Ketensamenwerking als

Ketensamenwerking als b i basis.. Prof. Dr. Dirk-Jan F. Kamann Hoogleraar Supply System Management, Rijksuniversiteit Groningen, Faculteit Economie & Bedrijfskunde IAE L‘Université IAE, L‘U i ité Pi Pierre Mendès M dè France, F Grenoble, G bl France F Groningen Research Institute of Purchasing GRIP

PKBN Symposium ‘Anders durven samenwerken’ Groningen 7 december 2010 Groningen, RuG

Groningen Research Institute of Purchasing

Opzet • Inleiding • Het theoretisch kader • Wat betekent dat in de praktijk? • Mag g dat? RuG


Inleiding • Horizontaal <> Verticaal Kartelvorming K t l i , Prijsafsprake n Collusie

Nepotisme, Achterafkamertjesgesjoeme l

De naïeve economen … (NMA) RuG


Inleiding • Horizontaal <> Verticaal Strookt niet met de vrije marktwerking met atomistische actoren BOA

Europese richtlijnen Aanbestedingen

De naïeve economen … (NMA) RuG


Het theoretisch kader • Gedragswetenschappen – Speltheorie – Sociologie

• Economie – Transactiekosten economie

RuG


Met name • De D roll van de d ‘temporal ‘t l embeddedness’ b dd d ’ – Shadow of the past – Shadow Sh d off the th future f t

• Hoge mate van an temporele tempo ele inbedding remt opportunisme af – Geheugen inzake gedrag in het verleden – ‘tit-for-tat’

RuG


Empirisch bewijs? • Lastig vast te stellen • Veel onderzoek maakt geen onderscheid tussen – Relaties tussen organisaties – Relaties R l i tussen mensen op het h niveau i van de werkvloer

RuG


Schematisch weer gegeven • Niveau van de UNIT OF ANALYSIS LEVEL N Interorganisational relation

A: STATIC

SHADOW OF THE PAST P T

individu

SHADOW OF THE PAST

RuG

‘Fjords’

organisatie

SHADOW OF THE PAST

LEVEL N-1 Interpersonal relation

B: QUASI-STATIC

NO SHADOW OF THE PAST

C: QUASI-DYNAMIC

‘Rapids’

D

DYNAMIC



SHADOW OF THE PAST



Is dat belangrijk? • “shadow of the past/future”: beter wanneer het gebaseerd is op individuen in plaats van organisaties?

TCE Social embeddedness b dd d RuG

contracts contacts


Contracten: TCE beperkte rationaliteit

ffrequentie ti TCE specificiteit

mogelijk g j opportunisme Market Governance Klassiek discreet contract t t

risk minimum revenu optimum

Tri-lateraal Governance N Kl Neo-Klassiek i k discreet contract

onzekerheid Bilateral Governance R l ti Relationeel l contract

De feitelijke D f it lijk k kosten t van het voeren van een contractuele relatie RuG

IPSERA2005/10

Unified Governance Relationeel contract


beperkte rationaliteit

frequentie TCE specificiteit

mogelijk opportunisme Market Governance Klassiek discreet contract

1-off deal y y y y y

Tri-lateraal Tri lateraal Governance Neo-Klassiek discreet contract

‘dingen’ gelijktijdig geleverd geen eerdere d ervaring i mett elkaar lk geen relaties uit het verleden geen ontmoeting in de toekomst sociale relaties tussen actoren niet toegestaan

y y vrije mededinging y neo-klassiek kl i k evenwichtsmodel i ht d l y identiteit actoren irrelevant RuG

onzekerheid


IPSERA2005/11

Bilateral Governance Relationeel contract


Langetermijn relaties

y in algemeen voor onbeperkte tijd y focus f op continuiteit ti it it y langdurige contracten (arbeidscontract) y regels die nodig geacht worden om de relatie te regelen y na enig tijd: totale relatie en de binen de relatie gevormde normen en gewoontes t komen k iin de d plaats l t van het oorspronkelijk contract


beperkte rationaliteit Maximaal TCE opportunisme t i mogelijk opportunisme

frequentie specificiteit onzekerheid


Market Governance Klassiek discreet contract

1-off deal y y y y y

Tri-lateraal Tri lateraal Governance Neo-Klassiek discreet contract

‘dingen’ gelijktijdig geleverd geen eerdere d ervaring i mett elkaar lk geen relaties uit het verleden geen ontmoeting in de toekomst sociale relaties tussen actoren niet toegestaan

y y vrije mededinging y neo-klassiek kl i k evenwichtsmodel i ht d l y identiteit actoren irrelevant RuG

