Kenniskring Langoustines www.kenniskringvisserij.nl
Verslag Platformbijeenkomst Kenniskring Twinrig & Langoustines 24 maart 2012 Aanwezig: Adriaan de Visser (WR108), Pieter Kramer (Z525), Fokke Kramer (Z525), Hessel Kramer (Z525), Richard Ras (Z402), Jan Ellen (TX5), Marco Ellen (TX5), Andries P. v.d. Berg (NG4), Jan Pasterkamp (Oromar), Jelle Pasterkamp (Oromar), Jochem Nentjes (Z468), Dirk Verhaeghe (ILVO), Johan Robbens (ILVO), Roelof van Urk (VCU), Lourens de Boer (VCU), IJsbrand Velzeboer (Scienta Nova), Henrieke Fiechter (Scienta Nova), Josien Steenbergen (IMARES), Gosien Doornenbal (Berechja College), Jan van den Berg (Berechja College), Jan van der Berg (Berechja College), Wim Zaalmink (LEI), Jan Mulder (Mulder Transport), Ab Post (POW), Jacob van Urk (UK158, voorzitter Kenniskring), Alex Goudriaan (Raad & Daad), Louis Ouwerkerk (Raad & Daad, secretaris Kenniskring). Bericht van verhindering van Kees Taal, Koos de Visser, Joost de Ridder, Inger Wilms, Johan Bontkes.
1.
Klokslag 10.00 opent Jacob de vergadering.
2.
Mededelingen: Kees Taal heeft gevraagd aan Louis om te peilen of er belangstelling is in de kenniskring om het ontbijtbuffet van het Productschap bij te wonen op dinsdag 24 april op de European Seafood Expediton in Brussel. Indien er enkele geïnteresseerden zijn dan wil Kees tijdens de persconferentie van Langoustines een speerpunt maken. Voor de vissers is dit nog een moeilijke keuze, omdat bij mooi weer zij aan het vissen zijn. Louis stuurt een mail de deur uit om definitief te peilen.
3.
Verslag Platformbijeenkomst 8 oktober 2011: er zijn geen vragen naar aanleiding van het verslag.
4.
Stand van zaken financiering kenniskringen 2012: voor 2012 is Wim Zaalmink (LEI) in overleg met het ministerie ELI; de goedkeuringsbrief wordt medio april verwacht; voor 2013 wordt de financiering gezocht in een Europese bijdrage.
5.
Stand van zaken Berechja College: Gosien van Doornenbal geeft de stand van zaken weer met betrekking tot de oprichting van een Maritiem Kenniscentrum Berechja College. De statuten worden nu in overleg met de notaris opgesteld. In het kader van As 4 (provinciale middelen in combinatie met een bijdrage uit het Europese Visserij Fonds) is een subsidie verleend voor de bouw en infrastructuur van het kenniscentrum. Voor de programmering is er een subsidieaanvraag gedaan in het kader van collectieve actie visketen (Berechja is hoofdaanvrager, medeaanvragers zijn Visserij Coöperatie Urk, Zeevisserijbedrijf A. van Urk, Zeevisserijbedrijf Geertruida BV en Onderwijs Centrum Binnenvaart). De nieuwbouw van het Berechja College (bovenste etage is bestemd voor het kenniscentrum) loopt vertraging op door procedures betreffende de vergunningen. Gosien wil toch vaart maken met het kenniscentrum en door een start te maken met de programmering door met de medeaanvragers de kennisagenda op te gaan stellen en te streven naar een tweewekelijkse bijeenkomst op de zaterdagen waarin thematisch kennis verstrekt en gedeeld wordt.
Louis vraagt aan LEI en IMARES om voor de collectieve actie Maritiem Kenniscentrum Berechja offertes op te stellen. 6.
