KERST. In dit nummer onder meer: Officieel orgaan van de Protestantse Gemeente Breda - 6e jaargang no december S amen

S’amen

Officieel orgaan van de Protestantse Gemeente Breda - 6e jaargang no. 10 - december 2013

In dit nummer onder meer: Lessons en Carols Oecumenisch festival op weg naar Kerst

4

Hodie Christus Natus Est Kerstavond met Capella

4

Locatiemanager Lutherse Kerk Myriam Verwiel stelt zich voor 7

KERST Maria, met open handen ontvangt zij het nieuwe leven Kind van God Dat hemel en aarde verbindt Kind ons geboren, Zoon ons gegeven God onbedwingbaar, Vader voor eeuwig, Koning van de vrede Als u geen belangstelling heeft voor S’amen en het blad niet meer wilt ontvangen, kunt u dit doorgeven aan het Kerkelijk Bureau: [email protected] of Pottenbakkerstraat 51, 4813 LB Breda

Kerkbalans “Wat kan ik voor de kerk betekenen?”

9

Stedelijk Gymnasium Winnaar van Bredase Bijbel Quiz

10

Vorming en toerusting Een overzicht van alle activiteiten aangeboden door de samenwerkende kerken in Breda op een uitneembare bijlage

13

Kerstpakketten DOS Diakenen delen steeds meer kerstpakketten uit

19

Intrede nieuwe predikant Op 5 januari in Johanneskerk Hartelijk welkom!

22

Kerstavondvieringen op 24 december Grote Kerk en Johanneskerk om 21:30 uur en in de Lucaskerk om 22:00 uur 20 en 24 Nieuwjaarsbijeenkomst 6 januari Algemene Kerkenraad 10 januari Johanneskerk 24 en 25

S’amen in kleur zien? Dat kan: downloa-

den via Protestantsegemeentebreda.nl of Lucaskerk.nl

2

S’amen

Colofon

De Protestantse Gemeente Breda

S’amen is het maandblad van

de Protestantse Gemeente Breda. Uitgever Algemene Kerkenraad Protestantse Gemeente Breda scriba: Joke Gurke Koolmees 61, 4822 PP Breda [email protected]

Inleveren kopij De sluitingsdatum voor het volgende nummer is dinsdag 14 januari. Verschijningsdatum is vrijdag 24 januari. Aanleveren van kopij uitsluitend als “platte tekst”. U krijgt een ontvangstbevestiging. Als dit daags na de kopijdatum nog niet is gebeurd: informeren bij [email protected]

Redactie adres Kopij sturen naar: [email protected] Redactie Marlies Brandwijk Ger van Dooren Leon Geschiere Adriënne Hoevers - den Hollander (vormgeving) Peter Jan Plooy Adreswijzigingen Kerkelijk bureau: Mieke Frankfoorder-Boevé Pottenbakkerstraat 51, 4813 LB Breda 076-5146523 [email protected] Druk: Drukkerij Roggeband, Breda Website www.protestantsegemeentebreda.nl Collectebonnen a. Vellen van 20 bonnen met een waarde van € 0,60 per bon, totaal dus € 12.00 per vel. b. Vellen van 20 bonnen met een waarde van € 1,20 per bon, totaal dus € 24,00 per vel. Bonnen kunnen besteld worden door storting/overschrijving van € 12,00 of € 24,00 (of een veelvoud daarvan) op bankrekening 52.02.27.867 ten name van de Protestantse gemeente Breda.

Protestantse wijkgemeente NoorderBeemden Website: www.noorderbeemden.nl Predikant ds. W. Bisschop, Elise van Calcarstraat 23 4822 VK Breda, tel. 076-541 96 03 E-mail: [email protected] Lucaskerk, Tweeschaar 125 4822 AS Breda, tel. 076-542 24 33 Protestantse wijkgemeente Midden/Zuid Johanneskerk, Dreef 5 4813 ED Breda (Princenhage), tel. 076-521 05 45 Markuskerk, Hooghout 96 4817 ED Breda tel. 076-514 00 80 Predikant ds. T. van Prooijen, 542 33 34 Arenberglaan 168, 4824 RD Breda E-mail: [email protected] Werkt op maandag, dinsdag en vrijdag. Evangelische Lutherse Gemeente, Veemarktstraat 11/ Stadserf 3 (achteringang), Breda, tel. 5145585 Wijkpredikant Ds. M.J.A. Schulz, Cherbourglaan 51, 5627 MK Eindhoven, tel. 040-2417664 Scriba Dhr. J.N. Dijkshoorn, Julianastraat 50, 5121 LR Rijen tel. 0161-293112 Pioniersplek “Noorderlicht” Lutherse kerk, Veemarktstraat 11/ Stadserf 3 (achteringang), Breda, tel. 5145585 Missionair werker Berthe van Soest - [email protected]

*

Financiën: Postbanknr. 108 06 82 ABN-AMRO banknr. 52 02 27 867 Diaconie Algemeen: Postbanknr. 107 08 50 t.n.v. Protestantse Gemeente Breda Diaconie ZWO: Postbanknr. 154 29 41 t.n.v. ZWO-groep Protestantse Gemeente Breda Vrijwillige bijdrage voor S’amen : 1080682 t.n.v. Prot. Gemeente Breda o.v.v. “S’amen ” (Richtbedrag: € 25,- per jaar)

S’amen

meditatie Feest van duizend lichten Een verhaal voor Kerstmis

Er was een reiziger die de heel wereld rondreisde. Overal waar hij kwam, onderzocht hij de gewoonten van de plaatselijke bevolking. Hij zwierf van stad tot stad, door land en land en op een dag kwam hij in een stad waar hij nog nooit over gehoord had, een stad verborgen in een dal tussen de bergen. Hij ontdekte al gauw dat er een groot feest was in de stad. Maar het leek alsof de mensen van de stad op zeer verschillende manieren feest vierden. Op de vensterbank van sommige huizen stond een schitterende kandelaar met negen armen. De reiziger zag hoe over een periode van dagen telkens een nieuw licht werd aangestoken. Daarbij werd een verhaal verteld over hoe God eens licht had gegeven voor acht dagen. Hoewel er slechts olie was geweest voor één dag. Anderen hadden een kring van vier kaarsen die zij aanstaken. En toen zij een vijfde kaars in het midden aanstaken, zongen zij liederen van een komend rijk van vrede en van een kind dat de vrede zou brengen. Bij anderen leek het alsof er helemaal geen feest was. Althans niet overdag. Want overdag vastten zij en spraken zij over het lot van de armen. Maar ’s avonds als het donker werd, ja, dan werden de lampen in de huizen aangestoken en ging men vrolijk met elkaar eten en spreken. ‘Overal kaarsen en lampen’, merkte de reiziger op. Een feest van duizend lichten leek het, in een zeer vredige stad. Op een dag vroeg de reiziger aan een groep mensen op de markt wat het feest van duizend lichten te betekenen had, of het misschien een feest van vrede was en waarom iedereen het dan zo verschillend vierde. De mensen moesten lachen. Zij vertelden aan de reiziger hoe er drie volken in de stad woonden en dat het lang niet altijd vrede was. Maar in dat jaar vielen drie feesten van de drie volken samen. De joden vierden hun feest van Chanoeka. De christenen vierden hun feest van Kerstmis. En de moslims vierden de iftarmaaltijd tijdens hun vastenmaand, de Ramadan. Toen de mensen op de markt hoorden van de woorden van de reiziger, besloten zij om voortaan vrede met elkaar te vieren. Ieder volk zou zijn eigen feesten houden. Maar één keer per jaar zouden zij samen een feest van duizend lichten vieren. Ik wens ons allen een vredevol Kerstmis. Vrede in ons hart en onze ziel, vrede om ons heen. Dat wij ons kunnen oefenen in vredelievendheid en verdraagzaamheid, als weg naar een wereld met vrede. Te beginnen in onze eigen kleine wereld.

Ds. Karen van Huisstede (naar een verhaal van Martin Walton)

In

3

houdsopgave

Pagina 3 : Meditatie 4 : Actueel 5 : Opinie 7 : Algemeen Kerkelijk nieuws 9 : Noorderlicht 12 : Vorming en Toerusting 17 : Diaconie 20 : Nieuws uit de wijken 25 : Geknipt voor u Jeugd– en Jongeren Nieuws 27 : Vieringen

De bloemschikking op de voorpagina is verzorgd door de medewerkers van de bloemengroep. Het ontwerp hoort bij het thema van de adventsdiensten en de Kerstdienst.

Clicktip 42 Wil je de presentatie van Nadine van Hierder over Kerk en dertigers 2.0 ook lezen? Kijk dan op de website www.protestantsegemeentebreda rechts, onder Laatst toegevoegd en click op 30tigers en Kerk. Vragen: Rob Snijders

4

S’amen

Actueel Zaterdag 21 dececmber, 19:30 uur, Willibrorduskerk

Festival of Lessons and Carols Wij nodigen u uit voor het Festival of Lessons and Carols; een feestelijke en sfeervolle avond gevuld met prachtige liederen, gedichten en verhalen in de aanloop naar Kerstmis. Oecumenisch gaan we op weg naar Kerst. Ds. Ton van Prooijen, ds. André Vlieger, Hans van der Meulen, voorganger in de evangelische kerk Jefta, en diaken Vincent de Haas vertellen verhalen. Het koor Consonne zingt onder de bezielende leiding van Patrick van Compernolle met op piano Joep Moonen en op fluit Brechtje de Haas. De liederen worden afgewisseld met samenzang. De avond wordt gehouden in de Willibrordus kerk van Teteringen, Kerkstraat. Iedereen is welkom en de toegang is vrij. Zondag 22 december, Kerstavond met Cappella Breda

Hodie Christus Natus Est Cappella Breda geeft onder leiding van Daan Manneke en met medewerking van Jelena Bazova (orgel) zondag 22 december om 17:00 uur een kerstconcert. Het concert vindt plaats in de mooie sfeervolle Protestantse Kerk van het Ginneken te Breda. Cappella Breda zal gedurende het concert deze prachtige ruimte volledig benutten en de luisteraar vanuit verschillende plaatsen toezingen; een intiem kerstconcert van een klein uur om het kerstfeest te verwelkomen. Met de titel Hodie Christus Natus Est - heden is Christus geboren - refereert het kerstconcert aan de feestelijke werken van Jan Pzn Sweelinck [1562-1621] en Heinrich Schütz [1585-1672]. Deze grote meesters Schütz en Sweelinck vertegenwoordigen samen met Michael Praetorius [1571-1621], van wie in verschillende zettingen Es ist ein Ros entsprungen wordt uitgevoerd, de Renaissance en de Barok. De Romantiek wordt in dit concert vertegenwoordigd met kerstgezangen van Joh Brahms [1833-1897] en Max Reger [1873-1916]. Jelena Bazova speelt op het ‘feest van het licht’ geïnspireerde werken van Joh Seb Bach [1685-1750] en Olivier Messiaen [1908-1992] als ‘commentaren’ op de vocale programma-onderdelen. Entree concert: vrije gift.

Voor meer informatie, ook over onze concerten in 2014: zie onze website www.cappellabreda.nl of informeer telefonisch via 06-52464341. Dinsdag 24 december, 21:30 uur TV Nederland 1

Kerstfeest op de Dam

De Dam in Amsterdam is voor het derde jaar op rij het toneel van muziekspektakel ‘Kerstfeest op de Dam’. Danny de Munk, Anita Meyer, Edsilia Rombley en Charly Luske zijn de

artiesten die dit jaar het kerstverhaal vertolken namens de EO met klassieke en moderne (kerst)liederen. Daarnaast laten zij hun hart spreken door ieder een project van het Leger des Heils te bezoeken. Dit levert indrukwekkende ontmoetingen op, wat de BN’ers uiten met een persoonlijk lied op de Dam. De presentatie ligt wederom in handen van Bert van Leeuwen. Op vrijdagavond 20 december wordt de tv-uitzending vanaf 20:00 uur opgenomen op de Dam in Amsterdam. Toegang tot dit bijzondere kerstconcert is gratis.

Zaterdag 28 december, 19:00 uur, Michaelkerk Breda

Op de tonen van Taizé

Samen met anderen je geloof vieren in een Taizé-viering is een weg van hoop en vertrouwen gaan. Zo schep je ruimte voor jezelf, voor je eigen zoektocht, en ruimte om je te openen voor God. De sfeer van de viering wordt bepaald door muziek, zang, gebed en stilte. Er zijn gemakkelijk mee te zingen liederen. Stilte om het evangelie tot je door te laten dringen. Je kunt een kaarsje ontsteken voor een eigen intentie. Zondag 29 december, 10:30 uur, Lutherse kerk

Gezamenlijke kerkdienst

In deze kerkdienst gaat pastor Lianne van de Wel voor. Op ons leesrooster staat het verhaal van Simeon in de tempel, die de langverwachte Messias ontmoet. Wij zingen zeker de lofzang van Simeon. Hiervan staan 3 versies in het nieuwe liedboek. De andere liederen kies ik ook uit dit liedboek. Wilt u als u zelf een nieuw liedboek heeft dit meenemen? In de kerk liggen zeker een 30-tal exemplaren voor wie er zelf geen heeft. Nog een tweede verzoek. Als u mij wilt helpen, kunt u het volgende doen: Geef in een paar woorden weer wat u van deze kerkdienst verwacht. Hier noem ik wat gedachten waarop u kunt reageren: Een kerkdienst na alle kerstvieringen / Niet naar mijn eigen vertrouwde kerk / Lianne van der Wel als voorganger / Zingen uit het nieuwe liedboek / De laatste zondag van het kalenderjaar / Wat verwacht je nog na de kerst? / Of ……..?????? Mail deze korte verwachting naar [email protected]. (t/m 27-12-2013) Ik hoop u te ontmoeten in de Lutherse kerk, om samen de laatste zondag van 2013 te vieren.

Lianne van der Wel

5

S’amen Maandag 6 januari, 19:30 uur, Michaelkerk Breda

Je geloof vieren; je geloof doen

Datum zangavond: donderdag 23 januari; aanvang: 20:00u. Plaats: Petrus en Pauluskerk (Graaf Hendrik III Plein 28) Datum repetitie gelegenheidskoor: zondag 19 januari 13:30 15:30 uur, ook in de Petrus en Pauluskerk.

Aan het begin van het nieuwe jaar komt de Beweging van Barmhartigheid Breda weer samen in de Michaelkerk. We beginnen met de vesper en drinken na de bijeenkomst om 20:30 uur samen koffie. We bidden rond het evangelie van die dag. Dat geeft stof om ons geloof met elkaar te delen, en met elkaar te spreken hoe wij het waar maken in het leven van alledag. Deel wat van je tijd met een ander; dat is een mooie kreet. Maar ook moeilijk om waar te maken. Het is goed om dit met elkaar te bespreken en een uitweg te zoeken. Ieder die mee wil doen is van harte welkom.

Diakens Vincent de Haas en Peter Hoefnagels http://www.barmhartigheidbreda.nl

Meer informatie: Ton van Prooijen T: 076-5423334, [email protected]

Opinie De herdertjes lagen bij nachte…..

Donderdag 23 januari, 20:00 uur, Petrus en Pauluskerk

‘Christus is niet verdeeld’ – dus laten we samen zingen! Wat verbindt ons meer dan samen zingen?! De derde week van januari is de ‘gebedsweek voor de eenheid van christenen’. In deze week willen we, als Raad van Kerken, een groot gelegenheidskoor vormen van mensen uit allerlei Bredase kerken, om samen liederen uit het nieuwe liedboek te zingen. De liederen zijn uitgekozen bij het thema van de gebedsweek: 'Is Christus dan verdeeld?' (l Kor 1:13). Iedereen is uitgenodigd om mee te zingen op donderdag 23 januari in de Petrus en Pauluskerk. Pastor Rud Smit (RK) en ds. Ton van Prooijen (PKN) belichten de liederen vanuit hun eigen kerkelijke achtergrond. De zondagmiddag ervoor, 19 januari, gaan we met het gelegenheidskoor de liederen instuderen, o.l.v. Margreet Pols (dirigent cantorij Lucaskerk). Wie mee wil zingen is van harte welkom. De muziek is niet al te ingewikkeld. Je hoeft dus geen koorervaring te hebben om mee te doen. We hopen op een groot en enthousiast koor!

