Kleurhistorische verkenning Hofstraat 5 Dordrecht De Statenschool

Kleurhistorische verkenning Hofstraat 5 Dordrecht De Statenschool

Bouwhistorisch rapport van Hofstraat 5, de Statenschool te Dordrecht Opgesteld door C. Weijs, gemeente Dordrecht, Monumentenzorg & Archeologie i.o.v. Ingenieursbureau Drechtsteden Januari 2012

1

Colofon Titel

Kleurhistorisch onderzoek Hofstraat 5 (Statenschool) Dordrecht

Rapportnummer

7

Datum

Januari 2012

Auteur

C. Weijs, bouwhistoricus gemeente Dordrecht

Afbeeldingen

Erfgoedcentrum DiEP en C. Weijs

Autorisatie

C. van Nes

Uitgave

Gemeente Dordrecht, 2012

Opdrachtgever

Ingenieursbureau Drechtsteden

Gemeente Dordrecht Sector Stadsontwikkeling Afdeling Ruimtelijke Realisatie Monumentenzorg & Archeologie Postadres Telefoon E-mail Website

Postbus 8 3300 AA DORDRECHT 078 6396402 [email protected] www.dordecht.nl/monumentenzorg © Gemeente Dordrecht, 2012

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, elektronisch databestand of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave dient men zich tot de uitgever te wenden.

Afbeelding omslag: Gemeenteschool nr. 2, met gevel in Hollandse Neorenaissance stijl. Erfgoedcentrum DiEP afb. 551_35466 Bouwhistorisch rapport van Hofstraat 5, de Statenschool te Dordrecht Opgesteld door C. Weijs, gemeente Dordrecht, Monumentenzorg & Archeologie i.o.v. Ingenieursbureau Drechtsteden Januari 2012

2

Inhoud 1. Algemene gegevens

4

2. Inleiding

5

3. Beknopte beschrijving

6

4. Kleurhistorisch onderzoek exterieur

8

5. Kleurhistorisch onderzoek interieur

11

6. Conclusies en advies

17

7. Bronnen en literatuur

18


3

1. Algemene gegevens

Adres

: Hofstraat 5, 3311 XH Dordrecht

Postcode, Plaats

: 3311 Dordrecht

Monumentnummer

: 522317. Rijksmonument sinds 24-12-2001

Bouwjaar / verbouwingen

: 1913

Architect

: onbekend

Opdrachtgever

: a. Gemeentewerken Dordrecht, b. Dienst Openbare Werken Dordrecht

Oorspronkelijke functie

: openbare gemeenteschool no 10 (lager onderwijs)

Huidige functie

: Statenschool

Bouwstijl

: Neo-Renaissance

Rapport opgesteld door

: C. Weijs, Gem. Dordrecht, Monumentenzorg & Archeologie

Datum

: januari 2012

Opdrachtgever

: Ingenieursbureau Drechtsteden, G. Brenninkmeijer

Redengevende omschrijving Inleiding SCHOOLGEBOUW ("Gemeenteschool no.2"), in 1913 gebouwd naar ontwerp van Gemeentewerken in de stijl van de Neo-Hollandse Renaissance, waarbij door de toepassing van het Dordtse geveltype specifiek wordt teruggegrepen op historische stijlmotieven verbonden met de stad Dordrecht. De school was oorspronkelijk bestemd voor het openbaar lager onderwijs en was Hofschool genaamd. Achter het gebouw ligt een schoolplein.


4

2. Inleiding In opdracht van het Ingenieursbureau Drechtsteden heeft Monumentenzorg & Archeologie van de gemeente Dordrecht een verkennend kleurhistorisch onderzoek uitgevoerd. De opdracht was om inzicht te geven in de oorspronkelijke kleurstellingen van de school zoals deze in 1912 is opgeleverd. Het kleurhistorisch onderzoek beperkt zich daarom hoofdzakelijk tot de oorspronkelijke kleurstellingen, maar zal de overige kleuren per schilder- of bouwfase waar mogelijk aangeven. De kleuren zijn gecodeerd volgens het gangbare kleursysteem ACC (Acoat Colour Codification System).

Ook wordt vanwege de beperkte opzet van dit onderzoek geen topografische analyse gemaakt van alle kleurfasen, maar slechts van de (waarschijnlijke) oorspronkelijke kleurstellingen.1

Het rapport sluit af met een advies over de te kiezen kleurstellingen: de bouwfase (1913) of een latere fase.

