Kerkinformatie. Nummer Nieuwe koers Wereldraad. Doven horen met de ogen Studiereis naar India

Kerkinformatie Nummer 122 125

April 2005 Januari 2005

Nieuwe koers Wereldraad Doven horen met de ogen Studiereis naar India

Inhoud Inhoud

Colofon

Nummer 125 April 2005 Kerkinformatie verschijnt maandelijks elf keer per jaar (elf als keer officieel per jaar) orgaan alsvan officieel de Protestantse orgaan van Kerk de Protestantse in Nederland. Kerk in Nederland.

Algemeen adres Algemeenadres Dienstenorganisatie Protestantse Kerk in Nederland, Dienstenorganisatie Protestantse Kerk in Nederland, Joseph Haydnlaan 2a, 3533 AE Utrecht,

3

Vereniging Notariële Bijbelvertaling: De Nieuwe akte Protestantse Bijbelvertaling Kerk lijkt ingoed Nederland aan teondertekend slaan.

4

Kerkdag Voorbereidingen Verenigde gemeenten: Er zijn Kerkdag nog steeds 12 juniveel in volle vragen gang over de procedure

Telefoon (030) 880 18 80, fax (030) 880 13 00.

6 5

Kroniek Dankbaarheid, Synodeberichten: Haaije hoop, Feenstra toewijding nieuweendirecteur vertrouwen Dienstencentrum

Abonnementenadministratie Redactieadres Abonnementsprijs € 16,00 per jaar; buitenland

7 6

ICCO Jeugdwerk: Samenwerking Zes jongeICCO apostelen en Dienstenorganisatie trekken de wereld Protestantse in Kerk een feit

8 7

Berichten Bezwaren Kerkendag 2005 Eigen tgen jongerenprogramma: verenigingsbesluit afgewezen Jij Je Zin

3503 RM Utrecht, telefoon (030) 880 17 25, quissi.

9 8

Intervisie Verhalen Dovenpastoraat: Een vertellen verhaalen uiterde van praktijk leren van ds. Frans van Dijke

Redactie

10

Rouwen KPV Hydepark: Rouw heeft Een eigen gemeenschap Klinische Pastorale nodig Vorming voor de kerk

12

Berichten Nieuwe Diaconaal Jaar: Jongeren websiteervaren documentatiecentra hoe het is om in een andere cultuur te leven

13 14

Fusies Geelkerkianen Wereldraad: Het Centraal werden Comité hervormd sprak over de toekomst van de Wereldraad

14 17

Moslims Tumeult om conservatieve moslimliteratuur Berichten

Joseph AE Utrecht. PostbusHaydenlaan 8504, 3503 2A, RM 3533 Utrecht, Postbus 350318RM telefoon 8504, (030) 880 80,Utrecht. fax (030) 880 13 00.

Lor € 22,50. at. UtVanaf wis ad 35dignibh ex.: € 13,75 et, sed per modolorer jaar. U kunt illazich atuerci als cillandreet abonnee opgeven iustin elessit en afmelden alisiscipbij eade core Abonnementenminim velit alis nummolobore administratie Kerkinformatie, venim iriustissim Postbus iliquis8504, ipsusciniam, [email protected]. Dit blad is voor gehandicapten in aangepaste Lor aut nos eratvisueel luptat alisciduis non velis nisi bla leesvormpatetue verkrijgbaar. Voor nadere informatie CBB, conulpu commy num alit, con henim ipiscil Postbus 131,tat 3850 AC Ermelo. (0341) 56 54 99. aorperaessi dit velis deliquistelefoon nos dolorpero consequis autpat, commodignis aliquisit, veniatu

Redactie-adres sandion erostie magna commolo perilis doloreet Kerkinformatie, Postbus 3503iusci RM blaorer Utrecht,sis praesequisse diam qui tat8504, volorem telefoon (030) 880 14 12 /dolut 14 13.lamet luptat nullandreet prat, velenim Fax (030) 880 14 45. E-mail: [email protected] Abonnementenadministratie

15 18

Pastoraat Klinische Vinexlocaties: Kansen Pastorale te overVorming: voor de kerk draagvlak in nieuwbouwwijken en ruggensteun

16 20

Huiselijk geweld Over sommige geheimen moet je praten Berichten

17 22

Vredesmissies Studiereis: Vijftien Onherstelbaar predikantenbeschadigd maakten een naboeiende een vredesmissie studiereis naar India

18 26

Berichten Het kerkplein als speelplek

19 27

Bijbelvertaling Leesestafette Nieuwe Bijbel Vertaling Predikantswisselingen

20 28

Kerkgebouwen Beeldbepalend kerkgebouw moet behouden blijven Bijbelteksten

29 22

Beleid Werkboek beleidsplan kerkelijke gemeente Avertenties

23

Jeugdwerk Provider: cool catechese!

Advertenties: consendre dolum il digna faccum do dolor sequat am kerkinformatie.advertenties zzrilit lore dunt alit adiam alisi tie delenisl eummy nosto @pkn.nl; do doloborperit tel.essed (030) 880 17 07. lore tin ullaore dion hendigna feu facincillut aut non et, quatet alit lum zzriustion er sectem Redactievulla aute magna commy nullaoreet aliquat. Ut nulputatue min vendrercin velesenis eraessi ea feu Ronald Bolwijn, Mieke Brak, Ad van Oost, Frans Rozemond, van Schaik (hoofdredactie), faccum quate ercilCorinth euisci blamcon equis nim zzrilis Nelleke Slootweg iduis nostis ad min(eindredactie). utat, corem eu feum ip euismod te dolorperos augait nonse er irilisit velismolor alit luptat

Basisvormgeving pratis dolorem ero conum vulla feumsan ut laor sum Total Identity, Amsterdam quisit ilit ametuer sumsan venim alit luptat elis nisit am zzriurem quissit lortionsenim quis elesent ullaore volum

Opmaakmod tis er aci blandip essequa uerit doloreet nonsed Johan van derwis Walex eugue dit, praestin venit

Bij de voorplaat:

Basisvormgeving Druk

24voorzitter De van de Wereldraad van Kerken, Aram I, patriarch Migrantenkerken Migrantenkerken zijn onze zorg van de Armeens-Orthodox Kerk.

Total Hoonte Identity, BoschAmsterdam & Keuning, Utrecht.

(Foto: WCC/PeterWilliams)

26

Kerkgebouw Werkgroep Kerkbouw bezint zich op betekenis kerkgebouw

27

Predikantswisselingen

28

Bijbelteksten Juni 2004

met bronvermelding. Hoonte Bosch & Keuning, Utrecht

32

Tentoonstelling Nederlanders en hun kerk in Sint-Petersburg

Kerkinformatie op internet

Opmaak Kerkinformatie op internet Johan www.pkn.nl van der Wal Overname van artikelen wordt op prijs gesteld, mits Druk Overname van foto’s in overleg. www.pkn.nl ISSN 1380-460X Overname van artikelen wordt op prijs gesteld, mits met bronvermelding. Overname van foto’s in overleg. ISSN 1380-460X

2

Kerkinformatie

April 2005

BIJBELVERTALING

Frans Rozemond

NBV populair bij ouderen en randkerkelijken Een half jaar geleden verscheen de Nieuwe Bijbelvertaling (NBV). De synode heeft alle gemeenten in de Protestantse Kerk gevraagd de vertaling in de komende vijf jaar te beproeven.

aldus ds. Lehne. ‘In diensten gebruik ik de NBV. Alleen het Onze Vader, dat krijgen we in NBV-woorden niet goed over onze lippen.’

Jongeren

De Nieuwe Bijbel Vertaling lijkt goed aan te slaan. (Foto: PKN)

Daarna wordt bekeken of de NBV officieel als kanselbijbel zal worden ingevoerd. Kerkinformatie informeerde bij een aantal predikanten naar hun eerste ervaringen.

Nieuwe associaties In de hervormde gemeenten van Gelselaar en Haarlo is de NBV direct na verschijnen ingevoerd als kanselbijbel. Ds. H.J.J.M. Tacken hoort veel positieve reacties. ‘De mensen vinden het taalgebruik duidelijker. Woorden met een ouderwetse klank, zoals goedertierenheid, zijn vervangen door begrijpelijker Nederlands. Veel gemeenteleden zitten te vergelijken: hoe nieuw is hij? Natuurlijk zijn hier ook mensen die het jammer vinden dat de “kribbe” uit Lukas 2 is verdwenen. Toch kwam ik bij het maken van mijn kerstpreek juist dankzij het woord “voederbak” op een relatie met het heilig avondmaal. Het kindje in de voederbak is dezelfde als de Heer die zichzelf geeft als voedsel voor de wereld. Bij het woord “kribbe” had ik déze associatie nooit gehad.’ De catechisanten gebruiken

de NBV nog niet. ‘De jeugd heeft pas Groot Nieuwsbijbels aangeschaft. Zo’n investering doen we niet zomaar opnieuw. Mensen vragen vaak wat ik van de NBV vind. Ik zeg dan: kijk naar het doel van de vertaling. Als je er het evangelie mee wilt communiceren dan is het goed als barricades in de taal worden weggenomen.’

‘Alleen het Onze Vader niet’ Ds. A.K. Lehne is luthers predikante, verbonden aan de Protestantse Gemeente in wording te Edam. De NBV is hier moeiteloos ingevoerd. Ds. Lehne: ‘Er is in de lutherse kerk een speciale voorleesmiddag voor en door stadgenoten gehouden. Een bakker las bijvoorbeeld het verhaal over de schenker en de bakker. Verder hebben we tijdens drie gemeenteavonden de vertalingen vergeleken.’ Haar echtgenoot is predikant op Marken. Ook daar is de NBV ingevoerd in de zondagse eredienst. ‘Wij lazen thuis al uit de voorpublicaties in de reeks “Werk in uitvoering” en we zijn er dus al wel vertrouwd mee’,

3

In Dronten zijn het vooral de ouderen die heel enthousiast reageren op de NBV. Dat zegt ds. K. de Lange, gemeentepredikant in wijk Noord en tevens werkzaam in het jeugd- en jongerenwerk. Men vind het spannend om teksten te vergelijken. Zelf ben ik ook erg gecharmeerd van het taalgebruik in de NBV. Een collega hier heeft dat veel minder. ‘Ik ervaar de taal van de NBV niet als gezaghebbend’, zegt hij. We hebben er boeiende gesprekken over.’ Van jongeren hoort De Lange weinig reacties. ‘We lezen hier met jongeren al jarenlang uit Groot Nieuws en Het Boek. Voor jongeren is het verschil gewoon niet zo groot als voor de ouderen.’ Hetzelfde geldt in de hervormde gemeente te Beesd. Daar werd met Pasen dit jaar de NBV helemaal ingevoerd. Ds. M.H. de Jong krijgt veel positieve reacties. De zinnen ‘lopen’ makkelijker, al vinden sommigen de NBV wel een beetje ‘vlak’. De catechisanten gebruiken de Groot Nieuwsbijbel die ze bij het verlaten van de basisschool krijgen en dat blijft dus voorlopig zo.

Randkerkelijken Ds. L. Korevaar uit Kralingen-Oost is erg ingenomen met zijn ‘aaibare’ leren zakbijbel in de nieuwe vertaling. ‘In onze erediensten gebruiken we de NBV, met soms een uitschieter naar de Naardense bijbel of de Willibrordvertaling. Er zijn mensen die zich afvragen waarom we nu “alweer” een nieuwe vertaling moeten invoeren. Maar anderen zeggen: ik versta nu eindelijk wat ik lees. Dat valt me ook op als ik bij “randkerkelijke” gemeenteleden uit de bijbel lees. De bijbel is helderder geworden. Dat zegt ook de boekhandelaar hier in de buurt, die ik laatst sprak. Tal van mensen die niet kerkelijk zijn komen deze nieuwe bijbel kopen.’

Frans Rozemond is lid van de redactie van Kerkinformatie.

Kerkinformatie

VERENIGDE GEMEENTEN

April 2005

Margreet Willemze

Vereniging van gemeenten vereist zorgvuldigheid Het is bijna een jaar geleden dat de Nederlandse Hervormde Kerk, de Gereformeerde Kerken in Nederland en de Evangelisch-Lutherse Kerk in het Koninkrijk der Nederlanden zich verenigden tot de Protestantse kerk in Nederland.

Vanaf de datum van die vereniging is het ook voor plaatselijke gemeenten en kerken mogelijk om zelf te verenigen en samen een ‘Protestantse gemeente’ te vormen. Er zijn steeds meer gemeenten die van die mogelijkheid gebruik (willen) maken. Hoewel we in de kerkordelijke regelingen en de aangereikte modellen (zie op de website: www.pkn.nl) geprobeerd hebben zo duidelijk mogelijk aan te geven op welke wijze een plaatselijke vereniging tot stand kan komen, blijken er in de praktijk toch allerlei vragen op te komen.

Grenzen De meest vergaande vraag is wel deze: Waarom moet het zo moeilijk? In Samen op Weg-gemeenten leeft men plaatselijk vaak al jaren als één gemeente en - nu het dan eindelijk mogelijk is echt één te worden - moet er nog een hele weg worden afgelegd. Waarom kan niet volstaan worden met een simpel besluit van de gezamenlijke kerkenraad? Het is belangrijk om te bedenken dat een gefedereerde gemeente – al voelt men zich één – een samenwerkingsverband is van twee (of drie) gemeenten en kerken, die als zodanig nog zijn blijven bestaan. In een Samen op Weg-gemeente hebben de samenwerkende gemeenten bijvoorbeeld

nog ieder hun eigen grenzen. Bij vereniging moet vastgesteld worden wat de grenzen van de protestantse gemeente zijn. Wordt dat de grens van de kleinste partner of van de grootste, of ergens daartussen in; en, wat betekent dat voor de aangrenzende gemeenten? In een federatie waren vragen als deze (nog) niet aan de orde. Bij een vereniging moet hier een beslissing worden genomen; omdat daarbij ook andere (nl. de aangrenzende) gemeenten betrokken zijn, is bepaald dat de classicale vergadering de grenzen van de te vormen protestantse gemeenten vaststelt (ord. 2-11-4 en 2-12-5). Hoe ook de grenzen worden vastgesteld, voor degenen die bij een van de verenigende gemeenten behoren maakt het geen verschil, ten minste als men de betreffende bepaling in het model-verenigingsbesluit overneemt; hierin is geformuleerd dat allen die zijn ingeschreven in de registers van de afzonderlijke gemeenten, geacht worden ingeschreven te zijn in het register van de protestantse gemeente.

Keuze Federatieve samenwerking kennen we in vele variaties: er zijn niet alleen ‘gewone’ federaties van twee gemeenten of van twee

wijkgemeenten, maar ook federaties van een plaatselijke gemeente/kerk met een wijk(gemeente); of, van een gemeente/kerk bijv. ter grootte van drie kleinere gemeenten ten behoeve van de samenwerking met één van deze gemeenten. Bij een dergelijke federatie heeft de overgang naar een vereniging nogal wat voeten in de aarde: in beide gevallen moet bepaald worden welke gemeenten eigenlijk zullen gaan verenigen, en soms zal dat betekenen dat een wijk(gemeente) of een deel van een gemeente een ‘zelfstandige’ gemeente moet worden, teneinde te komen tot vereniging met de partner waarmee men al jarenlang federatief samenwerkt. In dit laatste geval moet in feite een keuze gemaakt tussen de samenwerking binnen het geheel van de gemeente waartoe de wijk(gemeente) behoort of de samenwerking met de federatiepartner. Processen als deze vragen om grote zorgvuldigheid, naar de leden van de gemeente(n), naar de ‘eigen’ kerkelijke verbanden en naar de federatiepartner. Voor verschillende vormen van vereniging zijn op de web-site stappenplannen en modellen voor het verenigingsbesluit, de op te stellen plaatselijke regeling en de overgangsbepaling opgenomen. Bij de hiervoor vermelde ‘ingewikkelde’ vormen van vereniging, moeten de modellen gecombineerd worden En tenslotte, een belangrijke factor bij de plaatselijke vereniging is dat een gemeente niet alleen – zoals het zo mooi in ord. 2-1 is verwoord – een ‘gemeenschap (is) die, geroepen tot eenheid, getuigenis en dienst, samenkomt rondom Woord en sacramenten’; een gemeente is ook een rechtspersoon naar burgerlijk recht. De omstandigheid dat het bij een plaatselijke vereniging niet alleen gaat om een kerkelijk gebeuren, maar ook om vereniging van ‘rechtspersonen’ – we duiden dat aan met het woord ‘fusie’ – stelt eigen eisen aan het verenigingsproces. Daarover gaat het de volgende keer.

Margreet Willemze geeft leiding aan het bureau Er moet nog een hele weg worden afgelegd om plaatselijk één gemeente te worden. (Foto: PKN)

4

Juridische zaken en colleges.

Kerkinformatie

SYNODEBERICHTEN

Haaije Feenstra nieuwe directeur Protestantse Dienstenorganisatie

Moderamen synode Protestantse Kerk herkozen

De Generale Synode van de Protestantse Kerk in Nederland heeft de heer Haaije Feenstra benoemd tot algemeen directeur van de Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk. Dat gebeurde tijdens een extra synodevergadering op 11 februari jl. in Utrecht. De heer Feenstra (43) is momenteel directeur van het Nederlands Bijbelgenootschap. Hij

De Generale Synode van de Protestantse Kerk in Nederland heeft in haar vergadering van 11 februari vier leden van het moderamen (dagelijks bestuur) herkozen. Het betreft mw. ds. I. Fritz, ouderling-kerkrentmeester dhr. J. van Heijst, ouderling mw. H.H. de Haan-Verduyn en ouderling dhr. H. Hoogenhout. Met deze herbenoeming heeft de synode ervoor gekozen het bestaande moderamen te continueren. Naast de vier herkozen leden bestaat het moderamen uit ds. J.-G. Heetderks (voorzitter), ds. G. de Fijter en dr. B. Plaisier. Zij werden in 2004 voor vier jaar gekozen. Vanwege het ontbreken van een diaken in het nieuwe moderamen sprak de synode over de vraag of het wenselijk is dat alle ambten in het moderamen vertegenwoordigd zijn. De synode besloot daar in de toekomst nadrukkelijk aandacht aan te zullen besteden.

Haaije Feenstra

treedt uiterlijk 1 juni in dienst bij de Protestantse Kerk, of zoveel eerder als mogelijk is. Feenstra heeft een ruime ervaring in verschillende managementfuncties, de afgelopen vijf jaar als directeur van het Nederlands Bijbelgenootschap (NBG). Hij was daar onder meer verantwoordelijk voor de uitgave van de Nieuwe Bijbelvertaling. Haaije Feenstra is belijdend lid van de Protestantse Kerk in Nederland.