Hoe onwetend van het huidige kwaad zingen wij dit overbekende kerstlied. Dit terwijl 27.000 herders in het huidige Palestina dreigen te worden ontheemd. Reken daarbij ook nog eens de 160.000 Bedoeïenen in de Negev (het huidige Israel) en er is geen idyllisch plaatje meer mogelijk. Eén van de mensenrechten is het recht op zelfbeschikking. Het Palestijnse volk heeft in 2006 volksvertegenwoordigers verkozen. Vervolgens zijn daarvan velen door de bezetter in gevangenissen geplaatst. 60% van het grondgebied is onder volledig militair bestuur, hier geldt het recht van de sterkste en de nomadische Bedoeïenen moeten het ontgelden. Zelfs de onderkomens van de dieren worden met de grond gelijk gemaakt en zo blijven schapen en lammetjes zonder enige vorm van beschutting achter. Met de oud EA’s, oecumenisch begeleiders, stuurden we in september een petitie naar minister Timmermans voor de bevolking van Makhul. Jennifer van Werkhoven, recentelijk EA, was erbij toen het dorp met de grond gelijkt gemaakt werd en de konvooien hulpgoederen niet verder mochten om de eerste levensbehoeften te brengen. U kon het behalve in haar weblog, ook lezen in de krant, er was immers een vooraanstaande EU functionaris bij betrokken. We weten veel, heel veel, maar er gebeurt intussen geen recht. We voeren handel, leggen geen sancties op. De grote Mandela sprak “wij beseffen maar al te goed dat onze vrijheid niet voltooid is zonder de vrijheid van de Palestijnen”. Intussen heb ik de meest recente Kairos brochure voor me met het verdrietige verhaal van een jong gehuwd echtpaar,

6

S’amen hij uit Oost-Jerusalem met een dito identiteitskaart, zij uit Bethlehem. Het stel mag niet samenleven in Oost-Jerusalem. Zij krijgt misschien hooguit permissie voor één jaar na een langdurige en dure procedure. Daarna begint de hele procedure weer opnieuw. Er is geen recht op gezinshereniging.

Makhul schaapherder bij vernielde onderkomens Een vrouw uit Oost-Jerusalem wier man is geregistreerd in Abu Dis leeft al sinds de bouw van de muur in 2002 gescheiden van haar man. Haar dochters bezoeken hun vader drie dagen per week. Als ze bij haar man gaat wonen verliest ze haar recht op het Jerusalem ID. Een zeer verfijnde manier om een bevolking van haar rechtmatige woonplaats te verdrijven. Een woning, een plek om je thuis te voelen, van ouds zijn de mensen bijwoners op aarde, kwetsbaar en overgeleverd aan de machtigen en overheersers. 2000 jaar geleden was de zoon des mensen ook zo’n kwetsbaar mens, zijn ouders moesten gehoorzamen aan de overheerser en konden hem zelfs geen wiegje bieden. Laten wij het volk dat zich geroepen weet recht te doen ter verantwoording roepen. Wilt u met mij de tijd nemen om op één of meerdere avonden de indringende “brief” van de Palestijnse Christenen, het zgn. Kairos-docment, te lezen? Belt u tel 076-5142383, dan maken we daarvoor samen een afspraak.

Kathinka Minzinga, EAPPI waarnemer in 2009

Vrede Nee, zo vredig was het niet in die tijd. Het was niet zo eenvoudig om het reusachtige Romeinse rijk te beheersen in de tijd rond de geboorte van Jezus. Al die volken, al die culturen en al die talen. Dat maakte het ook wel erg gecompliceerd. Overal waren verzetsbewegingen, opstanden, relletjes en executies. Het was een heel onrustige en rumoerige tijd met veel machtspolitiek, gekonkel en moordpartijen tot op het hoogste niveau. Het was omstreeks de geboorte van Jezus nog niet zolang geleden, dat bij de aankomst van een nieuwe gouverneur in Caesarea, de Joodse bevolking weigerde die welkom te heten. Dit viel niet in goede aarde bij de nieuwe gouverneur en als straf werden langs de hele route van Caesarea tot Jeruzalem duizenden Joden gekruisigd. De sfeer in het land was om te snijden, het was een wrede maatschappij. Het romeinse rijk bestaat allang niet meer. Dat wij hier vredesweek hadden, is alweer even geleden. Jammer genoeg helpt zo’n week niet zoveel om de vrede op deze aarde wat dichterbij te brengen, want die is op veel plaatsen nog steeds ver weg, als je tenminste aan vrede de betekenis van ‘geen oorlog’ toekent. Persoonlijk hebben wij op zijn tijd allemaal moeite de vrede te bewaren. Ach, het hele leven ís oorlog; dat was mij al heel vroeg duidelijk. Wij maakten als kinderen thuis met ons

vijven ruzie dat het een kwade lust was. Mijn vader moest meestal ingrijpen, want die werkte veel thuis en hij beslechtte die ruzies vrij snel om de rust te doen weerkeren. Hij deed dat op zijn eigen manier: Het interesseerde hem niets wie er begonnen was en wie eigenlijk wat gedaan had. Hij vond dat de oudste de wijste moest zijn, hetgeen natuurlijk tot ongenoegen was van die oudste: dit was toch geen rechtsbetrachting, maar rechtsverkrachting! Op mijn vader, die zelf jurist was met het recht hoog in zijn vaandel, heeft dit nooit enige indruk gemaakt. Hij had geen probleem met het gebruikmaken van macht. Dat is geen misbruik, dat hóórt bij vaders! Voorafgaand aan de door hem op te leggen sanctie, citeerde hij vaak psalm 133 ‘hoe goed en lief’lijk is ‘t als zonen van ‘t zelfde huis als broeders samenwonen’. Die psalm is vast voor dat doel gemaakt; daarna werd de liefelijkheid hersteld met fikse straffen, dàt wèl! Ja, zo ging dat bij mijn eerste oorlogjes. Het kerstfeest zou bij uitstek ons feest van de vrede moeten zijn en de vredesweek zou heel goed van eerste kerstdag tot nieuwjaar kunnen lopen. Het woord dat in Israël als groet wordt gebruikt als je ergens binnenkomt of als je op straat iemand tegenkomt, is ‘sjaloom’. Dat woord betekent eigenlijk vrede, maar wil in de wandeling zoveel zeggen als gegroet, hallo. Mijn kleinkinderen in Amsterdam zeggen ‘hoi’, als ze bij ons binnenkomen. Die in Frankrijk zeggen ‘bonjour’, en ze spreken daarbij, op zijn frans nog met twee woorden. Of dit nu betekent dat we die groet in de bijbel ‘vrede zij u’ zouden moeten omzetten in ‘hoi’ of ‘bonjour’? Misschien; als tenminste mijn kleinkinderen het dan beter kunnen begrijpen. Dat sjaloom eigenlijk ‘vrede’ betekent, beseffen de meeste Israëli’s bij het dagelijks gebruik van dat woord op dat ogenblik waarschijnlijk niet. Ze weten het wel, maar dat is iets anders dan het ook beseffen! In het Arabisch is die groet ‘salaam’; het is eigenlijk precies hetzelfde woord en het betekent ook hetzelfde. En wat zeiden de engelen ook weer in koor, toen ze in grote getale boven de velden van Efratha verschenen bij die herders? Natuurlijk zongen ze een loflied op God en ze groetten de mensheid, dus zeiden ze “sjaloom”, vrede! Ja … wat anders? Ik wens ons allen vrede toe voor de komende dagen en het komende jaar.

Piet Winsemius

2013 wat voorbij is maar nooit voorbij gaat 2014

Regina de Ruiter

7

S’amen

lgemeen Kerkelijk nieuws Van de voorzitter Op 5 december jl overleed Nelson Mandela. Hoewel zijn overlijden niet geheel onverwacht kwam, ging een golf van verdriet door de wereld. Bekende en onbekende mensen toonden openlijk hun verdriet. Uitspraken als: ’De laatste van de Grote Mannen, Onze Vader, Madiba is ons ontvallen’, konden op de televisie gehoord worden. Mandela werden bijna bovenmenselijke eigenschappen toegedicht. Even heb ik gedacht dat ik de enige was die zich verbaasde over deze reactie tot ik in Trouw een stukje van Willem Pekelder las waarin deze schreef dat Mandela gemaakt werd tot de nieuwe, seculiere Jezus. Mandela is dood en toch wil iedereen heel dicht bij hem blijven. Boeiend en verbazingwekkend tegelijkertijd. Nu vind ook ik dat Mandela een zeer inspirerend en charismatisch mens was. Iemand die in zijn lange, moeilijke leven gegroeid was tot een man die waarlijke verzoening zocht; een mens die echt kon vergeven omdat hij wist dat slechts in vergeving verlossing gevonden kan worden. Een mens met een serene, vriendelijke, warme uitstraling. Een mens in wiens gelaat vrede en liefde voor de ander zichtbaar was. Laten we hem gedenken op gepaste en ingetogen wijze. Moge zijn adagium van vergeving en verzoening in ons eigen leven vorm en inhoud krijgen. De Algemene Kerkenraad heeft in december nog niet vergaderd. Ik kan u dan ook daarover nog geen mededeling doen. Wel is er een extra vergadering geweest op 26 november jl. Het enige agendapunt op die vergadering was het oplopende begrotingstekort en hoe we deze ongewenste ontwikkeling kunnen ombuigen. In die vergadering is uitgesproken dat de PGB niet alleen met een financieel tekort wordt geconfronteerd. Ook vergrijzing, het teruglopend aantal kerkleden, het met moeite kunnen invullen van de ambten en de dreigende overbelasting van ons wijkpredikanten spelen een rol. Al deze aspecten zijn op een onlosmakelijke manier met elkaar verbonden. Willen we op een verantwoorde wijze keuzes maken om de genoemde problemen aan te pakken, dan is het noodzakelijk dat we eerst goed nadenken over een aantal vragen, zoals bijvoorbeeld: ‘Wat voor kerk wil de PGB naar de toekomst toe zijn?’ Het is de taak van de AK te doorgronden wat de essentie is van gemeente-zijn. Daarvoor moet de AK voldoende zicht hebben op toekomstige ontwikkelingen, in andere grote steden en in de ons omringende landen. Uiteraard zal dit gebeuren in samenspraak met de ‘Toekomstgroep’ die in opdracht van de AK ook onderzoekt hoe de PGB naar de toekomst toe vormgegeven zou moeten of zou kunnen worden. Op 8 januari 2014 zal er een extra – gemeenschappelijke - vergadering belegd worden van de AK met de wijkkerkenraden. De hierboven geschetste problematiek zal het onderwerp van de agenda zijn. Tenslotte zal er op 20 februari een gemeenteavond voor alle gemeenteleden georganiseerd worden, waar de toekomst van de PGB ook aan de orde gesteld zal worden. In december vieren we kerstfeest en gedenken we de geboortedag van Jezus. Maar is er wel iets te vieren? Of zijn we door de jaren en eeuwen heen murw geworden vanwege

de schone schijn van kerstmis zoals in een liedje van Willem Wilmink wordt verwoord: Kerstmis lijkt ons keer op keer vrede te beloven maar kanonnen dreunen weer als de lichtjes doven Kerstmis lijkt ons keer op keer vriendschap te beloven maar dan gaan ze altijd weer alle lichtjes doven. Is het kerstfeest dan helemaal verworden tot een opgeklopte, loze ‘gewoonte’? Iets wat we doen omdat het winterfeest er nu eenmaal bij hoort. Dick van Kampen legt in zijn boekje ‘Kerstfeest vieren’ uit wat het verschil tussen een traditie en een gewoonte (of folklore) is. Hij zegt letterlijk: ‘Traditie betekent, dat we bepaalde waarden uit het verleden in het heden opnieuw vorm geven en tot leven wekken. Traditie is een ‘Groeidiamant’. Het is voorstelbaar dat er mensen zijn die de nadruk leggen op de negatieve kanten van het kerstfeest: een consumptiefeest en ‘familiefeest-tegen-heug-en-meug’. Bezien in het licht van de ‘groeidiamant’ zou je echter ook kunnen zeggen dat het kerstfeest anno 2013 tegemoetkomt aan heel diepe, menselijke gevoelens van verlangen naar geborgenheid en veiligheid, naar warmte en troost. Naar oprechte zorg en aandacht voor elkaar. Rondom kerst raken we meer en sneller bewogen door het leed van de ander. Sommigen vinden dat sentimenteel gedoe. Maar –zo houdt Van Kampen ons voor – sentiment kan ook een onbeholpen uiting zijn van echte gevoelens. Wie zijn wij om daarover ons laatdunkend uit te spreken. In de eerste week van december 2013 heeft de wereld een groot mens naar zijn laatste rustplaats gedragen en uitbundig de dankbaarheid voor zijn leven gevierd. Op 25 december mogen wij ook het KERSTFEEST VIEREN. Het feest waarin we gedenken dat God ‘Zo diep bewogen’ was met de mensen dat hij van zijn troon afdaalde en zich openbaarde in een zuigeling. Wat mij betreft vieren we het feest met familie, met lekker eten, met eventueel een cadeautje, met bekende kerstliedjes en bovenal met liefde, zorg en aandacht voor elkaar. Namens de Algemene Kerkenraad geef ik u graag een geschenk voor kerst: De groeidiamant van het Kerstfeest! Ik wens u een ‘fonkelend’ kerstfeest en vrede en alle goeds voor 2014.

Olda Bode-Nuis, voorzitter

Wie is Myriam Verwiel? Ik, Myriam Verwiel, ben de l o c a t i em a n a ger v a n d e Lutherse Kerk. Het is een nieuwe functie, die door een voor u nieuw gezicht wordt ingevuld. Ik woon in EttenLeur met mijn man en dochter van bijna 16. Mijn werkachtergrond is gevarieerd, de laatste jaren heb ik gewerkt op de Fontys hogeschool en ik heb landelijke dagen voor Cordaid Vastenaktie georganiseerd.

8

S’amen Daarnaast heb ik zeven jaar geleden de stichting ZIEL in Etten-Leur opgezet; daar maken we programma’s op het snijvlak van zingeving, kunst en cultuur. En op dit moment ben ik net begonnen met de studie levensbeschouwelijk begeleider. Wat in mij samen komt is de belangstelling voor mensen en hun vragen omtrent zingeving. Op heel verschillende manieren geef ik daar antwoord op: als begeleider van mensen en als organisator. En nu mag ik bij u in de Lutherse kerk komen werken. Die prachtig verbouwde kerk, met achterliggende kamers en de crypte. Op zo’n prachtige plek, in hartje Breda. Ik vind het een hele eer dat ik hier mag werken en ik heb reuze zin om aan de slag te gaan en samen te gaan werken met de anderen die er al werkzaam zijn. Wat ga ik als locatiemanager zoal doen? Ik zal beginnen met: - het coördineren van de ontmoetingsplek die we van de Lutherse kerk willen maken, - het exploiteren van het gebouw om ervoor te zorgen dat er inkomsten zijn, - het coördineren van de kunst en cultuurcommissie i.o. In totaal heb ik voor die taken 18 uur per week. En waar gaan we dan naar toe met de Lutherse kerk, met deze plek midden van de stad? We gaan een plek ontwikkelen waar de kerk op meerdere manieren een gezicht zal krijgen. Net zo goed als u weet ik: dit is een ‘uitproberen’, u zou het met recht een experiment kunnen noemen. Aan een experiment kleven risico’s. En waarom, zult u zich afvragen, gaan we die risico’s nemen? Kort door de bocht: ’omdat er straks anders geen kerk meer is’. Meer genuanceerd: we gaan zoeken naar hoe we in de huidige tijd, waarin de structuur van de kerk afkalft, maar de vraag naar en de nood aan zin groot is, daar een eigentijds antwoord op kunnen geven. Misschien is het beter om te zeggen dat we een eigentijds ‘naast de ander staan’ aan willen bieden. Hoe we dat concreet zullen gaan doen zal de komende maanden duidelijk worden. Ik kan u wel schetsen op welke gebieden we ‘naast de ander’ willen gaan staan: dat zullen we laagdrempelig doen door de kerk een aantal dagen in de week een aantal uur open te houden. U zou kunnen zeggen: het gebouw als huiskamer; er zijn mensen om bezoekers te ontvangen en er is een kop koffie of thee te krijgen. Hiervoor hebben we meer dan 70 betrokken vrijwilligers uit uw Gemeente die gastheer en gastvrouw willen zijn! Zelf ben ik daarbij heel benieuwd wat precies het gezicht van de Lutherse Kerk zal worden. Het is spannend dat ik, wij en u dat nog niet weten. Er is moed en doorzettingsvermogen nodig om dat werkenderwijs te laten ontstaan. Bovendien is daar nog iets anders voor nodig en dat ga ik u vragen: gunt u het de plek om uit te groeien tot een plek waar mensen hun vragen mogen stellen en thuis mogen komen? En gunt u het mij om daar de komende twee jaar aan te bouwen? Ik weet dat ik daarmee een grote vraag aan u stel. Ik kan van mijn kant zeggen dat ik mijn inzet en kwaliteiten zal geven. Op mijn beurt kom ik graag bij u in uw kerk op bezoek in het voorjaar, na mijn opstartfase, als ik u wat concreter kan vertellen hoe het loopt in de Lutherse kerk. Dan wissel ik graag met u van gedachten. Wat mij betreft maken we van de Lutherse Kerk een plek waar verschillende mensen met hun eigen manier van ‘zinzoeken’ mogen zijn, met respect voor de ander zijn wijze, in

het besef dat er iets is dat groter is dan wij. Ik wil u vragen: ‘loop af en toe binnen, kom kijken, neem familie buren en bekenden mee’ en ik nodig u van harte uit deelgenoot van dit proces van creëren te zijn. Tot ziens.

