cy II
lling
en Solv n a v lgen Gevo
nste ioenI
s iePen Prem ank BeFr
e nbar e p o p ek ties o enbo o r Reac G ies ultat s n o c nt geme a n a on M sacti n a lB r T Mode s e ic Serv I sel II a B n va pact m i e D n en anke b r gen o vo ellin t s n i ing clear
nieuw n e e in inken l b t i U el stels ese urop E r o y vo D-Da IR ijn EM l t h c ri
KAS Selections KAS Selections is een kwartaaluitgave van KAS BANK N.V. te Amsterdam, Londen en Wiesbaden. Hoewel deze uitgave met de meeste zorg wordt samengesteld, kunnen er geen rechten aan worden ontleend.
Voorwoord Governance. In de hele discussie over het Nederlandse pensioenstelsel keert dit woord met de regelmaat van de klok terug. De toekomst en houdbaarheid van ons pensioenstelsel (en van de pensioenstelsels in andere landen van Europa, wat dat betreft) hangt namelijk niet alleen af van een andere financiering, hogere of
Jaargang 17, nummer 6, juli 2011
gelijkblijvende pensioenpremies, een hogere pensioen
In dit nummer: PremiePensioenInstelling BeFrank 3 Reacties op openbare consultaties Groenboek8 Transaction Management Services 10 De impact van Basel III voor banken en clearinginstellingen11 Gevolgen van Solvency II 14 Uitblinken in een nieuw stelsel 16 Global Custody Netwerk Nieuws 18 D-Day voor Europese richtlijn EMIR 20 Laurens Visie 22 Personalia23 Client Wins 23
leeftijd of al dan niet waardevaste uitkeringen. Minstens zo belangrijk is de bestuurlijke inrichting van de pensioenfondsen zelf. Wat doen zij, of beter gezegd de pensioenfondsbesturen, om ‘in control’ te raken en te blijven? Hoe richten zij het risicomanagement in? Wie controleert de mandaten van de vermogensbeheerders? Allemaal belangrijke vragen om ervoor te zorgen dat de pensioenbelofte aan actieve deelnemers en gepensioneerden zo goed mogelijk kan worden nagekomen. KAS BANK denkt over de beantwoording van deze vragen volop mee. Praktisch, door een breed scala aan risicoproducten aan te bieden, inclusief onze app voor de iPad. Maar ook door sprekers af te vaardigen naar seminars of door
Commentaar op deze uitgave, suggesties voor toekomstige artikelen en verzoeken om op de verzendlijst geplaatst te worden, kunt u richten aan:
zelf workshops te organiseren over dit onderwerp. In dat verband hebben wij
Client Management Director: Mark Schilstra +31 20 55 75 324 E-mail:
[email protected]
pensioenfondsbestuurders bloot staan en hoe onafhankelijke ‘securities service
Clearing & Banking Services Associate director: Jeroen Duijn +31 20 55 75 562 E-mail:
[email protected]
Graag treden wij met u in gesprek over dit onderwerp, daartoe zullen wij in de
Fund & Investment Services Associate director: Sicco Plesman +31 20 55 75 843 E-mail:
[email protected]
In deze KAS Selections praten wij u bij over Basel III, Solvency II en het
Institutional Services Associate director: Tamis Stuker +31 20 55 75 880 E-mail:
[email protected]
effectentransactie uit te besteden aan een derde partij, kan de broker zich
Sub & Core custody Associate director: Erwin Hoedeman +31 20 55 75 588 E-mail:
[email protected]
ontwikkelingen in de pensioen- en effectenindustrie.
Sales & Bussiness development (S&BD) Head of S & BD Mark van Weezenbeek +31 20 55 75 483 E-mail:
[email protected]
van die veranderingen is de komst van PremiePensioenInstellingen, de PPI.
Tekstredactie: Robbert Veltman
directeur Folkert Pama van BeFrank een toelichting op dit initiatief. KAS BANK
Eindredactie: Carla Boogers +31 20 557 5812 E-mail:
[email protected] Vormgeving: Ebbenhorst Design, De Meern Druk: KAS BANK, Document & Systems Services
onlangs onze eerste Whitepaper over Pension Fund Governance gepubliceerd. Hierin behandelen wij de vraag aan welke uitdagingen op governance gebied providers’ hen kunnen ondersteunen bij de inrichting van de compliance en risk functie. U kunt de Whitepaper downloaden via www.kasbank.com. komende periode contact met u opnemen.
Groenboek van de Europese Commissie over de pensioenen in Europa. Voor brokers is vooral Model B van belang. Door het tegenpartijrisico van een richten op verdere groei van zijn activiteiten zonder extra kapitaal aan te hoeven trekken. En natuurlijk geeft Laurens Vis weer zijn eigenzinnige visie op
Dat er op pensioengebied het nodige gaat veranderen staat buiten kijf. Een BeFrank is de eerste Nederlandse PPI die volledig in de startblokken staat. Oprichters BinckBank en Delta Lloyd Asset Management geven samen met is hier bij betrokken als Fund Agent van de nieuwe beleggingsfondsen van BeFrank. Graag horen wij uw reacties op de onderwerpen in deze KAS Selections. Sikko van Katwijk Raad van Bestuur KAS BANK
Best of both worlds
PremiePensioenInstelling BeFrank Begin juli 2010 maakten Delta Lloyd en BinckBank bekend
Hoe is de samenwerking tussen Delta Lloyd
dat zij gaan samenwerken op de pensioenmarkt. Hiervoor
en BinckBank ontstaan?
hebben zij BeFrank opgericht, de eerste Premie Pensioen
Walgemoed: ”Delta Lloyd en BinckBank zijn beide
Instelling (PPI) in Nederland. PPI’s kunnen sinds 1 januari
beursgenoteerde ondernemingen waarvan het hoger
2011 in Nederland optreden als uitvoerder van beschikbare
management elkaar regelmatig ontmoet. Bij zo’n
premieregelingen voor meerdere werkgevers in heel Europa.
ontmoeting wordt onder andere gefilosofeerd over de
KAS BANK ondersteunt de Nederlandse pensioensector bij
toekomst van de pensioenmarkt. Beide partijen kijken
de oprichting van PPI’s met haar dienstverlening op het
hiernaar vanuit hun eigen hoedanigheid en gezichtspunt.
gebied van effecten, administratie en risicomanagement,
Zo zijn wij verder met elkaar in gesprek gekomen.”
1
bijvoorbeeld door de uitvoering van de bewaardersfunctie (zie KAS Selections van april 2011). Peter van den Dam
Pama: “Eind 2008, begin 2009 zijn verkennende
(Delta Lloyd Asset Management), Folkert Pama (BeFrank)
gesprekken gevoerd over een eventuele samenwerking op
en Joost Walgemoed (BinckBank Professional Services)
het gebied van de PPI. Al snel was er een klik toen bleek
lichten de werkwijze en filosofie van BeFrank toe.
dat de ideeën van beide bedrijven ten aanzien van de
V.l.n.r.: Peter van den Dam, Hoofd Corporate Development Delta Lloyd Asset Management, Folkert Pama, CEO van BeFrank en Joost Walgemoed, directeur BinckBank Professional Services
1 BeFrank richt zich ons op het uitvoeren van pensioenregelingen voor grote ondernemingen (meer dan 100 werknemers) en pensioenfondsen met een collectief pensioen gebaseerd op een beschikbare premieregeling. BeFrank biedt een volledige online pensioenuitvoering aan van collectieve beschikbare premie regelingen met individuele beleggingskeuzes. K A S
S e l e c t i o n s
•
j u l i
2 0 1 1
3
Risico
Offensieve Lifecycle Neutrale Lifecycle
Defensieve Lifecycle
21 jaar
45
50
55
65
pensioenmarkt overeen komen. Daarna zijn de ideeën
platform voor de effectenkant en de pensioenadministratie
omgezet in concrete plannen. In 2009 is een letter of
te ontwikkelen. Daarbij hebben wij vooral gekeken naar
intent getekend en de productontwikkeling gestart. Op
hoe het pensioenproduct van de toekomst eruit zou
1 juli 2010 werd het wetsvoorstel over de PPI aangenomen
moeten zien. En dat betekent keuzemogelijkheden voor de
in de Tweede Kamer en was de tijd rijp om de samen
werkgever en werknemer, transparantie, zo laag mogelijke
werking aan te kondigen. Deze primeur in de markt geeft
kosten en alles online. Verder hebben wij gekeken waar de
ons een voorsprong op de concurrentie.”
huidige discussiepunten liggen. Dan gaat het vooral over het wel of niet verplicht beleggen in huisfondsen, de
Walgemoed: “Wij zijn nu ruim anderhalf jaar bezig om het
keuze tussen actief en passief beleggen. Wij willen onze klanten daarin niet beperken maar juist een keuze bieden.”
Joost Walgemoed is Directeur
Wat was de belangrijkste drijfveer om de
van BinckBank Professional
joint venture op te zetten?