Goed rendement Gereformeerd pensioenfonds

April 2005

effectenbeurzen, ruimschoots de norm van 118,6 (kapitaaldekkingsgraad) gerealiseerd. De voorlopige cijfers wijzen uit dat de kapitaaldekkingsgraad van dit fonds tenminste 121% bedraagt. Dit betekent dat een extra premieverhoging voor de plaatselijke gereformeerde kerken achterwege kan blijven. Op 1 januari jl. fuseerden de predikanten-pensioenfondsen van de drie in de Protestantse Kerk in Nederland verenigde kerken: de Nederlandse Hervormde Kerk, de Gereformeerde Kerken in Nederland en de Evangelisch-Lutherse Kerk in het Koninkrijk der Nederlanden. Vóór de fusie van de drie predikantsfondsen was afgesproken, dat de kapitaaldekkingsgraad tenminste 118,6% diende te bedragen. In de loop van 2004 werd duidelijk dat deze norm voor het hervormde en lutherse fonds – gelet op de reserves – geen problemen zou opleveren. Datzelfde geldt nu ook voor het gereformeerde emeritaatsfonds. Het bestuur van het nieuwe predikanten-pensioenfonds heeft laten weten dat de kapitaaldekkingsgraad van het nieuwe fonds per 1 januari 2005 ongeveer 130% bedraagt.

Het moderamen van de generale synode van de Protestantse Kerk in Nederland en het bestuur van het nieuwe pensioenfonds voor de predikanten zijn verheugd over de behaalde beleggingsresultaten. Naast de hervormde en lutherse fondsen heeft nu ook het gereformeerde fonds dankzij het gevoerde beleggingsbeleid en de ontwikkelingen op de BERICHTEN

Nieuwe directeur Bond van Nederlandse Predikanten Tobias Bos zal per 1 april 2005 in dienst treden van de Bond van Nederlandse Predikanten, om vervolgens op 1 juni 2005 de functie over te nemen van de huidige directeur, Christiaan Rensink, die per deze datum

Christen-zijn in de Nederlandse samenleving Vijftig jaar geleden verscheen in de Nederlandse Hervormde Kerk het herderlijk schrijven ‘Christen-zijn in de Nederlandse samenleving’. Is dat een thema in deze tijd?

vervroegd zal uittreden. Dr. F.T. Bos (geb. 1945) is thans predikant te Nieuwegein-Noord (80%) en kerkjuridisch medewerker van de Protestantse Kerk in Nederland (20%). Voordat dr. Bos predikant werd in Nieuwegein (1979), was hij gereformeerd predikant te Bolnes. Binnen de kerk vervulde hij tal van functies. Ook was hij theologisch adviseur van het moderamen van de gereformeerde synode. Als kerkjuridisch medewerker was hij ruim anderhalf jaar (tot

december 2003) volledig vrijgesteld van het werk in zijn gemeente om mee te werken aan de tweede lezing van de ordinanties van de kerkorde van de Protestantse Kerk in Nederland. Ds. Chr.J. Rensink was de eerste directeur van de BNP. Hij trad in dienst op 1 februari 2001 (in deeltijd); sinds 1 juni 2004 werkt hij in een volledig dienstverband. Op dinsdag 24 mei 2005 zal afscheid van hem genomen worden met een minisymposium.

Statistieken zeggen dat een derde deel van de Nederlanders zich rekent als behorend tot een van de christelijke kerken. Of zijn christenen in Nederland ongebonden en buiten de kerken te vinden? Anno 2005 lijkt die naam ‘christen’ velen te groot geworden. Hooguit noemt men zich door het christendom geïnspireerd. Christelijke waarden waarop men kan teruggrijpen, zijn alleen nog in de verte bekend.

Op 15 april verzorgt het Bezinningscentrum van de Protestantse Kerk in Nederland over dit onderwerp een studiedag op Hydepark te Doorn. Het programma is te zien op de website van het Bezinningscentrum, www.hydepark.nl Opinieblad Woord & Dienst wijdt begin april een special aan hetzelfde onderwerp.

5

Kerkinformatie

JEUGDWERK

April 2005

Jan van Dam

Uitzending van De Twaalf: Op zoek naar vuur Het moderamen van de Protestantse Kerk in Nederland zond donderdag 10 februari zes apostelen de wereld in. Deze moderne apostelen maken deel uit van het jeugdwerkproject De Twaalf, een samenwerking tussen land en regio.

De zes apostelen staan klaar om de wereld in te trekken. (Foto: PKN)

Daar stonden ze in de kapel van het Protestants Landelijk Dienstencentrum: Thomas, de Gebroeders Zebedeus, Mevrouw Paulus & Meneer Paulus, Saleem – de speciale vredesapostel – Matthijs en Johanna. Een beetje onwennig in zo’n ‘kerkelijke’ omgeving en trappelend van ongeduld om de wereld in te trekken. Ze maken deel uit van De Twaalf – een groot jeugdwerkproject. Twaalf moderne apostelen die op zoek gaan naar jongerengroepen, speurend naar vuur en om het verhaal van God en mensen met hen te delen. Zij dagen jongeren uit om zélf aan de slag te gaan met dat verhaal én om hun eigen initiatieven vorm te geven. Met een viering in de kapel van het Dienstencentrum werd het project gestart.

op een bankje in het park. Ik groette hem en hij vroeg me bij hem te komen zitten. Hij vertelde dat hij moe was geworden en zei: “Nu moet jij aan míj een verhaal vertellen”.’ En dat is precies wat de apostelen gaan doen. Elk van hen vertelt zijn of haar persoonlijke verhalen met God én betrekt jongeren daar actief bij. Thomas laat hen schilderend bijbelverhalen verbeelden. Met Saleem ontwerpen jongeren hun eigen vredessymbolen. Bij Johanna, die op ‘Patmos’ (Terschelling) leeft, speuren ze naar aanwijzingen om een droom te ontrafelen. Bij de Gebroeders Zebedeus kruipen jongeren in de huid van een bijbels personage in een meespeeltheater. Matthijs laat hen eigen songteksten en muziek maken en Mevrouw Paulus & Meneer Paulus gaan

’Ik wil je het liefst iets moois vertellen’ De apostelen werden toegesproken door ds. Ilona Fritz (moderamenlid en voorzitter van de synode van de ELK): ‘In de Bijlmer liep jarenlang een man die regelmatig onze kerk in kwam en ons vroeg om naar zijn verhalen te luisteren. Hij vertelde dan uit de thora. Vol vuur sprak hij over die oude, waardevolle verhalen en wij hingen aan zijn lippen. Op een gegeven moment bezocht hij onze kerk niet meer. Na een tijdje kwam ik hem tegen

Meer informatie over De Twaalf staat op www. jeugdwerk.pkn.nl (rubriek Tieners). Daar staan beschrijvingen van de apostelprogramma’s, maar ook informatie over het trainingsprogramma Jongeren Coachen, dat integraal onderdeel is van De Twaalf. Via de site kunnen programma’s geboekt worden en flyers worden aangevraagd om jongeren enthousiast te maken een apostelprogramma te boeken.

tijdens hun theatervoorstelling in gesprek met jongeren en over de vraag ‘Waar geloof jij in?’ De apostelen sporen jongeren aan hun eigen verhaal te vertellen, in woorden én daden.

’Ik wil dat je om mijn woorden geeft’ Uit handen van projectleiders Elsebep Smits en Henk Bosch kregen de apostelen een map met zegenwensen van regionale jeugdwerkers en een logboek waarin ze hun ervaringen kunnen weergeven. Thomas, de schilderapostel, liet namens de apostelen iets van zijn inspiratie horen om aan dit project mee te werken. ‘Wie ik beluister blijft verborgen. Wie ik beschrijf een diep geheim. Ik wil dat je om mijn woorden geeft Maar ik buig desnoods ijzer met m’n handen voor wie er wat aan heeft.’ Om daarvoor echt uitgerust te zijn, ontvingen ze de zegen van ds. Ilona Fritz. De tussenkopjes en het citaat van Thomas komen uit ‘Ik zie wel’, van de cd ‘De Doorbraak’.

Jan van Dam is projectmedewerker Jeugdwerk van de Protestantse Kerk in Nederland.

6

Kerkinformatie

KERKENDAG 2005

April 2005

Nelleke Slootweg

Kerkendag 2005 in Zwolle: ‘Uit op zin’ De Raad van Kerken in Nederland organiseert samen met de Evangelische Alliantie, de Vereniging van Migrantenkerken SKIN en het Nederlands Bijbelgenootschap op 23 april a.s. de Kerkendag 2005: ‘Uit op Zin. Festival rond de Bijbel.’ De presentatie van deze Kerkendag, waarin de Bijbel de gehele dag centraal staat, is in handen van Jacobine Geel.

De Kerkendag is bedoeld voor mensen die nieuwsgierig zijn naar kerkelijke activiteiten in Nederland. Daarnaast is er veel aandacht voor activiteiten op maatschappelijk gebied. Kerkgangers en gelovigen vormen de eerste doelgroep. Maar ook mensen zonder kerkelijke of religieuze binding die geïnteresseerd zijn in zingeving en geloof, zijn welkom. De toegangsprijs bedraagt € 10,- incl. lunch.

Jongerenfestival Tijdens de Kerkendag is er een speciaal jongerenprogramma over zingeving, onder het motto ‘Jij Je Zin!’ Voor jongeren tussen 12 en 20 zijn de Moviezone en de Expozone ingericht; op het jongeren-hoofdpodium is een groot aanbod van muziek (praise, dance, gospel, pop en nog veel meer), theater en cabaret. Het volledige programma en nadere informatie (o.a. over aanmelding) zijn te vinden op de website www.jijjezin.nl. Ook is er een Jij Je Zin! informatiepunt ingericht, dat bereikbaar is via tel. (030) 880 15 12. Toegang kost € 5 (jongeren van 12-20 jaar) incl. lunch. De jongste bezoekers kunnen terecht in de (gratis) crèche. De openingsviering en de slotviering van de Kerkendag zijn gezamenlijke onderdelen.

Toegankelijkheid De IJsselhallen zijn gelijkvloers en goed toegankelijk voor mensen met een rolstoel. Er is een aantal invalidentoiletten beschikbaar. Het complex is goed bereikbaar (vanaf de A-28 de afslag Zwolle-Centrum, ANWB-borden IJsselhallen-Zwolle volgen). Op het afgesloten parkeerterrein zijn 3000 parkeerplaatsen. Het NS-station Zwolle is op ca. tien minuten lopen van het IJsselhallen-complex.

PROGRAMMA KERKENDAG

Non-stop Programma van 10.30 – 16.15 uur. 09.30 uur: Ontvangst Vanaf 9.30 uur zijn de deuren van de IJsselhallen geopend voor het Kerkendagpubliek. Treinreizigers vanaf NS-station Zwolle vinden op hun weg naar de IJsselhallen al de eerste tekenen van wat komen gaat... 09.30 uur: Informatiemarkt Er is een grote informatiemarkt in een van de hallen. Naast stands met informatie van allerlei verschillende organisaties en activiteiten zijn er optredens van meerdere koren, een dansgroep en het predikantenorkest DiriDom. Bijzonder is de première van de Pinkstercantate Bij benadering van Mar van der Veer en Michiel de Zeeuw. 10.30 uur: Openingsviering 11.00 uur: Jij je zin! Jij je zin! Dat is de titel van het jongerenprogramma voor jonge mensen van ca. 12 t/m 20 jaar. Vanaf 11.00 uur krijg jij je zin! Er is keus genoeg. 11.30 uur: Droomweg Een interactief labyrint van ontmoeting en zingeving aan de hand van droomverhalen uit de bijbel. Aan het eind ben je een ervaring rijker ... 11.30 uur: Hoofdpodium Laat u verrassen door spannende voorstellingen en interessante discussies, zoals het televisieprogramma IKON-Live met presentator Annemiek Schrijver of het discussieonderdeel over de toekomst en de bijbel o.l.v. Kruispunt-presentator

Opgave Opgeven voor de Kerkendag kan via de website www.kerkendag.nl. Ook in de Festivalkrant van de Kerkendag 2005 is een opgaveformulier opgenomen. De krant is in vijfvoud toegezonden aan alle plaatselijke raden van kerken en gemeenten en bevat informatie over de Kerkendag. Exemplaren van de krant kunnen ook worden besteld via de Raad van Kerken, [email protected]

7

Leo Fijen. En wat denkt u van een pittige discussie over de bijbel als inspiratiebron voor de samenleving met o.a. Wim Deetman en Tineke Huizinga? En natuurlijk vergeten we ook niet te vragen wat de bijbel betekent in mensenlevens m.m.v. ds. Ron van de Spoel e.a. 11.30 uur: Bijbelacademie Even buiten de IJsselhallen is de Bijbelacademie tijdelijk gevestigd in het Agnietencollege. Thema’s rondom bijbelwetenschap, bijbelgebruik en bijbelvertalen komen hier diepgaand aan de orde. U vindt er schrijvers (Nicolaas Matsier), dichters (Tom van Deel), bijbelvertalers (Piet Oussoren), wetenschappers (Klaas Smelik) en vele anderen. In de Bijbelacademie presenteren ook verschillende uitgevers hun uitgaven en er zijn signeersessies. 11.30 uur: Maatschappelijk actief Een aantal maatschappelijk-actieve organisaties zoals Pax Chrsti, IKV, Arme Kant/EVA, DISK, Justitia et Pax, Kerkinactie en ICCO - zal eigen programma’s invullen over veiligheid, vrede, asielbeleid, rechtvaardigheid, armoedebestrijding en andere verwante onderwerpen. 15.30 uur: Slotviering

Opgeven voor de Kerkendag kan via de website www.kerkendag.nl. Klikken op de knop ‘opgave’ en het elektronische formulier invullen.

Kerkinformatie

April 2005

DOVENPASTORAAT

Frans Rozemond

Doven horen met hun ogen ‘Eigenlijk ben ik een heel verlegen mannetje’, zegt de nieuwe dovenpastor ds. Frans van Dijke (50) uit Woerden. Toch staat hij tegenwoordig breeduit gebaren te maken als hij voor doven preekt. Een gesprek over zijn eerste ervaringen in het Interkerkelijk Dovenpastoraat.

Nederland telt circa 1,3 miljoen mensen die moeite hebben met horen. Ongeveer twintigduizend mensen zijn doof of zwaar slechthorend. Zonder tolk, gebarentaal of liplezen kunnen zij geen gesprek voeren. Er is een tijd geweest dat doven niet meetelden in de kerk. Men vond ze vreemd. Leerde de bijbel niet dat ‘het geloof is uit het gehoor’? Tot ver in de 20e eeuw was het ongebruikelijk dat doven belijdenis deden en deelnamen aan het avondmaal. Ds. Van Dijke: ‘Dat is gelukkig helemaal veranderd, vooral dankzij het vele werk van de Nederlandse Christelijke Bond voor Doven (NCBD) die vlak voor de oorlog werd opgericht. Samen met het christelijk doveninstituut Effatha in Voorburg heeft de NCBD het pastoraat onder doven opgebouwd. In 1975 werd dit werk overgedragen aan het Interkerkelijk Dovenpastoraat.

Wie is hier doof? Dominee Van Dijke is nog steeds een beetje verbaasd dat hij vorig jaar werd benaderd voor dit werk. ‘Ik ben vijftien jaar gereformeerd predikant geweest, eerst in Oostkapelle en de laatste tien jaar in Woerden. We hadden geen doven in familie of vriendenkring. In Woerden ging ik wel regelmatig voor in dovendiensten. Er kwam altijd een tolk, die netjes vertaalde wat ik zei. Ik dacht daar verder niet over na. Het fascineerde me wel, dat de doven tijdens de collecte volop met elkaar communiceerden. In razend tempo bewogen ze met hun gezicht en handen, je kon er geen chocola van maken, maar zij begrepen elkaar volkomen. Wie is hier doof?, dacht ik dan. Enfin, er verscheen een advertentie: dovenpastor gevraagd. Ik dacht er over na, maar kende geen gebarentaal en dus liet ik het lopen.’ ‘Kort daarop sprak ik iemand van het Interkerkelijk Dovenpastoraat. Die vertelde dat ze juist op zoek waren naar iemand die onervaren was in dit werk. De vraag is namelijk: hoe kunnen doven hun plaats in de gemeente krijgen? Een gewone wijkpredikant weet waar de blokkades liggen. Al te gemakkelijk delegeren we hen naar het dovenpastoraat.’

Van Dijke gaat rechtop zitten en maakt aanhalingstekens met zijn vingers: ‘Het gesettelde intellectuele gemeentelid dreigt de norm te worden in de gemeenten. Kijk maar naar de ochtenddiensten: minimaal havoniveau, uitgekiende leesroosters, een flinke portie theologie, de poëzie van het liedboek, een cantorij. Uit die “bovenlaag” rekruteren we onze ambtsdragers en ander kader. Is het gek dat mensen die niet in dit plaatje pasten, afhaakten? Ik chargeer expres een beetje, maar in veel gemeenten is dit een patroon. Die ontwikkeling houdt me al langer bezig en ik denk dat het anders kan. Mijn ideaal is, dat we op zondagmorgen een kerkdienst houden, waarin we moeite doen om broer en zus te zijn, samen op zoek naar God, hoe en wie we ook zijn. De avonddiensten zouden gerichte doelgroepdiensten kunnen worden: vespers, leerdiensten, jeugddiensten, diensten voor doven, mensen met een verstandelijke beperking of noem maar op. Vanuit deze bredere visie ben ik het dovenpastoraat ingegaan. Doven horen erbij, is onze slagzin. Ik voel een sterke roeping om dat concreet te maken. En ik ervaar daarbij veel steun van de landelijke werkgroep en de beide collega’s. Ze zeiden: het is een begaanbare weg, ga nu maar.’

