Jeugd (L)VB in transitie

Jeugd (L)VB in transitie

Jaap Terpstra Annemiek Lieferink Iris van Berkel Januari 2014 Rapport 13-4870 IvB - riw

Inhoud

Oplegger: 10 knoppen waar gemeenten aan kunnen draaien Voorwoord

1. Jeugd (L)VB…. Hoe is het georganiseerd? 1.1 Inleiding ………………………………………………………………………………… ......... 4 1.2 Financiering ……………………………………………………………………………. ......... 5 1.3 Wettelijke kaders ………………………………………………………………………. ........ 7 1.4 Welke zorg gaat naar de jeugdwet ………………………………………………….. ......... 8 2. Jeugd (L)VB…. Voor wie is het? 2.1 Omschrijving doelgroep …………………………………………………………… ........... 10 2.2 IQ classificatie ……………………………………………………………………… ........... 12 2.3 Bijkomende problematiek …………………………………………………………. ........... 12 2.4 Perspectief …………………………………………………………………………............. 12 2.5 Tendensen in de populatie ………………………………………………………… .......... 12 3. Jeugd (L)VB…. Hoe ziet Jeugd (L)VB zorg eruit? 3.1 Extramuraal en intramuraal ………………………………………………………… ......... 14 3.2 Overzicht (L)VB zorgvormen ………………………………………………………. .......... 15 4. Jeugd (L)VB…. Welke organisaties voeren het uit? 4.1 OBC’s …………………………………………………………………………………. ......... 17 4.2 MFC’s ………………………………………………………………………………… .......... 17 4.3 MEE ………………………………………………………………………………….. .......... 18 4.4 Integrale Vroeghulpteams ………………………………………………………….. ......... 19 4.5 ’s Heerenloo …………………………………………………………………………. .......... 19 4.6 Pluryn …………………………………………………………………………………. ......... 21 4.7 Driestroom …………………………………………………………………………….. ........ 22 4.8 Overzicht Gelderse Organisaties …………………………………………………… ........ 22 5. Jeugd (L)VB…. Hoe kom je er? 5.1 Route in schema ……………………………………………………………………… ........ 26 5.2 Indicatie ………………………………………………………………………………… ....... 26 5.3 Toeleiding naar passend aanbod ……………………………………………………. ...... 27 6. Jeugd (L)VB…. Overlap met andere sectoren ……………………………………… ........ 28 7. … in transitie – Welke kansen en bedreigingen zijn er? 7.1 kansen voor gemeenten ………………………………………………………………. ...... 30 7.2 Bedreigingen voor gemeenten ………………………………………………………… .... 32 8. … in transitie – Wat betekent dit voor gemeenten? 8.1 Inzet van lichte vormen van ondersteuning en hulp aan (L)VB jeugdigen ……….. ..... 33 8.2 Snellere toegang tot (L)VB zorg ………………………………………………………. ..... 33

8.3 Eénduidige toegang tot (L)VB zorg ………………………………………………… .........33 8.4 Zorg meer integraal organiseren ……………………………………………….......... ......34 8.5 Afstemming met aanpalende beleidsterreinen in het sociaal domein ……………. .....34 8.6 Aansluiting Jeugd (L)VB en Passend Onderwijs ………………………………........ ......34 8.7 Zorg voor goede aansluiting zorg 18-/18+ ……………………………………………......35 8.8 Betrek de doelgroep ……………………………………………………………………. ......35 8.9 Gemeentelijke dienstverlening toegankelijk voor (L)VB jeugdigen ………………... .....35 8.10 Inzet vrijwillige hulp ……………………………………………………………………. .....36

Literatuurlijst/bronnen ...................................................................................................... 37

Bijlagen Bijlage 1: Overzicht extramurale hulp & ondersteuning bij Jeugd (L)VB ............................. 40 Bijlage 2: Overzicht Gelderse instellingen Jeugd (L)VB ...................................................... 43 Bijlage 3: Overzicht intramurale zorgzwaartepakketten jeugd (L)VB ................................... 49 Bijlage 4: Indicatieproces CIZ ……………………………………………………….. ............... 56 Bijlage 5: Toelichting werkwijze Zozijn, ‘s-Heerenloo, Pluryn en Driestroom ..................... 57

TIEN knoppen voor Jeugd (L)VB…IN TRANSITIE Wat zou je nu al kunnen doen, voorsorterend op de transitie en de transformatie van de Jeugd (L)VB? Tien knoppen waar gemeenten aan kunnen draaien: Knop 1: Inzet van lichte vormen van ondersteuning en hulp aan (L)VB jeugdigen Met tijdige inzet van lichte vormen van ondersteuning en hulp in de eigen omgeving aan (L)VB jeugdigen en hun ouders is in veel situaties te voorkomen dat zwaardere, ingrijpender en duurdere hulp nodig is. Knop 2: Snellere toegang tot (L)VB zorg Indien men inschat dat zwaardere (L)VB zorg nodig is, is snelle inzet van diagnostiek en snelle doorverwijzing naar een passende (L)VB voorziening belangrijk. Knop 3: Eénduidige toegang tot (L)VB zorg Zorg dat (L)VB jeugdigen en gezinnen niet van het kastje naar de muur worden gestuurd. Stel eenduidige competenties aan de professionals die beoordelen of (L)VB zorg nodig is. Knop 4: Zorg meer integraal organiseren (L)VB zorg heeft veel overlap met andere vormen van jeugdhulp, zoals GGZ en Provinciale jeugdzorg. Organiseer meer integraliteit tussen deze verschillende zorgvormen. Knop 5: Afstemming met aanpalende beleidsterreinen in het sociaal domein (L)VB jeugdigen hebben belang bij goede voorzieningen op het gebied van onderwijs, participatie in werk en passende huisvesting. Stuur op goede aansluiting van deze lokale voorzieningen op de Jeugd (L)VB zorg.

SPECTRUM, partner met elan

| Jeugd (L)VB in transitie

1

Knop 6: Aansluiting Jeugd (L)VB en Passend Onderwijs De invoering van de wet Passend Onderwijs biedt kansen voor een betere koppeling tussen de zorg vanuit school en zorg vanuit de wijk voor (L)VB jeugdigen. Knop 7: Zorg voor goede aansluiting zorg 18-/18+ Voorkom dat de zorg aan (L)VB jeugdigen stagneert als zij 18 jaar worden. Jongeren met een licht verstandelijke beperking ontwikkelen zich langzamer dan hun leeftijdgenoten, en hebben ook na hun 18e jaar vaak nog zorg nodig. Knop 8: Betrek de doelgroep Betrek cliëntorganisaties van Jeugd (L)VB zorginstellingen. Zij hebben de kennis en ervaring in huis om gemeenten te adviseren hoe de zorg voor (L)VB jeugdigen het beste georganiseerd kan worden. Knop 9: Gemeentelijke dienstverlening toegankelijk voor (L)VB jeugdigen Goede toegankelijkheid van de dienstverlening aan de gemeentelijke loketten en van de digitale dienstverlening vergroot de participatie van (L)VB jeugdigen in de samenleving. Knop 10: Inzet vrijwillige hulp De inzet van vrijwilligers in de hulp aan (L)VB jeugdigen biedt hen de gelegenheid om meer te participeren in de samenleving.

2

Jeugd (L)VB in transitie | SPECTRUM, partner met elan

Voorwoord Voor u ligt de rapportage van de verkenning van Jeugd (L)VB in Gelderland. Deze verkenning is gedaan in opdracht van de G7. Dit is een overleg van de transitiemanagers jeugdzorg die in de zeven Gelderse regio’s de decentralisatie jeugdzorg mede voorbereiden en de regio’s op dit thema vertegenwoordigen. De G7 houdt zich bezig met decentralisatievraagstukken die extra tijd en aandacht vragen en in het bijzonder onderwerpen die bovenregionale uitwerking vragen. Het overleg wil ondersteunend zijn aan het Bestuurlijk Platform Decentralisatie Jeugdzorg in Gelderland. De opdracht voor de verkenning van Jeugd (L)VB staat niet op zich. Naast dit thema verkent Spectrum de beleidsvelden Jeugd GGZ, JeugdzorgPlus, Jeugdbescherming en Jeugdreclassering binnen Gelderland. Naast deze rapportages organiseert Spectrum in opdracht van de G7 Gelderse werkbijeenkomsten op deze thema’s voor ambtenaren en wethouders. Doel van deze activiteiten is gemeenten in de gelegenheid te stellen zich inhoudelijk voor te bereiden op beleidsvelden waar ze na de transitie jeugdzorg verantwoordelijk voor worden. Met de opdracht voor de verkenningen en het inzichtelijk maken van de transformatiekansen vergaart Spectrum veel kennis over deze beleidsvelden. We willen deze kennis graag ten volle benutten en voor u beschikbaar stellen. Er kan nog een verdiepingsslag op deze kennis worden gemaakt door de beleidsvelden met elkaar te verbinden en de transformatiekansen in de breedte te schetsen. Dat leidt ons inziens tot mooie doorkijkjes naar mogelijkheden voor slimme zorgcombinaties in de regio. We hopen in de nabije toekomst de regio’s behulpzaam te zijn bij de vertaling van deze inzichten naar de regio. Leeswijzer In de eerste zeven hoofdstukken schetsen we de huidige situatie van Jeugd (L)VB in Gelderland. Aan bod komen zaken als: Voor welke doelgroep is Jeugd (L)VB? Wie voert het uit? Hoe is de toegang georganiseerd? Dit is het feitendeel van de rapportage. In de laatste twee hoofdstukken benoemen we de kansen en bedreigingen die de transitie van de Jeugd (L)VB met zich mee brengt. We sluiten af met tien adviezen aan gemeenten die daar uit voort vloeien: Wat zijn de knoppen waar gemeenten aan kunnen gaan draaien? Dit is het adviesdeel van de rapportage. Rest ons u veel leesplezier te wensen en alle betrokkenen - met speciale dank aan de geïnterviewden - te bedanken die deze verkenning mogelijk hebben gemaakt.



3

Jeugd (L)VB…. 1. Hoe is het georganiseerd? 1.1 Inleiding Vanaf 2015 zijn de gemeenten verantwoordelijk voor alle vormen van jeugdhulp voor jeugdigen tot 18 jaar. Het nieuwe stelsel moet leiden tot een transformatie in het jeugdbeleid, zodat er meer en eerder aandacht is voor preventie, voortijdig signaleren en vroege ondersteuning in het gezin, op school en in de buurt, om duurdere vormen van zorg zoveel mogelijk te voorkomen. Ten aanzien van jongeren met een beperking betekent dit concreet dat: • gemeenten er voor moeten zorgen dat ouders met zorgen over de ontwikkeling van hun kind een laagdrempelig adres moeten hebben waar zij met hun vragen terecht kunnen. • problemen bij kinderen en jongeren vroegtijdig worden gesignaleerd en dat daarbij wordt vastgesteld wat er aan de hand is. • lichte vormen van ondersteuning beschikbaar zijn waardoor ouders en kinderen met zo weinig mogelijk zware en dure voorzieningen zelf in staat zijn de regie over hun leven te voeren. • waar nodig de juiste voorzieningen op alle levensterreinen (zorg, onderwijs, arbeid etc.) beschikbaar zijn. • door afstemming en samenwerking tussen instanties als jeugd(gezondheids)zorg, onderwijs, maatschappelijke ondersteuning etc. een goede coördinatie van de voorzieningen plaatsvindt die binnen het gezin nodig zijn. Een grote groep kinderen en jongeren in Nederland ondervindt ernstige problemen doordat zij een lager IQ en beperkte sociale redzaamheid hebben. We spreken dan van een (licht) verstandelijke beperking of (L)VB. Mensen met een (L)VB begrijpen anderen vaak verkeerd en schatten hun reacties niet goed in. Hierdoor kunnen ze in de problemen komen, raken daar gefrustreerd over en veroorzaken daardoor weer nieuwe problemen. Onder Jeugd (L)VB verstaan we zorg voor deze kinderen en jongeren met een licht verstandelijke beperking. Jeugd (L)VB is een voorziening die veel raakvlakken heeft met de jeugdhulpverlening, de Jeugd GGZ, de justitiële voorzieningen en de speciale onderwijsvoorzieningen. Een (licht) verstandelijke beperking komt veel voor, naar schatting bij 15 procent van alle kinderen en jongeren. In Nederland zijn dat ongeveer 450.000 kinderen en jongeren (tot 18 1 jaar) met een laag IQ . Ruim de helft daarvan redt zich overigens prima in de maatschappij, met soms enige ondersteuning vanuit hun eigen sociale netwerk of reguliere voorzieningen. In het huidige stelsel valt de zorg voor kinderen en jongeren met een (licht) verstandelijke 2 beperking onder de zorg voor verstandelijk gehandicapten (VG). VG zorg is onderverdeeld naar zorg voor licht verstandelijk beperkten (LVG of LVB) en zorg voor verstandelijk beperkten (VG zorg). Deze zorg wordt gefinancierd vanuit de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ). In deze factsheet richten we ons op beide zorgvormen, die we in deze factsheet samenvoegen tot de term ‘Jeugd (L)VB’. Maar welke term ook wordt gekozen, het zijn allen deels ongelukkige benamingen. De problemen van deze doelgroep schuilen 1

2

4

Handreiking LVB, VWS, 2013 In de AWBZ wordt nog steeds de term ‘verstandelijk gehandicapten’ in plaats van verstandelijk beperkten gebruikt Jeugd (L)VB in transitie | SPECTRUM, partner met elan

namelijk niet alleen in die (licht) verstandelijke beperking, maar het gaat juist om een samenspel van factoren. Dit samenspel bestaat uit twee elementen: 1. Verstandelijke beperking: • laag intellectueel functioneren • beperkt sociaal aanpassingsvermogen 2. bijkomende (psychiatrische) problematiek (L)VB zorg is een complexe vorm van jeugdhulp. Bij (licht) verstandelijk beperkte jeugdigen is vaak sprake van een diversiteit aan zowel zorg- als gedragsproblematiek, die op voorhand niet eenvoudig te duiden is. Dat vraagt om een integrale aanpak, vroegtijdige signalering en een nauwe samenhang met onder andere het onderwijs als toegangspoort. Aangezien gedragsproblemen bij jongeren met een (L)VB vaak samenhangen met psychiatrische problematiek is er veel samenhang met de sector Jeugd GGZ. Daarnaast geldt dat sommige vormen van (L)VB zorg zo specifiek en/of weinig voorkomend zijn, dat deze bovenregionaal of in sommige gevallen landelijk moeten worden georganiseerd. Deze, en andere onderwerpen met betrekking tot de Jeugd (L)VB zorg, worden in deze factsheet verder verkend.

1.2

Financiering

Huidige financiering De zorg voor jeugdigen met een (licht) verstandelijke beperking wordt in het huidige stelsel gefinancierd vanuit de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) en wordt ingekocht door de zorgkantoren. Hieronder een overzicht van de zorgkantoren in Gelderland: Gemeenten Apeldoorn, Brummen, Epe, Heerde, Lochem, Zutphen Aalten, Arnhem, Barneveld, Berkelland, Bronckhorst, Doesburg, Doetinchem, Duiven, Ede, Lingewaard, Montferland, Oost Gelre, Oude IJsselstreek, Overbetuwe, Renkum, Rheden, Rijnwaarden, Rozendaal, Scherpenzeel, Wageningen, Westervoort, Winterswijk, Zevenaar Deventer, Olst-Wijhe, Raalte en Voorst Beuningen, Buren, Culemborg, Druten, Geldermalsen, Gennep, Groesbeek, Heumen, Lingewaal, Millingen a/d Rijn, Mook en Middelaar, Neder-Betuwe, Neerijnen, Nijmegen, Tiel, Ubbergen, West Maas en Waal, Wijchen Nijkerk (verder alleen Utrechtse gemeenten) Elburg, Ermelo, Harderwijk, Hattem, Nunspeet, Oldebroek, Putten



Zorgkantoor Zorgkantoor Apeldoorn/Zutphen Concessiehouder: Agis Zorgverzekeringen Zorgkantoor Arnhem Concessiehouder: Coöperatie Menzis U.A

Zorgkantoor Midden-IJssel Concessiehouder: Eno Zorgverzekeraar N.V Zorgkantoor Nijmegen Concessiehouder: Coöperatie VGZ UA

Zorgkantoor Utrecht Concessiehouder: Agis Zorgverzekeringen Zorgkantoor Zwolle Concessiehouder: Achmea | Divisie Zorg & Gezondheid

5

Bekostiging en tarieven De wijze van bekostiging van (L)VB zorg hangt af van de vorm waarin de zorg wordt verleend. (L)VB zorg aan jeugdigen die thuis verblijven wordt bekostigd op basis van zorgaanspraken. Dit wordt extramurale (L)VB zorg genoemd. Zorgaanbieders maken met zorgkantoren afspraken over de tarieven van de producten binnen de extramurale (L)VB zorg binnen de contracteerruimte van de AWBZ. Het kan gaan om zorg in natura of persoonsgebonden budget (zie volgende paragraaf). (L)VB zorg aan jeugdigen die meer dan 24 uur in een instelling verblijven wordt bekostigd op basis van Zorgzwaartepakketten (ook wel ZZP’s genoemd, hierover meer informatie in Hoofdstuk 3). Dit wordt intramurale (L)VB zorg genoemd. De maximum tarieven van de ZZP’s voor (L)VB jeugdigen worden vastgesteld door de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa). Zorg in natura of Persoonsgebonden Budget Cliënten die recht hebben op langdurige zorg vanuit de AWBZ kunnen kiezen of zij de zorg rechtstreeks in de vorm van dienstverlening door een zorgaanbieder willen ontvangen (Zorg in natura), of dat zij liever een bepaalde hoeveelheid geld ontvangen om zelf zorg in te kopen (Persoonsgebonden budget of PGB). Ook kan men kiezen voor een combinatie van beiden. Niet alle zorgfuncties komen overigens in aanmerking voor een PGB. In 2012 is het aantal personen met een indicatie voor intramurale zorg met een voorkeur voor PGB met 3 40% gestegen . Dit kan mogelijk voor een deel worden verklaard uit de aantrekkelijke PGB tarieven in dat jaar voor cliënten met een verblijfsindicatie, die tot en met 2012 hoger waren dan de tarieven bij zorg in natura. Daarnaast kan er sprake zijn geweest van upcoding: het verschijnsel dat men meer zorg vraagt en geïndiceerd krijgt dan men nodig heeft, teneinde voor bepaalde zorg (in dit geval een PGB) in aanmerking te komen. Door de veranderingen in de PGB maatregel is het in het huidige stelsel steeds lastiger geworden om voor 4 extramurale (L)VB zorg een PGB te ontvangen. Over zorg in natura maken de zorgaanbieders en de zorgkantoren gezamenlijk afspraken over de te leveren AWBZ zorg. Voor deze afspraken moeten ze zich houden aan de contracteerruimte binnen de AWBZ (zie www.nza.nl onder ‘contracteerruimte’). Met behulp van de contracteerruimte wil het ministerie van VWS de kostenontwikkeling in de AWBZ beheersen. De Nederlandse Zorgautoriteit is belast met de uitvoering van deze maatregel. Eigen bijdragen In de AWBZ worden eigen bijdragen gevraagd van cliënten. Dit is afhankelijk van de polisvoorwaarden van de cliënt. Overheveling budgetten Eind december 2013 is het meest actuele macrobudget voor de totale jeugdhulp die 5 overgaat naar de gemeenten bekend gemaakt . Het totale macrobudget was in mei 2013 nog € 3,3 miljard, en is nu opgehoogd tot € 3,5 miljard. Deze ophoging heeft te maken met een vermindering van de korting op de PGB maatregel en een ophoging van het budget voor Jeugd GGZ. Het totale macrobudget zal vanaf nu waarschijnlijk niet veel hoger meer worden. Er komt nog wel groei, nominale bijstelling en een aantal kleine bedragen voor de AWBZ bij, zoals voor persoonlijke verzorging, uitvoeringskosten en adolescentenstrafrecht. Een nieuwe verdeling van het budget zal plaatsvinden op basis van gegevens uit 2012. Dit kan tot verschuivingen op gemeenteniveau leiden. Het Rijk (VWS, VenJ), VNG en IPO 3

Persbericht ‘Minder PGB-houders, stabiele kosten’, Sociaal en cultureel planbureau, november 2013 Persbericht ‘Minder PGB-houders, stabiele kosten’, Sociaal en cultureel planbureau, november 2013 5 Toelichting macrobudget Jeugd, ministerie VWS en V&J, december 2013 4

6


hebben op 19 december 2013 afgesproken dat door verevening binnen het totale te decentraliseren budget het Rijk garandeert dat individuele gemeenten bij de meicirculaire 2014 minimaal 95% van het budget krijgen dat hen in december 2013 is toegezegd. In onderstaande tabel geven we de financiële gevolgen van de overheveling van Jeugd (L)VB weer. In deze tabel zijn de budgetten voor dagbesteding, vervoer, begeleiding en persoonlijke verzorging uit 2011 met groei doorgerekend tot 2015. Tabel – Berekening budget Jeugdwet na overheveling budgetten in 2015 (in mln) Basisbudget 2015 (mln)

Dagbesteding

Deel < 18 jaar

Budget Jeugdwet zonder korting (mln)

Korting

6

Budget Jeugdwet met korting

€ 474,-

26%

€ 123,-

€ 5,-

€ 118,-

€ 34,-

26%

€ 9,-

€ 0,-

€ 9,-

Begeleiding

€ 555,-

19%

€ 105,-

€ 4,-

€ 101,-

Persoonlijke verzorging Individuele behandeling LVGpakketten Totaal

€ 351,-

28%

€ 98,-

€ 4,-

€ 94,-

€ 243,-

64%

€ 155,-

€ 6,-

€ 149,-

€ 284,-

54%

€ 178,-

€ 7,-

€ 171,-

€ 669,-

€ 27,-

€ 643,-

Vervoer

1.3 Wettelijke kaders Op dit moment valt de Jeugd (L)VB onder de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ). Daarnaast heeft de (L)VB zorg ook nog met andere wetten te maken. Het gaat o.a. om de Wet publieke gezondheid (Wpg), de Zorgverzekeringswet (Zvw) en de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Deze wetten gaan onder meer over financiering van de verleende zorg, maar geven ook inhoudelijke kaders aan waaraan de verleende zorg en maatschappelijke ondersteuning dienen te voldoen. De Zvw en de AWBZ zijn verzekeringswetten die de financiering regelen van de curatieve en langdurige zorg. Zorgverzekeraars voeren samen met zorgaanbieders deze wetten uit. De Wpg en de Wmo regelen de uitvoering van de publieke gezondheidszorg en de maatschappelijke ondersteuning. Ook na overheveling van de Jeugd (L)VB naar de Jeugdwet blijven een aantal van deze wetten van kracht.