De kleurlagen zijn eerst onderzocht aan de hand van bestaande beschadigingen, die enigszins zijn vergroot. Omdat het erg lastig en rommelig is om kleurnummers in de ‘vlekken’ van de beschadigingen te zetten, is ervoor gekozen om de blootgelegde kleuren niet te nummeren op het houten verfwerk zelf maar digitaal in dit rapport. Een ander nadeel van deze ‘kleurvlekken’ is dat de kleuropvolging niet exact is afgelezen. Bij dergelijk onderzoek is de kans groter dat je een kleur mist dan wanneer er een gedetailleerde kleurtrap gemaakt wordt. Daarom zijn op enkele plekken toch nog kleurtrapjes gemaakt. Deze zijn wel op het werk zelf genummerd. Daarnaast kan een kort archief- en literatuuronderzoek naar oude afbeeldingen belangrijke aanvullende informatie verschaffen omtrent de mogelijk oorspronkelijke kleuren. In het archief zijn geen bouwtekeningen of bestekken gevonden, wel van vele latere verfbeurten.

Het onderzoek is beperkt van omvang en opzet. De volgende onderdelen zijn onderzocht:

Exterieur

Interieur

Begane grond

Twee vensters aan de achterzijde en een bovenlicht

Eerste verdieping

Twee vensters aan de achterzijde

Begane grond

Deur en kozijn van het hoofdportaal Lambrisering hoofdportaal/tochtportaal Deur van het tochtportaal aan de gangzijde Lambrisering van de gang Een venster aan de linker achterzijde van de gang Kozijn en deur van de linker zijdeur

Verdieping

Lambrisering van de gang Kozijn en deur van de lerarenkamer

1

Een topografische analyse wil zeggen dat de kleuren van de individuele vertrekken in samenhang worden geplaatst tot de andere vertrekken, een verdieping of het gehele pand. Bouwhistorisch rapport van Hofstraat 5, de Statenschool te Dordrecht Opgesteld door C. Weijs, gemeente Dordrecht, Monumentenzorg & Archeologie i.o.v. Ingenieursbureau Drechtsteden Januari 2012

5

3. beknopte beschrijving

Afb. 2 Gemeenteschool Nr. 10 Statenschool. (het nummer van de school is enkele malen gewijzigd) DiEP nr. 551_10300

Het schoolgebouw heeft een T-vormige plattegrond en is op een uitgemetselde onderbouw opgetrokken in rode baksteen over twee bouwlagen met kaplaag met zadeldaken en meerdere dakkapellen. Het gebouw heeft een langgerekt volume langs de Hofstraat en een haaks daarop staand deel. De symmetrische voorgevel telt veertien vensterassen, op beide hoeken en in het midden een risalering en drie trapgevels met steekkap. De hoofdentree is centraal geplaatst en leidt via een dubbele bordestrap met natuurstenen zuiltjes naar de verhoogde hoofdentree. De vensters bestaan uit kruiskozijnen met roedeverdeling waarboven boogtrommels met decoratief metselwerk. Voor de onderramen zitten beschilderde luiken. Boven de entree is een natuurstenen omlijsting met fronton met in het fries de tekst 'Gemeenteschool no. 1-2'. In de centrale trapgevel is een gevelsteen met inscriptie met bouwjaar ‘anno’ en ‘1913’.

In de achtergevel van het hoofdgebouw rechts een smalle risaliet, waarin zich de toiletten bevinden, met op elke bouwlaag twee schuifraampjes. De dwarsgeplaatste bouwmassa heeft aan de kopse gevel een dubbele trapgevel met in de geveltoppen een tweeruits venster. Links een achteruitgang met dubbele deuren met triplet bovenlichten. Op de verdieping boven deze deuren een kruiskozijn. In beide zijgevels van dit bouwvolume zes vensterassen met rechtgesloten kruiskozijnen met roedenverdeling geplaatst onder teruggemetselde boogtrommels, waarin decoratief metselwerk met hardstenen knoppen. In beide kappen drie dakkapellen. Het interieur bevat oorspronkelijke onderdelen zoals het betegelde portaal, granito gangvloeren en plinten van groen geglazuurde tegels. De trappen in het centrale trappenhuis zijn van gepolijste natuursteen en hebben smeedijzeren balusters en spijlen en een brede houten leuning. Boven het trapbordes is een negenruits raampartij met gestileerd glas-in-lood. In de gangen zijn gemetselde Bouwhistorisch rapport van Hofstraat 5, de Statenschool te Dordrecht Opgesteld door C. Weijs, gemeente Dordrecht, Monumentenzorg & Archeologie i.o.v. Ingenieursbureau Drechtsteden Januari 2012