Isolement Volgens Van Dijke zitten er niet alleen bij de kerkelijke gemeente blokkades: ‘Doven hebben zich soms ook teruggetrokken in een isolement.’ Dat kan op twee manieren, ontdekte

‘Een preek of schriftuitleg roept telkens de indringende vraag op: verstaan we samen wat wij lezen?’ 8

Ds. Frans van Dijke beeldt het begrip ‘Jezus’ uit in gebarentaal. (Foto: Douwe Anne Verbrugge)

hij tijdens zijn inwerkperiode. ‘In het pastorale werk moet ik oppikken wat een dove met mij wil delen en wat hij wil dat ik daarmee doe. Dat is voor een gewone dominee al moeilijk, maar dit moet ook nog in een taal die ik niet goed ken. Daar komt bij dat vooral oudere doven zich altijd buitengewoon tegemoetkomend opstellen naar horenden. Het was vroeger bij wijze van spreken de enige kans op overleven. Onder invloed van de NCBD is daarin een kentering gekomen. Veel jongere doven voelen zich niet zielig en zeggen: “Ik ben doof, so what? Laat horenden ook maar hun best doen om mij te begrijpen”. Zowel die tegemoetkomendheid als die trots zijn prachtig om te ervaren, maar als ik als pastor iets wil leren moet de openheid van twee kanten komen. Daar werken we aan.’

Tolken Wat ziet de dovenpastor na vijf maanden als kenmerkend in het dovenpastoraat? Van Dijke: ‘Wat opvalt is de kleinschaligheid. Dat vergt veel organisatietalent. Je kunt per werkgebied proberen diensten, huisbezoeken en

kringenwerk te combineren. Maar is het wel efficiënt als ik telkens honderden kilometers moet rijden? Heus, ik doe het met plezier. Maar we zouden meer moeten investeren in tolken voor elke plaatselijke gemeente. Waarom zouden we bijvoorbeeld een nieuw ingekomen doof echtpaar niet gewoon voorstellen tijdens een dienst: “Gemeente, Jan en Ans kunnen niet horen, wie van u wil leren om met hen om te gaan?”. Als niemand dat opbrengt, gaan ze inderdaad wel weer weg. Waarom bezoeken hervormde, gereformeerde en rooms-katholieke doven uit Woerden vaak de diensten van de plaatselijke evangeliegemeente? Dáár is een tolk in elke dienst!’

Preken Is Van Dijke anders gaan preken? De dovenpastor wijst op zijn koffie. ‘Horende mensen denken: daar staat een bekertje. Maar een doofgeborene denkt niet in taal. Je kunt het je bijna niet voorstellen. Doven communiceren met hun ogen, visueel, lijfelijk. Dat stelt heel andere eisen aan de preek: geen zinnen gebruiken van meer dan zeven woorden, geen woordspelingen. Simpel blijven, het evangelie letterlijk handen en voeten geven. Een preek of schriftuitleg roept telkens de indringende vraag op: verstaan we samen wat wij lezen? Bijbeltaal blijft iets vreemds voor dove men-

sen, of het nu Statenvertaling of NBV is. Daarom is bijbelstudie met doven zo speciaal. Een voorbeeld: “het Woord is vlees geworden en heeft onder ons gewoond”. Probeer dat maar eens in gebarentaal! Toch, in zo’n dialoog wennen ze aan mij, mijn gebaren, mijn spreken en ik aan hen. Je wordt snel close met doven, ze blijven je aankijken en jij hen. Eigenlijk ben ik een heel verlegen mannetje. Maar nu laat ik bij het woord ‘heerlijkheid’ mijn handen wapperen in de lucht. Anders komt het niet over. Dat durfde ik vroeger niet. Maar vooral: tijdens het samen bijbellezen hoor ik wat zij relevant vinden, wat hen opvalt in de tekst. Ik leer de stappen maken die zij maken. Daar heb ik veel aan in mijn werk.’

Oecumene Van Dijke vindt het een voorrecht om in heel verschillende kerken hartelijk ontvangen te worden: christelijk gereformeerd, hervormd, luthers, gereformeerd. Een unieke oecumene, al dertig jaar! Dat vraagt wel van hem om soms uit de Groot Nieuws Bijbel of uit de Statenvertaling voor te lezen. Hij doet het met respect en zonder tegenzin. ‘Natuurlijk, ik ben in die gemeenten te gast. En ik vat het gelezene toch wel even samen voor de aanwezige doven. Dat vindt iedereen logisch. Zo wil ik me in elke gemeente aanpassen aan de gewoonten. Het gaat me immers om de

HOE WERKT HET DOVENPASTORAAT?

In het Interkerkelijk Dovenpastoraat (IDP) werken de Protestantse Kerk in Nederland en de Christelijke Gereformeerde Kerken samen. De leiding berust bij de ‘Werkgroep en deputaten voor het IDP’, bestaande uit horenden en doven. Deze werkgroep stuurt de drie dovenpastores aan. In Noord-Nederland werkt ds. A. Dingemanse (CGK), in Midden Nederland ds. F.C. van Dijke (PKN) en Zuid Nederland ds. L.A. de Graaf (PKN). Het beleid wordt uitgevoerd door een landelijke stuurgroep. Daarin zitten de dovenpastores, enkele voorgangers, mensen uit de regionale commissies en een afgevaardigde van de Nederlandse Christelijke Bond van Doven (NCBD), zowel doven als horenden. De regionale Interkerkelijke Commissies organiseren in hun eigen gebied aangepaste kerkdiensten, bijbelkringen, catechese, jongerengroepen, bezoekwerk enz. Het IDP is voortdurend op zoek naar predikanten en voorgangers, die in kerkdiensten met doven kunnen voorgaan. Meer informatie zie: www.dovenpastoraat.nl

doven dáár. Voor hen telt kennelijk vooral: iemand probeert in onze taal te spreken.’

Frans Rozemond is lid van de redactie van Kerkinformatie.

In een dienst voor doven en slechthorenden worden de teksten aangewezen om het tempo gelijk te houden. (Foto: Joost van den Broek)

9

Kerkinformatie

April 2005

KPV HYDEPARK

Ronald Bolwijn

Protestantse Kerk heeft eigen Klinische Pastorale Vorming De Protestantse Kerk in Nederland heeft sinds 1999 een eigen centrum voor Klinische Pastorale Vorming. Op het landgoed Hydepark in Doorn volgt elk jaar een groep pastores deze training. Het draait bij de Klinische Pastorale Vorming vooral om de persoon van de predikant in het pastorale werk. Wat zijn blinde vlekken en struikelblokken en hoe ga je daar mee om. Geen therapie, wel een intensieve training ten dienste van de pastorale praktijk. dat de KPV te lang in het centrum van de kerk ontbroken heeft. Door een toevallige omstandigheid is de KPV in een psychiatrisch-ziekenhuis setting terecht gekomen, die zij de eerste decennia daarna niet meer is kwijtgeraakt. Zo werd het volgen van een KPV een verplichte eis om predikant te kunnen worden in de geestelijke gezondheidszorg. Op zich was dat ook wel logisch – psychiatrische ziekenhuizen behoren tot de moeilijkste werkplekken voor predikanten. Geestelijk verzorgers hebben geen gemeente of kerkenraad om zich heen die als klankbord kan dienen. Ze staan er vaak alleen voor; alles wat ze in hun werk doen, moet helemaal uit hun eigen persoon komen. Maar mijn stelling is dat ook de gemeentepredikant veel baat heeft bij een klinische pastorale vorming, zeker in deze tijd, waarin geloven en kerk-zijn niet meer vanzelfsprekend zijn. Het is daarom goed dat de Protestantse Kerk in Nederland deze opleiding nu ook in eigen huis kan verzorgen.’ Ds. Trudy Struijs: ‘Als pastor ben je een beroepsgelovige, en dat maakt het extra zwaar’.

De Klinische Pastorale Vorming (KPV) is al decennia een begrip in kerkelijk Nederland. De hervormde predikant ds. Wybe Zijlstra introduceerde deze training voor pastores in de jaren zestig van de vorige eeuw. Hij zag in de Verenigde Staten hoe predikanten niet alleen theologisch werden geschoold, maar ook leerden in het pastoraat om te gaan met hun eigen emoties. Bij terugkomst in Nederland werd Zijlstra gevraagd de klinische pastorale trainingen ook in Nederland op te zetten. Omdat hij verbonden was aan het psychiatrisch ziekenhuis Zon en Schild, werd daar het KPV-centrum gevestigd. Het voordeel daarvan was dat makkelijk gebruik gemaakt kon worden van de deskundigheid van psychiaters en psychologen. Een onbedoeld bij-effect was echter dat de klinische pastorale vorming sterk verbonden werd met de geestelijke gezondheidszorg.

Klankbord Drs. Trudy Struijs (46) heeft sinds 2004 de supervisie over de KPV Hydepark. Zij beaamt

Beroepsgelovige Trudy Struijs is zelf gemeente-predikant geweest en is op dit moment – naast haar taken bij de KPV Hydepark – geestelijk verzorger in de Gelderse Roos, een instelling voor geestelijke gezondheidszorg. Zij weet daardoor uit eigen ervaring waar je als pastor

Veel predikanten voelen zich daardoor bij tijd en wijle leeggezogen. Als pastor ben je een beroepsgelovige, en dat maakt het extra zwaar. Een extra complicatie is dat je als predikant een dienstbare rol hebt. In die rol is vaak geen ruimte voor succes of boosheid. Bovendien ben je een publieke figuur; iedereen kijkt naar je. Mede daardoor zit er bij pastores soms veel ingehouden emotie. Je wordt als pastor voortdurend op je deugden aangesproken, maar je bent een mens als ieder ander. Daar moet je op een goede manier mee om leren gaan.’ De kerk heeft sinds het initiatief van ds. Zijlstra wel het nodige geleerd. Zo besteden de predikantsopleidingen tegenwoordig beduidend meer aandacht aan de ontwikkeling van persoonlijke vaardigheden van de pastor dan in de tijd dat Zijlstra met zijn KPV-trainingen begon. Toch kan de opleiding die vorming niet geheel overnemen volgens Trudy Struijs: ‘Het idee van de klinische pastorale vorming is dat je als pastor pas na een aantal jaren ervaring in het pastoraat goed kunt nagaan waar in je werk de valkuilen liggen, wat je makkelijk en wat je moeilijk afgaat.’

Flinke investering De Klinische Pastorale Vorming Hydepark is een cursus die één kerkelijk seizoen omvat.

‘Er zit bij predikanten veel ingehouden emotie’ tegenaan kunt lopen in het pastoraat. ‘Voor veel beroepen in de zorg geldt dat jij zelf het instrument bent waarmee je werkt. Complicerende factor voor een pastor is dat in zijn of haar werk voortdurend verschillende rollen door elkaar lopen: die van priester, herder en leraar. Dat betekent dat je je persoonlijke betrokkenheid als voorganger, als medegelovige, niet wilt en niet kunt uitschakelen.

10

De cursisten zijn in die periode in totaal tien weken in training, in vijf blokken. In de tussenliggende weken kunnen ze de opgedane ervaringen toetsen aan de praktijk in hun gemeente of instelling. Elk blok heeft een eigen beroepsaccent. Zo staat in het eerste blok de pastorale gespreksvoering centraal. In het tweede krijgt het voorgangerschap de volle aandacht. In de andere blokken komen

Alle nog actieve predikanten en kerkelijk werkers in de Protestantse Kerk in Nederland hebben in februari een nieuwe folder van de KPV Hydepark ontvangen met informatie over de cursus 2005-2006. Extra exemplaren zijn aan te vragen bij KPV Hydepark, Trudy Struijs: [email protected], tel. (0343) 51 40 41. KPV Hydepark is aangesloten bij de landelijke Raad voor KPV en pastorale supervisie. Daar is ook informatie verkrijgbaar over de andere aangesloten KPV-centra. E-mail: [email protected]

Centrum Hydepark in Doorn.

de rollen van leraar, leider en geestelijk begeleider aan bod. Een intensief programma, dat een hele investering vergt van de pastor en ook van zijn of haar gemeente. Ook de kosten liegen er niet om (ruim € 5000). Moet een predikant dat allemaal zelf betalen? Trudy Struijs: ‘Elke predikant heeft eens in de zoveel jaar recht op studieverlof. De klinische pastorale vorming kan daar een goede invulling van zijn. Mijn idee is dat de kerk een belangrijk deel van de kosten voor haar rekening zou moeten nemen. Veel gemeenten hebben daar ook een budget voor. Gelukkig zijn er ook verschillende fondsen die je kunt aanschrijven voor een tegemoetkoming in de kosten. Gegevens daarover zijn bij ons verkrijgbaar.’

Kerkenradendag De betrokkenheid van de gemeente krijgt ook in de training zelf gestalte. Zo wordt in één van de cursusweken een zogenoemde

kerkenradendag georganiseerd. “Iedere deelnemer nodigt twee of drie leden van zijn of haar kerkenraad uit. Tijdens zo’n dag maken we duidelijk waar het in de training om gaat en hoe de training is opgebouwd. De betrokkenheid van een kerkenraad is belangrijk: een predikant volgt de training niet alleen voor zichzelf. De gemeente heeft er als het goed is ook wat aan. Zo’n kerkenraadsdag maakt de kerkenraad mede verantwoordelijk voor de cursus en het vervolg, als de studietijd van de predikant er weer op zit.’ Ook door andere elementen van het programma kenmerkt de KPV Hydepark zich als een kerkelijke opleiding bij uitstek. Onderdelen van het programma richten zich specifiek op de plaats van de pastor in de gemeente. Bij de docenten is veel kennis aanwezig van de specifieke werksituatie van pastores in de Protestantse Kerk in Nederland. Dat neemt niet weg dat ook pastores uit andere kerkge-

11

nootschappen uitgenodigd worden om aan de KPV-training mee te doen. ‘Een gemêleerd gezelschap werkt altijd het beste. Ook een evenredige verdeling tussen mannen en vrouwen draagt bij aan het groepsproces, is mijn ervaring’, zo geeft Struijs aan. ‘Jammer is wel dat de volle breedte van de Protestantse Kerk in Nederland nog niet helemaal terug te zien is in het deelnemersveld van de afgelopen jaren. Met name predikanten uit orthodoxe, meer bevindelijke kringen zijn ondervertegenwoordigd. Wat daar precies de reden voor is, weet ik niet. Maar ze zijn van harte uitgenodigd om ook mee te doen aan de Klinische Pastorale Vorming Hydepark.’

Voor dit artikel is gebruik gemaakt van het boek Wybe Zijlstra, pastor en pionier. Uitgeverij Callenbach, 1998.

Kerkinformatie

April 2005

DIACONAAL JAAR

Marijke Katsburg

Een Diaconaal Jaar: ontdek je andere kwaliteiten Soms gebeuren er spontaan mooie dingen binnen een kerkelijke gemeente. Zo vanzelfsprekend en goed, dat je denkt: zo heeft Jezus het bedoeld toen hij sprak over een gemeenschap van gelovigen. Hier volgt het verhaal van zo’n bijzondere gebeurtenis. De Emmakerk in Soest vormt het decor. Spelers zijn de dominee, tientallen gemeenteleden en een groep van maar liefst veertig jongeren afkomstig uit heel Europa. De jongeren in dit verhaal doen dit jaar een diaconaal jaar in Nederland, onder de vlag van het jeugdwerk van de Protestantse Kerk in Nederland. Het diaconaal jaar is een populaire time-out voor jongeren tussen 17 en 25 jaar. In Nederland heeft Jeugdwerk inmiddels goede contacten met zo’n veertig sociaalmaatschappelijke woon- en werkplekken, waar jongeren uit Nederland en de rest van Europa terecht kunnen. De uitdaging bestaat uit een jaar lang wonen en werken in een diaconale omgeving, en dus wennen aan de cultuur op die plek en je eigen kwaliteiten ontdekken. Bovendien delen de jonge vrijwilligers hun ervaringen met elkaar tijdens een aantal meerdaagse seminars. Ze reflecteren op hun rol in de wereld. Ze denken na over de rol die geloven speelt, voor henzelf en voor hun omgeving. En vanzelfsprekend worden er toekomstplannen gemaakt en besproken.

Nieuwe wereld

Tijdens de seminars denken de jongeren samen na over de rol die geloven in hun leven speelt.

Het is niet altijd makkelijk, zo’n diaconaal jaar. Vaak is het de eerste ‘uithuizige’ ervaring voor de deelnemers. Net klaar met de middelbare school en voor het eerst zonder ouderlijke zorg en bemoeienis stappen ze in een nieuwe wereld. En dat is niet altijd de meest makkelijke omgeving. Ze werken en wonen

(Foto: Jeugdwerk)

Het Diaconaal Jaar in Nederland valt onder het programma Durf over je Grens. Durf over je Grens omvat het jeugdwerk van de Protestantse Kerk in Nederland voor jongeren vanaf 17 jaar. Het is een actief missionair en diaconaal programma, vol activiteiten en kansen. Durf over je Grens biedt bijvoorbeeld de mogelijkheid tot een Diaconaal Jaar in Nederland, Europa, Amerika of de landen in het Zuiden. Heel veel informatie en ervaringen zijn te vinden op de website: www.durfoverjegrens.nl Op deze website kunnen gemeentes alle projectplaatsen in Nederland vinden waar jongeren een diaconaal jaar kunnen doen. Staat uw woonplaats erbij en/of wilt u op een of andere manier betrokken raken bij de diaconaal jaar-vrijwilligers in uw gemeente, neem dan contact op met het jeugdwerk van de Protestantse Kerk in Nederland, tel. (030) 880 15 03 en vraag naar Daan Verbaan, coördinator Durf over je Grens.

bijvoorbeeld in psychosociale opvangplekken zoals de Bondgenoot in Barneveld, de Schuilplaats in ’t Harde of het Lichtpunt in Kollummerzwaag. En er is een aantal werkplekken in instellingen voor gehandicaptenzorg, zoals Scoorlewald en Breidablick in Noord-Holland en Het Dorp in Arnhem. Andere kiezen voor een meer spirituele leefomgeving, zoals jongerenhuis ’t WasdoM bij het Franciscaner klooster in Zwolle, of de oecumenische woon- en werkgemeenschap Oudezijds 100 in Amsterdam. En anderen kiezen voor hard werken bij Emmaus-gemeenschappen: ze halen de ‘welvaartsresten’ op, knappen meubels en apparaten op en verkopen die in kringloopwinkels.