Certificering Noorse Kreeft. Ab Post moet helaas constateren dat vanwege de hoge kosten voor bestandopnames en hoge kosten voor de certificering en onderhouden van de certificering het MSC traject voor Noorse kreeft niet doorgaat. Ab Post heeft echter een alternatieve certificeringroute via de Coöperatieve Visserij Organisatie (CVO). Ab Post: de CVO heeft gevraagd om informatie te geven en om een advies te geven. Coöperatieve Visserij Organisatie is ook certificaathouder & gever van MSC certificaten voor vis en schaal- en schelpdieren. Het blijkt dat MSC voor Noorse kreeft financieel onhaalbaar is. Een paar Schotse visserijen hebben zich al teruggetrokken. Zo zijn er 7 kreeftpopulaties, maar slechts 1 quotum. Hoe moet je dat gaan managen. Er is nog een ander certificeringtraject, Friends of the Sea (FOS). Dat heeft een grotere kans van slagen en de kosten zijn lager. Tot en met 2013 is er budget om het FOS certificeringtraject te financieren. Na het behalen van het certificaat kost het 300-400 euro per visser per jaar om het certificaat stand te houden. Oromar: Friends of the Sea is wel een heel goed opkomend label vooral in Zuid Europese landen. In Italië is het van meer waarde dan MSC. Wat moet je er voor doen: Ab Post: ik heb niet alle documentatie paraat, maar dat zal ik aan de kenniskring verstrekken. Josien: bij een certificaat als MSC en FOS moet je ook denken aan wat het met de consument doet als je stopt met het label: is de kreeft dan niet meer duurzaam in de opinie van de consument? Oromar: als ze het bijvoorbeeld in Schotland al MSC hebben gedaan zou ik er wel mee doorgaan. Er is ook een MSC voor het TwinRig vissen op schol. Ab Post: staand wand kabeljauwvisserij heeft in korte tijd snel het FOS label gehaald. Ik zou willen voorstellen om het te halen, je kunt het met gesloten beurs halen, dus mijn advies is wel om het te doen (kost ongeveer 2000 euro per jaar). IJsbrand Velzeboer: combineer FOS met een voedselveiligheid paragraaf, dat heeft ook toegevoegde waarde. Het is een goedkoop certificaat, IFS of BRC is veel duurder. Kijk ook eens naar ISO 22000, dat is ook een internationale norm, wellicht dat dit voor de internationale handel belangrijk is. Jacob van Urk vraagt door handopsteking wie in principe voor is om in het FOS traject deel te nemen. Een meerderheid is voor het meedoen aan het initiatief van CVO. Ab Post communiceert dat principebesluit met de CVO.
7.
LFD Trawl project. Jacob betreurt het overlijden van Arjaan Willeboordse. Samen met Arjaan en in de fase van het vergelijkend onderzoek met Pieter Kramer en Josien van Steenbergen is dit project gerealiseerd. Josien van Steenbergen geeft een presentatie die op de website van IMARES is te downloaden. UK158 is het schip van Jacob, Eurokotter, quadrigger op oa. Noorse kreeft. Doel van het project is minder brandstof te gebruiken en minder discards door nieuwe netten te ontwikkelen en testen. Er is in eerste instantie bb/sb gevist aan boord van de UK158, met bb een nieuw net, sb het oude net. Dit experiment was leerzaam, maar leende zich niet om significante gegevens te genereren. Daarna is er nog drie weken opgevist met de Z525 (traditionele netten) en de UK158 (nieuwe netten).