6

korfbogen en rondbogen. De lokalen hebben aan de gangzijde zesruits vensters met vierruits bovenlichten. De plafondbalken rusten op eenvoudige sleutelstukken.

De archieven van de school vermelden 22 kleine of grotere aanpassingen en wijzigingen aan de school – zie de lijst in bijlage I. Maar in de Collectie van bestekken van de gemeente Dordrecht – 1859-19842 zijn wel tientallen bestekken voor de aanbesteding van verfwerken, stukadoorswerken etc. voor vele overheidsgebouwen, waaronder de Gemeentescholen. Hierin zat niet het bestek van de bouw van Gemeenteschool 2 en ook wordt er in geen enkel bestek een kleur genoemd, maar moet alles geschilderd worden ‘in nader op te geven kleuren’.

Afb. 3 Hof met links de Statenschool in de Hofstraat en op de achtergrond de Augustijnenkerk (1952). DiEP nr. 552_305986

2

Afb. 4 Achterkant Hofstraat met de Statenschool. H. Boshoven 1967. DiEP nr. 554_31465

Erfgoedcentrum DiEP archief 710 Collectie van bestekken van de gemeente Dordrecht 1859-1984.


7

4. Kleurhistorisch onderzoek exterieur

Voor het kleuronderzoek aan de buitenzijde van de school kon in dit korte tijdsbestek alleen op de makkelijk bereikbare plekken kleuronderzoek gedaan worden: aan kozijnen aan de achterzijde van het gebouw op de begane grond en de eerste verdieping. Omdat er dezelfde kleuren werden gevonden als in het interieur en de kleuren overeenkomen met oude foto’s en afbeeldingen, kunnen we er toch een redelijk consistent en betrouwbaar beeld uit destilleren.

Bij het kleuronderzoek op de kozijnen en ramen aan de buitenzijde bleek al snel dat grote delen van het houtwerk bij voorgaande schilderbeurten waren kaal geschuurd. Gelukkig bleken er nog stukken te zijn waar dit minder rigoureus was gebeurd. Bij de verwijdering van de luiken voor de onderramen zijn de bevestigingen van de scharnieren dichtgezet met een harsachtig vulmiddel. De contouren van de scharnieren zijn nog zichtbaar in het hout. Er tekenen zich een donker en een okerkleurig vulmiddel af. Rondom deze reparaties zijn nog oorspronkelijke kleurstellingen gevonden. De kozijnen hadden een lichte kleur die overeenkomt met een lichte gele Bentheimer tint, lijkend op kleurstalen G4.07.80 of G0.05.85 of F6.07.77

Afb. 5 Lokalisering kleuronderzoeken

Afb. 6 Onderzochte kozijnen

Afb. 8 Kozijnstijl (groene pijl) met contouren van de scharnierbevestiging op het hout. De inkeping van het scharnier is dichtgezet met een zwart vulmiddel, eromheen zijn reparaties met een okerkleurig vulmiddel. Hieromheen zijn sporen van Bentheimerkleurige Afb. 7 Kozijnstijl (oranje pijl) met reparatie aan de onderkant.

verf.


8

Halverwege de brandtrap zijn enkele kleine kozijntjes waarop de kleurlagen zich goed laten aflezen aan de hand van een uitgewerkte beschadiging. Ook hier is de basiskleur de lichtgele Bentheimer.

Opeenvolgend: -

Hout Krijtachtachtige grondering Gele Bentheimer Licht grijswit Donkergrijs Middengrijs

Afb. 9 en 10 Kozijn halverwege de brandtrap met een uitgewerkte beschadiging.