Een warm welkom Stel je voor: je bent 18 jaar, ver van huis en je vertrouwde leventje. Je woont en werkt op een confronterende, nieuwe plek. Dan is het belangrijk om goede begeleiding te hebben, mensen op wie je kunt terugvallen, nieuwe vrienden en kennissen. De droom van de begeleiders van dit Diaconaal Jaar is dat kerkelijke gemeenten jongeren die in hun gemeente een diaconaal

12

jaar doen, een warm welkom bereiden. Op die manier voelen de jonge vrijwilligers zich sneller thuis en raken beter wegwijs op hun nieuwe plek. Bovendien kunnen gemeenteleden op deze manier kennis maken met het Diaconaal Jaar. Zo zijn er allerlei boeiende activiteiten te bedenken, ook samen met de jongeren uit de kerkelijke gemeente. Zo zou het bijvoorbeeld kunnen zijn: Hanneke uit Roelofarendsveen doet een diaconaal jaar in Nederland en kiest voor het Jongerenhuis in Eindhoven. Ze woont in het Jongerenhuis, samen met jonge vluchtelingen en nog een andere vrijwilliger. En overdag werken ze allemaal bij Emmaus Eindhoven, in de kringloopwinkel. De jeugddiaken van een kerkelijke gemeente in Eindhoven weet van deze Diaconaal Jaarplek en weet dat Hanneke hier in september gaat beginnen. Als Hanneke een week in Eindhoven is, komt ’s avonds de jeugddiaken langs om kennis te maken. En hij vertelt Hanneke over het 18+ aanbod in de gemeente, of hij nodigt haar uit om de volgende zondag naar de kerk te komen en na afloop koffie te komen drinken en kennis te maken met

Ook Pia uit Estland had een bijzondere ervaring. Zij mocht, samen met de Hongaarse Peter en de Duitse Benjamin, op bezoek bij het boerenbedrijf van de familie Hartman. Dit jaar woont en werkt Pia bij de Zusters Augustinessen in de stad Utrecht. Zij doet de kinderopvang van het Blijf van mijn Lijf-huis dat de zusters daar runnen. ‘Bij dit lieve gezin in Soest heb ik voor het eerst vrolijke, natuurlijke, ontspannen kinderen meegemaakt. Dat was een hele belevenis, naast die kindertjes in Utrecht die zoveel nare dingen hebben meegemaakt. En ik was ook nog nooit op een echte boerderij geweest, met koeien.’

Melkquota Tijdens het napraten vertelt Pia aan de andere vrijwilligers wat ze nu weet over melkquota en de problemen van agrariërs in Nederland. Of ze ook echte klompen heeft gezien? ‘Ja, de boer draagt wel klompen, maar alleen als er toeristen langskomen! De familie heeft een Bed & Breakfast, waar mensen kunnen logeren. Dat is ook bedoeld als bijverdienste om het hoofd boven water te houden als boer in Nederland.’ Pia is zichtbaar onder de indruk van wat ze heeft meegemaakt. Hartelijk neemt ze na de maaltijd afscheid van haar gastgezin. Drie van de vijf dochters zijn meegekomen naar de Emmakerk. Thalina (7), Marinda (9) en Dorienke (2) vonden het ook erg leuk, die drie buitenlandse jongeren op bezoek. ‘We hebben spelletjes gedaan’, vertelt Marinda. ‘En ze hebben m’n kamer gezien, en de koeien. Ik vond wel dat ze goed Nederlands konden praten! Samen met Pia hebben we in de atlas gekeken waar ze vandaan komt. Pia is wel 2000 kilometer bij haar eigen huis vandaan!’

andere jongeren uit de gemeente. Ook organiseert de jeugddiaken een uitstapje met de jongeren van de gemeente naar de kringloopwinkel van Emmaus. Hanneke geeft een rondleiding, vertelt wat ze daar doet, en waarom. En de Eindhovense jongeren werken eens een dagje mee of komen eens gezellig langs bij het Jongerenhuis. Voor een spelletje of om mee te doen aan een bijbelstudie.

Bezoek aan gastgezin Eén van de programmaonderdelen van een seminar is om van dicht bij kennis te maken met hoe een Nederlands gezin woont en leeft. Dat is een bijzondere ervaring voor de buitenlandse deelnemers. Zij komen (nog) weinig over de vloer bij andere Nederlanders. Hun contacten beperken zich vaak tot de collega’s op de werkplek en weekendjes bij de andere Diaconaal Jaar-vrijwilligers (uit hun eigen land). Zo stond tijdens het laatste seminar ‘op bezoek bij een Nederlands gezin’ op het programma. Het seminar vond plaats in de jeugdherberg van Soest. Coördinator Daan Verbaan belde met een van de plaatselijke dominees om contact te leggen met een kerkelijke gemeente.

Een Diaconaal Jaar bestaat uit een jaar lang wonen en werken in een diaconale omgeving. Ds. Pieter Goedendorp van de Emmakerk was meteen enthousiast. Op zondag legde hij een intekenlijst in de kerk neer, waarop gemeenteleden zich als gastgezin konden melden. De lijst was binnen de kortste keren voltekend en bovendien meldde zich een aantal anderen met het idee om de zondag-

Goed voorbeeld Tijdens een Diaconaal Jaar je eigen kwaliteiten ontdekken. (Foto: Jeugdwerk)

middag-visites af te sluiten met een gezamenlijke maaltijd in de ontmoetingsruimte van de Emmakerk. Aldus geschiedde. Twee aan twee werden alle jongeren opgehaald door hun gastgezin. En zo belandde de Duitse Carlo bijvoorbeeld bij een oud-bankdirecteur. Carlo doet dit jaar vrijwilligerswerk bij ATD Vierde Wereld in Zuid-Limburg. Tot zijn bezigheden behoort onder meer huisbezoek bij families die onder de armoedegrens leven. Het contrast kon dus niet groter zijn. ‘De gastheer heeft me wel drie keer een sigaar aangeboden’, vertelt Carlo. ‘Mijn gastgezin woonde echt zoals je je dat voorstelt van een gepensioneerde bankdirecteur. Een enorme tegenstelling met wat ik tijdens mijn werk tegenkom, want ik ga meestal langs bij mensen die bijvoorbeeld geen elektriciteit meer hebben omdat ze de rekening niet kunnen betalen. Ik vond het heel boeiend om daar op bezoek te zijn.’

13

Zowel de betrokken gemeenteleden uit Soest als de veertig jongeren van het Diaconaal Jaar zijn erg tevreden en enthousiast over deze ontmoeting. Beide partijen hebben een kijkje in een andere keuken kunnen nemen. De mensen van de Emmakerk hebben kennisgemaakt met een belangrijk onderdeel van het jeugdwerk voor jongeren en de vrijwilligers van het Diaconaal Jaar zijn weer een ervaring rijker. En de begeleiders van dit programma, hebben met eigen ogen gezien hoe waardevol ook deze uitwisseling binnen een willekeurige Nederlandse kerkelijke gemeente is. Ook voor de nieuwe groep jongeren, die per 1 september aantreedt, hoopt Jeugdwerk meer contacten te kunnen leggen met gemeenten.

Marijke Katsburg is projectmedewerker Jeugdwerk van de Protestantse Kerk in Nederland.

Kerkinformatie

April 2005

WERELDRAAD

Ronald Bolwijn

Cruciale jaren voor Wereldraad van Kerken

Om als kerken een duidelijk gezicht te behouden is aan de ene kant een sterke organisatie nodig. Tegelijk is het van belang om waar mogelijk samen te werken met andere organisaties. Vanwege dit dilemma sprak het Centraal Comité (bestuur) van de Wereldraad afgelopen februari over de Oecumene in de 21e eeuw.

Versnippering De Wereldraad van Kerken is met 347 lidkerken en ruim 500 miljoen christenen de belangrijkste oecumenische organisatie in de wereld. Naast de Wereldraad bestaan nog een flink aantal andere oecumenische organisaties, met name rond de verschillende kerkfamilies. Zo hebben de lutheranen, anglicanen en hervormden/gereformeerden allemaal nog hun eigen ‘bonden’. Verder zijn belangrijke partners als de Rooms-Katholieke Kerk en de Pinksterkerken geen lid van de Wereldraad. Al met al een versnippering die de effectiviteit soms in de weg staat. Te meer omdat het steeds meer moeite kost om al die organisaties te financieren. Dit alles was voor het Centraal Comité (bestuur) van de Wereldraad aanleiding onderzoek te laten doen naar huidige stand van zaken. Tijdens een bestuursvergadering in Genève, afgelopen februari, werden de resultaten gepresenteerd. Daar kwam onder meer uit naar voren dat veel lidkerken van allerlei organisaties tegelijk lid zijn en behoefte hebben aan meer eenheid. Dat voorkomt dat werk dubbel gebeurt en zorgt ervoor dat beschikbare middelen zo effectief mogelijk ingezet worden. Wat dit alles voor de gehele oecumenische beweging en de Wereldraad van Kerken gaat beteke-

Afrikaanse delegatieleden in gesprek tijdens een pauze. Foto’s: WCC/Peter Williams

nen, zal de komende jaren duidelijk moeten worden, wanneer de onderzoeksresultaten verwerkt worden in beleidsvoorstellen. Het Centraal Comité gaf in haar vergadering twee belangrijke richtingen aan. In de eerste plaats moet de Wereldraad vooral een platform zijn voor kerken om samen te werken en van elkaars kennis en ervaring te profiteren. Voorbeelden hiervan zijn de programma’s rond HIV/Aids en de interreligieuze dialoog. Tegelijk drongen veel leden van het Centraal Comité er op aan dat de Wereldraad een

HOE WERKT DE WERELDRAAD VAN KERKEN?

De Wereldraad van Kerken is in 1948 in Amsterdam opgericht en omvat momenteel 347 kerken, met ruim 500 miljoen leden. De meeste lidkerken behoren tot de protestantse, anglicaanse of oosters-orthodoxe traditie. De Rooms-Katholieke Kerk maakt geen deel uit van de Wereldraad, maar werkt er wel intensief mee samen. Verder zijn er gesprekken met Pinksterkerken over samenwerking of zelfs deelname aan de Wereldraad. De Wereldraad van Kerken wil met name de gemeenschap tussen de kerken bevorderen en de eenheid van de christelijke gemeenschap versterken. Daarnaast wil de Wereldraad aandacht vragen voor zaken die de

kerken als geheel ter harte gaan, zoals de omgang met Gods schepping, de bestrijding van onrecht of de problematiek van HIV/AIDS. De Wereldraad van Kerken komt eens in de zeven jaar met vertegenwoordigers van alle lidkerken bijeen (de assemblee). De eerstvolgende assemblee is volgend jaar februari in Brazilië. In de jaren tussen twee assemblees ligt de bestuurlijke verantwoordelijkheid bij het Centraal Comité (algemeen bestuur), dat uit 150 leden bestaat. Namens de Protestantse Kerk in Nederland heeft ds. Wies Houweling, gemeentepredikant in Amsterdam, zitting in dit Centraal Comité.

14

krachtige partij moet blijven, met een helder en duidelijk verhaal. Of zoals de Zweedse (lutherse) bisschop Jonson het zei: ‘Er zijn in de christelijke wereld maar twee geluiden die echt tellen. De ene is de Paus in Rome en de andere is de Wereldraad van Kerken.’

Consensus-methode Cruciaal voor de Wereldraad is ook de manier waarop de lidkerken met elkaar omgaan. Het Centraal Comité besloot – na jaren van voorbereiding – dat de Wereldraad in haar vergaderingen overgaat op een zogenoemde consensus-methode. Het houdt in dat bij besluitvorming zo lang mogelijk gezocht wordt naar oplossingen waar iedereen zich in kan vinden. (Zie het artikel op de rechter bladzijde.) De nieuwe regels zullen voor het eerste op grote schaal worden toegepast tijdens de volgende assemblee van de Wereldraad van Kerken, begin 2006 in Porto Alegre, Brazilië. De secretaris-generaal van de Wereldraad, de Keniaan dr. Sam Kobia, noemde de keuze voor de consensusmethode het belangrijkste besluit van de afgelopen zeven jaar. ‘Dit gaat verder dan een organisatieverandering. Het is een cultuurverandering die de nieuwe koers van de Wereldraad markeert.’

De Wereldraad van Kerken: uniek platform om samen te werken en van elkaar te leren.

Protestantse Kerk hernieuwt lidmaatschap Wereldraad Het Centraal Comité (bestuur) van de Wereldraad van Kerken heeft tijdens zijn vergadering in februari ingestemd met voortzetting van het lidmaatschap door de Protestantse Kerk in Nederland. Volgens de regels van de Wereldraad was deze procedure nodig na 1 mei 2004, toen de drie Samen op Wegkerken verenigden. De kerken waren tot mei 2004 ieder zelfstandig lid van de Wereldraad van Kerken. De Protestantse Kerk in Nederland is inmiddels lid van alle grote internationale oecumenische organisaties. Eerder al werd bijvoorbeeld het lidmaatschap bevestigd van de Lutherse Wereldfederatie (LWF), de Wereldbond van hervormde/gereformeerde kerken (WARC) en de Raad van Europese Kerken (CEC).

De voorzitter van de Wereldraad in gesprek met de Nederlandse afgevaardigde ds. Wies Houweling, lid van het Centraal Comité. (Foto: WCC/Peter Williams)

Delegatie voor Assemblee 2006 vastgesteld De Protestantse Kerk in Nederland zal zes afgevaardigden sturen naar de volgende assemblee van de Wereldraad van Kerken, februari 2006 in Brazilië. Namens het moderamen van de generale synode zijn dat preses ds. Jan-Gerd Heetderks, scriba dr. Bas Plaisier en ds. Ilona Fritz. Daarnaast worden drs. Jantine Heuvelink, ds. Wies Houweling en ds. Evert Overeem afgevaardigd. De assemblee is de zevenjaarlijkse samenkomst van alle 347 kerken die lid zijn van de Wereldraad. De ruim 700 afgevaardigden stellen onder meer de hoofdpunten van beleid vast voor de Wereldraad. De negende assemblee van de Wereldraad van Kerken wordt gehouden in Porto Alegre, van 14 t/m 23 februari 2006. Het thema is ‘God, in your grace, transform the world’.

In de toekomst wordt bij de besluiten van de Wereldraad naar consensus gestreefd.

15

Kerkinformatie

April 2005

WERELDRAAD

Ronald Bolwijn

Besluiten nemen met consensus: geen winnaars en verliezers meer Besluiten nemen in de kerk levert soms spanningen op. Zowel synodes als kerkenraden kunnen er mee te maken krijgen. In de ‘Uniting Church’ in Australië hebben ze daar wat op bedacht. Sinds een jaar of tien hanteren ze er de ‘consensus-methode’: besluitvorming zonder winnaars en verliezers. De methode krijgt inmiddels navolging: De Wereldraad van Kerken besloot afgelopen februari om er mee in zee te gaan. De Uniting Church of Australia (UCA) is net als de Protestantse Kerk in Nederland een verenigde kerk. Ze ontstond in 1977, als een fusie van methodisten, presbyterianen en de unie van congregationalisten. De kerk telt in totaal 300.000 belijdende en doopleden, en een groep van 1,3 miljoen randkerkelijken. Er zijn zeven regionale synodes, die eens in de drie jaar bijeenkomen in een assemblee. Halverwege de jaren tachtig gingen er stemmen op om de manier waarop de assemblee en de synodes besluiten namen, aan te passen. De kerk had met een aantal gevoelige onderwerpen te maken, waaronder homoseksualiteit en de toelating van kandidaten tot het ambt van predikant. Deze onderwerpen kwamen steeds terug en leidden voortdurend tot spanningen. De analyse was dat dit deels te maken had met de manier waarop er in de kerkelijke vergaderingen besluiten werden genomen, namelijk volgens het vertrouwde Europese parlementaire systeem. In dat systeem draait het om het verwerven van een meerderheid voor een voorstel. Te vaak gebeurde het dat er besluiten werden genomen waar een grote groep – maar een minderheid – moeite mee had. De debatten die er aan vooraf gingen, waren vaak scherp en leidden tot polarisatie. Een werkgroep kreeg daarop de opdracht de besluitvorming in de kerk eens goed onder de loep te nemen en met voorstellen te komen.

gestemd wordt. En dan geldt een gewone meerderheid. Dr. D’Arcy Wood was voorzitter van de assemblee van de UCA toen het consensussysteem werd ingevoerd. Hij is nog altijd blij dat zijn kerk deze stap genomen heeft: ‘De belangrijkste vernieuwing is dat we niet meer denken in tegenstellingen, in winnaars en verliezers. Dat heeft een heel andere sfeer gebracht in al onze vergaderingen. Daarnaast vergt het streven naar consensus ook dat je veel meer tijd neemt om naar elkaars standpunten te luisteren en probeert om samen een oplossing te vinden. Daardoor zijn ook veel meer mensen echt betrokken bij de besluitvorming. Met name de deelname van vrouwen en jongeren is bij ons sterk toegenomen. Een derde voordeel is dat besluiten ook veel beter gedragen worden en daardoor beter uitvoerbaar zijn.’

namelijk als de conclusie is dat je nog geen consensus kunt bereiken. Maar ook dat nadeel is maar relatief: Wat heb je er als kerkelijke gemeenschap aan om besluiten te nemen waar grote groepen zich niet in kunnen vinden? Dat leidt tot verdeeldheid, en wij vinden dat niet passen bij een kerk, als gemeenschap van Christus.’ Inmiddels is de hele Uniting Church of Australia gewend aan het consensus-model. Ook kerkenraden passen het toe. D’Arcy Wood: ‘In plaatselijke gemeenten hoefde eigenlijk het minste te veranderen. Want in veel kerkenraden bestaat van nature al de gewoonte om naar consensus te streven.’ Maar ook in een kerkenraad kan het geen kwaad af en toe bewust stil te staan bij de manier waarop je besluiten neemt. ‘Gaan we op een christelijke manier met elkaar om? Dat blijft uiteindelijk de kernvraag.’

Gemeenschap van Christus Doordat er meer overleg nodig is, kost het consensus-systeem wel eens wat meer tijd. Dr. Wood: ‘Dat lijkt misschien een nadeel, maar als je aan het systeem gewend bent, valt het erg mee. Je moet er wel tegen kunnen dat besluiten soms worden uitgesteld,

Streven naar consensus De werkgroep ging aan de slag en kwam na een ruime bedenktijd en veel onderzoek tot een alternatief: een model waarin de kerkelijke vergaderingen streven naar consensus. Het komt er kortweg op neer dat de leiding van de vergadering zo lang mogelijk zoekt naar een oplossing waarin iedereen zich kan vinden. Lukt dat niet, dan kan de conclusie luiden dat de vergadering er blijkbaar niet aan toe is over dat onderwerp een besluit te nemen. Bij sommige onderwerpen is dat niet erg praktisch (benoemingen, financiën), en daarom wordt de regel gehanteerd dat wanneer 75% van de deelnemers aan een vergadering vindt dat er een besluit genomen moet worden, dat er dan alsnog over

16

Ronald Bolwijn is lid van de redactie van Kerkinformatie.