Services. Professional Services
Van den Dam: “Onze drijfveer komt voort uit strategisch
levert effectendiensten/
perspectief. Wij zien in de pensioenmarkt dat de
oplossingen aan meer dan 100
aanbieders van beleggingspensioenen moeite hebben met
professionals in Nederland en
het product of met de uitvoering ervan. Verder is de
Belgie. Joost Walgemoed en
innovatie in pensioenland minimaal. Wij merken ook dat
Folkert Pama hebben gezamenlijk met hun teams
de verontwaardiging bij werknemers en werkgevers steeds
BeFrank bedacht en ontwikkeld. Nu BeFrank klaar is
groter wordt over hoe er in Nederland wordt omgegaan
voor een vliegende start, zal Professional Services als
met pensioenen. Hierin zien wij voldoende ruimte voor
leverancier en natuurlijk partner BeFrank faciliteren.
een andere aanpak en de mogelijkheid om onze visie ten aanzien van pensioenen kwijt te kunnen. En dat is een
4
K A S
S e l e c t i o n s
•
j u l i
2 0 1 1
effecten en on line beleggen via een ICT platform. Deze Peter van den Dam, is Hoofd
expertises zijn goed te combineren in de PPI. Het platform
Corporate Development binnen
staat, de klanten staan voor de deur en de benodigde
Delta Lloyd Asset Management
vergunningen van DNB en AFM zijn binnen. Nu kunnen wij
(DLAM). Van den Dam is sinds
ze gaan bedienen.”
1997 werkzaam bij DLAM. In deze periode heeft hij verschillende
Van den Dam: “DLAM is door deze samenwerking
functies bekleed. Momenteel
getriggerd om drie nieuwe fondsen op te zetten die passen
vervult hij de rol van hoofd Corporate Development
in de lifecycles van BeFrank. Wij hebben drie fondsen
waarin hij nauw betrokken is bij DLAM belangrijke
opgezet in de risicocategorieën offensief, neutraal en
strategische projecten, zoals BeFrank. Binnen DLAM is
defensief. In de toekomst zal er vanuit de deelnemers
hij verantwoordelijk voor corporate development van
beslist meer vraag komen naar fondsen die tegemoet
beleggingsfondsen.
komen aan de wensen en waarden van de belegger zelf. Bijvoorbeeld een geheel groen te beleggen lifecycle. Daarnaast zien we nu al veel vraag naar maatschappelijk
transparant en toegankelijk product bieden met een
verantwoorde beleggingen. Bij Delta Lloyd Asset
eenvoudige structuur, lage kosten en realtime inzicht voor
Management is verantwoord beleggen reeds structureel
de deelnemers. Door de complexiteit eruit te halen hebben
ingebed in ons beleggingsbeleid. Wij beleggen niet in
wij eenvoud neergezet.”
bedrijven die niet maatschappelijk verantwoord ondernemen. Hiervoor hebben wij uitsluitingcriteria
Pama: “Als PPI bieden wij beleggingskeuzes aan op
vastgesteld. Deze zijn onder andere gebaseerd op:
werkgevers- en werknemersniveau. De werkgever bepaalt hoe groot de keuzevrijheid van de werknemer is: geen, beperkt of uitgebreid. Daarbij bepaalt de werkgever ook de
Folkert Pama is CEO van BeFrank.
keuze tussen actief- of passief beheerde fondsen. Geen
Met een lange loopbaan in de
beleggingskeuze betekent dat de werknemer in een
pensioensector kan Folkert Pama
neutrale life cyle komt. Een beperkte keuzevrijheid
met recht een ervaren rot worden
betekent dat de werknemer binnen de lifecycle kan kiezen
genoemd. Na zijn carrière te zijn
voor offensief, neutraal of defensief beleggen. Bij de
gestart bij de BEON Pensioen &
uitgebreide keuzevrijheid kan de werknemer ook uit de
Vermogensbeheer, waar hij het
lifecyle stappen om zelf in beleggingsfondsen te gaan
vak heeft geleerd, is hij na een aantal jaren
beleggen. Die fondsen worden geselecteerd op basis van
overgestapt naar ABN AMRO. Daar heeft hij grote
dezelfde criteria als de andere beleggingsfondsen in de
ondernemingen geadviseerd over de inrichting en
lifecycles: transparant, lage kosten en goede verhandel
uitvoering van pensioenregelingen. Nadat ABN AMRO
baarheid. Als BeFrank ontvangen wij overigens geen
Verzekeringen een joint venture werd met Delta Lloyd
vergoeding van de fondsen. Wij doen niet aan kickback en
is Pama bezig geweest om van dat onderdeel een
moeten het verdienen op de uitvoering.”
pensioenverzekeraar te maken. Zo’n tweeënhalf jaar geleden is hij overgestapt naar Delta Lloyd
Waar en hoe vullen Delta Lloyd en
Levensverzekeringen om daar een aantal strategische
BinckBank elkaar aan?
projecten te trekken. Dat bleek de opmaat te zijn naar
Walgemoed: ”Delta Lloyd heeft expertise op het gebied
het latere BeFrank.
van pensioenen, de core business van BinckBank is
K A S
S e l e c t i o n s
•
j u l i
2 0 1 1
5
– Sustainalytics, een internationaal instituut voor
Welke rol spelen BinckBank en Delta Lloyd
duurzaamheidonderzoek. Die een lijst publiceert van
hierin?
bedrijven waar controversiële wapens worden
Pama: “Zij ondersteunen onze ambities volop. Beide
geproduceerd en verhandeld.
partijen hebben veel distributiekracht en zijn bereid tot
– United Nations Global Compact Principles. Deze
investeringen in BeFrank. Het platform is zodanig
organisatie komt op voor mensenrechten, arbeids
ingericht dat er rekening is gehouden met groei. Niet
omstandigheden, milieu en anticorruptie.
alleen qua IT maar ook qua governance. Maar het gaat
– United Nations Principles for Responsible Investments
erom dat je een supergoed product levert. Klant
(UNPRI). Deze internationaal sterk groeiende groep
tevredenheid is daarom voor ons heel belangrijk. Tevreden
van beleggers zet zich in voor de integratie van zaken
klanten zijn uiteindelijk je beste ambassadeurs.”
met betrekking tot het milieu, de samenleving en goed ondernemingsbestuur in hun beleggingsbeleid.”
BeFrank is door de Financiële Dienst verlening Award 2011 genomineerd voor het
Hoe kijken jullie terug op de afgelopen
Gouden Schild in de categorie ‘Pensioen
periode?
product van het jaar’.2 Waarom zijn jullie
Pama: “Nu wij de producten en diensten hebben
hiervoor genomineerd?
klaargezet staan wij te popelen om te beginnen. De laatste
Pama: “Vanwege de kwaliteit en onderscheidendheid van
maanden zijn wij heel intensief in overleg geweest met de
ons product en omdat wij, net als de andere
AFM en DNB als toezichthouders op de PPI. De PPI is een
genomineerden (Avéro Achmea, Zwitserleven en Brand
nieuw financieel instituut waar de toezichthouders nog
New Day) het klantbelang op de eerste plaats zetten.
geen ervaring mee hebben opgedaan. Bij markttoetreding
Toekenning zou een hele eer zijn en daar gaan wij hard
wordt (terecht) zorgvuldig gekeken naar de interpretatie
ons best voor doen. De Gouden Schilden zijn toch een
van de nieuwe wetgeving. Dit is natuurlijk een belangrijk
beetje de Oscars van de financiële dienstverlening.”
proces, maar als je mij diep in mijn hart kijkt, zou ik mijn
In deze roerige tijden is risicomanagement een
energie liever aan onze klanten besteden.”
belangrijk onderwerp, evenals transparantie Wat is de toekomstvisie van BeFrank op de
en communicatie naar de deelnemers. Hoe
PPI markt?
gaat BeFrank dat richting deelnemers doen?
Walgemoed: “In de toekomst zijn wij van plan om ook
Walgemoed: ”Het is allereerst de taak van de werkgever
andere PPI’s op ons platform toe te laten. Zij leveren dan
en hun adviseurs om uit te leggen dat een PPI een veilige
een eigen bestuur maar BeFrank voert de administratie.
methode is om pensioen op te bouwen. Wij zijn zo
Op dit moment willen wij eerst zelf voldoende ervaring
duidelijk mogelijk over het product en wat het doet. Een
opdoen in de markt. Ons platform is schaalbaar en
PPI mag zelf geen verzekeringstechnische risico’s aangaan,
geschikt voor white labeling. Uiteindelijk gaat het om
deze worden ondergebracht bij Delta Lloyd. De uitkeringen
voldoende volume. In de toekomst gaat ongetwijfeld een
hiervan zijn qua hoogte gegarandeerd. ”
prijzenslag ontstaan, die moet je zien te overleven. BeFrank legt de lat heel hoog en heeft de wens om
Pama: “Wij werken met gerenommeerde vermogens
marktleider te zijn en te blijven.”
beheerders die onder toezicht staan van zowel AFM als DNB. Het risico in de PPI is zeer beperkt voor de deelnemer als je bijvoorbeeld kijkt naar het faillissements
2 De Gouden Schilden zijn een initiatief van Kluwer en For All Finance. Zij worden uitgereikt aan organisaties of personen waarvan onomstotelijk is vastgesteld dat zij tot de top van hun vakgebied binnen de financiële wereld behoren en het klantbelang op de eerste plaats zetten.