6

Factsheet ‘Gehandicaptenzorg van AWBZ naar Jeugdwet’ van de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN)



7

1.4 Welke zorg gaat naar de jeugdwet Zoals al kort in de inleiding genoemd gaat het grootste deel van de Jeugd (L)VB zorg over naar de gemeenten. Er is echter een uitzondering gemaakt voor intensieve verblijfszorg aan (L)VB jeugdigen. Deze vorm van zorg gaat niet over naar de Jeugdwet, maar blijft b na 2015 7 binnen de kern AWBZ . Het gaat om jongeren bij wie al voor het 18e levensjaar duidelijk is dat zij op grond van een verstandelijke beperking hun verdere leven intensieve verblijfszorg nodig hebben zoals de AWBZ biedt. In dat geval is de jeugdige jeugdige erbij gebaat dat deze intensieve verblijfszorg onder een wettelijke kader zonder leeftijdsgrens valt, waarvoor de 8 AWBZ met de focus op langdurige zorg bij uitstek geschikt is. 9

De volgende vormen van (L)VB zorg worden per 2015 overgeheveld naar de Jeugdwet: Jeu • Extramurale persoonlijke verzorging, begeleiding en het bijbehorend kortdurend verblijf voor kinderen tot 18 jaar ivm een verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke beperking, een somatische aandoening, of een psychische stoornis. • Extramurale behandeling handeling voor kinderen tot 18 jaar ivm een verstandelijke beperking. 10 • Verblijfszorg i.v.m. een licht verstandelijke beperking (ZZP LVG 1 t/m 5) voor kinderen tot 18 jaar; • Verblijfszorg i.v.m. een verstandelijke beperking (ZZP VG 1 t/m 3) voor kinderen tot 18 jaar; • Verblijfszorg langer dan 1 jaar i.v.m. een psychische stoornis (ZZP GGZ 1 t/m 7) voor kinderen tot 18 jaar (In dit geval is de psychische stoornis de grondslag voor indicatie, en niet de (licht) verstandelijke beperking); beperking) • Vervoer bij begeleiding en behandeling. behandeling Hieronder in schema welke e extramurale en intramurale zorgvormen per 2015 naar de 11 Jeugdwet worden overgeheveld : 12

Extramuraal: BG, Kort verblijf, PV & Behandeling Beha VG naar Jeugdwet

7

Onder kern AWBZ wordt langdurig intensieve zorg verstaan. De nieuwe kern-AWBZ kern AWBZ zal LIZ (wet Langdurige Intensieve Zorg) gaan heten. 8 Stelselwijziging Jeugd, Hoofdlijnen wetsvoorstel Jeugdwet, 1 juli 2013, Ministerie van VWS en V&J 9 Factsheet ‘Gehandicaptenzorg van AWBZ naar Jeugdwet’ van de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN) 10 In hoofdstuk 5 wordt er een toelichting op al deze zorgzwaartepakketten (ZZP’s) gegeven. 11 Presentatie macrobudgetten, Ministerie VWS en V&J, december 2013 12 VWS en V&J, december 2013 8


13

Intramuraal: VG(ZZP 1-3), 3), LVG en GGZ naar Jeugdwet

Welke zorg gaat niet over naar de Jeugdwet? De volgende intensieve zorgvormen waar jeugdigen met een (L)VB gebruik van kunnen 14 maken gaan per 2015 niet over naar de Jeugdwet : • Intensieve langdurige verblijfszorg voor jongeren tot 18 jaar (ZZP VG 4 en hoger) • Zorg i.v.m. sterke gedragsproblematiek (ZZP SGLVG = sterk gedragsgestoord met licht verstandelijke beperking). • Verblijfszorg i.v.m. verpleging en verzorging (ZZP V&V 4 en hoger) • Verblijfszorg i.v.m. een lichamelijke beperking (ZZP LG 2 en ZZP LG 4 en hoger) • Verblijfszorg i.v.m. een zintuiglijke beperking bep (ZZP ZG 2 en hoger) Verhouding aantal cliënten AWBZ en Jeugdwet Het volgende figuur geeft een beeld van de verhouding tussen het aantal cliënten in de huidige AWBZ en de toekomstige Jeugdwet. Het verschil in het aantal cliënten in het huidige en toekomstige ekomstige stelsel wordt veroorzaakt door de groep jeugdigen die ook in het nieuwe stelsel onder de (kern) AWBZ blijft vallen.

Bron: factsheet Gehandicaptenzorg naar Jeugdwet VGN

13

VWS en V&J, december 2013



9

Jeugd (L)VB….

2. Voor wie is het? Over wie hebben we het? wie hebben we het? • Over ongeveer 450.000 kinderen en jongeren die moeite hebben met leren. Ze hebben een IQ tussen 55-70 (licht verstandelijke beperking) of tussen 70-85 (laag IQ – vroeger zwakbegaafd genoemd). • Daarbij hebben ze beperkingen in de sociale aanpassing die – zonder ondersteuning - participatie in de weg staan. • Er is vaak sprake van moeite met concentratie en aandacht en een laag zelfbeeld. • Soms zijn er bijkomende lichamelijke problemen, een kwetsbare gezondheid of psychiatrische problemen, zoals autisme en/of depressie.

2.1 Omschrijving doelgroep Met de term (L)VB wordt een brede groep kinderen en jongeren onder één noemer gebracht. Een (licht) verstandelijke beperking komt veel voor, naar schatting bij 15 procent van alle kinderen. Kenmerkend is de combinatie van moeite met leren en begrijpen, beperkte sociale vaardigheden, weinig zelfvertrouwen en een te kinderlijke emotionaliteit. Soms is er tevens sprake van een kwetsbare gezondheid, een vorm van autisme of van psychiatrische 15 problemen . De beperking is meestal niet zichtbaar. Deze kinderen en jongeren vallen door hun gedrag uit de toon. Ze hebben dat zelf niet altijd door, maar hun leeftijdgenoten voelen haarscherp aan dat ze anders zijn. Dat maakt ze kwetsbaar voor pesten en uitsluiting. Ze worden door volwassenen gemakkelijk overschat. Ze zeggen het niet als ze iets niet begrijpen en je ziet het niet in hun reactie. Met name in emotioneel opzicht is het kind jonger dan leeftijdgenootjes en dit kan al vroeg problemen geven met het gedrag. Meerdere gezinsleden met (L)VB Een deel van de kinderen en jongeren met een (licht) verstandelijke beperking komt uit een gezin waar ook de ouders – en soms meer kinderen – een (licht) verstandelijke beperking hebben. Het principe ‘één gezin, één plan’ is in deze gezinnen niet eenvoudig te realiseren, zeker niet als er veel problemen tegelijk spelen en veel instanties met het gezin te maken hebben. Juist bij deze gezinnen is een goede samenwerking tussen alle betrokkenen essentieel. Ze kunnen in overleg één regisseur aanwijzen voor de coördinatie van de ondersteuning aan het kind, de ouders en de eventuele broers en zussen. Onzichtbare doelgroep Kinderen en jongeren met (L)VB hebben meestal geen zichtbare beperkingen. Dit maakt hen kwetsbaar. Hun omgeving verwacht meer van hen dan ze aankunnen. Ze willen net als alle kinderen meedoen en lopen daardoor vaak langdurig op hun tenen. Op de kleuterleeftijd is de beperking vaak nog niet zo te merken, maar halverwege de basisschool gaan hun matige

15

10

Handreiking LVB 2013, VNG Jeugd (L)VB in transitie | SPECTRUM, partner met elan

prestaties (met name bij lezen en rekenen) echt in het oog lopen. Een deel van de kinderen weet hun moeite met leren lang te maskeren. Loopt het kind op school erg op de tenen, dan reageert het de spanning vaak thuis af. Bij een deel van deze kinderen zien we die spanning zich ook buitenshuis ontladen in ongewenst gedrag, bijvoorbeeld verbaal of fysiek geweld of sociaal afwijkend gedrag zoals brandstichting, vernieling of diefstal. De langdurige emotionele spanning kan ook tot onbegrepen angsten lijden en bij jongeren in de puberteit zelfs een psychose uitlokken. Signalen van (L)VB bij overgangen In de ontwikkeling van kind naar volwassene is een aantal overgangen te herkennen. Met deze overgangen hebben kinderen en jongeren met (L)VB meer moeite dan hun normaal begaafde leeftijdgenoten. Vaak zijn dit de momenten dat ouders en leerkrachten zich ongerust gaan maken. Het is ook in deze overgangen dat de opvoedingstaak verandert. Een ouder kan zich de eerste jaren al veel zorgen maken. Het gevoel hebben dat hun kindje ‘anders’ is, maar niet weten wat er aan de hand is. Zorgen kunnen veelal besproken worden op het consultatiebureau. Bij de overgang van basisschool naar vervolgonderwijs, wordt de afstand tussen kind en ouders weer een slag groter. De jongere leert eigen keuzes te maken en ouders moeten leren hiermee om te gaan. Grenzen stellen en geborgenheid bieden zijn ook in de puberteit nog van belang, maar de manier waarop dit gedaan kan worden is heel anders. Bij (L)VB jongeren is bij deze overgang naar het vervolgonderwijs wel duidelijk dat ze wat betreft leren minder goed meekunnen. Veel ouders hebben ondersteuning nodig bij het leren omgaan met de gewijzigde verwachtingen. Vooral in deze fase kunnen jongeren ontsporen en verkeerde keuzes maken zoals het mijden van school en het criminele pad op gaan. Jongeren met een licht verstandelijke beperking zijn oververtegenwoordigd in het justitiële systeem. Het aandeel licht verstandelijk beperkte jongeren in justitiële jeugdinrichtingen is naar schatting 30 tot 50% en dit is vele malen groter dan op basis van de populatie te verwachten is. Zowel ouders als (L)VB jongeren zelf kunnen baat hebben bij ondersteuning. Echter, hoe minder zichtbaar de beperkingen, des te lastiger het bieden van ondersteuning is. Kans op ontsporing Er zijn een aantal factoren waardoor de kans op ontsporing bij (L)VB jongeren groter is dan bij hun ‘normaal’ begaafde leeftijdsgenoten: • Het valt niet mee om een schoolopleiding met succes af te ronden. • Hun perspectief op de arbeidsmarkt is beperkt. • Het invullen van vrije tijd is lastig. • Het aangaan en vasthouden van vrienden en relaties lukt vaak niet. • Er is een groter risico op schulden maken of betrokken te raken bij criminaliteit. Het is dan ook niet verwonderlijk dat (L)VB jongeren vaker dan gemiddeld met justitie in aanraking komen. Naar schatting behoort ongeveer een kwart van de jongeren in de justitiële inrichtingen tot deze groep. (L)VB jongeren met een justitieel verleden hebben extra veel moeite om aansluiting te vinden in de maatschappij. Een deel van de (L)VB jongeren komt vaak in aanraking met criminaliteit, alcohol en drugs, gameverslaving en seksueel misbruik. Dertig procent van de zwerfjongeren in Nederland (totaal aantal is 9000) valt in



11

16

deze cliëntgroep . Vaak hebben deze cliënten op jonge leeftijd zelf ook een kind. Adequate begeleiding is daarom noodzakelijk. Met speciale hulp hebben zij een redelijke kans op een 17 zekere mate van zelfstandigheid als volwassene .

2.2 IQ-classificatie De term licht verstandelijk beperkt of (L)VB duidt op een IQ range tussen de 50 en 70. Dit 18 gaat gepaard met beperkingen in het sociale aanpassingsvermogen . Dit sociale aanpassingsvermogen speelt een doorslaggevende rol. In de Nederlandse praktijk wordt er dan ook voor gepleit om binnen deze definitie de nadruk te leggen op de ondersteuningsbehoefte in plaats van het IQ. Hierdoor worden ook kinderen en jongeren met een IQ tussen de 70 en 85, wanneer zij beperkingen in hun sociaal aanpassingsvermogen ervaren, tot de groep ‘licht verstandelijk beperkt’ gerekend.

2.3 Bijkomende problematiek Een licht verstandelijke beperking komt vaak voor in combinatie met andere problematiek zoals gedragsproblemen, psychische problematiek en delinquent gedrag. Problemen hoeven niet te schuilen in de licht verstandelijke beperking op zich, maar het gaat om een samenspel van de beperking en bijkomende problematiek. Dit samenspel kan leiden tot ernstige gedragsproblematiek en een langdurige ondersteuningsbehoefte. Een toenemende groep (L)VB jongeren vertoont problematisch gedrag en heeft hierdoor professionele hulp of ondersteuning nodig. (L)VB jeugd kom je in het huidige stelsel dan ook op meerdere plekken tegen. Naar schatting gaat het in Nederland jaarlijks om ruim tienduizend jongeren die naast een licht verstandelijke beperking ook probleemgedrag vertonen.

2.4 Perspectief Een licht verstandelijke beperking gaat niet over. Deze blijft en heeft invloed op alle aspecten van het dagelijks leven – leren, werken, wonen, vrije tijd, vrienden, met geld omgaan, een relatie onderhouden en een eigen gezin starten – met andere woorden het is levenslang en levensbreed. De combinatie van een laag IQ met een beperkte sociale aanpassing of met een laag zelfbeeld vormt een blijvend risico. Omdat (L)VB-jongeren zichzelf regelmatig overschatten en niet willen onderdoen voor leeftijdsgenoten, hebben ze de neiging hulpverlening te mijden. Daarnaast is het lastig om jongeren met een licht verstandelijke beperking als zodanig te herkennen doordat zij erg streetwise overkomen en hun beperking verbergen. Door de complexiteit van de problematiek en vaak het ontbreken van een sociaal netwerk, heeft deze groep langdurige behoefte aan ondersteuning.

2.5 Tendensen in de populatie De ontwikkelingen in de Nederlandse samenleving hebben ook hun weerklank in de gehandicapten zorg. De behoefte aan meer privacy, behoefte aan eigen woonruimte, zorg dichtbij en zorg op maat, en meer eigen regie zijn allemaal facetten van de wensen van de 16

Cliëntgroepen extramurale AWBZ begeleiding, Transitiebureau begeleiding in de Wmo, 2011 Wegwijzer Jeugd en Veiligheid 18 Volgens officiële classificatie DSM-IV-TR, 2000 17

12


tegenwoordige mens in de huidige maatschappij. De gehandicaptenzorg volgt deze ontwikkelingen. Als gevolg van maatschappelijke ontwikkelingen is de complexiteit van de samenleving vergroot. Mede door het proces van de individualisering is het sociale steun systeem verzwakt. Jongeren met een (L)VB zijn meer op zichzelf aangewezen. Dit zorgt ervoor dat zij vaker vastlopen in de maatschappij en (L)VB problematiek tegenwoordig meer 19 zichtbaar is dan vroeger . Hieronder een samenvatting van een aantal cijfers en trends in de Jeugd (L)VB zorg. • Ongeveer 15% van alle jeugdigen heeft een licht verstandelijke beperking of een laag IQ. In Nederland zijn dat ongeveer 450.000 kinderen en jongeren beneden de 18 jaar. • Op basis van een normaalverdeling van intelligentie heeft 2,5% van de bevolking een IQ tussen de 50-70 en 12,5% een IQ tussen de 70 en 85. Naar schatting gaat het in Nederland jaarlijks om ruim 10.000 jongeren die naast deze licht verstandelijke beperking ook bijkomende problematiek vertonen. • Ruim de helft van de jeugdigen met een (L)VB komt goed terecht; ze kunnen zich op volwassen leeftijd voldoende redden in de samenleving. Wel hebben ze daarbij op bepaalde gebieden ondersteuning nodig vanuit het sociale netwerk of van algemene en specifieke voorzieningen. • Het aantal personen dat AWBZ zorg voor verstandelijk gehandicapten vraagt, nam tussen 1998 en 2008 toe van 63.000 tot 147.000. Dat is een gemiddelde jaarlijkse groei van 9% per jaar, terwijl de Nederlandse bevolking slechts met 0,5% per jaar groeide. Onder jongeren is de vraag naar AWBZ-zorg voor verstandelijk gehandicapten zelfs meer dan verdrievoudigd. • Alle vormen van zorg zijn fors toegenomen, maar de vraag naar begeleiding (individueel of in groepsverband) is verreweg het snelst gestegen. Ook langdurig verblijf groeide snel met gemiddeld 5% per jaar. • Kinderen en jongeren (en volwassenen) met een (L)VB hebben vaker gedragsproblemen en psychiatrische stoornissen dan hun normaal begaafde leeftijdsgenoten. • 30 tot 40% van de jongeren met een (L)VB heeft daarnaast een psychiatrische stoornis. • Met name jongens met een (L)VB in de leeftijd van 11 tot 18 jaar vertonen meer antisociaal gedrag en delinquent gedrag dan hun leeftijdsgenoten. 20 • Er is een toename zichtbaar van zwangerschap onder jonge LVB meiden • Er zijn steeds meer (L)VB jongeren waarbij het wettelijk kader niet goed geregeld is (een OTS valt bijvoorbeeld weg, er is geen gezinsvoogd meer) en die daardoor in de 21 criminaliteit terecht komen • (L)VB jongeren die kansrijk zijn, en in de toekomst wellicht zelfstandig kunnen wonen, 22 kunnen vaak geen woning krijgen

19

Trendanalyse Verstandelijk Gehandicaptenzorg, TNO, 2011 Uit interview met Pluryn 21 Uit interview met Pluryn 22 Uit interview met Pluryn 20



13

Jeugd (L)VB…. 3. Hoe zie Jeugd (L)VB zorg er uit? 23

Jeugd (L)VB zorg is gebaseerd op de volgende drie pijlers : 1.

Optimale preventie: Voldoende aanbod van laagdrempelige en vroegtijdige steun en hulp bij jonge kinderen en in de gezinssituatie. Het optimaliseren van preventie is als eerste een verantwoordelijkheid van de Centra voor Jeugd en Gezin. Preventie gericht op kinderen met een licht verstandelijke beperking moet in samenhang met het basisonderwijs en speciaal onderwijs plaatsvinden. Als gespecialiseerde kennis of zorg nodig is, moet deze in afstemming met en vroegtijdig door het CJG ingeschakeld worden. 2.

Integrale werkwijze: Doelgerichte hulpverlening voor kinderen en gezinnen met meervoudige problematiek onder één regie. In deze aanpak staat een integraal werkende hulpverlener met uitgebreid pakket van taken en bevoegdheden centraal. Deze hulpverleners werken vanuit een regionale organisatie die de regie voert op basis van één kind, één gezin, één plan. De gespecialiseerde voorzieningen voor jeugdzorg, Jeugd GGZ en Jeugd (L)VB sluiten naadloos aan bij deze integrale werkwijze en kunnen direct door de hulpverlener worden ingezet. 3.

Duurzame begeleiding: Continuïteit van hulpverlening op basis van maatschappelijke participatie. Kinderen en gezinnen met beperkte sociale redzaamheid moeten kunnen rekenen op doorlopende begeleiding gericht op een zo zelfstandig mogelijk leven, wonen en werken. Daarvoor is de mogelijkheid van duurzame begeleiding noodzakelijk verbonden aan algemene voorzieningen voor werk en inkomen zoals het jongerenloket en de gemeentelijke sociale diensten. De begeleiding is gericht op arbeidsparticipatie en ondersteuning in de woon- en leefsituatie. Bij het laatste wordt aangesloten bij bestaande voorzieningen in de gehandicaptenzorg en GGZ.

3.1 Extramuraal en intramuraal Zoals eerder genoemd, wordt binnen de (L)VB zorg onderscheid gemaakt in extramurale zorg (zorg bij verblijf in thuissituatie) en intramurale zorg (zorg bij verblijf in een zorginstelling). Extramurale (L)VB zorg wordt geïndiceerd in functies en klassen. Onder extramurale (L)VB zorg vallen verschillende taken, zoals bijvoorbeeld diagnostiek, Intensieve Orthopedagogische Gezinsbehandeling en naschoolse dagbehandeling (voor een uitgebreid overzicht van de verschillende vormen van extramurale (L)VB zorg zie bijlage 1). De intramurale zorg wordt gedefinieerd aan de hand van zogenaamde zorgzwaartepaketten (ZZP’s). Deze lichten we in de volgende paragraaf toe.

23

Reader Jeugd-GGZ en Jeugd-LVG, NJI, september 2011

14


3.2 Overzicht (L)VB zorgvormen In onderstaande tabel vindt u per (L)VB zorgvorm een korte omschrijving. Onder extramurale zorg vallen verschillende zorgvormen, zoals bijvoorbeeld naschoolse dagbehandeling, kamertraining, arbeidstraining en gezinsbehandeling. Deze zorgvormen worden in bijlage 1 van deze factsheet verder toegelicht. In onderstaande tabel staan van de intramurale zorgvormen alleen de ZZP’s die naar de jeugdwet worden overgeheveld. In bijlage 3 van deze factsheet vindt u een meer uitgebreid overzicht van deze ZZP’s. Onderstaande zorgvormen (extramuraal en intramuraal) gaan dus allemaal over naar de gemeenten en hierover dienen financieringsafspraken gemaakt te worden. (L)VB producten die overgaan naar de gemeenten: Product Kenmerken Diagnostisch • Inzicht verkrijgen in het niveau van het cognitief functioneren, onderzoek de sociale en emotionele ontwikkeling, en het niveau van de sociale redzaamheid Extramurale • De begeleiding kan gegeven worden op alle levensdomeinen: begeleiding wonen, school, werk, administratie, sociale activiteiten, dagbesteding of deelname aan een sportvereniging. • Zowel (L)VB- als VG-instellingen leveren begeleiding. • Ook vanuit andere sectoren in de hulpverlening kan een (L)VB cliënt begeleiding ontvangen, zoals vanuit de jeugd GGZ, de jeugdzorg of de gemeente. Extramurale • Behandeling aan (L)VB cliënten kan plaatsvinden in een behandeling orthopedagogisch Behandelcentrum (OBC), een multifunctioneel centrum, een VG-instelling met (L)VB-toelating of een VG-instelling die de behandeling biedt in samenwerking met een psychiatrische instelling. • Het is ook mogelijk dat deze cliënten worden behandeld in de jeugd GGZ of jeugdzorg. ZZP 1 LVG Wonen • Verblijf gedurende afgebakende periode in een omgeving waar met enige huisvesting, huishoudelijke ondersteuning en begeleiding met behandeling en een behandelend karakter wordt geboden. begeleiding • De cliënt wordt voorbereid op een zo zelfstandig mogelijk leven/ wonen. ZZP 2 LVG Wonen • Verblijf gedurende een afgebakende periode in een omgeving met behandeling en waar huisvesting, huishoudelijke ondersteuning en begeleiding begeleiding met een behandelend karakter wordt geboden. • Er is sprake van een duidelijk omschreven behandelklimaat, dat zich uit kan strekken tot alle leefklimaten. • Veel sturing, regulering en toezicht op gedragsproblematiek • Sprake van verbaal agressief gedrag, manipulatief gedrag, ongecontroleerd, ontremd gedrag en reactief gedrag met betrekking tot interactie. ZZP 3 LVG Wonen • Verblijf gedurende een afgebakende periode in een omgeving met intensieve waar huisvesting, huishoudelijke ondersteuning en begeleiding behandeling en met een behandelend karakter wordt geboden. begeleiding, kleine • Duidelijk omschreven behandelklimaat, dat zich uitstrekt tot alle groep leefsferen.