Kerkinformatie

April 2005

BERICHTEN

Collecte voor catechese en geloofsopvoeding Op zondag 10 april 2005 wordt gecollecteerd voor catechese en geloofsopvoeding. De collecte staat op het landelijk rooster van de Protestantse Kerk. Jongeren zijn op zoek naar een kerk die aansprekend gelooft. Dat is een kerk die voor hen aantrekkelijk is, die gericht is op hun leef- en belevingswereld en ingaat op hun de levensvragen. Zij verlangen ook een kerk die duidelijk en eerlijk is. Tenslotte moet de kerk jongeren uitdagen om de goede boodschap van God te ontdekken en het daarmee te wagen in het leven. Soms naast hen staan, soms met hen meelopen. Soms tegenover zijn. Met de opbrengst van de collecte kan het jeugdwerk van de

Protestantse Kerk eigentijdse en inhoudelijk verantwoorde materialen op het gebied van catechese en geloofsopvoeding ontwikkelen. Daarnaast verzorgt het jeugdwerk studiedagen met specifieke thema’s en geeft het gemeenten advies op maat samen met de Protestantse Dienstencentra in de verschillende provincies. Voor meer informatie: tel. (030) 880 15 03 of kijk op internet www.jeugdwerk.pkn.nl. Email: [email protected]

Voorlichtingsmorgen route Geestelijke begeleiding op Hydepark

In september start de tweede route van de driejarige opleiding Geestelijke begeleiding voor predikanten en kerkelijk werkers op Hydepark. Deze opleiding zal ook in de komende brochure voor de Vrijwillige Nascholing worden vermeld. Op vrijdagmorgen 29 april zal er op Hydepark van 10.00-12.00 uur een voorlichtings-

morgen zijn. De informatie over de opleiding wordt nader toegelicht, er zullen deelnemers aan de huidige opleiding (die in 2003 is gestart) aanwezig zijn om iets over hun ervaringen te vertellen en er kunnen vragen gesteld worden. Gaarne tevoren aanmelden bij mevr. Frieda van Surksum (f.van. [email protected] of tel. (0343) 51 40 41.

Basiscursus catechese

cursus wordt onder andere stilgestaan bij doel, plaats, functie en organisatie (catecheseteam) van de catechese, visie op leren, een les voorbereiden en geven, werkvormen binnen de catechese, leiding geven aan groepsprocessen en ordeproblemen, ontwikkelingen in het veld van de catechese, selecteren. Locatie: Christelijke Hogeschool Ede, Oude Kerkweg 100.

Data/tijd: op donderdagavonden 17 en 31 maart, 7, 14, 21 april en 28 april en 12 mei 2005, van 19.00 - 21.30 uur. Docenten: N. Belo, drs. M. van Campen, W. Schonewille en prof. dr. W. Verboom. Cursusgeld: € 180,- (incl. lesmateriaal en consumpties).

taris betrokken geweest bij het beleid en de toerusting rond liturgie en kerkmuziek. Een belangrijk facet daarvan was de voorbereiding van de uitgave van het Dienstboek voor de Protestantse Kerk in Nederland, waarvan deel II in december verschenen is. Ook was ds. Uytenbogaardt in het kader van de Bouwen Restauratiecommissie betrokken bij de advisering rond het ontwerpen, restaureren en (her)inrichten van kerkgebouwen. Al langer was hij actief als docent liturgiek, onder meer aan het Theologisch Seminarium

Hydepark. Sinds 1 januari 2005 heeft Hans Uytenbogaardt deze taken neergelegd. Dit afscheid zal worden gevierd in een kerkdienst op vrijdag 15 april 2005, om 16.00 uur in de Domkerk te Utrecht. Op de kerkdienst volgt een receptie van 17.45 tot 19.00 uur. Mocht u geen uitnodiging hebben ontvangen en graag aanwezig willen zijn bij dit afscheid, dan geldt dit bericht als uitnodiging.

nale discussies op het gebied van vertalen? Welke theologische vooronderstellingen zijn van invloed? Hoe bruikbaar is deze vertaling in de liturgie? En welke vertaaltradities kent onze kerkgeschiedenis eigenlijk? Deze en meer vragen komen aan de orde op de conferentie Breukelmanianum, 20 en 21 mei a.s. in conferentiecentrum Mennorode te Elspeet. Thema van de conferentie is: Bijbelvertaling als theologische beslissing. Opgave tot

uiterlijk einde april bij de secretaris van de Stichting Breukelman, Chris Mataheru, [email protected], Draafsingel 26, 1623 LB Hoorn (NH). Opgave wordt verwerkt naar datum van binnenkomst; het aantal beschikbare plaatsen is beperkt. Kosten: € 80,- (incl. maaltijden en overnachting), voor studenten: € 40,-.

Het Centrum voor Catechese (de HervormdGereformeerde Jeugdbond en het Instituut voor Gemeenteopbouw en Theologie) organiseert een basiscursus catechese. In deze

Afscheid ds. Hans Uytenbogaardt Met een viering in de Domkerk in Utrecht neemt ds. Hans Uytenbogaardt op 15 april afscheid als predikant in algemene dienst ten behoeve van de eredienst. Sinds de oprichting van het Samenwerkingsorgaan voor de Eredienst in 1984 is hij als voorzitter en secre-

Breukelmanianum over Nieuwe Bijbel Vertaling De Nieuwe Bijbel Vertaling is ‘ter beproeving’ aan de kerkelijke gemeenten aangeboden. Maar hoe beproef je een bijbelvertaling? Wat zijn de criteria? Wat zijn de internatio-

17

Kerkinformatie

April 2005

VINEXLOCATIES

Otto Grevink

Kerkzijn in een nieuwbouwwijk: ‘De kerk komt naar u toe’ Op 11 april a.s. vindt in het Protestants Landelijk Dienstencentrum de derde werkdag voor pastores in Vinex- en recente nieuwbouwwijken plaats. Zij komen samen rond presentaties en workshops die toegespitst zijn op missionaire initiatieven die in nieuwe wijken worden ontplooid. Het onderzoeksbureau Motivaction doet onderzoek naar waarden en leefstijlen van mensen. omgeving’ voor hun kinderen. Ze vluchten ook voor de allochtonen en de spanningen die er in de tuinsteden heersen. Ze zijn minder buurtgericht, maar willen wel graag tussen gelijkgestemden zitten. Men gaat niet voor de sociale controle, maar voor het kwalitatief hoogwaardige wonen. De trend in deze groep is die van het cocoonen: men trekt zich terug in de eigen, veilige privésfeer. Zingeving is voor deze mensen wel een item, maar men wil dat vooral op een individuele manier beleven.’

Kerk in de Vinexwijk

Roel Schoemaker:’De kerk kan een rol spelen in de behoefte aan rituelen en magie’. (Foto: PKN)

Wat valt er nu vanuit eerder gepresenteerd onderzoek te zeggen over de woonbeleving van Vinexbewoners? En wat kunnen de kerken hen bieden? Een gesprek met Roel Schoemaker, senior consultant van het onderzoeksbureau Motivaction . In haar onderzoek naar waarden en leefstijlen van mensen betrekt Motivaction ook de woonbeleving. Schoemaker: ‘Waar het daarbij om gaat is hoe je tegen je woonomgeving aankijkt. Kijk je naar je huis als een warm nest, of meer afstandelijk, als een tussenstation? Is je voordeur een portaal naar de wereld of sluit hij je af van die wereld?’

Behoefte aan zingeving ‘De eerste oplossingen voor de woningnood waren in de jaren zestig de tuinsteden. Maar toen zich in die wijken twee nieuwe groepen meldden – de jonge starters en de Nederlanders die in hun eigen dorpse omgeving geen woning konden vinden – probeerden de oorspronkelijke bewoners er weg te komen. Jonge starters zijn actieve individualisten die eigenlijk in de centra van de steden hadden willen wonen, tussen de terrasjes. Ze voelden zich niet betrokken bij de buurt waarin zij

gingen wonen. De andere groep nam hun agrarisch getinte, dorpse levenswijze mee. Zij hebben kortom een eigen sociale infrastructuur in de wijk ontwikkeld. Dit gaf en geeft enorme spanningen.’ ‘Een eerste groep bewoners die kapitaalkrachtig genoeg was om weg te komen, kwam terecht in steden als Almere en Purmerend. Daar zitten veel buurt-georiënteerde mensen bij. Zij richten zich sterk op de mensen in de buurt en zetten in feite het principe van de Amsterdamse volksbuurt elders voort. Ze versieren de straat bij het voetballen en met Kerst. Het is collectief ervaren, maar dan op z’n stads, want het zijn geen echte dorpsbewoners. Dat collectief ervaren biedt natuurlijk aanknopingspunten voor de kerk. Als je daar als kerk niet aanwezig bent, heb je een kans gemist. Een tweede groep verhuist naar Vinexwijken. We noemen ze gehaaste middenklassers. Het is een veel kapitaalkrachtiger groep, die de stad letterlijk is ontvlucht. Ze zouden wel in die stad willen blijven wonen als de buitenwijken maar een goed woonklimaat zouden bieden. Ze vinden de stad ‘een onveilige

18

‘Als je als kerken deze mensen in ogenschouw neemt, moet je je realiseren dat er hier geen sprake is van een ‘aanbodmarkt’, maar dat je de vraag moet creëren. Dat betekent dat je mensen moet aanspreken op hun gevoel dat ze bij de winners behoren. Een flyer van een kerk waarin ik kan lezen wat er allemaal mis is met me, zet me neer als een loser en dat wil ik niet. Tegelijkertijd gaat er soms wel van alles mis, zoals problemen met kinderen of een burnout. Het blijkt dus wel mee te vallen met het “winnership”. Dan is de kerk aan zet. Maar de kerk moet hen dus niet meteen aanspreken op dat “winnership”. Een pastor in een Vinexwijk zou dan iemand moeten zijn die ook een winner is, ook een zongebruinde kop en een mooie vrouw heeft en die ook graag praat over auto’s. Als er dan vertrouwen gewekt is, blijkt er wel degelijk behoefte om te praten. Maar het uitgangspunt moet zijn: “Kom niet naar ons: wij komen naar u”.’

Coaching Uit de inventarisatie van missionaire initiatieven die in de voorbereiding op de werkdag gemaakt is, blijkt dat er veel gespreksgroepen en ontmoetingsplekken worden opgezet.

Voor meer informatie over onderzoek van Motivaction, zoals een nadere uitleg over de verschillende sociale milieus, zie www.motivaction. nl. Voor meer informatie over de werkdag op 11 april kan men contact opnemen met Peet Valstar, [email protected].

magie, wat ook de populariteit van boeken als de Lord of the Rings en Harry Potter verklaart. ‘Er is dus behoefte aan een vorm van kanalisering Zo is er een nieuwe behoefte aan een duidelijk gebaand pad als het gaat om emoties, waar de kerk in zou kunnen voorzien. Te denken valt dan aan goede rituelen bij begrafenissen en crematies, momenten waarop daaraan bij uitstek behoefte is. Maar probeer ook de doop op twintig verschillende manieren vorm te geven. Laat die ook plaats mogen vinden op andere plaatsen dan in een

Daarmee wordt tegemoet gekomen aan de behoefte van mensen aan opvang en gesprek in de eigen omgeving rond tal van thema’s die hen bezighouden. Schoemaker kan zo’n thema noemen vanuit het onderzoek naar woonbeleving. Hij noemt de mogelijke taak van de kerk daarbij ‘guidance’. ‘Vinexbewoners zijn gestresst vanwege tijdsgebrek. Ze jagen voortdurend van het een naar het ander. Een belangrijke vraag is dan: hoe verdeel je je tijd? Hier liggen kansen voor de kerken om mensen daarin te begeleiden. Dan komen er vragen aan de orde als “waar ben ik mee bezig?” Er is behoefte aan coaching (begeleiding). De kerk werkt daarbij als katalysator en fungeert als spin in het web, omdat ze over veel contacten in de omgeving beschikt en mensen met dezelfde problemen kan samenbrengen en opvangen.’

Rituelen Niet zelden blijken sleutelmomenten in het leven aanknopingspunten te zijn voor contact tussen kerken en Vinexbewoners. Zo worden veel activiteiten opgezet rondom de doop(voorbereiding) en de (geloofs)opvoeding van kinderen. Schoemaker laat zien dat kerken hier fungeren als service-instituut. Rituelen spelen een grote rol, in de kerk maar ook in de samenleving. De gemeenschapszin neemt steeds meer af, maar tegelijkertijd nemen mensen deel aan het collectief beleven van emoties, zoals bij het overlijden van André Hazes. ‘Men is het contact met het eigen gevoel kwijt en naarstig op zoek naar manieren om dat te herstellen. Af en toe duiken er iconen op, zoals André Hazes, bij wiens overlijden massaal en collectief gesnotterd werd. Ook de vakbondsactie op het Museumplein was zo’n gebeurtenis waarbij men zich weer “een” kon voelen. Op de achtergrond speelt ook een gevoel van angst: mensen zijn bang voor de totale teloorgang van sociale bindingen. Men vraagt zich af of de individualisering niet te hard is gegaan en men is op zoek naar andere perspectieven die boven het alledaagse bestaan uitstijgen (escapisme). Dat uit zich onder meer in de behoefte aan rituelen en

leerlingen veel moeilijker op hun gedrag aanspreken. Wil je ze wel kunnen aanspreken dan moet er sprake zijn van controle, geborgenheid en zichtbaarheid en dat kan alleen in een kleinschalige setting.’ ‘Voor (kerkelijke) gemeenteopbouw zou een tweesporenbeleid een goede optie zijn: enerzijds kleine gemeenschappen van maximaal 70 tot 100 mensen waaraan leken leiding kunnen geven en anderzijds grotere, massale evenementen, geleid door beroepskrachten.

Mensen zijn op zoek naar andere perspectieven die boven het alledaagse uitstijgen. kerkgebouw. Als je daar geen ruimte voor maakt, dan laat je als kerk kansen liggen.’

Schaalvergroting Uit de inventarisatie blijkt veelvuldig dat missionaire initiatieven in nieuwe wijken bepaald worden door de schaalvergroting: kerkelijke gemeenten worden groter omdat er kerken in de buurt gesloten worden. Schoemaker: ‘Daar zijn natuurlijk allerlei plausibele economische redenen voor, maar het bevordert wel de anonimiteit. Dat kun je goed zien aan scholen. Die hebben ook met schaalvergroting te maken. Die worden nu zo massaal, dat de anonimiteit zo groot wordt dat zij bijna niet meer te beheersen is. Het schoolconcept dreigt failliet te gaan. Op het moment dat een leraar bijvoorbeeld alleen maar de namen van zijn eigen leerlingen kent, kan hij andere

Om mensen aan te kunnen spreken moet je ze eerst kennen. Sommige buurten functioneren goed omdat ze besloten zijn; daar is een zekere intimiteit aanwezig. In die buurten zouden kerken dan geen groot gebouw nodig hebben om toch goed te kunnen functioneren.’ ‘Al met al’, zegt Schoemaker ten slotte, ‘is de behoefte van mensen tegenwoordig niet zoveel anders. De plaats van de kerk is veranderd en daarom moet zij in een nieuwe jas gestoken worden.’

Otto Grevink deed als aio praktische ecclesiologie voor het ThWI in Leiden anderhalf jaar onderzoek naar kerkvorming in Vinexwijken en bereidt de werkdag mee voor. Hij wordt predikant in Waalwijk.

De Tronk op IJburg, opgezet door de werkgroep Kerk op IJburg (Amsterdam), die een workshop zal verzorgen op de werkdag. (Foto: PKN)

19

Kerkinformatie

BERICHTEN

April 2005

Collecte voor eredienst en kerkmuziek Op zondag 24 april 2005 wordt volgens het landelijk rooster van de Protestantse Kerk gecollecteerd voor eredienst en kerkmuziek. Het is de vierde zondag ná Pasen, in de traditie van de kerk ‘cantate’ geheten (van het woord cantare = zingen). In de eredienst klopt het hart van de plaatselijke gemeente. De kerkdienst vervult naast allerlei andere activiteiten door de week een bijzondere rol. Als veel verschillende mensen bij elkaar komen, is het belangrijk een goede toon te vinden, de juiste woorden te zoeken waarin de meesten zich herkennen, een liturgische sfeer te creëren waarin men aarden kan. Ook de muziek vervult daar een belangrijke rol bij. Daarom wordt er landelijk aandacht gegeven aan verschillende mogelijkheden van orden van dienst. Zo

Verdiepingscursus catechese Het Centrum voor Catechese (de HervormdGereformeerde Jeugdbond en het Instituut voor Gemeenteopbouw en Theologie) organiseren een verdiepingscursus catechese. In deze cursus wordt dieper ingegaan op

Collecte voor educatie Volgens het landelijk rooster wordt op zondag 1 mei 2005 gecollecteerd voor het educatieve werk binnen de Protestantse Kerk. Uit deze collecte worden allerlei activiteiten op het gebied van educatie en toerusting van de eigen kerkelijke gemeente bekostigd. Educatie is gericht op ondersteu-

Cursussen Hydepark In centrum Hydepark in Doorn zullen de komende tijd de volgende cursussen worden gegeven voor predikanten en kerkelijk werkers: – De clown en de dominee, Een nieuwe kijk op je rol als pastor door middel van clownerie en dans; leiding: José Sueters en Riëtte Beurmanjer, data: 27-29 april 2005; kosten: € 423,-; aanmelden vóór 27 maart 2005. Paulus’ brief aan de Romeinen, leiding: dr.

kwam onlangs het Dienstboek deel II uit. Geprobeerd wordt om steeds weer nieuwe mensen te interesseren voor kerkmuziek, zodat er geoefende organisten en cantors voorhanden zijn en koren en cantorijen ondersteund kunnen worden. Het liederenarsenaal is voortdurend in ontwikkeling, omdat er steeds weer nieuwe liederen gemaakt en gezongen worden. Want de lofzang mag gaande gehouden worden in steeds weer nieuwe woorden en melodieën. Verbetering van kwaliteit is een blijvend aandachtspunt in allerlei kerkenwerk. Dat geldt ook voor eredienst en kerkmuziek. Met de collecte-opbrengst wordt die voortdurende kwaliteitsverbetering mogelijk gemaakt.

thema’s die binnen de catechese een belangrijke rol spelen. Deze cursus is bestemd voor catecheten die al eens een basiscursus gevolgd hebben of hun kennis en ervaring willen verdiepen. Er wordt van uitgegaan dat de deelnemers kennis hebben van de principes, methodiek e.a. van de catechese. In deze cursus komt aan de orde: catechese in relatie tot andere leervormen binnen de christelijke gemeente, werkvormen voor het bijbellezen in de catechese, werken met

beeldmateriaal in de catechese, reflecteren op werkwijze van de catecheet (feedback, intervisie), leerstijlen en niveauverschillen, lesoefening met een actueel thema (muziek). Locatie: Christelijke Hogeschool Ede, Oude Kerkweg 100. Data/tijd: donderdagavonden 19 en 26 mei, 2, 9, 16 en 23 juni 2005, van 19.00 - 21.30 uur. Docenten: N. Belo, drs. M. van Campen en prof. dr. W. Verboom. Cursusgeld: € 195,- (incl. lesmateriaal en consumpties).

ning van de kerkelijk werkers, godsdienstonderwijs en vervaardiging van materiaal voor kring-, cursus- en trainingswerk voor gemeenteleden en ambtsdragers. Twee voorbeelden ter illustratie: Jaarlijks nemen ruim 1200 cursisten deel aan de Cursus Theologische Vorming Gemeenteleden. Deze cursus voorziet in een grote behoefte aan theologische scholing en verdieping van gemeenteleden. Na afronding ervan gaan veel cursisten taken vervullen in de kerkelijke gemeente als ambtsdrager of als

vrijwilliger. Informatie over de cursus: www.cursustvg.org of tel. (030) 880 15 15. Ter ondersteuning van het gebruik van de Nieuwe Bijbelvertaling werd in samenwerking met het Nederlands Bijbelgenootschap de lesmodule ‘De Nieuwe Bijbelvertaling’ ontwikkeld. In deze module wordt uitgebreid ingegaan op de wijze van vertalen. De module is behalve voor de cursus theologische vorming ook beschikbaar voor leerhuizen en kringwerk.