6
K A S
S e l e c t i o n s
•
j u l i
2 0 1 1
risico. Het is wel zo dat het beleggingsrisico voor het type
orders van de BeFrank fondsen worden ingelegd door
pensioenregeling bij de deelnemer ligt. Daar hebben wij
BinckBank. Zo wordt het hele proces zo eenvoudig,
dan ook een zorgplicht als uitvoerder.”
eenduidig en goedkoop mogelijk gehouden. Uiteraard paste het ook binnen de ambitie van KAS BANK om voor
Van den Dam: “Bij BeFrank werken wij met de lifecycle en
deze fondsen op te treden als Fund Agent.”
technische oplossingen als de pensioenstabilisator, die het renterisico binnen de lifecycle beheert. De deelnemers
Een PPI is grensoverschrijdend. Wat zijn
kunnen met de door ons ontwikkelde prognose tool zelf
jullie internationale ambities?
online een berekening maken van het te ontwikkelen
Pama: “Wij hebben zeker de ambitie om internationaal te
rendement van de portefeuille en het te verwachten
gaan opereren, maar willen eerst maar eens in Nederland
pensioen op einddatum.
laten zien wat wij kunnen. Met de goedkeuring van de
Wij bieden de werkgevers en de werknemer volledig inzicht
Nederlandse toezichthouders hebben wij ook direct het
in alle beleggingen en geldstromen. Ons product is
Europese paspoort. Als er nu een klant komt voor een
hierdoor volledig transparant. Iedere euro pensioen wordt
buitenlandse regeling, dan lopen wij daar niet voor weg
belegd. Kosten voor de uitvoering, de administratie
maar onze focus ligt eerst op Nederland. Vergeet niet dat
vergoeding en eventuele beheerkosten, worden betaald
je bij de uitvoering altijd aan de lokale sociale en
door de werkgever. Deze kosten vallen buiten de
arbeidsrechtelijke wetgeving moet voldoen. Dat vergt een
pensioenpremie, waardoor wij transparantie aan de
hoop expertise. Ik zie een buitenlandse partij ook nog niet
werknemer kunnen bieden.”
zo gauw aan onze Nederlandse regelgeving voldoen. Maar als een partij internationaal kan gaan, dan is het
Wat is de visie van BeFrank en/of de
BeFrank. Wij hebben nu een effectenplatform dat je vanuit
initiatiefnemers ten aanzien van een
één window kan bedienen en dat is uniek.”
pensioenbewaarder? Pama: “BeFrank heeft gekozen voor een constructie van een beleggingsonderneming met daaronder een PPI. Alle activiteiten zijn door de PPI uitbesteed aan de
KAS BANK als Pensioenbewaarder
beleggingsonderneming, zodat de PPI zelf als het ware al
KAS BANK beschouwt de PremiePensioenInstelling als
fungeert als een bewaarbedrijf. In ons specifieke geval
een uitstekende mogelijkheid voor de Nederlandse
achten wij het daarom niet noodzakelijk om een apart
pensioensector om zichzelf internationaal verder te
pensioenbewaarbedrijf aan te stellen. Het aanstellen en/of
profileren. Om de sector daarbij te ondersteunen
inrichten van een pensioenbewaardersrol ligt dan meer op
hebben wij speciaal voor PPI’s een nieuwe dienst
het vlak van de fondsbeheerder.”
ontwikkeld: de Pensioenbewaarder. Om ‘vermenging’ van pensioenvermogens te
KAS BANK fungeert als Fund Agent voor de
voorkomen is het de PPI aan te bevelen om een
nieuwe investeringsfondsen van Delta Lloyd
goederenrechtelijke scheiding aan te brengen.
Asset Management. Wat waren de
Hiervoor maakt de PPI gebruik van een onafhankelijke
voornaamste redenen om gebruik te maken
pensioenbewaarder. De aanstelling van een
van deze dienstverlening van KAS BANK en
pensioenbewaarder komt tevens tegemoet aan de
hoe bevalt de samenwerking?
behoefte van de PPI aan onafhankelijk toezicht,
Van den Dam: “Wij kennen KAS BANK al vanuit de lange
transparantie en risicomanagement.
historie van Delta Lloyd Asset Management. Sinds 2007
Beide functies combineren wij in onze nieuwe dienst
vervult KAS BANK ook de rol van Fund Agent voor de
Pensioenbewaarder. KAS BANK draagt zo bij aan het
beursgenoteerde Delta Lloyd beleggingsfondsen. Dat
‘in control’ zijn van de PPI en daarmee aan de
verloopt naar volle tevredenheid. KAS BANK treedt ook bij
verbetering van de marktpositie van de PPI.
de nieuwe fondsen van BeFrank op als Fund Agent. De
K A S
S e l e c t i o n s
•
j u l i
2 0 1 1
7
Reacties op openbare consultaties Groenboek In KAS Selections van september 2010 hebben wij aandacht
Het Groenboek heeft de discussie over de wijze waarop
besteed aan het Groenboek over Europese pensioenen van
pensioenfondsen gereguleerd moeten worden, inclusief de
de Europese Commissie (EC). Doel van dit Groenboek was
Solvency II regels, verder aangewakkerd, evenals de
om een Europese discussie op gang te brengen over de
discussie over de vraag welke rol verzekeraars moeten
belangrijkste uitdagingen waar pensioenfondsen voor
spelen in particuliere pensioenregelingen. De meeste
staan. Tevens werd beschreven hoe de EC de lidstaten het
partijen concluderen dat verzekeraars en pensioenfondsen
beste kan ondersteunen om degelijke, duurzame en veilige
verschillende pensioenproducten bieden en daarom andere
pensioenen nu en in de toekomst te garanderen voor haar
richtlijnen nodig hebben. Velen verwachten dat richtlijnen
ingezetenen. De EC organiseerde een openbare
voor pensioenstelsels met kapitaaldekking de operationele
consultatieronde over het Groenboek in november 2010.
kosten van dergelijke stelsels omhoog zullen stuwen.
Wij geven een korte samenvatting van de resultaten.
Sommige belanghebbenden ondersteunen het idee om alleen producten met voorgedefinieerde kenmerken een
Openbare consultaties
pensioenlabel te geven. In de huidige en toekomstige
De EC heeft, verspreid over de Europese Unie, bijna 1.700
wetgevende initiatieven zal in ieder geval een duidelijk
reacties ontvangen, waaronder 350 reacties van vertegen
onderscheid gemaakt moeten worden tussen pensioenen
woordigers van de pensioenindustrie, ondernemers- en
en andere financiële producten.
vakbondsorganisaties, maatschappelijke organisaties, nationale parlementen en regeringen van lidstaten. De
De laatste vraag van het consultatiedocument (“Zal de
uitkomst van deze openbare consultatie onderstreept het
oprichting van een platform voor het integraal monitoren
belang van pensioenhervormingen voor duurzame
van alle aspecten van het pensioenbeleid een deel van de
overheidsfinanciën en degelijke pensioenen, waarbij een
oplossing zijn?”) werd voorzichtig onderschreven.
hogere pensioenleeftijd noodzakelijk is.
8
K A S
S e l e c t i o n s
•
j u l i
2 0 1 1
Hoewel alle EU lidstaten belangrijke wijzigingen op pensioengebied onder ogen zien, voornamelijk vanwege de toenemende vergrijzing, was het algemene beeld van de respondenten dat, gezien de heterogeniteit van de EU economieën en de diversiteit in pensioenbeleid, er geen ‘one-size-fits-all’ oplossing is voor pensioenbeleid en pensioenvormen. Desondanks – en mede vanwege de verschillende omstandigheden waar de lidstaten zich in bevinden - wordt het uitwisselen van o.a. ‘best practices’, statistieken en herkenbare graadmeters op EU niveau breed gesteund.
Naar een geïntegreerde pensioenpolitiek Sommigen geven de voorkeur aan een verdieping van de coördinatie en uitvoering van het beleid op EU niveau en aan de oprichting van een nieuw Europees Pensioen Platform. Dit platform zal alle aspecten van het pensioenbeleid op een geïntegreerde manier bewaken, in lijn met de benadering zoals de Commissie heeft geschetst in het Groenboek. Het Europese Parlement en andere partijen delen de mening dat zo’n platform alle aspecten
zoals de ‘Open Method of Coordination’ en ‘The Pension
van pensioenen in overweging moet nemen en informatie
Forum’. En wat breder het Stabiliteits- en Groeipact van
uitwisselt tussen overheden, sociale partners, maat
1997 en de Europa 2020 strategie. Dit neemt niet weg dat
schappelijke organisaties en de pensioenindustrie. Met als
een groot aantal partijen de indruk heeft dat er binnen de
doel de ‘best practises’ te belichten en een vergelijking te
bestaande coördinerende structuren nog ruimte voor
kunnen maken tussen de situaties in de lidstaten en de
verbetering is. Over het algemeen geloven velen,
levensstandaard van gepensioneerden binnen een duidelijk
waaronder de lidstaten, dat het goed is om de huidige
kader van indicatoren. Dit moet dan wel bereikt worden in
minimum eisen ten aanzien van transparantie over
overeenstemming met het nevengeschiktheidbeginsel en –
pensioenproducten te herzien en tevens financieel
om dubbel werk te voorkomen- rekening houdend met het
onderricht van de inwoners van de EU verder te promoten.
bestaande adviescomité voor aanvullende pensioenen (The
Tegelijkertijd suggereren anderen dat het zinvol is om een
Pension Forum).
standaard keuze te creëren voor mensen die niet de kennis of het vertrouwen hebben om hun eigen beleggingskeuzes
Overige resultaten
te maken.