15

Product

ZZP 4 LVG Wonen met zeer intensieve behandeling en begeleiding

ZZP 5 LVG Besloten wonen met zeer intensieve behandeling en begeleiding

ZZP 1 VG Wonen met enige begeleiding

ZZP 2 VG Wonen met begeleiding

ZZP 3 VG Wonen met begeleiding en verzorging

16

Kenmerken • Verblijf binnen een kleine overzichtelijke groep. • Er is sprake van ernstige gedragsproblematiek. De cliënt heeft continu sturing, regulering, behandeling, ondersteuning en toezicht nodig. • Verblijf gedurende een afgebakende periode in een omgeving waar alle leefsferen, te weten het wonen, school en/of dagbesteding en de vrije tijd op elkaar zijn afgestemd en waar vanuit de voorziening ondersteuning in de andere leefsferen plaatsvindt. Tevens wordt huishoudelijke ondersteuning geboden. • Verblijf binnen een kleine overzichtelijke groep en intensieve betrokkenheid vereist. • Wat betreft de sociale redzaamheid is veelal hulp nodig. • Zeer ernstige gedragsproblematiek. De cliënt behoeft continu sturing, regulering, behandeling, ondersteuning en toezicht • Verblijf gedurende een afgebakende periode in een besloten omgeving, waar alle leefsferen, te weten het wonen, school en/of dagbesteding en de vrije tijd op elkaar zijn afgestemd en waar vanuit de voorziening ondersteuning in de andere leefsferen plaatsvindt. • Verblijf binnen een kleine overzichtelijke groep en intensieve betrokkenheid vereist in een besloten omgeving. Een fysiek beschermende omgeving is mede noodzakelijk door voortdurend dreigende conflicten met de omgeving. • Er is sprake van zeer ernstige gedragsproblematiek. • De cliënt heeft continu sturing, regulering, behandeling, ondersteuning en toezicht nodig. • Cliënt functioneert sociaal redelijk zelfstandig. • Cliënt is zich bewust van de verstandelijke handicap en van de gevolgen daarvan voor het sociaal functioneren. • Cliënten kunnen ondersteuning soms moeilijk accepteren. • Beperkte begeleiding ten aanzien van sociale redzaamheid. • Cliënt functioneert sociaal beperkt zelfstandig. • Cliënt is zich onvoldoende bewust van de verstandelijke handicap waardoor er op sociaal-emotioneel gebied problemen kunnen ontstaan. • Een belangrijk doel van de begeleiding is het bieden van een veilige en vertrouwde leef- en werkwoonomgeving en/of het trainen naar wonen met enige begeleiding. • Cliënt functioneert sociaal beperkt zelfstandig. • Cliënt wordt een veilige en vertrouwde leef- en werkwoonomgeving geboden. • Het tijdsbesef is beperkt. • De ondersteuning is gericht op het stimuleren van de zelfredzaamheid en op regievoering over het eigen leven. • Ten aanzien van sociale redzaamheid hebben de cliënten in het algemeen hulp nodig.


Jeugd (L)VB….

4. Welke organisaties voeren het In Gelderland wordt de zorg aan (L)VB jeugdigen door verschillende zorgaanbieders uitgevoerd. In paragraaf 3.4 staat een overzicht waarin een groot aantal Gelderse uitvoerders zijn opgenomen. Gespecialiseerde hulpverlening voor mensen met een licht verstandelijke beperking wordt geboden door reguliere voorzieningen zoals maatschappelijk werk, jeugdzorginstellingen, GGZ, psychiatrie en verslavingszorg, maar ook door gespecialiseerde voorzieningen als de orthopedagogische behandelcentra en de multifunctionele centra. Hieronder lichten we kort de rol van de orthopedagogische behandelcentra (OBC’s) en de multifunctionele centra (MFC’s) toe. Daarnaast gaan we nader in op de rol van MEE, integrale vroeghulpteams, ‘s-Heerenloo, Pluryn en de Driestroom. 24

4.1 Orthopedagogische behandelcentra De Orthopedagogische Behandelcentra (OBC’s) in Nederland bieden een gespecialiseerd aanbod van behandeling en begeleiding voor licht verstandelijk beperkte kinderen en jongeren met ernstige gedragsproblematiek. De basis daarvoor is gelegd in de verstandelijk gehandicaptenzorg waar met een gerichte ondersteuning het zelfstandig functioneren in de maatschappij bevorderd wordt. De orthopedagogische behandeling en begeleiding richt zich op de ontwikkeling en ontplooiing van het kind in gezin en samenleving. Daarbij vormt behandeling van psychiatrische en gedragsstoornissen een belangrijk onderdeel. In samenwerking met de kinderen jeugdpsychiatrie zijn specialistische behandelvormen gerealiseerd voor jeugdigen met een (L)VB en psychiatrische problematiek. Er zijn drie OBC’s in Gelderland: ‘s-Heerenloo, Intermetzo (voorheen LSG-rentray) en Pluryn.

25

4.2 Multifunctionele Centra De Mulitfunctionele Centra (MFC’s) zijn in Nederland sinds 2000 tot stand gekomen als regionale initiatieven van psychiatrische instellingen en Orthopedagogische Behandelcentra / instellingen voor verstandelijk gehandicaptenzorg. MFC’s zijn samenwerkingsverbanden tussen een OBC en een GGZ Jeugd instelling. De MFC’s bieden kinderen en jongeren met ernstige (gedrags- )problemen als gevolg van een licht verstandelijke beperking en psychiatrische problematiek. een combinatie van psychiatrische behandeling en orthopedagogische zorg. Het gaat om kinderen en jongeren die vanuit de reguliere psychiatrie geen adequate hulp geboden kan worden. Ook binnen de verstandelijk gehandicaptenzorg is te weinig expertise om deze kinderen en jongeren te helpen. Om die reden zijn in Nederland Multifunctionele Centra (MFC) opgericht om aan deze specifieke doelgroep psychiatrische behandeling in combinatie met orthopedagogische zorg te bieden. Een MFC is gebaseerd op samenwerking tussen instellingen uit de geestelijke gezondheidszorg en de verstandelijk gehandicaptenzorg, en verleent zorg aan kinderen en jongeren, die naast hun licht verstandelijke beperking een psychiatrische stoornis hebben of bij wie een ernstig vermoeden van zo’n stoornis bestaat.

24

25

www.vobc.nl www.vobc.nl



17

Er is altijd een verwijzing nodig voor behandeling door een MFC. Dit gebeurt o.a. door Bureau Jeugdzorg en de huisarts, de kinderen jeugdpsychiatrische instellingen, de orthopedagogische behandelcentra, de voogdij, de pleegzorg en de RIAGG afdeling Jeugd. Ook het schoolmaatschappelijk werk, MEE-instellingen, kinderartsen en neurologen verwijzen regelmatig door. In Gelderland zijn Karakter en Intermetzo (voorheen Zonnehuizen) aangemerkt als MFC.

26

4.3 MEE In totaal zijn er 22 regionale MEE organisaties in Nederland. Deze 22 organisaties vormen met ongeveer 70 vestigingen een landelijk dekkend netwerk. De MEE organisaties werken vaak op de schaal van een provincie of een deel daarvan. Vaak zijn dit gebieden waarbinnen gemeenten ook al op andere terreinen (bijvoorbeeld veiligheid) samenwerken. Er zijn drie MEE organisaties in Gelderland: MEE Gelderse Poort, MEE Oost-Gelderland en MEE Veluwe-Apeldoorn. Zij zijn op verschillende locaties in Gelderland gevestigd. MEE is een belangenorganisatie die zich inzet voor mensen van alle leeftijden met een beperking. MEE ondersteunt jaarlijks ongeveer 100.000 mensen, waarvan meer dan de helft tot de categorie jeugd behoort. Daarbij kan het gaan om mensen met een (licht) verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke beperking, een chronische ziekte, een stoornis in het autistisch spectrum of niet-aangeboren hersenletsel. MEE ondersteunt ook ouders met een beperking bij de opvoeding van hun kinderen. Vaak gaat het om kwetsbare gezinnen met complexe problemen die een groot risico lopen op maatschappelijke uitval en/of die overlast veroorzaken. De dienstverlening van MEE is erop gericht dat jongeren met een beperking naar vermogen kunnen meedoen in de samenleving. De dienstverlening van MEE Gelderland is sterk preventief gericht op het verbeteren van kwaliteit van leven. Belangrijke pijlers van de integrale ondersteuning door MEE zijn vroegtijdige signalering, duurzame (gezins)ondersteuning en gespecialiseerde ondersteuning als het moet. Daarbij staan de versterking van de eigen kracht en de inzet van het eigen netwerk voorop. Hoe kom je er? Voor ondersteuning vanuit MEE is geen indicatie nodig. Cliënten kunnen zichzelf aanmelden bij MEE, maar aanmelding kan ook lopen via verwijzing vanuit de wijkloketten in de gemeente (Wmo), ziekenhuizen, consultatiebureau, CJG’s of school. Naast het ondersteunen van mensen met een beperking vervult MEE ook nog een aantal andere functies: • MEE coördineert de netwerken integrale vroeghulp: Deze netwerken hebben als doel ontwikkelingsproblemen en eventuele beperkingen zo vroeg mogelijk te signaleren en afgestemde hulp te bieden (hierover meer informatie bij 4.4). • MEE adviseert gemeenten en samenwerkingspartners over voorzieningen die voor hen nodig zijn om duurzaam te participeren. • MEE heeft een verbindende rol tussen partijen in de formele en informele zorg. • MEE is partner in het CJG. De manier waarop de MEE-organisaties bij het CJG betrokken zijn, kan per gemeente verschillen, afhankelijk van de situatie en de wensen binnen de gemeente.

26

website MEE en Handreiking voor een intensieve en duurzame samenwerking tussen gemeenten en MEE, MEE Nederland, 2013

18


• • •

Mee is partner in de wijkteams: Diverse MEE organisaties nemen deel aan wijkteams waarmee gemeenten problemen binnen gezinnen integraal aanpakken. MEE organisaties doen mee aan de zorgen adviesteams (ZAT) waarover elke school moet beschikken. MEE is in sommige gevallen partner in het Veiligheidshuis. MEE kan samenwerkingspartner zijn waar het gaat om jongeren die door hun beperking met complexe problemen te maken hebben of die door hun gedrag overlast veroorzaken.

Cliëntondersteuning MEE valt niet onder Jeugdwet Het aanbod van MEE valt overigens niet onder de Jeugd (L)VB zoals deze wordt overgeheveld naar de Jeugdwet. De middelen voor cliëntondersteuning door MEE vallen nu nog onder het ministerie van WWS, en gaan over naar de Wmo. Het budget van MEE is dus (vooralsnog) niet meegenomen in het bedrag dat gemeenten in 2015 krijgen voor de 27 uitvoering van jeugdhulp . MEE is momenteel zeer actief bezig met het zoeken van samenwerking met gemeenten op de terreinen Jeugd, Passend Onderwijs en Wmo. Er zijn inmiddels verschillende handreikingen door MEE beschikbaar gesteld, bedoeld voor gemeenten. Hierin gaat MEE in op de rol die MEE op deze terreinen speelt (zie www.mee.nl). Wij verwijzen gemeenten dan ook graag naar deze handreikingen.

28

4.4 Integrale vroeghulpteams Nederland kent een landelijk dekkend stelsel van netwerken integrale vroeghulp. De MEE organisaties verzorgen de coördinatie van deze netwerken. Daarnaast participeren o.a. ook instellingen voor gehandicaptenzorg, kinderrevalidatie, jeugdzorg, jeugdgezondheidszorg, de kinderopvang, scholen in deze netwerken. Door een intensieve samenwerking tussen de partners worden binnen deze netwerken ontwikkelingsachterstanden bij kinderen vroegtijdig opgespoord en wordt vooral in complexe situaties integraal hulp geboden. Hierbij worden de eigen kracht van de ouders en het sociale netwerk versterkt, waardoor ouders zelf de regie kunnen voeren.

29

4.5 ’s Heeren Loo 's Heeren Loo valt onder de Gelderse OBC’s en biedt ondersteuning aan mensen van alle leeftijden met een lichte tot ernstige (meervoudige) verstandelijke beperking. De ondersteuning is gevarieerd en op maat. Van enkele uren zorg/begeleiding thuis tot logeeropvang of intensieve 24-uurs opvang op woonlocaties. En van dagbesteding tot begeleide werkvormen.

27

Zie veelgestelde vragen op www.voordejeugd.nl Handreiking voor een intensieve en duurzame samenwerking tussen gemeenten en MEE, MEE Nederland, 2013 29 Uit interview met Annet Buitenhuis & Rene Bomhof van ‘s Heerenloo 28



19

Hoe kom je er? Wanneer ouders zich zorgen maken over de ontwikkeling van hun kind kunnen zij in samenspraak met de huisarts, consultatiebureau, kinderarts, peuterspeelzaal, kinderdagverblijf of school ondersteuning krijgen van ’s Heeren Loo. Dit kan bestaan uit het aanleren van vaardigheden en nieuw gedrag. Ook komen veel cliënten binnen via respijtzorg. De zorg voor een kind thuis wordt zwaarder, waardoor het kind naar de opvang gaat om ouders te ontlasten. Kinderen komen dan via bijvoorbeeld gespecialiseerde buitenschoolse opvang, logeeropvang of vakantieopvang bij ambulante zorg in het gezin of deeltijd wonen terecht. De draagkracht van ouders is vaak heel bepalend. Jongeren met een licht verstandelijke beperking komen vaak uit gezinnen waarin de draagkracht van ouders laag is doordat zij zelf ook met problemen kampen. Verwijzers zijn vaak de William Schrikker groep en Bureau Jeugdzorg. Hoe ziet een traject eruit? Afhankelijk van het soort probleemgedrag biedt ’s Heeren Loo de volgende diensten: • Reguliere Orthopedagogische behandeling (indicatie via CIZ): Kinderen met een lichte verstandelijke beperking en gedragsproblemen kunnen soms tijdelijk niet meer thuis wonen. Ze hebben bijvoorbeeld ernstige sociale of emotionele problemen of vertonen risicovol gedrag. Voor korte of langere tijd kunnen ze terecht in een orthopedagogisch behandelcentrum. • Behandeling en onderzoek (indicatie via CIZ): Voor medische of specialistische vragen kunnen ouders terecht bij het Expertisecentrum Advisium van ’s Heeren Loo. • Hulp en ondersteuning thuis (indicatie via CIZ):De meeste kinderen en jongeren voelen zich thuis het meest op hun gemak. Omdat de zorg en de opvoeding soms zwaar kan tellen biedt ’s Heeren Loo ook thuis ondersteuning. Dit kan bestaan uit ondersteuning bij de zorg of opvoedingsondersteuning. De ondersteuning kan gericht zijn op een of meer kinderen, of op het hele gezin. • Leren en opvang (indicatie via CIZ): ’s Heeren Loo kan ondersteunen in het vinden van de juiste scholing. • Werk en dagbesteding (indicatie via CIZ): ’s Heeren Loo heeft voor kinderen en jongeren met een verstandelijke beperking vormen van dagbesteding. Ook begeleiden zij jongeren bij de overstap van school naar een passende baan. De mogelijkheden op een rij: • Vrije tijd (indicatie: geen, kosten voor rekening van ouders): ’s Heeren Loo zoekt samen met ouders en kinderen naar leuke en passende activiteiten. Bij een gewone sportclub of hobbyvereniging, bij een vereniging met een aangepast programma of bij ’s Heeren Loo. • Wonen en verblijf (indicatie via CIZ): Bij ’s Heeren Loo zijn er diverse vormen van wonen en verblijf voor kinderen en jongeren met een verstandelijke beperking. Soms voor korte duur, soms voor lang. Dit kan zijn in een gezin of een groep. • Extra diensten: Soms heeft een cliënt extra hulp nodig. Bijvoorbeeld om zijn kleding te wassen, bij de administratie, (speciaal) vervoer bij uitstapjes, ondersteuning bij geldzaken en fietsreparatie. Deze kosten worden niet door de zorgverzekeraar vergoed.

20


30

4.6 Pluryn Pluryn is net als ’s Heeren Loo één van de Gelderse OBC’s, en ondersteunt jongeren en volwassenen met complexe zorgvragen op het gebied van wonen, werken, leren, dagbesteding en vrije tijd. Pluryn werkt vanuit ongeveer 150 vestigingen in Gelderland, Noord Limburg en Noordoost Brabant. Jongeren met een licht verstandelijke beperking lopen vaak vast in hun ontwikkeling. Pluryn helpt (L)VB jongeren die vastlopen in hun ontwikkeling met gerichte opvoeding, begeleiding en (intensieve) behandeling. Het doel is altijd dat de jongere weer zelfstandig kan wonen. Pluryn heeft een landelijke functie als het gaat om de meest complexe doelgroep. Binnen de terreinvoorziening, JP van der Heijden (Oosterbeek), verblijven jongeren met de zwaarste indicaties (voornamelijk (L)VB-ZZP 3 en 4). Jongeren verblijven hier vaak langer. Trajecten buiten het terrein zijn korter, goedkoper en hebben meer kans van slagen. Hoe kom je er? Na verwijzing door de huisarts of andere instanties zoals MEE of het consultatiebureau komen cliënten bij het klantenbureau van Pluryn terecht. Bij dit centrale loket kan iedereen terecht voor het aanvragen van ondersteuning en zorg. Het klantenbureau informeert en adviseert en brengt mensen in contact met de juiste mensen binnen de organisatie. Hoe ziet een traject eruit? Pluryn biedt verschillende vormen van ondersteuning voor (L)VB-jeugd: • Wonen: Bij Pluryn zijn veel combinaties mogelijk van wonen, dagbesteding, begeleiding en medische zorg. In overleg met de cliënt wordt gekozen voor een bepaalde woonvorm, wonen blijft maatwerk. • Werk en dagbesteding: Voor mensen met een arbeidshandicap zoekt Pluryn een baan via een re-integratietraject, in samenwerking met Jobstap. • Leren: Leren kan bij Pluryn op verschillende niveaus en in verschillende richtingen. Bij enkele vestigingen van Pluryn staan scholen voor speciaal onderwijs (De Bolster, Tarcisiuschool, Hoenderloo College, Werkenrode School en De Radar). Pluryn werkt ook nauw samen met andere scholen. • Behandeling: Pluryn heeft veel soorten van behandeling in huis. Het kan gaan om medische behandeling, (ggz) behandeling voor gedragsproblemen of leren omgaan met de handicap. Pluryn kan die behandeling ook thuis bieden. • Vrije tijd: Vrijetijdsbesteding is vaak onderdeel van een compleet individueel aanbod met wonen, behandeling, dagbesteding en onderwijs. Maar wie niet bij Pluryn verblijft, kan ook gebruik maken van de vrijetijdsbesteding van Pluryn. • Crisisopvang: Pluryn kent crisisopvang op verschillende locaties in Gelderland (Voorst, Oosterbeek, Hoenderloo en Groesbeek). • Tijdelijke opvang: Tijdelijke huisvesting, begeleiding en verzorging is mogelijk in de weekenden, tijdens vakanties of bij moeilijke situaties. Er zijn logeerhuizen in Mook, Nijmegen en Doetinchem.

30

Uit interview met Eric van der Graaf & Geert Pater van Pluryn



21

4.7 Driestroom Driestroom valt ook onder de Gelderse OBC’s. Driestroom biedt zorg voor diverse doelgroepen met specifieke problemen. Driestroom gelooft in onbeperkt meedoen. Cliënten doen zoveel mogelijk mee in de maatschappij. Met wonen, met leren en met werken. Begeleiding en ondersteuning zijn dan ook gericht op ontwikkeling. Driestroom heeft ongeveer negentig locaties verspreid over de regio Arnhem, Nijmegen en het land van Maas en Waal. Driestroom werkt voornamelijk extramuraal. Er is geen instellingsterrein. Ook de wat zwaardere doelgroep wordt zoveel mogelijk in de wijk ondersteund. Hoe kom je er? Aanmelden bij Driestroom gaat via de eerste lijn. Verwijzers zijn dan vaak MEE, maatschappelijk werk, huisartsen, kinderartsen, de William Schrikker Groep, gezinsvoogden, de peuterspeelzaal en kinderdagverblijven. Het Driestroomloket verzamelt alle gegevens die voor handen zijn. Indicaties en rapporten worden gescreend en de juiste vorm van ondersteuning wordt gezocht. Hoe ziet een traject eruit? Driestroom werkt samen met een groot aantal ketenpartners en beschikt daarom over bijna alle vormen van begeleiding en ondersteuning. Als de benodigde expertise niet in huis is, dan wordt dit georganiseerd met partners. Voor vrijwel iedereen kan Driestroom daarom zorgvuldig maatwerk leveren. Het aanbod van Driestroom omvat ook ondersteuning en begeleiding van (L)VB jeugdigen met bijkomende problematiek zoals autisme en gedragsproblemen. Driestroom biedt de volgende zorgvormen: • Kinderen 0-12 jaar: Stimuleren en verbeteren van de praktische vaardigheden, de manier van communiceren en motorische ontwikkeling van kinderen met een (L)VB. • Jongeren 12-18 jaar: Leren jongeren van 12-18 jaar hoe zij het beste met zichzelf en met anderen kunnen omgaan. Thuis, op school en op de werkvloer. Er zijn speciale werken leerlocaties om hier mee te oefenen. Het uitgangspunt is om iedereen te laten meedoen in de maatschappij. • Jongvolwassenen 18-23 jaar: De ondersteuning en begeleiding van jongvolwassenen richt zich op zelfstandig wonen, werken en hoe je het beste met anderen omgaat. • Driestroomhuizen: Driestroom biedt de mogelijkheid een kind bij een ander gezin te laten wonen in een van de Driestroomhuizen. Dit zijn gezinshuizen waar kinderen met een beperking in een beschermde omgeving op kunnen groeien. Met ondersteuning van gezinshuisouders wordt vertrouwde 24-uurs zorg, behandeling en begeleiding geboden. Kinderen kunnen, onder professionele begeleiding en behandeling, ontdekken wie ze zijn, wat ze willen en op welke wijze zij hun leven willen gaan vormgeven.

4.8. Overzicht Gelderse organisaties In voorgaande paragrafen zijn een aantal Gelderse organisaties die (L)VB zorg bieden uitgelicht. Het voert te ver om alle Gelderse organisaties in deze factsheet uitgebreid te benoemen, daarom hieronder een alfabetisch overzicht van een groot aantal Gelderse organisaties die hulp aan (L)VB jeugdigen bieden. Voor meer informatie over de organisaties zie bijlage 2 en 4 van deze factsheet.

22


Instelling Abrona

Zorggebied Utrecht en West Veluwe

Kenmerken Abrona is een christelijke organisatie voor dienstverlening aan mensen met een verstandelijke beperking.

