieder moet nog aanpassingen maken. In het voorjaar van 2011 volgt een nieuwe toetsing, waarbij OPTA gaat beoordelen of de aanbieders de verbeterpunten voldoende hebben uitgevoerd.
Duidelijkheid over rechten consument bij nadelige wijzigingen in de contractvoorwaarden Als contractsvoorwaarden in het nadeel van de consument of de zakelijke eindgebruiker wijzigen, dan hebben zij het recht om het contract kosteloos te beëindigen. OPTA heeft in januari een herzien beoordelingskader over dit beëindigingsrecht gepubliceerd. Hierin is bijvoorbeeld vastgelegd dat een consument bij een dergelijke kosteloze beëindiging het recht heeft om het „gratis‟ mobieltje te houden. OPTA heeft ook vastgesteld dat de consument op een duidelijke manier moet worden geïnformeerd.
34
Handhavingsverzoeken beëindigingsrecht In 2010 heeft de Consumentenbond OPTA verzocht om handhavend op te treden tegen de internetaanbieder Telfort. Telfort zou bij de overname van CompuServe abonnees niet juist hebben geïnformeerd over een tariefswijziging en geen beëindigingrecht hebben geboden. OPTA is een onderzoek gestart dat in 2011 wordt afgerond. De Consumentenbond heeft ook een handhavingsverzoek ingediend bij OPTA tegen Tringg. Tringg bood na een nadelige wijziging haar abonnees minder dan vier weken de tijd om kosteloos het contract te beëindigen. Nadat OPTA contact had gezocht met Tringg, heeft deze mobiele aanbieder de overtreding beëindigd en haar klanten gecompenseerd. OPTA heeft geen sanctie opgelegd.
B EL - ME - NIET
REGISTER
Op 1 oktober 2009 is het nieuwe wettelijke Bel-me-niet Register in werking getreden. Eind 2010 stonden ruim 5,6 miljoen telefoonnummers ingeschreven bij het Bel-me-niet Register.
Meeste klachten over telefonie-, televisie- en energiemaatschappijen Dit eerste jaar heeft OPTA veel klachten ontvangen over ongewenste verkooptelefoontjes via ConsuWijzer. In de top van de klachtenlijst over 2010 staan telefonie-, en televisie-, en energiebedrijven.
Soort bedrijf
%
Telefonie & televisie
12%
Energie
12%
Loterijen
11%
Kranten & tijdschriften
8%
Goede doelen
7%
Percentage klachten naar branche
Bedrijven mogen alleen contact opnemen met consumenten die in geschreven staan in het Bel-me-niet Register als er sprake is, of is geweest, van een klantrelatie. Maar er is een aantal bedrijven dat deze regel probeert te omzeilen. Bijvoorbeeld door gegevens die zijn verkregen via online prijsvragen of enquêtes voor telemarketing te gebruiken. Dit mag echter alleen wanneer een consument uitdrukkelijk en ondubbelzinnig verzoekt om contact. In dit kader heeft OPTA in 2010 twintig waarschuwingen gegeven. Daarnaast is OPTA 48 onderzoeken gestart naar vermoedelijke overtredingen van de telemarketingregels. Deze bedrijven veroorzaken bij ConsuWijzer ongeveer 80% van de signalen over ongevraagde telemarketing. OPTA heeft inmiddels twee bedrijven beboet. Wegens de lopende juridische
35
procedures kan OPTA de namen van de beboete bedrijven en de hoogte van de boetes nog niet bekend maken.
G ESCHILLENCOMMISSIES De consument kan een geschillencommissie inschakelen bij een geschil met een aanbieder. Consumenten kunnen zo op een toegankelijke wijze hun recht halen. OPTA ziet toe op de naleving van de wettelijke aansluitplicht van telefonieaanbieders en nummergebruikers. Telefonieaanbieders moeten zich aansluiten bij een commissie, zoals de Geschillencommissie Telecommunicatie of de Geschillencommissie Elektronische Communicatiediensten van de Stichting Geschillencommissies voor Consumentenzaken in Den Haag. Nummergebruikers moeten zich aansluiten bij een commissie zoals de Geschillencommissie Informatiedienstaanbieders.
Aansluitplicht geschillencommissie: 48 waarschuwingen OPTA houdt toezicht op de plicht van nummergebruikers van 090x- en 18xy- nummers tot aansluiting bij de Geschillencommissie Informatiedienstaanbieders. De aansluitplicht is op 1 juli 2009 in werking getreden. Consumenten hebben het recht om de betaling van het betwiste gedeelte van de telefoonrekening op te schorten totdat de klacht of het geschil is opgelost. Het doel van de aansluitplicht is om de consument beter te beschermen tegen misbruik van betaalde informatienummers. In 2010 heeft OPTA naar aanleiding van signalen via ConsuWijzer de aansluiting van 206 nummers van nummergebruikers geverifieerd. Er zijn vervolgens 48 waarschuwingen uitgedeeld aan nummergebruikers die niet waren aangesloten bij de Geschillencommissie Informatiedienstaanbieders. De partijen hebben zich hierna aangesloten bij de geschillencommissie of de aansluiting is in behandeling. Naast het sturen van waarschuwingen heeft OPTA ook een brief verstuurd aan 372 nummergebruikers om hen te wijzen op hun informatieplicht.
Handhaving aansluitplicht Lasten onder dwangsom voor aansluiting bij geschillencommissie In 2010 voldeed telecommunicatieaanbieder Dailycom niet aan de aansluitplicht. Dailycom dreigde in 2010 te worden geroyeerd door de Geschillencommissie Telecommunicatie. Via ConsuWijzer heeft OPTA geregeld klachten over Dailycom ontvangen. De klagers gaven vaak aan dat er sprake was van een onredelijk hoge opbouw van beltegoed die de abonnee niet zelf in de hand kon houden. Ook kwamen er meldingen binnen dat Dailycom zowel telefonisch als schriftelijk onbereikbaar was. Omdat het gevaar dreigde dat de abonnees van Dailycom niet meer bij de geschillencommissie terecht konden, heeft OPTA aan Dailycom in mei 2010 een preventieve last onder dwangsom opgelegd. Dailycom voldeed aan de eisen van de last onder dwangsom, bleef aangesloten bij de geschillencommissie en hield zich aan de bindende uitspraken van de geschillencommissie. Een andere aanbieder had zich nog
36
niet aangemeld bij de geschillencommissie. In 2010 heeft OPTA met die telefonieaanbieder schriftelijk contact opgenomen om hem erop te wijzen dat hij de wet overtrad. Om hem tot aansluiting te dwingen, heeft OPTA deze aanbieder een vooraankondiging van een last onder dwangsom gestuurd. De aanbieder heeft zich vervolgens aangesloten bij de geschillencommissie. OPTA publiceert in het algemeen geen namen van partijen die correct handelen naar aanleiding van een vooraankondiging.
37
5. Verkorte jaarrekening CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT Aan: Het College van OPTA
De in dit verslag op pagina 39 tot en met 49 opgenomen samengevatte jaarrekening, bestaande uit de samengevatte balans per 31 december 2010, de samengevatte winst-en-verliesrekening en het samengevatte mutatieoverzicht eigen vermogen over 2010 met bijbehorende toelichtingen, zijn ontleend aan de gecontroleerde jaarrekening van OPTA per 31 december 2010. Wij hebben een goedkeurend oordeel verstrekt bij die jaarrekening in onze controleverklaring van 14 maart 2011. Desbetreffende jaarrekening en deze samenvatting daarvan, bevatten geen weergave van gebeurtenissen die hebben plaatsgevonden sinds de datum van onze controleverklaring van 14 maart 2011. De samengevatte jaarrekening bevat niet alle toelichtingen die zijn vereist op basis van in Nederland geldende van toepassing zijnde grondslagen voor de financiële verslaggeving. Het kennisnemen van de samengevatte jaarrekening kan derhalve niet in de plaats treden van het kennisnemen van de gecontroleerde jaarrekening van OPTA. Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur is verantwoordelijk voor het opstellen van een samenvatting van de gecontroleerde jaarrekening in overeenstemming met de grondslagen zoals beschreven op pagina 42 van de toelichting. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de samengevatte jaarrekening op basis van onze werkzaamheden, uitgevoerd in overeenstemming met Nederlands Recht, waaronder de Nederlandse Standaard 810, "Opdrachten om te rapporteren betreffende samengevatte financiële overzichten". Oordeel Naar ons oordeel is de samengevatte jaarrekening in alle van materieel belang zijnde aspecten consistent met de gecontroleerde jaarrekening van OPTA per 31 december 2010 en in overeenstemming de grondslagen zoals beschreven op pagina 42 van de toelichting. Den Haag, 18 april 2011 BDO Audit & Assurance B.V. namens deze, w.g. J.J. Herst RA
38
Balans 31 december 2010
31 december 2009
x € 1.000
x € 1.000
Huurdersbelang
735
790
Inventaris
205
237
1.370
1.570
2.310
2.597
492
412
15.302
7.234
Vordering op ministerie van EL&I
6
-
Te verrekenen met de markt
-
118
Overige vorderingen
464
1.869
Liquide middelen
795
1.668
17.059
11.301
19.369
13.898
ACTIVA Vaste activa Materiële vaste activa:
Computerhardware en -software
Vlottende activa Vorderingen op debiteuren Te innen boetes en lasten onder dwangsom
TOTAAL ACTIVA
39
PASSIVA 31 december 2010
31 december 2009
x € 1.000
x € 1.000
817
817
817
817
35
27
220
323
44
44
299
394
594
-
1.332
1.854
-
14
Belastingen en premies sociale verzekeringen
369
290
Opgelegde boetes en lasten onder dwangsom
15.357
8.884
601
1.645
18.253
12.687
19.369
13.898
Eigen vermogen Algemene reserve
Voorzieningen Voorziening bezwaar en beroep Voorziening beloningen betaalbaar op termijn Voorziening jubileumuitkeringen
Kortlopende schulden Te verrekenen met de markt Schulden aan leveranciers Schuld aan ministerie van EL&I
Overige schulden
TOTAAL PASSIVA
40
Resultatenrekening Realisatie
Begroting
Realisatie
2010
2010
2009
x € 1.000
x € 1.000
x € 1.000
15.170
15.472
14.173
2.156
2.893
2.308
Bijzondere baten
-
-
435
TOTAAL BATEN
17.326
18.365
16.916
9.092
10.095
8.721
917
1.080
874
10.009
11.175
9.595
Opdrachten aan derden
1.889
1.944
2.593
Materiële kosten
3.574
3.955
3.541
Afschrijvingen
1.160
1.250
1.441
-
-
-
16.632
18.324
17.170
694
41
- 254
18
-
21
712
41
- 233
BATEN Opbrengst marktcategorieën Overige baten
LASTEN Personeelskosten Salarissen en sociale lasten Overige personeelslasten
Bijzondere lasten
TOTAAL BEDRIJFSLASTEN
BEDRIJFSRESULTAAT
Rentebaten
RESULTAAT
41
Voorstel bestemming van het resultaat Het college heeft besloten het positieve resultaat over 2010 ad € 712.000 volledig toe te voegen aan de post „Te verrekenen met de markt‟. Dit besluit is reeds in de jaarrekening verwerkt.