Een meer algemeen beeld is echter dat de bevoegdheid ten
Na de zomer van 2011 komt de Europese Commissie met
aanzien van het pensioenbeleid bij de lidstaten blijft. Op
een vervolg op deze consultatieronde, inclusief mogelijke
EU niveau volstaan de bestaande coördinerende organen,
initiatieven voor wetgeving op Europees niveau.
K A S
S e l e c t i o n s
•
j u l i
2 0 1 1
9
Transaction Management Services In de nasleep van de financiële crisis ziet de Europese
broker de settlementrekening van de Model B-aanbieder
brokergemeenschap zich geconfronteerd met zowel
aanwijst als de settlementrekening voor de transactie.
veranderende wettelijke vereisten (MIFID II en Basel III) als met veranderingen in de post-trade infrastructuur (op
Voordelen
het niveau van de centrale tegenpartij en van de centrale
Door het tegenpartijrisico uit te besteden, kunnen brokers
effectenbewaarinstelling). De post-trade markt wordt
hun handelsactiviteiten verder uitbreiden zonder hun
steeds complexer, wat de interne en externe kosten van
kapitaal te hoeven verhogen. Tegelijkertijd kunnen hun
brokers omhoogdrijft. Tegelijkertijd worden eindinves
achterliggende cliënten en tegenpartijen ervan op aan dat
teerders zich steeds bewuster van de noodzaak om het
de Model B-aanbieder de tegenpartij van de transactie
tegenpartijrisico aan de uitvoerende kant te verlagen.
wordt. Het risico voor de Model B-aanbieder wordt onder controle gehouden via een systeem van handelslimieten en minimaal benodigde vaste deposito’s. Als de broker tevens zijn back-en mid-office activiteiten uitbesteedt aan de Model B-aanbieder, hoeft hij zich niet langer bezig te houden met de dagelijkse operationele zaken. Daardoor kan hij zich volledig op zijn kernactiviteit richten.
Peter Rouwen Director, Sales and Bussiness
Transaction Management Services
Development UK
KAS BANK heeft een geïntegreerde oplossing ontwikkeld Als gevolg van deze ontwikkelingen is een trend zichtbaar
waarin wij zowel als Model B clearing- en settlementagent
om het beheer van het tegenpartijrisico en de volledige
en als uitvoerder van de back-office voor Model B-brokers
back-office activiteiten van brokers uit te besteden aan
fungeren. Onze Transaction Management Services bieden u
een gespecialiseerde aanbieder van clearing- en
rechtstreeks toegang tot alle belangrijke Europese
settlementdiensten. Een bestaande regeling hiervoor is
effectenmarkten en alternatieve handelsplatformen
wat in de Britse markt gewoonlijk ‘Model B’ wordt
(MTF’s). Wij verzorgen zowel de order executie als de
genoemd. De principes van Model B kunnen echter ook op
volledige settlement van uw on- en off exchange
de continentale markten van Europa worden toegepast.
transacties. Wij bieden ook een modulaire back-office oplossing aan die bestaat uit deal capture, settlement
Model B
verrijking, gegevensbeheer, trade accounting en de
Bij een door een broker namens zijn (institutionele)
volledige administratie van uw geld- en effectenposities.
cliënten geïnitieerde transactie, draagt de broker zelf het
Bovendien verzorgen wij voor u de rapportage van
tegenpartijrisico. In een Model B-scenario wordt het
transacties aan de betreffende toezichthouders.
tegenpartijrisico juist gedragen door de aanbieder van Model B clearing- en settlementdiensten. Met andere
Als broker krijgt u daarmee een efficiënte oplossing voor
woorden: de Model B-aanbieder levert een andere broker
uw tegenpartij- en operationele risico en profiteert u
een ‘handelsdienst’ (via een ‘give-up arrangement’). De
bovendien van een variabele kostenstructuur.
‘give-up’ wordt gerealiseerd wanneer de oorspronkelijke
10
K A S
S e l e c t i o n s
•
j u l i
2 0 1 1
De impact van Basel III voor banken en clearinginstellingen Hogere kapitaalseisen, meer liquiditeit en meer toezicht
nog eens verhoogd naar 7 procent. Verder worden
voor financiële instellingen. Kort samengevat is dat de
beperkingen gesteld aan de verhouding tussen de totale
belangrijkste les die internationaal uit de kredietcrisis van
activa en het eigen vermogen, het zogenaamde hefboom
2008 is geleerd. De in Basel II vastgelegde kapitaalseisen
effect. Daarnaast moeten banken een kapitaalbuffer
bleken ontoereikend om de risico’s die banken lopen goed
aanhouden van 2,5 procent. Eind 2018 komt daar nog een
te kunnen identificeren. De al langer lopende discussie over
extra cyclische buffer van 0 tot 2,5 procent bij.
nieuwe kapitaalseisen kreeg daarmee een stevig impuls. Op 12 september 2010 bereikten centrale banken en toezicht
Het eigen vermogen van banken moet dus worden
houders hierover een akkoord met Basel III. Belangrijkste
versterkt. Bovendien worden de kwaliteitseisen voor Tier-1
doelstelling: hogere kapitaalbuffers creëren om het gevaar
kapitaal aangescherpt. Lang niet alle in het verleden
van omvallende banken in de toekomst te bezweren. Verder
gebruikte kapitaalsvormen komen daar nog voor in
komt er meer toezicht en worden er strengere eisen gesteld
aanmerking. Dat betekent dat veel banken hard moeten
aan het risicomanagement en het afdekken van risico’s. Wat
gaan sparen om aan alle vermogenseisen te kunnen
betekent Basel III voor de bankensector in het algemeen en
voldoen. Overigens is de verwachting dat met name
voor KAS BANK in het bijzonder?
Europese banken veel aandelenemissies zullen moeten doen om de verhouding tussen eigen vermogen en
Banken krijgen vanaf 2013 tot aan 2018 de tijd om het
uitgeleend kapitaal op de gewenste hoogte te krijgen.
percentage van het eigen vermogen bestaande uit gewone
KAS BANK voldoet overigens, met een Tier-1 ratio van
aandelen, de Tier-1 ratio, te verhogen van 2 naar minimaal
gemiddeld 21 procent over 2010, nu al ruimschoots aan de
4,5 procent. In slechte tijden wordt deze verplichte buffer
liquiditeitseisen van Basel III.
Kader voor ‘low risk appetite’ KAS BANK
K A S
S e l e c t i o n s
•
j u l i
2 0 1 1
11
Achterliggend idee van Basel III is dat met de nieuwe
Risicobouwwerk KAS BANK
regels bankieren minder risicovol wordt en de consument,
Als ’pure player’ heeft KAS BANK een lage risicobereidheid
en met name de particuliere consument, daarmee beter
(‘risk appetite’). Bij het opzetten van nieuwe activiteiten
wordt beschermd evenals de werking van de gehele
wordt systematisch nagegaan of deze passen bij het lage
economie.
risicoprofiel. Op de toegestane activiteiten wordt een actief risicobeheer toegepast waarbij de controle-
Governance
maatregelen en limieten verankerd zijn in de lage
Naast de verhoogde liquiditeitseisen richt Basel III zich op
risicobereidheid van KAS BANK. Het lage risico wordt
de ‘governance’ van banken. Daarbij wordt nu ook expliciet
vooral gelopen op het kredietrisico en het operationeel
gekeken naar de ‘three lines of defence’: het management,
risico. Markt- en renterisico komen slechts in beperkte
de aanwezigheid van een risk management functie en een
mate voor binnen zeer strikte risicolimieten.
onafhankelijke toets en stresstest van de ingevoerde
Naast een gedisciplineerd management van de bedrijfs
maatregelen. Van het management wordt verwacht dat zij
activiteiten en een systematisch risicobeheer bestaat het
bankbreed een sterke risicomanagementcultuur
risicobeheerraamwerk uit een prudent beheer van
bevorderen, van hoog tot laag. Raden van Bestuur moeten
liquiditeit en kapitaal. Het handhaven van een ruime
zowel de risicobereidheid als de toegestane limieten
liquiditeit, ook onder moeilijke omstandigheden, is immers
goedkeuren en scherp in de gaten houden. Het hoger
essentieel voor een custodian.
management moet daarvoor een duidelijke, effectieve en robuuste risico governance structuur opzetten met
De risk governance structuur van KAS BANK was reeds
duidelijke verantwoordelijkheden.
vormgegeven volgens de drie verdedigingslijnen. In 2011
12
K A S
S e l e c t i o n s
•
j u l i
2 0 1 1
wordt extra aandacht gegeven aan het ‘in control’ zijn en
Volgens topeconoom en New York Times columnist Paul
een gedegen beheersing van de operationele risico’s. In
Krugman stond schaduwbankieren juist aan de basis van
het kader van de aanbevelingen van Basel III en nieuwe
de kredietcrisis in 2008. Bij schaduwbankiers – o.a.
toezichtseisen zal voor de eerste maal een ILAAP (Internal
clearingsinstellingen, hedge funds en private equity –
Liquidity Adequacy Assessment Process) worden
gaan enorme bedragen om waar nauwelijks toezicht op
uitgevoerd. In het kader van ILAAP zal de ruime
wordt uitgeoefend. Volgens sommige schattingen gaat er
liquiditeitspositie aan bijkomend onderzoek en analyse
in het schaduwbankieren meer geld om dan in het
worden onderworpen. Bovendien zullen er interne
reguliere bankieren. De toezichthouders maken weliswaar
stresstests worden uitgevoerd en worden de bestaande
onderscheid tussen ‘legitiem’ schaduwbankieren, zoals bij
beheersmaatregelen kritisch onderzocht.
clearinginstellingen, en instellingen die juist tussen de mazen van het toezicht door proberen te laveren. Toch
Opsplitsing banken?
worden deze instellingen veel onder lichter toezicht
Een ander mogelijk gevolg van Basel III is de opsplitsing
geplaatst, vaak volgens lokale regels, en krijgen zij geen
van grootbanken (‘too big to fail’) in een zakenbank en
of minder strikte risk governance regels opgelegd. Hier
een investeringsbank. Kleinere banken zullen daarentegen
lijkt dus nog het nodige loodgieterswerk te moeten worden
gaan fuseren om beter aan de wettelijke eisen van Basel
verricht. Als alles doorgaat dienen de gestandaardiseerde
III te kunnen voldoen.
