Kadernota 2014-2017
Voorzitter: “Een boom groeit niet door aan z’n takken te trekken, maar door de wortels water te geven”, aldus een citaat van Peter Paul Doodkorte dat ik onlangs las in één van de internetfora waarin hij frequent nieuwe inzichten en stellingen poneert. Hij doelde daarmee op het gevaar dat de lokale overheid de bezuinigingstaakstelling verpakt in een mooie visie op de nieuwe verantwoordelijkheid en de eigen kracht van de burgers en ze aan de haren trekt om die rol dan ook maar snel op te pakken. Maar voorzitter, dan zet de burger terecht de hakken in het zand en zegt: “Beste gemeente, Ik doe alles voor degenen van wie ik houd, en mensen die dat – ook ongevraagd – nodig hebben. Maar claim mij niet! Minder geld, breder taakstelling Voorzitter, Wij bedanken het college voor de voorliggende kadernota. Wij staan als lokaal bestuur voor de grote uitdaging om de komende jaren de uitvoering van een taak van ongekende omvang over te nemen van Rijk en Provincie. We hebben het in onze bijdrage aan de Barneveldse Krant al genoemd: de bijdrage van het Rijk aan de gemeenten gaat de komende jaren van 18,4 naar 35 miljard euro. Dat lijkt op het eerst gezicht misschien aantrekkelijk. Immers ook wij als gemeente Barneveld, krijgen veel meer sturingsmogelijkheden op de voorzieningen voor onze eigen burgers. Maar momenteel kosten diezelfde taken nog een slordige 6 miljard (6000 miljoen) meer. Naar rato van het aantal inwoners van onze gemeente zou dat betekenen dat we na voltooiing van de transitie aan die taken een kleine 19 miljoen minder kunnen besteden. Die doorrekening is misschien wat kort door de bocht, maar de CDA fractie is benieuwd of de wethouder financiën hem kan weerleggen of nuanceren. Daarmee weten we in ieder geval één ding zeker: de zwaarste portefeuille in het volgende college is die van het sociale domein, daar ligt de grootste beleidsopgave voor de komende jaren, maar ook de grootste uitdaging voor vernieuwing van het zorgstelsel. Nieuwe Tijd Dat alles tegen de achtergrond van wat we nog een economische crisis noemen, maar het CDA is er van overtuigd dat we terecht zijn gekomen in een nieuwe tijd waarin het voorzieningenniveau, van de afgelopen decennia, ook bij een aantrekkende economie niet meer terug zal komen. Onze gemeente krijgt daarbij vanuit Den Haag en Arnhem een fors extra takenpakket met de bijbehorende verantwoordelijkheid. Dat vraagt van ons heldere keuzen in onze rol als gemeente en het appèl dat we gaan doen op de zelfredzaamheid en het zelforganiserend vermogen van onze burgers. Is dat besef al voldoende tot ons doorgedrongen? Zijn wij ons als gemeente goed genoeg aan het voorbereiden? Hoe krijgen we burgers en maatschappelijke organisaties toegerust om met deze nieuwe werkelijkheid om te gaan? In het antwoord op die vragen ligt de grote uitdaging voor de komende jaren. 1
Het CDA gaat die uitdaging aan in het vertrouwen dat we een sterke gemeente zijn met vitale burgers en organisaties. Dan moeten we dus niet de fout maken door een claim te leggen op de samenleving en onze verantwoordelijkheid maar even over de schutting gooien. Nee de kunst is om in dialoog een nieuwe invulling te geven aan onze rollen. Dat vraagt in ieder geval om vertrouwen in de professionaliteit van organisaties. En als gemeente moeten we onze reflex onderdrukken om de uitvoering tot in de puntjes te willen controleren. Uitvoering centraal, minder bureaucratie, meer risico Als we als lokale overheid weer meer verantwoordelijkheden gaan afstaan aan burgers en organisaties, betekent dat we ook bereid moeten zijn om weer meer risico’s te lopen. We zullen allerlei dure kwaliteitssystemen en indicatieorganen met een hoog bureaucratisch gehalte drastisch moeten inperken, simpelweg omdat er geen geld meer voor is. Bovendien kun je de vraag stellen of al die bureaucratie uiteindelijk een beter zorgniveau voor de burger oplevert. Hoe dan ook, we moeten terug naar de kerntaken, maar met visie en durf de uitdaging voor het lokale bestuur en de samenleving oppakken. Dan kan het aangaan van de uitdaging ook wel een hele mooie resultaten opleveren.
