Je besloot nooit meer te gaan, maar schaatsen is verslavend

Dinsdag 22 januari 2013

Het trauma van de ‘Friese doodlopers’ “Mijn broers zijn ouder dan ik”, schrijft Henk de Wilde (van 1957), “en bij ons was het zo dat ik de spullen van mijn oudere broers mocht afdragen. Zo ook hun schaatsen. Terwijl zij ijshockeyschaatsen hadden, kreeg ik hun Friese doorlopers. Het zijn houten schaatsen met wat stukjes leer en een paar gekleurde bandjes die je niet meer ziet. Ze passen perfect in de rubriek ‘Dit komt nooit meer terug’, en gelukkig maar. Want wat een krengen waren dat. Ik stond er met kaplaarzen op. De bandjes kreeg je nooit strak genoeg, waardoor mijn voeten er constant naast stonden. Met je voeten aan de grond is wel stabiel, maar schaatsen ho maar. En strakker trekken met je koude jatten was een drama. Poeh, Friese doorlopers, het zal wat. Friese doodlopers zul je bedoelen. Ik heb er een trauma aan overgehouden. Want ik ben sportief, maar schaatsen is niet mijn ding.”

Iedereen uit Amsterdam-Noord kende ‘de blauwe tram’ pagina 3 Friese doorlopers.

De St. Andrieshof en een cursus Jordaan

pagina 5 Even zitten in de directieauto’s van de Amstel Brouwerij pagina 9 AC Milan speelt Ajax van de mat

pagina 15

Volgende editie dinsdag 5 februari

‘Je besloot nooit meer te gaan, maar schaatsen is verslavend’ We namen de gok. Toen we vroegen om winterverhalen was er namelijk in geen velden of wegen winter te bekennen. Maar we kregen ze opgestuurd, inmiddels heeft menigeen de ijzers ondergebonden en is het genieten geblazen. Bovendien: het is 50 jaar geleden dat we de strenge winter van 1963 hadden! De winters van 1963 (natuurlijk, het is alweer vijftig jaar geleden) en 1979 steken er wat betreft de kou bovenuit. ‘De winter van 1963 was streng en duurde lang”, schrijft Willem Wierstra. “Wij woonden

Inkoop

oud Goud oud Zilver Gouden/zilveren Munten

DIEMEN

Winkelcentrum Diemerplein Diemen 020-6903727 www.puttmann.nl

in Amsterdam-Noord op de Oostzanerdijk en konden thuis de schaatsen onderdoen en vervolgens vanaf de sloot onder aan de dijk richting het Twiske. Als de Westplas was bevroren, kon je overal schaatsen. Via de Breek kwam je in Den Ilp en daar was dan de start van de Waterlandtocht. Wij hebben veel tochten gereden in Waterland. De Waterlandtocht was dertig kilometer en als je die drie keer had gereden kreeg je een medaille met 90 kilometer erop. De Elfstedentocht kwam ook in het vizier. De buurjongens gingen naar Friesland, maar ik mocht niet mee want ik was met mijn 17 jaar te jong. In april zou ik 18 worden. Mijn buurjongens zijn trouwens niet verder gekomen dan Franeker.” “Die winter heb ik met mijn schaatsmaatjes vele toertochten gereden. De mooiste was op 3 maart. Overdag dooide het al, maar ‘s nachts vroor het zo hard dat het ijs prima was. Om 9 uur vertrokken we richting Broek in Waterland met de felle oostenwind tegen. Later kregen we de wind in de rug en dat was schitterend: spiegelglad ijs en wij reden zo hard dat we om 12 uur de finish passeerden. Eenmaal

thuis vroeg mijn moeder: ‘Moet je geen tocht rijden?’, waarop ik antwoordde ‘Heb ik al gedaan.’ Het was een winter om nooit te vergeten.” Schaatser met één been? Anneke Koehof groeide op in AmsterdamOost en bewaart vooral (pijnlijke) herinneringen aan ‘een gevalletje’ waarbij ze een schaats verloor. “Onze eerste schaatspogingen deden wij in het Zuiderzeepark op de vijver voor het Grote Huis; de kleintjes met stoeltjes om het te leren, de grotere kinderen scharrelden er tussendoor. Je zou denken dat het een kleurrijk geheel was, maar toen kenden we nog niet de vrolijk gekleurde jacks en sportkleding. Een enkele bofferd had een ijstrui, natuurlijk gebreid met wol van Jo de Bie, maar over het algemeen waren we donker gekleed. We hadden houten schaatsen die met linnen banden onder de gewone schoenen of rubberen laarzen werden gebonden. Vreselijk wanneer die halfbevroren banden los gingen en opnieuw moesten worden vastgemaakt. Je probeerde dan een volwassene voor dat karwei te strikken omdat je handen verstijfd waren van

