Kerstpakket Ethiopië - Handleiding voor de leerkracht Inleiding In dit kerstpakket vind u allerlei materialen om jullie kerstfeest een Ethiopisch tintje te geven. Daarnaast bieden we diverse materialen aan om in te zetten voor jullie inzameling voor sloppenwijkkinderen in Ethiopië. Bij de verschillende onderdelen wordt ook verwezen naar de webpagina met materialen waarvan jullie een link hebben gekregen. (http://scholenvoorscholen.edukans.nl/kerst-voor-docenten/)
Hoe kunt u dit pakket gebruiken? Voorafgaand aan de kerstviering In de week/weken voor de kerstbijeenkomst/viering of de kerstmaaltijd/ontbijt kunt u één of meerdere lesideeën over ‘licht’ met de klas uitvoeren. Zo leren kinderen dat het lichtfeest Kerst in allerlei culturen en religies een belangrijke plaats heeft. Ook kunnen kinderen het kerstliedje aanleren. De fonetische spellen van het Amhaars verschijnt in het scherm, zodat kinderen gelijk kunnen meelezen en oefenen. Daarnaast kunt u met behulp van de PowerPoint ‘Kerst in Ethiopië’ leerlingen laten zien hoe Kerst er voor kinderen in Ethiopië zelf uitziet en waarom jullie school tijdens deze Kerst actie voert voor kinderen in Ethiopië. Actiemateriaal Als jullie de kerstkaarten en kerstbalknutsels hebben bestelt, deelt u per kind 8 kerstkaartenpakketjes uit zodat ze die voor de kerst kunnen verkopen. Als de kinderen al hun pakketjes verkocht hebben mogen ze de knutselkerstbal maken en in de kerstboom hangen. Of u laat de kinderen een van de kerstknutsels maken die aan de ouders verkocht kunnen worden. Tijdens de kerstviering Het kerstontbijt of de kerstmaaltijd kan voorbereid worden met behulp van de Ethiopische kerstrecepten. Ook kunnen de kinderen de kerstkleurplaat inkleuren. Die kan tijdens het eten als placemat dienen. Op de webpagina vindt u een kerstverhaal vanuit Ethiopisch perspectief, waarvan de afbeeldingen ook op het digibord vertoond kunnen worden. Na de kerstviering De woordzoeker kunt u de kinderen mee laten nemen naar huis om in de kerstvakantie op te lossen. De kinderen kunnen de uitkomst van de puzzel via de website van Edukans (www.edukans.nl/woordzoeker) invullen en er een leuk prijsje mee winnen.
In deze handleiding 1. Projectinformatie. 2. Zes lesideeën over het thema ‘licht’. 3. Digitaal materiaal
1. Projectinformatie (extra achtergrondinformatie) Met dit project van Edukans worden kinderen gesteund die in de sloppenwijken van Addis Abeba moeten leven. Ze wonen in krotten, er is te weinig stromend water en goede toiletten ontbreken ook, met alle gezondheidsrisico’s van dien. Daarnaast zijn veel mensen besmet met hiv/aids. Als gevolg van aids komen er steeds meer wezen, die op straat terecht komen als hun ouders niet meer voor hen kunnen zorgen.