Waarderingsgrondslagen
Algemeen Bij de balans per 31 december 2010 zijn als vergelijkende cijfers de bedragen uit de balans per 31 december 2009 opgenomen. Tevens zijn bij de resultatenrekening de begrotingsbedragen over 2010 en de realisatiecijfers van 2009 vermeld. De activa en de passiva zijn, tenzij anders vermeld, gewaardeerd tegen nominale waarde.
Materiële vaste activa De materiële vaste activa zijn op de balans opgenomen tegen de aanschaffingswaarde, onder aftrek van de verrichte afschrijvingen tot en met december 2010. Afschrijving geschiedt lineair op basis van de geschatte economische levensduur die varieert van 3 tot 10 jaar. De afschrijvingstermijnen zijn als volgt vastgelegd: Huurdersbelang (= onroerende zaken)
10 jaar
Inventaris (= inventaris en kantoormachines)
5 jaar
Computerhardware en -software
3 jaar
Vorderingen De vorderingen zijn gewaardeerd tegen nominale bedragen, verminderd met de noodzakelijk geachte voorziening voor mogelijke oninbaarheid.
Voorzieningen De voorziening beloningen betaalbaar op termijn wordt gewaardeerd tegen de nominale waarde van de toekomstige verplichtingen, waarbij rekening wordt gehouden met verwachte toekomstige loonstijgingen. De voorziening jubileumuitkeringen wordt gewaardeerd tegen de contante waarde van de toekomstige vergoedingen in het kader van jubileum, waarbij rekening wordt gehouden met het verwachte toekomstige verloop van werknemers en verwachte toekomstige loonstijgingen. Hierbij wordt de contante waarde berekend met een disconteringsvoet die is bepaald op basis van de marktrente van hoogwaardige ondernemingsobligaties. De voorziening bezwaar en beroep wordt gewaardeerd tegen de nominale waarde van bestreden facturen voor jaarlijks toezicht, registratie en toekennen dan wel reserveren. OPTA heeft voor haar werknemers een pensioenregeling getroffen die kwalificeert als een toegezegd-pensioenregeling, waarbij de toegezegde pensioenuitkeringen gebaseerd zijn op middelloon. 42
Deze pensioenregeling is ondergebracht bij het ABP en wordt in de jaarrekening verwerkt als toegezegde-bijdrageregeling. Dit betekent dat de over het boekjaar verschuldigde premies als kosten worden verantwoord.
Grondslagen voor de bepaling van het resultaat De opbrengsten en kosten worden verantwoord conform het baten- en lastenstelsel. Aan de marktpartijen worden de integrale kosten in de tariefstelling doorberekend, met uitzondering van de kosten van bezwaar en beroep, de kosten van uitvoeringstoetsen en de bijzondere lasten.
Grondslagen van het kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht wordt opgesteld volgens de indirecte methode. Het eerste deel beschrijft de netto kasstroom uit operationele activiteiten. Dit begint met het resultaat zoals vermeld in de resultatenrekening en corrigeert dit bedrag op een aantal punten. Het tweede deel beschrijft de netto kasstroom uit investeringsactiviteiten.
Opbrengsten en kosten marktcategorieën De basis voor het in rekening brengen van tarieven aan marktpartijen is te vinden in de Tw, het Besluit vergoedingen Tw, de Postwet en het Besluit vergoedingen Postwet alsmede de Wet Onafhankelijke posten telecommunicatieautoriteit. De aan marktpartijen door te berekenen kostendekkende tarieven worden jaarlijks door de minister van EL&I goedgekeurd en gepubliceerd in de Staatscourant als “Regeling vergoedingen OPTA”. Uitgangspunt bij het vaststellen van de tarieven is het profijtbeginsel. De kosten van bezwaar en beroep en de kosten van uitvoeringstoetsen worden door het ministerie van EL&I gedragen op basis van nacalculatie.
Toelichting op de verkorte jaarrekening 2010 Kortlopende schulden
Te verrekenen met de markt Deze post dient ter verwerking van het resultaat van de verschillende marktcategorieën ten behoeve van de verrekening in toekomstige tarieven. Het volledige resultaat ad € 712.000 is gedoteerd aan de post „Te verrekenen met de markt‟. In onderstaande tabel is weergegeven hoe de post „Te verrekenen met de markt‟ is verdeeld over de verschillende marktcategorieën (x € 1.000):
43
Elektronische Communicatie TTP - certificatiedienstverleners Nummers Post UD Post Niet-UD
31 december 2010
31 december 2009
-2
407
- 46
- 46
- 791
- 484
311
5
1.122
-
594
- 118
Opgelegde boetes en lasten onder dwangsom De specificatie van de opgelegde boetes en lasten onder dwangsom luidt als volgt (x € 1.000): Partij Diverse bedrijven (geanonimiseerd)* Koninklijke KPN N.V.
31 december 2010 11.210
31 december 2009 -
1.303
583
SD&P
550
-
WorldToStart B.V. /
300
300
Natuurlijk persoon
300
300
Natuurlijk persoon
285
285
Natuurlijk persoon
270
270
Abodata V.O.F. / H.P.T. Development B.V. / Natuurlijk persoon
240
240
E.C.S. International B.V.
200
200
Natuurlijk persoon
200
200
Natuurlijk persoon
75
75
Natuurlijk persoon
66
66
Tele2 Netherlands B.V.
65
120
Natuurlijk persoon
55
55
Natuurlijk persoon
43
43
T-Mobile Netherlands B.V.
30
30
Special T Workwear
25
-
Bedrijf / Natuurlijk Persoon
22
-
Media Highway International B.V.
44
Stichting Yellow Monday, h.o.d.n. Purple Friday
20
20
Dailycom B.V.
20
-
C3 Europe Ltd
20
-
Speko B.V.
18
18
Natuurlijk persoon
16
16
Natuurlijk persoon
10
10
Pidplates Performances B.V.
10
10
World Teleconnect Telecom B.V.
2
2
Natuurlijk persoon
2
2
Koninklijke TNT Post B.V.
-
6.000
Van Leerdam‟s Verkoopmaatschappij B.V.
-
27
Natuurlijk persoon
-
12
15.357
8.884
Totaal
*Dit is een totaalbedrag aan boetes dat OPTA in 2010 heeft opgelegd aan diverse bedrijven voor diverse overtredingen. Vanwege lopende juridische procedures kan OPTA de namen van deze bedrijven en de bijbehorende boetehoogte (nog) niet bekend maken.
De vermelde bedragen kunnen bestaan uit boetes en lasten onder dwangsom die in voorgaande jaren zijn opgelegd. Ingediende bezwaren en/of (hoger) beroepen hebben een opschortende werking ten aanzien van de inning van boetes. Wanneer opgelegde boetes of lasten onder dwangsom volledig zijn geïnd en er geen lopende procedures zijn, dan worden zij afgedragen aan het ministerie van EL&I. Het saldo aan opgelegde boetes en lasten onder dwangsom is per saldo € 6.473.000 hoger dan ultimo 2009. Dit saldo is als volgt opgebouwd: + € 12.692.000: totaalbedrag van in 2010 opgelegde boetes; - € 6.000.000: totaalbedrag van twee in 2010 herroepen lasten onder dwangsom als gevolg van een rechtelijke uitspraak; - € 219.000: totaalbedrag van in 2010 aan het ministerie van EL&I afgedragen boetes, te weten Tele 2 Netherlands B.V. (€ 120.000), Koninklijke KPN N.V. (€ 60.000), Van Leerdam‟s Verkoopmaatschappij B.V. (€ 27.000) en een natuurlijk persoon (€ 12.000).