Myriam Verwiel [email protected]

Lutherse kerk: open kerk In 2013 is de Lutherse kerk prachtig gerenoveerd. Het is een plaatje geworden. En een plaatje houd je niet voor jezelf, dat wil je graag delen met zoveel mogelijk andere mensen, zodat zij er ook van kunnen genieten. Daarnaast is zo’n mooie kerk op een centrale locatie in de stad een uitgelezen kans om als christelijke gemeente present te zijn in Breda. Veel redenen dus om de Lutherse kerk open te doen; voor mensen die in de stad wonen en werken en voor de passanten, die onze mooie binnenstad bezoeken. Een heel concrete vorm van missionair gemeentezijn. Vanaf dinsdag 7 januari gaat dat gebeuren: de Lutherse kerk gaat open van dinsdag tot en met zaterdag, van 12 tot 17 uur. Meer dan 70 vrijwilligers hebben zich opgegeven als gastvrouw en gastheer!

In de afgelopen weken zijn voorbereidende gesprekken gevoerd. Mensen werden uitgenodigd en uitgedaagd om mee te denken over allerlei praktische zaken en gaandeweg krijgen de ideeën meer vorm. Voor zo’n ‘open kerk’ komt wel veel meer kijken, dan in eerste instantie gedacht werd!! Met name een goede regeling voor het sluiten van de kerk vraagt de nodige hoofdbrekens. Toch denken we dat alles voor de kerst rond zal zijn: roosters, afspraken, instructies, sleutelbeheer enz. De gastvrouwen en gastheren krijgen binnenkort bericht en op dinsdag 7 januari gaan we van start.

9

S’amen De nieuwjaarsbijeenkomst van de Algemene Kerkenraad op 6 januari gebruiken we om het officiële startsein te geven van dit nieuwe initiatief. We hopen dat het voor veel a.s. gastheren en gastvrouwen (en andere belangstellenden!!) een extra reden zal zijn om de nieuwjaarsreceptie bij te wonen.

Myriam Verwiel

Een kerk van mensen voor mensen.

Actie Kerkbalans 2014 Deze maand vieren we de geboorte van Jezus Christus. En, hoewel de kerk het hele jaar door een baken en een lichtpunt in ons bestaan vormt, lijkt dat nu nog meer dan anders het geval. Juist in dit donkere seizoen ontmoeten we elkaar tijdens de vieringen rondom kerstmis, in helder verlichte en sfeervol gedecoreerde kerkgebouw(en), vaak nog met veel meer familie, vrienden en bekenden dan in de rest van het jaar. In de periode 13 t/m 24 januari 2014 vindt de actie Kerkbalans plaats. We vragen u dan om een toezegging als bijdrage voor geldwerving van onze Protestantse te Gemeente Breda (PGB) voor het jaar 2014. De Actie Kerkbalans 2014 heeft als thema “Wat is de Kerk u waard?” We vragen u op de man / vrouw / meisje / jongen af om over die vraag na te willen denken. Want de kerk is het waard om je voor in te zetten. Voor iedereen om zijn eigen reden. De vraag “Wat is de kerk mij waard” kan ook worden omgekeerd, en luidt dan: ”Wat kan ik voor de kerk betekenen?” Misschien een directe vraag maar we durven hem tóch te stellen. Want u kunt veel voor onze kerk doen. Door aanwezig te zijn in de erediensten en vieringen, belangstelling te tonen bij onze missionaire bijeenkomsten en erediensten in de gerestaureerde en prachtig verbouwde Lutherse Kerk in het centrum van Breda. Al honderden jaren wordt er: • Gebeden, gevierd, (mede)geleden, geloofd, gezongen en geleerd. • Gedoopt, getrouwd, begraven en herdacht. Dit alles doen wij met elkaar als gemeente, wij ondersteunen en bemoedigen elkaar en vieren onze mijlpalen. Want dáárvoor is de kerk er. We hebben de kerk (en de gemeente van Jezus Christus) nodig. Die kerk is van onschatbare waarde, heel ons leven, op zondag, doordeweeks, op gedenkwaardige momenten. Gisteren, vandaag én morgen! Voor het werk van de kerk is natuurlijk wél geld nodig. En dat hebt u gelukkig dit jaar weer in ruime mate gegeven. Voor het jaar 2013 mochten we, dankzij uw betrokkenheid bij onze kerk € 245.000 aan toezeggingen voor de actie Kerkbalans 2013 ontvangen. Met dat bedrag en uw niet toegezegde maar wel ontvangen bijdragen wordt een groot gedeelte van de reguliere kosten voor de instandhouding van de eredienst gedekt.

Voor het jaar 2014 is voor het eerst een begroting gemaakt van de gefuseerde Protestantse Gemeente te Breda, dus de voormalige Protestantse Gemeente te Breda samen met de voormalige Evanglisch-Lutherse Gemeente te Breda e.o. Deze begroting laat een tekort zien van ca. € 145.000. Voor meer informatie over de begroting 2014 verwijzen we u naar elders in dit nummer van S'Amen. Het kan niet anders dan dat dit verwachte tekort voor 2014 ook ons zorgen baart. Als ouderling rentmeesters van uw gemeente doen we dan ook een dringend beroep op u om stil te staan bij uw financiële bijdrage en verzoeken wij u een bijdrage te gaan geven of uw bijdrage te verhogen, als u het missen kunt natuurlijk. Vanaf midden januari 2014 komt een vrijwilliger van de actie Kerkbalans twee maal bij u langs. Eerst om de u de bekende Kerkbalans enveloppe te overhandigen en ongeveer twee weken daarna opnieuw om uw (hopelijk positieve) antwoord weer op te halen. In de Kerkbalans enveloppe treft u een informatiefolder aan over het werk en een beknopt financieel beeld van onze PGB. Op de bijgesloten antwoordstrook kunt u aangeven hoeveel u in 2014 denkt te kunnen bijdragen aan het plaatselijk kerkenwerk in Breda. U kunt deze strook in de eveneens bijgesloten antwoordenveloppe doen, liefst voordat de Kerkbalans vrijwilliger weer bij u aanbelt. Ook al is uw band met de PGB in de loop van de jaren wellicht wat minder geworden, u weet dat u er altijd op kunt terugvallen. Geven aan de kerk geeft daarom voldoening. Want u investeert in iets dat van blijvende waarde is!

Jan Noordermeer Voorzitter Werkgroep Aktie Kerkbalans

Voor meer informatie over Noorderlicht kunt u terecht op de website www.noorderlichtbreda.nl Volg hen op Facebook: Noorderlicht Breda

Huisaltaartjes van luciferdoosjes Dit najaar vond in de Lutherse Kerk de cursus ‘In het licht van de nieuwe maan plaats’. Een cursus om mee te leven met gang van het jaar. In de Joodse traditie wordt de nieuwe maan gevierd en bij de toenemende, volle en afnemende maan wordt een gebed of zegen uitgesproken. Het eind van de maanmaand is een moment van inkeer. Deze Joodse maanfasen structureerden de cursus. Ook de feest- en heiligendagen in het najaar kregen een plaats. In het najaar wordt het donker en het weer somber. De feesten steunen ons om ons te richten op het licht en het goede in de mens. Het feest van Sint Maarten maakt ons open voor kinderen, Sinterklaas voor geven en ontvangen en Sint Cécilia voor de vreugde van muziek, die ons dichtbij God en de hemel kan brengen. Op Sint Barbara, op 4 december, zetten mensen vroeger in sommige streken in Nederland een bloesemtak

10

S’amen neer in de kelder. Die tak stond op 25 december in bloei: lente in de diepe duisternis. Eén van de activiteiten in de cursus was het maken van een mini huisaltaartje van een luciferdoosje. Op de achterwand konden verschillende afbeeldingen neergezet worden: schilderijen van feestdagen en van heiligen in het najaar. Een altaartje neerzetten met zo’n afbeelding en een waxinelichtje erbij om toe te leven naar een feest of op de naamdag van een heilige, helpt om bewust mee te leven met de innerlijke betekenis van die dagen. In mei hebben we een workshop voor het maken van een reisaltaar op het programma staan.

Het doel van de avond was niet om mensen in hun overtuigingen te bevestigen of te veranderen, en dat zal ook niet gebeurd zijn. We hopen wel dat de avond heeft bereikt dat de aanwezige beter weten waar het over gaat bij het gebruik van tarotkaarten in het programma van het Noorderlicht. Voor andere vragen bleek deze avond geen tijd meer. Sommige aanwezigen hadden ook wel van gedachten willen wisselen over andere onderdelen van het Noorderlichtaanbod, zoals de maanfeesten en omgang met voorouders. Maar het gesprek rond de tarotkaarten nam alle beschikbare tijd in beslag. De toezegging van die avond blijft gelden: als er voldoende belangstelling blijkt, dan houden we ook over die andere thema’s een gespreksavond. Het verzoek is om uw belangstelling voor en vervolggesprek kenbaar te maken vóór 10 januari bij [email protected] of via 06-42466335 Met dank aan alle gespreksgenoten,

ds. Wim Bisschop voorz. werkgroep Noorderlicht

Uitnodiging

Betrokken zijn bij de kerk in Breda Berthe van Soest [email protected]

06-47159741

Over de tarot en het Noorderlicht Op woensdag 27 november vond in de Markuskerk een gespreksavond plaats over het programma van het Noorderlicht, meer in het bijzonder over het gebruik van tarotkaarten. Want voor het gevoel van veel mensen raken tarotkaarten aan een occulte en gevaarlijke wereld. Daar moet je als christelijke kerk toch niks mee te maken willen hebben…… Of ligt het allemaal net iets genuanceerder en wordt ook binnen onze christelijke gemeente daar heel anders over gedacht? In elk geval: volop reden voor ontmoeting en gesprek. In een stevige en openhartige discussie werden de verschillende standpunten naar voren gebracht. Daarbij bleek oprechte moeite en vragen bij de gang van zaken, er was ook zeker sprake van zorg rond het beeld en de naam van onze kerk. Soms bleek ook dat posities berusten op beeldvorming vanuit het verleden of vanuit heel andere omgevingen dan die van het Noorderlicht. Duidelijk werd ook dat verschillende posities en reacties meer een emotionele lading hadden Terwijl de één en er niets van moet hebben, voelt een ander zich er juist door aangesproken. Nog anderen hebben de verhelderende werking van het gebruik van tarotkaarten aan den lijve ervaren. In de loop van de avond werd ook duidelijk gemaakt dat de tarotkaarten in het programma van het Noorderlicht vooral als “instrument”, als middel worden gebruikt. Dus los van enige ‘magische’ waarde en dat de kaarten alleen worden aangewend in het kader van de christelijke waarden en normen waar ook het Noorderlicht voor staat. Op het eind van de avond kwamen ook nog enkele tarotkaarten op tafel en dat had bij menigeen een ontwapend effect: is dit nou alles? Maken we ons daar zo druk over…

Enige tijd geleden is een groep mensen op enthousiaste wijze in gesprek gegaan over ‘kerken in Breda’. Over wat ‘kerken’ inhoud, over hoe ‘niet kerkenden’ te betrekken bij al het moois wat in en vanuit de Bredase kerken plaats vindt en over nog veel meer. Het was een inspirerende avond met mensen uit alle Bredase PKN kerken. Deze avond geven we graag een vervolg, per kerk. De planning voor de eerste 2 avonden is als volgt:

 

16 januari locatie: Lucaskerk, aanvang 20:00 uur (inloop vanaf 19:45 uur) 30 januari locatie: Markuskerk, aanvang 20:00 uur (inloop vanaf 19:45 uur)

De avonden in de Johanneskerk en de Lutherse kerk worden in de volgende S’Amen aangekondigd. Om een inschatting van het aantal aanwezigen te kunnen maken vraag ik u zich bij mij aan te melden ([email protected] / 06-34828476). Blijkt uw komst pas op het laatste moment, ook super, u bent van harte welkom! Graag tot 16 of 30 januari.

Jurgen Obbens

Volle Zaal Vianden bij de Bredase Bijbel Quiz Zaal Vianden in Ginneken biedt een warme ontvangst en een grote zaal voor de vele deelnemers aan de Bredase Bijbel Quiz. Medewerkers van het Amphiaziekenhuis, de Raad van Kerken, een team met prominenten, het CDA; er is een grote verscheidenheid aan teams. Bij binnenkomst vertelt een ervaren Bijbelquizer tegen een nieuwkomer dat deze quiz 'het evenement van jaar' is. Bij aanvang blijkt dat meerdere deelnemers van buiten Breda komen. Er is zelfs een volledig team uit Kaatsheuvel. Deze groepen zijn enigszins in het nadeel bij Bredase vragen. Ton van Prooijen opent met een

11

S’amen opvallend korte brief van de apostel Paulus aan de Christenen van Breda.

Nieuwe collectebonnen Al geruime tijd kunt u collectebonnen krijgen in vellen van bonnen met een waarde van € 0,60 of €1,20 per bon. Gezien de geldontwaarding heeft het College van Kerkrentmeesters besloten deze nominale waarden te verhogen tot € 0,75 resp. € 1,50. Dat betekent dat u vanaf 1 januari 2014 collectebonnen kunt bestellen door storting of overschrijving van € 15 of € 30 (of veelvouden daarvan) op bankrekening NL91ABNA052027867 t.n.v. de Protestantse Gemeente te Breda.

Namens het College van Kerkrentmeesters, Pieter Flach

De eerste vragen verrassen meteen. In filmpjes, opgenomen door de omroep BredaNu, presenteren bekende Bredanaars gedichten, die een link met de Bijbel hebben. Burgemeester Peter van de Velden, presentatrice Hélène Henriks en DJ Cor Fijneman lezen een gedicht en versterken het Bredase karakter van de quiz. Aanvankelijk lijkt de anagrammenronde onbegonnen werk. De letters van visitekaartjes moeten herschikt tot een Bijbels visitekaartje. Maar met de hint dat 'hij naar de filistijnen ging', weten veel teams "L. Last, Bioloog" om te bouwen tot "Goliat, Losbol". Deelnemers bijten zich stevig vast in deze ronde, zodat er ook tijdens de pauze aan alle tafeltjes druk gepuzzeld wordt. De presentatoren Lianne van der Wel en Rob van Uden leiden de quiz echter vlot naar de laatste ronde: Breda.

Begroting 2014 Voor het eerst sinds de fusie tussen de Protestantse Gemeente te Breda en de Evangelisch-Lutherse Gemeente te Breda e.o. in april van dit jaar, is een zogenaamde geconsolideerde begroting gemaakt voor 2014. Een samenvoeging als het ware van wat voorheen twee afzonderlijke begrotingen waren. De cijfers m.b.t. 2013 hebben dan ook betrekking op de voormalige PGB alleen en kunnen niet zonder meer vergeleken worden met de bedragen voor 2014. Deze begroting ziet er als volgt uit : Begroting

Begroting

2013

2014

Lasten Lasten kerkelijke gebouwen Afschrijvingen Pastoraat

58.854

75.000

0

0

231.309

269.803

Lasten kerkdiensten

26.520

34.000

Verpl. bijdragen

27.270

25.500

Salarissen en vergoedingen

54.045

84.138

Kosten beheer en admin.