L.Th. Witkamp; data: 23-25 mei 2005; kosten: € 215,-; aanmelden vóór 23 april 2005. Studiedag Keltisch-christelijke spiritualiteit, leiding: Gerke van Hiele en Teun Kruijswijk Jansen, datum: 24 mei 2005; kosten: € 61,-; aanmelden vóór 24 april 2005. – Noordmans’ spreken over ambt in bijbel, kerk en cultuur, leiding: prof.dr. G.W. Neven en mw.dr. A van der Kooi; data: 1-3 juni 2005; kosten: € 318,-; aanmelden vóór 1 mei 2005. Pastorale gespreksvoering, leiding: ds. J.H. Bodisco Massink; data: 6-10 juni 2005; kosten: € 329,-; aanmelden vóór 6 mei 2005. – Voorbereiding en evaluatie van catechese en kringwerk, leiding: drs. I. de Zwart; data:

9-10 juni 2005 en een terugkomdag in 2006; kosten: € 139,-; aanmelden vóór 9 mei 2005. – (Reis naar) Chevetogne, leiding: dr. J.J. Beumer; data (op Hydepark na te vragen (0343) 51 40 41, mw. Y. Vroegindeweijvan Asperen); kosten: € 110, exclusief verblijf en vervoer (subsidie aan te vragen via mw. F. van Surksum-den Besten, f.van. [email protected]) – (Reis naar) Zuid Afrika, leiding: dr. J. Snoek; data: introductiedag voorjaar 2005; reis: 19 september – 1 oktober 2005; Kosten: na te vragen op tel. (0343) 51 40 41, mw. Y. Vroegindeweij-van Asperen; aanmelden vóór 1 mei 2005.

20

Kerkinformatie

BERICHTEN

April 2005

Heilig Spel 2 Het jeugdwerk van de Protestantse Kerk in Nederland heeft, in samenwerking met NZV Uitgevers, nieuw jongerenmateriaal uitgegeven onder de naam Heilig Spel 2. In deze uitgave zijn zeven Young Thomasvieringen gebundeld die de zeven werken van barmhartigheid uit Mattheüs 25 behandelen. Young Thomasvieringen zijn vieringen die speciaal zijn samengesteld om met tieners vorm te geven. Ze zijn laagdrempelig, eigentijds en sluiten aan bij de belevingswereld van tieners. Alle vieringen zijn al

beproefd in de praktijk en geëvalueerd. Deze zeven voorbeeldvieringen kunnen als voorbeeld dienen om zelf aan de slag te gaan met vieringen voor tieners. Het eerste deel van Heilig Spel bevat een verzameling Young Thomasvieringen met verschillende thema’s. Ook dit deel is nog te bestellen. Besteladres: [email protected] Prijs per deel: € 10,95.

Oecumenische Bezinning over de NBV

Oecumenische Bezinning blijkt dat er ook vier maanden na die groots opgezette presentatie van alles aan boeiende informatie, ervaringen en reacties te verzamelen valt. Over de achtergronden van het overweldigende succes van de uitgave. Over de plannen voor volgende bijzondere uitgaven. Over wat er na het neerdalen van door opgewonden recensenten veroorzaakte stofwolken aan behartenswaardige kritiek over blijft. Over oecumenische aspecten en pretenties. Over mogelijkheden en beperkingen van gebruik

in eredienst en muziek, en voor en door jongeren en migranten. Over tips om de NBV niet langer dan nodig op de plank te laten staan. En dat allemaal met het oog op de Oecumenische Kerkendag ‘Uit op Zin’ van 23 april a.s. Oecumenische Bezinning, met als titel ‘Uit op zin’, over de Nieuwe Bijbelvertaling en de Oecumene, verschijnt half maart, gaat ongeveer € 4 kosten (excl verzending) en is te bestellen bij de Raad van Kerken in Nederland, tel. (033) 463 38 44; of via emailadres [email protected]

jaar zijn die van het eerste studiejaar in Zwolle en in Utrecht gelijk en er wordt gewerkt aan de stapsgewijze vernieuwing en afstemming van het vervolg van de opleidingen. Dat gebeurt met het oog op de nieuwe eisen die door overheid, kerken en samenleving aan hogere beroepsopleidingen worden gesteld. De combinatie Windesheim-NBI kan door de bundeling van krachten (docenten, financiële middelen) beter op die eisen inspelen. Voor studenten betekent het een verbreding van de keuzemogelijkheden: onderdelen van de opleiding kunnen op verschillende locaties worden gevolgd en behalve van het theologische aanbod kan ook gebruik gemaakt worden van andere opleidingen en cursussen. De opleidingen theologie van Windesheim-NBI blijven erkend als route naar de functie van kerkelijk werker binnen

de PKN en bieden ook in de toekomst doorstroomprogramma’s naar theologische masteropleidingen van de Vrije Universiteit en de Theologische Universiteit Kampen. In Utrecht worden informatiedagen met o.m. proeflessen gehouden op de zaterdagen 2 april en 18 juni. In Zwolle wordt een voorlichtingsavond georganiseerd op 9 juni vanaf 19.00 uur. Een uitgebreide brochure met gegevens over de opleidingen is op aanvraag beschikbaar. Voor meer informatie: NBI Hogeschool voor theologie, Moezeldreef 400, 3561 GD Utrecht, tel. (030) 262 73 33, e-mail: [email protected]; Windesheim Opleidingen theologie, Campus 2-6, Postbus 10090, 8000 GB Zwolle, tel. ( 038) 469 94 10, e-mail [email protected]

digheden. In groepsverband worden noodzakelijke pastoraal agogische vaardigheden getraind. Daarnaast krijgen de cursisten inzicht in diverse vormen van pastoraat en in de diversiteit aan pastorale problematiek. In de cursus wordt ook onderscheid gemaakt tussen pastoraat en hulpverlening. De cursus Pastoraal Agogische Vaardigheden is bedoeld voor mensen die beroeps- of ambtshalve of vrijwillig werkzaam zijn in het pastoraat of in vergelijkbare vormen van hulpverlening en daarin reeds ervaring hebben opgedaan. Te denken valt aan predi-

kanten, pastorale medewerkers en meer ervaren vrijwilligers in het pastoraat. Om deel te kunnen nemen dienen de cursisten voldoende vermogen en bereidheid te hebben tot leren, denken en functioneren op minimaal HBO-niveau en zij moeten ervaring hebben met pastorale begeleiding als predikant of als werker in het pastoraat. Voor meer informatie/aanmelding: CHETransfer (Instituut voor Gemeenteopbouw en Theologie) van de Christelijke Hogeschool Ede, tel. (0318) 69 63 22; e-mail: [email protected]

Zou er na al die publiciteit van vorig najaar rond de Nieuwe Bijbelvertaling nog iets te schrijven over blijven? Is ondertussen niet alles al gezegd, door vertalers, uitgevers, literatoren, cabaretiers en hofpredikers? Uit het aan de NBV gewijde themanummer van

NBI Hogeschool en Windesheim gaan samen verder Beroepsopleidingen voor mensen die werk willen maken van hun geloof, bij voorbeeld als pastoraal werker, als geestelijk verzorger of als docent levensbeschouwing. Je vindt ze onder meer bij Windesheim in Zwolle en bij de NBI Hogeschool in Utrecht. Vanaf september 2005 gaan die twee samen verder. Zowel in Zwolle als in Utrecht worden volledige deeltijdopleidingen godsdienstpastoraal werk en leraar godsdienst-levensbeschouwing aangeboden. Vanaf volgend

Cursus Pastoraal Agogische Vaardigheden Om mensen te steunen die in het pastoraat werken start CHE-Transfer de cursus Pastoraal Agogische Vaardigheden. De cursus duurt acht vrijdagen en start op 11 maart 2005. Het hoofddoel van de cursus is het aanleren, uitbouwen en verfijnen van pastorale vaar-

21

Kerkinformatie

April 2005

STUDIEREIS

Paul van der Waal

Studiereis vraagt enige hersengymnastiek ‘It’s all so mind-boggling’ (verbijsterend) klonk het dikwijls uit de mond van de Indiase theologe Gabriele Dietrich tijdens haar colleges over de achtergronden van de vrouwenbeweging in relatie tot de gecompliceerde Indiase samenleving.

India, een duizelingwekkend land met zovele gezichten en een bevolking van bijna 1 miljard inwoners. Een land van miljoenen christenen gebundeld in vele kerken, waarmee de Protestantse Kerk in Nederland via Kerkinactie al jarenlang contact onderhoudt. Van 17 januari tot en met 5 februari jl. maakte ik met 14 collega’s een studiereis door dit subcontinent. Met vijftien dominees op pad betekent in gesprek raken met even zovele verwachtingen en leerdoelen. Samen leren kijken en nog eens kijken. Drie weken lang vooral waarnemen. Lijkt gemakkelijk, maar je moet leren kijken. Alsof je een lens van een camera instelt voor het maken van een foto. Zoals ze dat in India zeggen: exposure. Je wordt blootgesteld aan impressies en op

je netvlies beelden die je niet loslaten. We bezoeken projecten van Kerkinactie en van ICCO, en spreken met belanghebbenden. Mensen op het platteland, in de stad, in ziekenhuizen of gewoon op straat.

prachtige administratieve term, maar het gaat allang niet meer om mensen maar om grond waar toeristische resorts worden gepland. De één zijn dood, is de ander zijn brood.

Nog geen maand na de vreselijke tsunami zien we met eigen ogen de getroffen gebieden. We raken onder de indruk van de tientallen mensen die met een zielloze blik in de ogen tussen de puinhopen zoeken naar bruikbare stukken hout en huisraad. Arme bevolkingsgroepen die in een soort shocktoestand proberen te overleven. Ruwe schattingen ramen het totaal aantal overledenen op zo’n 200.000 doden. Meer dan 50% daarvan zijn kinderen. “Tsunami affected areas” luidt de

Hersengymnastiek, zo zou je onze pogingen kunnen noemen om te begrijpen hoe het kastensysteem werkt. Officieel is dat enige decennia geleden afgeschaft, maar in praktijk is het nog steeds aan de orde van de dag. Zo ontmoeten we dalits, onaanraakbaren of kastelozen genoemd, die dikwijls aan de rand van het dorp of de stad wonen. Dalit komt van een woord dat “gemalen” betekent. Wij zouden zeggen ‘snertmensen’ – een vreselijk woord. Outcasts die beroepen uitoefenen

In sommige dorpen worden oude landbouwtechnieken weer van stal gehaald. (Foto: archief PKN)

22

‘Snertmensen’

STUDIEREIS NAAR INDIA

Kerkinactie nodigde predikanten uit om in hun verlofperiode deel te nemen aan een studiereis naar India. Vijftien predikanten bereidden zich de afgelopen maanden voor op deze reis, onder andere op het Hendrik Kraemer Instituut in Utrecht. De predikanten bezochten in India partners van Kerkinactie en onderzochten in drie groepen de volgende thema´s: de Dalit-theologie, de inheemse zendingsbeweging en interreligieuze dialoog, en tenslotte de sociale analyse als onderdeel van het predikantzijn. Op 17 januari reisde de groep af en op 5 februari kwamen ze, vele ervaringen en ontmoetingen rijker, terug. Waarvan ze in hun eigen gemeenten en op andere manieren verslag willen doen. Een impressie van Paul van der Waal, één van de deelnemende predikanten. waarop neergekeken wordt, maar die van levensbelang voor de samenleving blijken te zijn. Schoenlappers, waskrachten, lijkenruimers en noem maar op. Dalits evenwel die christen geworden zijn, worden soms niet voor vol aangezien. In de gemeente waar ze kerken komt het voor dat ze brood en wijn pas krijgen wanneer iedereen geweest is. In sommige landstreken mogen mannen zelfs geen snor dragen of sandalen aan hun voeten. Laat staan een sjaal om hun hals of hoofd. Ze dienen over achteraf weggetjes te lopen, en niet over de hoofdstraat. Vrouwen worden als “dalits van de dalits” beschouwd – helemaal onderaan de ladder. Anderzijds kennen dalits in de zuidelijke gebieden van India een geheel eigen en vooral eeuwen-

oude cultuur. We maken een viering mee met elementen vanuit de dalitcultuur. Er wordt muziek gemaakt en gedanst, terwijl het Onze vader in eigen taal wordt gebeden: Onze Ouder die in de hemel leeft. In plaats van brood en wijn, worden er bonen en zaadjes uitgedeeld. Een bewuste tegenactie, om de godsdienstige beleving juist niet te doen lijken op die van de onderdrukkers. In Delhi zal een aantal collega’s nader kennismaken met de theologie van de dalits. Hoe doe je dat en kan dat eigenlijk wel: vanuit dalitperspectief de bijbel lezen? Jezus gaat toch ook om met onaanraakbaren. Mind-boggling, hoe vele inheemse bevolkingsgroepen zich aangetrokken weten tot

Stadsbeeld Hyderabad. (Foto: archief PKN)

23

nieuwe zendingsbewegingen, zoals pinksterkerken en evangelicals. Gevestigde kerken maken zich zorgen over de leegloop. Is het de focus op wonderen, genezingen en duiveluitdrijvingen? Of zijn deze bewegingen qua rituelen en sfeer vergelijkbaar met de hindoereligie? De bekende kunstenaar en theoloog Solomon Raj zal een aantal van ons rondleiden langs en inwijden in deze fenomenen. Hij vraagt zich heel nuchter af of voor deze christenen een bezoek aan een pastor die duivels uitdrijft goedkoper is dan een consult bij een huisarts? Zo maakte een onderzoeker aan het Social Action Center in Madurai ons

duidelijk dat de hoge kosten van de gezondheidszorg vooral te wijten zijn aan de machines die gebruikt worden. Artsen worden techneuten in dienst van de fabrikanten. En om die machines af te betalen hebben artsen baat bij zoveel mogelijk handelingen. Het aantal second opinions neemt schrikbarend toe. Evenals het scannen van zwangere vrouwen, met in het achterhoofd de mogelijkheid tot abortus te kunnen overgaan ingeval een meisje wordt verwacht. In sommige gebieden is zodoende een overschot aan jongens ontstaan.

Interreligieuze dialoog In het Henry Martyn Institute (HMI) te Hyderabad komen we de eerste week voorzichtig in Indiase sferen. Qua eten, qua warmte, qua gastvrijheid (maaltijd tijdens islamitisch offerfeest) acclimatiseren we op een prettige wijze. En we studeren en discussiëren, dankzij de vele verhalen van de vele gastsprekers die ons vertellen over de positie van de dalits, de groei van de pinksterbewegingen, en over de feministische theologie (Gabriele Dietrich)

nen met een gezamenlijk moment van bezinning. Het HMI wil geloof als een antwoord in dienst laten staan van de vragen en noden van de samenleving. Onder de bevolking leeft sterk een verlangen naar vrede en saamhorigheid. Zo heeft het HMI een gemeenschapshuis op de grens van een moslim- en hindoewijk opgericht. Een buurtcentrum waarin een school is gevestigd en van waaruit vormingswerk wordt georganiseerd. Een vredespost als een baken van hoop. In de tweede week gaat de groep uiteen in drie subgroepen, voor nadere studie en kennismaking. Mijn groep volgt het spoor van de feministische theologie en sociale analyse. Daartoe maken wij ons op om via Chennai en Pondycherrie naar Madurai in het zuiden te reizen. Dachten we de eerste week in Hydrabad een beetje India te kennen, deze tweede week worden we echt in het diepe gegooid. In Chennai wacht een Indiase collega die ons vol trots de voetsporen van apostel Thomas laat volgen. De legende wil dat aan het eind van de eerste eeuw Thomas vanuit Jeruzalem

‘Als christen ben je betrokken bij mensen die in de knel komen. Humaniteit gaat voorop’ en sociale analyse. Wereldwijde economische ontwikkelingen gaan niet aan India voorbij. Recente handelsbetrekkingen zorgen voor grote veranderingen in de samenleving. Hoe verhouden lokale kerken zich tot dit fenomeen. Denk aan het platteland waar talloze mensen werkeloos worden en naar de overvolle steden trekken. En hoe is in dezen de positie van vrouwen en kinderen? Ook de geschiedenis van het HMI wordt belicht. Oorspronkelijk in het leven geroepen om zending onder de moslims te bevorderen, maar tegenwoordig in dienst van de interreligieuze dialoog. De staf bestaat uit moslims en christenen. Iedere ochtend wordt begon-

is uitgegaan naar de oostkust van India, waar thans Chennai ligt. Hij is de grondlegger van het Indiase christendom. Vervolgens brengen we een bezoek aan de havens, een Tsunami Affected Aerea. Zondagmorgen gaan we voor in lokale kerken, waar we hartelijk worden ontvangen.