Eerste verdieping

Bovenaan de brandtrap konden de ramen van de eerste verdieping onderzocht worden. De kozijnen hadden dezelfde kleurstellingen als op de begane grond. De roeden van de ramen echter bleken opgezet te zijn met een diepdonkere kleur groen en een witachtige grondering. Na deze donkergroen zijn ca 3 lagen wittinten plus grondverf opgezet. Opeenvolgend: -

Hout Witte grondering? Diepdonker groen 3 lagen wittinten met gronderingen

Afb. 11 en 12 Kozijnen eerste verdieping achtervleugel.

De tekening uit circa 1910 (afb. 1 voorpagina) geeft een beeld van witte of lichte Bentheimer kleurige kozijnen en luiken met mintgroen, rood en wit. De foto van vlak na de oplevering (afb. 2) laat een beeld zien van witte kozijnen met beige of bruinachtige raamkozijnen en roeden. Een foto uit 1952 geeft duidelijkheid over de kleurstelling van de wederopbouwperiode: de kozijnen zijn wit en de ramen en roeden donkergroen. Dat wijst erop dat de kleur die nú op het hout zichtbaar is, vermoedelijk niet de oorspronkelijke kleur is, maar dat deze in de vroege jaren ’50 is opgezet.


9

Detail van afb. 1 1910 waarop de buitenste kozijnen een tint lichter zijn dan de raamkozijnen en roeden. De luiken in rood en wit met mintgroene omlijsting.

Detail van Afb. 5 uit 1912, dus direct na de oplevering. De uiteindelijk gekozen kleurstelling wijkt iets af van de tekening: de ramen lijken middenbruin, kozijnen beigewit en vooral de luiken hebben een donkerder omlijsting dan de tekening. Gebruikelijk was wit, rood en groen.

Afb. 4 Ingang Statenschool, 1908-1912. DiEP nr. 555_14812

Detail van afb. 3 uit 1952. Lichte buitenste kozijnen en zeer donkere raamkozijnen en roeden. De luiken lijken geschilderd met tweekleurige ruitjes met donkere omlijsting.

Afb. 5 De Statenschool ca 50 jaar later. Het Vrije Volk 1960. DiEP nr. 552_300453

Voor het exterieur van de Statenschool zijn de exacte kleuren van het houtwerk niet met zekerheid vast te stellen, omdat het oorspronkelijke schilderwerk vakkundig is verwijderd bij latere schilderbeurten. Aan de hand van foto’s en een tekening kunnen we de kleuren als volgt definiëren:

Hoofdportaal

Hout met halftransparante lak

Kozijnen

Lichte wittint / beige, G4.07.80 of G0.05.85 of F6.07.77

Raamkozijnen en roeden

Middenbruine of beige tint

Luiken

Spiegel met witte en zandlopermotieven en een tint donkerder omlijsting, waarschijnlijk wit, rood en groen

10 Bouwhistorisch rapport van Hofstraat 5, de Statenschool te Dordrecht Opgesteld door C. Weijs, gemeente Dordrecht, Monumentenzorg & Archeologie i.o.v. Ingenieursbureau Drechtsteden Januari 2012

5. Kleurhistorisch onderzoek interieur

Begane grond Entreeportaal

Men betreedt de school door een royale rondboogvormige dubbele paneeldeur. De deurlichten zijn voorzien van decoratief smeedwerk. De deur is van eiken, het kozijn van grenen. Aan de binnenzijde is de deur twee maal gelakt met een halftransparante lak.

Het deurkozijn heeft 7 verflagen waarvan 4 of 5 de dekkende kleur vormen. De oorspronkelijke kleur is een zachte tint mintgroen, die benaderd wordt door kleurstalen nr. G4.15.65 of G8.10.70 of H2.10.60. Deze oorspronkelijke mintkleur van het kozijn is het Afb. 6 Plattegrond van de begane grond van de school.

meest passend bij de groen geglazuurde tegels van de lambrisering.

Afb. 7

Afb. 8 1 = eiken deurstijl 2 en 3 = halftransparante lak.

Afb. 10 Detail de mintgroene kleur.

Afb. 9 Kleurtrap op deurkozijn bij de oranje pijl 0 = grenen kozijn 1 = grondering krijtwit 2 = lichtgroen/mint – oorspronkelijke kleur 3 = grondering? grijsblauw 4 = middengroengrijs 5 = grondering wit 6 = lichtblauw 7 = middengrijs

Deur

gelakt met halftransparante lak

Kozijn

een zachte tint mintgroen, kleurstalen nr. G4.15.65 of G8.10.70 of H2.10.60


Lambrisering links naast hoofdingang aan de Hofstraat

Het portaal heeft een betegelde lambrisering met houten stootrand en een plint van groene tegels. De tegels van de lambrisering zijn geglazuurd met een groen spikkelpatroontje en een goudkleurige randversiering.