63.096

66.500

Rentelasten/bankkosten

12.488

13.000

473.582

567.941

Baten onroerende zaken

14.000

48.700

Rentebaten en dividenden

61.166

68.465

Overige opbrengsten

15.500

18.000

Bijdragen levend geld

312.180

289.000

0

0

Totaal baten

402.846

424.165

Saldo exploitatie

-70.736

-143.776

Totaal lasten Baten Wie weet dat er achter een rode deur in de Boschstraat 'Abrahams Schootsteegje' verstopt zit. En wie weet dat Jan van Scorel de schilder is van het pas gerestaureerde schilderij 'De Kruisvinding' in de Grote Kerk. Bij de laatste vragen is er aandacht voor een nieuwe paneel in het Breda's museum 'Jezus en de Samaritaanse vrouw bij de stad Breda'. Een prachtig boek over dit bijzondere kunstwerk is het cadeau voor het team dat aan het einde van de avond de hoogste score heeft. De winnaar blijkt het team van het Stedelijk Gymnasium Breda. Omdat een Bijbelquiz niet alleen de winnaars kan belonen, krijgt de laagst geëindigde groep 'Los zand' een fraaie prijs: Gratis toegangskaarten voor het Breda's Museum. Om nog maar eens duidelijk te maken dat "de laatsten de eersten zullen zijn."

Rob van Uden

Subsidies en bijdragen

12

S’amen Toelichting Deze begroting voor 2014 laat een verwacht exploitatietekort zien van EUR 143.776, met andere woorden: wij denken dus volgend jaar ongeveer 144.000 euro meer uit te geven dan er ontvangen wordt. Dat is een erg groot verschil, maar met aanwijsbare oorzaken en voor het komende jaar op te vangen uit de stijging van het vermogen. Laat ik beginnen met de aanwijsbare oorzaken. De belangrijkste zijn : a. Het nieuwe gebruik van de Lutherse kerk. Omdat wij de Lutherse kerk het gezicht van protestants Breda in de stad willen laten zijn en die kerk optimaal willen gebruiken/exploiteren, is besloten een 50% locatie manager voor de Lutherse kerk aan te trekken. Deze is aangesteld voor 2 jaar met de doelstelling om na verloop van tijd tenminste de kosten van die functie terug te verdienen uit de extra opbrengsten. De verwachting is dat dit in 2014 nog in een aanloopverlies van ca. EUR 16.000 resulteert. Ook hebben wij het arbeidscontract met de koster in overeenstemming gebracht met de regelingen van de Protestantse Kerken in Nederland en iets aangepast voor het verwachte gebruik van de Lutherse kerk. Dat betekent een kostenverhoging van ongeveer EUR 10.000 in 2014. Voor de duidelijkheid : deze uitgaven zijn (na enige tijd) aan te passen als wij als wij onze doelen voor het gebruik van de Lutherse kerk niet of maar ten dele halen. b. Missionaire activiteiten van het Noorderlicht. In de begroting is er van uitgegaan dat in 2014 de missionaire ambities worden ondersteund door een 50% medewerker. Of de besluitvorming inderdaad tot deze lasten leidt, weten wij pas nadat de Algemene Kerkenraad (na een positief advies van het College van Kerkrentmeesters) eind dit jaar een besluit daartoe genomen heeft en het zicht op een eventuele subsidie concreet geworden is. In het exploitatietekort is voorzichtigheidshalve hiervoor een effect van EUR 17.000 opgenomen. Dit kan in werkelijkheid lager uitvallen. c. Studentenpastoraat. Het contract tussen de dienstenorganisatie van de PKN (die 80% van het salaris van de studentenpastor betaalt) en de PGB is met 1 jaar verlengd. Dit leidt tot een (negatief) effect op het exploitatietekort van EUR 6.000. Maar daarvoor heeft Breda wel een pastoraat onder studenten. d. Gemeentepastoraat, gebouwen en organisatie. Na aftrek van bovengenoemde posten verklaren de kosten van gemeentepastoraat (inclusief jeugdwerk) en overige missionaire activiteiten, gebouwen en organisatie ongeveer EUR 95.000 van het exploitatietekort. Dit is mede het gevolg van stijgende kosten en de voortdurende daling van de bijdragen uit levend geld (vrijwillige bijdragen en collecten), die volgens de raming in 2014 ongeveer EUR 25.000 lager zullen zijn dan in 2013. En er zijn geen signalen dat deze trend zal verbeteren. Integendeel, vrijwel alle deskundigen verwachten een steeds groter wordende daling in de vrijwillige bijdragen. Hier ligt dus het échte financiële probleem. Dan het vermogen. In 2013 is het vermogen van de Protestantse Gemeente te Breda aanmerkelijk toegenomen : 1. Door de fusie met de Evangelisch-Lutherse Gemeente. Op 31 december 2012 bedroeg het zichtbare vermogen van de Evangelisch-Lutherse Gemeente ca. EUR 170.000. Daarnaast is er een aanzienlijk onzichtbaar vermogen in de vorm van een thans volledig gerestaureerde kerk. Deze vermogens

zijn door de fusie uiteraard gevoegd bij het vermogen van de voormalige Protestantse Gemeente. 2. Door de verkoop van de begraafplaats. De voormalige Protestantse Gemeente was eigenaar van de begraafplaats aan de Haagweg in Princenhage. De boekwaarde was nihil, maar bij verkoop was de opbrengst EUR 400.000. 3. Er zijn 2 panden verkocht. De voormalige pastorie aan de Everdonk en het pand aan de Biesdonk zijn in 2013 verkocht. Het eerste leverde een boekwinst op van EUR 201.000, bij het tweede was de boekwinst EUR 56.000. Kortom, wij hadden een sterke vermogenspositie, die in 2013 verder is verbeterd. Dat brengt mij op het exploitatietekort. Dat is groot, te groot. En eigenlijk alleen dankzij een versterkte vermogenspositie in 2014 nog te dragen. Maar niettemin buitengewoon zorgelijk in de ogen van College van Kerkrentmeesters en Algemene Kerkenraad (en wellicht ook in die van anderen). Want het wordt in belangrijke mate veroorzaakt door de kosten van gemeentepastoraat, organisatie en gebouwen. Deze kosten zijn voor het grootste deel structureel en stijgend, waartegenover sterk(er) dalende vrijwillige bijdragen en collecten staan. Bezuinigingen via de “kaasschaaf methode” zijn o.i. niet meer mogelijk en dus kunnen alleen ingrijpende maatregelen een oplossing bieden. Ook om deze reden heeft de Algemene Kerkenraad al geruime tijd geleden de Toekomstgroep ingesteld, die zich buigt over de vraag hoe wij in 2016 en later in Breda kerk willen zijn, ook op een financieel verantwoorde manier. Deze Toekomstgroep heeft in augustus haar eerste gedachten gepresenteerd en de vervolgopdracht gekregen om deze gedachten verder uit te werken, waarbij in hoge mate gelet moet worden op de haalbaarheid van de scenario’s. Een volgende tussenrapportage is voorzien in het voorjaar van 2014. Met ombuigingen kunnen wij volgens het College van Kerkrentmeesters echter niet wachten totdat de Toekomstgroep is uitgedacht en de daaruit voortvloeiende besluiten vaststaan. Daar is de Algemene Kerkenraad het mee eens. Telkens als er beslissingen genomen moeten worden die uitgaven voor 1 of meer jaren vergen, zal er, ondanks eerdere besluiten en meerjarenbegroting, opnieuw gekeken moeten worden naar de financiële gevolgen van dat besluit. Tot slot een relativerende opmerking. We moeten door een groot tekort niet in de kramp schieten om geen uitgaven meer te durven doen die bijdragen aan het elan in onze gemeente. Zo moet een lustrum gevierd kunnen worden en hoeven we bijvoorbeeld niet te stoppen met het organiseren van een vrijwilligersavond. Mogelijk geven de begroting en de toelichting aanleiding tot vragen of opmerkingen. Als u die heeft, ben ik graag bereid daarop in te gaan.

Pieter Flach Penningmeester van het College van Kerkrentmeesters van de Protestantse Gemeente te Breda. 5208061 [email protected] Vervolg Algemeen Kerkelijk Nieuws met nieuws van het Nederlands Bijbelgenootschap op pagina 17.

13

S’amen

Vorming en Toerusting Totaal programma met verschillende lezingen, bijeenkomsten, films en activiteiten aangeboden door de samenwerkende kerken in Breda van januari tot juli 2014

Januari

muurschilderingen van de Italiaanse kunstenaar Giotto di Bondone (1290 - 1295), over de verhalen van Franciscus en zijn gezellen.

Woensdag 8 januari Markuskerk, aanvang 20:00 uur

Donderdag 23 januari: start in Prinsenbeek

Kind en verlies

Geloofscursus Opnieuw beginnen

Verlies, rouw, kinderen en geloof, een moeilijk onderwerp, omdat het ons zo raakt. En omdat we niet willen dat kinderen veel verdriet hebben. Rouw is een proces dat op gang komt na een verlies. Dit proces gaat bij kinderen anders in zijn werk dan bij volwassenen. Maar hoe werkt dat dan precies? En wat kun je doen voor en met kinderen? Veel volwassenen denken dat kinderen alleen rouwen bij een sterfgeval. Maar ook bij een verhuizing, na een echtscheiding en bij het gemis van een dier is er bij kinderen vaak sprake van een rouwproces. Op deze avond heeft Danielle van Drongelen, jeugdwerker van de PG Breda een ervaringsdeskundige uitgenodigd.

Op donderdagavond 23 januari starten we met de zesweekse geloofscursus “Opnieuw Beginnen" in het Kruispunt. Deze cursus wil ruimte bieden aan mensen van binnen en buiten de kerk. Aan mensen die zoeken naar zin, inspiratie en vernieuwing in hun leven en daartoe de christelijke traditie willen verkennen. En aan mensen die zoeken naar een nieuw begin in hun geloof of hun geloof meer willen verbinden met hun dagelijks leven.

Hanneke Mosterd is een inspirerende leerkracht. Door haar afstuderen in ‘kind en verlies’ is ze zowel op school als in haar kerk in Waalwijk verantwoordelijk voor dit onderwerp. Ze geeft deze avond praktische tips, vertelt hoe kinderen omgaan met verlies en laat zien (ook met allerlei materialen) wat je als kerk, school of thuis kunt betekenen voor kinderen in de leeftijd van 4-12 jaar. Woensdag 15 januari Lucaskerk, aanvang 20:00 uur

Rob van Uden over Franciscus van Assisi

Rob van Uden is pastor-diaken in de Rooms Katholieke Kerk en is door velen gekend als verteller van verhalen. Hij zal deze avond legendes over Franiciscus van Assisi (1182 1226) vertellen. De verhalen zijn vooral afkomstig uit de Fioretti, een verhalenbundel die is geschreven in de 14e eeuw. De verhalen weerspiegelen op een onovertroffen manier het middeleeuwse volksleven en laten zien hoe het leven van Franciscus gericht is op de navolging van Jezus Christus. Rob van Uden zal in zijn vertelling niets afdoen aan het volkse en legendarische karakter van de verhalen, maar juist de verrassingen van de kleurrijke details uitvergroten en zichtbaar maken. Door hun beeldend karakter blijven deze verhalen een bron van inspiratie, zelfs in de actualiteit van onze samenleving. Tussen de vrome en humoristische verhalen is steeds een meditatieve pauze met muziek en lichtbeelden van

De cursusdata en bijbehorende onderwerpen zijn:  23 januari Godsbeelden  6 februari Geloven  20 februari Jezus van Nazareth  13 maart Vergeving en Heling  27 maart Leven en Toekomst  10 april de Heilige Geest. Elke cursusavond is er een inleiding door een spreker, waarna er gelegenheid is om in kleine groepen hierover door te praten. Ook is er iedere avond een meditatief moment. Daarnaast is er op de vierde en zesde avond een korte viering. Het verdient sterke voorkeur om de cursus in zijn geheel te volgen, omdat de onderwerpen van de avonden op elkaar voortbouwen en we ook als groep een weg gaan met elkaar. Het werkboek dat u krijgt is te gebruiken om ook thuis bij het thema van de betreffende avond stil te staan. De avonden zijn van 19.30 uur tot 22.00 uur. De kosten zijn € 20,00 per persoon voor de cursus. Hiervoor ontvangt u het werkboek en koffie/thee/drankje. Aanmelden voor de cursus voor 15 januari 2014. Deze cursus wordt gegeven in een samenwerking van de Protestantse Kerk Prinsenbeek met de Rooms-Katholieke Nazarethparochie in Breda-West en de parochie Onze Lieve Vrouw ten Hemelopneming in Prinsenbeek o.l.v. pastor Adrie Lint en ds. Evelyn Quaak-Kloet. Plaats: het Kruispunt, Harmonielaan 24 te Prinsenbeek. Voor vragen en aanmelding: [email protected] of dhr. Gerard van Wingerden 076-5414146

14

S’amen

Februari Zondag 2 februari Lutherse Kerk, aanvang 14:00 uur

Maria Lichtmis – ritueel van de prille lente

Begin februari neemt de zon in kracht toe. Diep in de aarde ontwaken de zaden. De prille lente is begonnen. Zien doen we dat niet, het gebeurt. Vertrouw je toe aan het mysterie van geloven. Laat je liggend of zittend in de crypte van de Lutherse Kerk meevoeren op de klanken van de buffalodrum om te laten ontwaken wat je wilt laten groeien. Vier de toenemende kracht van de zon in een kaarsenprocessie en laat je ontroeren door het verhaal over de oude Anna en Simeon. High Tea tot besluit. Van 14:00 uur – 15:30 uur Crypte Lutherse Kerk, Veemarktstraat 11 Breda Opgave: [email protected] Donderdag 6 februari Lutherse Kerk, aanvang 19:30 uur

Lichter leven

‘Lichter leven’ is het thema van de maand van de spiritualiteit, die loopt van 10 januari tot 9 februari 2014. De maand van de spiritualiteit is landelijk en heeft de KRO, Trouw en het tijdschrift ZIN als partners. Voor meer info over de MvdS: www.maandvandespiritualiteit.nl Ook de lutherse Kerk organiseert een activiteit in de maand van de spiritualiteit: ‘Hoe laat Rembrandt zijn licht op ons schijnen?’ Rembrandt van Rijn is beroemd geworden door de lichtval in zijn schilderijen. In zijn werk ‘De verloren zoon’ komt die lichtval goed tot uiting: de werking van het licht, onderstreept de inhoud van het verhaal. Wij willen graag, met Rembrandt, ons licht laten schijnen op de drie hoofdpersonen in het schilderij; de vader, de verloren zoon én de gebleven zoon. We gaan het schilderij verkennen: welke aspecten van ieder zien wij? Welke van die aspecten herkennen we bij onszelf ? We doen deze verkenning met beelden van het schilderij, we putten uit het boek ‘Eindelijk thuis’ van Henri Nouwen en we gaan met elkaar in gesprek. Op deze manier gaat het verhaal in bredere en diepere zin voor ons leven. De avond wordt begeleid door Marlies Schulz, dominee van de Lutherse gemeente en Myriam Verwiel, trainer en coach. U bent van harte welkom, wel graag even aanmelden bij: [email protected] Datum: donderdag 6 februari Tijd: 19:30 uur Locatie: Crypte Lutherse Kerk, ingang Veemarktstraat 3 Entree: € 5,Zondag 9 februari Lutherse Kerk, aanvang 20:00 uur

Stadsverlichting: Verander de wereld vanuit je huiskamer Vanaf 9 februari is er ook stadsverlichting in de Lutherse Kerk. In Nederland zijn er op dit moment 668 huiskamers

waar elke tweede zondag van de maand van 20:00 tot 21:00 uur mensen bij elkaar komen om te mediteren voor vrede en geweldloosheid. Stadsverlichting is een initiatief om een cultuur van tolerantie en liefde te stimuleren. Om dit mogelijk te maken, vragen we mensen om plaatsen in de stad open te stellen voor meditatie of om een huiskamer te bezoeken. Als mensen samen stil zijn, hebben zij een harmoniserend effect op hun omgeving, zo blijkt uit onderzoek. In steden waar regelmatig wordt gemediteerd, is er minder criminaliteit, is het minder druk op de spoedeisende hulp en zijn minder verkeersongevallen. Voor een betere wereld hoef je de straat niet op. Je bent effectiever als je samen stil bent. In een tijd van verharding, individualisme en elkaar buitensluiten, wil Stadsverlichting een cultuur van samenhorigheid stimuleren: oases waar mensen welkom zijn voor een uur stilte, liefde en ontspanning, zodat zij zich weer thuis kunnen voelen – bij zichzelf, elkaar en in hun leefomgeving. Daarvoor gaan wij elke tweede zondag van de maand consistoriekamer van de Lutherse kerk als ‘huiskamer van de stad’ open stellen. U bent van harte welkom! Ook op zondag 9 maart, 13 april, 11 mei Lutherse Kerk, 20:00 – 21:00 uur (ingang via Stadserf 3) Graag aanmelden op: [email protected] Maandag 10 februari Michaelkerk, aanvang 19:30 uur