Bioindustrie en sociale analyse Enkele dagen later ontmoeten we in Pondycherrie een vakbondsactiviste die druk doende is de getroffen bevolkingsgroepen te organiseren. Zij vertelt uitvoerig over de toegenomen groei van de bio-industriële garnalenkwekerijen en de kwalijke gevolgen

24

voor het milieu. Export naar Japan en de VS is een lucratieve business voor beleggers. Maar tegen welke prijs en wie betaalt de schade? Iedere zeven jaar, wanneer de grond als gevolg van kunstmest en groeihormonen ernstig vervuild is geraakt, verplaatst zo’n onderneming zich. Steeds verder van de kust, landinwaarts, rukt de vervuiling op. Steeds weer worden voormalige rijstvelden als kweekvijvers gebruikt. Geen wonder dat de tsunami het zeewater op sommige plaatsen kilometers ver landinwaarts bracht. Met als gevolg dat nog meer gronden verzilt zijn geraakt en decennia lang ongeschikt voor landbouw. Ook Jaquelin, de lokale pastor, zet zich in voor de ondersteuning van de zogenaamde grassroots bewegingen. Met name vakbonden van constructiewerkers en bouwvakkers, meestal dagloners voor 70-80 rupiah (2 euro) per dag in dienst genomen. Deze seculiere groepen komen voort uit de mensen zelf, zonder strakke plannen of klinkende subsidies. Leiders komen spontaan bovendrijven. Een compleet andere wijze van werken dan de kerken van huis uit gewend zijn. Die bouwen liever kerken, ziekenhuizen, kinderhuizen en christelijke scholen voor de bevolking. In Madurai logeren wij op de campus van het Tamil Nadu Theological Seminary (TTS). Onze gesprekspartner deze week is Bas Wielenga die sinds de jaren 70 verbonden is aan TTS. Bas is de motor achter het Center for Social Analysis (CSA). Studenten aan het TTS moeten gedurende hun studie theologie een jaar lang wonen in de sloppenwijken. Zo krijgen ze deel aan het dagelijkse leven van de allerarmsten. Van daaruit komen de vragen richting theologie. Tijdens de studie komt het instrumentarium dat het CSA levert aan de orde. Hoe analyseer je de samenleving. Welke factoren, welke middelen, welke groepen mensen maken onderdeel uit van de wereld waarin je leeft? Welke ideologie is bepalend. Dien je God of mammon? In Madurai ontdekken we pas echt wat exposure betekent. Niet zomaar een uitstapje of werkbezoek, maar ter plekke in de praktijk

van alledag meemaken wat er gaande is. We bezoeken een landbouwgebied, waar kleine boeren in coöperaties proberen te overleven. Oude gebruiken en technieken zijn weer uit de kast gehaald, nadat de veelbelovende gentechniek in plaats van zegen vooral schade heeft toegebracht aan het milieu. In sommige gebieden hebben boeren na tegenvallende oogsten zich uit laten kopen omdat ze de schulden voor genzaad, kunstmest en pesticide niet meer kunnen betalen. In veel gevallen plegen boeren zelfmoord, opdat de overheidsuitkering aan de nabestaanden enige verlichting kan brengen in de schuldenlast. Het merendeel van hen echter zoekt zijn heil in de slums van de miljoenensteden. Weer anderen stellen hun land en arbeid in dienst van gewassen die uitsluitend voor de export bedoeld zijn. Deze cashcrops dragen niet bij tot het oplossen van het voedselvraagstuk. Bloemen kun je nu eenmaal niet eten. Vandaar dat meer en meer boeren proberen om coöperaties te vormen om samen het hoofd boven water te houden. Een deel van de voedselproductie voor de markt, een ander deel voor eigen consumptie. Zo wordt geleden en gestreden voor gerechtigheid en vrede. Globalisatie trekt een sterke wissel op deze kwetsbare plattelandsbevolking, zodanig dat de voedselvoorziening voor het eigen land ernstig gevaar loopt! India zou je een globalisation affected area kunnen noemen.

Dat ontdekken we met name wanneer we een augurkenfabriek bezoeken, waar producten voor de export naar Europa worden gemaakt. De manager van de fabriek is een christen die uit de winst van de fabriek een tiental missionarissen betaalt. De werkneemsters zelf verdienen een schijntje, zo’n 2 tot 3 euro per dag. Later in een garnalenfabriek zien we dat honderden jonge meisjes in ploegendiensten garnalen schoonmaken en inpakken voor de export naar Japan. Ook hier een christelijke eigenaar die zelfs een kapel op zijn terrein heeft gebouwd, zodat ook tijdens christelijke feestdagen doorgewerkt kan worden. Productie van voedsel dat niet voor eigen consumptie beschikbaar is. De bevolking verdient te weinig om op de markt voedsel te kopen. Want ook op de lokale markten en in de winkels worden de prijzen verhoogd als gevolg van de dure olie. Te vrezen valt dat hongersnood niet lang op zich zal laten wachten…

Terugkoppeling Bij de evaluatie van deze bezoeken beseffen we dat onze supermarkten ruzie maken over wie de goedkoopste is, en de prijzen telkens maar verlagen. Grote westerse firma’s dicteren de prijzen op de wereldmarkten. Augurken te duur uit India, dan maar weer uit Turkije. Al met al raken we onder de indruk van de wijze waarop in Madurai aan theologie wordt gedaan. We raken enthousiast over de sociale analyse, maar we blijven

enigszins verward over hoe we relatie naar theologie kunnen leggen. Het grote gebod is ons duidelijk: je zult God alleen dienen, en niet mammon. Als christen ben je betrokken bij mensen die in de knel komen. Humaniteit gaat voorop. Het klinkt als een soort seculiere theologie. De weg is ons duidelijk: vanuit exposure via analyse naar kritische participatie. Maar hoe doen we dat thuis, in Nederland, in onze eigen gemeente? Ik neem me voor om me te storten op de zorg voor de ouderen. In mijn gemeente worden vele activiteiten voor ouderen georganiseerd, maar op het terrein van maatschappelijk activeringswerk zijn we niet aanwezig. Op zoek gaan naar ouderengroeperingen, zoals de PCOB, waarvan ik heb begrepen dat de lokale afdeling geen contact heeft met de RK-evenknie. Kortom, de vertaalslag moet nog beginnen. Maar eerst exposure in eigen stad en omgeving. En vasten, veertig dagen lang afzien van alcohol en veel eten. Als je er op gaat letten dan krijg je bijna geen lekkernij meer door je keel. Veel artikelen bevatten veel te veel vet. Een overkill aan vet. Een Weight Watchersboekje in de hand doet je duizelen in een supermarkt. Over mind-boggling gesproken!

Paul van der Waal is gemeentepredikant in ‘s-Hertogenbosch.

Vanuit het Henry Martin Instituut krijgt de interreligieuze dialoog gestalte in de praktijk in een Buurtproject voor hindoes en moslims. (Foto: archief PKN)

25

Kerkinformatie

BERICHTEN

April 2005

Kaartenset VU Medisch Centrum De dienst geestelijke verzorging en pastoraat van de Vrije Universiteit heeft een serie van acht kaarten met poëtische teksten uitgegeven. De serie is bij uitstek geschikt voor de Paastijd, maar kan ook op andere momenten ingezet worden voor liturgisch drukwerk of individueel gebruik. De foto’s en teksten bieden ruim de mogelijkheid tot eigen interpretatie. De serie is tot stand gekomen ter gelegenheid van de nieuwe kapel in het ziekenhuis. De teksten zijn gemaakt door medewerkers van het VUmc. De serie is uitgevoerd in vierkleurendruk, 21x15 cm en verkrijgbaar incl. blanco envelop voor de prijs van € 10,- (incl. verzendkosten). Bestellen: dienst geestelijke verzor-

ging en pastoraat VU medisch centrum, door storting op gironummer 38 32 917 o.v.v DGVP en het aantal exemplaren. Postadres: VU medisch centrum, postbus 7057, 1007 MB Amsterdam, tel. (020) 444 34 75; e-mail: [email protected]

Manager Exodus-huis predikant in Alkmaar

met de formele verbintenis van ds. Mulder uit dat zij de begeleiding van (ex-)gedetineerden bij hun terugkeer in de samenleving een opdracht vinden die ook bij de kerken thuis hoort. Theoloog Ane Mulder is al bijna twee jaar manager van Stichting Exodus Alkmaar. Voorheen was hij onder meer werkzaam bij het landelijk bureau van de Protestantse Kerk Nederland in Utrecht, en bij projecten van Kerkinactie in Afrika. Met de verbintenis van Mulder aan de Alkmaarse kerk verandert zijn takenpakket overigens niet: hij blijft onveranderd manager van het Exodus-huis. Wel wordt hiermee formeel geregeld dat Mulder, en daarmee ook zijn werk voor (ex-)gede-

tineerden, onlosmakelijk verbonden is met het werk van de kerken. Exodus Alkmaar is één van de tien Exodus-huizen in Nederland en bestaat nu zeven jaar. Het is, evenals het Exodus-werk elders in Nederland, mede opgericht vanuit de lokale protestantse en rooms-katholieke kerken, waarmee het nog altijd sterk verbonden is. Exodus Alkmaar biedt momenteel plaats aan 10 (ex-)gedetineerden, die hier bij hun terugkeer in de samenleving een intensief begeleidingsprogramma krijgen aangeboden rond de sleutels wonen, werken, relaties en zingeving. Zie ook www.stichtingexodus.nl

de bijeenkomst bezoeken. Van hen is meer dan de helft jonger dan dertig jaar. De Duitse Kirchentag is in 2005 de grootste internationale oecumenische bijeenkomst van Europa. Van buiten Duitsland worden ongeveer vijfduizend deelnemers verwacht, waaronder ongeveer vijfhonderd Nederlanders, die individueel of in groepsverband aan de Kirchentag deelnemen. Het motto van deze Kirchentag is: Wanneer je kind je morgen vraagt… (Deuteronomium 6 vers 20a). Met dit motto wil men tot uiting brengen dat de

perspectieven die mensen hun kinderen meegeven belangrijk zijn voor de samenleving van vandaag en morgen. Het thema zal aan de orde komen in vieringen, lezingen, bijbelstudies, forumgesprekken, maar ook in theater, cabaret, muziekuitvoeringen en dans. Op de ‘Markt der Möglichkeiten’ zullen ruim zevenhonderd groepen uit Duitsland en andere landen zich presenteren. Voor informatie: www.kirchentag.de.

ten van de Protestantse Kerk in Nederland. Deze colleges zijn niet alleen toegankelijk voor ingeschreven studenten, maar ook voor andere belangstellenden. Voor studenten is de cyclus gratis. Aan andere belangstellenden (toehoorders) wordt € 65,- in rekening gebracht. Door middel van hoorcolleges en het lezen van teksten worden de volgende onderwerpen behandeld: – Dinsdag 12 april: Artikel 2: De openbaring – Dinsdag 19 april: Artikel 22: De rechtvaardiging – Dinsdag 26 april: Artikel 24: De heiliging

– Dinsdag 3 mei: Artikel 36: De overheid/ theocratie – Dinsdag 10 mei: Artikel 37: De eschatologie/wederkomst De hoorcolleges worden gehouden in de Universiteit Leiden, Lipsiusgebouw, Cleveringaplaats 1, (aan de Witte Singel), zaal 1175/152, van 18.45 tot 20.15 uur. Deelnemers aan de colleges ontvangen een reader. Opgave en/of inlichtingen bij dr. J.G. Mooi, hoofd bureau onderwijszaken van de faculteit der godgeleerdheid, tel.: (071) 527 25 70 of email: [email protected]

Manager Ane Mulder van Stichting Exodus Alkmaar is sinds 20 februari jl. als diaconaal predikant verbonden aan de protestantse gemeente van Alkmaar. Mulder is de eerste predikant die een Exodus-huis leidt en tevens zijn predikantschap behoudt. Met de verbintenis wordt benadrukt hoe belangrijk Exodus de band met de kerken vindt. Omgekeerd drukken de protestantse kerken van Alkmaar

Duitse Kirchentag in Hannover Van 25 t/m 29 mei 2005 vindt in Hannover de Duitse protestantse Kirchentag plaats. De Kirchentag wordt dit jaar voor de dertigste maal gehouden; de eerste vond eveneens plaats in Hannover, in 1949. Naar verwachting zullen minimaal honderdduizend mensen

De Nederlandse Geloofsbelijdenissen (1561) In het kader van de leeropdracht, verbonden aan de Leidse leerstoel Geschiedenis van het Gereformeerd Protestantisme houdt Prof. Dr. W. Verboom weer een serie van vijf avond-colleges over de Nederlandse Geloofsbelijdenis, in 1561 geschreven door Guido de Bres, een van de belijdenisgeschrif-

De Islamitische gebedsruimte in het VUmc, een van de foto’s in de kaartenset. (Foto: VU Medisch Centrum)

26

Kerkinformatie

April 2005

PREDIKANTSWISSELINGEN

Predikantswisselingen

Beroepen te Goudszwaard, ds. J. Lohuis te Scherpenisse; te Grijpskerke, ds. F. van Slooten te Nieuwleusen; te Hoevelaken, Stoutenburg en Achterveld (wijk Oost), ds. J.C. Schuurman te Ridderkerk; te Hoogeveen, ds. G.J. Mantel te Hattem; te Krimpen a.d. IJssel (herv.; wba), ds. A. Visser te Apeldoorn (b.w.); te Leiden (g.v. Diaconessenhuis), ds. M. de Leeuw g.v. LUMC Leiden; te Nieuwerkerk a/d IJssel (herv.; wijkgem. 2,3), ds. M.J. van Oordt te Noorden; te Nieuwland Oosterwijk, ds. A. de Lange te Bruchem en Kerkwijk; te Nijbroek (herv.), ds. J.R. Lammers te Amsterdam (part-time); te Oldebroek (herv. wijk 1), ds. J. van Dijk te Ridderkerk; te Uddel (herv.), proponent C.J. Barth te Kamerik; te Veenwoudsterwal, ds. J.A. Droogendijk te Workum; te Vlijmen-Hedikhuizen i.w., proponent mw. W.C. de Vroe te Vlijmen; te Wichmond (herv.), proponent mw. B.E.M. Benard-Boertjes te Utrecht; te Woudrichem (herv.), ds. B. Oosterom te Rumpt (bep.werktijd); te Wijk (bij Heusden), ds. A.J. van den Herik te Oene; als docent Seminarie Reform.kerk Cluj (Roemenië), proponent mw. F.R. van de Beek te Utrecht.

Aangenomen naar Alteveer (Dr.), proponent J.C. Overeem te Alteveer; naar Arnhem, ds. M.H. Leistra te Arnhem (geest.verz. Het Dorp in ged. dienst; naar Barneveld (herv.gem Immanuel), ds. W.G.van Iperen te Ommeren; naar Balkbrug/Avereest (geref.), proponent J.C. Overeem te Alteveer; naar Grave, ds. A.C.

van Brussel, pred. buitengew. werkzaamh.(g. v. Inr. Min.v.Justitie); naar ‘s-Gravenhage, ds. mw. J.E.T Nak-Visser te Hillegom; naar Heinenoord (geref.), ds. A.W. Estié te Urk; naar Hoornsterzwaag-Jubbega (SoW), ds. G.S. Groeneveld te Tjerkgaast c.a.; naar Middelburg (wijkgem. De Morgenster), ds. J. Nauta te Nieuwegein-Noord; naar Nijbroek (herv.), ds. J.R. Lammers te Amsterdam(part-time); naar Rotterdam-IJsselmonde (sectie Adriaen Janszkerk), mevr. M.E. Kraaijeveld-Boogaard te Oss; naar Ter Heijde aan Zee (herv.), ds. H. Mast te Vlaardingen; naar Urk (De Ark) 2e pred. plaats, ds. G. Oberink te Bruinisse; naar Winsum (g.v. De Twaalf Hoven), proponent mw. A. Th. Schaap te Groningen; als krijgsmachtpredikant, ds. G.P.R. Pennekamp te IJlst (sow).

Bedankt voor Aalburg (herv.) en voor Waddinxveen (herv. Wijkgem. Oost), ds. M.J. van Oordt te Noorden; voor Bergambacht, ds. F. Wijnhorst te Ermelo; voor Delft (herv. Maranathawijk), ds. J. van Dijk te Ridderkerk; voor Driesum, ds. A.J. van den Herik te Oene; voor Grand Rapids (VS) Reformed Church of America, ds. D.J. Budding te Waarder; voor Scherpenzeel (Gld) (herv.) en voor Zwijndrecht (herv. wijkgem. Centrum), ds. W.J. Dekker te Reeuwijk; voor Sirjansland, ds. J. Lohuis te Scherpenisse; voor Veenendaal (herv. Wijkgem. 2 - midden), ds. J.C. Schuurman te Ridderkerk; voor Vriezenveen (wijkgem. 4), ds. A. Prins te Veenendaal; voor Wageningen (herv. wijkg. 1), ds. J.H. Lammers te Krimpen

27

aan den IJssel; voor Wilnis, ds. A.J. Sonneveld te Lopik.

Beroepbaar proponent mw. M. Ottens, Oostkinderdijk 191 A, 2953 CL Alblasserdam; proponent M.C.E. Kollenstaart, A 86, 2975 BD Ottoland; proponent A.L. Veerman, Haven Zuidzijde 7, 4318 AJ Brouwershaven. e-mail: [email protected]; proponent mw. A.M. Kramer, de Bak 24, 8322 AD Urk; proponent J. Schaap, Orvelterdek 11, 3432 EL Nieuwegein e-mail: [email protected]; proponent mw. D.M. Hasper, Kerkplein 9, 2941 AD Lekkerkerk. e-mail: [email protected]; proponent mw. L. Veldhuizen, De Palmen Grift 395 A, 3901 NK Veenendaal; proponent mw. J. Geertse, Verhagenstraat 56, 3067 TJ Rotterdam; e-mail: [email protected]; proponent A.L.J. Branger, Mathenesserweg 101 B, 3027 HK Rotterdam; proponent mw. P. van Oosten, Nieuwe Groenmarkt 8 b, 2011 TW Haarlem; proponent mw. C. Jansen, Torenlaan 32, 3743 HH Baarn.