Pidplates Performances B.V., World Teleconnect Telecom B.V. en twee natuurlijke personen per 31 december 2010 een deel van de aan hen opgelegde boetes voldaan (respectievelijk € 1.000, € 4.000 en € 20.000).
45
Salarissen en sociale lasten
Salaris, pensioenbijdrage en sociale lasten De specificatie van salaris, pensioenbijdrage en sociale lasten luidt als volgt (x € 1.000): 2010
2009
7.380
7.089
Pensioenbijdrage
982
930
Sociale lasten
730
702
9.092
8.721
Salaris
Gemiddeld aantal werknemers Het gemiddeld aantal werknemers over 2010 is 139 (2009: 138).
Bezoldiging van bestuurders De specificatie van de kosten voor OPTA inzake de bezoldiging van het college over 2010 luidt als volgt (x € 1.000): Salaris
Vaste Toelage toelage representatie -kosten
Pensioen-
Beloningen betaalbaar op termijn
Totaal
bijdrage
Sociale lasten
C.A. Fonteijn
132
44
6
27
6
-
215
M.W. de Jong
34
-
2
-
-
-
36
A.P. Aris
34
-
2
-
-
-
36
-
-
-
-
-
- 88
- 88
200
44
10
27
6
L.Y. GonçalvesHo Kang You Totaal
- 88
199
De heer C.A. Fonteijn is voorzitter van het college, de heer M.W. de Jong en mevrouw A.P. Aris zijn beiden non-executief (parttime) lid. De bezoldiging van vaste leden is geregeld in de Regeling 6
rechtpositie vaste leden van OPTA .
6
Staatscourant, 31 juli 2009, nr. 11535.
46
Over 2009 waren de kosten voor OPTA inzake de bezoldiging van het college als volgt gespecificeerd (x € 1.000): Salaris
Vaste toelage
Toelage representatie kosten
C.A. Fonteijn
126
41
6
25
6
33
237
M.W. de Jong
40
-
2
-
-
-
42
A.P. Aris
34
-
2
-
-
-
36
-
-
-
-
-
- 125
- 125
200
41
10
25
6
- 92
190
L.Y. Gonçalves-
Pensioen- Sociale Beloningen bijdrage lasten betaalbaar op termijn
Totaal
Ho Kang You Totaal
WOPT Op grond van artikel 6 van de Wet openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens
7
(WOPT) is een overzicht opgenomen van de werknemers die meer verdiend hebben dan het gemiddelde belastbare loon van de ministers. Er is een overschrijding van het normbedrag aanwezig bij de heer C.A. Fonteijn, wiens rechtspositie door de minister van EL&I is vastgesteld in Regeling rechtpositie vaste leden van OPTA. De specificatie van de WOPT-bedragen over 2010 luidt als volgt (x € 1.000):
C.A. Fonteijn
Belastbaar loon
Pensioenafdrachten
Overige voorzieningen betaalbaar op termijn
171
41
-
Ontslag- Totaal vergoedingen
-
212
Over 2009 waren de WOPT-bedragen als volgt gespecificeerd (x € 1.000):
C.A. Fonteijn
7
Belastbaar loon
Pensioenafdrachten
Overige voorzieningen betaalbaar op termijn
161
38
33
Ontslag- Totaal vergoedingen
-
232
Staatsblad 2006, 95.
47
Opbrengsten en kosten marktcategorieën en overige categorieën De opbrengsten van OPTA vloeien voort uit de wettelijke verplichting om marktpartijen vergoedingen in rekening te brengen voor jaarlijks toezicht, registratie/vergunning, toekennen dan wel reserveren, wijziging en spoedbehandeling. De vergoedingen zijn aan de marktpartijen in rekening gebracht op basis 8
van de „Regeling vergoedingen OPTA 2010‟ . In 2010 heeft eenmaal een wijziging plaatsgevonden van 9
de vergoedingsregeling .
Teneinde na te gaan of en in hoeverre de desbetreffende marktpartijen zich conform de wettelijke verplichtingen hebben gedragen, voert OPTA een handhavingsbeleid uit. Het jaarverslag biedt inzicht in de wijze waarop OPTA de toezichtactiviteiten vervult en dus omtrent de wijze waarop zekerheid wordt verkregen met betrekking tot de rechtmatigheid van de ontvangsten van de marktpartijen. De realisatie is opgenomen op basis van nacalculatie.
De kosten van bezwaar, beroep en uitvoeringstoetsen worden anders dan de marktcategorieën jaarlijks met het ministerie van EL&I op basis van nacalculatie afgerekend. De specificatie van baten en lasten naar marktcategorieën luidt als volgt (x € 1.000): Realisatie
Begroting
Realisatie
2010
2010
2009
10.864
10.796
11.555
35
72
25
2.021
2.364
1.645
-
-
102
799
799
418
1.451
1.441
428
15.170
15.472
14.173
1.938
2.779
2.254
218
114
36
BATEN Opbrengst marktcategorieën: Elektronische Communicatie TTP - certificatiedienstverleners inclusief bijdrage EL&I Nummers Postconcessie Post UD Post niet-UD Subtotaal marktcategorieën
Overige baten: Bezwaar en beroep Uitvoeringstoetsen
8 9
Staatscourant, 22 december 2009, nr. 19826. Staatscourant, 18 juni 2010, nr. 9342.
48
Overige baten Subtotaal overige baten
-
-
18
2.156
2.893
2.308
Bijzondere baten
TOTAAL BATEN
435
17.326
18.365
16.916
11.264
10.414
11.044
35
72
25
2.320
2.705
2.851
-
-
102
Post UD
500
799
412
Post niet-UD
357
1.441
428
14.476
15.431
14.862
1.938
2.779
2.254
218
114
36
2.156
2.893
2.308
16.632
18.324
17.170
694
41
- 254
LASTEN Lasten marktcategorieën: Elektronische Communicatie TTP - certificatiedienstverleners Nummers Postconcessie
Subtotaal marktcategorieën
Overige lasten: Bezwaar en beroep Uitvoeringstoetsen Subtotaal overige lasten
TOTAAL LASTEN
BEDRIJFSRESULTAAT
Overige gegevens Controleverklaring: Zie voor de controleverklaring pagina 38 van de jaarrekening.
Voorstel bestemming van het resultaat Het college heeft besloten het positieve resultaat over 2010 ad € 712.000 volledig toe te voegen aan de post „Te verrekenen met de markt‟. Dit besluit is reeds in de jaarrekening verwerkt. 49
6. Kengetallen Handhaving Preventieve acties ingezet bij handhaving geschillen (gedoogplicht) Beantwoorde vragen per telefoon/e-mail
40
Geslaagde mediation ter voorkoming/intrekken van geschil
4
Mediation (waarbij men opnieuw in onderhandeling treedt)
4
Handhaving ten behoeve van eindgebruikersbelangen en concurrentiebevordering Aantal boetebesluiten in 2010 Percentage gegronde bezwaren en beroepen tegen boetebesluiten Aantal lasten onder dwangsom Percentage (deels) gegronde bezwaren en beroepen tegen lasten onder dwangsom*
15 27% 9 50%
*In 2010 zijn er in totaal vier bezwaren en beroepen tegen lasten onder dwangsom afgewikkeld. Twee daarvan zijn door de rechter daarvan gegrond verklaard, OPTA heeft hier tegen beroep ingesteld.
Preventieve acties ingezet bij handhaving elektronische communicatie / consumentenbescherming Vooraankondiging preventieve last onder dwangsom aansluiting geschillencommissie telecommunicatie
1
Vooraankondiging last onder dwangsom aansluiting geschillencommissie telecommunicatie
1
Normstellende brief / aansluiting geschillencommissie telecommunicatie
2
Normstellende e-mail maximale opzegtermijn, opzeggen en stilzwijgende verlenging van overeenkomsten (artikel 7.2a Tw)
2
Normstellend contact (brief / e-mail / (telefoon)gesprek), beëindigingsrecht bij wijziging overeenkomst (artikel 7.2 Tw)
28
Normstellend contact (brief / e-mail / (telefoon)gesprek) tarieftransparantie
164
Handhavingsverzoek, beëindigingsrecht bij wijziging overeenkomst (artikel 7.2 Tw)
4
Publicatie beoordelingkader, beëindigingsrecht bij wijziging overeenkomst (artikel 7.2 Tw)
1
Waarschuwing, beëindigingsrecht bij wijziging overeenkomst (artikel 7.2 Tw)
1
Informatievordering ongevraagde telemarketing
15
Waarschuwing ongevraagde telemarketing
20
Waarschuwingen, spam- en telemarketingregels (artikel 11.7 Tw)
69
Boeterapport, spam- en telemarketingregels (artikel 11.7 Tw)
6 50
Geschillen Aantal geschillen Binnengekomen
8
Onderhanden
7
Afgehandeld in 2010
20
Geschillen per categorie Omroep
7
Toegang van diensten
5
Post
0
Mobiel
1
Kabelverleggingen (gedogen) (d.m.v. Mediation)
4
Interoperabiliteit
2
Totaal
19
Er is één geschilprocedure lopende met betrekking tot de toegang van diensten.