Filmavond: Amour

Drama van Michael Haneke over een bejaard echtpaar, waarvan de vrouw een herseninfarct krijgt en langzaam aftakelt onder de ogen van haar echtgenoot. De twee gepensioneerde muziekleraren Georges en Anne wonen in Parijs. Hun dochter, ook een musicus, woont met haar gezin in het buitenland. Op een dag krijgt Anne een herseninfarct. Hierdoor raakt ze aan één kant van haar lichaam verlamd. Dit stelt de relatie tussen Georges, Anne en hun dochter behoorlijk op de proef. Een ontroerende film over de liefde van een echtpaar dat vecht tegen de genadeloze klappen die de ouderdom uitdeelt. Dit drama werd genomineerd voor vijf Oscars en won het beeldje in de categorie Beste Buitenlandse Film. Daarnaast kreeg de Oostenrijkse regisseur Michael Haneke voor deze film de Gouden Palm overhandigd op het filmfestival van Cannes in 2012. Drie jaar eerder won hij dezelfde prijs met 'Das weiße Band'. Plaats: Michael kerk Hooghout 67, Breda Tijd : 19:30 - 22:00 uur Woensdag 19 februari Lucaskerk, aanvang 20:00 uur

Portretten van Bijbelse vrouwen

Anneke Kaai- van Wijngaarden, predikantsvrouw, werd geboren op 5 februari 1951 te Naarden. Haar opleiding heeft ze genoten aan de Gooise Academie voor Beeldende Kunsten en ze vervolgde haar studie aan de Gerrit Rietveld Academie te Amsterdam. Anneke Kaai verbeeldt in haar schilderwerken

15

S’amen haar emoties die ontstaan zijn naar aanleiding van gedeelten uit de Bijbel of aanverwante thema's. Zij weet zich hierin afhankelijk van God en geleid door de Geest. Anneke Kaai wil de oude relatie tussen kerk en kunst herstellen. Vroeger werd kunst in de kerken aangebracht om de mensen die niet konden lezen de Bijbelverhalen te leren. In de huidige beeldcultuur kan kunst de mens bepalen bij de hogere waarden in het leven. Kunst opent gesprekken, zet de mens in beweging, troost, bemoedigt en kan de relatie tot God en Christus doen ontvlammen of versterken. Van 2006 tot 2009 heeft de kunstenares zich verdiept in de emoties en karaktereigenschappen van vrouwen uit de Bijbel. Zo kwam een serie van Portretten van Bijbelse Vrouwen (30) stand. Over deze serie komt Anneke Kaai een avond verzorgen. Woensdag 26 februari Johanneskerk, aanvang 19:30 uur

Filmavond: Hannah Arendt De Duits-Joodse filosofe Hannah Arendt (Barbara Sukowa) vlucht voor de nazi's naar Amerika. Wanneer zij, als journalist voor The New Yorker, naar Israël reist om het proces van Eichmann te verslaan, maakt zij met haar artikelen en boek een enorme controverse los. De film concentreert zich op de bekendste periode uit het leven van Arendt, gespeeld door Barbara Sukowa: haar niet onomstreden en invloedrijke verslag van de zaak Eichmann voor het Amerikaanse tijdschrift The New Yorker. Dit werd uiteindelijk haar boek 'Eichmann in Jeruzalem'. In de rechtszaal in Jeruzalem zien we hoe ze luistert naar het verhoor van Eichmann. Daar omheen volgen we haar gesprekken met vrienden en collega's in New York over de zaak en zien we hoe het verzet en de bedreigingen tegen Arendt steeds verder toenemen. Arendt verandert van gerespecteerde denker in een soort staatsvijand als ze het, in de ogen van veel Joden, voor Eichmann opneemt in haar stukken. Ze schrijft dat hij geen antisemiet was, maar een man die slechts bevelen uitvoerde.

Maart

Iedereen heeft wel eens gehoord van “Gregoriaans” maar waar komt dat dan vandaan? En de Diabolus in Musica, hoe zit dat? Komt dit tegenwoordig ook nog voor? Dit keer staat de muziek in de kerk centraal. De wisselwerking van de tekst en muziek heeft een ontwikkeling in gang gezet. Deze gaat tot op de dag vandaag nog door en is o.a. terug te horen in onze wekelijkse kerkdiensten. Een leerhuis-avond als een audiovisuele ontdekkingsreis in de kerkmuziek van alle tijden. Zondag 23 maart Lutherse Kerk, aanvang 14:00 uur

Lenteritueel – Opnieuw bloeien

De lente geeft de belofte van nieuwe bloei. Kale wintertakken worden zachtgroen. Maak in dit ritueel de overgang van de winter naar de lente, zodat de lente in je tenen komt. Verhalen van Sara en Hanna leiden ons. High Tea tot besluit. Opgave: [email protected] Van 14:00 – 15:30 uur

April Woensdag 2 april Lutherse Kerk, aanvang 20:00 uur

‘Kiezen waarvoor: Bijbelse voorbeelden en alledaagse realiteit’

Wij zijn op zoek naar betekenis voor ons dagelijks leven. Niets lijkt bijna meer vanzelfsprekend; voortdurend maken we op de werkvloer en in het privéleven keuzes. Hoe kan ik me verder ontwikkelen? Welke baan past bij mij? Wat wil ik bereiken en met wie? Hoe verdeel ik mijn tijd tussen werk en privé? Is het leven dan een project van ‘werken aan jezelf’ waarbij succes en falen afhankelijk van je eigen inzet? Is ons leven maakbaar dus? Bij al die vragen zoeken we richting, zoeken we naar een visie of een geloof die ons kunnen helpen om richting te kiezen. En om balans te vinden te midden van alle drukte en mogelijke keuzes. Kan de bijbel en kunnen Bijbelse voorbeelden ons helpen bij deze alledaagse keuzes? Daarover willen we op 2 april het gesprek met elkaar aangaan. We zoeken nog een spreker die actief is in kerk én maatschappij, maar we zijn ook erg geïnteresseerd in úw inbreng en ervaringen.”

Woensdag 19 maart Lucaskerk, aanvang 20:00 uur

Ontwikkeling van de muziek in de kerk Een audiovisuele ontdekkingsreis met Annemieke Meijdam en Wim Willems. Altijd al willen weten waarom we geen glorialied zingen in de vastentijd? Of waarom wij in de protestantse kerk geen Latijn zingen? Bestaat er ook christelijke hardrock en hoe klinkt dat dan?

Woensdag 9 april Markuskerk, aanvang 20:00 uur

La Divina Tragedia

‘La Divina Tragedia’ is een eigentijds antwoord op Dante’s ‘La Divina Commedia’ en zijn verbeelding van hel en paradijs. Een zoektocht naar zingeving in een wereld die zijn morele kompas verloren heeft. Dit was een beeldententoonstelling in 2012 met video’s van Fransje Povel - Speleers en Silvester Povel. ‘La Divina Commedia’ is het middeleeuwse meesterwerk waarin de dichter Dante een spirituele reis maakt

16

S’amen door het hiernamaals, het rijk van de doden. Dante daalt af naar de hel en beschrijft de verschrikkingen die de zondaars daar te verduren hebben en waar ze voor eeuwig gestraft worden. Dan klimt hij de Louteringsberg op en ontmoet de gestorvenen die nog hoop koesteren op het paradijs, en tenslotte belandt hij in de Hemel bij de engelen en de gelukzaligen en ziet hij zijn grote liefde terug, Beatrice. Dit prachtige gedicht wordt nog steeds als opera opgevoerd. Ook talrijke beeldende kunstenaars over de hele wereld werden door dit gedicht geïnspireerd , zoals Botticelli, Gustave Doré en Salvador Dali. Maar wat Dante verbeeldt, daar wordt niet meer in geloofd. Voor veel mensen in de westerse maatschappij bestaat er geen hiernamaals, geen hel en geen hemel. De verrezen Christus als verlosser van de mensheid is verdreven door de Paashaas met zijn mandje met eieren. Maar de tragedie is wel dat de huidige westerse maatschappij stuurloos is geworden en in morele ontreddering is achtergebleven. Overconsumptie, hedonisme, geld en seks, daar draait het om. Met groot technisch vernuft wordt een paradijs op aarde gebouwd waarin de mens steeds meer in een virtuele wereld woont, de aarde wordt uitgeput en de armoede blijft. Waarin de dood wordt uitgesteld door vaak onmenselijke medische ingrepen, maar nooit kan worden overwonnen. De paradox van de vooruitgang. Toch blijft de mens zoeken naar zingeving, naar een dimensie in het bestaan die boven hemzelf uitgaat. De video en misschien enkele objecten zouden kunnen passen op de avond of (nog beter) in de hal en tuin van de kerk gedurende de week waarin deze avond valt. Woensdag 16 april Lucaskerk, aanvang 20:00 uur

Vastenmaaltijd en passiemuziek Midden in de Goede Week houden we vastenmaaltijd. Dat klinkt als een merkwaardige combinatie: vasten en eten, maar het werkt wel. Een sobere maaltijd met ruimte voor bezinning en delen en stilstaan bij anderen. Onze diakenen verzorgen deze maaltijd en vertellen over een goed doel. Na de maaltijd begint om half acht de laatste vesper in de veertig dagen. En om acht uur begint de maandelijkse leerhuisavond. Die zal zeker in het teken staan van het nabije paasfeest en alles wat meeklinkt aan lijden, bezinning en hoop op een nieuw begin. We verwachten dat passiemuziek en dans een belangrijk onderdeel van deze avond zullen zijn. Goede Vrijdag 18 april Lutherse Kerk, aanvang 20:30 uur

Kruisweg lopen – ritueel van troost De laatste weg van Jezus met zijn kruis lopen, is een oud ritueel. Het lopen van de kruisweg brengt je bij jezelf, bij je verdriet, je mededogen en bij je kracht. De kruisweg brengt troost. Daal stap voor stap af naar de crypte van de Lutherse Kerk en sta ondertussen stil bij lantaarns waarop de momenten op de laatste weg van Jezus staan afgebeeld. Ween mee met de vrouwen van Jeruzalem en kom in contact met je compassie. Als je wil kan je tijdens de kruisweg meedoen met ‘keenen’, een Ierse manier van rouwklagen. Opgave: [email protected]

Mei Zondag 18 mei, aanvang 14:15 uur

Pelgrimstocht – Van Ulvenhout tot de Sint Jacobskapel te Galder Maak je hoofd leeg en geniet van het fluitenkruid langs de oever van de Mark op weg naar de Sint-Jacobskapel in Galder. Legenden en wijsheid van Sint Jacobus begeleiden je op je weg. De tocht is 4.8 km lang. Start: 14:15 uur, Bushalte Vlasaard, bij Molenstraat 66, Ulvenhout Einde: Rond 17:00 uur bij de Jacobskapel, Sint Jacobsstraat 2, Galder. Een auto brengt je terug naar Ulvenhout of Breda. Opgave: [email protected] Woensdag 21 mei Lucaskerk, aanvang 20:00 uur

Wat doe ik hier in GODSNAAM?

In de zomer van 2013 verscheen een boekje van Carel ter Linden (bekend als ‘hof predikant’) met de uitdagende titel: “wat doe ik hier in Godsnaam”. Hij was zelf uitgedaagd door vragen als: Wat zou u antwoorden op de vraag wat u zelf gelooft? Denkt u nog hetzelfde als vroeger? Of: wat zou u willen doorgeven aan uw kleinkinderen? Zo ontstond een zoektocht naar de betekenis van het leven en naar veranderend geloof. Aan de hand van enkele onderwerpen (zoals schepping, ziekte en lijden, wonderverhalen) schetst Ter Linden hoe in de loop van een mensenleven “het geloof” kan veranderen, en hoe geloofsinhoud een andere betekenis kan krijgen. Dat heeft ook gevolgen voor de omgang met de Bijbelse verhalen en voor de beleving van onze dagelijkse werkelijkheid. Het boek is een prikkelende bijdrage voor de zoektocht naar een eigen antwoord. Voor het bijwonen van deze leerhuisavond is het lezen van het boekje geen voorwaarde, maar het helpt wel om deel te nemen aan het gesprek.

Juni Juni, Lutherse Kerk, aanvang 19:30 uur

Je eigen reisaltaar In deze bijeenkomst maak je een reisaltaar. Om mee te kunnen nemen wat je kracht geeft, wat je dankbaar maakt en wat je dierbaar is. Het kan ook op de vensterbank staan. Precieze datum kunt u later terugvinden in S’Amen van mei, tijd 19:30-21:30 uur Lutherse Kerk, Achtererf 3, Breda Kosten: vrijwillige bijdrage Opgave: [email protected]

17

S’amen

Kerst met de Zandtovenaar komt naar Alkmaar Zondagavond 15 december 2013 vindt het televisie-evenement ‘Kerst met de Zandtovenaar’ plaats op het Waagplein in Alkmaar. Gert van der Vijver vertelt met zijn indrukwekkende zandtekeningen opnieuw het verhaal van de geboorte van Jezus en jonge talenten en gerenommeerde artiesten zingen bekende kerstliedjes. De omroepen KRO en RKK zenden dit evenement uit tijdens de kerstdagen op Zapp en Nederland 1. Kerst met de Zandtovenaar in Alkmaar is een vervolg op de eerste editie die in 2012 werd gehouden op het Marktplein van Gouda. Deze editie was een groot succes: het evenement gold als het grootste familie-evenement rond Kerst.

Bijbelverspreiding na een ramp Als u dit leest is de media-aandacht voor de ramp op de Filipijnen wellicht al weggeëbd, maar de gevolgen van de orkaan Hayan zijn nog steeds de bittere werkelijkheid van vele Filipino’s. Leed dat hen trof en hun leven voorgoed veranderde. Onvoorstelbaar verdriet waar geen woorden voor zijn. Toch wil het Filipijns Bijbelgenootschap hét Woord verspreiden en vraagt het uw steun en uw gebed. Als er een ramp is gebeurd, is het goed dat er direct hulp op gang komt. En natuurlijk bestaat de noodhulp allereerst uit voedsel, medicijnen, drinkwater en onderdak. Maar de getroffen christenen in de Filipijnen verlangen, juist in deze situatie, ook naar de troost die ze in de Bijbel kunnen vinden. Het Filipijns Bijbelgenootschap wil mensen die behoefte hebben aan bijbels steunen, maar kan dat alleen doen als medechristenen elders in de wereld dit mogelijk maken. Vandaar dat Bijbelgenootschappen in diverse landen hiervoor een extra beroep doen op hun achterban. Wilt u een extra gift geven voor deze actie? Dat kan via www.bijbelgenootschap.nl

E

N

M

E

H

E

L

T

E

B

E

I

R

Y

S

A

V

V

G

R

A

N

D

A

V

I

D

O

A

E

U

D

G

A

B

R

I

E

L

S

G

S

T

E

R

A

E

D

I

E

U

O

P

A

L

M

A

E

L

D

S

R

E

D

R

E

H

R

E

O

T

R

S

I

U

H

N

B

A

R

U

D

T

E

R

A

Z

A

N

E

S

W

I

E

R

O

O

K

E

H

Engelen – Rendieren Herders – Schapen Michaël – Gabriël Maria – Madonna Hooi – Voederbak Nazaret – Efrata Augustus – December

Noach – David Betlehem – Betel Kaars – Ster Herodes – Pilatus Stal – Huis Kerstcadeau – Wierook Libanon – Syrië

Vul uw oplossing in op www.bijbelgenootschap.nl/prijspuzzel en maak kans op het boekje Kerst met de Zandtovenaar. Hebt u geen internet, dan kunt u uw oplossing ook per post sturen naar: Nederlands Bijbelgenootschap, Postbus 620, 2003 RP Haarlem, onder vermelding van 'Prijspuzzel Kerst’ Uiterste inzenddatum: 15 januari 2014.