Het onderwijs in Ethiopië is erg slecht. Er zijn te weinig leerkrachten, kinderen zitten in volle lokalen, boeken ontbreken en de leerkracht bezit te weinig kennis om goed les te kunnen geven. Nog 27% van de kinderen in de sloppenwijken gaat niet vanaf de leerplichtige leeftijd (6 jaar) naar school. Als kinderen niet met hun zesde jaar naar school gaan, missen ze gelijk de eerste beginselen van het lezen en schrijven. Daardoor kunnen zij later ook niet meer naar school. Edukans helpt deze kinderen door hen bij te spijkeren in de ABE-centra. Daarnaast ondersteunt Edukans 3 basisscholen met lesmateriaal, trainingen en begeleiding van de leerkrachten. In totaal krijgen zo’n 1200 leerlingen les in de drie ABE-centra. Elk jaar worden 400 nieuwe leerlingen toegelaten in het eerste leerjaar en stromen zo’n 400 kinderen vanuit het derde leerjaar door naar het reguliere onderwijs. Elk jaar worden 800 leerlingen materieel gesteund met schooluniformen en boeken en immaterieel met behulp van sociaal-werkers. Voorlichting over aids maakt onderdeel uit van het ABE curriculum, waardoor elk jaar 400 nieuwe leerlingen zich leren te beschermen tegen hiv/aids. In 2013/2014 worden nieuwe latrines (2 x 6) en douches (2 x 6) gebouwd. Watervoorzieningen (bewoners maken gebruik van gemeenschappelijk waterkranen) in de sloppenwijk functioneren slecht. De huidige gebrekkige sanitaire voorzieningen bij kinderen thuis en in de ABE-centra hebben tot gevolg dat veel kinderen last hebben van ziekten als diarree en andere hygiëne gerelateerde ziekten. Dit veroorzaakt schooluitval. Andere activiteiten die met dit project worden gefinancierd zijn: - Salarissen van 9 leerkrachten, 3 bewakers en 2 schoonmaaksters - Training van 1200 leerlingen over persoonlijke hygiëne en sanitatie - Aanschaf van didactisch materiaal voor de 3 ABE-centra - Hiv/aidseducatie voor 400 leerlingen - Verspreiden van hiv/aids voorlichtingsmateriaal aan 1000 mensen uit de gemeenschap - Het organiseren van fora over goed onderwijs Edukans probeert dit jaar € 30.000,- op te halen. Tip: Gebruik de powerpoint ‘Kerst in Ethiopië’ om deze informatie aan de kinderen over te dragen.
2. Zes lesideeën over het thema ‘licht’. NB: Enkele benodigdheden voor de lesideeën staan op de webpagina (http://www.edukans.nl/kerstactie2013/). Hieronder vindt u verschillende lesideeën omtrent het thema ‘Licht’. De lessen kunnen een aanvulling vormen op uw reguliere lessen rondom Kerst, maar laten kinderen ook kennismaken met enkele Kersttradities in andere landen. Achtergrond bij het thema ‘Licht’ Kerst is voor christenen het feest van het licht: Jezus bracht licht van God in de wereld. Mensen steken kaarsen aan, hangen lampjes op in huis en in de kerstboom. Maar niet alleen de christenen hechten aan licht, dit geldt voor alle levensbeschouwingen. Licht is voor hen een teken van hoop, vrede en liefde. Zo vieren hindoes met Divali dat het geluk kan binnenkomen als alles schoon is en er veel lichtjes aangestoken worden. Joden vieren met Chanoeka dat het licht nooit dooft. Moslims kennen geen uitgesproken lichtfeest, maar hechten wel veel waarde aan de maan en de sterren als symbool van hun geloof. Licht is dus bij uitstek een thema om op een interculturele manier het Kerstfeest te vieren met uw klas.
Lesidee 1: De kaars (OB, MB en BB) Kinderen brengen hun wensen voor de toekomst of het komende jaar onder woorden en schrijven deze op. Hierbij wordt ook aandacht besteed aan het wensen doen voor een ander, niet alleen voor jezelf. Alternatief: kinderen brengen onder woorden waar ze dankbaar voor zijn en schrijven dit op. Hierbij wordt vooral ook aandacht besteed aan het dankbaar zijn voor immateriële zaken. Materiaal: - een grote kaars - veilige aansteker - kleine briefjes/kaartjes - perforator - touw Lesbeschrijving: Koop een grote kaars en steek die dagelijks op een vast moment aan in het midden van de kring. Laat (afhankelijk van het aantal leerlingen en de duur van de kerstviering) elke dag een aantal leerlingen een wens doen voor de toekomst (of het komende jaar) en die opschrijven op een kaartje. U kunt er ook voor kiezen de leerlingen iets op te laten schrijven waar zij dankbaar voor zijn. In de kaartjes wordt een gaatje gemaakt, er gaat een touwtje doorheen en de kaartjes komen in de kerstboom te hangen. Besteed hierbij aandacht aan de verschillende soorten wensen die kinderen zouden kunnen doen (voor zichzelf en voor een ander) en aan zaken waar de kinderen dankbaar voor zouden kunnen zijn (materieel of immaterieel). Laat de ideeën echter uit de kinderen zelf komen: het is immers hun persoonlijke wens of dankpunt.