Adullam

Landelijk

De Stichting Adullam voor Gehandicaptenzorg is een landelijke identiteitsgebonden organisatie voor het bieden van zorg en begeleiding aan mensen met een verstandelijke beperking

Aventijn

Noord Veluwe

Aventijn is een ‘volwassenenlocatie’ van Pro Juventus, centrum voor kinderen jeugdpsychiatrie in Wezep.

Bartiméus

Landelijk

Bartiméus is specialist in leven met een visuele beperking.

Careander

Noord Veluwe

Careander biedt huisvesting aan ongeveer 350 cliënten met een verstandelijke beperking en ruim 400 cliënten maken gebruik van de faciliteiten op het gebied van dagbesteding en ambulante zorg.

Dichterbij

Nijmegen e.o.

Dichterbij ondersteunt – in het stroomgebied van de Maas – mensen met een verstandelijke beperking, hun ouders en verwanten.

Driestroom

Arnhem/Nijmegen e.o.

Driestroom biedt extramurale zorg voor diverse doelgroepen met specifieke problemen.

Espria

Noord Veluwe

Het zorgconcern Espria bestaat uit de organisaties Evean, Icare, GGZ Drenthe, Zorggroep Meander, De Trans, De Kraamvogel en PartiCura.

Estinea

Achterhoek

Estinea richt zich op mensen met een (verstandelijke) beperking in de Achterhoek en Twente.

Fatimazorg

Achterhoek

Fatima Zorg is expert in wonen, dagbesteding, behandeling en begeleiding.

Human Horse Power

Putten

Human Horse Power draagt bij aan persoonlijke ontwikkeling door de gevoelige kracht van het paard in te zetten bij de ontwikkeling van mensen. Kinderen kunnen terecht op de Jeugdzorgboerderij voor dagbesteding, weekendopvang of vakantieopvang.

Humanitas

Landelijk

Humanitas is er voor mensen die het even niet in hun eentje redden.



23

Instelling Intermetzo

Zorggebied Oost Veluwe en Midden IJssel

Kenmerken Intermetzo (Zonnehuizen en LSG-Rentray)) werkt samen met kinderen en jongeren die meervoudige, complexe problemen hebben aan hun toekomstperspectief.

Karakter

Gelderland

Karakter is een gespecialiseerd ziekenhuis voor kinderen jeugdpsychiatrie, met locaties verspreid over Gelderland en Overijssel.

Kentalis

Landelijk

Kentalis biedt diagnostiek, zorg en onderwijs voor mensen met beperkingen in horen en communiceren doordat ze doofblind, doof of slechthorend zijn.

Kleur Kinderen Jeugdzorg

Nijmegen e.o.

Samen met hun ouders, ondersteunt Kleur Kinder- en Jeugdzorg kinderen en jongeren met een ontwikkelingsbeperking.

Lichtenvoorde

Achterhoek

De Lichtenvoorde is gericht op het begeleiden van mensen met een (licht verstandelijke, matig of ernstige verstandelijke en/of psychiatrische) beperking.

Lijn5

Gelderland

Lojal

Achterhoek

Lijn5 brengt kinderen, jongeren en jongvolwassenen met en zonder licht verstandelijke beperking die hulp nodig hebben een halte verder in hun leven. Lojal begeleidt jong volwassenen met een licht verstandelijke handicap en moeilijk verstaanbaar gedrag en psychiatrische aandoeningen die geen behandeling meer vragen maar wel langdurige begeleiding.

MEE Gelderse Poort/OostGelderland/ Veluwe NIDOS

Gelderland

MEE ondersteunt mensen met een beperking met vragen over opvoeding & ontwikkeling, leren & werken, samenleven & wonen en regelgeving & geldzaken.

Landelijk

Nidos voert als onafhankelijke (gezins-)voogdij instelling, op grond van de wet, de voogdijtaak uit voor Alleenstaande Minderjarige Asielzoekers.

Passerel, de

Oost Veluwe en Midden IJssel

De Passerel biedt zorg (een breed assortiment aan dagbesteding, woon- en werklocaties en ambulante zorg) voor mensen met een beperking.

Philadelphia

Landelijk

Philadelphia biedt ondersteuning aan ruim 7.800 cliënten met een verstandelijke beperking.

Pluryn

Arnhem/Nijmegen en West Veluwe

Pluryn ondersteunt jongeren en volwassenen met complexe zorgvragen. Dit doen zij op het gebied van wonen, werken, leren, dagbesteding en vrije tijd.

24


Instelling Prezzent

Zorggebied Rivierenalnd

Kenmerken Begeleiding, wonen en dagbesteding voor mensen met een verstandelijke beperking in de Betuwe en Bommelerwaard.

Projuventus

Wezep

Pro Juventus is de “jeugdlocatie“, naast Aventijn, samen centrum voor kinderen jeugdpsychiatrie in Wezep.

Riwis Zorg & Welzijn

Gelderland

Riwis Zorg & Welzijn biedt hulp en ondersteuning aan mensen met lichamelijke, psychosociale of psychische problemen.

‘s Heeren Loo Zorggroep

Gelderland

's Heeren Loo biedt ondersteuning aan mensen van alle leeftijden met een lichte tot ernstige (meervoudige) verstandelijke beperking.

Sa-Net

Achterhoek

Sa-Net biedt hulp aan mensen met een vraag op het gebied van de geestelijke gezondheidszorg.

Schreuderhuizen

Oost Veluwe, Midden IJssel en Arnhem

Bij Schreuderhuizen kunnen mensen met een verstandelijke beperking kleinschalig beschermd of begeleid wonen en/of dagactiviteiten volgen

Schutse, de

Rivierenland

De Schutse is een kleine, landelijk opererende, identiteitsgebonden Gehandicaptenzorgorganisatie.

Siza

Gelderland

Siza ondersteunt ruim 3500 mensen met een lichamelijke, verstandelijke of meervoudige handicap, Niet Aangeboren Hersenletsel of een aan autisme verwante stoornis.

Syndion

Rivierenland

Syndion ondersteunt mensen met een handicap.

Trajectum

Landelijk

Trajectum biedt behandeling en begeleiding aan mensen met een lichte verstandelijke beperking. Een gedeelte van de cliënten heeft een forensische achtergrond.

Zonnehuizen (Intermetzo)


Zonnehuizen helpt kinderen en jeugdigen van 4 tot 21 jaar zich te ontwikkelen tot volwaardige, gezonde personen.

Zozijn

Achterhoek

Zozijn biedt diensten aan kinderen en jeugdigen met ontwikkelingsproblemen, volwassenen met een verstandelijke beperking en volwassenen, kinderen en jeugdigen met niet aangeboren hersenletsel (NAH).



25

Jeugd (L)VB…. 5. Hoe kom je er?

5.1 Route in schema De route naar een vorm van (L)VB zorg kan verschillen per zorgvorm. In onderstaande schema wordt weergegeven hoe de route naar een geïndiceerde vorm van extra- of intramurale vorm van (L)VB zorg (AWBZ gefinancierd) eruit ziet in het huidige stelsel. Vermoeden van (L)VB problematiek

Aanvraag indicatie bij CIZ

Indicatiestelling door CIZ

Toeleiding passend aanbod

Zorgleefplan en start begeleiding/ behandeling

5.2 Indicatie Om gebruik te kunnen maken van geïndiceerde Jeugd (L)VB zorg is in het huidige stelsel 31 altijd een indicatie nodig . Omdat Jeugd (L)VB onder de wet Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) valt, kan de indicatie alleen maar door het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) worden gesteld. De cliënt (of diens ouders) kan zelf een aanvraag voor indicatie bij het CIZ indienen, maar dit kan ook worden gedaan door een betrokken professionele zorgverlener, zoals een zorginstelling of bijvoorbeeld de huisarts. Verwijzers voor (L)VB Jeugd in Gelderland zijn vaak de William Schrikker groep en Bureau Jeugdzorg. In het geval van een spoedsituatie waarin acuut zorg nodig is, kan overigens alleen een professionele zorgverlener een spoedaanvraag tot indicatie indienen. De cliënt kan het in dat geval niet zelf doen. De cliënt geeft bij de aanvraag zelf aan of hij/zij de zorg in natura wil ontvangen (zorg rechtstreeks in de vorm van dienstverlening door zorgaanbieders) of in de vorm van een persoonsgebonden budget (cliënt ontvangt een bepaalde hoeveelheid geld om zelf zorg in te kopen). Voor de functie Behandeling (individueel en groep), en de zorgzwaartepakketten ZZP LVG 4 en ZZP LVG 5 kan overigens geen PGB aangevraagd worden. Om een indicatiebesluit te kunnen nemen verzamelt het CIZ informatie over de persoonlijke situatie van de cliënt. Deels wordt deze informatie al gegeven door de cliënt (of verwijzer) bij aanvraag van een indicatie, en daarnaast vindt er mogelijk een gesprek met de cliënt plaats of wordt aanvullende informatie opgevraagd bij de huisarts of de specialist. Uiterlijk binnen zes weken wordt het indicatiebesluit genomen en de cliënt daarover geïnformeerd. In het besluit staat of de cliënt een indicatie krijgt voor (L)VB zorg en, zo ja, voor welke zorg en hoeveel. Het CIZ geeft de manier waarop de cliënt de zorg wil ontvangen (in natura of PGB) met het indicatiebesluit door aan het zorgkantoor.

31

BRON: www.CIZ.nl

26


5.3 Toeleiding naar passend aanbod Zodra een jeugdige een indicatie van het CIZ heeft gekregen voor een vorm van (L)VB zorg, informeert het zorgkantoor de cliënt optimaal over keuzemogelijkheden in het zorgaanbod. Het zorgkantoor ondersteunt de cliënt indien gewenst bij het vinden van een passend aanbod. Zodra een cliënt zich met een (L)VB indicatie bij een instelling meldt, beoordeelt de zorginstelling zelf of de instelling de geïndiceerde zorg kan leveren aan de hand van de gemaakte inkoopafspraken en bestaande weten regelgeving. Het kan voorkomen dat een cliënt met een bepaalde ZZP-indicatie bewust voor een zorginstelling (locatie) kiest die de geïndiceerde zorg conform de toets op de productspecificaties niet kan leveren. In dat geval dient de cliënt hiervan door de zorginstelling op de hoogte te worden gebracht. De zorginstelling bespreekt met de cliënt welke alternatieve zorg wel kan worden geleverd.



27

Jeugd (L)VB….

6. Overlap met andere sectoren Zoals al eerder in deze factsheet aan bod gekomen is er bij jongeren met een licht verstandelijke beperking vaak ook sprake van bijkomende problematiek, zoals psychiatrische- en gedragsproblematiek. Als gevolg hiervan zien we (L)VB jeugdigen in verschillende jeugdhulp sectoren terug. Om een beeld te geven van de overlap tussen de huidige sectoren Jeugd (L)VB, jeugd GGZ en provinciale jeugdzorg, hebben we onderstaand schema opgenomen. Tabel: Overlap in de Jeugdzorg (in %)32 Cliënt pjz

Cliënt Jeugd GGZ

Maakt alleen gebruik van Jeugd GGZ Maakt alleen gebruik van pjz

38%

57% 43%

53%

22%

Gebruikt Jeugd GGZ en jeugd-(L)VB

7%

36%

Gebruikt pjz en jeugd-(L)VB

8%

Gebruikt Jeugd GGZ, pjz en jeugd-(L)VB

1%

1%

3%

100%

100%

100%

Totaal

Totaal

70%

Maakt alleen gebruik van jeugd-(L)VB Gebruikt Jeugd GGZ en pjz

Cliënt Jeugd (L)VB

43%

18%

100%

Samenwerking tussen de sectoren Uit de tabel blijkt dat er met name veel overlap is tussen (L)VB zorg en jeugd GGZ (36% van de (L)VB jeugdigen maakt ook gebruik van een vorm van Jeugd GGZ). Zoals reeds in hoofdstuk 4 beschreven werken de sectoren Jeugd GGZ en Jeugd (L)VB samen in de Orthopedagogische Behandelcentra (OBC’s) en de Mulitfunctionele Centra (MFC’s). De organisaties in Gelderland die zowel jeugd GGZ als (L)VB bieden zijn ‘s-Heerenloo, Intermetzo, Pluryn en Karakter. Hieronder ter inspiratie een concreet voorbeeld uit Groningen van een samenwerking tussen verschillende sectoren gericht op (L)VB jeugdigen: Keten LVG+: Sectoroverstijgende specialistische zorg op meerdere levensgebieden Het Platform Gehandicapten Zorg Groningen (PGZG) heeft in 2008 het project Keten LVG+ geïnitieerd. Doel van het project is goede ketenzorg voor LVG jongeren/kinderen met gedragsproblemen, op basis van de vraag van ouders en kinderen/jongeren. Het project biedt een sluitende aanpak van de 24 uurszorg en ambulante begeleiding bij wonen voor kinderen/jongeren met LVG en probleemgedrag zodat deze kinderen continuïteit van zorg, 32

Bron: Decentralisaties in het sociaal domein, Centraal Planbureau

28


ondersteuning en onderwijs krijgen op alle levensterreinen in alle levensfasen van hun ontwikkeling. Al bij de start van de zorg wordt een traject uitgezet en stappen in het traject lopen naadloos in elkaar over, waardoor kind en gezin geen drempels of tijdverlies ervaren. Om die overgangsstappen mogelijk te maken, kunnen alle daarvoor noodzakelijke, creatieve en innovatieve activiteiten ingezet worden. Kernpartners: Accare (jeugd-ggz), Driever’s Dale (OBC), ’s Heeren Loo (VG), NOVO (LVB), De Zijlen (LVB), Wilster (Jeugdzorgplus), Humanitas DMH (LVB), Promens Care, MEE Groningen, REC3, RENN4 en PrOREC



29

Jeugd (L)VB….

7. …. in transitie - Welke kansen en bedreigingen zijn er? In de voorgaande hoofdstukken hebben we zicht gekregen op de huidige stand van zaken binnen de zorg aan (L)VB jeugdigen. In dit hoofdstuk gaan we nader in op de kansen en bedreigingen die de transitie van de Jeugd (L)VB met zich meebrengt.

7.1. Kansen voor gemeenten 33

Meer aandacht voor signalering en preventie van (L)VB Tijdig signaleren en de juiste ondersteuning dichtbij en op maat voorkomt het ontstaan van ernstige (gedrags-)problemen bij (L)VB jeugdigen. Voor gemeenten liggen op dit gebied kansen in de mobilisering in de wijk, in samenwerking tussen Jeugd (L)VB en de 34 wijkteams/CJG’s (maar bijvoorbeeld ook met het jongerenwerk) en in expertise uit de Jeugd (L)VB naar voren halen. Kennis over hoe om te gaan met een licht verstandelijke beperking is belangrijk. Wijkteams kunnen versterkt worden met Integrale Vroeghulp en MEE, zodat (L)VB problemen vroegtijdig worden herkend en ingezet kan worden op een integrale gezinsaanpak. Licht als het kan, zwaar als het moet, zo kan een onnodig beroep op (dure) voorzieningen voorkomen worden. Toegang tot (L)VB meer integraal organiseren Ouders en kinderen die aangewezen zijn op jeugdhulp en andere vormen van zorg, zouden op een niet bureaucratische manier toegang moeten hebben tot de hulp en zorg. Het wijkteam is in het nieuwe stelsel een plek waar problemen en vragen van ouders en kinderen zich manifesteren. Op die plek zou ook (L)VB expertise beschikbaar moeten zijn voor goede signalering, consult, diagnose, en/of doorverwijzing naar (L)VB zorg of gecombineerde zorg (Jeugdzorg, GGZ, (L)VB). In het huidige stelsel is niet altijd duidelijk wie verantwoordelijk is voor de indicatiestelling van (L)VB. Het CIZ is verantwoordelijk voor indicatiestelling indien de problematiek van de cliënt primair veroorzaakt wordt door de verstandelijke beperking, en BJZ indien de psychiatrische problematiek de primaire grondslag is. De bepaling of de verstandelijke beperking of de bijkomende problematiek dominant is, blijkt in de praktijk echter lastig. Hierdoor worden cliënten heen en weer gestuurd tussen BJZ en CIZ. Het gevolg is dat het lang duurt voordat een behandeling of de zorgverlening start. Hier ligt dus een kans voor gemeenten om duidelijkere afspraken te maken over de toegang naar (L)VB zorg. De wijkteams/CJG’s zijn een belangrijke plek, maar bijvoorbeeld ook scholen spelen een belangrijke rol in de toegang naar Jeugd (L)VB zorg. Integrale hulp aan zorggezinnen met L)VB Gemeenten krijgen in het nieuwe stelsel de kans om te sturen op meer integrale hulp aan zorggezinnen, waaronder jeugd (L)VB zorg. Jeugd (L)VB zorg moet voor de gezinnen die het nodig hebben beschikbaar en toegankelijk zijn. Daarnaast gaat het er ook om in de 33

Handreiking LVB VNG De meeste gemeenten gaan de zorg organiseren via lokale wijkteams of CJG’s. De namen van deze teams verschillen van elkaar, maar op de plekken waar wij wijkteams/CJG’s schrijven, bedoelen we steeds alle vormen van gebiedsgerichte teams 34

30


verschillende fasen van het hulptraject de juiste (combinaties van) zorg in te kunnen zetten. Indien een jongere/gezin niet alleen (L)VB zorg nodig heeft, maar een combinatie van zorg (bijv. GGZ/Jeugdzorg/(L)VB) moet deze zorg ook in elke wenselijke combinatie integraal geboden kunnen worden. Het kan daarbij zowel gaan om ambulante vormen van gezinszorg als om jeugdzorg met verblijf, waarbij steeds gezocht wordt naar versterking van de eigen kracht van zorggezinnen en inzet van zo licht mogelijke hulp. In een traject moet het ook mogelijk zijn om na specialistische zorg weer terug te gaan naar lichte vormen van zorg en, waar mogelijk, naar eigen kracht. De zorg wordt om het zorggezin georganiseerd. In het huidige stelsel is het soms lastig om volgens het model ‘Eén gezin, één plan’ te werken. Bijvoorbeeld gezinnen waarvan de ouders een verstandelijke beperking hebben en de kinderen niet, krijgen vaak geen passende ondersteuning. In dit geval is er geen CIZ indicatie mogelijk, omdat opvoedingsondersteuning bij BJZ hoort. BJZ onderneemt echter alleen actie als er ernstige opvoedingsproblemen aanwezig zijn. Het gevolg is dat de situatie 35 eerst uit de hand moet lopen, voordat ingegrepen kan worden . Gemeenten krijgen de kans dit soort situaties in het nieuwe stelsel te voorkomen. Meer verbindingen met aanpalende beleidsterreinen Met de overheveling van de Jeugd (L)VB worden gemeenten verantwoordelijk voor een breed scala aan diensten op het terrein van (L)VB. Daarmee krijgen zij de kans om de verschillende gemeentelijke afdelingen en loketten die te maken hebben met (L)VB jeugdigen beter op elkaar af te stemmen of zelfs met elkaar te integreren. Het is van belang dat jeugdigen met een (L)VB zoveel mogelijk mee kunnen doen in de samenleving. Werk en onderwijs zijn daarom erg belangrijk voor deze doelgroep. Het is van belang dat er op deze terreinen wordt samengewerkt, en dat bijvoorbeeld wachtlijsten van jobcoaches en knelpunten in het vervoer naar werk opgepakt worden door gemeenten. Tevens is toegankelijkheid van de gemeentelijke schuldenaanpak voor (L)VB jeugdigen een aandachtspunt. Ook ligt er een kans in de verbinding tussen de Jeugd (L)VB en het Wmo aanbod voor (L)VB jeugdigen vanaf 18 jaar. Tot slot ligt er een kans in het toegankelijker maken van de gemeentelijke dienstverlening (digitaal en aan het loket) voor (L)VB jeugdigen, zodat de participatie van deze doelgroep wordt bevorderd. Aansluiting passend onderwijs Er liggen mooie kansen in de aansluiting tussen Jeugd (L)VB en het Passend Onderwijs. Doordat kinderen met een beperking straks vaker naar een reguliere school met extra ondersteuning in de eigen buurt gaan (in plaats van speciaal onderwijs buiten de eigen gemeente), kan er beter een koppeling worden gemaakt tussen het onderwijs en de zorg vanuit de buurt (het wijkteam/CJG). Gemeenten kunnen verdere afspraken maken met de sector Onderwijs over de koppeling (L)VB zorg en Passend Onderwijs, o.a. over de vraag hoe Jeugd (L)VB beter kan aansluiten op het Cluster 3 en 4 Onderwijs. Ook is het van belang dat het knelpunt van teveel thuiszittende kinderen wordt aangepakt. Nu is het soms zo dat ouders van kinderen met een beperking problemen ondervinden met plaatsing op scholen voor speciaal basisonderwijs en voorgezet speciaal onderwijs. Hierdoor missen kinderen met een beperking regelmatig langere tijd onderwijs met nog meer achterstanden 36 tot gevolg .

35

36

MEE Signaal Trend- en signaleringsrapportage, 2013 MEE Signaal Trend- en signaleringsrapportage, 2013



31

Aansluiting 18- en 18+ Net als in het huidige stelsel hebben we ook in het nieuwe stelsel te maken met een knip in (L)VB zorg aan jeugdigen tot 18 jaar (gemeenten) en (L)VB zorg aan 18 jaar en ouder (AWBZ). Als beide sectoren niet goed op elkaar aangesloten zijn, kan dat tot problemen leiden. De zorgbehoefte van adolescenten wijzigt niet op de dag dat ze 18 jaar worden, en e juist jongeren met een licht verstandelijke beperking zijn in hun ontwikkeling op hun 18 vaak nog niet zo ver dat ze al in de volwassen (L)VB zorg op hun plek zijn. Gemeenten hebben nu de kans om samen met de zorgaanbieders en AWBZ zorgkantoren tot goede afspraken te komen over de aansluiting van de Jeugd (L)VB zorg op de volwassenen (L)VB zorg. Organisatie van vervoer Bij het vervoer voor (L)VB jeugdigen van en naar dagbesteding en/of woonlocaties heeft de verhoging van de eigen bijdrage grote gevolgen gehad. Veel cliënten kunnen niet meer naar hun stageplek of werkplek tenzij de familie bereid is een eigen bijdrage te betalen. Dit leidt ertoe dat zorgaanbieders de dagbesteding op hun eigen terrein organiseren, waardoor de cliënten het terrein niet meer afkomen. Dat gaat ten koste van de participatie en keuzevrijheid. Gemeenten zijn in het nieuwe stelsel verantwoordelijk voor de eigen bijdragen van cliënten, en hebben daarmee de kans dit knelpunt aan te pakken door het vervoer slimmer of anders te organiseren. Inzet vrijwilligers (L)VB zorg betreft veelal langdurige begeleiding en/of zorg. Juist langdurige begeleiding is gebaat bij de inzet van vrijwillige hulp. Het inschakelen van vrijwillige begeleiding is heel waardevol en geeft jongeren gelegenheid om te participeren op een wijze die voor hen erg aantrekkelijk is. De overheveling van Jeugd (L)VB biedt voor gemeenten de kans om de inzet van vrijwilligers voor deze doelgroep te vergroten.