Bezwaar en beroep Binnengekomen in 2010 Bezwaren
76
Beroepen
14
Hoger beroepen
77
Voorlopige voorzieningen
20
Stand per 31 december 2010 (werkvoorraad) Lopende bezwaren
38
Lopende beroepen
17
Lopende hoger beroepen
113
Lopende voorlopige voorzieningen
5
51
Afgehandeld in 2010 Bezwaren
64
Beroepen
8
Hoger beroepen
62
Voorlopige voorzieningen
18
Resultaat afgehandelde bezwaren Aantal
%
Ingetrokken
22
34
Gegrond
6
9
Ongegrond
19
30
Niet ontvankelijk
12
19
Deels gegrond, deels ongegrond
0
0
Deels ongegrond, deels niet ontvankelijk
0
0
Niet in behandeling genomen
0
0
Gegrond op basis nieuwe informatie
2
3
Kennelijk niet ontvankelijk
0
0
Anders
3
5
Totaal
64
100
Aantal
%
Ingetrokken
0
0
Gegrond
7
88
Ongegrond
0
0
Niet ontvankelijk
0
0
Deels gegrond, deels ongegrond
1
12
Anders
0
0
Totaal
8
100
Resultaten afgehandelde beroepen
52
Resultaten afgehandelde hoger beroepen Aantal
%
Ingetrokken
27
44
Gegrond
26
42
Ongegrond
5
8
Niet ontvankelijk
4
6
Anders
0
0
Totaal
62
100
Aantal
%
Verzoek toegewezen
4
22
Verzoek afgewezen
7
39
Ingetrokken
6
33
Anders
1
6
Totaal
18
100
Resultaten afgehandelde voorlopige voorzieningen
Marktanalyses In 2010 afgeronde marktanalyses Aantal
Marktanalysebesluiten (ontwerp): -
Besluit tariefregulering ontbundelde toegang (FttO)
-
Marktanalysebesluit vaste en mobiele gespreksafgifte (telefonie)
-
Afwijzing herinvoering retailregulering vaste telefonie
-
Afwijzing verzoek tot aanpassing marktanalysebesluit wholesale breedbandtoegang
-
Besluit marktanalyse ontbundelde toegang op wholesaleniveau
Subtotaal
5
Implementatiebesluiten (aanwijzigingsbesluiten):
53
-
Aanwijzingsbesluit referentieaanbod wholesale broadband access
-
Aanwijzingsbesluit referentieaanbod KPN voor wholesale huurlijnen
-
Aanwijzingsbesluit referentieaanbod ontbundelde toegang
Subtotaal
3
Totaal
8
Beroepen tegen analyses Aantal Binnengekomen
1
Onderhanden
18
Afgehandeld
43
Aantal marktanalyses Aantal marktanalyses
8
Percentage gegronde beroepen tegen marktanalyses
49%
Nummers en registraties Registraties van marktpartijen Categorie
Stand per
Nieuwe
01-01-2010
Registraties
Beëindiging van registratie
Stand per 31-12-2010
Aanbieder van een openbaar elektronisch communicatienetwerk
414
60
47
427
Aanbieder van een openbare elektronische communicatiedienst
443
99
58
484
Aanbieder van bijbehorende faciliteiten
10
1
1
10
Aanbieder van gekwalificeerde certificaten
6
0
0
6
Aantal registraties (inclusief beëindiging)
266
Percentage registraties binnen vastgestelde termijn
99,2%
54
Aantal nummerbeschikkingen
5.254
Percentage nummerbeschikkingen binnen vastgestelde termijn
99,9%
Registratie van postaanbieders Categorie
Stand per
Nieuwe
Beëindiging
Stand per
01-01-2010
Registraties
van registratie
31-12-2010
65
0
134
69
Aanbieder van een postvervoersdienst
Aantal aanbieders per omzetcategorie 2007
2008
2009
2010
Categorie 1: netto-omzet> € 20 miljoen
32
30
23
25
Categorie 2 : € 2 miljoen euro ≤ netto-omzet ≤ € 20 miljoen
107
121
144
100
Categorie 3: netto-omzet < € 2 miljoen
291
314
299
388
Totaal
430
465
466
513
Aantallen toegekende en ingetrokken nummers Toegekend
Ingetrokken
0800
1.205
1.152
0900
1.593
2.291
0906
474
1.258
0909
583
679
383.300
63.000
Overige nummers
4.071.118
646.089
Totaal
4.458.273
714.469
Bedrijfsnummers
Aantal nummerbeschikkingen Informatienummers
3.346
Bedrijfsnummers
1.417
Overige nummers
169
Naamswijzigingen
322
Totaal
5.254
55
Aantal nummerbeschikkingen verdeling over soort beschikking Toekenning
2.731
Intrekkingsbeschikking
1.630
Intrekken aanvraag
84
Afwijzing
213
Naamswijziging
321
Buiten behandeling stelling
275
Totaal
5.254
Nummerlotingen en spoedaanvragen Aantal lotingen Aantal spoedaanvragen
0 70
Nummerschaarste van relevante reeksen Nummerreeks
% vrije nummers
0900 kort
53%
0800/0906/0909 kort
86%
0800/0900/0906/0909 lang
99%
Mobiele nummers
16%
Carrierselectie (4-cijferig)
86%
Bedrijfsnummers
80%
18xy – abonnee-informatiediensten
59%
Preventieve acties ingezet bij handhaving nummers Waarschuwing aankiesbaarheid nummers
2
112-verplichtingen
4
Voorlichting nummerportabiliteit
6
Waarschuwing nummerportabiliteit
3
Voorlichting verkeerd gebruik nummers
21
Waarschuwing verkeerd gebruik nummers
1
Waarschuwing abonnee-informatiediensten
19
Vooraankondiging last onder dwangsom abonnee-informatiediensten
1
56
Voorlichting melding maximumtarief
4.612
Controle melding maximumtarief
416
Waarschuwing melding maximumtarief
17
Controle aansluitplicht Geschillencommissie Informatiedienstaanbieders
206
Waarschuwing aansluitplicht Geschillencommissie Informatiedienstaanbieders
48
Informatie aansluitplicht Geschillencommissie Informatiedienstaanbieders
372
Diverse acties misbruik nummers
89
Preventieve acties ingezet bij handhaving registratie en omzet elektronische communicatie en post Vooraankondiging last onder dwangsom registratie
1
Aanschrijvingen in het kader van toezicht op de mededeling elektronische activiteiten
50
Vooraankondiging last onder dwangsom omzetopgave elektronische communicatie
32
Waarschuwing oplevering omzetgegevens ten behoeve van registratie elektronische communicatie
160
Bedrijven aangeschreven ten behoeve van toezicht mededeling elektronische communicatie
6
Vooraankondiging last onder dwangsom registratie en omzet post
2
57
Budget Kosten per taakgebied Taakgebied
Begroot 2010
Gerealiseerd 2010
(x € 1.000)
(x € 1.000)
Concurrentiebevordering op communicatiemarkten
3.916
2.832
Eindgebruikersbelangen op communicatiemarkten
2.441
3.041
Marktanalyses
1.888
3.526
267
239
Eindgebruikersbelangen nummers
1.111
716
Nummeruitgifte
1.287
1.362
Post
1.969
697
63
31
Beleidsinteractie
1.449
1.085
Voorlichting
1.041
947
Bezwaar en beroep
2.779
1.938
114
218
18.324
16.632
Monitoring
TTP - certificatiedienstverleners
Uitvoeringstoetsen Totaal
Personeel Ontslag Ontslagen Netto totaalbedrag ontslaguitkeringen
1 € 0,00
Personeelsuitgaven 2009
2010
(x € 1.000)
(x € 1.000)
8.317
8.702
Gemiddelde loonsom
48
50
Overige personeelsuitgaven
254
279
Totale salarissom (inclusief afdrachten, exclusief toelagen, exclusief college)
58
Omvang Datum
Formatie (fte)
Medewerkers Mannen
Vrouwen
Totaal 141
10
1 januari 2010
143
66
75
31 december 2010
143
63
74
137
Gemiddeld 2010
143
64
75
139
Leeftijdsopbouw per 31 december 2010 Leeftijdscategorie
Aantal medewerkers
Tot 25 jaar
3
25 tot en met 34 jaar
34
35 tot en met 44 jaar
58
45 tot en met 54 jaar
28
55 jaar en ouder
14
Ziekteverzuimpercentage Het ziekteverzuimpercentage voor OPTA is uitgekomen op 3,0%. Het ziekteverzuimpercentage in 2009 was 3,1%. Voor een toelichting op het ziekteverzuim zie het hoofdstuk „OPTA in bedrijf‟.
10
Op 31 december 2009 waren er 139 medewerkers in dienst. Op 01 januari 2010 zijn drie medewerkers in dienst gekomen en is er één medewerker
uit dienst gegaan, in totaal heeft OPTA op 01 januari 2011, 141 medewerkers in dienst.
59
Schaalopbouw medewerkers per 31 december 2010 Schaal 3-16
Aantal medewerkers
3
0
4
3
5
4
6
5
7
15
8
12
9
8
10
7
11
27
12
21
13
19
14
9
15
1
16
3
Verhouding directe/indirecte kosten De verhouding van tussen directe en indirecte kosten bedraagt in 2010 74/26. Dit is een verbetering ten opzichte van 2009 (72/28).
Klachten over OPTA Op grond van hoofdstuk 9 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) is er over OPTA in 2010 één klacht ingediend bij de Nationale Ombudsman. De klacht ging over een formulering op OPTA‟s website over 0900-nummers. De Nationale Ombudsman heeft deze klacht afgewezen.