Uit dit vergelijkend onderzoek kwamen significante meetgegevens: het brandstofverbruik is wat lager en het aantal discards (door T90 en wijde mazen) is met de nieuwe netten beduidend lager. Benthos is ook duidelijk lager, er wordt fors minder gediscard. Jacob van Urk vond het zeer leerzaam: het laat je ook zien dat er toch relatief nog erg veel over boord gaat. Hij gebruikt nu wel de standaard zak, maar heeft ook type 11 borden, die zijn in gebruik erg kritisch. Vraag: worden er nog verder onderzoeken gedaan naar selectiviteit? Grotere maaswijdte, vierbladig net met ontsnappingspaneel (madsen 2010) wellicht andere opties? Jacob refereert aan het onderzoek dat in Lorient is gedaan naar het vissen op Heek en het streven naar reductie van discards. Kritische factor is dat er nog wel omzet gemaakt moet worden. Josien: we hebben ook nog onderzoek gedaan naar staand wand visserij. Daar zijn 8 pilots en proeven voor uitgevoerd, daar kwam uit dat de kabeljauw bijvangst daar minimaal is. We hebben ook gelijk een overzicht gemaakt van alle gedane selectiviteitonderzoeken in het verleden die bij ons bekend zijn, in het kader van “we hoeven het wiel niet twee keer uit te vinden”. Jacob zal dit gebruiken met zijn overleg over de seizoenvisserij en de consumentenadviezen waar de Noorse kreeft nog steeds op oranje staat omdat hij 50% kabeljauw zou bijvangen. Hij heeft cijfers waar 3% uit blijkt, maar je hebt een rapport nodig om het te beargumenteren. Dirk Verhaeghe van het ILVO geeft naar aanleiding van de vraag of er nog meer onderzoek gedaan wordt naar selectiviteit de stand van zaken van het visserijonderzoek in België weer. Er wordt veel aan kennisuitwisseling gedaan en promotie. Hiervoor heeft hij voor de aanwezigen leaflets meegenomen. Op 4 mei is er een workshop waar ook het LFD project zal worden gepresenteerd en Roelof van Urk zal spreken over innovaties in de Langoustinevisserij. Dirk heeft meegevaren met de Z525 van Pieter Kramer in het vergelijkend onderzoek LFD Trawl. Met Pieter gaat hij verder onderzoek doen. Er is een selectie gemaakt van netten en borden, met het oog op brandstofbesparing, discardsvermindering en kabeljauw-bijvangst-beperking. Planning is om een nul-meting te doen, juni eerste testen, augustus samen opvissen met een vergelijkbaar schip. Ze gaan bordspelingsmetingen uitvoeren en onderwateropnames maken. Ze gaan ook vier types kuilen testen. Mochten er nog tips, suggesties en/of andere aanbevelingen zijn, dan horen Pieter en Dirk die graag. 8.
Vergelijkend onderzoek koelen Langoustines met Scherfijs en Slurry ijs. In afwachting van de afronding geeft IJsbrand Velzeboer van Scienta Nova een tussentijdse rapportage. Scherfijs wordt gemaakt van drinkwater, Slurry-ijs wordt gemaakt van zeewater of van drinkwater met 3% zout. Er zijn wat grafieken te zien waarin metingen staan, die nog niet zo eenvoudig te lezen zijn. De vis zelf heeft namelijk ook nog een warmteproductie.
Te zien is de snelle terugdaling van de temperatuur met Slurry-ijs van 15 graden naar 0 graden in 7 minuten. Dat is een groot voordeel. Indien vis te lang warm bewaard wordt treedt snel verval op. Er wordt gekeken naar de houdbaarheid, koelsnelheid, microbiologische kruisbesmetting en vochtopname in de tijd. Vraag: je ziet bij Slurry-ijs dat de temperatuur rond de -1 graden uit komt. Je moet wettelijk onder de 4 graden komen, maar je streeft – snelle terugkoeling - naar temperaturen onder de nul. Het onderzoek loopt, literatuurstudie is gereed, rekenmodellen afkoeling zijn voor 80% gereed, interviews en veldproeven moeten nog worden gedaan, vrijwilligers worden nog gezocht. Inventarisatie voor- en