Namens het Nederlands Bijbelgenootschap, Diny Fockens-Brink (Terheijden)

Diaconie Kerstherberg

Kerst speurpuzzel Van onderstaande woordparen komt er steeds één voor in het kerstevangelie (de eerste twee hoofdstukken van Matteüs of de eerste twee hoofdstukken van Lucas). Die woorden staan verborgen in het diagram (horizontaal, verticaal of diagonaal – van voor naar achter of van achter naar voor). Wanneer je de woorden wegstreept vormen de overgebleven letters woorden uit het kerstevangelie. Wat zijn die woorden en in welke Bijbeltekst kun je ze vinden? (Deze puzzel is gebaseerd op De Nieuwe Bijbelvertaling)

De kerstdagen zetten ons gevoel in beweging. Het doet iets met ons. Voor de één zijn het dagen vol warmte en gezelligheid. Anderen hebben juist liever dat die dagen weer snel voorbij zijn. De kerst kan die mensen bijvoorbeeld er pijnlijk aan herinneren dat ze eigenlijk nergens thuis zijn, eenzaam zijn, herinneren aan ruzie of wat dan ook. De kerstdagen duren dan lang, zijn eenzaam en koud. Voor al die mensen willen wij een huiskamer bieden om niet alleen te zijn. Inmiddels alweer 33 jaar geleden werd in Breda de kerstherberg in het leven geroepen. De kerstherberg is voor

18

S’amen iedereen toegankelijk en gratis. De hele dag wordt er gratis eten en drinken geserveerd. Daarnaast worden er diverse optredens aangeboden. We werken uitsluitend met vrijwilligers en giften. De kerstherberg is geopend van kerstavond 24 december 19:00 uur t/m tweede kerstdag 26 december 19:00 uur in buurthuis Gerardus Majella in de Odilia van Salmstraat 25 te Breda voor alle mensen die een beetje afleiding, een luisterend oor en gezelligheid zoeken tijdens de kerstdagen. Dag en nacht. De kerstherberg is daarmee het alternatief voor een eenzame kerst!

Dit betekent dat er in 2014 een begroot tekort is van EUR 13.060,-. Dit wordt met name veroorzaakt door minder inkomsten uit rentebaten en baten onroerende zaken sinds 2012. Dit betekent dan ook dat een klein deel van het in het verleden opgebouwen diaconale vermogen ingezet wordt voor diaconale doelen. Het College van Diakenen heeft er bewust voor gekozen om niet te gaan bezuinigen op de kernactiviteiten: het werk van de diaconale werkgroep NB en de wijkdiaconie DOS (totaal EUR 22.150,-) en de bijdrage aan het Annahuis (EUR 2.000,-). De Goede Doelen Commissie (EUR 10.000,-) is voor 5 jaar ingesteld (2010-2014) waarbij het diaconale vermogen ingezet zou worden, indien nodig. Het diaconaal quotum dat de Diaconie overmaakt naar de landelijke PKN organisatie is enerzijds gebaseerd op het aantal belijdende leden, anderzijds op inkomsten uit levend geld, uit onroerend goed en uit eventueel overig bezit van diakonieen. De inkomsten uit het diaconaal quotum zijn bestemd voor diaconaal kerkenwerk, zoals diaconaal werk op provinciaal niveau, dienst in de samenleving en oecumene (het diaconale deel) en bovendien voor ondersteunende activiteiten die het diaconaal werk mogelijk maken, zoals communicatie en fondsenwerving, synodewerk en juridische zaken. Beheer en administratie omvatten bankkosten, verzekeringen en de kosten van het Kantoor der Kerkelijke Administratie (KKA) dat de jaarrekeningen verzorgt. Dit is een organisatie zonder winstoogmerk en gericht op dienstverlening aan lokale kerken.

Namens de kernorganisatie van de Kerstherberg, Emmy Rau

Begroting Diaconie 2014 In de vergaderingen van het College van Diakenen en de Algemene Kerkenraad is de begroting voor 2014 van de Diaconie van de Protestantse Gemeente Breda vastgesteld. Met plezier kan ik u meedelen dat het College van Diakenen van de PGB in oktober voor het eerst sinds jaren weer een echte vergadering heeft gehouden. In de afgelopen jaren waren de diakenen vooral bezig in en buiten de wijk met diaconale zaken. Begroting , jaarrekening en aanverwante zaken werden vooral door het moderamen geregeld. Kerkorderlijk is het een zaak van alle diakenen en de nieuwe afspraak is dat het College van Diakenen daartoe jaarlijks twee maal bij elkaar zal komen. Ook is dit een goede gelegenheid voor informatie-uitwisseling en afstemming tussen “onder” en “boven” het spoor (diakenen Breda Midden -Zuid en diakenen Noorderbeemden).

Inkomsten (EUR) 2014 Bijdragen (collectes en giften) Uit vermogen en onroerende zaken Totaal

24.000 8.740 32.740

Uitgaven (EUR) 2014 Diaconaal quotum en contributies Beheer en administratie Diaconaal werk Totaal

5.200 4.950 35.650 45.800

In deze begroting is de ZWO niet opgenomen. De ZWO zorgt voor eigen geldwerving waarbij de inkomsten naar de projecten gaan. De begroting van de diaconale activiteiten van de Evangelisch Lutherse wijkgemeente zullen in de begroting 2015 worden opgenomen. Momenteel wordt gewerkt aan het samenvoegen van de financiële administraties. De diaconale contactgroep Breda-Wismar-Arad heeft een eigen begroting waarbij inkomsten en uitgaven in balans zijn. BWA beschikt over een bescheiden, door sponsoren bijeengebrachte, financiële buffer voor noodhulp of bijzondere uitgaven voor onze zustergemeente in Arad. Als u vragen of opmerkingen heeft kunt u contact met mij opnemen: [email protected].

Henrieke de Bruin, voorzitter College van Diakenen

Breda-Wismar-Arad Nog een verslag Zomerontmoeting 2013 in Wismar Op vrijdag 27 september vertrokken Mieke Frankfoorder, Renate Junker, Nel Vrijheid, Pieter Harder, Hannie en Daan Bouman en Bram Heringa naar Wismar. We kwamen rond kwart over vijf bij de Neue Kirche in Wismar aan. Ook 7 mensen uit Arad waren aanwezig. De Neue Kirche is de thuisbasis van de gemeente in Wismar waar we contact mee hebben. Deze kerk is na de oorlog gebouwd met bakstenen gered uit het puin van de St. Marienkirche, die in de oorlog door bombardementen zwaar beschadigd was. In de DDR-tijd zijn de restanten door de autoriteiten (tegen de zin van de kerkelijke

19

S’amen gemeente!) opgeblazen. Heden resteert alleen nog de toren van de St. Marienkirche. Deze zomerontmoeting had als thema de kunstenaar/ schrijver Ernst Barlach. De hele zaterdag stond in het teken van dit thema. Nadat we samengekomen waren in de Neue Kirche gaf een gemeentelid een inleidende lezing. Daarna vertrokken we naar Güstrow waar het atelier van Barlach met aangrenzend museum bezocht werd. Na het middageten gingen we naar het centrum van Güstrow en bezochten de Getrudenkapelle, waar na de oorlog een deel van zijn resterende werken bijeen gebracht zijn. De kunst van Barlach werd namelijk door de Nationaalsocialisten tot ‘Entartete Kunst’ verklaard en er is in de jaren dertig van staatswege veel vernietigd. Na de Eerste Wereldoorlog had Barlach voor veel kerken monumenten voor de gevallenen gemaakt. Op de schrijver van dit stukje kwamen die als behoorlijk militaristisch over, veel geüniformeerde lieden met helmen op en zo. Maar de naziautoriteiten hebben daar dus heel anders tegenaan gekeken. De toenmalige kerkelijke autoriteiten hebben zich nauwelijks verzet tegen de verwijdering van Barlach’s monumenten uit de kerken, of er zelfs van harte mee ingestemd.

Ondersteuning familie Tothpal

U kunt het hele verslag lezen www.protestantsegemeentebreda.nl

Kerstpakketten voor Arad

op

de

website:

De volgende Zomerontmoeting in 2014 zal Deo Volente in Arad zijn. Gezien de staat van de gemeente Arad zal dat een hele kluif voor hen worden. Maar de Arader waren er zeer gedecideerd in dat de Zomerontmoeting in Arad moet doorgaan.

Pieter Harder

Nieuws uit Arad Fragmenten uit de email die wij 9 november jl. van mw. Renata Tothpal uit Arad ontvangen mocht: - Hier is alles in orde, maar wij hebben nog geen bericht ontvangen over de mogelijke komende rechtszaken tegen Margarete Janto, oud-voorzitter Horvat, mijn vader en mijzelf. - Op 21 november zou Béla mogelijk overgeplaatst kunnen worden van de halfopen gevangenis in Timisoara naar de open gevangenis in Arad. Theoretisch zou hij dan ook van daaruit ‘buiten’ kunnen werken. Hiervoor moest ik op gesprek komen bij de directeur van de gevangenis in Arad. Hij vertelde mij dat terugkomen naar Arad niet het probleem is. Béla kan ook daar in de studio van de gevangenis werken, maar het is wel heel onzeker of hij in Arad ook ‘buiten’ bij een bedrijf kan werken; dit omdat hij vanwege zijn processen vele keren in de krant stond met foto en al. ‘Bekende’ personen mogen niet ‘buiten’ werken. Zijn overplaatsing is dus nog altijd onzeker. - Daarom is het ook onzeker of hij met Kerstmis 24 uur naar huis mag komen. Dat zou toch wel een tegenvaller zijn. …. - Maar hij volgt een cursus en daarvoor krijgt hij 30 dagen korting. Dat is wel heel goed en wij moeten in positieve dingen denken! - Morgen (zondag 10 november) gaat bij ons een Lutherse predikante uit Hongarije voor. Na de dienst bezoeken we met haar Béla in Timisoara. Dat is fijn. - Ik wens jullie allen een gezegende kerkdienst toe, dank voor alle hulp en ondersteuning en hartelijke groeten. Renata Tothpal.

De opbrengst van de actie ter ondersteuning van de familie Tothpal is op het moment dat ik dit schrijf hoopvol! Het gezin zal nog geruime tijd onze hulp nodig hebben en het ziet er naar uit dat wij niet tevergeefs een beroep op u doen. Wilt u meehelpen dan is uw bijdrage zeer welkom! U kunt zowel een bedrag ineens of bijvoorbeeld gedurende de periode december 2013 t/m januari 2015 maandelijks een (kleine) bijdrage overmaken op onze bankrekening NL81 INGB0002982573 onder vermelding van “project Bela”. Een predikant in Roemenië heeft een salaris tussen de € 600 en € 800 per maand en omdat zijn vrouw Renata tot nu toe een salaris heeft van ± €200,- p.mnd., hopen wij op een zodanige reactie van u dat wij dit gezin maandelijks kunnen blijven steunen met een bedrag van € 400,-.

Iets voor u? Wij zijn dringend op zoek naar een 2e penningmeester die op termijn en na een goede inwerktijd Harry Mulder zou kunnen opvolgen. Lijkt het u iets om de gelederen te komen versterken, neemt u dan contact op met Jettie Wouters, tel. 0765653988, email: [email protected] In 2009 en 2010 schreef Klaas de Bruijn het boekje ‘Mijn verhaal’ over de ontwikkelingen in de DDR. Van de aanloop naar het begin van de contacten tussen Breda en Wismar t/m de Val van de Muur in 1989. Dit boekje was zijn ‘afscheidsgeschenk’ in het voorjaar van 2010. Klaas is, zoals u wellicht nog weet, vanaf het begin (1984) betrokken geweest bij onze contactgroep, waarvan vele jaren als voorzitter. De opbrengst van dit boekje was dermate groot dat wij hiervan de afgelopen jaren kerstpakketten in Arad konden sponsoren. Ook dit jaar kunnen wij dit nog één keer doen en wij zijn Klaas dankbaar dat hij dit mogelijk maakte. Tot slot willen wij u, die de activiteiten van de Contactgroep Breda-Wismar-Arad ook dit jaar weer zo’n warm hart toedroegen, hartelijk danken en u allen Gezegende Kerstdagen toewensen en een Voorspoedig en Gezond 2014!

Mieke Frankfoorder, 5146523, [email protected]

Diakenen delen steeds meer kerstpakketten uit Decembermaand, een gezinsmaand, een feestmaand. Veel mensen hebben het druk met surprices voor de Sint, voor anderen ligt het zwaartepunt bij de Kerst. Het moet gezellig gemaakt worden en er moet veel extra’s in huis gehaald worden. Natuurlijk staat het bijwonen van de kerstnachtdienst en/of de kerstmorgendienst vaak ook op het programma. Vervolgens komt oudjaarsavond nog, de avond waarvan de voorbereiding weer de nodige energie vergt. Maar we doen het graag omdat het zo gezellig is. Ongetwijfeld weet u dat heel veel mensen het ook graag zouden willen, maar dat dat vaak zeker tegenwoordig maar ten dele mogelijk is omdat het geld voor extra inkopen ontbreekt of omdat ze zelfs geen dak boven het hoofd hebben. De diaconie is de afgelopen weken dan ook weer erg druk geweest met de jaarlijkse kerstpakkettenactie. Dit jaar is deels voor geld en deels voor cadeaubonnen van

20

S’amen supermarkten gekozen. Pakketten met levensmiddelen zijn niet altijd even praktisch, soms wordt voor levensmiddelen gekozen die voor betrokkenen niet een echte traktatie zijn.

Ook de daklozen hebben niet veel aan een levensmiddelenpakket omdat ze dat voortdurend mee moeten nemen met hun zwerven door de stad. In het bijzonder zij hebben te kennen gegeven de voorkeur te geven aan bonnen. Overigens is de keuze voor de bonnen ook ingegeven om de druk op de pakkettenactie iets te verlagen. Het is geen sinecure 95 pakketten te maken en aan betrokkenen uit te reiken. Omdat vele handen licht werk maken waren bij de uitreiking 8 diakenen ingeschakeld en kon de hele actie vlekkeloos verlopen.

Namens de DOS (Diakenen onder het spoor), Henk Zwaan

Gedeelte van de ‘kerstpakketen’

Nieuws uit de wijken

Rondom de Lucaskerk Van de voorzitter 2014: Lucaskerk 20 jaar Tijdens de afgelopen kerkenraadsvergadering hebben we gesproken met de leden van ‘de toekomstgroep’. De leden van deze groep hebben zich bezig gehouden met het ontwikkelen van scenario’s met betrekking tot het voortbestaan van de Protestantse Gemeente Breda. We moeten nadenken over de consequenties van een verminderd ledental en teruglopende financiën. Ingrijpende beslissingen zullen moeten worden genomen. Welke beslissingen dat zijn en wanneer die daadwerkelijk uitgevoerd moeten gaan worden, daar zijn we PGB-breed volop o v e r i n g e s p r e k . Terwijl we dus serieus naar de toekomst aan het kijken zijn en daar soms zorgen over hebben, mogen we

niet vergeten dat er ook heugelijk nieuws te melden is. In de dienst van 5 januari aanstaande zullen in ieder geval weer ambtsdragers worden bevestigd. Piet Huizing zal worden bevestigd als ouderling met speciale opdracht, te weten penningmeester van het College van Kerkrentmeester. We mogen nog een ouderling met bijzondere opdracht bevestigen. Henk Koning zal afgevaardigde worden naar de Algemene Kerkenraad. Deze taak is de laatste jaren uitgevoerd door Marjolein Winters. De ambtstermijn van Marjolein zit er op en dan is het tijd voor andere zaken! Marjolein, zeer bedankt dat je dit belangrijke werk hebt willen doen. Piet en Henk, heel fijn dat jullie je aangesproken voelden om verantwoordelijkheid te nemen voor dit belangrijke werk in onze kerk. Wellicht zal er nog een gemeentelid worden bevestigd, maar daarover is ten tijde van dit schrijven nog onvoldoende bekend. Tenslotte wil ik u opmerkzaam maken op het feit dat onze Lucaskerk op 18 mei 1994 in gebruik werd genomen. Dat is dus komende lente 20 jaar geleden. Toen het gebouw 15 jaar bestond, werden er vraagtekens gezet bij het vieren van een jubileum: ‘Moet

je wel vieren als de ene kerk na de andere z’n deuren sluit?’. We denken daar nu anders over en zeggen nu volmondig ‘Ja!. Juist in een tijd van kerksluitingen, juist in een tijd dat we ook in Breda goed over onze toekomst moeten nadenken, is het een voorrecht te mogen vieren dat we springlevend zijn! In het weekend van 17 en 18 mei willen we dat met u en met mensen buiten onze kerkgemeenschap graag vieren. Noteert u het vast in uw agenda? Ik wens u vrede en alle goeds voor 2014 Vriendelijke groeten,