Lesidee 2: Kringgesprek over licht (OB en MB) U bespreekt met de kinderen wat licht geeft, wat de betekenis is van licht, wat voor gevoel licht oproept en waar je licht allemaal ziet. Materiaal: - voorwerpen die licht geven (vooral ook door kinderen zelf mee laten nemen) - afbeeldingen van kunstwerken/foto’s/prentenboeken waarin licht een grote rol speelt - voorleesverhaal ‘Het wonder van het licht’ (staat als link op de webpagina). Lesbeschrijving: Voer met uw klas een kringgesprek over licht, waarbij de volgende vragen een richtlijn kunnen zijn: - Wat geeft licht? - Waarom is er licht? - Hoe zou licht ontstaan zijn? - Steken jullie thuis wel eens kaarsen aan? Wanneer? - Wanneer doe je het licht aan? - Waar in de wereld zou het meeste licht zijn? Waarom? - Wie of wat heeft licht nodig? - Wat voor gevoel krijg je bij licht? - Wat voor gevoel krijg je bij donker? - Kan een mens ook licht geven? Bekijk op de afbeeldingen van kunstwerken/foto’s/prentenboeken waar sprake is van licht en waar van donker. Wat voor gevoel roept dit op? Waarom zou de schilder/fotograaf/tekenaar hiervoor gekozen hebben? Waar komt het licht op deze afbeelding vandaan? Wat is de lichtbron?
Lees het verhaal ‘Het wonder van het licht’ voor en praat hierover na met de kinderen. Deze vragen zouden in dat gesprek terug kunnen komen: - Vinden jullie het slim van de koning om zo te beslissen wie hem gaat opvolgen? - Hoe gaat dat als er in Nederland een opvolger voor de koning moet komen? - Kun jij ook iets bedenken wat je zou kunnen kopen om de hele koningszaal te vullen? Verzamel op een thematafel in de groep alle lichtbronnen die u en de kinderen verzamelen. Zo creëert u een lichthoek.
Lesidee 3: Vlammendans (OB en MB) De kinderen bekijken hoe vlammen bewegen en zetten dit om naar eigen bewegingen in een dans. Materiaal: - gekleurd papier (in de kleuren geel, rood, oranje, bruin) - (kerst-)muziek - filmpje van een haardvuur Lesbeschrijving: Laat de kinderen een filmpje zien van een haardvuur (liefst waarbij je het vuur langzaam ziet opkomen). Laat hen een tweede keer kijken met een kijkvraag: hoe bewegen de vlammen? Vraag terug wat de kinderen hebben gezien. Laat de kinderen van gekleurd papier twee vlammen maken. Die houden ze in hun handen terwijl ze in elkaar gedoken op de grond gaan zitten. Zet mooie (kerst-)muziek op. Als de muziek begint, komen de vlammen langzaam tot leven. Eerst komt een hand los, dan een arm, dan het hoofd, dan nog een hand en een arm, et cetera. Totdat de kinderen helemaal staan en zwaaien met hun vlammen als dansende kaarsen.
Hieronder volgen twee lesideeën die te maken hebben met het lichtfeest van de hindoes: Divali. Het zesde lesidee heeft te maken met het lichtfeest van de Joden: Chanoeka. Lesidee 4 (Divali): Collage van rijkdom en geluk (MB en BB) De kinderen kiezen plaatjes die zij associëren met rijkdom en geluk. Ze maken van die plaatjes een collage en presenteren die. Materialen: - A4 papier - tijdschriften - lijm - scharen Lesbeschrijving: Vertel de kinderen dat de hindoes tijdens het Divali-feest bidden voor rijkdom en geluk. Bij rijkdom en geluk denkt iedereen aan iets anders. Waar denken de kinderen aan bij die woorden? Laat hen de associaties opschrijven in een woordspin. Bespreek een paar antwoorden klassikaal. Probeer in de bespreking naar voren te laten komen dat rijkdom en geluk niet altijd met materiële zaken te maken hebben. Laat de kinderen in tijdschriften op zoek gaan naar plaatjes van dingen die zij associëren met rijkdom en geluk. Die mogen ze uitknippen en mooi samenstellen op het A4 papier als een collage. Laat de kinderen hun collage aan elkaar presenteren en uitleggen waarom ze deze plaatjes gekozen hebben. Lesidee 5 (Divali): Rangooli schilderen (MB en BB)