Het kleuronderzoek vond plaats op een beschadiging aan de rechter kant van de voordeur (zie de groene pijl op afb.). De eerst kleuren die op de grenenhouten stootrand zijn gevonden, zijn mosgroen en donkergroen. De mosgroene kleur is waarschijnlijk de grondering die vaak in min of meer dezelfde kleur werd opgezet als de uiteindelijke verfkleur. De uiteindelijke dekkende kleur groen past harmonieus bij de groen geglazuurde tegels en de groene plinttegels. De kleur komt overeen met kleurstaal J0.30.20 of J0.3030.

Bij alle latere schilderbeurten koos men voor lichtere tinten variërend van middengrijs via zachtblauw tot lichtgrijs. 0 1 2 3 4 5 6 7

Afb. 11

Afb.12

= = = = = = = =

hout mosgroene grondering donkergroen middengrijs grondering geelbeige zachtblauw lichtgrijs

Afb. 13


Gang – deur van portaal naar gang

De tochtdeuren bevatten nog de oorspronkelijke mintgroene kleurstellingen waaruit we afleiden dat ze nog origineel zijn. Onder de huidige zware donkergroene verflaag zit een verrassende middengroen, twee verwachte lichte grijze tinten en als onderste laag alweer de mintgroen. 0 ½ 3 4 5/6 7

7 6/5

4

= = = = = =

hout grondering / mintgroen blauwgrijs lichtgrijs grondering / middengroen donkergroen

3

2/1 0

Afb. 14

Afb. 15

Gang - stootrand lambrisering gang

Op de stootrand naast de deur is een aanwezige beschadiging iets verder uitvergroot. Hieruit bleek al snel dat de onderste laag dezelfde mintgroene kleur is die we ook in het entreeportaal tegenkwamen. Hier is geen volledige kleurtrap gemaakt. 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

0 1 9 8 7654 3

Afb. 16

= = = = = = = = = =

hout mintgroen grondering geelbeige donkergrijs oranje donkergroen zachtblauw? grondering grijs

2

Afb. 17


Gang venster achterzijde, onderdorpel en raamstijl

In de gang, in de linkervleugel is het kleine venster aan de achterzijde onderzocht. Dit kozijn had in oorsprong een donkere omlijsting en een licht raam. De onderdorpel heeft als eerste kleurlaag dezelfde donkergroen als op de lambrisering in het portaal en dezelfde mintgroene kleurstelling op het (schuivende) raam. Omdat hiervan geen exacte kleurtrappen zijn gemaakt, is niet met zekerheid vast te stellen of en waar er gronderingen zijn gebruikt. Dit maakt het lastig om met zekerheid vast te stellen

Afb. 18

welke kleuren op het kozijn horen bij de kleuren op het (bewegende) raam.

5 4 3 2

0 1 2 3 4 5

= = = = = =

hout donkergroen donkergrijs blauwgrijs middengrijs lichtgrijs

0 1

Afb. 19 Onderdorpel kozijn gang 7 6 5 4 3 2/1 0

0 = hout 1/2 = mintgroen 3 = geelbeige 4 = blauwgrijs 5 = donkergrijs 6/7 = grondlaag en lichtgrijs

Afb. 20 Raamstijl venster gang


Ingang zuidzijde deurkozijn en deurpaneel Aan de zuidkant is een entreeportaal waar de onderste laag niet geschilderd is in de kleuren mintgroen of lak, zoals we tot nu toe hebben gezien, maar een middentint oker. Deze (nagenoeg?) zelfde kleur is ook teruggehaald op een andere school die in 1912 is gebouwd, Gemeenteschool no. 3, aan het Oranje Vrijstaatplein3. Ook bij die school is op het meeste houtwerk lak, wit en groen gevonden, en op één kozijntje deze middentint oker4. Beide scholen zijn regelmatig overgeschilderd (het is niet bekend wát er dan precies geschilderd werd) en in de aanbestedingseisen voor het verfwerk stond steevast dat oude lagen goed verwijderd moesten worden.