Rolf Boertien, voorzitter wijkgemeente NoorderBeemden

Vieringen Nog een paar dagen tot het kerstfeest. Feest van Licht in het donker en nieuw leven als een verhaal van hoop. Op dinsdag 24 december begint het: om half zeven is het kinderkerstfeest in de Lucaskerk. Een enthousiaste groep gemeenteleden heeft een prachtig kinderfeest

21

S’amen voorbereid. Op een andere plaats in dit nummer staat vast veel meer informatie. ’s Avonds om 10 uur begint de kerstnachtdienst. We horen natuurlijk Lucas 2 en we horen ook Irene Mulder die voor ons gaat zingen. Dat geldt overigens ook voor Heather Hudyma, zij zong pas nog in de dienst van het gedenken van overledenen. Daan Boertien (de vriend van Heather) zal één en ander begeleiden op orgel en piano. Het is fantastisch dat deze muzikale en enthousiaste jonge mensen willen meewerken in onze kerstnachtdienst. Door de bijdragen van Heather en Irene is er wellicht iets minder ruimte voor gemeentezang. Daarom is het vast ook goed idee om iets eerder naar de kerk te komen, dan zingen enkele bekende en geliefde kerstliederen voor de dienst begint. Vanuit de adventstijd met aandacht voor bijzondere vrouwen van Israël maken we op eerste Kerstdag de overstap naar Maria, de moeder van Jezus. En we zingen een prachtig lied uit Iona over een lijn van vrouwen. We gaan het project van advent en kerst afronden en we zijn blij dat in deze dienst ook de cantorij meedoet. Zondag 29 december Op de zondag tussen kerst en jaarwisseling is er steeds een gezamenlijke dienst voor heel Breda. Deze keer is de dienst in de Lutherse kerk; het begint om 10:30 uur en voorganger is Lianne van der Wel Woensdag 1 januari Op de eerste dag van het nieuwe jaar komen we samen in een morgengebed. Een moment van stilte, gebed en bezinning om het nieuwe jaar te beginnen met de Eeuwige en met elkaar. Zondag 5 januari De eerste zondag in 2014. In de lijn van het kerkelijk jaar komen we bij het feest van de Epifanie: het heil van God wordt openbaar: langzaam begint de betekenis van de geboorte en het Kind

door te dringen. Vandaag nemen we afscheid van ambtsdragers en we mogen ook nieuwe ambtsdragers bevestigen. In de bijdrage van de voorzitter van de wijkkerkenraad vindt u meer informatie. Zondag 12 januari In de weken van de Epifanie klinkt ook het verhaal van de doop van Jezus door Johannes, zoals die o.a.in Matt. 3 beschreven wordt. Onze voorganger is ds. Van de Meerberg uit Halfweg, die we graag in ons midden welkom heten. Zondag 19 januari We houden een oecumenische viering in het kader van de week van Gebed voor de eenheid van christenen en kerk. Het thema is “is Christus dan verdeeld?” n.a.v. 1 Korinthe 1: 13. Christenen uit Canada hebben dit thema aangereikt. De viering begint om 10.45 uur Zondag 26 januari Matteüs 4 beschrijft het begin van het optreden van Jezus. Bij die woorden komen we samen rond Schrift en Tafel om de verbondenheid met de Heer en met elkaar uit te drukken.

ds. Wim Bisschop

Bolwerkgroep in de Lucaskerk?

Ja, die is er ook voor jou! De Bolwerkgroep is er voor mannen én vrouwen die te oud zijn voor de jeugdclubs en die het fijn vinden samen te komen. Onze groep is nog knus klein en bestaat uit lui van ongeveer 30, 40, 50 en 80 jaar oud. We delen onze belevenissen met elkaar onder het genot van een kopje koffie of thee met wat lekkers. Men kán ook creatief aan de slag, er zijn enkele projecten per jaar al naar gelang de behoefte van de groep of men werkt aan een eigen werkje. Ieder is van harte welkom! Zelf heb ik het gepresteerd om de laatste keer precies 7 stukjes mozaïek vast te plakken (in bijna 3 uur). Ik zie dat het eindresultaat mooi gaat worden maar

haast maak ik er niet mee. Stiekem denk ik dat het voor me ligt als excuus, “ik bén bezig” maar ondertussen ben ik aan het luisteren, kletsen, helpen en koffie zetten. Voor mij zijn het belangrijke uurtjes van onder andere mensen leren kennen, delen, lachen en ontspannen. Er moet niks, er kan van alles. In 2014 komen we bij elkaar van half 2 tot een uur of 4 op de zaterdagen 18 januari, 8 februari, 1 maart, 12 april, 3 en 24 mei, 5 en 26 juli, 20 september, 11 oktober, 1 en 22 november en 13 december. Wij kijken uit naar gezellige middagen en hopen jou in het Bolwerk te mogen begroeten (de kerkdeur zit meestal dicht maar het rammelen van de deurknop of bellen horen we wel). Kom eens en kijk of het iets voor je is. Vragen? Mailen mag altijd naar [email protected] Mijn telefoonnummer is 06 21 61 48 56. Alfrida Loose

Noordsoos We zijn al weer aan het eind van het kalenderjaar bezig. en hebben een paar fijne bijeenkomsten achter de rug. Gesprekken met ds Wim Bisschop in oktober. Twee weken daarna sprak mevr. Diny Fockens uit Terheijden met ons Onderwerp: “mijn droom voor ons land”. Uitgegeven als boek t.g.v. de Kroning van onze nieuwe koning Willem Alexander. Dit boek was gratis te verkrijgen in de boekhandel. Ook mevr. Fockens is bij de uitreiking van deze uitgave aanwezig. Ze vertelde dat ook van haar een bijdrage is opgenomen in het dromenboek, waar zeer veel Nederlanders aan hebben meegewerkt. Vooral de liefhebbers van ons koningshuis hebben genoten. Dan hadden we in de laatste maand de gezellige feestdagen. Op dit moment rest ons nog het Kerstfeest dat we op 18 december zullen vieren. Het nieuwe jaar begint voor de soos op woensdag, 8 januari. Daarna is er op 22 januari een spelmiddag, de tweede in dit seizoen. Velen vonden de eerste keer een succes, dus we zien er naar uit. Mede namens het soos team een hartelijke groet, Wim de Kruijf

22

S’amen

Nieuws vanuit de Wijkkerkenraad Breda Midden-Zuid Intrededienst ds. Saskia van Meggelen Op zondag 5 januari 2014 om 14:30 uur vindt de intrededienst plaats in de Johanneskerk waarbij ds. Saskia van Meggelen verbonden wordt aan de Protestantse Gemeente Breda met name voor de gemeenschap rond de Johanneskerk. Na de kerkdienst bent u welkom voor koffie of een drankje in het Kerkenhuis en is er gelegenheid om nader kennis te maken met ds. van Meggelen en haar gezin. Uitnodiging intrededienst ds. Saskia van Meggelen De wijkkerkenraad Breda MiddenZuid van de Protestantse Gemeente Breda nodigt u van harte uit voor het bijwonen van deze dienst op 5 januari 2014 om 14:30 uur in de Johanneskerk, Dreef 5, 4813 ED Breda. Na de kerkdienst bent u welkom voor koffie of een drankje in het Kerkenhuis en is er gelegenheid om nader kennis te maken met ds. Van Meggelen en haar gezin. Uw aanwezigheid stellen wij bijzonder op prijs. Namens de Wijkkerkenraad Breda Midden Zuid van de Protestantse Gemeente Breda G.P. Verburg, voorzitter K. van Mourik-van Bokkem, scriba Den Deel 10 4851 EV Ulvenhout tel. 076- 56 54 987 email: [email protected]

Rooster van aan- en aftreden ambtsdragers Tijdens een gemeenschappelijke kerkdienst op 9 februari 2014 in de Johanneskerk nemen we afscheid van de heer Ger van Dooren, die zich gedurende meerdere termijnen heeft ingezet als pastoraal ouderling. Dit geldt ook voor de heer Wim van de Giessen als ouderling-kerkrentmeester. De heer Victor Witter heeft aangegeven dat hij zich niet meer als pastoraal ouderling beschikbaar stelt voor een nieuwe termijn. We zullen hen missen in ons team en we willen alle ambtsdragers graag danken voor hun enorme inzet in het gemeentewerk.

Daarna geldt een ‘rusttijd’ van zo’n elf maanden, waarna opnieuw een beroep gedaan kan worden op de betrokkenen.”

Nieuwe ambtsdragers Het is fijn te kunnen melden dat mevrouw Susanne Kamp zich bereid heeft verklaard jeugdouderling te worden. Ook zal zij de kindernevendienst van de Johanneskerk ondersteunen. Wanneer er door de gemeente geen bezwaar wordt ingebracht zal mevrouw Kamp 9 februari bevestigd worden. Tevens is de heer Pieter Harder voorgedragen in de wijkkerkenraad om opnieuw ouderling-kerkrentmeester te worden. Hij heeft hierin toegestemd. Aangezien de heer Harder al eerder lid is geweest van de wijkkerkenraad betekent dit een hervatting van zijn werk als ambtsdrager.

De volgende vergadering van de wijkkerkenraad is op dinsdag 14 januari in de Markuskerk.

Zittingstermijn ambtsdragers, berichtgeving vanuit de Classis Met ingang van 1 november 2011 is de wijzigingstermijn in kerkenraden van kracht geworden. Ordinantie 3-7-1 luidt als volgt: “De eerste ambtstermijn van ouderlingen en diakenen is in de regel vier jaar. Zij zijn telkens terstond als ambtsdrager herkiesbaar, voor een per geval vast te stellen termijn van tenminste twee jaar en ten hoogste vier jaar, met dien verstande dat zij niet langer dan twaalf aaneengesloten jaren ambtsdrager kunnen zijn.

Vernieuwing ambtstermijn De heer Gerrit Verburg (voorzitter wijkkerkenraad) heeft zich bereid verklaard een tweede termijn op zich te nemen en dit geldt ook voor de heer Uli Bondzio (penningmeester College van Diakenen) en de heer Peter Vermeiden (diaken). Mevrouw Karien van Mourik (scriba) is bereid aan een derde termijn te beginnen met de aantekening dat daarna of zo mogelijk eerder haar taak overgenomen moet worden door een nieuwe scriba.

Karien van Mourik, scriba tel. 076 5 654 987 email: [email protected]

Rondom de Markuskerk Kerstvieringen

Als u deze S’Amen onder ogen krijgt, heeft de jaarlijkse kerstviering voor ouderen inmiddels plaatsgevonden, zoals altijd opgeluisterd door de liedjes en muziek van de kleuters van De Fontein en door het pianospel van Bert Brouwer. Op zaterdagavond 21 december is er een bijzondere kerstviering in de Willibrorduskerk in Teteringen (meer informatie vindt u elders in deze S’Amen). Het is, in de Engelse traditie, ‘a Festival of Lessons and Carols’, ofwel: kerstliederen afgewisseld met lezingen. We vullen dit wel op onze eigen manier in. Vanuit vier kerken vertellen voorgangers verhalen rond de

23

S’amen thema’s schepping, geboorte, herders en vrede. Van harte welkom, om 19:30u, in de Willibrorduskerk. Zondagmiddag 22 december vieren we het kinderkerstfeest. Ook daarover kunt u in deze S’Amen meer informatie vinden. Alle (klein-) kinderen zijn uitgenodigd!

Rondom de Johanneskerk Vieringen

Deze zomer, op de warmste dag van het jaar, zaten we voor het eerst om de tafel met Aart Bergwerff en zangers van Breda’s Mannenkoor, om onze kerstnachtdienst in de Grote Kerk voor te bereiden. Een unieke en inspirerende samenwerking. De dienst begint zoals altijd om 21:30 uur, maar de kerk is vanaf 20:30 uur al open. Voorafgaand aan de dienst, vanaf 21:00 uur nadat het klokkenluidersgilde de grote klok geluid heeft, zingen we bekende kerstliederen. Bij de voorbereiding van de dienst op kerstochtend is ook stagiair JacobJan Walhout betrokken. Hij zal een verhaal vertellen van de Amerikaanse schrijver Max Lucado, die op een heel eigen wijze de Bijbelse boodschap vertellend vertaalt. Natuurlijk is er trompet- en orgelspel van Martjan van der Wel en Wybo Wagenaar. Komt allen tezamen! We gedenken: Gerda ’s-Gravendijk – Van der Does Op zaterdagmorgen 30 november overleed Gerda ’s-Gravendijk. Twee weken eerder was ze opgenomen in het hospice in Voorburg. Na een operatie dit najaar werd duidelijk hoe ernstig haar ziekte was. Veel mensen die haar spraken waren geraakt door de rust en de nuchterheid waarmee ze sprak over haar ziekte en haar nader ende dood en door het vertrouwen dat ze uitstraalde. De kern van haar geloof was 1 Korintiërs 13: ‘Ons resten geloof, hoop en liefde, maar de grootste daarvan is de liefde.’ Een geloof zonder veel poespas, zei ze zelf. Dat geloof inspireerde haar in haar werk voor de kinderbescherming en in alles wat ze deed voor familie, vrienden en buren. Ook in de kerk was ze lang actief. Ze was o.a. scriba in de Pelgrimskerk en vrijwilliger bij de Siereveldgroep, de Bijbelkring voor mensen met een verstandelijke beperking. Gerda is 81 jaar geworden. De crematieplechtigheid vond plaats op vrijdag 6 december in haar geboorteplaats Rijswijk.

Ton van Prooijen

Terugblik zondag Solidaridad 1 december: Schoenendoosdienst voor Klein en Groot Wij kijken terug op een fijne kerkdienst en voorin de kerk stonden wel 34 gevulde feestelijk versierde schoenendozen! Ds. Marlies Schulz hield, ook met een schoenendoos, een interactieve preek waarop vele kerkgangers reageerden. De fairtrade producten uit de Wereldwinkel, de kaarten en kaarsen van Bas en Mieke Knook en de engeltjes uit Kenia vonden gretig aftrek en voor de kinderen was er chocomel. Iedereen die meedeed om deze morgen tot een feest te maken: heel erg bedankt!

Kerstnachtdienst

Ds. Saraber, oud predikant, gaat voor in de Markuskerk op zondag 8 december.

KERSTFEEST voor Jong & Oud

Dinsdag 24 december: Samenzang vanaf 21:00 uur. Aanvang kerkdienst 21:30 uur.

Kerstmorgen Woensdag 25 december: 10:00 uur. met mooie kerstmuziek op het orgel door Graham Kennett.

Oudejaarsdienst in de Johanneskerk Een gezamenlijke dienst met de Markuskerkgemeente. Aanvang 19:30 uur

Nieuwjaarsmorgenvesper in de Markuskerk Gelegenheid tot het uitwisselen van de nieuwjaarswensen vanaf 11:00 uur in de Voorhof van de Markuskerk. Daarna om 11:30 uur is er een korte dienst in de kerk. Op weg naar de stal….. Wanneer: 22 december in de Markuskerk, Hooghout 96 Hoe laat: we beginnen om 16:30 uur Voor wie: voor iedereen, maar vooral voor alle (klein)kinderen Kinderen mogen verkleed als herder komen! U/jij bent van harte uitgenodigd! Heb je vragen: Ellen van Hooijdonk: 076 - 5 218 365 Chiara de Kroon: 06 - 42747106

Intrededienst ds. Saskia van Meggelen Op 5 januari zal onze nieuwe wijkpredikant ds. Saskia van Meggelen haar intrede houden, waarvoor wij u allen van harte uitnodigen. Aanvang 14:30 uur. Na de kerkdienst bent u welkom voor koffie of een drankje in het Kerkenhuis en is er gelegenheid om nader kennis te maken met ds. Van Meggelen en haar gezin.

24

S’amen Ik wou….. Ik wou dat ik een schaapje was, ik weet , dat klinkt heel mal. Maar ik bedoel zo’n schaap van toen, zo’n schaapje in de stal. Ik was dan met de herder mee, kwam bij het kindje staan en raakte met mijn warme snuit heel zacht zijn lijfje aan. Kind van God, wat ben je klein, kon ik je mijn wol maar geven, kon ik maar een deken weven, warmte in dit kille leven, kon ik maar je deken zijn. Ik weet, ik ben een mensenkind, ik leef in deze tijd, ik droom van liefde en geluk en vrede voor altijd. Dan denk ik aan dat kind van toen, geboren in een stal, en in gedachten hoor ik dan wat hij me zeggen zal: Mensenkind, wat ben je klein ik zal jou mijn liefde geven. Zo zal ik een deken weven, warmte in dit kille leven. kom, ik zal je herder zijn.