nadelen aan de hand van literatuuronderzoek: Scherfijs: lucht tussen ijs en product geeft isolatie, weinig warmtetransport door ontbreken van vocht, minder koud dan Slurry-ijs (0 tot -2C). Slurry-ijs: product goed ingesloten, meer warmtetransport, mogelijk versnelling melanosis, mogelijke stapeling van bacteriën, zeewaterbereiding geeft vriespuntdaling tot -2C, mogelijke toename zoutgehalte in het eindproduct(lijkt minder dan 0,2% te zijn), mogelijkheden voor toevoegingen (wij zijn daar geen voorstander van, maar het kan wel). Grote voordeel van Slurry-ijs is dat je snel terugkoelt, dit kan je drie-vier dagen houdbaarheidswinst opleveren. Vraag: hoeveel ijs moet je waar gebruiken? IJsbrand: ons ideaal is Scherfijs onderin, Noorse kreeften er overeen en dan Slurry-ijs bovenop. Vraag: hoe vertaalt dat zich naar de handel? IJsbrand: kleur van de schaal is belangrijk, vraag is of je gewichtsverlies krijgt, wij willen graag een zo goed verkoopbare Noorse kreeft leveren. Jacob: je wilt ook snel je besomming weten, want de handel zal eerst de Slurry-ijs moeten verwijderen, die gaan niet voor water betalen. Vraag: in de ijsmachine zit een injector om er zout water van te maken. Wat voor zout kun je gebruiken? Kijk maar naar het Poolse bakkerzout. Strooizout is niet zo heel veel anders en zit alleen meer kalium in. Wij gebruiken gewoon keukenzout. Vraag: wij gebruiken zeewater, is dat nog anders? IJsbrand: er zit iets meer kalium en calcium in. Vraag: als je Scherfijs maakt van zoet water, krijg je een soort sneeuw, dan gooi je dat er overheen, maar sluit dat dan de vis niet af? Krijg je dan geen broei? Want sneeuw isoleert erg goed. 9.
Vervolgonderzoek conserveermiddelen: presentatie Henrieke Fiechter van Scienta Nova: Jacob heeft een aantal kreeften aangeleverd, die zijn vrij lang bewaard gebleven. Ze hebben zes typen monsters getest waarmee proeven zijn gedaan. Ze zijn begin februari begonnen, wekelijks zijn er samples uit de vriezer gehaald, gefotografeerd, en bacterieel getest. Kleurverloop. Het beste komt Melacide SC-20 uit deze test waarbij 18 dagen na de vangst het toch wel matig wordt. Het middel met sulfiet zie je dat dit het beste verkleuring tegen gaat.
Verder is er weinig verschil, zelfs onbehandeld lijkt het goed tot 4 dagen te doen en matig na 11 dagen. Wel was er tijdens het onderzoek wat variatie in de zwartkleuring per sample. Ontwikkeling Kiemgetal. 4 dagen na de vangst was er nog weinig aan de hand. Vreemd genoeg bestrijdt Melacide SC-20 de bacteriegroei slechts in geringe mate, na 11 dagen groeien de bacteriën zelfs explosief. Enoki had een vreemde piek rond de 11 dagen. ST500 werkt wel heel erg goed tegen de bacteriegroei. Ten opzichte van andere onderzoeken was de bacteriegroei vrij laag, dit kwam omdat de zeewater temperatuur vrij laag (5 graden tov 13 graden uit het eerdere onderzoek) en omdat de luchttemperatuur ook laag was. Hoofdconclusie: snel koelen is de sleutelfactor. Geen gebruik van conserveringsmiddelen is dan ook een goed alternatief. Josien: wat doet dit allemaal met de smaak? Want je wilt ook geen consument wennen aan vreemde smaken. Dirk: kunnen er ook varianten worden gemixt? Henrieke: dat is een optie, maar je wilt eigenlijk wel sulfietvrij blijven. IJsbrand: als je de vis zo goed mogelijk behandeldt, als je zo snel mogelijk koelt, dat is het goedkoopst en je levert ook de beste kwaliteit. Lourens de Boer: natrium-bisulfiet wordt ook nog gebruikt. Werkt goed tegen zwartkleuring, maar doet bacterieel niets. Nadeel is wel dat het je schip opvreet, het is nogal agressief. 10.
Eindrapportage Noorse Kreeft 1: Roelof van Urk: gereed in mei 2012.
11.