60
ConsuWijzer ConsuWijzer-meldingen in 2010 uitgesplitst naar onderwerp Soort klacht
Aantal
Telemarketing
12.385
Mobiele telefonie
6.457
Sms-diensten
3.329
Vaste telefonie
3.212
Internet
1.676
Triple-/dualplay
1.540
Televisie
1.319
Post
1.124
Informatienummers Totaal
386 31.428
De categorie Spam komt niet meer in de kengetallen van de ConsuWijzer voor. Deze zijn gering in aantal vergeleken met de aantallen spamklachten die via spamklacht.nl binnenkomen, en zijn daarom niet in verhouding (ongeveer 1.162 via ConsuWijzer tegenover meer dan 25.000 via Spamklacht). Verder adviseert ConsuWijzer consumenten om hun klacht ook via spamklacht.nl in te dienen, waardoor een kans op dubbeling bestaat. De categorie Mobiele telefonie bevatte in het jaar 2009 nog klachten over sms-diensten. De smsdiensten hebben in 2010 een eigen categorie gekregen. De categorie Mobiele telefonie bevat ook de signalen met betrekking tot mobiel internet. Naast de categorieën Vaste telefonie, internet en televisie is dit jaar de categorie Triple-/dualplay er bijgekomen. In deze categorie staan signalen over combinatiepakketten. De categorie „Omroep‟ uit 2009 heet vanaf 2010 „Televisie‟.
61
Spamklacht In de periode van 1 januari 2010 tot en met 31 december 2010 zijn er 27.251 klachten over ongevraagde elektronische berichten ingediend via www.spamklacht.nl. In de onderstaande tabel staan het aantal klachten per categorie.
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Overig
195
152
189
131
208
307
432
E-mail
3.969
4.654
SMS
319
436
600
1.079
2.260
1.986
1.400
Fax
154
260
319
287
405
812
1.742
39
299
51
57
72
148
1.047
Telefonisch Totaal
4.676
9.911 16.477
9.369 21.580 22.630
5.801 11.070 18.031 12.314 24.833 27.251
62
7. OPTA in bedrijf OPTA is in 2010 voor ruim 85% gefinancierd uit vergoedingen die marktpartijen betalen voor het toezicht. Het overige deel is afkomstig uit rijksmiddelen. Dankzij een continue focus op kosten heeft OPTA de afgelopen jaren meer taken kunnen uitvoeren met een dalende begroting. Deze slagen in efficiëntie komen tot uitdrukking in de verbeterde verhouding tussen directe en indirecte kosten.
Bezuinigingstaak In 2010 heeft OPTA voor het derde jaar op rij meer taken uitgevoerd met minder geld. Daarom zal OPTA kunnen voldoen aan de rijksbrede taakstelling die in 2006 door het toenmalige kabinet is opgelegd. OPTA heeft dan € 2,4 miljoen en bijna 25 fte bezuinigd ten opzichte van 2007. In 2010 heeft er opnieuw een daling van de kosten plaatsgevonden. De totale kosten over 2010 bedroegen € 16,6 miljoen ten opzichte van € 17,2 miljoen in 2009. Deze bezuinigingen hebben OPTA tot keuzes gedwongen. In 2010 heeft OPTA in overleg met het ministerie van EL&I bepaald welke taken in 2011 worden uitgevoerd. In vier jaar tijd heeft OPTA in totaal 20% bespaard. Verdere bezuinigingen zullen leiden tot een beperking in de uitvoering van taken en brengt het risico met zich mee van een vermindering van de kwaliteit.
Personeel en organisatie OPTA hanteert sinds 2005 een terughoudend beleid bij het invullen van vacatures. Bij elke vacature die vrijkomt, kijkt OPTA kritisch hoe noodzakelijk het is om deze te vervullen. Daarnaast heeft OPTA de afgelopen jaren door een nieuwe organisatiestructuur meer efficiëntie in de aansturing aangebracht. Het aantal leidinggevenden is de afgelopen jaren teruggebracht van zeventien naar negen. OPTA heeft ook organisatieprocessen en -procedures vereenvoudigd en gestroomlijnd. Dit heeft mede bijgedragen aan het halen van de opgelegde bezuinigingstaakstelling.
Integriteit OPTA hecht veel waarde aan de integriteit van haar werknemers. Medewerkers van OPTA hebben beschikking over vertrouwelijke bedrijfsdocumenten en -data. Van hen wordt verwacht dat zij hier integer mee omgaan, bijvoorbeeld in contacten met marktpartijen. Nieuwe medewerkers leggen daarom ten overstaan van de collegevoorzitter de eed of belofte af. Ook wordt er altijd een Verklaring Omtrent Gedrag gevraagd. Nevenwerkzaamheden van OPTA medewerkers worden beoordeeld en geregistreerd. Ook staan leidinggevenden met elk van hun medewerkers ten minste eenmaal per jaar in een bespreking stil bij integriteit. Daarnaast heeft OPTA twee medewerkers in de rol van integriteitsadviseur. Deze adviseurs geven medewerkers en leidinggevenden adviezen om in dilemmasituaties integer te blijven handelen. In 2010 zijn geen integriteitsincidenten naar boven gekomen.
63
Duurzaamheid: 90% gerealiseerd OPTA heeft in 2010 de duurzaamheidsdoelstelling gerealiseerd. Dankzij effectieve maatregelen op onder meer het gebied van inkoop, catering en groene energie is OPTA inmiddels voor 90% duurzaam. Zo heeft OPTA haar archief grotendeels gedigitaliseerd, waardoor er zowel papier als opslagruimte is bespaard. Daarnaast heeft OPTA het stroomverbruik sterk teruggebracht. Verder heeft OPTA deelgenomen aan aanbestedingstrajecten met het ministerie van EL&I waarbij eisen worden gesteld aan duurzaamheid. OPTA stimuleert haar medewerkers om duurzaam te handelen, door hen bijvoorbeeld te attenderen op papierverbruik met duurzame koffiebekers en papierbakken. Medewerkers worden ook geprikkeld om gebruik te maken van milieuvriendelijk woon-werkverkeer. In 2011 bekijkt OPTA welke maatregelen er verder kunnen worden genomen om nog duurzamer te worden.
Ziekteverzuim teruggedrongen OPTA‟s ziekteverzuim in 2010 is uitgekomen op 3%. De doelstelling om in 2010 het ziekteverzuim terug te dringen tot onder de 3,5% is hiermee gehaald. OPTA heeft actief aandacht aan preventief ziekteverzuim besteed, gericht op het zo veel mogelijk voorkomen en terugdringen van het ziekteverzuim en de verzuimfrequentie. OPTA‟s beleid bestaat uit een reeks van maatregelen op preventief en correctief gebied, en richt zich op zowel langdurig als kort ziekteverzuim.
De Ondernemingsraad De Ondernemingsraad (OR) van OPTA bestaat uit zeven medewerkers, die in april 2010 voor een termijn van twee jaar zijn gekozen, en een ambtelijk secretaris. In 2010 heeft OPTA over de volgende onderwerpen met de OR overleg gevoerd: de evaluatie van de reorganisatie uit 2009; huisvestingsonderwerpen; aanpak van verzuimverlagende maatregelen; duurzaamheid in de bedrijfsvoering; en gezondheidsbeleid en het afschaffen van de rookruimte, waarmee de OR heeft ingestemd. Voor de onderwerpen beoordelingsregeling en evaluatie reorganisatie heeft de OR gebruik gemaakt van achterbanraadplegingen.
Werving en selectie In 2010 heeft OPTA meerdere activiteiten ondernomen, gericht op de werving van toekomstige medewerkers. Hiermee wil OPTA laten zien dat zij een aantrekkelijke werkgever is voor medewerkers met een juridische, economische of technische achtergrond. Verder hebben medewerkers van OPTA gastcolleges gegeven op universiteiten in binnen- en buitenland. In 2010 is gewerkt aan de verbetering van de website www.werkenbijopta.nl. Via de website worden delen van het werving- en selectieproces
64
geautomatiseerd afgehandeld. Behalve het aantrekken van nieuwe collega‟s is ook het behoud van medewerkers van belang. In eerste instantie biedt OPTA bij vacatures zo veel mogelijk ruimte aan interne kandidaten om zo de doorstroom te bevorderen. In 2010 zijn er acht medewerkers doorgestroomd naar een andere functie. Totaal zijn er twintig vacatures vervuld.
Voorschrift Informatiebeveiliging Rijksdienst In 2010 heeft OPTA een betere risicomatrix ontwikkeld als instrument om de informatiebeveiliging op een aantoonbaar hoog niveau te hebben en te houden. In de risicomatrix van OPTA staat nu een duidelijk overzicht van alle maatregelen die op het gebied van informatiebeveiliging zijn getroffen in relatie tot de risico‟s die bij OPTA zijn geïdentificeerd. De verbetering is vooral bereikt door de matrix te vereenvoudigen. Hierdoor kunnen personeels- en auditkosten worden verminderd. OPTA voldoet aan het Voorschrift Informatiebeveiliging Rijksdienst (VIR). OPTA‟s naleving van de VIR aan de hand van de risicomatrix wordt gedurende het hele jaar getoetst door BDO Audit & Assurance B.V. Op 17 februari 2011 heeft BDO Audit & Assurance B.V. OPTA een VIR verklaring afgegeven over 2010.