7.2. Bedreigingen voor gemeenten Hoge kosten voor kleinere gemeenten Voor kleine gemeenten waar een aantal multiprobleemgezinnen wonen die zware, langdurige (L)VB zorg nodig hebben kunnen de kosten erg hoog worden. Daarom is het advies aan gemeenten om de inkoop van zwaardere (L)VB zorg (boven-)regionaal te organiseren, om zo de financiële risico’s te verminderen. Minder inzet respijtzorg De inzet van minder respijtzorg (omdat er meer vanuit de eigen kracht en het eigen systeem wordt gewerkt) kan een risico vormen, omdat sommige gezinnen daarvoor te kwetsbaar zijn en er dan uiteindelijk duurdere vorm nodig is dan wanneer eerder respijtzorg zou worden ingezet. Toegang tot Jeugd (L)VB niet meer gegarandeerd Door de Jeugd (L)VB uit de AWBZ te halen en onder de regie van gemeenten te brengen is de toegang niet langer een verzekerd recht maar afhankelijk van de invulling van de gemeentelijke zorgplicht. Dat kan leiden tot rechtsongelijkheid en onzekerheid bij patiënten of het niet of te laat bieden van de geëigende noodzakelijke Jeugd (L)VB.

32


Jeugd (L)VB…. 8. …. in transitie - Wat betekent dit voor gemeenten? In voorgaande hoofdstukken hebben we de huidige Jeugd (L)VB sector verkend en een aantal transitiekansen en –bedreigingen voor gemeenten genoemd. In dit laatste hoofdstuk sluiten we af met tien adviezen aan gemeenten. In deze adviezen komen ook de eerder genoemde kansen terug. Het gaat om de belangrijkste knoppen waar gemeenten nu – ten tijde van de transitie - aan kunnen draaien. Uiteraard hangen deze adviezen met elkaar samen. Je kunt ze niet los van elkaar zien: het draaien aan de ene knop heeft gevolgen voor de stand van de andere knop.

Tien adviezen voor gemeenten 8.1 Inzet van lichte vormen van ondersteuning en hulp aan (L)VB jeugdigen Met tijdige inzet van lichte vormen van ondersteuning en hulp in de eigen omgeving aan jeugdigen met een (L)VB en hun ouders is in veel situaties te voorkomen dat zwaardere, ingrijpender en duurdere hulp nodig is. Concreet betekent dit tijdige herkenning van (L)VB problematiek, beschikbaarheid van lichtere vormen van hulp en zorg voor deze doelgroep en goede toegang tot ondersteuning van (L)VB jeugdigen en hun ouders bij hun zorgen en vragen. Een team dat gebiedsgericht werkt, zoals bijvoorbeeld de sociale wijkteams, het CJG, buurtteams, gebiedsteams Jeugd & gezin etc, is in het nieuwe stelsel een belangrijke plek waar (L)VB jeugdigen en ouders terecht komen voor hulp, maar ook op school moet (L)VB problematiek op tijd gesignaleerd en aangepakt worden. Wij adviseren gemeenten om expertise uit de Jeugd (L)VB naar deze plekken toe te halen.

8.2 Snellere toegang tot (L)VB zorg Niet in alle gevallen is lichte ondersteuning voldoende of passend. Het is belangrijk dat deze afweging snel gemaakt kan worden in de wijkteams. Daarom is het belangrijk dat er voldoende kennis van, en ervaring met (L)VB problematiek aanwezig is in de wijkteams. Indien men inschat dat zwaardere (L)VB zorg nodig is, is snelle inzet van diagnostiek en doorverwijzing naar een passende (L)VB voorziening belangrijk.

8.3 Eénduidige toegang tot (L)VB zorg Dit advies raakt aan het vorige advies. In het vorige advies richtten we ons op de snelheid van de toegang tot (L)VB zorg. In dit advies richten we ons op de wijze waarop die toegang plaatsvindt. Er moeten eenduidige competenties gesteld worden aan de professionals die beoordelen welke zorg op welk moment nodig is en of een jeugdige/ouder in aanmerking komt voor een individuele voorziening. Dit om te voorkomen dat zij niet van het kastje naar de muur worden gestuurd. Het is aan gemeenten hoe zij de toegang naar Jeugd (L)VB gaan organiseren, en welke rol bijvoorbeeld de scholen daarin hebben. Belangrijke vragen daarbij zijn: Kunnen leden van het wijkteam zelf doorverwijzen, of is daar consultatie van een (L)VB professional voor nodig? Komt er een regionale toegangspoort waar de doorverwijzingen vanuit de wijkteams naar niet vrij toegankelijke zorg (zoals specialistische (L)VB zorg) uniform getoetst worden?



33

Wij adviseren gemeenten om met de (L)VB zorgaanbieders, het CIZ, BJZ, de AWBZ zorgkantoren en MEE te praten over de wijze waarop de toegang tot Jeugd (L)VB in het huidige stelsel is georganiseerd en welke knelpunten er zijn. Deze informatie kunnen gemeenten meenemen in de verbetering van de toegang tot (L)VB zorg.

8.4 Zorg meer integraal organiseren Er zijn synergievoordelen te behalen met de decentralisatie van de jeugdzorg. De huidige financiële schotten tussen verschillende vormen van zorg en de verschillende 37 bekostigingssystematieken in de jeugdzorg verdwijnen. Onderzoek laat zien dat bijna de helft van alle kinderen in zorg, namelijk 43%, gedurende een jaar gebruik maken van minimaal twee vormen van jeugdhulp (Jeugd (L)VB, Jeugd GGZ, provinciale jeugdzorg). Zo blijkt dat in de huidige situatie veel (L)VB jongeren naast (L)VB zorg ook Jeugd GGZ krijgen (36%). Daarnaast maken ook veel jeugd (L)VB cliënten gebruik van provinciale zorg naast (L)VB zorg (18%). Door de zorg meer integraal te organiseren kunnen de kosten van de zorg mogelijk verlagen. Het gaat er dan om in de verschillende fasen van het hulptraject de juiste (combinaties van) zorg in te kunnen zetten. Het gaat zowel om ambulante vormen van zorg als om verblijfszorg, waarbij steeds gezocht wordt naar versterking van de eigen kracht van zorggezinnen en inzet van zo licht mogelijke hulp. Sturen op integrale zorg vraagt om een deskundig opdrachtgeverschap van gemeenten. De gemeente kan duidelijke eisen stellen aan de samenwerking in de keten, maar dat lukt alleen als de gemeente ook signalen krijgt over de werking binnen de keten. In het bestek en bij het contracteren van aanbieders kan de gemeente daar voorwaarden over opnemen. In 2014 kunnen gemeenten eventueel (verder) experimenteren in proeftuinen met de inzet van slimme (specialistische) zorgcombinaties. Wij adviseren gemeenten om hierover met de zorgaanbieders op de verschillende terreinen in gesprek te gaan.

8.5 Afstemming met aanpalende beleidsterreinen in het sociaal domein De grootste groep van jeugdigen met een licht verstandelijke beperking is aangewezen op goed onderwijs, participatie in werk en passende huisvesting. Dit zijn zaken waar gemeenten ook nu al verantwoordelijk voor zijn. Het is van belang dat de gemeente in haar regierol zorgt voor een goede aansluiting van deze lokale voorzieningen op de Jeugd (L)VB. De gemeente kan verbindingen aanbrengen tussen diverse beleidsterreinen. Met een gesprek ‘aan de keukentafel’ om te zien welke ondersteuning het beste past in dit gezin op dit moment kan men soms op verrassende oplossingen komen. Integraal werken in het sociale domein biedt veel kansen voor verbetering. Bijvoorbeeld in de aanpak van knelpunten op het gebied van vervoer en het toegankelijker maken van de schuldenaanpak voor (L)VB jeugdigen. Ook is de verbinding tussen de Jeugd (L)VB en het Wmo aanbod voor (L)VB jeugdigen vanaf 18 jaar belangrijk.

8.6 Aansluiting Jeugd (L)VB en Passend Onderwijs De veranderingen die de invoering van de wet Passend Onderwijs met zich mee brengt zijn van belang voor (L)VB jeugdigen. Deze nieuwe wet biedt mooie kansen voor gemeenten, doordat ook kinderen met een beperking straks vaker in hun eigen buurt naar school zullen 37

Notitie Decentralisaties in het Sociaal Domein, Centraal Planbureau

34


gaan in plaats van naar speciaal onderwijs buiten de eigen gemeente. Hierdoor kan er een betere koppeling worden gemaakt tussen de zorg vanuit school en de wijk (wijkteam/CJG). Wij adviseren gemeenten om in samenwerking met de sector Onderwijs verdere afspraken te maken over de koppeling (L)VB zorg en Passend Onderwijs. Het gaat dan o.a. over de vraag hoe Jeugd (L)VB beter kan aansluiten op het Cluster 3 en 4 Onderwijs, en hoe ervoor te zorgen dat kinderen met een (L)VB naar school blijven gaan en niet thuis komen te zitten.

8.7 Zorg voor goede aansluiting zorg 18-/18+ Net als in het huidige stelsel hebben we ook in het nieuwe stelsel te maken met een knip in (L)VB zorg aan jeugdigen tot 18 jaar (gemeenten) en (L)VB zorg aan 18 jaar en ouder (AWBZ en Wmo). De Jeugdwet gaat ervan uit dat jongeren volwassen zijn met 18 jaar. Formeel is dat juist. Maar jongeren met een licht verstandelijke beperking ontwikkelen zich langzamer dan hun leeftijdgenoten. Zij hebben op weg naar een zelfstandig bestaan vaak langer ondersteuning nodig. De aansluiting van (L)VB zorg voor de jeugd naar de (L)VB zorg voor volwassenen en de Wmo voorzieningen is een belangrijke waarborg voor succes. Wij adviseren gemeenten om samen met de zorgaanbieders en AWBZ zorgkantoren tot goede afspraken te komen over de aansluiting van de Jeugd (L)VB zorg op de volwassenen (L)VB zorg.

8.8 Betrek de doelgroep Voor het vinden van manieren om meer preventief te werken is de stem van jongeren zelf van groot belang. Zij kunnen vanuit hun eigen leefwereld waardevolle adviezen geven. Betrek daarom de cliëntorganisaties van de Jeugd (L)VB zorginstellingen. Zij hebben de kennis en ervaring in huis om gemeenten te adviseren hoe de zorg het beste georganiseerd kan worden. Daarnaast kan het faciliteren van een inclusief samengestelde jeugdraad in de eigen gemeenten een meerwaarde hebben ten tijde van het transitieproces en ook daarna. Het gaat dan om een jeugdraad met bijvoorbeeld jongeren uit verschillende culturen, jongeren met jeugdzorg ervaring, ‘gewone’ jongeren én (L)VB jongeren.

8.9 Gemeentelijke dienstverlening toegankelijk voor (L)VB jeugdigen Een (L)VB is niet aan het uiterlijk te herkennen. Deze mensen zullen zelf niet (snel) zeggen dat zij een verstandelijke beperking hebben. Het is daarom belangrijk dat loketmedewerkers eenvoudige taal gebruiken, geduld hebben en vertrouwen bieden. Als iemand geen antwoord geeft op een vraag, kan dit voortkomen uit een licht verstandelijke beperking. Een ander signaal kan zijn dat de persoon boos wordt of gefrustreerd raakt omdat niet duidelijk is wat er van hem verwacht wordt. Mensen met een (L)VB vinden het vaak lastig om te zeggen dat ze iets niet begrepen hebben. Het is belangrijk dat loketmedewerkers dan in andere woorden nog een keer vertellen wat zij bedoelen. Ook de digitale dienstverlening dient zoveel mogelijk toegankelijk te zijn voor (L)VB jeugdigen. Verhoging van de toegankelijkheid van de dienstverlening, kan leiden tot meer participatie van (L)VB jeugdigen.



35

8.10 Inzet vrijwillige hulp Tot slot biedt de overheveling van de Jeugd (L)VB de mogelijkheid om meer aandacht te geven aan het belang van informele ondersteuning en vrijwillige inzet voor deze doelgroep. (L)VB zorg betreft veelal langdurige begeleiding en/of zorg, en is gebaat bij de inzet van vrijwillige hulp. Naast het feit dat het voor gemeenten aantrekkelijk is qua kosten, geeft het (L)VB jeugdigen gelegenheid om meer te participeren in de samenleving. Een voorbeeld van een manier waarop vrijwilligers kunnen worden ingezet voor deze doelgroep is door middel van maatjes- of mentoringsprojecten. Deze vorm van vrijwillige ondersteuning werkt heel goed bij jeugdigen. Het maatje/de mentor vormt een goed voorbeeld voor de jongere, ze doen leuke dingen met elkaar én de jongere/het gezin van de jongere wordt ondersteund. Het project ‘Mate for You’ in Nijmegen is een voorbeeld van een maatjesproject (NIM Maatschappelijk werk Nijmegen) voor jongeren met een beperking.

36


Literatuurlijst / bronnen •

Geen kind buiten spel - behoeften en zorgvarianten van kinderen met een verstandelijke beperking, Anke Visserman, Regiodirecteur ‘s Heeren Loo Zuid-Veluwe/Kind & Jeugd & Angelique Mostermans, Manager Bureau Zorgexpertise De Lichtenvoorde, juni 2013

•

Zorgaanbod gemeenten Gelderland, VNG, januari 2012

•

Handreiking LVB – Heel gewoon en toch bijzonder, VWS, V&J en VNG, augustus 2013

•

Presentatie Hervorming langdurige zorg: AWBZ en Jeugdwet, drs. Aaltje HartholtHofstee VWS Directie Langdurige Zorg, juni 2013

•

Cliëntgroepen extramurale AWBZ begeleiding, Transitiebureau Wmo, december 2011

•

Presentatie Inleiding in de (L)VG sector, Hetty Verhulst, Regiodirecteur ‘s Heeren Loo Apeldoorn, juni 2013

•

Verslag Werkbijeenkomst jeugd lvb, ‘s-Heerenloo Apeldoorn, juni 2013

•

Factsheet ‘Gehandicaptenzorg van AWBZ naar Jeugdwet’, Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN)

•

Toelichting macrobudget Jeugd, ministerie VWS en V&J, december 2013

•

Stelselwijziging Jeugd, Hoofdlijnen wetsvoorstel Jeugdwet, Ministerie van VWS en V&J, juli 2013

•

Presentatie macrobudgetten, Ministerie VWS en V&J, december 2013

•

Trendanalyse Verstandelijk Gehandicaptenzorg, TNO, 2011

•

Reader Jeugd-GGZ en Jeugd-LVG, NJI, september 2011

•

Zorgzwaartepakketten Sector GZ, NZA, 2013

•

Handreiking voor een intensieve en duurzame samenwerking tussen gemeenten en MEE, MEE Nederland, 2013

•

Decentralisaties in het sociaal domein, Centraal Planbureau, september 2013

•

MEE Signaal Trend- en signaleringsrapportage, MEE Nederland, 2013

•

MEE en gemeenten – Analyse CVZ-rapportages 2012, Movisie, juli 2013

•

Brief MEE Nederland aan de tweede kamer der Staten-Generaal, Directeur MEE Nederland, oktober 2013

Geïnterviewden •

Annet Buitenhuis & Rene Bomhof, ’s Heeren Loo



37

•

Eric van der Graaf & Geert Pater, Pluryn

•

Ria Wellenberg, Zozijn

•

Sjon Oude Egberink, Driestroom

Geraadpleegde websites •

www.depraktijknijmegen.nl

•

www.rijksoverheid.nl

•

www.wegwijzerjeugdenveiligheid.nl

•

www.vobc.nl

•

www.mee.nl

•

www.meegeldersepoort.nl

•

www.meegelderland.nl

•

www.mee-og.nl

•

www.meeveluwe.nl

•

www.CIZ.nl

•

www.kenniscentrumlvb.nl

•

www.voordejeugd.nl

•

www.voordegeldersejeugd.nl

38


Bijlagen Bijlage 1 Overzicht van extramurale hulp & ondersteuning bij (L)VB Bijalge 2 Overzicht van de uitvoerende (L)VB organisaties in Gelderland Bijlage 3 Overzicht Zorgzwaartepakketten die naar de gemeenten overkomen Bijlage 4 Toelichting werkwijze Zozijn, ’s Heeren Loo, Pluryn en Driestroom



39

Bijlage 1 Overzicht van extramurale hulp & ondersteuning bij (L)VB • Diagnostisch onderzoek Diagnostisch onderzoek maakt het niveau van het cognitief functioneren, de sociale en emotionele ontwikkeling, alsook het niveau van de sociale redzaamheid van het kind inzichtelijk. Tevens zijn er op basis van de hulpvraag verdiepingsonderzoeken mogelijk, ten behoeve van de verklaring van de gedragsproblemen. Wanneer er sprake is van psychopathologische problematiek wordt er met behulp van een psychiatrisch consult een diagnose gesteld. • Ambulante of poliklinische behandeling Vaak zal af en toe contact van de ouders en/of de jongere met een hulpverlener voldoende zijn om de opvoeding weer ‘op de rails’ te krijgen. We noemen dit ambulante zorg. Deze kan thuis of bij een instelling plaatsvinden. Is er sprake van ernstige gedragsproblemen en is de opvoedsituatie ernstig verstoord, kan gezinsbehandeling of individuele therapie nodig zijn. Dit duurt vaak enkele maanden. Bij (L)VB-jongeren met daarbij een psychiatrische stoornis wordt – afhankelijk van de ernst van de problemen – gekozen voor thuisbehandeling, oudertraining of intensieve therapie. Een orthopedagogisch behandel centrum (OBC) kan in samenwerking met een re-integratiebedrijf en het UWV ook arbeidstraining geven. In 1 tot 2 jaar worden jeugdigen met (L)VB geholpen een passende beroepsrichting te kiezen en wordt een werkervaringplek gezocht. • Intensieve Orthopedagogische Gezinsbehandeling Intensieve Orthopedagogische Gezinsbehandeling (IOG) is hulpverlening aan huis door een gezinsbegeleider. IOG wordt ingezet in multi-probleemgezinnen met chronische en complexe problematiek en gezinnen waarbij sprake is van ernstige opvoedings- en gezagsproblemen. De situatie leidt, als er niets verandert, tot uithuisplaatsing van kind(eren). De hulp duurt minimaal 6 weken, maar meestal 6 maanden met maximaal een verlenging tot 1 jaar. • Arbeidstraining Arbeidstraining vindt plaats in een arbeidstrainingscentrum (ATC) dat verbonden is aan het Orthopedagogisch Behandelcentrum. Het ATC is een centrum voor jongeren die willen doorstromen naar een beschermde werkvorm of het vrije bedrijf, dan wel (opnieuw) willen deelnemen aan een vorm van onderwijs. In het ATC vindt training plaats van de praktische en sociale vaardigheden die hiervoor nodig zijn. • Begeleiding Ouders van kinderen en jongeren met (L)VB-problematiek kunnen begeleiding krijgen bij de opvoeding in het gezin en de jongere zelf krijgt ondersteuning bij sociaal-emotionele problematiek, bij het volgen van onderwijs of bij de dagbesteding. Bij lichte problemen thuis en op school kan vaak consultatie van reguliere beroepsopvoeders en de leerkrachten volstaan.

40


• Consultatie en advies Hebben leerkrachten of ouders een vermoeden van (L)VB bij een kind of jongere en hebben ze vragen over de beste manier van omgang dan kunnen ze daarmee terecht bij een van de Orthopedagogische Behandelcentra (OBC). Een (L)VB-specialist kan op consultatiebasis verbonden zijn aan het CJG werkverband. Naast het OBC bestaan er ook Multi Functionele Centra (MFC), dit zijn voorzieningen die gespecialiseerd zijn in de combinatie van (L)VB met psychiatrie. Voor meer informatie: www.vobc.nu; www.kenniscentrum(L)VB.nl. • Centrum voor Consultatie en Expertise Wanneer de reguliere ondersteuning geen oplossing meer ziet bij extreem moeilijk gedrag kan tijdelijk het Centrum voor Consultatie en Expertise (CCE) worden ingeschakeld. Het CCE werkt aanvullend op de reguliere zorg. Het CCE werkt met een uitgebreid netwerk van consulenten. Dit zijn specialisten zoals orthopedagogen, psychologen, kinderpsychiaters, paramedici en verpleegkundigen. De consulenten van het CCE werken nauw samen met het gezin en met alle hulpverleners die al bij het gezin betrokken zijn. Ze nemen de verantwoordelijkheid niet over, maar ze adviseren en coachen bij de aanpak van het moeilijke gedrag (www.cce.nl). • Crisisinterventie Crisisinterventie is nodig wanneer de jongere en zijn gezin in een acute crisissituatie verkeren. De jongere wordt uit huis opgenomen. Dit wordt vaak gecombineerd met ambulante spoedhulp en is erop gericht dat de jongere zo snel mogelijk weer terug kan naar huis. • Integrale Vroeghulp Integrale Vroeghulp betreft een ketennetwerk van vroegtijdige signalering, integrale diagnostiek, gezinsondersteuning, onderwijs en zorg voor kinderen met een (dreigende) ontwikkelingsachterstand. Hierbij staat de erkenning van de positie van ouders als regisseur centraal, omdat zij te allen tijde de constante factor in het leven van hun kind zijn en de eerst belangrijke opvoeder. www.integralevroeghulp.nl • Jeugdbescherming Jeugdbescherming is voor jongeren die bescherming nodig hebben tegen invloeden die hun ontwikkeling bedreigen. De kinderrechter kan hiertoe twee maatregelen nemen: ondertoezichtstelling (OTS) of een ontzetting of ontheffing uit de ouderlijke macht. Bij een OTS van (L)VB-jongeren begeleidt een gezinsvoogd van de William Schrikker Groep het gezin bij de opvoeding tot de ouders dit weer zelfstandig kunnen. Bij een ontzetting of ontheffing uit het gezag verliezen de ouders de voogdij over het kind. Ze worden nog wel betrokken in de opvoeding, maar hebben geen beslissende stem meer. • Jeugdreclassering Jeugdreclassering is voor jongeren tussen twaalf en achttien jaar die met de politie in aanraking zijn gekomen en een proces-verbaal hebben gekregen vanwege het plegen van een delict, of jongeren die met een leerplichtambtenaar in aanraking zijn gekomen vanwege structureel schoolverzuim. Het doel is te voorkomen dat jongeren het criminele pad opgaan. De reclassering werkt eraan dat jongeren een toekomstperspectief krijgen en integreren in de samenleving. Hiervoor wordt een individueel plan van aanpak opgesteld.