2
Programma 1 Zelfstandigheid Onderwijs, jeugdbeleid en jeugdzorg 1. Wij zijn trots op onze scholen, een groot deel de afgelopen jaren gerenoveerd of helemaal nieuw gebouwd. Het programma dat voor de komende jaren voorziet in nog resterende aanpassingen is voor ons acceptabel. Wij kunnen dan ook instemmen met de planning zoals die in het masterplan is neergelegd. 2. Het CDA ondersteunt de aanpak van de decentralisatieopdracht van de jeugdzorg in samenwerking met de Food Valley gemeenten. Daarbij wil het CDA qua organisatievorm niet toe naar een Gemeenschappelijk Regeling met de andere Food Valley gemeenten. Wij willen dat in het nieuwe stelsel het CJG de centrale plek wordt waar ouders terecht kunnen voor hulp en advies, maar waar nodig ook voor doorverwijzing naar specialistische zorg. Het CDA wil een sterk lokaal accent, waarbij vroegtijdige signalering en nauwe samenwerking tussen passend onderwijs en jeugdzorg de doorstroming naar dure specialistische zorg beperken. 3. Armoedebeleid en Voedselbank Veel mensen die financieel grote zorgen hebben of al echt armoe lijden komen niet aan het gemeentelijk loket. In onze gemeente hebben we naast het gemeentelijk gelukkig nog andere vangnetten, zoals kerken, gewone burgers en een voedselbank. De voedselbank is één van die burgerinitiatieven waarbij in een groeiende behoefte wordt voorzien en tegelijk een grote hoeveelheid goede etenswaren van vernietiging worden gered. Wij juichen dat initiatief zeer toe en weten dat de voedselbank dringend behoefte heeft aan een grotere huisvesting. Juist om initiatieven vanuit de samenleving niet over te nemen is de rol van de gemeente is daarbij terughoudend. Die beperkt zich tot het mee zoeken naar een oplossing. 4. Reïntegratie van bijstandsgerechtigden is een steeds grotere opgave in een tijd dat er steeds minder werk is. Toch pleiten we voor het creëren van meer plekken voor deze doelgroep bij lokale organisaties. We zien dat dit er toe bijdraagt dat voor sommige mensen de weg naar regulier werk toch weer wordt gevonden. 5. We hebben al eerder gepleit – en herhalen dat hier nog maar eens weer – dat de sociale werkvoorziening in veel gevallen kan worden uitgevoerd bij betrekkelijk kleinschalige lokale organisaties. Nu de invoering van de participatiewet is uitgesteld biedt het de mogelijkheid om aan de hand van de visie die we binnenkort gaan bespreken nog meer de nadruk te leggen op lokaal maatwerk.
3
Programma 2 Bedrijvigheid 1. Economie Leegstand kantorenmarkt. Het is nodig om een goede analyse te maken van de leegstaande gebouwen waarbij o.m. gekeken wordt naar de geschiktheid voor andere functies. De wethouder is met een dergelijk onderzoek bezig. Wij dringen aan op een slimme opzet waarbij in de analysefase al met andere partijen wordt samengewerkt om het draagvlak voor mogelijke oplossingen te vergroten. Wij vinden dit een zeer nuttig en wenselijk onderzoek en we zien de uitkomsten graag op korte termijn tegemoet. Zorgen over vertrekkende bedrijven. We hebben kennis genomen van de antwoorden die het college heeft gegeven op de vragen van de VVD over het vertrek van de firma Vreugdenhil. Wij horen van meer bedrijven dat men overweegt te vertrekken naar elders. Aan de andere kant komen er ook nieuwe bedrijven bij. Wij zijn best benieuwd naar deze ontwikkelingen en vragen de wethouder om een overzicht van vertrekkende en zich vestigende bedrijven in de gemeente. Wij dringen er bij het college op aan om voor het behoud van werkgelegenheid echt nog een tandje bij te zetten. Winkels open op zondag Het CDA is geen voorstander van de verruiming van de openstelling van winkels op zondag. Wij vinden daarvoor ook geen breed draagvlak in de samenleving en vrezen voor de risico’s die de kleine middenstander daarbij loopt en de afbraak van de gezonde schakering van het huidige winkelbestand. Tegen eventuele initiatieven in die richting zullen wij ons dan ook verzetten. 2. Infrastructuur en mobiliteit Transferium Er wordt een toekomstvisie ontwikkeld voor het transferium in 2014. Wij zien graag dat een mogelijke verder ontwikkeling wordt afgezet tegen c.q. gekoppeld aan de ontwikkelingen van het Colombizpark en de mogelijke komst van een halte voor een regiosprinter. Fietssnelweg CDA wil deze ontwikkeling graag overeind houden. Onze gedachte is om de knelpunten in deze route eerst aan te pakken, zeker (of juist) waar deze meerdere doelen kunnen dienen. Op die manier kun je stap voor stap en effectief werken aan realisatie van de route. Digitale snelweg In het kader van de noodzaak van snelle digitale communicatie wil het CDA zo snel mogelijk de aanleg van glasvezelkabel in het buitengebied gerealiseerd zien. Wij hebben vorig jaar daarover een motie ingediend en hebben daar nog maar weinig van teruggezien. Wat is de stand van zaken hieromtrent? 4
3. Werkloosheid Wij zijn in Nederland de tweede regio met de laagste werkloosheid. Maar ook hier neemt die toe. Dat betekent dat de inspanningsverplichting van de gemeente om werk te creëren waar mensen met een uitkering zinvol aan de slag kunnen. Het gevaar bestaat anders dat hun afstand tot de arbeidsmarkt zodanig wordt vergroot dat terugkeer nauwelijks meer mogelijk is. Goede voorbeelden van initiatiefnemers als Ons Bedrijf moeten worden gestimuleerd en ondersteund.