OTC derivaten immers afgewikkeld te worden bij centrale
In de nasleep van de kredietcrisis beleeft dienstverlening
tegenpartijen (CCPs), een markt die groter is dan de
dicht bij huis, met lokale expertise en control binnen de
aandelenmarkten zelf.
eigen juridische omgeving, ondertussen duidelijk een herwaardering. Daarmee blijft voor gespecialiseerde
Een centrale tegenpartij treedt op als tegenpartij in alle
banken, mits stevig gefinancierd, ook onder Basel III
transacties. Het tegenpartijrisico wordt door een CCP
voldoende bestaansrecht. Daarnaast zou Basel III een
verdeeld over alle deelnemers volgens het watervalmodel.
herwaardering van de netwerkfunctie van een bank kunnen
Zij storten zowel een initial margin als een variation
inhouden, het samenbrengen van partijen met een
margin plus een bijdrage aan de stroppenpot van de
financieringsbehoefte, beleggers, en gedegen advies.
clearinginstelling. Samen met het eigen vermogen van de CCP moet dit genoeg zijn om een eventueel faillissement
Return on equity
van een der deelnemers op te vangen.
De ‘return on equity’ van financiële instellingen kan door
Door het onderling verdelen van kredietrisico’s zijn de
Basel III onder druk komen te staan: enerzijds neemt de
CCP’s in feite systeembanken geworden. Ook zij zijn ‘too
marge af door de financieringseisen, anderzijds moet het
big to fail’. Als een clearinginstelling omvalt sleurt hij een
eigen vermogen toenemen. Dit kan ertoe leiden dat de
groot aantal partijen met zich mee. Om die reden is het
balans verder wordt geherstructureerd, dat er activiteiten
aangewezen ook voor CCP’s, zowel voor aandelen als
worden afgestoten of dat naar andere bronnen van
derivaten, minimum kapitaalseisen op te stellen, evenals
inkomsten wordt gezocht. Paradoxaal genoeg kan dat
een duidelijk toezichtkader inclusief risicomanagement en
banken er mogelijk toe verleiden om juist weer méér risico
afspraken over wat er gebeurt in het onwenselijke geval
te nemen of in alternatieve instrumenten te investeren.
dat een centrale tegenpartij in de problemen komt.
Rol van CCP’s Merkwaardig genoeg valt het zogenaamde ‘schaduw bankieren’ grotendeels buiten de scope van Basel III.
K A S
S e l e c t i o n s
•
j u l i
2 0 1 1
13
Gevolgen van Solvency II Solvabiliteitseisen voor verzekeraars zijn in de Europese
(Supervisor review) en openbaarmakingsvereisten
Gemeenschap gemeengoed sinds de jaren zeventig van de
(Disclosure requirements). De eerste pijler omschrijft de
vorige eeuw. De eisen werden herzien in de jaren negentig
eisen voor de berekening van het kapitaal afgezet tegen
met de richtlijn Solvency I. Met ingang van 1 januari 2013
het marktrisico, de tweede de eisen voor de governance en
worden nieuwe eisen van kracht in Solvency II. De nieuwe
het risicomanagement van verzekeraars en de derde pijler
richtlijn is mede een reactie op de les die de verzekerings
betreft de rapportages en openbaarmaking aan de
wereld heeft geleerd na de financiële crisis van 2008,
toezichthouders.
namelijk dat zij niet zo goed in staat is gebleken om het ergst denkbare scenario te voorspellen en zich daar op voor
Hoewel de eisen van Solvency II voor alle lidstaten gelijk
te bereiden zoals zij had gedacht.
zijn, kan de impact per land toch verschillen. Wij schetsen daarom hieronder kort de verwachte impact in Duitsland
De impact van Solvency II mag niet worden onderschat.
en Nederland.
Voor het eerst krijgen de EU-lidstaten economische en op risico gebaseerde solvabiliteitseisen opgelegd die, hoewel
Duitsland
zij op zich goed zijn te begrijpen, tot stevige hoofdpijn
De impact lijkt in Duitsland minder groot dan in andere
kunnen leiden. In een notendop is de gedachte dat
landen van de Europese Unie. Verzekeraars zijn hier goed
managers en bestuurders straks een juist begrip hebben
gekapitaliseerd (sommigen vinden zelfs overdreven
van de risico’s die hun organisatie loopt, zodat de
gekapitaliseerd), waardoor mogelijk zelfs het gevaar kan
beschikbare middelen efficiënter worden ingezet om betere
ontstaan dat zij een vals gevoel van zekerheid krijgen.
beslissingen te kunnen nemen. Overigens zou dat
Maar zij mogen dan misschien geen zorgen hebben over
theoretisch nu ook al het geval moeten zijn.
eventuele compensatie bij gebrek aan kapitaal, de relevante managementvraagstukken van Solvency II
De richtlijn steunt op drie pijlers (‘Pillars’) en wordt
blijven een reële uitdaging voor veel bedrijven. Zoals de
daarom ook wel vergeleken met de richtlijnen van Basel II.
wijze van rapporteren en de procedures voor checks &
De pijlers zijn: kwantitatieve eisen (Quantitative
balances die moeten worden ingevoerd met het oog op de
requirements), rapportage aan de toezichthouder
tweede en derde pijler van Solvency II.
14
K A S
S e l e c t i o n s
•
j u l i
2 0 1 1
Dit is des te meer een uitdaging omdat de verzekeraars
het gebied van financiële gevolgen als de uitvoerbaarheid.
nog geen duidelijk zicht hebben op de definitieve eisen
DNB merkt op dat QIS5 de laatste grote test is voor
die door de toezichthouder zullen worden gesteld vanaf
invoering van het raamwerk Solvency II.
januari 2013. Het ontbreekt nog altijd aan concrete richtlijnen. Om die reden zijn zogenaamde Quantitative
KAS BANK en Solvency II
Impact Studies (bekend als QIS’s) uitgevoerd. Deze tests
KAS BANK heeft veel ervaring met de dienstverlening aan
zijn door de verzekeraars zelf uitgevoerd om hen een beeld
verzekeraars. Op basis van onze expertise kunnen wij een
te geven hoe zij om moeten gaan met de financiële eisen
belangrijke rol spelen als vertrouwde ‘Solvency II adviseur’.
van Solvency II. Hoewel deze tests dus nog niet kunnen
KAS BANK heeft met de huidige diensten aan pensioen
uitgaan van de feitelijke eisen die de toezichthouder stelt,
fondsen bewezen een betrouwbare partner te zijn. Met
kunnen zij wel worden gebruikt als leidraad. Circa 75% van
name onze producten en diensten op het gebied van
de verzekeraars in Duitsland heeft dan ook aan de tests
risicomanagement en risicobeheer vormen een sterke basis
deelgenomen.
voor de drie pijlers van Solvency II.
Nederland
Ter voorbereiding op Solvency II zijn enkele gezamenlijke
Ook Nederlandse verzekeraars hebben de kwantitatieve
werkgroepen opgericht met medewerkers van onze
testen (QIS’s) uitgevoerd en goed doorstaan. Van de 246
vestigingen in Amsterdam, Londen en Wiesbaden. Zij doen
Nederlandse verzekeraars met een bruto premie-inkomsten
onderzoek naar de gevolgen voor KAS BANK en,
van minimaal 5 miljoen euro, hebben 203 verzekeraars
belangrijker nog, voor onze klanten. Wij benaderen
meegedaan aan de QIS’s. Hiermee loopt Nederland voor op
verzekeringsmaatschappijen proactief om met hen te
het gemiddeld deelnamepercentage in Europa. Het
praten over de impact van de nieuwe richtlijn, de
kapitaalsurplus komt voor Nederland in QIS5 uit op € 17,5
toekomstige vereisten en hoe het beste een gezamenlijke
miljard. Dit is het verschil tussen het beschikbare kapitaal
strategie kan worden ontwikkeld om zo goed mogelijk op
van € 47,5 miljard en de kapitaaleis voor Nederlandse
Solvency II voorbereid te zijn.
verzekeraars van in totaal € 30 miljard. De uitkomsten liggen in lijn met de Europese verwachtingen, zowel op
K A S
S e l e c t i o n s
•
j u l i
2 0 1 1
15
Uitblinken in een nieuw stelsel Op donderdag 23 juni organiseerde IPNederland een druk
pensioensector dient zich nog wel aan deze realiteit aan
bezocht pensioencongres onder de titel ‘Uitblinken in een
te passen. Maar hoe moet het beleggingsbeleid worden
nieuw stelsel’. Centrale vraag: Hoe kan de pensioensector
aangepast om enerzijds een harde onderkant van basale
zichzelf opnieuw uitvinden en uitmunten binnen de
pensioenrechten te verzekeren, en anderzijds als lange
mogelijkheden en beperkingen van een nieuw stelsel? De
termijnbelegger de ambitie na te streven om ook de zachte
sprekers waren zowel pensioendeskundigen als
beloftes waar te maken?