De kinderen leren wat rangooli’s zijn en gaan er zelf één maken. Materialen: - plaatjes van rangooli’s (staan als link op de webpagina) - naar keuze: A3/A4 papier en kleurpotloden/wasco - naar keuze: A3 papier/behangpapier en plakkaatverf - naar keuze: stoepkrijt Lesbeschrijving: Vertel de kinderen dat veel hindoestaanse vrouwen tijdens Divali rangooli’s maken bij of in hun huis. Hierbij gebruiken zij een speciale poederverf waarmee ze hele felle kleuren kunnen maken. Op de rangooli zie je vaak planten, bloemen en allerlei geometrische vormen terugkomen. De rangooli’s zijn bedoeld als geschenk voor de goden. Het is een oude traditie om de rangooli te maken voordat de zon opkomt. Als het dan licht wordt, kunnen de goden hun geschenk meteen zien. Laat plaatjes zien van verschillende rangooli’s. Bespreek met de kinderen de kenmerken van een rangooli. Laat de kinderen alleen of in groepjes ook een rangooli maken. Dit kan met verf, kleurpotlood of wasco op papier, of met stoepkrijt op het schoolplein. Vertel de kinderen dat ze felle kleuren moeten gebruiken en dat er in hun rangooli bloemen of planten en verschillende vormen te zien moeten zijn. Lesidee 6 (Chanoeka): Kaarsen tegen het donker (MB en BB) De kinderen leren over wat de Joden vieren met Chanoeka en gaan donkere situaties bedenken waarin mensen wel een lichtje kunnen gebruiken. Materialen: - 8 waxinelichtjes/kaarsen - veilige aansteker Lesbeschrijving: Vertel de kinderen dat de Joden met Chanoeka vieren dat, hoe donker een situatie ook is, het licht nooit dooft. Er is dus altijd hoop op een betere toekomst. Chanoeka duurt acht dagen. De Joden steken elke dag één kaars aan. Laat de kinderen de acht waxinelichtjes of kaarsen zien. Vertel dat jullie samen acht situaties gaan bedenken waarin mensen wel wat licht kunnen gebruiken. Inventariseer de ideeën van de kinderen op het bord en kies samen acht situaties uit. Bedenk voor elke situatie een mooie spreuk van hoop: ‘De wereld is soms donker voor mensen die ziek zijn. Deze kaars brengt hen licht en we hopen dat zij weer gezond worden’. Steek vervolgens de kaarsen één voor één aan en spreek samen de spreuk uit (u kunt dit uiteraard ook over acht dagen verspreiden). Zet de gebrande kaarsen na de les als symbool van hoop in de klas.
3. Digitaal materiaal Op de webpagina vindt u, naast de lesideeën en de benodigdheden daarvoor, ook heel veel andere materialen. Hieronder een overzicht: Vier korte (voorlees- en luister-)verhalen over Rayana, een meisje uit de sloppenwijken van Ethiopië dat eindelijk naar school mag. Een Ethiopisch Kerstliedje met vertaling. De vertaling luidt: Selasen amesgenoe (We danken Selassie) 2x Jemedir vuteretat (Alle levende wijzen) Zimeroe elel beloe (moet zingen) Selasen amesgenoe (We danken Selassie) 2x Jemedir vuteretat (Alle levende wijzen) Zimeroe elel beloe (moet zingen)
Selasen amesgenoe (We danken Selassie) 2x Jemedir vuteretat (Alle levende wijzen) Zimeroe elel beloe (moet zingen) Selasen amesgenoe (We danken Selassie) 2x Jemedir vuteretat (Alle levende wijzen) Zimeroe elel beloe (moet zingen) Selasen amesgenoe (We danken Selassie) 2x Jemedir vuteretat (Alle levende wijzen) Zimeroe elel beloe (moet zingen) Selasen amesgenoe (We danken Selassie) 2x Jemedir vuteretat (Alle levende wijzen) Zimeroe elel beloe (moet zingen) Het woord Selassie kent u ws. van de keizer Haile Selassie. Zijn naam betekent ‘the power of trinity’. Dit zegt iets over de status die hem toegedicht werd.
Een Ethiopisch Kerstverhaal met bijbehorende afbeeldingen voor op het digibord Een speciaal voor Edukans gemaakte kerstkleurplaat op A3-formaat, bijvoorbeeld te gebruiken als placemat voor de kerstmaaltijd Een receptenboekje met originele Ethiopische recepten en Ethiopische recepten met een Nederlands tintje voor de kerstmaaltijd. Ideeën voor kerstknutsels
Opbrengst actie of collecte De opbrengst van jullie actie, mag gestort naar IBAN NL21 INGB 0000 0005 15 onder vermelding van: Kerstactie Ethiopië met daarbij de naam en plaats van jullie school. Veel succes gewenst met jullie kerstviering! Als jullie foto’s maken, vinden we het altijd leuk om die te ontvangen.