65
8. Samenwerking en evaluatie N ATIONALE
SAMENWERKING EN ADVISERING
OPTA heeft een aantal samenwerkingspartners, zoals Stichting infofilter, het Commissariaat voor de Media, het Agentschap Telecom (AT), de Korps landelijke politiediensten (KLPD), de CA, de NMa, het College bescherming persoonsgegevens en het ministerie van EL&I. OPTA zoekt regelmatig en intensief afstemming met deze organisaties en adviseert of wordt geadviseerd waar nodig. Met een aantal toezichthouders heeft OPTA een samenwerkingsprotocol afgesloten. Daarin is geregeld welke toezichthouder actie onderneemt in het geval bevoegdheden samenlopen. Op die manier wordt dubbeling in optreden voorkomen en worden administratieve lasten voor het bedrijfsleven beperkt. Enkele projecten uit 2010 zijn: OPTA heeft in opdracht van het ministerie van EL&I 2010 onderzocht of de toegangsverplichting uit de Postwet 2009
11
de concurrentie op de postmarkt bevordert; in dit onderzoek is ook
samengewerkt met de NMa; OPTA heeft aan de NMa een advies uitgebracht over de voorgenomen overname van BBned door Tele2; De CA en OPTA hebben samengewerkt in de bestrijding van onverwacht hoge telefoonrekeningen door sms-misleiding. De CA en OPTA hebben onderzoeken gedaan naar sms-aanbieders die consumenten zonder toestemming dure sms‟jes toesturen. Daarnaast heeft OPTA samen met de CA advies gegeven aan het ministerie van EL&I over de effectiviteit van nieuwe regels tegen de sms-misleiding; en In 2010 heeft OPTA geparticipeerd in het Taurus Botnet Monitoring project. In dit project is samengewerkt met het KLPD, en het project heeft als doel om de grote botnets uit te schakelen. Het bekendste succes van dit project is het oprollen van het zogenaamde Bredolab botnet.
S AMENWERKING
IN
E UROPEES
VERBAND
OPTA voorzitter BEREC Tijdens de oprichtingsvergadering van BEREC in januari 2010 is OPTA-voorzitter Chris Fonteijn gekozen tot vicevoorzitter voor 2010 en voorzitter voor 2011. Eén van de belangrijke taken van BEREC is het gevraagd en ongevraagd adviseren van de EC over elektronische telecommunicatievraagstukken. Ook het Europees Parlement en de EU Raad kunnen BEREC om advies vragen. OPTA heeft met haar samenwerkingspartners binnen BEREC in 2010 onder meer geadviseerd over de volgende onderwerpen:
11
.
66
Next Generation Access networks (NGA): regulering op nationaal niveau. BEREC heeft advies gegeven aan de EC over het reguleren van NGA. NGA staat voor de volgende generatie van breedbandnetwerken. In veel landen betreft dit een upgrade van kopernetwerken naar glasvezelnetwerken. BEREC deelt de doelstelling van de EC om marktpartijen meer zekerheid te geven over toekomstige regulering. BEREC heeft daarbij aandacht gevraagd voor flexibiliteit voor nationale regelgevende instanties om in te spelen op nationale omstandigheden. Om dit te bereiken moeten de Europese voorschriften voor de nationale regelgevers niet te gedetailleerd zijn. De Commissie heeft dit advies meegenomen bij de opstelling van de definitieve aanbeveling inzake NGA. Deze is in september 2010 gepubliceerd. Breedband als universele dienst. De EC heeft in 2010 een consultatie gehouden over de omvang van de UD-verplichting. Een belangrijke vraag in BEREC verband was of breedbanddiensten onderdeel moeten worden van deze UD-verplichting. BEREC heeft in reactie op de consultatie gesteld het belangrijk te vinden dat breedband volledig wordt uitgerold in Europa. Of een UD-verplichting noodzakelijk is om hiervoor te zorgen, hangt af van de concurrentiesituatie in een land. Daarom vindt BEREC dat lidstaten zelf moeten kunnen beslissen of breedbanddiensten opgenomen moeten worden als UD-verplichting. Netneutraliteit. In 2010 heeft de EC een consultatie georganiseerd over het thema netneutraliteit. Netneutraliteit gaat over de vraag in welke mate aanbieders van internettoegang verschillende soorten verkeer (bijvoorbeeld video, e-mail, telefonie of verkeer van en naar websites) over het internet verschillend mag behandelen. ISP‟s kunnen door middel van netwerkmanagement voorrang geven aan bepaalde diensten maar ook bepaalde diensten afknijpen of zelfs blokkeren. Op grond van nieuwe Europese richtlijnen moeten providers hun klanten informeren over de manier waarop ze hun netwerk managen en kunnen regelgevende instanties minimum kwaliteitseisen stellen. Deze richtlijnen moeten in veel landen nog in wetgeving worden geïmplementeerd. BEREC verwacht dat transparantiemaatregelen in combinatie met effectieve concurrentie in beginsel afdoende zijn ter voorkoming van ongewenste inbreuken op netneutraliteit. Mede omdat het aantal noemenswaardige inbreuken op de principes van netneutraliteit beperkt is, ziet BEREC op dit moment geen noodzaak voor aanvullende regelgeving op dit punt. Maximumprijs voor roaming in Europa. In 2011 zal de huidige Europese Roamingverordening worden geëvalueerd. Roaming betreft het automatisch overschakelen van de mobiele telefoon op het netwerk van een buitenlandse provider, waardoor consumenten ook in andere landen kunnen bellen en worden gebeld. In 2010 heeft de EC maximumtarieven gesteld voor de roamingtarieven die de operators elkaar in rekening brengen. BEREC heeft in 2010 onderzocht of deze manier goed werkt of dat er alternatieven zijn. Op basis van het onderzoek heeft BEREC geconcludeerd dat er geen alternatieven beter geschikt zijn om een gunstige prijs voor de consument af te dwingen.
67
Verrekening internationale gespreksafgifte. In 2010 heeft OPTA de BEREC-werkgroep mede voorgezeten die onderzocht op welke wijze telefoonbedrijven elkaar de kosten voor internationale gespreksafgifte verrekenen. BEREC heeft de resultaten van het onderzoek gepubliceerd. In dit document concludeert BEREC dat op de lange termijn de methodiek van „bill-and-keep‟ meer belovend is dan het huidige „CPNP‟ (Calling Party Network Pays). Bij de CPNP-methode brengen aanbieders elkaar geld in rekening bij het gebruik van elkaars netwerk, waarbij de aanbieder waarmee wordt gebeld, de rekening betaalt. Bij „bill-and-keep‟ brengen aanbieders geen geld bij elkaar in rekening voor de kosten van internationale gespreksafgifte.
OPTA lid van samenwerkingsverband Europese postmarkt In 2010 is OPTA lid geworden van de Europese organisatie van onafhankelijke posttoezichthouders ERGP (European Regulators Group for Postal services). De ERGP is op 10 augustus 2010 opgericht door de EC en adviseert en ondersteunt de Commissie bij zaken op het gebied van de Europese postmarkt en de toepassing van de Europese postregelgeving.
ERGP-werkprogramma OPTA geeft binnen de ERGP vorm aan de Europese postrichtlijnen door samenwerking tussen de nationale toezichthouders en de EC. Tijdens de eerste bijeenkomst op 1 december 2010 is een meerjarig werkprogramma vastgesteld. In het werkprogramma komen zaken aan de orde als de toerekening van gemeenschappelijke kosten door de UD-verlener. Ook de berekening van netto kosten van de UD is een onderwerp in de ERGP, met bijzondere aandacht voor het effect van een BTW-vrijstelling. Daarnaast werkt OPTA onder andere mee aan een onderzoek naar de tevredenheid van klanten over de kwaliteit van postdiensten en het monitoren van (grensoverschrijdende) marktontwikkelingen.
Nederlands telecomtoezicht beste van Europa In 2010 is bekend geworden dat de branchevereniging European Competitive Telecommunications Association (ECTA) het Nederlandse telecomtoezicht het beste beoordeelt van Europa over het jaar 2009. ECTA is de Europese branchevereniging van concurrerende telecommunicatiebedrijven. Ze brengt jaarlijks een Regulatory Scorecard uit waarin zij het telecomtoezicht in alle landen in de EU vergelijkt. Nederland dankt haar hoge notering aan het beleid van OPTA waarmee concurrentie op de telecommarkten wordt gestimuleerd, in het bijzonder met betrekking tot glasvezelnetwerken. Na in 2007 en 2008 tweede te zijn geweest, is Nederland in 2009 als beste beoordeeld van 22 Europese landen.
Toezicht in Caraïbisch Nederland Op 10 oktober 2010 zijn de Nederlandse Antillen ontmanteld en zijn de eilanden Bonaire, St.- Eustatius en Saba (hierna: Caraïbisch Nederland) bijzondere gemeenten van Nederland geworden. Het ministerie van EL&I is per 10 oktober verantwoordelijk geworden voor het post- en telecommunicatiebeleid in
68
Caraïbisch Nederland. Het was de intentie om het toezicht op post en telecommunicatie per 10 oktober 2010 bij OPTA en het AT neer te leggen. De regelgeving die nodig is voor het toekennen van deze taken en bevoegdheden aan OPTA is echter niet tijdig afgerond. OPTA heeft in overleg met het ministerie van EL&I daarom besloten dat het AT tijdelijk het post- en telecomtoezicht in Caraïbisch Nederland uitvoert.