Programma 3 Leefbaarheid 1. Grondbeleid Het CDA is blij dat er een flinke buffer is aangelegd om toekomstige tekorten in de grondexploitatie op te vangen, maar het is nog geheel niet duidelijk of dit voldoende is. Er moet daarom zeer scherp aan de wind gevaren worden door het college. Dat geldt zowel intern als extern. Het rapport van Purple Blue heeft een aantal goede aanbeveling opgeleverd voor de werkwijze van het grondbedrijf. Ook in de markt is een stuk realiteitszin nodig. Soms kan er beter halverwege worden gekeerd dat ten hele gedwaald. Dit is ook van toepassing op de omvangrijke planvoorraad en dat vraagt marktkennis en lef. Op dit moment wordt er alleen geschoven met plannen maar de er wordt nog niets aan het planoverschot gedaan. Hoe lang gaat dat goed? Wij volgen de ontwikkelingen op de voet en verwachten van het college dat er heldere keuzes gemaakt worden als dat nodig is. 2. Stijging sociale huurwoningen in de hand houden (motie) De afgelopen maand hebben alle huurders in Barneveld gehoord hoeveel hun huur per 1 juli zal stijgen. De Woningstichting Barneveld verhoogt de huren met minimaal 4% en voor mensen met een inkomen boven de 34.000 euro kan dit in de toekomst nog verder oplopen. Afgelopen mei heeft het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) een rapport gepubliceerd waaruit naar voren komt dat de huurprijs van woningen in de sociale sector de komende jaren fors omhoog gaat van 441 euro nu naar 543 euro in 2017. De totale huurinkomsten van de corporaties nemen in deze periode 22 procent toe, terwijl de investeringen op nieuwbouw flink worden teruggeschroefd. Huren wordt daarmee duurder en de betaalbaarheid van huren komt onder druk te staan. Uit onderzoek blijkt dat 13% van alle huurders in Nederland meer dan de helft van hun inkomen kwijt is aan wonen. Dit percentage is de afgelopen jaren flink toegenomen, vooral in de categorie eenpersoonshuishoudens met een laag of middeninkomen. Juist de kwetsbare groep met een laag inkomen heeft daar erg veel last van. Volgens de grenzen die het NIBUD hanteert zal voor 1 op de 4 huurders het huren te duur worden. De sociale huursector dreigt hiermee voor de laagste inkomens in de toekomst nauwelijks een optie te worden. Wij willen graag in beeld hebben wat de effecten zijn van deze ontwikkelingen voor de laagste inkomensgroep in Barneveld. In een MOTIE vragen we om 5
dit te onderzoeken (samen met de Woningstichting). 3. Woningbouw Gewaakt moet worden dat er bij de programmering teveel naar de korte termijn gekeken wordt. De kwaliteit en duurzaamheid (sociaal en fysiek) van de wijken op de lange termijn is het uitgangspunt. Dit vraagt om een goede mix van verschillende woonvormen in verschillende prijsklassen voor verschillende doelgroepen. Het huidige overschot aan (woningbouw)plannen mag er niet toe leiden dat er totaal geen ruimte meer is voor goede nieuwe – veelal inbreidingsplannen. Nieuwe, crisisbestendige plannen die een aantoonbare meerwaarde opleveren voor de omgeving en het programma hoeven niet per definitie afgewezen te worden. Om daar ruimte voor te creëren roepen we het college op om plannen waarvan blijkt dat deze kwalitatief en kwantitatief niet aansluiten (en niet aan te sluiten zijn) bij de vraag te heroverwegen en om er desgewenst een streep door halen. 4. Notitie buitensportcomplexen De lasten van de (sport)verenigingen nemen toe door de stopzetting van gemeentelijke subsidie, verminderde kantine-inkomsten en verminderde sponsorgelden. Het CDA vindt het tegen deze achtergrond nu een zeer ongelukkig moment om de huur voor de complexen substantieel te verhogen. Feitelijk willen we de taakstelling hierover geheel of gedeeltelijk van tafel. We hebben wel behoefte aan enig inzicht in wat de taakstelling voor de individuele verenigingen gaat betekenen Wij willen graag van de wethouder weten of er ook binnen zijn begroting andere mogelijkheden zijn om deze taakstelling geheel of gedeeltelijk in te vullen. Afhankelijk van zijn antwoord daarop komen wij al dan niet met een MOTIE. 