41

• Kamertraining In een kamertraining leert de jongere zelfstandig te wonen, al dan niet met begeleiding. De jongere verblijft in een eigen woonruimte, die wordt beheerd door een zorgaanbieder. Van deze jongeren wordt verwacht dat ze een eigen huishouding kunnen gaan voeren. Ze gaan naar school, worden naar arbeid begeleid of hebben dagbesteding en kunnen dagelijks contact hebben met een begeleider. • Logeren Een weekend- of vakantieopname vindt plaats in een logeerhuis, waar kinderen en jongeren een of twee weekenden per maand kunnen logeren. Het logeren is er op gericht om een intramurale behandeling te voorkomen en de gezinssituatie te ontlasten. • Pleegzorg Bij pleegzorg wordt de jongere uit huis geplaatst. Het kan gaan om tijdelijke pleegzorg met het doel dat het kind weer terugkomt bij de ouders. Er is ook deeltijdpleegzorg mogelijk voor weekenden en vakanties. Een andere mogelijkheid is de opvoedingsvariant, waarbij het contact met de biologische ouders varieert van enige mate van contact tot gedeeld opvoederschap. Tenslotte is er therapeutische pleegzorg, waarbij intensieve pleegzorg wordt ingezet voor kinderen met een verstoorde emotionele ontwikkeling (bijvoorbeeld hechtingsproblematiek). De pleegzorg voor (L)VB-jeugd wordt door de William Schrikker Groep (WSG) geregeld. De therapeutische variant wordt in samenwerking met het OBC aangeboden. • Verblijf in deeltijd/ dagbehandeling Soms wordt de opvoedbelasting te groot. De ouders kunnen niet langer omgaan met de ernstige gedragsproblemen en de opvoeding loopt vast. Dan kan naschoolse dagbehandeling of dagdeeltijd behandeling een oplossing bieden. Bij de naschoolse dagbehandeling gaan jeugdigen 3 tot 5 dagen per week na school naar de dagbehandeling. Hier wordt een programma met een vaste structuur aangeboden en er zijn groepsgerichte leertrajecten. Deze dagbehandeling valt binnen het ambulant aanbod van het OBC. • Naschoolse dagbehandeling Hierbij is sprake van deeltijdbehandeling en begeleiding van het kind. De kinderen bezoeken overdag regulier of speciaal onderwijs en na schooltijd gaan zij naar het dagcentrum gedurende 3, 4 of 5 dagen per week. Na het eten gaan de kinderen naar huis. Er is sprake van een duidelijk omschreven behandelklimaat en voor elk kind is er een behandelplan. De maatschappelijk werker ondersteunt de ouders bij de opvoeding en in de thuissituatie. Er is een behandelcoördinator verbonden aan het dagcentrum. • (L)VB en psychiatrie De dagdeeltijd behandeling voor jeugdigen met (L)VB en een psychiatrische stoornis vindt plaats vanuit een Multi Functioneel Centrum (MFC). De jeugdigen worden kortdurend intensief behandeld. Twee keer per week een behandelgroep, een keer per week thuis en ook wekelijks contact met school. Doel is om de omgeving aan te sluiten op de mogelijkheden en beperkingen van deze jeugdigen. Soms is klinisch wonen met intensieve begeleiding nodig bij kinderen en jongeren met (L)VB en een psychiatrische stoornis. Ze wonen op een groep en ontvangen intensieve opvoeding, begeleiding, zorg, onderwijs en ondersteuning. Het doel is na een jaar duidelijk te hebben wat het perspectief is van de jongeren. 42


Bijlage 2 Overzicht van de uitvoerende (L)VB organisaties in Gelderland

Instelling Abrona

Zorggebied Utrecht en West Veluwe

Kenmerken Abrona is een christelijke organisatie voor dienstverlening aan mensen met een verstandelijke beperking. Zowel kinderen als volwassenen kunnen bij Abrona terecht voor ondersteuning bij wonen, werken, leren, logeren en dagopvang, en ambulante begeleiding. Ook biedt Abrona vele vormen van behandeling. Ongeveer 2.000 mensen met een verstandelijke beperking maken gebruik van deze diensten. Daarnaast heeft Abrona een aantal bedrijfsmatige projecten waar mensen met een verstandelijke beperking werken, zoals een hotel, een eetcafé, een winkel en een kunstuitleen. De functie van deze projecten is om de ontmoeting tussen mensen met en zonder verstandelijke beperking te bevorderen.

Adullam

Landelijk

De Stichting Adullam voor Gehandicaptenzorg is een landelijke identiteitsgebonden organisatie voor het bieden van zorg en begeleiding aan mensen met een verstandelijke beperking. De Bijbel, samen met de Drie Formulieren van Enigheid, stempelt die identiteit en is het richtsnoer voor onze normen en waarden. Zorg wordt geboden op het gebied van wonen, dagbesteding voor volwassenen en kinderen, logeren en ambulante ondersteuning. Adullam wil die zorg op een principiële en professionele wijze verlenen.

Aventijn

Noord Veluwe

Aventijn is een ‘volwassenenlocatie’ van Pro Juventus, centrum voor kinderen jeugdpsychiatrie in Wezep en is opgericht voor het diagnosticeren en behandelen van ontwikkelings- en persoonlijkheidsproblematiek bij (jong)volwassenen. Dit betreft vaak ouders, broers en zussen van onze jeugdige cliënten. Het gaat om levensloopproblematiek, waarbij de klachten hun oorsprong hebben in de vroege kindertijd.

Bartiméus

Landelijk

Bartiméus is specialist in leven met een visuele beperking. Zij ondersteunen jong en oud op het gebied van wonen, leren, werken en dagelijks leven.

Careander

Noord Veluwe

Careander biedt huisvesting aan ongeveer 350 cliënten met een verstandelijke beperking en ruim 400 cliënten maken gebruik van de faciliteiten op het gebied van dagbesteding. Daarnaast bieden zij nog ambulante ondersteuning aan een grote groep volwassenen en kinderen met hun ouders.

Dichterbij

Nijmegen e.o.

Dichterbij ondersteunt – in het stroomgebied van de Maas – mensen met een verstandelijke beperking, hun ouders en verwanten. De ondersteuning die Dichterbij biedt aan mensen met een verstandelijk handicap is regionaal georganiseerd. Hierdoor is vrijwel elke vorm van ondersteuning mogelijk, in alle levensfases in de directe woonomgeving van de cliënt.



43

Instelling Driestroom

Zorggebied Arnhem/Nijmegen e.o.

Kenmerken Driestroom biedt zorg voor diverse doelgroepen met specifieke problemen. Driestroom gelooft in onbeperkt meedoen. Cliënten doen zoveel mogelijk mee in de maatschappij. Met wonen, met leren en met werken. Begeleiding en ondersteuning zijn dan ook gericht op ontwikkeling. Driestroom heeft ongeveer negentig locaties verspreid over de regio Arnhem, Nijmegen en het land van Maas en Waal. Driestroom werkt voornamelijk extramuraal. Er is geen instellingsterrein. Ook de wat zwaardere doelgroep wordt zoveel mogelijk in de wijk ondersteund (Dwarsweg).

Espria

Noord Veluwe

Het zorgconcern Espria bestaat uit de organisaties Evean, Icare, GGZ Drenthe, Zorggroep Meander, De Trans, De Kraamvogel en PartiCura. Espria vormt met woningbouwcorporatie Woonzorg Nederland een personele unie. Samen bieden zij als maatschappelijk betrokken dienstverlener een breed pakket aan diensten in wonen, service en zorg. Door deze samenwerking, kunnen ze de kracht van mensen in hun eigen sociale omgeving zo veel mogelijk benutten.

Estinea

Achterhoek

Estinea richt zich op mensen met een (verstandelijke) beperking in de Achterhoek en Twente. Mensen die - met steun van familie en vrienden - volop meedoen in de samenleving. Ieder op z'n eigen niveau en in z'n eigen tempo. Estinea ondersteunt hen bij wonen, leren en werken. Zo gewoon en zo zelfstandig mogelijk; cliënten wonen in individuele appartementen, meestal midden in de woonwijk.

Fatimazorg

Achterhoek

Fatima Zorg is expert in wonen,dagbesteding, behandeling en begeleiding. Fatima Zorg biedt hoogwaardige en innovatieve zorg voor mensen met een matige tot zeer ernstige verstandelijke beperking, vaak met een complexe zorgvraag.

Human Horse Power

Human Horse Power draagt bij aan persoonlijke ontwikkeling door de gevoelige kracht van het paard in te zetten bij de ontwikkeling van mensen. Human Horse Power neemt jongeren die niet meer thuis of, nog niet zelfstandig kunnen wonen, op binnen een normale gezinssituatie. Kinderen kunnen terecht op de Jeugdzorgboerderij voor dagbesteding, weekendopvang of vakantieopvang.

Humanitas

Landelijk

Humanitas is er voor mensen die het even niet in hun eentje redden. Ze vinden steun in verschillende activiteiten, variërend van maatjescontacten bij inburgering tot het doorbreken van eenzaamheid. En van opvoedingsondersteuning tot rouwverwerking. De activiteiten van Humanitas zijn verdeeld over zes thema's: Eenzaamheid, Opvoeden, Opgroeien, Detentie, Thuisadministratie, Verlies.

Intermetzo


Intermetzo (Zonnehuizen en LSG-Rentray)) werkt samen met kinderen en jongeren die meervoudige, complexe problemen hebben aan hun toekomstperspectief. Intermetzo geeft kinderen en jongeren, hun ouders, familie, school, het sociale netwerk en collega-organisaties integrale professionele steun én expertise.

44


Instelling Karakter

Zorggebied Gelderland

Kenmerken Karakter is een gespecialiseerd ziekenhuis voor kinderen jeugdpsychiatrie, met locaties verspreid over Gelderland en Overijssel. Karakter biedt kwalitatief hoogwaardige diagnostiek en behandeling aan kinderen en jongeren met ernstige, vaak meervoudige psychiatrische problemen. Er zijn meerdere locaties.

Kentalis

Landelijk

Kentalis biedt diagnostiek, zorg en onderwijs voor mensen met beperkingen in horen en communiceren doordat ze doofblind, doof of slechthorend zijn. Of omdat ze communicatieproblemen hebben door een taalontwikkelingsstoornis of autisme met problemen in spraak en taal. Sommige van deze mensen hebben ook nog een verstandelijke beperking of motorische of psychiatrische problemen.

Kleur Kinder- en Jeugdzorg

Nijmegen e.o.

Samen met hun ouders, ondersteunt Kleur Kinder- en Jeugdzorg kinderen en jongeren met een ontwikkelingsbeperking. Tegelijkertijd ondersteunen we ouders en het sociaal netwerk bij de opvoeding. In de dienstverlening richt Kleur zich voornamelijk op kinderen en jeugdigen met een ontwikkelingsbeperking vanaf de geboorte tot hun 18e jaar. Wanneer het vanuit de ondersteuningsvraag nodig is, bieden ze ondersteuning aan jeugdigen tot 20 jaar.

Lichtenvoorde

Achterhoek

De Lichtenvoorde is een zorgaanbieder met als belangrijkste doelstelling het verzorgen en begeleiden van mensen met een (licht verstandelijke, matig of ernstige verstandelijke en/of psychiatrische) beperking, ongeacht geslacht, leeftijd, etnische afkomst of levensovertuiging, als volwaardige burgers in de lokale samenleving. De organisatie is toegelaten tot de zorgfuncties LVB, VG, GGZ en LG.

Lijn5


Lijn5 brengt kinderen, jongeren en jongvolwassenen met en zonder licht verstandelijke beperking die hulp nodig hebben een halte verder in hun leven. Lijn5 biedt zorg en behandeling bij gedragsproblemen of bij problemen in de sociale ontwikkeling. Lijn5 is een landelijke organisatie, werkzaam in de provincies Noord-Holland, Utrecht en Gelderland. De instelling heeft expertise in jeugdzorg, zowel voor licht verstandelijk gehandicapte (LVG) kinderen en jongeren als voor alle anderen.

Lojal

Achterhoek

Lojal is een jonge organisatie, die inmiddels zo'n vijf jaar actief is in het begeleiden van jongeren, jong volwassenen. In Lojal hebben een aantal mensen hun krachten gebundeld vanuit verschillende invalshoeken. Lojal is met name gespecialiseerd in jong volwassenen met een licht verstandelijke handicap en moeilijk verstaanbaar gedrag en psychiatrische aandoeningen die geen behandeling meer vragen maar wel langdurige begeleiding. De hoofdtaak is gericht op het adviseren, begeleiding en bemiddeling in de nodige zorg. Er is een werkplek in de “groene sector” voor mensen die zorg nodig hebben en zijn er concrete plannen tot het starten van aanverwante werkplekken. Verder zijn er “beschermde” woonsituaties beschikbaar in verschillende plaatsen in de Achterhoek.



45

Instelling MEE Gelderse Poort/OostGelderland/ Veluwe


Kenmerken MEE ondersteunt mensen met een beperking met vragen over opvoeding & ontwikkeling, leren & werken, samenleven & wonen en regelgeving & geldzaken. Daarnaast zijn zij een samenwerkingspartner, voor alle organisaties die mensen met een beperking van dienst willen zijn. Bijvoorbeeld scholen, gemeenten, UWV, sportverenigingen en woningcorporaties.

NIDOS

Landelijk

Nidos voert als onafhankelijke (gezins-)voogdij instelling, op grond van de wet, de voogdijtaak uit voor Alleenstaande Minderjarige Asielzoekers. Deze taak wordt uitgevoerd door professionals die, met respect voor de eigen culturele achtergrond van de jongere, vanuit betrokkenheid en met specifieke deskundigheid het belang van de individuele jongere centraal stellen, de regie voeren over zijn ontwikkeling naar zelfstandigheid en ingrijpen wanneer die ontwikkeling op enigerlei wijze dreigt te stagneren.

Passerel, de


De Passerel biedt met 470 medewerkers zorg aan bijna 1000 cliënten binnen de gemeenten Apeldoorn, Epe en Voorst. De Passerel biedt een breed assortiment aan dagbesteding, woon- en werklocaties. Zowel in speciale voorzieningen als op ambulante basis thuis, op de werkplek, in het onderwijs of in reguliere kindercentra.

Philadelphia

Noord Veluwe. Oost Veluwe en Midden IJssel

Philadelphia is een landelijke organisatie met ruim 7.600 medewerkers die in en vanuit circa 700 locaties ondersteuning bieden aan ruim 7.800 cliënten met een verstandelijke beperking. De ondersteuning varieert van enkele uren begeleiding per week tot dagelijkse intensieve zorg, en van logeeropvang tot dagbesteding en begeleide werkvormen.

Pluryn

Arnhem/Nijmegen en West Veluwe

Pluryn ondersteunt jongeren en volwassenen met complexe zorgvragen. Dit doen zij op het gebied van wonen, werken, leren, dagbesteding en vrije tijd. Zij staan open voor iedereen en voor alle complexe zorgvragen. Zij werken vanuit meer dan 140 vestigingen in Gelderland, Noord Limburg en NoordoostBrabant.

Prezzent

Rivierenalnd

Begeleiding, wonen en dagbesteding voor mensen met een verstandelijke beperking in de Betuwe en Bommelerwaard.

Projuventus

Riwis Zorg & Welzijn

46

Pro Juventus is de ‘jeugdlocatie’, naast Aventijn, samen centrum voor kinderen jeugdpsychiatrie in Wezep. Hier begeleiden we kinderen en jongeren met gedragsproblemen. Een team van psychiaters, artsen, orthopedagogen, psychologen, gezinscoaches en jeugdcoaches werkt nauw samen om te komen tot goede diagnostiek, behandeling, begeleiding en ondersteuning. Gelderland

Riwis Zorg & Welzijn biedt hulp en ondersteuning aan mensen met lichamelijke, psychosociale of psychische problemen. Zij werken 24 uur per dag, zeven dagen per week voor jongeren, volwassenen en ouderen. De begeleiding en zorg vindt plaats bij cliënten thuis, in speciale woonvormen en in woonzorgcombinaties.


Instelling ‘s-Heeren Loo Zorggroep


Kenmerken 's Heeren Loo biedt ondersteuning aan mensen van alle leeftijden met een lichte tot ernstige (meervoudige) verstandelijke beperking. De ondersteuning is gevarieerd en op maat. Van enkele uren zorg/begeleiding thuis tot logeeropvang of intensieve 24-uurs opvang op woonlocaties. En van dagbesteding tot begeleide werkvormen.

Sa-Net

Achterhoek

Sa-Net biedt hulp aan mensen met een vraag op het gebied van de geestelijke gezondheidszorg. We richten ons voornamelijk op de Jeugdhulpverlening (kinderen en jongeren) en mensen met een beperking. Sa-Net is een netwerkorganisatie, er wordt gewerkt met professionals die ingezet worden op vraag.

chreuderhuizen

Oost Veluwe, Midden IJssel en Arnhem

Bij Schreuderhuizen kunnen mensen met een verstandelijke beperking kleinschalig beschermd of begeleid wonen en/of dagactiviteiten volgen op verschillende kleinschalige locaties (terreinen, huizen en appartementen) in Arnhem en LaagSoeren. Van oudsher begeleiden zij schoolgaande kinderen van zeer moeilijk lerend niveau (met bijkomende gedrags- of persoonlijkheidsproblematiek), maar er wonen en werken mensen van alle leeftijden.

Schutse, de

Rivierenland

De Schutse is een kleine, landelijk opererende, identiteitsgebonden gehandicaptenzorgorganisatie. Het zorgaanbod bij onze stichting bestaat uit wonen, logeren, dagbesteding, vakantiedagopvang en zorgondersteuning.

Siza

Gelderland

Dagelijks zetten medewerkers van Siza hun energie, kennis en kunde in om mensen met een handicap zodanig te ondersteunen dat zij hun leven kunnen organiseren zoals ze zelf willen. Ruim 3500 mensen met een lichamelijke, verstandelijke of meervoudige handicap, Niet Aangeboren Hersenletsel of een aan autisme verwante stoornis maken gebruik van deze ondersteuning. Kinderen, jongeren en volwassenen. De vragen lopen uiteen van ondersteuning thuis, logeren en 24-uurszorg in een huis van Siza. Van begeleiding en behandeling tot werk in de wijk, op leerwerkplekken en coaching en re-integratie. Bij Siza werken zo’n 3000 medewerkers vanuit ruim 150 locaties verspreid over de provincie Gelderland en Midden-Brabant.

Syndion

Rivierenland

Syndion ondersteunt mensen met een handicap zodat zij, met een goede kwaliteit van leven, gelijkwaardig burger kunnen zijn. Voor de een ligt de nadruk meer op verzorging, voor de ander meer op meedoen in de samenleving en erbij horen. Syndion werkt in de Drechtsteden, de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden, het Land van Heusden en Altena, de Betuwe en Bommelerwaard en het Land van Maas en Waal.

Trajectum

Rivierenland

Trajectum heeft ongeveer 1600 medewerkers en biedt toonaangevende behandeling en begeleiding aan mensen met een lichte verstandelijke beperking. Een gedeelte van de cliënten heeft een forensische achtergrond. De locaties bevinden zich in het noorden en oosten van het land. De cliënten komen echter uit alle windstreken. Trajectum biedt iedere cliënt een op maat gesneden behandelings- en/of begeleidings – en/of activiteitenplan.



47

Instelling

Zorggebied

Kenmerken Dit organiseert Trajectum in een keten van hulpverleningsvormen. Binnen de eigen keten van Trajectum, of bij ketenpartners. Het zorgaanbod dat Trajectum biedt is zeer divers en omvat behandeling, verblijf, ambulante begeleiding, poliklinische behandeling, bemoeizorg en werk en activiteiten.

Zonnehuizen (Intermetzo)


Zonnehuizen helpt kinderen en jeugdigen van 4 tot 21 jaar zich te ontwikkelen tot volwaardige, gezonde personen. Antroposofie is daarbij een inspiratiebron. Zonnehuizen biedt diverse vormen van zorg en behandeling aan; ondersteunende begeleiding en thuishulp, advies en (kortdurende) behandeling, dagbehandelingen, logeerhuizen, verblijfsmogelijkheden zoals gezinswoonvormen (bij medewerkers thuis) of in een behandelboerderij. Zonnehuizen biedt ook speciaal onderwijs aan kinderen en jeugdigen van 4 tot 20 jaar.

Zozijn

Achterhoek

Zozijn biedt diensten aan kinderen en jeugdigen met ontwikkelingsproblemen, volwassenen met een verstandelijke beperking en volwassenen, kinderen en jeugdigen met niet aangeboren hersenletsel (NAH). Deze diensten variëren van weinig begeleiding tot juist veel ondersteuning. Ook zijn ouders, familieleden en andere betrokkenen soms onderdeel van de begeleiding.

48


Bijlage 3 Overzicht Zorgzwaartepakketten die naar de gemeenten overkomen

ZZP 1 LVG Wonen met enige behandeling en begeleiding De cliënt verblijft gedurende een afgebakende periode in een omgeving waar huisvesting, huishoudelijke ondersteuning en begeleiding met een behandelend karakter wordt geboden. Er is sprake van een duidelijk omschreven behandelklimaat. De cliënt wordt behandeld aan de hand van een voor de cliënt vastgesteld behandelplan. De cliënt wordt voorbereid op een zo zelfstandig mogelijk leven/ wonen. Door de instelling wordt contact onderhouden met de ouders/thuissituatie, de school van het kind en verder met bijvoorbeeld de gezinsvoogd, maatschappelijk werk en eventueel andere externe betrokkenen. Problematiek Wat betreft sociale redzaamheid hebben de cliënten behoefte aan toezicht en stimulatie. Ten aanzien van complexe taken en op het gebied van besluitnemings- en oplossingsvaardigheden hebben cliënten hulp nodig. Ten aanzien van het psychosociaal/cognitief functioneren hebben cliënten af en toe hulp, toezicht of sturing nodig. Op het gebied van geheugen en denken, concentratie en psychosociaal welbevinden kan vaker hulp, toezicht of sturing nodig zijn. De cliënt kan ADL zelf uitvoeren, er is hooguit toezicht en stimulatie noodzakelijk. Ten aanzien van mobiliteit is doorgaans geen sprake van beperkingen. Er is doorgaans geen sprake van verpleging. Er is sprake van gedragsproblematiek. De cliënt is in een fase gekomen waarin de gedragsproblematiek hanteerbaar is geworden. Ten aanzien van de gedragsproblematiek is enige sturing, regulering en toezicht nodig. Dit is met name aan de orde op het gebied van manipulatief gedrag en reactief gedrag met betrekking tot interactie. Er kan sprake zijn van psychiatrische problematiek. Aard begeleiding De aard van het begeleidingsdoel is gericht op het reguleren van de gedragsproblematiek, op ontwikkeling en waar mogelijk op vermaatschappelijking. Het profiel is doorgaans van toepassing voor cliënten in de laatste fase van de behandeling. De cliënt heeft een structurele zorgbehoefte, op zowel geplande als niet geplande tijden. Daarbij is de cliënt cognitief in staat ‘even te wachten’ op de zorg zonder dat er direct problemen ontstaan. De zorgverlening is voortdurend in de nabijheid te leveren. Cliëntprofiel De dominante grondslag voor dit cliëntprofiel is meestal een verstandelijke handicap (functiestoornis) met de verbijzondering dat integrale behandeling noodzakelijk is.