E VALUATIE OPTA In 2009 is de effectiviteit en efficiëntie van OPTA geëvalueerd. Dit is een vierjaarlijks terugkerende wettelijke verplichting. In algemene zin is OPTA verbeterd in zowel effectiviteit als efficiëntie ten opzichte van de evaluatie van 2005. Desondanks zijn er enkele aanbevelingen gedaan waarmee OPTA zich nog verder zou kunnen verbeteren. In 2010 heeft OPTA zich ingespannen om die vijf hoofdpunten aan te pakken. Meer concreet gaat het om de volgende aanbevelingen: Intensiveren van de inspanningen om marktpartijen te betrekken bij besluitvorming. In 2010 heeft OPTA in dit kader nog meer dan voorheen aandacht gehad voor de expliciete betrokkenheid van marktpartijen bij de besluitvorming rond marktanalyses. Er zijn diverse vormen van intensief overleg geweest, zowel op bestuurlijk niveau als op meer inhoudelijk niveau. Bovendien investeert OPTA nog meer in de terugkoppeling aan marktpartijen over wat zij heeft gedaan met hun inbreng. Administratieve lastenverlichting voor marktpartijen. OPTA wil marktpartijen niet onnodig belasten en is voortdurend op zoek naar de meest effectieve handelswijze. In dit kader heeft OPTA in 2010 bijvoorbeeld de procedure voor het aanvragen van informatienummers aanzienlijk versimpeld. Zie pagina 14. Ook kunnen nummerhouders sinds 2010 gebruik maken van automatische incasso om zo hun administratieve lasten te beperken. Actief in gesprek blijven over de toezichtstrategieën, high trust, effectiviteit en praktische uitwerking op marktpartijen. OPTA heeft in 2010 marktpartijen nauw betrokken bij haar toezicht. Op het gebied van internetveiligheid is OPTA in samenwerking met ISP‟s en hostingproviders de verspreiding van malware in belangrijke mate tegengegaan. OPTA heeft een strategie gehanteerd die zich richt op de eigen verantwoordelijkheid van deze partijen. Zie pagina 26. Aandacht houden voor de ziekteverzuimfrequentie. OPTA‟s ziekteverzuim in 2010 is uitgekomen op 3%. De doelstelling om in 2010 het ziekteverzuim terug te dringen tot onder de 3,5% is hiermee gehaald. OPTA besteedt actief aandacht aan preventief ziekteverzuim, gericht op het zoveel mogelijk voorkomen en terugdringen van het ziekteverzuim en de verzuimfrequentie. Een voorstel voor aanvullende maatregelen is aan de OR voorgelegd. Kosten huisvesting. In het kader van de voorgenomen samenvoeging van OPTA met de NMa en de CA komen de aanbevelingen over huisvesting en ICT aan de orde.
69
9. Het college van OPTA Het college van OPTA bestaat uit drie onafhankelijke deskundigen die zijn benoemd door de minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, elk met een eigen specialisme. Chris Fonteijn is de voorzitter van het college en vertegenwoordigt de rechtspersoon OPTA. Samen met de twee nonexecutieve collegeleden Mark de Jong en Annet Aris, is hij eindverantwoordelijk voor alle besluiten die OPTA neemt.
Het college kan op basis van artikel 7 van de OPTA-wet ook geassocieerde leden benoemen. Dit zijn personen met een bijzondere deskundigheid op één of meer taakgebieden van OPTA. Ze hebben een adviserende stem en verrichten hun taken in nauw overleg met het college. OPTA heeft Annetje Ottow als geassocieerd collegelid aangesteld. Zij adviseert het college over juridische zaken.
Mr. Chris A. Fonteijn, voorzitter van het college van OPTA Chris Fonteijn studeerde rechten in Leiden en werd vervolgens opgeleid bij de Militaire Inlichtingendienst. Van 1980 tot aan zijn aantreden als voorzitter bij het college van OPTA op 1 september 2005, was hij werkzaam als advocaat bij NautaDutilh. Hij werd in 1988 partner. Fonteijn specialiseerde zich in ondernemings- en energierecht, vervulde door de jaren heen diverse functies en werkte een aantal jaren voor NautaDutilh in het Midden Oosten. De laatste jaren gaf hij leiding aan de Energy & Utilities Group. Hij is in 2011 voorzitter van BEREC.
Prof. dr. Mark W. de Jong, plaatsvervangend voorzitter van het college van OPTA Mark de Jong is sinds 1 februari 2006 non-executief lid en plaatsvervangend voorzitter van het college van OPTA. Hij is sinds 1990 tevens bijzonder hoogleraar „Management van diensteninnovatie‟ aan de Universiteit van Amsterdam. Tussen 1993 en 2005 was hij werkzaam bij KPN, laatstelijk als lid van de Raad van Bestuur bij KPN Mobile. Daarvoor gaf hij onder meer leiding aan de afdeling corporate strategy & regulatory affairs. Ook was hij algemeen directeur van Technologisch TopInstituut Novay in Enschede. Hij werkte voor de OESO in Parijs en bij TNO in Delft en is gepromoveerd in de economie.
Ir. Annet P. Aris, non-executief collegelid Annet Aris studeerde af aan de Universiteit van Wageningen en behaalde daarna een Master of Business Administration aan INSEAD. Sinds 2003 is zij aan dit instituut verbonden als Adjunct Professor of Strategy waar zij de MBA-module Managing Media Companies heeft ontwikkeld. Daarnaast verzorgt zij regelmatig gastcolleges, ondermeer bij de Rotterdam School of Management. Zij is onder andere lid van de raad van commissarissen van de Sanoma Group, Helsinki, ASR Nederland NV en van de Hansa Heemann AG, Rellingen. Daarnaast is ze lid van de raad van toezicht van de Stichting Beeld en Geluid, de Stichting Volkskrant en de stichting GITP. Van 1985 tot 2003 heeft zij diverse functies bij McKinsey & 70
Co bekleed in Amsterdam, Londen en München, waarvan de laatste jaren als partner en leider van de mediapraktijk in Duitsland. Vanaf 15 maart 2008 is zij non-executief lid van het college van OPTA.
Prof. mr. Annetje T. Ottow, geassocieerd collegelid Annetje Ottow studeerde rechten in Leiden en deed vervolgens een postacademische studie aan het Queen Mary College, University of London. Zij promoveerde in 2006 aan de Universiteit van Amsterdam. Sinds augustus 2007 is zij hoogleraar economisch publiekrecht aan de Universiteit Utrecht. Ottow was ruim vier jaar onderzoeker bij het Instituut voor Informatierecht, Universiteit van Amsterdam. Tussen 1990 en 2006 was zij werkzaam in de advocatuur, vanaf 1998 als partner van de sectie Marktordening & Mededinging van het kantoor Houthoff Buruma en later als advocaat-adviseur. Sinds 1 april 2006 is zij geassocieerd lid van het college van OPTA.
71
10. Woordenlijst Aanmerkelijke marktmacht (AMM)
De economische machtspositie van een marktpartij die haar alleen of samen met andere ondernemingen de kracht geeft om zich in belangrijke mate onafhankelijk van haar concurrenten, klanten en eindgebruikers te gedragen. Een hoog marktaandeel kan een indicatie zijn voor het bestaan van AMM. Een AMM-aanwijzing leidt tot verplichtingen.
Affiliate e-mailmarketing
Affiliate marketing is een manier van online marketing waarbij de webwinkel of adverteerder de affiliate betaalt voor elke bezoeker, lead of sale die hij genereert via zijn nieuwsbrief of e-mailcampagne.
Breedband (internettoegang)
Toegang tot het internet via breedbandige infrastructuren, zoals kabel, xDSL en glasvezel. Met een minimale downloadsnelheid van 128 kilobit per seconde sneller dan traditioneel internet via de gewone analoge telefoonlijn. Biedt een onafgebroken internetverbinding en afrekening door middel van een vast bedrag per periode, ongeacht het aantal gebruiksminuten.
Botnet
Een netwerk van gehackte computers, veelal van gebruikers die niets vermoeden, ingezet voor verschillende vormen van (internet) criminaliteit.
Bundeling
Het aanbieden van meerdere producten of diensten als één product: de bundel. Voorbeelden hiervan zijn dual play (internet en telefonie, internet en tv of tv en telefonie), triple play (internet, tv en telefonie) of quadruple play (internet, tv, telefonie en mobiele telefonie).
Convergentie
Verschillende diensten, zoals tv, telefonie en internet, maken steeds meer gebruik van dezelfde techniek. Denk aan Voice over IP (VoIP), oftewel telefonie via internet.
Compliance-programma
Interne gedragsregels en activiteiten rond naleving van de integriteit en verantwoordelijkheid, die ervoor moeten zorgen dat ondernemingen en medewerkers handelen in overeenstemming met de wet.
European Competitive
Een organisatie waarin (nieuwe) toetreders op de markten
Telecommunications Association
voor elektronische communicatie zich hebben verenigd.
72
(ECTA) E-mailserviceprovider
Een bedrijf dat (grote) e-mailverzendingen voor andere bedrijven verzorgt.
Eindgebruikers
Consumenten of andere individuele (zakelijke) afnemers van diensten.
Fiber to the Home (FttH)
Glasvezelnetwerk dat tot aan de eindgebruiker reikt. Zie ook
Fiber to the Office (FttO)
Glasvezelnetwerk.
