Kinderopvang in transitie
Derk Loorbach, Zeist, 27-11-2014
Conclusies • Ingrijpende maatschappelijke verandering vraagt aanpassing • Transities leiden tot onzekerheid, spanning en afbraak
• Omgaan met transities vraagt nieuwe visie, manier van werken en organiseren • Kinderopvang moet terug naar de kern en zichzelf opnieuw uitvinden
WAT BEDOELEN WE MET TRANSITIE?
De Grote Transformatie Fossil resource intensity Mobility transitions Horse to car Individual mobility
Industrial transition Mass production Chemical industry
Industrial food production
1850
1900
1950
Energy transitions: Biobased to oil Coal to gas Electricity systems Energy system Privatisation
2000 Time
Symptomen van onduurzaamheid
Niveaus van verandering Macro-level autonome trends, paradigma's, langzame verandering
Meso-level regime: dominante structuren, culturen en werkwijzen
Micro-level Snelle verandering: innovatieve ideeën, projecten, technologie, niche actoren Geels and Kemp, 2001
Opbouw en afbraak Duurzame samenleving?
stabilisation
acceleration
Water energie
bouw
take-off predevelopment
mobiliteit
gebiedsontwikkeling
afval jeugdzorg Based on Rotmans et al, 2001
Transitie fundamentele verandering van structuur, cultuur en werkwijzen op systeemniveau (van … naar …) structuur: cultuur: werkwijzen:
institutionele opbouw, economische structuur, fysieke structuur gedeelde beelden, waarden, paradigma’s routines, regels, gedrag
fundamentele omslag in denken en handelen op systeemniveau om tot duurzamer systeem te komen
Evolutionaire revolutie • Revolutie op systeemniveau op de lange termijn • Evolutie op de korte termijn: kleine stappen
Relevante transities • Transities zorg en welzijn • Doedemocratie
• Duurzaamheidstransities (water, energie, bouw) • Transitie in het onderwijs • Economische transitie (arbeidsmarkt, verdienmodellen)
TRANSITIE IN HET SOCIALE DOMEIN
Huidig regime? • Denken in termen van oplossen, zorgen voor en regelen – Probleem al twintig jaar ongeveer stabiel
• Sterk gericht op organiseren, regelen en procedures – Groei vooral in de organisatie en systeemkosten
• Werken binnen regels, beperkingen en deeloplossingen – Frustratie en fragmentatie als uitkomst
Probleemindustrieel complex?
http://blog.gjpvanwesten.nl/2013/02/government-budget-of-netherlands-1950.html
Transitie Jeugdzorg • Historisch gegroeide structuren binnen jeugdzorg zijn geënt op instandhouding van ‘het bestaande’ • Overheveling van jeugdzorg naar gemeenten lijkt ruimte te bieden voor een transitie: een nieuw spel met andere spelregels • Onzekerheden, complexiteit, top-down sturing en financiële druk beperken momenteel de beschikbare ruimte
Tegelijk alle signalen van een fundamentele transitie in
denken, werken en organiseren en de spanningen die daarbij horen
Opvangregime?
Apocalyps in slow motion • Systemen die ons veel hebben gebracht worden alleen complexer en niet veel beter • Meeste beleid en doelen gericht op beperken negatieve impact • Opkomende alternatieven creëren mogelijkheden voor nieuwe transformatie • Nieuwe transformatie impliceert transities, onzekerheden, chaos en conflict
Lessen voor de kinderopvang • Lokale schaal steeds belangrijker, maar volkomen in beweging op zoek naar nieuw evenwicht • Ondernemerschap en collectief organiserend vermogen neemt toe • Er is geen blauwdruk of vaste vorm, dus visie en experimenteerruimte cruciaal • Veel van de pogingen tot verbetering worden onderdeel van het probleem
TRANSITIEMANAGEMENT IEDEREEN STUURT MAAR NIEMAND BESLIST
Naar een nieuwe transformatie? Drivers Moderniteit Centraal Representatieve democratie Planning en controle
Fossiel Kolen, olie, gas Chemische industrie
Lineair Technologische innnovatie Efficiency
Nieuwe drivers Panarchy Sturingsmixen Zelf- en netwerksturing
Hernieuwbaar Wind, zon, biomassa Biobased chemie
Circulair Systeeminnovatie Sociale innovatie
28-11-2014
Wat is transitiemanagement? • Richtinggeven en versnellen transities • Creëren van nieuwe ruimte en netwerken • Schakelen tussen lange en korte termijn • Sturen van anders denken, organiseren en doen
Oplossingsrichtingen • Beginnen vanuit de praktijk met nieuwe visie en aanpak – Gericht op integraliteit, groei, veerkracht en ruimte
• Verbinden van ‘batencoalities’ – In kaart brengen baten van voorkomen en investeringsvolume creëren
• Creëren van afbouwstrategieën – Toewerken naar loslaten, afbreken en omvormen
Sturingsmix Vastleggen richting, institutionaliseren en stoppen
Transformatieve sociale innovaties
Aanpassen en leren
Uitfaseren en afbreken/afbouwen
Kinderopvang in transitie Vraagt: • Visie op maatschappelijke waarde vanuit de kern van waaruit steviger en onafhankelijker positie gevonden wordt • Inzicht in lokale dynamiek door verbinding en co-creatie
• Nieuwe verdienmodellen en organisatievormen op basis van systematisch experimenteren en leren • Meedenkende toezichthouders en proactieve opstelling
Waar staat de kinderopvang?
Transitievragen… • Welke nieuwe kansen en risico’s brengen huidige transities mee? • Hoe kan hierop slim ingespeeld worden om eigen transitie vorm te geven? • Waar gebeurt het al en wie doet het al?
Voor meer informatie en publicaties:
[email protected] www.drift.eur.nl www.twitter.com/drk75
Dutch Research Institute For Transitions