5. Sportcomplex Overbeek Het CDA wil de geplande investering voor Terschuurse Boys en Revival naar voren halen (2014) omdat de huidige situatie onacceptabel is. Daarvoor komen wij samen met de VVD en PRO 98 met een MOTIE. De dekking voor de rentekosten moet in beginsel door de vereniging zelf worden opgebracht zoals we dat ook bij andere verenigingen hebben gevraagd. Verder denken we dat in de huidige markt de uiteindelijke aanbesteding voor een flink lager bedrag kan. Strategische Visie In de vergadering van dinsdag 13 november 2012 is op initiatief van de CDAfractie een raadsbrede motie aangenomen om voor de zomer van dit jaar een Plan van Aanpak op te stellen om te komen tot een bijstelling/heroverweging van de bestaande strategische visie. Overweging hierbij was en is dat de economische omstandigheden opvallend en betekenisvol zijn veranderd ten opzichte van 2009 en nog steeds veranderen. Het college schrijft in de aanbiedingsbrief bij de Kadernota dat dit jaar een Plan van Aanpak opgesteld zal worden en in de loop van 2014 zal het opstellen van de Strategische Visie plaatsvinden. 6
Voorzitter, door niet, zoals in de motie is gesteld, vóór de zomer met een plan van aanpak te komen en pas in de loop van volgend jaar te starten met het opstellen van de Strategische Visie ontstaat bij de CDA-fractie het gevoel, dat de urgentie om de Strategische Visie bij te stellen aan de veranderde omstandigheden, door het college niet gevoeld en onderschreven wordt. Hoewel de Omgevingsvisie en de Gebiedsvisie belangrijke kaders zijn voor de uitvoering is van ons beleid, ontslaat ons dit niet van de verplichting om over een geactualiseerde Strategische Visie te beschikken. Juist nu moeten we daarin daadkracht tonen en aangeven hoe wij de ontwikkeling van de gemeente Barneveld voor onze inwoners en ondernemers voor ogen zien. Wij verzoeken het college de planning bij te stellen, zodanig dat nog vóór de zomer van 2014 een Strategische Visie in concept aan de raad voorgelegd kan worden. Daarbij hebben we ook inhoudelijk een toevoeging. In de kadernota worden 5 items genoemd waar de strategische visie inzicht in moet geven. Wij missen daarin de component culturele en maatschappelijke voorzieningen. Ook deze maken een belangrijk deel uit van onze leefomgeving en dienen volgens het CDA te worden meegenomen in de SV. Duurzaamheid zien wij daarentegen meer als een kwaliteit dan een ontwikkeling.
Programma 4 Bestuur en interne dienstverlening Dorpshuis Trefpunt Voorzitter, Wij missen het dorpshuis Trefpunt op de meerjarenraadsagenda. Waarom staat deze er niet in en kan deze alsnog worden toegevoegd? Uitvoering drie decentralisaties Er is geen sprake van een substantiële toename van de personeelsformatie in 2014. Dat veronderstelt dat het college de decentralisatietaken binnen de formatie kan opvangen. Hoe zit dat in 2015 en verder? Investering ICT Wij stellen vragen bij de voorgenomen investering van 9 ton in de ICT. Wat is de urgentie m.b.t. de dienstverlening aan de burger en de interne bedrijfsvoering om die nu op te voeren. Wij denken dat in het kader van de algemene budgettaire situatie ook op dit beleidsterrein zeer behoedzaam beleid nodig is. Afsluitend Als CDA ontlenen wij onze inspiratie uit de Bijbelse opdracht om talenten van mensen optimaal te ontwikkelen en in te zetten in de samenleving. Wij geloven in een scheppende en sturende kracht, maar ook in de kracht en talenten van mensen. Dat biedt voldoende vertrouwen om ook in moeilijker tijden te bouwen aan de samenleving en met elkaar mooie dingen te realiseren.
7