SPECTRUM, partner met elan | Jeugd (L)VB in transitie

49

ZZP 2 LVG Wonen met behandeling en begeleiding De cliënt verblijft gedurende een afgebakende periode in een omgeving waar huisvesting, huishoudelijke ondersteuning en begeleiding met een behandelend karakter wordt geboden. Er is sprake van een duidelijk omschreven behandelklimaat, dat zich uit kan strekken tot alle leefklimaten. De cliënt wordt behandeld aan de hand van een voor de cliënt vastgesteld behandelplan dat zich richt op het leren van sociale vaardigheden, het aanleren van praktische vaardigheden, het verbeteren van de vrijetijdsbesteding, het ontwikkelen en aanleren van emotionele vaardigheden, versterken van motorische ontwikkeling, versterking van autonomie, verbetering van het sociale netwerk en seksuele opvoeding. Tevens spelen bij kinderen in de behandeling diverse opvoedingsaspecten een rol. Door de instelling wordt regelmatig contact onderhouden met de ouders/ thuissituatie, de school van het kind en verder met bijvoorbeeld de gezinsvoogd, maatschappelijk werk en eventueel andere externe betrokkenen. Problematiek Op het gebied van sociale redzaamheid hebben de cliënten vaak hulp en soms overname nodig, zij kunnen taken vaak niet zelf uitvoeren. Het gaat dan met name om het uitvoeren van complexere taken, het regelen van de dagelijkse routine en taken die besluitnemings- en oplossingsvaardigheden vereisen. Ten aanzien van het psychosociaal/cognitief functioneren hebben cliënten af en toe tot vaak hulp, toezicht of sturing nodig. De ADL kan de cliënt in principe zelf uitvoeren, maar er is wel regelmatig behoefte aan toezicht en stimulatie, met name bij de kleine verzorgingstaken, de persoonlijke zorg voor tanden, haren, nagels, huid en bij het wassen, eten en drinken. Ten aanzien van mobiliteit is er doorgaans geen sprake van beperkingen. Er is doorgaans geen sprake van verpleging. Er is sprake van gedragsproblematiek. De cliënt heeft hierbij veel sturing, regulering en toezicht nodig. Er is met name sprake van verbaal agressief gedrag, manipulatief gedrag, ongecontroleerd, ontremd gedrag en reactief gedrag met betrekking tot interactie. Bijkomende psychiatrische problematiek komt regelmatig voor. Aard begeleiding De aard van het begeleidingsdoel is gericht op het reguleren van de gedragsproblematiek, op ontwikkeling en waar mogelijk op vermaatschappelijking. De cliënt heeft een structurele zorgbehoefte, op zowel geplande als niet geplande tijden. De zorgverlening is voortdurend in de nabijheid te leveren. Cliëntprofiel De dominante grondslag voor dit cliëntprofiel is meestal een verstandelijke handicap (functiestoornis) met de verbijzondering dat integrale behandeling noodzakelijk is.

50


| SPECTRUM, partner met elan

ZZP 3 LVG Wonen met intensieve behandeling en begeleiding De cliënt verblijft gedurende een afgebakende periode in een omgeving waar huisvesting, huishoudelijke ondersteuning en begeleiding met een behandelend karakter wordt geboden. Er is sprake van een duidelijk omschreven behandelklimaat, dat zich uitstrekt tot alle leefsferen. De cliënt wordt behandeld aan de hand van een voor de cliënt vastgesteld behandelplan dat zich richt op het leren van sociale vaardigheden, het aanleren van praktische vaardigheden, het verbeteren van vrijetijdsbesteding, het ontwikkelen en aanleren van emotionele vaardigheden, versterken van motorische ontwikkeling, versterking van autonomie, verbetering van het sociale netwerk en seksuele opvoeding. In verband met specifieke problematiek is verblijf binnen een kleine overzichtelijke groep en intensieve betrokkenheid vereist. Door de instelling wordt regelmatig contact onderhouden met de ouders/ thuissituatie, de school van het kind en verder met bijvoorbeeld de gezinsvoogd, maatschappelijk werk en eventueel andere externe betrokkenen.

Problematiek Op het gebied van sociale redzaamheid hebben de cliënten veel hulp nodig. Zij kunnen taken vaak met veel moeite zelf uitvoeren en hebben daarbij veel hulp of zelfs overname nodig. Ook ten aanzien van het psychosociaal/cognitief functioneren hebben de cliënten vaak hulp, toezicht of sturing nodig. De ADL kan de cliënt in principe zelf uitvoeren, maar ten aanzien van vrijwel alle aspecten is veel toezicht en stimulatie nodig. Ten aanzien van mobiliteit is er doorgaans geen sprake van beperkingen. Er is doorgaans geen sprake van verpleging. Er is sprake van ernstige gedragsproblematiek. De cliënt heeft continu sturing, regulering, behandeling, ondersteuning en toezicht nodig. Er is met name sprake van verbaal agressief gedrag, manipulatief gedrag, ongecontroleerd, ontremd gedrag, reactief gedrag met betrekking tot interactie, zelfverwondend of zelfbeschadigend gedrag, angsten en psychosomatiek. Bijkomende psychiatrische problematiek komt regelmatig voor. Aard begeleiding De aard van het begeleidingsdoel is gericht op het reguleren van de gedragsproblematiek, op ontwikkeling en waar mogelijk op vermaatschappelijking. De cliënt heeft een structurele zorgbehoefte, op zowel geplande als niet geplande tijden. De zorgverlening is voortdurend in de nabijheid of 24 uur per dag direct te leveren. Cliëntprofiel De dominante grondslag voor dit cliëntprofiel is meestal een verstandelijke handicap (functiestoornis) met de verbijzondering dat integrale behandeling noodzakelijk is.


51

ZZP 4 LVG Wonen met zeer intensieve behandeling en begeleiding De cliënt verblijft gedurende een afgebakende periode in een omgeving waar alle leefsferen, te weten het wonen, school en/of dagbesteding en de vrije tijd op elkaar zijn afgestemd en waar vanuit de voorziening ondersteuning in de andere leefsferen plaatsvindt. Tevens wordt huishoudelijke ondersteuning geboden. Er is sprake van een duidelijk omschreven behandelklimaat, waarin permanente beveiliging mogelijk is en de bewegingsruimte enige tijd beperkt kan worden. De cliënt wordt behandeld aan de hand van een voor de cliënt vastgesteld behandelplan dat zich richt op het leren van sociale vaardigheden, het aanleren van praktische vaardigheden, het verbeteren van de vrijetijdsbesteding, het ontwikkelen en aanleren van emotionele vaardigheden, versterken van motorische ontwikkeling, versterking van autonomie, verbetering van het sociale netwerk en seksuele opvoeding. In verband met specifieke problematiek is verblijf binnen een kleine overzichtelijke groep en intensieve betrokkenheid vereist. Door de instelling wordt regelmatig contact onderhouden met de ouders/thuissituatie en verder met bijvoorbeeld de gezinsvoogd, maatschappelijk werk en eventueel andere externe betrokkenen. Problematiek Wat betreft de sociale redzaamheid is veelal hulp nodig. Met name bij het aangaan van sociale relaties, deelname aan het maatschappelijk leven, het regelen van de dagelijkse routine en het uitvoeren van complexere taken is vaak continu hulp of overname nodig. Ten aanzien van het psychosociaal/cognitief functioneren hebben de cliënten vaak hulp, toezicht of sturing nodig. Bij het uitvoeren van ADL heeft de cliënt continu toezicht en stimulatie nodig en soms (gedeeltelijke) overname, vooral bij de kleine verzorgingstaken en het wassen. Tevens is toezicht nodig met betrekking tot het voldoende en gezond eten en drinken. Ten aanzien van mobiliteit zijn er doorgaans geen beperkingen. Er is doorgaans geen sprake van verpleging. Er is sprake van zeer ernstige gedragsproblematiek. De cliënt heeft continu sturing, regulering, behandeling, ondersteuning en toezicht nodig. Er is met name sprake van verbaal agressief gedrag, destructief gedrag, manipulatief gedrag, ongecontroleerd, ontremd gedrag, reactief gedrag met betrekking tot interactie en zelfverwondend of zelfbeschadigend gedrag. Ook grensoverschrijdend seksueel gedrag kan voorkomen. De cliënt heeft een sterke neiging zich aan begeleiding te onttrekken en/of een gevaar voor zichzelf of de omgeving te vormen. Bijkomende psychiatrische problematiek komt regelmatig voor. Aard begeleiding De aard van het begeleidingdoel is gericht op het reguleren van de gedragsproblematiek, op ontwikkeling en waar mogelijk op vermaatschappelijking. De cliënt heeft een structurele zorgbehoefte, op zowel geplande als niet geplande tijden. De zorgverlening is 24 uur per dag direct te leveren. Cliëntprofiel De dominante grondslag voor dit cliëntprofiel is meestal een verstandelijke handicap (functiestoornis) met de verbijzondering dat integrale behandeling noodzakelijk is.

52



ZZP 5 LVG Besloten wonen met zeer intensieve behandeling en begeleiding De cliënt verblijft gedurende een afgebakende periode in een besloten omgeving, waar alle leefsferen, te weten het wonen, school en/of dagbesteding en de vrije tijd op elkaar zijn afgestemd en waar vanuit de voorziening ondersteuning in de andere leefsferen plaatsvindt. Er is sprake van een duidelijk omschreven behandelklimaat, waarin permanente beveiliging aanwezig is. De cliënt wordt behandeld aan de hand van een voor de cliënt vastgesteld behandelplan dat zich richt op het leren van sociale vaardigheden, het aanleren van praktische vaardigheden, het verbeteren van de vrijetijdsbesteding, het ontwikkelen en aanleren van emotionele vaardigheden, versterken van motorische ontwikkeling, versterking van autonomie, verbetering van het sociale netwerk en seksuele opvoeding. In verband met specifieke problematiek is verblijf binnen een kleine overzichtelijke groep en intensieve betrokkenheid vereist in een besloten omgeving. Een fysiek beschermende omgeving is mede noodzakelijk door voortdurend dreigende conflicten met de omgeving. Door de instelling wordt regelmatig contact onderhouden met de ouders/thuissituatie en verder met bijvoorbeeld de gezinsvoogd, maatschappelijk werk en eventueel andere externe betrokkenen. Problematiek Met betrekking tot sociale redzaamheid hebben cliënten vrijwel altijd hulp of overname nodig is. Ten aanzien van het psychosociaal/cognitief functioneren hebben de cliënten vaak hulp, toezicht of sturing nodig. Bij het uitvoeren van ADL heeft de cliënt continu toezicht en stimulatie nodig en soms hulp, vooral bij de kleine verzorgingstaken en het wassen. Tevens is toezicht nodig met betrekking tot het voldoende en gezond eten en drinken. Ten aanzien van mobiliteit zijn doorgaans geen beperkingen. Bij het verplaatsen buitenshuis en op het gebied van oriëntatie, kan wel toezicht en stimulatie nodig zijn. Er is doorgaans geen sprake van verpleging. Er is sprake van zeer ernstige gedragsproblematiek. Er is met name sprake van verbaal agressief gedrag, destructief gedrag, manipulatief gedrag, ongecontroleerd, ontremd gedrag, reactief gedrag met betrekking tot interactie. Ook grensoverschrijdend seksueel gedrag kan voorkomen. De cliënt heeft continu sturing, regulering, behandeling, ondersteuning en toezicht nodig. Bijkomende psychiatrische problematiek komt regelmatig voor. Aard begeleiding De aard van het begeleidingsdoel is gericht op het reguleren van de gedragsproblematiek, op ontwikkeling en waar mogelijk op vermaatschappelijking. De cliënt heeft een structurele zorgbehoefte, op zowel geplande als niet geplande tijden. De zorgverlening is 24 uur per dag direct te leveren. De mate van toezicht is zeer intensief. De deur van de verblijfsruimte is gesloten. Verblijf buiten de besloten verblijfsruimte is beperkt en als dit plaatsvindt, gaat de cliënt niet zonder direct toezicht naar buiten. Cliëntprofiel De dominante grondslag voor dit cliëntprofiel is meestal een verstandelijke handicap (functiestoornis) met de verbijzondering dat integrale behandeling noodzakelijk is.


53

ZZP 1 VG Wonen met enige begeleiding Deze cliëntgroep functioneert sociaal redelijk zelfstandig. De cliënten zijn zich bewust van de verstandelijke handicap en van de gevolgen daarvan voor het sociaal functioneren. Cliënten kunnen ondersteuning soms moeilijk accepteren. Problematiek De cliënten hebben ten aanzien van hun sociale redzaamheid beperkte begeleiding nodig. Dit betreft met name toezicht en stimulatie bij het aangaan van sociale relaties en contacten en deelname aan het maatschappelijk leven. Met betrekking tot besluitnemings- en oplossingsvaardigheden en (schriftelijke) communicatie is naast toezicht en stimulatie soms hulp nodig. Bij het uitvoeren van complexere taken hebben cliënten veelal hulp nodig. De cliënten hebben ten aanzien van de psychosociale/cognitieve functies af en toe hulp, toezicht of sturing nodig. Dit betreft met name het geheugen en denken, concentratie en het psychosociaal welbevinden. Cliënten hebben in het algemeen geen hulp nodig bij ADL. Ten aanzien van kleine verzorgingstaken en het wassen kan toezicht of stimulatie nodig zijn. Ten aanzien van mobiliteit is doorgaans geen hulp nodig. Bij deze cliënten is meestal geen sprake van verpleging. Bij deze cliënten is meestal geen sprake van gedragsproblematiek. Bij deze cliënten is meestal geen sprake van psychiatrische problematiek. Aard begeleiding De aard van het begeleidingsdoel is gericht op stabilisatie of ontwikkeling. Dit richt zich met name op vermaatschappelijking. De zorgverlening is op afspraak en direct oproepbaar of voortdurend in de nabijheid te leveren. Cliëntprofiel De dominante grondslag voor dit cliëntprofiel is meestal een verstandelijke handicap (functiestoornis).

ZZP 2 VG Wonen met begeleiding Deze cliëntgroep functioneert sociaal beperkt zelfstandig. Cliënten zijn zich onvoldoende bewust van de verstandelijke handicap waardoor er op sociaalemotioneel gebied problemen kunnen ontstaan. In de vaste vertrouwde omgeving kan de cliënt zich oriënteren. Een belangrijk doel van de begeleiding is het bieden van een veilige en vertrouwde leef- en werkwoonomgeving en/of het trainen naar wonen met enige begeleiding. Problematiek Ten aanzien van de sociale redzaamheid van cliënten is zowel toezicht of stimulatie nodig als concrete hulp. Hulp is met name nodig met betrekking tot lezen, schrijven en rekenen, de regievoering over het dagelijks leven (dagelijkse routine), het nemen van besluiten, het zoeken van oplossingen en het communiceren met anderen. Daarnaast hebben cliënten vaak moeite met het zelfstandig contacten maken met anderen, deelnemen aan clubs en vrijetijdsbesteding buitenshuis en het naar algemene voorzieningen gaan. Op dit gebied hebben cliënten hulp nodig. Met betrekking tot de psychosociale/cognitieve functies hebben cliënten af en toe hulp, toezicht en sturing nodig. Met name waar het gaat om geheugen en denken en het psychosociaal welbevinden. Ten aanzien van ADL hebben de cliënten in het algemeen geen hulp nodig. Alleen met betrekking tot het verrichten van de kleine

54



verzorgingstaken, de persoonlijke zorg voor tanden, haren, nagels, huid en bij het wassen kan sprake zijn van toezicht of stimulatie. Ten aanzien van mobiliteit hebben de cliënten doorgaans geen hulp nodig. Bij deze cliënten is doorgaans geen sprake van verpleging. Bij deze cliënten is niet of in geringe mate sprake van gedragsproblematiek en psychiatrische problematiek. Aard begeleiding De aard van het begeleidingsdoel is gericht op stabilisatie of ontwikkeling. Dit uit zich bijvoorbeeld (waar mogelijk) in vermaatschappelijking. De zorgverlening is voortdurend in de nabijheid te leveren. Cliëntprofiel De dominante grondslag voor dit cliëntprofiel is meestal een verstandelijke handicap (functiestoornis).

ZZP 3 VG Wonen met begeleiding en verzorging Deze cliëntgroep functioneert sociaal beperkt zelfstandig. De cliënten wordt een veilige en vertrouwde leef- en werkwoonomgeving geboden. Het tijdsbesef is beperkt. De ondersteuning is gericht op het stimuleren van de zelfredzaamheid bij het uitvoeren van taken en op regievoering over het eigen leven. Aard problematiek Ten aanzien van sociale redzaamheid hebben de cliënten in het algemeen hulp nodig. Op het gebied van schriftelijke communicatie en besluitnemings- en oplossingsvaardigheden is soms ook overname nodig. Bij het uitvoeren van complexere taken is vrijwel altijd overname nodig. Met betrekking tot de psychosociale/cognitieve functies hebben de cliënten af en toe of vaak hulp, toezicht of sturing nodig. De oriëntatie met betrekking tot ruimte en personen is gelegen in de voor de cliënt bekende omgeving en personen. Met name ten aanzien van concentratie, geheugen en denken, en ten aanzien van het psychosociaal welbevinden is vaak hulp nodig. Met betrekking tot ADL hebben cliënten regelmatig behoefte aan toezicht en stimulatie. Bij de kleine verzorgingstaken, de persoonlijke zorg voor tanden, haren, nagels, huid en bij het wassen kan soms behoefte zijn aan enige hulp. Ten aanzien van mobiliteit is doorgaans geen hulp nodig. In de vaste vertrouwde omgeving kan de cliënt zich oriënteren. Er kan wel behoefte zijn aan toezicht of stimulatie bij het verplaatsen buitenshuis. Bij deze cliënten is doorgaans geen sprake van verpleging. Bij deze cliënten is niet of in geringe mate sprake van gedragsproblematiek en psychiatrische problematiek. Aard begeleiding De aard van het begeleidingsdoel is doorgaans gericht op stabilisatie of ontwikkeling. Dit uit zich in begeleiding gericht op opvoeding en het zo mogelijk deelnemen aan het maatschappelijk leven. De zorgverlening is voortdurend in de nabijheid te leveren. Cliëntprofiel De dominante grondslag voor dit cliëntprofiel is meestal een verstandelijke handicap (functiestoornis).


55

Bijlage 4. Indicatieproces CIZ Het CIZ indiceert of toetst de aanspraak op AWBZ zorg en stelt het recht op zorg vast. Zij doet dit onder andere voor de zorgvraag van licht verstandelijk gehandicapten.

56



Bijlage 5. Toelichting werkwijze Zozijn, ’s Heeren Loo, Pluryn, Driestroom

Zozijn Zozijn biedt diensten aan kinderen en jeugdigen met ontwikkelingsproblemen, volwassenen met een verstandelijke beperking en volwassenen, kinderen en jeugdigen met niet aangeboren hersenletsel (NAH). Deze diensten variëren van weinig begeleiding tot juist veel ondersteuning. Ook zijn ouders, familieleden en andere betrokkenen soms onderdeel van de begeleiding. Hoe kom je er? Zozijn biedt ondersteuning aan ouders die vragen hebben over een mogelijke ontwikkelingsachterstand van hun kind. Ouders komen dan in eerste instantie terecht bij het Observatie- en Adviescentrum (O&AC) voor jongeren van 0 – 18 jaar. Hier krijgen zij advies voor de verdere begeleiding van hun kind. De aanmelding bij Zozijn gebeurt na overleg met een kinder- of jeugdarts, de peuterspeelzaal, het kinderdagverblijf of de school. De O&AC’s van Zozijn bevinden zich in Doetinchem, Zevenaar en Zutphen. Hoe ziet een traject eruit? De ondersteuning van Zozijn kan de op de volgende manieren plaatsvinden: • Ambulante ondersteuning Ambulante ondersteuning kan op verschillende plaatsen geboden worden: thuis, op het kinderdagverblijf, de peuterspeelzaal of op school. Het voordeel hiervan is dat het kind in de eigen thuissituatie of omgeving kan opgroeien. •

Opvang en ontwikkeling Als kinderen nog niet naar school gaan kunnen ze door de week terecht bij Zozijn. Afhankelijk van de vraag kan een kind een of meerdere dagen(delen) worden opgevangen. Er zijn gespecialiseerde kindercentra.

•

Behandeling Voor behandeling kan gebruikt gemaakt worden van verschillende disciplines; een gedragswetenschapper, een fysiotherapeut, een ergotherapeut, een logopedist, etc. Vooral de vroegbehandeling kan verdere problemen voorkomen. In kinderexpertisecentrum De Trein werkt Zozijn samen met RMC Groot Klimmendaal en Koninklijke Kentalis (voor doven).

•

Logeren Zozijn heeft logeerhuizen en logeergroepen die gespecialiseerd zijn in de opvang van kinderen met specifieke ontwikkelingsproblemen. Ook kan er gezocht worden naar een logeergezin.

•

Wonen Voor kinderen die niet thuis kunnen wonen biedt Zozijn een veilige woonomgeving. o Wonen in een gezinshuis


57

o

o

o

o

In een gezinshuis woont een kind of een volwassene bij gezinshuisouders in huis. Begeleid wonen in een appartement Wonen in een eigen appartement met extra hulp van een deskundige medewerker van Zozijn. De medewerker komt regelmatig langs. Begeleid wonen met anderen Bij begeleid wonen met anderen heeft een jongere een eigen kamer. Maar zij wonen met anderen in hetzelfde huis. Zij ontmoeten medebewoners iedere dag in de gemeenschappelijke woonkamer of de keuken. En er is 24 uur per dag begeleiding aanwezig Beschermd wonen Beschermd wonen is een woonvorm voor jongeren met een ernstige verstandelijke of meervoudige beperking. Er is dan en nacht intensieve begeleiding en zorg aanwezig. Wonen in een trainingshuis Hier krijgen jongeren intensieve training en ondersteuning op het gebied van wonen, werken en vrije tijd.

•

Dagbesteding en werken Zozijn biedt dagbesteding en werk in alle soorten en maten. Dit kan zijn in een supermarkt, lunchroom of een restaurant. Ook kan er in de natuur gewerkt worden of in het groen. Computer en kantoorwerk is ook één van de mogelijkheden. Evenals het leren van monteren en verpakken.

•

Begeleiding in eigen omgeving Begeleiding bij het meedoen in de samenleving, bijvoorbeeld bij boodschappen doen of zelf reizen. Maar ook hulp bij zaken die jongeren lastig vinden, zoals het bijhouden van de administratie. Gezinsondersteuning is ook een mogelijkheid als ouders zelf moeite hebben met de opvoeding omdat zij ook met een beperking te maken hebben. Tot slot kan de begeleiding zich ook richten op de extra ondersteuning op een peuterspeelzaal, kinderdagverblijf of op school.