Glasvezelnetwerk
Dit netwerk verzendt informatie niet in de vorm van elektrische pulsen, maar in de vorm van lichtflitsen. Glasvezelverbindingen bieden een enorme datacapaciteit en kennen een hogere bandbreedte dan coax- of kopernetwerken, zodat ze meer informatie in korte tijd kunnen verzenden.
Groothandelstarieven
Zie: Wholesale.
Global System for Mobile
Europese en Noord-Amerikaanse standaard voor het
Communications (GSM)
mobiele telefonienetwerk.
High Trust
Vertrouwen in een bedrijf dat onder toezicht staat. De onderneming neemt zelf maatregelen om ervoor te zorgen dat regels worden nageleefd, hetgeen tegemoet komt aan de wens om toezichtlasten omlaag te brengen.
Hoogcapacitaire aansluiting
Hoogwaardige aansluiting (minimaal drie aansluitingen), voornamelijk voor zakelijk gebruik.
Hostingprovider
Een aanbieder van webruimte en webdiensten voor personen of bedrijven die zelf niet over een webserver beschikken.
Huurlijnen of Wholesale Line
Een transparante communicatieverbinding tussen twee
Rental (WLR)
punten, bijvoorbeeld gebruikt door bedrijven om vestigingen aan elkaar te verbinden. Voor telefoonlijnen die zeer intensief worden gebruikt (bijvoorbeeld betaalautomaten) loont het de moeite een huurlijn toe te passen in plaats van een gewone geschakelde telefonieverbinding.
Internet Service Provider (ISP)
Aanbieder die een internetdienst aan consumenten en andere eindgebruikers levert.
Kostengeoriënteerde prijzen
Prijzen die zijn gebaseerd op daadwerkelijke kosten plus een redelijke winstopslag.
Malware
Verzamelnaam voor kwaadaardige en/of schadelijke software die veelal buiten medeweten van de gebruikers op 73
computers wordt geïnstalleerd (Malicious Software). Marktanalyse
Het afbakenen van relevante markten volgens de principes van het algemeen mededingingsrecht. Als een partij op deze markt zo sterk is dat zij zich onafhankelijk van concurrenten kan gedragen, legt OPTA deze partij passende verplichtingen op om de concurrentie op deze markt te bevorderen. Zie ook AMM en Ontwerpbesluiten.
Mobile Terminating Acces (MTA)
Het afleveren van inkomend verkeer op een mobiel netwerk.
Next Generation Network
Een „packet-based‟ netwerk dat alle telecommunicatiediensten omvat.
Non-discriminatieverplichting
De verplichting om bij gelijke omstandigheden afnemers onder gelijke voorwaarden toegang te verlenen.
Nummerplan
Besluit van algemene strekking van het ministerie van Economische Zaken waarin staat hoe (telefoon)nummers zijn ingedeeld, voor welk gebruik zij zijn bestemd (bijvoorbeeld geografische nummers) en welke nummerseries beschikbaar zijn. OPTA voert de nummerplannen uit.
Nummerportabiliteit
Meenemen van een telefoonnummer bij het overstappen naar een andere aanbieder.
Ontbundelde toegang
Manier waarmee KPN andere aanbieders in staat stelt om via het KPN-aansluitnetwerk telefonie- en breedbanddiensten aan te bieden. De aansluitlijnen (de koperdraden van een huisaansluiting naar de wijkcentrale) worden bij ontbundelde toegang geëxploiteerd door een concurrent van KPN. Bij volledige ontbundeling heeft de concurrent de volledige aansluiting overgenomen, bij gedeelde toegang deelt de concurrent de aansluitlijn met KPN die haar telefoondienst blijft aanbieden.
Ontwerpbesluiten
Voorlopige marktanalysebesluiten die worden genotificeerd. Zie ook Marktanalyse en AMM.
Price cap of prijsplafond
Reguleringsmaatregel die een jaarlijkse prijsstijging of -daling voor een bepaalde dienst vastlegt voor een langere periode.
Radiotransmissiediensten
Het leveren van radiosignalen via de ether (bv. via FM).
Retail
Eindgebruikersmarkt, bijvoorbeeld de verkoop van diensten door marktpartijen aan consumenten. 74
Roaming
Mobiel bellen in het buitenland van een buitenlands netwerk naar een Nederlands netwerk. Voor het gebruik van de verschillende netwerken brengen de verschillende providers (hoge) kosten in rekening.
Short Message Service (sms)
Tekstberichten versturen van de ene (mobiele) telefoon naar de andere.
Spam
Ongevraagde berichten via e-mail, mobiele telefoon of fax, vaak reclameboodschappen en berichten met een charitatief of ideëel karakter.
Spyware
Spionagesoftware die, zonder dat de gebruiker het weet, informatie toegankelijk maakt voor derden of gegevens verzendt via het internet. Registreert ongevraagd tal van gebruiksgegevens.
Transparantieverplichting
De verplichting om alle informatie, die afnemers nodig hebben om toegang af te nemen, te verschaffen.
Tw.
Telecommunicatiewet.
Uitvoeringstoets
Concept wet- en regelgeving en beleidsvoornemens die van invloed kunnen zijn op de taken en bevoegdheden van OPTA worden aan OPTA voorgelegd voor een uitvoeringstoets. In een dergelijke toets adviseert OPTA de minister van Economische Zaken onder meer over de uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid van de voorgenomen regelgeving en adviseert zij over mogelijkheden om de doeltreffendheid en doelmatigheid van de beleidsvoornemens te vergroten.
Universal Mobile
Techniek voor verzending van digitale signalen. Sneller dan
Telecommunications System
GSM.
(UMTS) Unbundled Local Loop (ULL)
Ontbundelde toegang. Hierbij wordt door de ene aanbieder de andere aanbieder (fysieke) toegang geleverd tot het netwerk op een vaste locatie. Dit betekent dat de onderneming toestemming krijgt voor het gebruik van de aansluiting van de eindgebruiker van een andere aanbieder. Dit kan naast volledig ontbundelde toegang ook gedeelde toegang zijn, wanneer een consument breedbanddiensten en traditionele telefonie wenst af te nemen bij verschillende aanbieders. Wanneer de aanbieders ontbundelde toegang 75
tot het aansluitnetwerk afnemen, krijgen zij toestemming tot het gebruik van (een deel) van het frequentiespectrum van de infrastructuur. Universele dienst (UD)
In de Telecommunicatiewet en de Postwet staat de universele dienst beschreven. Die waarborgt dat een basispakket aan postdiensten met een specifiek kwaliteitsniveau beschikbaar en toegankelijk blijft voor iedereen tegen uniforme en betaalbare tarieven. De universele dienstverlener, TNT Post, is naast het bezorgen van brieven van 1 tot en met 50 gram (tot maximaal tweeënhalf keer het standaardtarief van € 0,44) ook verplicht de zogenoemde „overige opgedragen diensten‟ aan te bieden. Deze diensten staan wel open voor concurrentie.
Wholesale
Grootzakelijke markt, bijvoorbeeld de verkoop van diensten tussen marktpartijen. KPN brengt wholesale- of groothandelstarieven in rekening aan haar afnemers voor het gebruik van het KPN-netwerk voor telefoonverkeer, dataverkeer en huurlijnen.
Wholesale Breedband Toegang
Geeft bedrijven de mogelijkheid om elektronische
(WBT)
communicatiediensten aan hun eindgebruikers te leveren. Wholesaleafnemers nemen breedbandige transmissiecapaciteit af, zonder dat zij rechtstreekse fysieke toegang hebben tot de aansluiting van de eindgebruiker.
Whole Line Rental (WLR)
Zie huurlijnen.
WiFi
Techniek waarmee eindgebruikers draadloos kunnen internetten via lokale contactpunten.
Wireless Local Loop (WLL)
Verzamelnaam voor technieken van draadloos internettoegang.
Zelfstandig bestuursorgaan (ZBO)
Een externe organisatie die niet ondergeschikt is aan de minister en zelfstandig een bepaalde overheidstaak uitvoert. Tot op zekere hoogte heeft de minister nog wel bevoegdheden.
Zorgplicht
De wettelijke verplichting voor internetaanbieders om technische en organisatorische maatregelen te nemen ter beveiliging van hun diensten. Ook moeten zij hun gebruikers voorlichten over risico‟s en hoe zich daartegen te bewapenen. 76
Colofon Coördinatie, tekst en redactie OPTA
OPTA Postadres Postbus 90420 2509 LK Den Haag
Bezoekadres Zurichtoren Muzenstraat 41 2511 WB Den Haag
Telefoon: 070 - 315 35 00 Fax: 070 - 315 35 01 E-mail: [email protected] Over OPTA: www.opta.nl Voor consumenten: www.consuwijzer.nl Over spam: www.spamklacht.nl Voor werving: www.werkenbijopta.nl
Disclaimer De stukken in deze publicatie zijn opgesteld op grond van artikel 17 van de Wet Onafhankelijke post- en telecommunicatieautoriteit. Aan de inhoud van dit drukwerk kunnen geen rechten worden ontleend. Publicatie is onder voorbehoud van druk- en typefouten. Het jaarverslag is, naast deze versie online gepubliceerd op www.opta.nl/jaarverslag2010.
Den Haag, april 2011
Copyright OPTA 2011 Overname uit deze uitgave is toegestaan, mits met bronvermelding.
77