Wilt u berichten over predikantswisselingen en beroepbaarstellingen doorgeven aan het Synodesecretariaat? Postbus 8399, 3503 RJ Utrecht, e-mail: [email protected] Daarnaast kunnen deze berichten doorgegeven worden aan Persbureau Scheps, Postbus 103, 3770 AC Barneveld, e-mail: [email protected]

Kerkinformatie

BIJBELTEKSTEN

April 2005

April 2005 Deze teksten zijn gekozen uit de lezingen die in het gezamenlijk gebed in Taizé worden gebruikt. Taizé is een oecumenisch klooster in Frankrijk. De teksten zijn kort genoeg om verschillende keren per dag herlezen te worden, voor een tijd van persoonlijk of gemeenschappelijk gebed. Zo is men door middel van het gebruiken van dit rooster verbonden met de wereldoecumene. vr 1 Wie zal ons veroordelen? Christus Jezus is de gestorvene, wat meer is, de opgewekte, die ter rechterhand Gods is, die ook voor ons pleit. (Rom. 8.31-39) za 2 Jezus zegt: Ik ben de goede herder. Mijn schapen zullen naar mijn stem luisteren en het zal worden: één kudde, één herder. (Joh. 10.11-18) zo 3 Thomas zei tot de opgestane Jezus: “Mijn Heer! Mijn God!” Jezus zei tot hem: “Omdat u Mij gezien hebt, gelooft u? Zalig die niet gezien en toch geloofd hebben.” (Joh. 20.24-29) ma 4 Petrus schreef: Schuift al uw zorgen op God af, want Hij heeft zorg voor u. (1 Pet. 5.6-11) di 5 Jezus zegt: Lat uw hart niet verontrust worden. U gelooft in God, gelooft ook in Mij. (Joh. 14.1-6) wo 6 Laten wij, nu wij zulk een grote wolk van getuigen rondom ons hebben, afleggen alle last en de zonde, die ons zo licht in de weg staat, en met volharding de wedloop lopen, die vóór ons ligt. Laat ons oog daarbij gericht zijn op Jezus, de leidsman en voleinder van het geloof. (Heb. 12.1-2) do 7 Jezus is in staat mee te voelen met onze zwakheden; Hij werd zelf op allerlei manieren op de proef gesteld, precies zoals wij, afgezien van de zonde. (Heb. 4.14-16) vr 8 God onze toevlucht en kracht, altijd in tegenspoed was Hij onze helper. Daarom, ook al verandert de aarde, wij vrezen niet. (Ps. 46)

ma 11 Aanvaard in alle eenvoud het woord dat in uw hart is uitgezaaid en uw leven kan redden. (Jac. 1.17-27) di 12 Onze Heer Jezus Christus is om uwentwil arm geworden, terwijl Hij rijk was, opdat gij rijk zoudt worden door zijn armoede. (2 Kor. 8.7-9) wo 13 Dit zegt de Heer: In bekering en rust ligt uw redding, in stilheid en vertrouwen uw kracht. (Jes. 30.15) do 14 Laten we God naderen met een oprecht hart en een rotsvast geloof. Laten we vasthouden aan onze hoop, want Hij die beloofd heeft, is getrouw. (Heb. 10.19-25)

vr 22 Paulus schreef: Laten zij die kopen, zijn als zouden zij er niets van behouden; die van de wereld gebruik maken, als zouden zij haar niet ten einde toe gebruiken. Want het uiterlijk van deze wereld is bezig te verdwijnen. (1 Kor. 7.29-31) za 23 De mens die op de Heer vertrouwt is als een boom geplant aan een rivier. Een tijd van droogte deert hem niet, hij blijft vrucht dragen. (Jer. 17.5-8) zo 24 Filippus zei tot Jezus: “Heer, toon ons de Vader; dat is ons genoeg.” Jezus zei hem: “Wie Mij ziet, ziet de Vader.” (Joh. 14.1-12)

vr 15 Jezus zegt: Heb je vijanden lief, wees goed voor wie je haten, zegen wie je vervloeken en bid voor wie je smaden. (Luc. 6.27-35)

ma 25 Na Jezus’ hemelvaart trokken de leerlingen eropuit om overal de boodschap uit te dragen, terwijl de Heer meewerkte en het woord kracht bijzette. (Marc. 16.15-20)

za 16 Laat geheel uw denken zich vernieuwen. Bekleedt u met de nieuwe mens, die naar Gods beeld is geschapen. (Ef. 4.17-32)

di 26 Jezus zegt: Gelukkig die zuiver van hart zijn; zij zullen God zien. Gelukkig die vrede brengen; zij zullen kinderen van God genoemd worden. (Matth. 5.1-12)

zo 17 Jezus zegt: Ik ben de deur. Wie via mij naar binnen gaat, zal gered worden; hij zal in- en uitgaan en weidegrond vinden. (Joh. 10.1-10) ma 18 Johannes schreef aan de eerste christenen: Zorgt er voor dat in u levend blijft wat u vanaf het begin gehoord hebt; dan zult u zelf blijven in de Zoon en ook in de Vader. (1 Joh. 2.24-28) di 19 Weet overvloedig te geven, want u weet hoe goedgunstig onze Heer Jezus Christus is geweest: Hij is om u arm geworden. (2 Kor. 8.7-15)

za 9 Jezus zegt: Weest niet bezorgd voor uw leven... Uw hemelse Vader weet wat u allemaal nodig hebt. Maakt u niet bezorgd voor de dag van morgen, want de dag van morgen zorgt voor zichzelf. (Matth. 6.25-34)

wo 20 Mozes sprak tot het volk: Niet omdat u talrijker bent dan de andere volken heeft de Heer zich aan u verbonden en u uitverkoren; maar omdat de Heer u liefhad. (Deut. 7.7-8)

zo 10 Terwijl twee leerlingen op weg naar Emmaüs aan het praten waren en van gedachten wisselden, kwam Jezus zelf op hen toe en liep met hen mee. (Luc. 24.13-35)

do 21 Jezus zegt: Wie drinkt van het water dat Ik hem zal geven, krijgt in eeuwigheid geen dorst meer; het water dat Ik hem zal geven, zal in hem opborrelen als een bron van eeuwig leven. (Joh. 4.5-42)

28

wo 27 Bewaart uzelf in Gods liefde, in afwachting van de barmhartigheid van onze Heer Jezus Christus, die u het eeuwige leven zal schenken. (Judas 20-21) do 28 Jezus zegt: Ik heb nog andere schapen. Ook voor hen moet Ik een herder zijn. Zo wordt het: één kudde met één herder. (Joh. 10.11-18) vr 29 Jezus zegt: Iedereen die tot Mij komt, naar mijn woorden luistert en er naar handelt, gelijkt op de mens die bij het bouwen van zijn huis diep had gegraven en het fundament had gelegd op de rotsgrond. (Luc. 6.46-49) za 30 Jezus zegt: Daaraan zal iedereen kunnen zien dat jullie leerlingen van Mij zijn: als jullie onder elkaar de liefde bewaren. (Joh. 13.31-35)

Kerkinformatie

Advertenties Kerkinformatie kent met ingang van januari 2005 twee soorten advertenties: vacatureadvertenties van kerkelijke gemeenten en andere advertenties. Vacatureadvertenties van gemeenten kunnen in vier verschillende formaten geplaatst worden: Klein (tot 65 woorden), Normaal (tot 130 woorden), Groot (tot 260 woorden) en Zeer groot (tot 520 woorden/hele pagina). Voor deze formaten gelden respectievelijk de volgende tarieven: € 174, € 349, € 697 en € 1.394.

April 2005

ADVERTENTIES RUBRIEK

Andere advertenties bestaan in vier formaten: 1/8, 1/4, 1/2 en 1/1. De prijzen zijn respectievelijk: € 348, € 697, € 1.394, € 2.788.

Aanlevering Per e-mail aan kerkinformatie. [email protected] (de tekst in een Wordbestand en logo’s uitsluitend apart in een jpgbestand), per fax aan (030) 880 14 45, of in papieren vorm per post aan: Kerkinformatie Advertenties (F. Rozemond), Postbus 8504, 3503 RM Utrecht.

Uiterste aanleverdata: Meinummer: 30 maart Juninummer: 27 april Juli/augustusnummer: 25 mei De redactie van Kerkinformatie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van advertenties. Bij de opmaak zal zoveel mogelijk rekening worden gehouden met de wensen van de adverteerder.

De Gereformeerde kerk van Woubrugge zoekt een

predikant(e) ter vervulling van de vacature ontstaan door het vertrek van haar predikant. Wij denken aan iemand die: De Gereformeerde Rehoboth Kerk te Honselersdijk is een gemeente met ca 650 leden en zoekt een

– in bediening van Woord en Sacrament oog heeft voor de actualiteit van het evangelie in onze samenleving. – aanvoelt wat jongeren beweegt. – samenbindend en stimulerend in de gemeente wil werken.

predikant (m/v) voor 70% Onze gedachten gaan uit naar een enthousiaste pastor die: – een pastorale instelling heeft en een inspirerend bruggenbouwer wil zijn binnen de gemeente – de bijbelse boodschap met bezieling en diepgang weet te vertalen voor jong en oud – op een heldere open wijze omgaat met verschillen in geloofsbeleving – feeling heeft voor jeugd- en jongerenwerk – het SoW-proces een warm hart toedraagt – enige ervaring kan een pré zijn

Wij zoeken een predikant in een dienstverband van 70%. Woubrugge ligt in het Groene Hart van Zuid-Holland nabij het Braassemermeer. Onze gemeente telt ongeveer 400 leden. Een pastorie is beschikbaar. Een profielschets en informatie over de kerkelijke en burgerlijke gemeente kunt u verkrijgen bij dhr. F. de Vries, v. Eeghenstraat 28, 2481 XC Woubrugge, tel. (0172) 51 91 05, secretaris van de beroepingscommissie, bij wie uw sollicitatiebrief en CV voor 30 april 2005 worden ingewacht.

Er is een vrijstaande pastorie beschikbaar. Voor informatie kunt u contact opnemen met de voorzitter van de beroepings-commissie, dhr. G.L. van Woerden, telefoon (0174) 62 61 47 te Honselersdijk. Sollicitaties kunt u richten aan de secretaresse, mw. Ariëtte Silvius, Uilehorst 16, 2675 WS Honselersdijk, telefoon (0174) 62 14 90. Bij haar is ook een profielschets op te vragen van de gemeente en de predikant.

beter verzekerd

Donatus verzekert kerken, al meer dan 150 jaar. Maar wist u dat we ook speciale verzekeringsproducten voor kerken hebben? Bijvoorbeeld voor vrijwilligers, kostbaarheden, ramen, aanstraalverlichting, enzovoort. Als onderlinge verzekeringsmaatschappij houden we de premies laag. Sterker nog, we restitueren zelfs een groot deel. Nog geen speciale inventarisverzekering van Donatus? Vraag een vrijblijvende offerte aan. Postbus 500, 5240 AM Rosmalen [email protected] www.donatus.nl

tel. 073 - 5221700

29

Kerkinformatie

RUBRIEK ADVERTENTIES

April 2005

De Protestantse Gemeente te St.-Annaparochie zoekt een fulltime

predikant(e) Per 15 januari 2005 zijn wij als Hervormde gemeente en Gereformeerde Kerk gefuseerd tot Protestantse Gemeente te St.-Annaparochie. Het was geen financiële nood die ons dreef, maar de wens om samen één gemeente van Christus te zijn. In een open en warme sfeer is de eenwording tot stand gekomen. Dat zegt iets over de gemeente die wij (willen) zijn.

De Hervormde wijkgemeente ‘Opstandingskerk’ in de Protestantse Gemeente i.w. Den Helder is een pluriforme (van confessioneel tot evangelisch) gemeente. Onze roeping is:

Onze gemeente, in een centrumdorp vlak bij de Waddenkust, omvat 1486 leden. Deze zijn verdeeld over 13 wijkteams. We hebben een enthousiaste kerkenraad, actief jeugdwerk, huis- en clubcatechese, enz. In onze gemeente zijn een predikant (55%) en een kerkelijk werker (60%) werkzaam.

- Om de nabijheid van het koninkrijk Gods te ervaren en te verkondigen - Om Jezus Christus, Zoon van God, te kennen en bekend te maken - Om gemeenschap met God en elkaar te ervaren en dienstbaar te zijn aan de naaste in de wereld

Wij zoeken iemand die – ervaring heeft in tenminste 1 gemeente en in staat is vernieuwend bezig te zijn – in vieringen eigentijdse uitleg en liturgische vormgeving combineert – enthousiast en bevlogen is in jeugd- en jongerenwerk en jongeren aanspreekt in een taal die zij verstaan – met ons de betrokkenheid van “jong-volwassenen” (20-45 jaar) aanwakkert en ondersteunt – het pastoraat een warm hart toedraagt – werken kan in teamverband – de aanwezige capaciteiten binnen de gemeente aanboort en met gedrevenheid en enthousiasme zijn/haar taak vervult – met uiteenlopende meningen om kan gaan en openstaat voor oecumenische samenwerking

Doelgerichte leiding is een voorwaarde voor geestelijke vernieuwing van onze gemeente. En daarom zijn wij op zoek naar een:

predikant(e) (9/12) Die vanuit een duidelijke eigen visie, het evangelie op een boeiende, eigentijdse en inspirerende wijze kan vertalen naar de eredienst, het pastoraat, jeugd- en ouderenwerk en onze groeigroepen. Daarbij ruimte laat voor de verschillen die er zijn binnen onze gemeente qua geloofsbeleving. Een echte ’bruggenbouwer’ voor wie het een uitdaging is om op enthousiaste en stimulerende wijze, samen met de gemeenteleden, de kerkelijke activiteiten te ondersteunen en verder uit te bouwen.

Een vrijstaande pastorie is beschikbaar. Voor informatie en/of toezending van de profielschets kunt u zich wenden tot: Mevr. J.A. Vroegop-Meyboom, tel. (0223) 62 04 53.

Is uw belangstelling gewekt? Dan zien we graag uw reactie binnen 14 dagen tegemoet. Informatie en profielschets kunt u aanvragen bij: Mw. Rina Tadema-de Jong Hartman Sannesstraat 34 9076 EB St.-Annaparochie tel. (0518) 40 11 61 E-mail: [email protected]

Uw sollicitatiebrief voorzien van c.v. kunt u, tot drie weken na verschijning van dit blad, richten aan de voorzitter van de beroepingscommissie: Mevr. C.M. Jellema, Vogelzand 2706, 1788 GT Den Helder.

30

Kerkinformatie

April 2005

ADVERTENTIES

De SoW-gemeenten Pingjum/Zurich en Witmarsum zoeken een fulltime

predikant(e) die in onze gemeenten een samenbindend element wil zijn.

Per augustus 2005 zoekt de Protestantse Gemeente Diepenveen in verband met het emeritaat van de huidige voorganger een

predikant m/v (80%) Graag maken wij kennis met een enthousiaste predikant met ervaring, die zich nauw verbonden voelt met de Protestantse Kerk in Nederland.

Wij kijken uit naar een predikant(e), die: – aandacht heeft voor de relatie tussen jeugd en kerk – enthousiast en bevlogen is om de jeugd aan te spreken in een taal die ze begrijpen en verstaan – respectvol omgaat met verschillen in geloofsbeleving – gevoel heeft voor eredienst en liturgie en daarbij openstaat voor nieuwe vormen.

De gemeenten bestaan uit: – de SoW-gemeente Pingjum/Zurich (ongeveer 170 leden) – de SoW-gemeente Witmarsum (ongeveer 620 leden).

Voor nadere inlichtingen en sollicitaties kunt u zich wenden tot de secretaris van de beroepingscommissie: Jeltje Terpstra, Tsjasker 30, 8748 DW Witmarsum, telefoon (0517) 53 22 67, e-mail: [email protected]

Beide gemeenten worden apart aangestuurd door een kerkenraad.

De Protestantse Gemeente Vlissingen i.w. Iemand, die: – in de zondagse eredienst mensen weet aan te spreken; – jongeren en jonge gezinnen weet te inspireren en te betrekken bij het kerk-zijn; – een goede organisator is; – open staat voor samenwerking in oecumenisch verband; – nieuwe impulsen weet te geven aan de pastorale en diaconale taken voor ouderen en zieken in de wijken; – open staat voor nieuwe vormen in de eredienst; – oog en gevoel heeft voor een pluriforme gemeente; – als ‘mens onder de mensen’ het ambt wil uitoefenen. Er is naast de 600-jaar oude Dorpskerk van Diepenveen een prachtig gelegen pastorie beschikbaar. Onze PKN-gemeente bestaat uit 824 leden, verdeeld over 493 pastorale adressen. Een kerkgemeenschap die midden in de dorpsgemeenschap wil staan. Een kerk met een lage drempel binnen een gemeente waar een predikant kan wonen en werken als “mens onder de mensen”. Voor meer informatie of een informatiepakket kunt u contact opnemen met de voorzitter van de beroepingscommissie de heer P. v.d. Noord, telefoon: (0570) 59 34 94. E-mail: [email protected] Uw sollicitatie, voorzien van curriculum vitae, kunt u binnen 10 dagen na het verschijnen van dit blad richten aan de secretaris van de beroepingscommissie, t.a.v. de heer J.B. Bruin, Ten Campesingel 8, 7431 AW Diepenveen.

zoekt i.v.m. ziekte van een predikant, voor de tijd van een jaar in een fulltime dienstbetrekking, een enthousiaste

kerkelijk werker (m/v) Vlissingen heeft drie wijkgemeenten, te weten: de Binnenstad, Lammerenburg en Open Hof, met drie predikantsplaatsen en twee ouderenpastores. Vlissingen is een gezellige stad aan de monding van de Westerschelde, heeft een mooie boulevard en een gezellig strand. Het is goed bereikbaar per trein en over de snelweg.

Wij denken aan iemand die:

Wij:

– een HBO-opleiding theologie heeft genoten – gedreven is om te leiden, te binden en verder te bouwen aan een hechte gemeenschap – zich betrokken voelt bij jongvolwassenen – het jeugdwerk wil helpen activeren – zich samen met de kerkenraad wil inzetten voor de gemeente – pastorale wijkteams weet te inspireren en aan te sturen – goed wil samenwerken met de predikanten en ouderenpastores

– hebben een enthousiaste kern van vrijwilligers – bieden volop gelegenheid aan een enthousiaste kerkelijk werker om zijn of haar gaven waar te maken – zullen haar/hem ondersteunen

De kerkelijk werker die wij zoeken zal in eerste instantie in twee wijken functioneren om, onder aansturing van de andere twee predikanten, de afwezige predikant te vervangen. De voornaamste taak zal liggen in het pastoraal werk. Een preekconsent wordt op prijs gesteld. Voor inlichtingen kunt u contact opnemen met de voorzitter van de Algemene Kerkenraad: Dhr. A. C.Dourleijn, telefoon (0118) 46 16 82. Uw sollicitatie kunt u vóór 30 april 2005 sturen naar de secretaris van de sollicitatiecommissie: mevr. G. de Gans, Kievitsprenk 68, 4386 DC Vlissingen.

31

Kerkinformatie

COLLECTE

April 2005