(toekomstige) pensioenfondsdeelnemers. Namens KAS BANK nam Sikko van Katwijk deel aan de paneldiscussie
Frijns onderkende in de huidige pensioenmodellen een
naar aanleiding van de presentatie van Jean Frijns. Verder
aantal risico’s: onderdekking, kapitaalmarktrisico,
waren wij aanwezig met een eigen stand waar ondermeer de
inflatierisico en politieke risico’s. Deze risico’s bracht hij
Pension Fund Monitor app voor de Ipad werd
tot uitdrukking in een ‘risk heat map’. Vervolgens liet hij
gedemonstreerd.
zien hoe aan risicobeperking gedaan kan worden. Bij een defined ambition-regeling bijvoorbeeld, waarin de
Als openingsspreker vroeg Jean Frijns, hoogleraar
pensioenambitie centraal staat, zijn dat de kwaliteit van
beleggingsleer aan de Vrije Universiteit van Amsterdam,
de governance, extern toezicht, litigation en publieke
zich af hoe de pensioensector zachte beloftes hard kan
druk. In een Solvency II-model dwingen de harde
maken. Volgens Frijns is de gedachte van een gegaran
randvoorwaarden t.a.v. de solvabiliteit tot het terugnemen
deerd en vast pensioen al lang onhoudbaar. In de praktijk
van risico als de dekkingsgraad daalt. In andere modellen
is de pensioenbelofte al voorwaardelijk geworden. De
staat het inflatierisico veelal centraal. Dat kan worden
Frijns besloot zijn presentatie met een conclusie in de
beheerst door hedging en een verstandig durationbeleid.
vorm van drie stellingen:
Voor het marktrisico is het mitigeren van staartrisico’s
– De hardheid van de pensioentoezegging is in ons
belangrijk.
vergrijsde Nederlandse CDC stelsel een vette illusie. – Rule based beleggingsbeleid (bijvoorbeeld koppeling risicograad aan solvabiliteitspositie) is eenvoudig te
Al met al zijn harde pensioentoezeggingen onmogelijk. Het alternatief is indringend en vasthoudend micro toezicht. Voor een structurele oplossing is maximaliseren van de risicoabsorptie in alle stelsels beslist noodzakelijk. Volgens Frijns kan dat het beste bereikt worden door een contractmodel op basis van risicodifferentiatie. Pensioenfondsen worden dan gesplitst in een fonds in opbouw (risk taking) fonds voor de jonge deelnemers en een annuïteitenfonds voor de oudere deelnemers en gepensioneerden. De risico’s zijn dan beter af te stemmen op de risicocapaciteit van de deelnemers. Pensioenfondsen delen de risico’s – en hun opbrengsten – dan vooraf toe aan groepen deelnemers. Zo’n opzet is naar zijn oordeel het best bestand tegen de gecombineerde risico’s van onderdekking, tegenvallende markten en inflatie.
Ilona Monster demonstreert de pensioenfonds monitor iPad app
16
K A S
S e l e c t i o n s
•
j u l i
2 0 1 1
Van links naar rechts: Jean Frijns, Hoogleraar Beleggingsleer VU Amsterdam, Sikko van Katwijk, Raad van Bestuur KAS BANK, Peter Borgdorff, Directeur Pensioenfonds Zorg en Welzijn, Joanne de Graaff, Wg-voorzitter BPF Zoetwaren
handhaven maar leidt in een instabiele politieke en
Aan het slotdebat nam ook studente Irene van
financiële wereld tot schijnzekerheid.
Wijngaarden deel. Jongeren vinden zekerheid erg
– Dit dwingt tot structuuroplossingen die aangrijpen bij
belangrijk vinden, maar niet tegen elke prijs, aldus Van
het pensioencontract zelf (koppeling risicopositie aan
Wijngaarden. Leg uit welke risico’s er zijn, waarom ze
risicodraagvlak individu).
worden genomen en wat daarvan de consequenties zijn. Volgens Van Wijngaarden zullen jongeren dan
In de daaropvolgende paneldiscussie ging het met name
waarschijnlijk meer bereid zijn om risico’s te nemen voor
over de implicaties voor het vermogensbeheer van
hun toekomstig pensioen.
pensioenfondsen als zij overschakelen naar een nieuw pensioencontract. Volgens Frijns betekent dat onder meer een ‘twee-sporen-FTK’. Het alternatief voor zijn risico differentiatiemodel: leeftijdsdifferentiatie om het risiconiveau van de beleggingsportefeuille af te stemmen met breed samengestelde deelnemersraden, vond geen genade. “De meest vocale deelnemersgroep drukt dan een te zwaar stempel op bestuursbeslissingen”, luidde een opmerking vanuit de zaal. Het pensioenfondsbestuur zal zijn eigen verantwoordelijkheid moeten nemen. De middag werd besloten met een plenaire slotdiscussie over de voorgelegde stellingen. Bijna 70% van de
Uiteindelijk leidden de discussie en de uitkomst van de
aanwezigen onderschreef de stelling van Frijns dat
stemmingen tot een aantal aanbevelingen voor de
pensioenfondsen de risico’s van de beleggingen dienen te
samenwerkende pensioenkoepels. Deze werden in
koppelen aan het risicodraagvlak van de deelnemers en
ontvangst genomen door mevrouw Leny van der Heiden-
niet aan de solvabiliteitspositie. Daarmee verwierpen zij de
Aantjes, manager beleid van de Pensioenfederatie.
door o.a. Peter Borgdorff van het Pensioenfonds Zorg en Welzijn uitgesproken zorg dat de solidariteit tussen de generaties daarmee zal verdwijnen.
K A S
S e l e c t i o n s
•
j u l i
2 0 1 1
17
Global Custody Netwerk Nieuws Europa GRIEKENLAND – Nieuwe Belastingwet
is eveneens gepubliceerd. Onze Griekse sub-custodian zal
Een nieuwe belastingwet (o.a. inzake dividendbelasting,
maandelijks de ingehouden Tax on Sales aan ons
vermogenswinstbelasting en sales tax) is gepubliceerd in
rapporteren. Wij zullen maandelijks deze kosten bij onze
de Griekse Staatscourant en daarmee per 1 april 2011 van
klanten in rekening brengen als ‘Tax on Sales Griekenland’.
kracht geworden. De relevante details zijn als volgt.
De Tax on Sales is 0,20%, voor zowel on-exchange als offexchange trades. RUSLAND – Orders buitenlandse broker niet langer aangemerkt als cross selling Volgens nieuwe regelgeving met betrekking tot de Russische effectenmarkt is het buitenlandse brokers voortaan toegestaan om hun klanten te registreren in het
Voor het belastingjaar 2010:
handelssysteem zodat de orders van deze klanten niet
• Dividendbelasting: verhoogd van 0% naar 21%.
langer worden aangemerkt als cross-selling.
• Tax on Sales: verhoogd van 0,15% naar 0,20%, voor zowel on-exchange als off-exchange trades. Met
De wijziging biedt de mogelijkheid aan buitenlandse
ingang van 2 mei 2011 wordt voor alle transacties de
brokers die via lokale Russische brokers handelen op de
belasting ingehouden door onze lokale sub-custodian,
beurzen, om in het handelssysteem codes van hun klanten
in plaats van door de broker/intermediary van de
toe te wijzen. Dit is een belangrijk verschil met de oude
investeerder. De procedure is op dit moment nog niet
situatie waarbij de buitenlandse broker de identiteit van
vastgesteld.
zijn klant niet kon aangeven. Voortaan worden de orders
• Corporate Tax: verlaagd van 40% naar 24%.
van twee klanten van een broker niet meer gezien als cross selling en door de beurzen geweigerd.
Voor het belastingjaar 2011 en verder: • Dividendbelasting: verhoogd van 21% naar 25%.
Voor de buiten
• Corporate Tax: verlaagd van 24% naar 20%.
landse broker biedt de maatregel een
NB: de relevante Belastingverdragen zijn van toepassing.
verbeterde toegang
Echter, met betrekking tot de dividendbelasting: voor
tot de Russische
ingezetenen van de UK is het non-treaty percentage van
beurzen, maar het
toepassing. Voor ingezetenen van Nederland is het
schept ook een
verdragspercentage 35% en daardoor niet relevant.
juridisch precedent ten aanzien van de
GRIEKENLAND – Procedure inhouding Tax on Sales
erkenning van buitenlandse intermediairs in de Russische
bekend
markt.