Mieke Frankfoorder

Rondom de Lutherse Kerk Vieringen

24 december gezamenlijke kerstnachtdienst in de Grote Kerk om 21:30 uur. De kerkenraad heeft ervoor gekozen om dit jaar geen aparte kerkavonddienst in de Lutherse Kerk te houden maar aan te sluiten bij de kerstnachtdienst van in de Grote Kerk. Naast ds. Ton van Prooijen zal ook ds. Marlies Schulz in deze dienst voorgaan. In memoriam WILHELMINA MARIA CORNELIA VAN DIGGELEN- KUYPENS (1921-2013) Op 9 november jongst geleden is op 92-jarige leeftijd Will van DiggelenKuypens overleden. Ze was één van onze oudste gemeenteleden en heeft veel betekent voor de Lutherse gemeente. Geboren en getogen in de Sint Annastraat, als kind van katholieke ouders, ging zij als jonge vrouw op zoek naar een andere kerkgemeenschap. Die vond ze uiteindelijk om de hoek van haar thuis bij de Lutheranen. In de kerk aan de Veemarktstraat is ze getrouwd, heeft ze haar kinderen laten dopen en gedurende vele jaren gemeenteleden bezocht, kringwerk en wat alles nog meer nodig was, gedaan. Will genoot ervan haar dochters en

24 december

Marlies Schulz

Uitnodiging maandag 6 januari

Breda’s Mannenkoor zingt in Kerstnachtdienst Op kerstavond is er in de Grote Kerk een kerstnachtdienst van de Protestantse Gemeente Breda. In deze sfeervolle dienst zingt Breda ’s Mannenkoor o.l.v. Hans de Wit. Aart Bergwerff bespeelt het orgel. De voorgangers zijn ds. Ton van Prooijen en ds. Marlies Schulz. Om 21:00 uur zal het klokkenluidersgilde de grote klok luiden. Daarna is er een ‘kerst sing-in’ met bekende kerstliederen. De dienst begint om 21:30 uur en de kerk is open vanaf 20:30 uur.

kleinkinderen te zien opgroeien en was dolblij, dat ze ook nog de geboorte van 2 achterkleinkinderen mocht meemaken. Ze was altijd op verschillende plekken in Breda blijven wonen, maar twee jaar geleden moest ze haar zelfstandigheid en haar geliefde flat aan de Markendaalseweg opgeven en nam ze haar intrek in het zorgcentrum Ruitersbos. Will was tot op het laatst een diepgelovige vrouw en hoopte in deze laatste jaren van haar leven dat de Eeuwige haar gauw zal komen halen ondanks alle liefde en vreugde, die haar familie haar bracht. Op 13 november hebben wij in een dienst van woord en gebed afscheid van Will genomen. Ons medeleven gaat uit naar haar dochters Jenny en Miep en hun families.

Nieuwjaarsbijeenkomst De Algemene Kerkenraad nodigt u van harte uit op 6 januari in de Lutherse Kerk, Veemarktstraat 11, Breda.

KERSTNACHTDIENST JOHANNESKERK Dreef 5 Dinsdag 24 december vanaf 21:00 uur SAMENZANG o.l.v. Graham Kennett Aanvang dienst 21.30u. met ds. Martin Wagenvoorde

Kees Posthumus, verhalenverteller en kerkjournalist, speelt “De Bijbel in één uur”. De Lutherse Kerk is voor een kopje koffie open vanaf 19:30 uur. Het programma begint om 20:00 uur. Na afloop is er onder het genot van een hapje en een drankje gelegenheid elkaar te ontmoeten. Wij hopen u allen op deze avond te ontmoeten. Aanmelding wordt vanwege de organisatie op prijs gesteld: [email protected]

25

S’amen

Geknipt voor U R. v. Klaveren-Koelewijn

Waarom Jezus geboren werd Nieuwjaarsbijeenkomst De wijkraad van de Johanneskerk nodigt alle gemeenteleden van harte uit om op vrijdag 10 januari om 20:00 uur naar het Kerken- en Glazenhuis te komen om samen met ons het glas te heffen op het nieuwe jaar en tevens kennis te maken met onze nieuwe predikant ds. Saskia van Meggelen Laat u ons vóór 6 januari even weten of u komt? Dinah Roobol, tel. 5221810 Mieke Frankfoorder, tel. 5146523 of [email protected] Graag tot dan en Goede Kerstdagen toegewenst!

P.S. Vervoer nodig? Wij halen u graag! Bel 5146523 of 5221810.

Kindje Jezus, klein en teer. Hij bleef niet lang klein en teer. Hij leerde lopen, struikelen, vallen en opstaan, leerde tegen een bal trappen en leerde vriendjes maken. Hij pikte er een paar uit om zijn discipelen te zijn. Zij liepen drie jaar met hem mee. In die periode kwam Jezus steeds dichterbij de rede waarvoor Hij ooit geboren is. Hij moest de beker drinken. De beker drinken? Ja, Hij moest sterven aan het kruis en zo symbolisch de beker drinken. Die beker is alle ellende en alle rotzooi die wij er als mensen van hebben gemaakt in deze wereld. Jouw rotzooi, mijn rotzooi! Die beker is jouw zonde, jouw egoïsme, mijn egoïsme, mijn liegen, mijn onreinheid en die van jou, allemaal in die beker. Maar er is meer, nog veel meer! 6 miljoen Joden in die beker, kindsoldaten in Congo en Uganda, Nederlandse slavenhandel, genocide in Armenië, oorlog in Syrië. Allemaal in die beker....en nog veel meer. Dat is de beker die Jezus, een heilig God, moet drinken en Hij denkt: "Ach Vader, kan dat niet anders?" In de Hof van Gethsemané vecht Jezus met Gods plan voor Zijn leven. Hij weet dat dit het uur van de waarheid is. Zijn vrienden hebben Hem verlaten of zijn in slaap gevallen. Nee, Jezus ging echt niet fluitend naar het kruis: "Och dat doe ik wel effe" Hij zei: "Nee Heer, als er een andere manier is, als er een andere weg is..." Maar uiteindelijk was dit Zijn gebed: "Niet mijn wil, maar Uw wil geschiede"". Daarom koos Jezus voor jou, nog voordat jij voor Hem kon kiezen. Mensen vragen wel eens: "Heb je voor Jezus gekozen" Maar dan mag je dit weten. Jezus koos voor jou, voor mij, voordat we ooit voor Hem hadden kúnnen kiezen. Wist je dat>? In die nacht...in de tuin van Gethsemáné. Tóén al. H. Koelewijn in blad Stichting Gave

Concert Continental Kids Eindhoven 8 februari 2014 De Continental Kids komen naar het zuiden! Op zaterdagmiddag 8 februari om 15.00 uur geven ze hun geweldige concert “Doen!” in Eindhoven. Het is jaren geleden dat de Continental Kids hebben opgetreden in het zuiden van het land, dus grijp je kans! Wat kun je verwachten? De Continental Kids is een groep van 18 door auditie geselecteerde jongens en meiden van 8-12 jaar die een spetterend concert neerzetten met liedjes, dansjes en sketches. Het programma "Doen!" is een flitsend programma waarin het evangelie duidelijk wordt uitgelegd. Er zit een boodschap in voor zowel niet-christenen als

christenen om God te ontmoeten, de handen voor Hem uit de mouwen te steken en zo zijn liefde door te geven. Het is een concert door kinderen, maar verre van kinderachtig. Dit concert is geschikt om mensen mee naartoe te nemen die God nog niet kennen. Het is een geweldige ervaring voor kinderen vanaf ca. 4 jaar, maar ook voor volwassenen. Doen! Wilt u meebidden voor dit concert? Voor de kids uit de groep, voor de organisatie, en vooral voor het publiek, zodat het tot zegen kan zijn voor heel veel mensen. Toegangskaarten Toegangsprijzen (prijzen zijn inclusief 1 pauzedrankje pp): Kinderen € 3,50 | Volwassenen € 6,- | Gezinskaart (2 ouders met hun eigen kinderen) € 17,50 Kinderfeestje (2 volwassenen met max. 8 kinderen): € 35,- (mail de naam en leeftijd van de jarige door, die vermelden we dan vanaf het podium) Meer informatie kun je vinden op: Wwww.continentalconcerts.nl

26

Foto Impressie Musical Jozef

S’amen

Ontroerende viering laatste zondag van het kerkelijk jaar Markuskerk Ekklesia Breda Waalse kerk Catharinastraat 83b Aanvang 10:30 uur

Remonstrantse Gemeente Cimburgalaan 98 Aanvang 10:30 uur

Doopsgezinde Gemeente Cimburgalaan 98 Aanvang 10:30 uur

NIEUWE AANVANGSTIJD KERSTVIERING EKKLESIA De viering van kerstavond 24 december heeft een nieuwe aanvangstijd. We beginnen om 19:30 uur (kerstliederen zingen vanaf 19:15 uur)! Door onvoorziene logistieke omstandigheden hebben we de nieuwe aanvangstijd die we bedacht hadden niet rond gekregen. U bent allen van harte welkom in de Markuskerk, Hooghout 96 Breda. We maken er ondanks het vroege tijdstip - een pracht viering van.

24 december dr. C.M.G. Berkvens Stevelinck Kerstavond 19:30 uur

25 december zr. L.A. Pondman-de Wilde

NIEUWJAARSVIERING OP 5 JANUARI 2014 De eerste viering van het nieuwe jaar is op 5 januari 2014, zoals gebruikelijk om 10:30 uur in de Waalse kerk. Aansluitend is er gelegenheid om bij een drankje elkaar alle goeds voor het nieuwe jaar toe te wensen.

5 januari Winterbuchmesse, Nieuwjaarsborrel 19 januari ds. J.F. Klijnsma

12 januari ds. I. Reinhold-Scheurmann 09 februari ds. A.A. Rijken

Prot. Gem. Ginneken Aanvang 10:00 uur Behalve de eerste zondag Alle zondagen dienst van Schrift en Tafel 22 december ds. A. Poldervaart Advent 4 24 december ds. F.V. Rookmaker Kerstnachtdienst 22:30 uur m.m.v. de cantorij 25 december ds. J. Loosman Schrift en tafel 29 december ds. J. Zuur Rijswijk 05 januari ds. Abr. Heringa Breda 12 januari ds. A.F. Keuning Utrecht 19 januari ds.F.V. Rookmaker oecumenische viering Samen met de Laurentiusparochie 26 januari ds. A. Poldervaart Genk

27

S’amen

Vieringen in de periode 22 december t/m 26 janauri Protestantse wijkgemeente NoorderBeemden

22 dec. : pastor P. Galama 05 jan. : ds. K. van Huisstede Lucaskerk Tweeschaar 125, aanvang 10:45 uur 12 jan. : ds. A. Visser Tijdens alle morgendiensten is er kinderopvang en kinderne19 jan. : pastor P. Galama vendienst. Maandelijks jongerennevendienst, info: Lucaskerk.nl 26 jan. : pastor Schippers 22 dec. : ds. W. Bisschop, 4e adventszondag 24 dec. : 19:00 uur kinderkerstfeest Verpleeghuis Aeneas 24 dec. : 22:00 uur kerstnachtdienst ds. W. Bisschop Altijd dienst op zaterdagavond aanvang 18:15 uur m.m.v. de cantorij 21 dec. : ds. H. ten Thije 25 dec. : 10:45 uur kerstmorgendienst ds. W. Bisschop 28 dec. : pastor W. Franken 29 dec : 10:30 uur gezamenlijke dienst Luth. kerk 04 jan. : pater M. van Kooten Pastor L. van de Wel 11 jan. : pastor W. Franken 01 jan. : ds. W. Bisschop Nieuwjaar Morgengebed 18 jan. : ds. G.H. ten Thije 05 jan. : ds. W. Bisschop Epifanië 25 jan. : pastor W. Franken 12 jan. :ds. J.P.G. v.d. Meeberg Halfweg 19 jan. : ds. W. Bisschop pastor Verkleij gebedsweek eenheid Woonzorgcentrum De Breedonk, locatie Mastbos 26 jan. : ds. W. Bisschop Maaltijd van de Heer Altijd dienst op vrijdagmiddag aanvang 15:00 uur 20 dec. : oecumenische kerstviering Protestantse Wijkgemeente Breda Midden/Zuid 03 jan. : pastoor W. van Gorp 10 jan. : ds. M. wagenvoorde Markuskerk Hooghout 98, aanvang 10:00 uur 17 jan. : ds. T. van Prooijen Tijdens alle morgendiensten is er kinderopvang en 24 jan. : ds. Abr. Heringa

Kindernevendienst 22 dec. 24 dec. 25 dec. 29 dec. 31 dec . 01 jan. 05 jan. 12 jan. 19 jan. 26 jan.

: ds. P. Warmenhoven, 4e adventszondag : ds. T. van Prooijen Grotekerk aanvang 21.30 m.m.v Breda’s mannenkoor kerk open 21.00 uur : ds. T. van Prooijen m.m.v. Mart-Jan van de Wel trompet : 10:30 uur pastor L. van de Wel Lutherse kerk : 19:30 uur Markuskerk gesloten gezamenlijke dienst Johanneskerk ds. M. Wagenvoorde : 11:00 uur Markuskerk Nieuwjaarwensen 11:30 uur Morgengebed : ds. M. Wagenvoorde 14:30 uur Joh. kerk intrede ds. S. van Meggelen : ds. T. van Prooijen; dienst van Schrift en tafel : ds. Abr. Heringa : ds. T. van Prooijen

Johanneskerk Dreef 5, aanvang 10:00 uur. 22 dec. 24 dec. 25 dec.

29 dec . 31 dec. 01 jan. 05 12 19 26

jan. jan. jan. jan

: ds. K. van Huisstede, 4e adventszondag : ds. M. Wagenvoorde 21.30 uur Kerstnacht : ds. M. Wagenvoorde muzikale omlijsting Graham Kennett orgel : 10:30 uur pastor L. van de Wel Lutherse kerk : 19:30 uur Johanneskerk ds. M. Wagenvoorde gezamenlijke dienst Markuskerk gesloten : 11:00 uur Markuskerk Nieuwjaarwensen 11:30 uur Morgengebed : 14:30 uur intrede ds. S. van Meggelen : ds. A.M. Los Oosterhout : ds. S. van Meggelen : ds. S. van Meggelen oecumenische dienst samen met de Martinusparochie

Amphia Ziekenhuis, locatie Molengracht, Molengracht 21, Altijd dienst van Schrift en Tafel op zondagmorgen aanvang 10:30 uur.

Huize ‘de Werve’ vrijdagmiddag aanvang 15:30 uur 03 jan. : Eucharistieviering, pastor Kortmann 17 jan. : Kerkdienst, ds. P. Siderius Evangelisch Lutherse Gemeente Lutherse Kerk, Veemarktstraat 11, aanvang 10:30 uur 22 dec. : mw. ds. M. Schulz, 3e advent en maaltijd Oecumenisch Middaggebed Grote Kerk Op dinsdagmiddag 12:30 uur luidt de angelusklok bij de viering in de Grote Kerk. U bent van harte welkom voor dit meditatieve moment, dat duurt tot 12:50 uur. Er zijn wisselende voorgangers uit de kerken die lid zijn van de Raad van Kerken. Organist is Kick Schaart.

Informatie en wijzigingen voor de rubriek ‘Vieringen’ vóór 14 januari opgeven aan de redactie: [email protected]

S’amen

Bij onbestelbaarheid: Retour Pottenbakkerstraat 51, 4813 LB Breda

Alles voor óp uw vloer en vóór uw raam vindt u bij

Woonboulevard Breda, Kruisvoort 62, langs de Ettense Baan. Voor meer informatie: www.roobol.com. Roobol vindt u ook in Almere-Buiten, Almere-Stad, Amersfoort, Barendrecht, Bergen op Zoom, Delft, Den Haag (F.H. Laan), Den Haag (Leyweg), Den Haag (Megastores), Dordrecht (Woonboulevard), Dordrecht (Sterrenburg), Hellevoetsluis, Hilversum, Hoogvliet, Huizen, Maassluis, Naaldwijk, Oosterhout, Oud-Beijerland, Ridderkerk, Rijswijk, Roosendaal, Rotterdam, Sliedrecht, Soesterberg, Spijkenisse, Utrecht, Vlaardingen, Zeist en Zwijndrecht.

28