IPSERA2005/12

Bilateral Governance Relationeel contract


Langetermijn relaties

y in algemeen voor onbeperkte tijd y focus f op continuiteit ti it it Geen shadow of the past y langdurige contracten (arbeidscontract) y regels die nodig geacht worden omshadow de relatie te regelen Geen of the future y na enig tijd: totale relatie en de binen de relatie gevormde normen en gewoontes t komen k iin de d plaats l t van het oorspronkelijk contract


Contacts Alle contactpatronen van een individu met een conditionerende invloed

Social embeddedness = vervangt contract

Alle institutionele relaties met externe actoren

conditionering mental map & doelovereenstemming "contagion & selection" besmetting en selectie

temporele inbedding Shadow of the past

RuG

IPSERA2005/13

Shadow of the future


Individueel gedrag is basis H bit Habitus de structurerende en conditionerende omgeving van elk individu

Gedrag individuele leverancier

“Sociale Gedragsregels”

contacten Inkoop Inkoop Relatie Relatie Inkoop Inkoop Transactie Transactie

Gedrag individuele klant

contracten Economische Structuur Taak Omgeving Selectie Omgeving

RuG

“E “Economische i h Gedragsregels" G d l " Groningen Research Institute of Purchasing

Kortom • De manier waarop iemand contacten t t onderhoudt d h dt is i het h t resultaat van sociaal gedrag • De manier waarop iemand contracten hanteert is het resultaat van het economisch spel en de regels daar van RuG


Kortom

Een man van zijn j woord.. Een gladjanus.. Loyaal, ook bij tegenslagen.. Een mooiprater.. mooiprater

• De manier waarop iemand contacten t t onderhoud d h d is i het h t cash out te resultaat van Noodzaak sociaaltegen gedrag

werken.. werken Verlies goedmaken met meerwerk.. Monopolist.. Mi i Minimum omzett eis.. i

• De manier waarop iemand contracten hanteert is het resultaat van het economisch spel en de regels daar van RuG


Het resultaat • Is de mix van de twee – Sociale gedragsregels – Economische gedragsregels

RuG


En hoe belangrijk is… • Het niveau waarop je kijkt? • De ONDERNEMINGEN die met elkaar zaken doen • De INDIVIDUEN die er samen uit moeten t k komen, moeten t samenwerken etc RuG


Het niveau van contacten. • Op welk niveau kijken we: – Company α + β – Mr. A + Mr B

• Bedrijven B d ij k kunnen langdurig l d i zaken k met elkaar doen • Individuen in die bedrijven niet RuG


Shadow of the past 4 MOGELIJKE SITUATIES UNIT OF ANALYSIS

A: STATIC

B: QUASI-STATIC

SHADOW OF THE PAST

SHADOW OF THE PAST

NO H D OF F SHADOW THE PAST

NO SHADOW H D OF F THE PAST

SHADOW OF THE PAST


SHADOW OF THE PAST


‘Fjords’ j

LEVEL N Interorganisational relation

LEVEL N-1 Interpersonal relation

RuG

C: QUASI-DYNAMIC

‘Rapids’ p

D

DYNAMIC


4 X 4 = 16 • 4 mogelijke situaties voor de ’shadow of the past’ • 4 mogelijke situaties voor de ‘shadow of the future’ • = 16 mogelijke situaties die er zich voor kunnen doen RuG


I

STATI IC

II

QUASI-DYNAMIC

III

QUAS SI-STATIC

IV

DYNAMIC C

Leuk hoor Maar wat m t ik hi moet hier mee?