Op kozijn en deur zijn kleurtrapjes gemaakt waaruit de kleurstelling bevestigd werd dat het deurkozijn oorspronkelijk in de middentint oker geschilder is en de deur in donker groen. Dit is Afb. 21 Kleurtrap deurkozijn links.

des te merkwaardiger omdat de deur tussen de gang en het tochtportaal een mintgroene eerste laag heeft. 0 = hout 1 = grondering 2 = oker 3/4 = donkergroen ( met grondering?) 5 = mintgroen 6 = grondering 7 = grijs

.

Kleurstaal E4.50.40 of E4.40.40

Afb. 23 de linker zijdeur

Afb. 24 kleurtrap op het kozijn. 0 = hout 1 = grijze grondering 2 = donkergroen 3/4 = oker met grondering 5 = middengroen 6/7 = lila met heldergroen 8 = blauwgrijs

Afb. 25 Detail met de okerkleur.

Afb. 26 kleurtrap op het deurpaneel.

3

Tegelijk met het onderhavige rapport is een onderzoek uitgevoerd naar de kleurstellingen van de Noordhoveschool. Zie C. Weijs, Kleurhistorische verkenning van de Noordhoveschool, Oranje Vrijstaatplein 2-2A te Dordrecht (Januari 2012) 4 Voor het kleurhistorisch onderzoek aan de Noordhoveschool zijn slechts enkele kozijnen, ramen en deuren onderzocht. Het is goed mogelijk dat er meer houtwerk geschilderd was in de middentint oker.


Eerste verdieping

Gang - stootrand van de lambrisering in de noordoostelijke hoek

Op de verdieping zijn twee kleuronderzoeken gedaan: op de lambrisering in de gang (oranje pijl) en het deurkozijn van het kamertje van de schoolarts (groene pijl). Hier waren veel beschadigingen, maar evenveel reparaties, zelfs met pleister dichtgezet. In de hoek waar het onderzoek is gedaan is rond 1990 een ruimte afgescheiden voor een pantry. Het stuk lambrisering dat is onderzocht behoort nog wel tot het oorspronkelijke houtwerk, maar vertoont veel beschadigingen en Afb. 25 Plattegrond van de eerste verdieping van de Statenschool

reparaties. Er zijn sporen van beigewit, oranje, groen en diverse tinten grijs. 0 1 2 3 4/5

hout grondering stuc beige oranje donkergroen (met donkergrijze grondering?) 8 = zachtblauw 9/10 = grijs met grondering

Afb. 26 lambrisering

= = = = =

Afb. 27 beschadiging met diverse verflagen en pleisterreparatie.

Vertrekje schoolarts deurkozijn 0 1 2 3 4 5

Afb. 28 Kamer schoolarts Een beschadiging op het deurkozijn is onderzocht.

= = = = = =

hout middenbeige donkergroen lichtgroen lichtblauw middengrijs

Afb. 29 Deurkozijn


6. Conclusies en advies

Scholen zijn meer dan menig ander gebouw onderhevig aan slijtage. Er wordt intensief gebruik van gemaakt. Daarom ligt het in de lijn der verwachting dat het houtwerk regelmatig van een nieuwe verflaag voorzien wordt en dat dit zo degelijk mogelijk gedaan wordt. Bij de Statenschool lijkt dit reuze mee te vallen, de kleurtrapjes en vlekken tonen aan dat de school in 100 jaar tijd ongeveer 8 x onder handen genomen is, althans het schilderwerk.

Op vrijwel alle houten onderdelen die onderzocht zijn (in- en exterieur), zijn meerdere kleurlagen gevonden. Sommige gaan mogelijk terug tot de bouwfase uit 1912. Sommige houten onderdelen hebben 4 à 5 verflagen, andere slechts 2 à 3. Het houtwerk is op een aantal plaatsen kaal gemaakt alvorens nieuwe lagen werden aangebracht. Deze kleurstellingen vertonen zoveel verschillen dat het zeer lastig is om een verantwoord advies te geven dat gebaseerd is op de oorspronkelijke kleuren. Het lijkt er sterk op dat een aantal van de gevonden kleuren niet bij de eerste bouwfase hoort, maar van een latere fase is. Daarom kunnen we slechts volstaan met een interpretatie van de gevonden kleuren in combinatie met de oudste afbeeldingen van de school. De kleuren zijn gebaseerd op de Dordtse kleurenwaaier en op de kleurstellingen van Gemeenteschool no. 3 aan het Oranje Vrijstaatplein. Hieruit volgt een voorzichtig advies voor de kleurstellingen: Exterieur