De procedure voor de inhouding van Griekse Tax on Sales
18
K A S
S e l e c t i o n s
•
j u l i
2 0 1 1
Buiten Europa AUSTRALIË – Third party kosten fysieke off-market transfers De Australian Stock Exchange (ASX) staat sinds 18 april 2011 beursgenoteerde ondernemingen en hun registratiekantoren toe om kosten in rekening te brengen voor de (her)registratie van fysieke off-market transfers (paper-based off-market transfers). Een off-market transfer is de overdracht van effecten tussen partijen zonder tussenkomst van een stockbroker. De kosten zijn een
verwervingsdatum minimaal zes maanden (of 182
vergoeding voor fraudepreventie en controle op de
kalenderdagen) in bezit zijn. Tot 12 mei 2011 was deze
authenticiteit van de gegevens over de verkoper.
minimale bewaarplicht 28 dagen.
Wij zullen deze kosten doorberekenen als ‘Third Party
Dit is inclusief transacties zoals repurchase agreements en
Kosten’.
collateral. Echter, de bewaarplicht geldt niet voor SBI transacties die met BI worden afgesloten. De boete is 0,01 % van de verhandelde nominale waarde, met een minimum van IDR 10.000.000 en een maximum van IDR 100.000.000 per dag. Verenigde Arabische Emiraten – DFM en ADX introduceren DvP De Dubai Financial Market (DFM) en de Abu Dhabi Securities Exchange (ADX) hebben de ‘go-live date’ aangekondigd voor het Delivery versus Payment (DvP)
ISRAËL – Rapportageverplichting
settlement systeem: dit gaat in per trade date 29 mei
De Bank of Israel heeft een Order uitgegeven die per 1 juli
2011 (settlement datum 31 mei 2011).
2011 een rapportageverplichting oplegt aan ingezetenen
Met ingang van tradedate 29 mei 2011 hanteren DFM en
en niet-ingezetenen die transacties uitvoeren in foreign
ADX het DvP settlement systeem. Exposure ten opzichte
exchange swaps en forwards van meer dan $10 miljoen op
van lokale brokers wordt hierdoor belangrijk verminderd.
één dag. In het verplichte rapport moeten de details van
Er zijn geen wijzigingen ten aanzien van de
de transacties staan en de positie in deze transacties.
settlementinstructies van onze cliënten en onze deadlines
Bovendien zijn niet-ingezetenen die transacties doen in
voor deze instructies zijn eveneens ongewijzigd.
makam en short-term government bonds van meer dan NIS 10 miljoen per dag verplicht om eveneens de details van de transacties te geven en hun positie in deze stukken. Neemt u contact op met uw accountmanager indien u in deze stukken boven voornoemde drempels wenst te handelen. INDONESIË – Langere bewaarplicht BI Certificates/SBI Bank Indonesia (BI) heeft een Circular uitgegeven inhoudende dat Bank Indonesia Certificates (SBI) voortaan uitsluiten verkocht mogen worden nadat deze na de
K A S
S e l e c t i o n s
•
j u l i
2 0 1 1
19
D-Day voor Europese richtlijn EMIR Het Europees Parlement stemt op 5 juli over de definitieve
financiële markten kunnen worden gedempt in plaats
wetgeving met betrekking tot de European Market
van versterkt
Infrastructure Regulation (EMIR). Het doel van EMIR is .
• OTC transacties moeten verplicht worden gerapporteerd aan elektronische handelsbewaarplaatsen
meer transparantie in de handel in derivateninstrumenten in Europa te bewerkstelligen en de handelskosten en risico’s te verminderen. De richtlijn biedt o.a. een kader
Een van de derivatencontracten die in aanmerking komt
voor centrale afwikkeling en risicovermindering van OTC
voor centrale clearing zijn Interest Rate Swaps (IRS). De
(over-the-counter) derivaten. Meest opvallende punt is de
verplichte margin wordt dan tussen de contractpartners
invoering van een marginverplichting voor alle handelende
verrekend. Hierdoor worden de spelers in de markt
partijen. Dit heeft met name gevolgen voor pensioen
(waaronder pensioenfondsen) geconfronteerd met twee
fondsen, al is de precieze uitwerking van EMIR voor
verschijningsvormen van margin: initial margin en
pensioenfondsen nog onduidelijk. Op dit moment is de
variation margin.
verwachting dat pensioenfondsen voorlopig worden vrijgesteld van de marginverplichting. Voor een deel van de
Initial margin
markt is uitstel technisch echter moeilijk uit te voeren.
Wanneer IRS’en via een CCP afgewikkeld gaan worden, zal
Ondertussen willen wij onze visie op de impact van EMIR
een groot deel van de markt voor het eerst geconfronteerd
voor o.a. Nederlandse pensioenfondsen alvast graag met u
worden met het fenomeen initial margin. Ofschoon de
delen.
transacties dagelijks verrekend worden via de variation margin, brengt de CCP ook initial margin in rekening. Dit
De Europese Commissie wil met EMIR drie belangrijke
is een vast bedrag dat betaald moet worden zodra de
doelstellingen bereiken:
transactie opgezet wordt. Deze initial margin dient ter
• Centrale clearing van daarvoor in aanmerking komende
afdekking van het risico dat ontstaat zodra één van de
derivatencontracten en daarmee versterking van de
twee contractpartijen in gebreke (default) is. Op dat
marktinfrastructuur
moment zal de in default rakende partij waarschijnlijk
• Een Europees wetgevend kader voor centrale tegenpartijen waarmee heftige schokken op de
geen variation margin bijstorten. De initial margin dient dan ter afdekking van het risico dat de CCP loopt tussen het in default raken van haar aangesloten partij en het elimineren van de positie. Deze kan verhoogd worden zodra de volatiliteit in de markt daartoe noodzaakt. Initial margin mag bij de meeste CCPs afgedekt worden door middel van non cash collateral zoals obligaties.
Variation margin Variation margin is in feite gelijk aan de berekening zoals deze nu plaats vindt bij de Credit Support Annex (CSA) voor derivatencontracten: de contante waarde van het verschil tussen marktrente en contractrente. Anders dan bij de bilaterale regeling onder de CSA wordt
20
K A S
S e l e c t i o n s
•
j u l i
2 0 1 1
de variation margin bij de CCP dagelijks berekend en
reguleren, zal voor veel pensioenfondsen tot de conclusie
verrekend. Wekelijks of maandelijks is dus niet meer
leiden dat dit om specifieke kennis vraagt. De nieuwe
mogelijk. Ook zogenaamde tresholds (drempels) zijn niet
eisen ten aanzien van collateral kunnen voor de meeste
langer mogelijk.
pensioenfondsen te complex worden om zelf uit te voeren.
Variation margin moet altijd in cash worden voldaan, effecten zijn niet mogelijk. De CCPs geven hiervoor als
Risico’s
verklaring dat zij feitelijk niet meer zijn dan een
In de eerste plaats worden pensioenfondsen geconfron
doorgeefluik. De margin die zij ontvangen moet weer
teerd met risico’s ten aanzien van het rendement. In
doorgezet worden naar de tegenpartij in het
algemene termen komt het erop neer dat over de totale
desbetreffende derivaat.
margin de kapitaalmarktrente verruild wordt voor de geldmarktrente. Dit verschil kan meerdere procentpunten
Wat betekent de invoering van margin voor pensioenfondsen?
zijn.
Het feit dat (variation) margin anders dan voorheen altijd
Bij de selectie van tegenpartijen voor renteswaps zal een
voldaan moet worden in cash, creëert voor pensioen
pensioenfonds selectief te werk gaan en alleen tegen
fondsen een probleem. De meeste pensioenfondsen
partijen accepteren die aan de hoogste criteria voldoen.
houden bewust weinig cash aan omdat ze dit zoveel
Wanneer er in de huidige situatie onder de ISDA CSA
mogelijk beleggen. Om die reden beschikken de meeste
margin betaald moet worden, dan zal dit bilateraal
pensioenfondsen over meer dan voldoende effecten om
gespreid worden onder de geselecteerde partijen. Dit geeft
aan de onderpandeisen te voldoen, maar deze worden nu
dus een spreiding over de beste partijen in de markt en
juist niet meer door de CCP geaccepteerd.
datzelfde geldt dan voor de spreiding van het risico.
De pensioenfondsen hebben een aantal mogelijkheden om
Wanneer de margin in rekening gebracht gaat worden door
aan de cash eisen te voldoen:
een CCP en ook aan deze partij betaald moet worden, is er
– Een deel van hun portefeuille liquide houden om aan
geen sprake meer van risicospreiding maar van risico
de margin eisen te voldoen. In principe betekent dit
concentratie, namelijk bij de CCP. Hierdoor wordt in feite
dat de kapitaalmarktrente ingeruild wordt voor de
een nieuw systeemrisico gecreëerd.
geldmarktrente. Bij een normale rentestructuur betekent dit een aanzienlijke rentederving. – Via een repo transactie cash te genereren voor
Een ander risico is inherent aan de structuur van het administratieve proces. Omdat effecten al dan niet tijdelijk
effecten. Dit gaat gepaard met een vergoeding van
omgezet moeten worden in cash, wordt het beheer van de
repo rente over het ontvangen cash gedeelte.
portefeuille complexer. Bijvoorbeeld als effecten - die
– Effecten uitlenen tegen cash onderpand. Naast een
tijdelijk omgezet zijn in cash - verkocht worden in het
extra risico moet EONIA-rente betaald worden aan de
kader van beheerhandelingen. Het is dan noodzakelijk de
inlener en dat bedrag is zeker niet gelijk aan de
processen zodanig in te richten dat de effecten tijdig
rentevergoeding die de CCP verstrekt.
geretourneerd zijn om failed settlements en eventuele buy ins te voorkomen.