BASED ON ‘SHADOW OF THE FUTURE E’

Shadow off pastt + future

BASED ON ‘SHADOW OF THE PAST’

Past × Future

A

C

D

QUASI-DYNAMIC

QUASI-STATIC

DYNAMIC

A.I

B.I

C.I

D.I

O : past × future I : past × future

O : future I : past × future

O : past × future I : future

A.II

B.II

C.II

O : past I : past × future

O :I : past × future

A.III O : past × future I : past

O : past I : past

O : past I : future

B.III

D.II O :I : future

O : past × future I :-

B IV B.IV

D.III O : future I :-

C IV C.IV

O :I : past

past future past × future

O : future I : future

C.III

O : future I : past

A IV A.IV

O = interorganisational i t i ti l relation l ti I = interpersonal relation

RuG

B

STATIC

O : past I :-

= = =

D IV D.IV O :I :-

shared h d past shared expectation of the future shared past in combination with a shared expectation of the future


Combineren met opportunisme • We kijken nu voor elk van die 16 situaties of de kans groot is op situaties, opportunisme of klein • Uitgaande van testresultaten waaruit bleek dat: – Veel sociale interactie > opportunisme laag – Weinig sociale interactie > opportunisme hoog dus goed klassiek contract om de ruimte voor opportunisme in te perken RuG


Shadow of the Past

Toegenome n noodzaak voor regulering g g met (discreet) c nt ct contract

RuG

Dynam mic <…… …………… …………….> Stattic

Shadow Future

Static <………………………….> < > Dynamic

Toegenomen invloed van sociale interactie (contacten)


Kortom.. • Het scheppen van een toekomst waarbij dezelfde mensen veel met elkaar te maken krijgen is een goed middel om opportunisme in te dammen • Theoretische onderbouwing • Meerjarige contracten met ijkpunten en criteria beter dan telkens opnieuw uitzetten RuG


Maar ook… • Bij werk dat diep in de processen ingrijpt, is het belangrijk de / p etc een stem uitvoerder/opzichter te geven in de selectie – Minder korting? – Minder faalkosten!

RuG


Valkuilen… • Te hard in het begin duwen of alleen ll op d de fi financiele i l aspecten t gericht zijn werkt negatief bij 1. een gebrek aan gedeelde wederzijdse perceptie van de shadow h d off the th future f t 2. een door stereotypering gedomineerde d i d shadow h d off the th pastt 3. een gebrek aan gedeelde doelen RuG


En… mag het? • Alexander Arsath Ro’is (Benefit) • Max Boodie (DPA) • Ludo Huisman (Tender People) • Hein Van der Horst (PPS Adviseurs) • Wim Nieland (ADC) • Alexander Medema (Prov. (Prov Overijssel)

RuG


En… mag het? • Werken > nieuwbouw • Diensten > bestaande bouw • Corporaties zijn (nog) niet aanbestedingsplichtig, maar….. • “Maatschappelijk Maatschappelijk Goed Goed”, dus… dus

RuG


• “Voor normale overheidsopdrachten ( ll watt geen raamovereenkomst (alles k t is) i ) is in het BAO helemaal geen beperking opgenomen. Jurisprudentie J i d ti stelt t lt doorgaans dat 10-15 jaar het maximum moett zijn. ij IIn de d b bouw worden d echter ht tegenwoordig ook contracten voor 30 jaar aanbesteed. Dit is mogelijk mits goed onderbouwd.” RuG


• “Je zou zelfs een overeenkomst kunnen sluiten waarvan de duur wordt bepaald door de performance van de leverancier Die performance wordt dan leverancier. bijvoorbeeld beoordeeld door middel van bench marking. g Is die onder de maat, dan eindigt de overeenkomst. Een uitstekende incentive. Beter dan b bonus-malus l systemen, d die alleen ll maar leiden tot discussies.” RuG


Transparantie.. • Ook al hoeft het (nog) niet, het is professioneler om te streven naar – Transparant zaken doen – Expliciete criteria voor • Selectie • Gunning

– Afspraken maken over operationele metingen – Mogelijkheden M lijkh d bij niet i t voldoende ld d scoren om het contract te beeindigen

RuG


Dus.. • Een SLA van 8 jaar: – Theoretisch beter – Goedkoper in termen van TCO – Zelfs indien aanbestedingsplichtig, toegestaan mits goed opgesteld en toegestaan, goed beargumenteerd

RuG


Ketensamenwerking als

Recommend Documents