•

Vrije tijd Zozijn kan ondersteuning bieden bij het naar een sportvereniging gaan of een andere hobby. Ook kunnen jongeren gebruik maken van gespecialiseerde buitenschoolse begeleiding, ook tijdens vakanties.

's Heeren Loo 's Heeren Loo biedt ondersteuning aan mensen van alle leeftijden met een lichte tot ernstige (meervoudige) verstandelijke beperking. De ondersteuning is gevarieerd en op maat. Van enkele uren zorg/begeleiding thuis tot logeeropvang of intensieve 24-uurs opvang op woonlocaties. En van dagbesteding tot begeleide werkvormen. Hoe kom je er? Wanneer ouders zich zorgen maken over de ontwikkeling van hun kind kunnen zij in samenspraak met de huisarts, consultatiebureau, kinderarts, peuterspeelzaal, kinderdagverblijf of school ondersteuning krijgen van 's Heeren Loo. Dit kan bestaan uit het aanleren van vaardigheden en nieuw gedrag. Ook komen veel cliënten binnen via 58



respijtzorg. De zorg voor een kind thuis wordt zwaarder, waardoor het kind naar de opvang gaat om ouders te ontlasten. Kinderen komen dan via bijvoorbeeld gespecialiseerde buitenschoolse opvang, logeeropvang of vakantieopvang bij ambulante zorg in het gezin of deeltijd wonen terecht. De draagkracht van ouders is vaak heel bepalend. Jongeren met een licht verstandelijke beperking komen vaak uit gezinnen waarin de draagkracht van ouders laag is doordat zij zelf ook met problemen kampen. Verwijzers voor (L)VB-jeugd zijn vaak de William Schrikker groep en Bureau Jeugdzorg. Hoe ziet een traject eruit? Afhankelijk van het soort probleemgedrag biedt 's Heeren Loo de volgende diensten: • Reguliere Orthopedagogische behandeling (indicatie via CIZ) Kinderen met een lichte verstandelijke beperking en gedragsproblemen kunnen soms tijdelijk niet meer thuis wonen. Ze hebben bijvoorbeeld ernstige sociale of emotionele problemen of vertonen risicovol gedrag. Voor korte of langere tijd kunnen ze terecht in een orthopedagogisch behandelcentrum. Waar: Groot Emaus in Ermelo en Borculo. • Behandeling en onderzoek (indicatie via CIZ) Voor medische of specialistische vragen kunnen ouders terecht bij het Expertisecentrum Advisium van 's Heeren Loo. Advisium kent de volgende diensten: o Centrum voor diagnostiek en behandeling Soms hebben kinderen met een verstandelijke beperking ook andere beperkingen waardoor ze speciale ondersteuning nodig hebben o Medische diensten Voor onderzoek en behandeling van kinderen met een verstandelijke beperking is specialistische kennis nodig en ouders kunnen hier terecht met hun vragen aan artsen verstandelijk gehandicapten (AVG), tandartsen, mondhygiënisten en podotherapeuten. o Paramedische diensten Kinderen met een verstandelijke beperking hebben vaak te maken met beperkingen op het gebied van bewegen, lopen, eten, drinken en communicatie. Binnen 's Heeren Loo werken fysiotherapeuten, ergotherapeuten, logopedisten, diëtisten, orthopedische schoenmakers en instrumentenmakers die daarbij kunnen helpen o Therapieën Soms hebben kinderen psychische problemen of belemmeringen waardoor het thuis of op school niet goed met ze gaat. Door therapie kunnen kinderen leren omgaan met hun probleem. • Hulp en ondersteuning thuis (indicatie via CIZ) De meeste kinderen en jongeren voelen zich thuis het meest op hun gemak. Omdat de zorg en de opvoeding soms zwaar kan tellen biedt 's Heeren Loo ook thuis ondersteuning. Dit kan bestaan uit ondersteuning bij de zorg of opvoedingsondersteuning. De ondersteuning kan gericht zijn op een of meer kinderen, of op het hele gezin. • Leren en opvang (indicatie via CIZ) 's Heeren Loo kan ondersteunen in het vinden van de juiste scholing. Daarnaast kent 's Heeren Loo de volgende diensten: o Vakopleidingen


59

Jongeren kunnen bij 's Heeren Loo een vakopleiding volgen. Bijvoorbeeld een opleiding om te gaan werken in een café of winkel of de opleiding voor heftruckchauffeur. De opleidingen en cursussen worden vaak georganiseerd samen met een regionaal opleidingscentrum of een ander opleidingsinstituut. o Vaardigheidstrainingen Met een vaardigheidstraining kunnen kinderen en jongeren met een verstandelijke beperking zich ontwikkelen richting een zelfstandiger leven. Denk aan een sociale vaardigheidstraining, een weerbaarheidtraining, een training omgaan met de computer of een training lezen en schrijven. De vaardigheidstrainingen worden binnen 's Heeren Loo gegeven. Samenwerking met scholen 's Heeren Loo werkt intensief samen met een aantal scholen in het speciaal onderwijs. Voor jongeren die niet in het speciaal onderwijs terecht kunnen heeft 's Heeren Loo in Ermelo (Groot Emaus) een school voor voortgezet onderwijs (voor ZMLK, VSO-ZMOK). o Naschoolse en buitenschoolse opvang Kinderen tot 23 jaar kunnen na school terecht bij de naschoolse opvang. Daarnaast is er ook weekenden vakantieopvang. o Kinderdagverblijven Een kind dat nog niet toe is aan school, kan terecht op een kinderdagverblijf. Ook hier zijn mogelijkheden voor weekenden vakantieopvang. o

•

Werk en dagbesteding (indicatie via CIZ) 's Heeren Loo heeft voor kinderen en jongeren met een verstandelijke beperking vormen van dagbesteding. Ook begeleiden zij jongeren bij de overstap van school naar een passende baan. De mogelijkheden op een rij: o Overstap naar werk Voor veel jongeren is een baan een belangrijk doel. 's Heeren Loo helpt jongeren de overstap te maken van school naar werk. Zelfs een betaalde baan is mogelijk. Jobcoaches van 's Heeren Loo begeleiden jongeren bij het kiezen van passend werk, bij het solliciteren en waar mogelijk ook in de uitvoering van het werk. Een jobcoach kijkt samen met de jongere wat hij wil en waar hij goed in is. o Werken bij een dagbestedinglocatie Jongeren met een verstandelijke beperking kunnen op veel verschillende manieren aan de slag binnen de dagbestedinglocaties van 's Heeren Loo. Bijvoorbeeld in de keuken of in de bediening van een lunchcafé. Of in een hout- of keramiekwerkgroep. Productiewerk kan ook: inpakken, stickeren, monteren of het verzorgen van grote postzendingen. Alle dagbestedinggroepen maken producten waaraan behoefte is en die in veel gevallen worden verkocht.

• Vrije tijd (indicatie: geen, kosten voor rekening van ouders) 's Heeren Loo zoekt samen met ouders en kinderen naar leuke en passende activiteiten. Bij een gewone sportclub of hobbyvereniging, bij een vereniging met een aangepast programma of bij 's Heeren Loo. o Sportverenigingen en hobbyclubs 's Heeren Loo kan adviseren of bemiddelen bij deelname aan activiteiten bij sportclubs en verenigingen, bijvoorbeeld bij een sport- of hobbyclub.

60



o

Vakantie ‘s-Heerenloo organiseert op verschillende plaatsen in het land vakantiekampen en vakantieactiviteiten. Ook zijn er zijn mogelijkheden voor vakantieopvang en zelfs voor aangepaste kampeervakanties met het hele gezin.

• Wonen en verblijf (indicatie via CIZ) Bij 's Heeren Loo zijn er diverse vormen van wonen en verblijf voor kinderen en jongeren met een verstandelijke beperking. Soms voor korte duur, soms voor lang. Dit kan zijn in een gezin of een groep. o Wonen in een gezinshuis In een gezinshuis wonen kinderen met een licht verstandelijke bespreking in een gezinssituatie. o Logeerhuizen Kinderen en jongeren met een verstandelijke beperking kunnen ook logeren of op vaste dagen in een logeerhuis wonen. Bijvoorbeeld de ene week thuis en de andere week in een logeerhuis of elk weekend naar het logeerhuis. o Wonen in een dorp of wijk Veel jongeren met een verstandelijke beperking willen graag wonen in een gewone woonwijk. Sommige jongeren hebben een woning en krijgen af en toe hulp. Dat wordt ‘zelfstandig wonen met hulp' genoemd. Andere delen een woning of bepaalde voorzieningen, bijvoorbeeld in een groepswoning of een trainingswoning. o Zelfstandig wonen met hulp Hulp thuis is fijn en goed voor jongeren die zelfstandig wonen, maar het niet helemaal alleen kunnen. Een medewerker van 's Heeren Loo kan helpen bij alles zaken, van koken tot het huishouden en van financiële zaken tot sociale contacten. o Wonen in een beschermende omgeving Sommige kinderen en jongeren voelen zich het beste thuis in een beschermde omgeving. Met rust, structuur en de drukte van de maatschappij op een wat grotere afstand. 's Heeren Loo biedt veel woonmogelijkheden. • Extra diensten Soms heeft een cliënt extra hulp nodig. Bijvoorbeeld om zijn kleding te wassen of bij de administratie. Of bij zwemmen, wandelen, paardrijden of op vakantie. Extra diensten zijn onder meer: o Extra begeleiding (bij o.a. recreatie, vakantie en bezoek aan de tandarts of dokter) o Hulp bij aanschaf en onderhoud (o.a. wassen) van kleding o (Speciaal) vervoer bij uitstapjes o Fietsreparatie o Verzekeringen o Ondersteuning bij geldzaken (via Stichting Cliënt Support) Deze kosten worden niet door de zorgverzekeraar vergoed.


61

Pluryn Pluryn ondersteunt jongeren en volwassenen met complexe zorgvragen op het gebied van wonen, werken, leren, dagbesteding en vrije tijd. Pluryn staat open voor iedereen en voor alle complexe zorgvragen. Pluryn werkt vanuit ongeveer 150 vestigingen in Gelderland, Noord Limburg en Noordoost-Brabant. Jongeren met een licht verstandelijke beperking lopen vaak vast in hun ontwikkeling. Pluryn brengt deze ontwikkeling weer op gang met gerichte opvoeding, begeleiding en (intensieve) behandeling. Het doel is altijd dat de jongere weer zelfstandig kan wonen. Bij Pluryn groeien ze daarom in verschillende groepen naar meer zelfstandigheid. Pluryn heeft een landelijke functie als het gaat om de meest complexe/zware doelgroep. Binnen de terreinvoorziening, JP van der Heijden (Oosterbeek), verblijven jongeren met de zwaarste indicaties (voornamelijk (L)VB-ZZP 3 en 4). Deze jongeren hebben de veiligheid van het terrein nodig, daarom wordt ook gewerkt met middelen en maatregelen. Jongeren verblijven hier vaak ook langer. Trajecten buiten het terrein zijn korter, goedkoper en hebben meer kans van slagen. Hoe kom je er? Na overleg met de huisarts of andere verwijzers zoals MEE of het consultatiebureau komen cliënten bij het klantenbureau van Pluryn terecht. Bij dit centrale loket kan iedereen terecht voor het aanvragen van ondersteuning en zorg. Het klantenbureau informeert en adviseert en brengt mensen in contact met de juiste mensen binnen de organisatie. Er zijn veel jongeren die al een heel verleden hebben in de jeugdzorg en dan bij Pluryn terecht komen, het gaat dan om een zwaardere doelgroep. Hoe ziet een traject eruit? Pluryn biedt verschillende vormen van ondersteuning voor (L)VB-jeugd. • Wonen Bij Pluryn zijn veel combinaties mogelijk van wonen, dagbesteding, begeleiding en medische zorg. In overleg met de cliënt wordt gekozen voor een bepaalde woonvorm, wonen blijft maatwerk. o Wonen voor jongeren in leefgroepen (4-23 jaar (L)VB) (in combinatie met onderwijs) Jongeren leven in leefgroepen op terreinlocaties (Oosterbeek en Groesbeek) of huizen in de wijk. Overdag volgen zij onderwijs. Ook krijgen ze opvoedingsondersteuning. o (Besloten) wonen met intensieve behandeling (4-18 jaar) (in combinatie met onderwijs) Pluryn biedt intensieve behandeling en begeleiding in (besloten) leefgroepen in leefgroephuizen aan jongeren met ernstige gedragsproblemen die in de eigen omgeving geen hulp meer kunnen vinden. Deze huizen staan op een terreinlocatie (Voorst, Oosterbeek, Apeldoorn, Gietelo) of in de regio. Het verblijf is tijdelijk. Het kan een opstap zijn naar Training begeleid wonen of Individueel wonen met intensieve begeleiding. Doel is om de gedragsproblemen zo te reguleren dat een minder intensieve vorm van hulpverlening voldoende is. Jongeren leren ook zo zelfstandig mogelijk te worden. o Training begeleid wonen (vanaf 16 jaar) Pluryn zorgt voor een groepswoning ‘in de wijk’ met voor ieder een individueel woonvertrek. Jongeren krijgen training en begeleiding in combinatie met onderwijs, werk of dagbesteding. De cliënten krijgen steun bij het leren van praktische en 62



o

o

o

o

sociale vaardigheden en structurering van het dagelijks leven. Er zijn trainingshuizen in Nijmegen, Wijchen, Tiel, Malden, Renkum en Dieren. Individueel wonen met intensieve begeleiding (IWIB) (18-23 jaar) Jongere wonen zelfstandig in de wijk, soms wel in de buurt van andere jongeren die individueel wonen met intensieve begeleiding. IWIB werkt vanuit kantoren in Arnhem, Nijmegen, Tiel, en Zutphen. Woonondersteuning thuis (Ambulante begeleiding) (vanaf 18 jaar) De woonbegeleider begeleidt de cliënt in de eigen woning of op andere relevante locaties. Het contact varieert van enkele keren per maand tot meerdere keren per week, afhankelijk van de behoefte van de cliënt en de afgegeven indicatie. Wonen in een moeder-kindhuis (14-23 jaar) De jonge moeders wonen met hun kinderen (en eventueel vaders) in een leefgroep in een van de 15 appartementen in de Arnhemse wijk Schuytgraaf of in een eigen woning. Daar krijgen ze 24-uurszorg - of in de eigen woning enkele uren per week en leren ze de vaardigheden om voor zichzelf en hun kind te zorgen. (Besloten) Wonen met intensieve begeleiding en gedragsregulering (vanaf 18 jaar) Kleine leefgroepen (in Beekbergen en Groesbeek) op instellingsniveau en structurerend dagbestedingsaanbod, beide met aan de behoeften van de doelgroep aangepaste huisvestingscondities. De begeleiding en behandeling is gericht op het leren omgaan met de gevolgen van de problematiek en het voorkomen van erger.

• Werk en dagbesteding Voor mensen met een arbeidshandicap zoekt Pluryn een baan via een re-integratietraject, in samenwerking met Jobstap. Begeleiding en coaching op de werkplek vergroten de kans op succes. Wie niet in aanmerking komt voor een betaalde baan, kan vrijwilligerswerk doen bij bedrijven en organisaties (bijvoorbeeld in een verpleeghuis, ziekenhuis, supermarkt of voetbalvereniging). Een begeleider zorgt voor ondersteuning. Wie veel ondersteuning nodig heeft, kan dagbesteding doen in een beschermde omgeving in een van de activeringscentra. Ook dat gebeurt zo dicht mogelijk bij de maatschappij. Vaak in ‘gewone’ woonwijken. • Leren Leren kan bij Pluryn op verschillende niveaus en in verschillende richtingen. Bij enkele vestigingen van Pluryn staan scholen voor speciaal onderwijs (De Bolster, Tarcisiuschool, Hoenderloo College, Werkenrode School en De Radar). Pluryn werkt ook nauw samen met andere scholen. Bij het REA College leren jongeren voor een betaalde baan of ze halen een erkend mbo-diploma bij werkleerbedrijf Werkzin. Jongeren kunnen cursussen volgen bij Pluryn Leert! Je kunt er bijvoorbeeld leren met geld omgaan, koken, internet gebruiken en contact krijgen met andere mensen. De cursussen kunnen soms ook een voorbereiding zijn op een opleiding. • Behandeling Pluryn heeft veel soorten van behandeling in huis. Het kan gaan om medische behandeling, (ggz) behandeling voor gedragsproblemen of leren omgaan met de handicap. Pluryn kan die behandeling ook thuis bieden. o Dagbehandeling voor jongeren met een licht verstandelijke beperking (6-16 jaar) Pluryn zorgt voor gezinsbegeleiding en naschoolse dagbehandeling. Deze dienstverlening is gericht op verbetering van de opvoedingssituatie binnen het gezin.


63

o

o

Behandeling thuis (4-18 jaar) Pluryn onderzoekt de problematiek en stelt een diagnose. De jongere krijgt begeleiding en behandeling in het gezin met als doel de (gedrags)problemen te verminderen en het gezin effectiever om te leren gaan met de problematiek. Ambulante behandeling kan uithuisplaatsing voorkomen of vertragen en duurt ongeveer een half tot maximaal een jaar. Intensieve Orthopedagogische Gezinsbehandeling voor Licht Verstandelijk Gehandicapten IOG-(L)VB (5-18 jaar) IOG-(L)VB wordt ingezet om uithuisplaatsing van jongeren te voorkomen of om de terugkeer naar huis te versnellen van een jongere die op een (leef)groep woont. Voor jongeren die dagbehandeling krijgen, kan IOG-(L)VB tevens voor extra ondersteuning zorgen in de thuissituatie.

• Vrije tijd Vrijetijdsbesteding is vaak onderdeel van een compleet individueel aanbod met wonen, behandeling, dagbesteding en onderwijs. Maar wie niet bij Pluryn verblijft, kan ook gebruik maken van de vrijetijdsbesteding van Pluryn. Jongeren hebben keuze uit een breed (hobby-) activiteitenaanbod, binnen en buiten de eigen hobbycentra, maar het is ook mogelijk om samen op zoek te gaan naar iets in de eigen leefomgeving, eventueel onder begeleiding van een vrijwilliger of maatje. In Cardo Theater op het terrein van Werkenrode in Groesbeek zijn daarnaast regelmatig voorstellingen voor cliënten. • Crisisopvang Pluryn kent crisisopvang op verschillende locaties in Gelderland (Voorst, Oosterbeek, Hoenderloo en Groesbeek). Van een crisis kan sprake zijn als problemen in de thuissituatie zo escaleren, dat de jongere (tijdelijk) niet langer thuis kan wonen. Aanmelding voor crisisopvang gaat via zorgkantoren en verwijzers. • Tijdelijke opvang Tijdelijke huisvesting, begeleiding en verzorging is mogelijk in de weekenden, tijdens vakanties of bij moeilijke situaties. Ter overbrugging van een periode waarin de betrokkene niet in de eigen omgeving kan verblijven of met het oog op zorglastvermindering van ouders, partners of overige gezinsleden. Er zijn logeerhuizen in Mook, Nijmegen en Doetinchem.

De Driestroom Bij Driestroom mag, kan en leert iedereen leven met zijn beperking. Driestroom biedt zorg voor diverse doelgroepen met specifieke problemen. Driestroom gelooft in onbeperkt meedoen. Cliënten doen zoveel mogelijk mee in de maatschappij. Met wonen, met leren en met werken. Begeleiding en ondersteuning zijn dan ook gericht op ontwikkeling. Driestroom heeft ongeveer negentig locaties verspreid over de regio Arnhem, Nijmegen en het land van Maas en Waal. Driestroom werkt voornamelijk extramuraal. Er is geen instellingsterrein. Ook de wat zwaardere doelgroep wordt zoveel mogelijk in de wijk ondersteund (Dwarsweg).

64



Hoe kom je er? Aanmelden bij Driestroom gaat via de eerste lijn. Verwijzers zijn dan vaak MEE, maatschappelijk werk, huisartsen, kinderartsen, de William Schrikker Groep, gezinsvoogden, de peuterspeelzaal en kinderdagverblijven. Het Driestroomloket verzamelt alle gegevens die voor handen zijn. Indicaties en rapporten worden gescreend en de juiste vorm van ondersteuning wordt gezocht. Hoe ziet een traject eruit? Driestroom werkt samen met een groot aantal ketenpartners en beschikt daarom over bijna alle vormen van begeleiding en ondersteuning. Als de benodigde expertise niet in huis is, dan wordt dit georganiseerd met partners. Voor vrijwel iedereen kan Driestroom daarom zorgvuldig maatwerk leveren. Het aanbod van Driestroom omvat ook ondersteuning en begeleiding van (L)VB –jeugd met bijkomende problematiek zoals autisme en gedragsproblemen. •

Kinderen 0-12 jaar Bij Driestroom staat ontwikkeling centraal. Begeleiders, trainers, therapeuten en gedragsdeskundigen stimuleren en verbeteren de praktische vaardigheden, manier van communiceren en motorische ontwikkeling van kinderen met LVG. Door de warme sfeer en de gestructureerde dagindeling zijn de locaties van Driestroom een veilige haven. Bij kinderen van 5-12 jaar wordt ook de manier van communiceren en de zelfstandigheid van gestimuleerd.

•

Jongeren 12-18 jaar Begeleiders, trainers, therapeuten en gedragsdeskundigen leren jongeren van 12-18 jaar hoe zij het beste met zichzelf en met anderen kunnen omgaan. Thuis, op school en op de werkvloer. Er zijn speciale werken leerlocaties om hier mee te oefenen. Het uitgangspunt is om iedereen te laten meedoen in de maatschappij.

• Jongvolwassenen 18-23 jaar De ondersteuning en begeleiding van jongvolwassenen richt zich ook op zelfstandig wonen, werken en hoe je het beste met anderen omgaat. Bijvoorbeeld hoe je je eigen huishouden bijhoudt, je administratie doet, hoe je reist met het openbaar vervoer en hoe je omgaat met problemen. • Driestroomhuizen Driestroom biedt de mogelijkheid een kind bij een ander gezin te laten wonen in een van de Driestroomhuizen. Dit zijn gezinshuizen waar kinderen met een beperking in een beschermde omgeving op kunnen groeien. Met ondersteuning van gezinshuisouders wordt vertrouwde 24-uurs zorg, behandeling en begeleiding geboden. Kinderen kunnen, onder professionele begeleiding en behandeling, ontdekken wie ze zijn, wat ze willen en op welke wijze zij hun leven willen gaan vormgeven. De cliënt kan een vertrouwensband aangaan met gezinshuisouders als vaste begeleiders. Dit zorgt voor een natuurlijke structuur en continuïteit wat een belangrijke meerwaarde vormt voor de ontwikkeling van het kind. Een Driestroomhuis maakt zoveel mogelijk gebruik van contacten uit de directe woonomgeving. Het kind draait zoveel als het kan mee in het gewone gezinsleven en bezoekt overdag meestal een dagcentrum of school.


65

Jeugd (L)VB in transitie

Recommend Documents