Los van het feit dat het duur is om op deze manier liquiditeiten te creëren, vraagt het ook nog eens om een
Uiteraard wisselen wij altijd graag verder met u van
organisatie die is toegerust om deze transacties uit te
gedachten over de impact van alle voorstellen onder EMIR
voeren en daar waar nodig door te rollen. Dit in
voor uw pensioenfonds. Zoals de impact op uw collateral
combinatie met de verplichting om dagelijks de margin te
management bijvoorbeeld.
K A S
S e l e c t i o n s
•
j u l i
2 0 1 1
21
Laurens Visie maken als hem dat meer kost dan om het te kopen”. En zo is het tot op heden. Alleen noemen wij dit nu ‘outsourcing’ in het bedrijfsleven en worden wij eraan herinnerd om dit in ons privéleven niet te proberen. In de pensioensector beweegt de pensioenfondsbestuurder zich precies op dit kruispunt van bedrijfsmatige- en privéoverwegingen. Steeds wordt hij heen en weer geslingerd tussen de vraag welke taken uitbesteed moeten worden en welke niet. En terwijl de sector wordt overspoeld met providers die om het hardst hun koopwaar aanprijzen, blijft de bestuurder achter met juist dat ene product dat niet kan worden uitbesteed: de verantwoordelijkheid om een inkomen te verschaffen voor “de eerste
Laurens Vis, Managing Director KAS BANK UK
levensbehoeften, de gemakken en de vermakelijkheden van Volgens Adam Smith is ieder mens rijk of arm “al naar
het menselijk leven” (lang) na de pensioendatum.
gelang de mate waarin hij het zich kan veroorloven om van de eerste levensbehoeften, gemakken en
Bij de uitoefening van die taak moet de bestuurder de
vermakelijkheden van het menselijk leven te genieten”.
belangen en financiële toekomst van de begunstigden voorop stellen en niet zijn eigen persoonlijke belangen en
In de dagen van Adam Smith was de factor arbeid de
opvattingen laten prevaleren. Het mag zo zijn dat de
oorspronkelijke basis voor de aankoop van al deze goede
‘Prudent Man’-regel in de financiële industrie grotendeels
en mooie dingen des levens. Maar zijn oplettende blik liet
geen opgeld meer doet, in de pensioenindustrie staat zij
zien dat arbeid niet de ware maatstaf is voor de ruilwaarde
nog fier overeind.
van alle goederen. Zoals Adam Smith al waarnam kan er meer arbeid schuil gaan in een uur zwaar werk dan in twee
En hulp is altijd nabij. Bestuurders moeten (althans in de
uur gemakkelijk zakendoen. In werkelijkheid moeten “de
UK) deskundig beleggingsadvies zoeken en in acht nemen.
verschillende gradaties van doorstane ontberingen en
Overigens zonder dat advies als een kip zonder kop op te
vernuft evenzeer worden meegewogen”.
volgen. Bijvoorbeeld door al hun eieren in een mandje te leggen. Hetgeen opgaat voor zowel het mandje waarin de
Een nauwkeurige maatstaf was echter moeilijk te vinden
eieren reeds zijn gelegd als voor de kip die de eieren
en daarom werd een ‘toeslag’ bedacht voor veronderstelde
produceert! Succes krijgt veel bijval, terwijl mislukkingen
vormen van arbeid. Het onderscheid ontstond door het
het risico van rechtsvervolging wegens geschonden
‘loven en bieden’ in de markt.
vertrouwen met zich meedragen. Anders natuurlijk dan in het bankwezen, waar de belastingbetalers massaal wordt
Een idee dat Adam Smith, na de introductie van de factor
gevraagd bankiers uit de nood te helpen die, nadat zij al
kapitaal in zijn Inquiry into the Nature and Causes of the
hun eieren en nog veel meer hadden verspeeld, weer
Wealth of Nations (1776), fantastisch heeft verrijkt met
verder gaan alsof er niets is gebeurd.
het concept van de Onzichtbare Hand. Onzichtbaar omdat het individu, bij het nastreven van zijn eigen belang, de
Dat gezegd hebbend kunnen wij het raadsel van de eieren
belangen van de maatschappij als geheel juist ‘vaak’ beter
en hun mandjes nog wat verder onderzoeken. Vanuit
bevorderd dan wanneer hij dat bewust zou doen.
monetair oogpunt zijn er vele eieren maar slechts een verbazend klein aantal mandjes (we laten de kippen hier
Terecht ook merkt Smith op dat het “de stelregel van
verder even buiten beschouwing). Er is meer dan honderd
iedere verstandig gezinshoofd is om nooit zelf thuis iets te
triljoen euro belegd in de wereldwijde markten waarvan 80
22
K A S
S e l e c t i o n s
•
j u l i
2 0 1 1
Personalia procent is opgeborgen in de kluizen van slechts een dozijn ‘global providers’, ook wel bekend als de oliemannetjes van de mondiale markten. Hoewel het meeste smeerwerk wordt gedaan door lokale sub-custodians of landenspecialisten. Maar de wereldwijde providers leunen niet ontspannen achterover. Zoals competente professionals geacht worden doen zien zij voortdurend toe op de kwalificaties en de solvabiliteit van de sub-custodian. Op die manier zorgen
Mark Schilstra wordt per 1 augustus 2011 benoemd tot hoofd Client Management. Mark werkte de afgelopen jaren respectievelijk voor ABN AMRO en Fortis als Hoofd Operational Risk/Director Central Riskmanagement. Egon Tibboel wordt per 1 augustus benoemd tot hoofd Marketing & Commercial Development.
zij ervoor dat de eieren in het ‘globale’ mandje niet liggen te rotten of verkommeren, overigens zonder hiervoor een
Tamis Stuker wordt per 15 augustus benoemd tot hoofd
garantie af te geven.
Institutional Services.
Daarvoor moeten wij een mandje verder gaan, namelijk
Jeroen Duijn is per 1 juni benoemd tot hoofd Clearing
naar het ultieme mandje genaamd nationale of centrale
and Banking Services.
bewaarinstelling. Het mede-eigendom van de eieren wordt hier vastgesteld volgens de nationale wetgeving en uit naam van de kippen die de eieren hebben geproduceerd. Hier wordt elk verloren en gestolen ei vervangen tegen de nominale waarde van het ei.
Mark Stoffels wordt per 1 augustus benoemd tot hoofd van de afdeling Institutional Management Services (IMS). Remko Dieker wordt per 1 augustus 2011 benoemd tot
Er staat de kippen echter slecht nieuws te wachten. In
hoofd Corporate Strategy.
toenemende mate worden deze bewaarplaatsen namelijk volledig gedematerialiseerd waarbij zij de kippen (en hun niet eieren leggende soortgenoten) alleen nog beloven dat al hun eieren weliswaar in het mandje liggen maar alleen nog worden geadministreerd als één ei. En er is meer. In een uiterste poging om van de Europese markt een betere plek voor ons allemaal te maken, is een systeem ontwikkeld genaamd Target to Securities (T2S). Hiermee worden alle centrale bewaarinstellingen in Europa met elkaar verbonden om de eieren ongehinderd over heel
Client Wins St Bedrijfspensioenfonds Rijn- en Binnenvaart Risk monitor, Asset administrator and custody
Europa te kunnen verdelen, ongeacht het mandje dat door de kippen is uitgekozen als hun ‘thuisnest’. En dus, zoals u zich kunt voorstellen, verloopt de invoering van T2S enigszins traag. Wat niet alleen lijkt Adam’s Onzichtbare Hand zijn magische uitwerking op de gebruikerszijde van de markt verloren te zijn, evenzeer geldt hier het gezegde dat je geen omelet kunt bakken zonder eieren te breken. En dat is precies waar de bewaarders van Europa bang voor zijn. Omwille van hun eigen kippen. Uiteraard.
K A S
S e l e c t i o n s
Beaufort International Custody clearing and settlement Lek Securities Custody and settlement Ons Vermogensbeheer Order execution Custody and settlement Coronation Fund Managers Custody and settlement and treasury
•
j u l i
2 0 1 1
23
NETHERLANDS
NETHERLANDS
UNITED KINGDOM
KAS BANK AMSTERDAM P.O. Box 24001 1000 DB Amsterdam The Netherlands Spuistraat 172 1012 VT Amsterdam The Netherlands T: +31 20 557 59 11
GERMANY
KAS BANK LONDON 5th Floor 10 Old Broad Street London EC2N 1AA United Kingdom T: +44 20 7153 36 00
KAS BANK WIESBADEN Biebricher Allee 2 65187 Wiesbaden Germany T: +49 611 1865 3800
www.kasbank.com