Levende Kreeft 2: Levende en dagverse kreeft in de keten Voor dit project is subsidie verleend door de provincie Flevoland en de EU (Europees Visserij Fonds. De subsidie bedraagt 60% De eigen bijdrage 40%. Roelof vraagt ook derden en partners om mee te betalen aan de eigen bijdrage. Hoofdaanvrager is de VCU, medeaanvragers zijn de UK-158, WR-108, Shellfish BV (visafslag Urk), PO Wieringen en Berechja College. Vissers en visserijbedrijven uit de kenniskring kunnen zich opgeven om als partner (dus als derde) mee te doen in het project. Roelof ontwikkelt op basis van de ervaringen van de vissers Adriaan de Visser en gebroeders Snoek de leefbak en de infrastructuur van de leefbak verder door. Alex Goudriaan (rapportages) en Louis Ouwerkerk (procesmanagement) zullen Roelof als penvoerder vanuit Raad & Daad ondersteunen. Louis vraagt wie er mee wil doen in de werkgroepen. Resultaat: Praktijkgroep: Jacob van Urk, Adriaan de Visser en volgens Louis ook de gebroeders Snoek. Techniek en logistiek: Roelof van Urk, Jan Mulder (Mulder Transport) en Louis polst ook Cees de Boer. Onderwijs en educatieve projecten: Jan van de Berg Berechja College. Ketenmodel en communicatie. Ab Post, Jan van den Berg en Gosien Doornenbal Berechja College. Alex geeft korte weergave van de administratievereisten: uren per persoon sluitend bijhouden, alle kosten moeten onderbouwd worden met facturen en betalingsbewijzen.
Op korte termijn in april organiseert Louis in overleg met Roelof en medeaanvragers de startmeeting. Rondvraag: Hessel Kramer van de Groep Jonge Vissers op Urk vraagt om participatie vanuit de Kenniskring voor de jaarlijkse Visserijdagen. Dit is gelijk de nationale dag van de visserij. De Jonge vissers zijn bezig met de organisatie van visserijdagen op Urk. Er komen veel mensen op Urk, we kunnen daar ook de Kreeften goed promoten, wellicht zelfs met een leeftank van de VCU showen? Jacob van Urk: er komt toch 30.000-40.000 man op een dergelijke dag dus dat is dan wel een goede mogelijkheid om wat te doen. Roelof van Urk stelt een tank beschikbaar waarin de levende kreeft gepresenteerd kan worden. Oromar zal een bijdrage in de levering van levende en dagverse kreeft verzorgen. Wordt ook een kookdemonstratie gegeven, heb je zowel presentatie als een proeverij! Jan van de Berg van Berechja College zou graag van Imares en van ILVO wat rapporten op visserijgebied willen hebben. Gosien Doornenbal van het Berechja College vraagt of er ook een overzicht gekregen kan worden van ingediende projecten die echter geen subsidie hebben gekregen, die echter wel goede ideeën bevatten. Josien van Steenbergen: de onderzoeksrapporten zijn wel beschikbaar via de site; zij zal vragen of Masha Rasenberg, die de contacten met het onderwijs coördineert, om een keer bij Berechja langs te komen. DirkVerhaeghe: het ILVO werkt met info-fiches (A4), daarop staan in hoofdlijnen de laatste ontwikkelingen, dat zijn er een stuk of 20 waarop Sumwing, Hydrorig en andere ontwikkelingen staan. Resumé afspraken: Louis Ouwerkerk: - peilt belangstelling bijwonen ontbijtbuffet 24 april Seafood Expedition Brussel; - vraagt aan LEI en IMARES om voor de collectieve actie Maritiem Kenniscentrum Berechja offertes op te stellen; - op korte termijn in april organiseert Louis in overleg met Roelof en medeaanvragers de startmeeting Levende Kreeft 2. Ab Post: - communiceert certificeringsprincipebesluit met de CVO. Roelof van Urk: - eindrapportage Noorse Kreeft 1: gereed mei 2012; - stelt een tank beschikbaar waarin de levende kreeft gepresenteerd kan worden tijdens de jaarlijkse Visserijdagen. Oromar: - zal een bijdrage in de levering van levende en dagverse kreeft verzorgen tijdens de jaarlijkse Visserijdagen. Josien van Steenbergen: - vraagt of Masha Rasenberg, die de contacten met het onderwijs coördineert, om een keer bij Berechja langs te komen.