Kleurstaal ACC

Deur hoofdportaal

Gelakt in halftransparante lak

Kozijn

Lichte wittint

Raamkozijnen en roeden

Middenbruine of beige tint

Luiken

Lijst in vermoedelijk donkergroen, spiegel met witte en vermoedelijk rode zandlopermotieven

G4.07.80 of G0.05.85 of F6.07.77

Interieur – Begane grond Deur

Gelakt met halftransparante lak

Kozijn

Mintgroen

Lambrisering

Donkergroen

Deur gang

Mintgroen

Lambrisering gang

Mintgroen

Kozijn gang

Donkergroen

Raamkozijn binnenin

Mintgroen

Zijdeur kozijn

Oker

G4.15.65 of G8.10.70 of H2.10.60 E4.50.40 of E4.40.40

Zijdeur paneel

Donkergroen

J0.30.20 of J0.3030

G4.15.65 of G8.10.70 of H2.10.60 J0.30.20 of J0.3030 G4.15.65 of G8.10.70 of H2.10.60 G4.15.65 of G8.10.70 of H2.10.60 J0.30.20 of J0.3030

Interieur – Eerste verdieping Lambrisering gang

Wittint / Beige

Deurkozijn dokterskamer

Middenbeige

G4.07.80 of G0.05.85 of F6.07.77


7. Bronnen en literatuur

Uit archiefmap A1970 – 2268 1936

Aanwijzing huisvesting

1937

Aanbesteding elektr. Installatie

1940

Schenking van een piano uit de nalatenschap van wijlen mej. R. de Haan.

1945

Inrichting van een gymnastiekzaal

1948

Verbetering c.v.-installatie Raad 25-5-1948. Nr. 13 bijlage 22

1950

Aanbrengen 2e telefoontoestel

1950

Aanbrengen verduisteringsgordijnen

1951

Vervanging ketel cv installatie

1957

Uitbreiding aantal rijwielstandaards en aanbrengen claxon

1959

Buitenschilderwerk

1959

Aanbrengen T.L. verlichting

1959

Uitbreiding met één urinoir

1962

Aanbrengen fonteinbakje en een vuurkleibak

1963

Aanschaf van een electr. Straalkachel en aanbrengen stopcontact

1963

Aanbrengen electr. Belinstallatie

1963

Verplaatsing van de ingang naar de Hofstraat

1964

Vervanging lagedrukstookverwarmingsinstallatie door één gestookt met olie

1964

Aanbrengen handwasbak

1965

Vernieuwing gordijnen en modernisering hoofdenkamer

1966

Vervanging terreinafscheiding

1966

Het maken van een gymnastieklokaal

1967

Aanbrengen van een stalen trap aan de buitenzijde

Uit archiefmap 710 Collectie van gemeentelijke bestekken 805j Bestek en voorwaarden betreffende het bouwen van een openbare school voor lager onderwijs aan de Hofstraat (gemeenteschool no. 10) (1912) Literatuur •

R. Crevecoeur, Onderzoek van ondergronden. Restauratie schildertechnieken (Amsterdam 2011)

•

E.J. Haslinghuis/H. Janse, Bouwkundige termen (Primavera 2005)

•

B. Jonker, Kleurhistorisch onderzoek (Amsterdam 2011)

•

K. Rouw en H. Groeneweg, Dordtse kleuren. Architectuur ontmoet kleur in de oudste stad van Holland ( Bussum 2011)

•

M.E. Stades-Vischer, Bouwhistorische opname en waardestelling, Statenschool Hofstraat 5, Dordrecht, Utrecht 2006

•

W. van Wijk, Dordtse kleuren (Breda z.j.)

Alle foto’s zijn gemaakt door Monumentenzorg & Archeologie van de afdeling Ruimtelijke Realisatie, Gemeente Dordrecht.


Afb. 30 Groepsportret van het onderwijzend personeel van de Statenschool Hofstraat. H.B. Dirksen, 1922. DiEP nr. 552_300258


Kleurhistorische verkenning Hofstraat 5 Dordrecht De Statenschool

Recommend Documents