de kou! Wat was ik jaloers op de enkeling met kunstschaatsen!” “Soms moest je halfjankend van de kou met schaatsen stoppen. Thuisgekomen gingen je handen en voeten dan ook nog eens verschrikkelijk tintelen en je nam je voor om nooit meer te schaatsen. Maar na een uurtje vloog je alweer naar het park, want schaatsen is en blijft een verslaving. Wanneer het Nieuwe Diep dicht lag, kregen we ijsvrij. Daar kon je je benen pas uitslaan en wat lag het Vijfcentenbad er dan troosteloos bij. We schaatsten de hele middag tot het bijna donker was en we hollend naar huis moesten, anders vonden we ‘de hond in de pot’.” “Op een dag kwam ik met één schaats thuis. Die had ik waarschijnlijk verloren doordat ik nog nauwelijks gevoel had in mijn handen. Mijn moeder was woedend maar hoe ik de volgende dag ook heb gezocht, de schaats was en bleef weg en ligt misschien nog altijd op de bodem van het Nieuwe Diep. Tenzij iemand hem toen gevonden heeft. Misschien iemand met één been?” Lees verder op pagina 7

Draaiorgels Er is geen directe aanleiding voor, maar het is wel een onderwerp waar veel Amsterdammers een mening over hebben: draaiorgels. Het aantal draaiorgels wordt met de dag kleiner, maar hoe dan ook blijven de kenmerkende klanken onderdeel van het stadsgezicht. Heeft u ervaringen met een draaiorgel (als luisteraar, bespeler, bouwer of misschien ging u met de mansbak rond, het is ons om het even), dan nodigen wij u uit om uw ervaringen te delen met de lezers. De adresgegevens vindt u op pagina 3.

dinsdag 22 januari 2013

pagina 2

dé gratis krant voor de echte Amsterdammer - De Oud-Amsterdammer

Mogen wij ons even voorstellen ? Miedema & zn. is een ouderwets vertrouwd Hollands bedrijf waarbij kwaliteit, service en persoonlijk contact nog echt bovenaan staan !! Voor al uw stoffeerwerk, leer-, antiekrestauratie en interieuradviezen bent u in onze winkels aan het beste adres.

Altijd een duidelijke, geheel vrijblijvende offerte vooraf ! Stoffeerwerk

Wij beschikken over een grote collectie meubelstoffen waarmee wij al uw eetkamerstoelen, oorfauteuils, bankstellen en sofa’s herstofferen. Zowel klassiek als modern. Wij zijn gespecialiseerd in bekende merken o.a. ARTIFORT, LEOLUX, GELDERLAND, ROLF BENZ, GISPEN, PANDER en OISTERWIJK meubelen.

Leerbewerking

Wij kunnen diverse leer reparaties verrichten, o.a stiknaden, uitgerekt leer innemen, gedeeltelijk vernieuwen van leren banken of stoelen. Uiteraard bekleden wij met het beste kwaliteit leer. Wij leveren de originele huiden van alle bekende merken. Wij zijn gespecialiseerd in het repareren en herstofferen van o.a. CHESTERFIELD meubelen.

Restauratiewerk

Wij restaureren antieke kasten, kabinetten, bureaus en tafels. Ook kunnen wij antieke meubels voorzien van nieuwe was en/of politoerlagen. Heeft u stoelen met biezen of rieten zittingen die versleten of beschadigd zijn, dan kunnen wij deze voor u vernieuwen. Tevens verwijderen wij houtworm en logen wij al uw meubels.

48 uur service

Doorgezakte banken of fauteuils, kussens veerloos, leeg of uitgezakt? Wij proberen u binnen 48 uur te verhelpen van uw klachten d.m.v. de vullingen aan uw houding aan te passen, en u zo te voorzien van een perfect zitcomfort. Bel voor meer informatie of een vrijblijvende afspraak bij u thuis of kom even langs in onze winkel

GRATIS

Openingstijden: ma. t/m vrij. 08.30 - 17.00 uur en zaterdag 10.00 - 16.00 uur

Veldweg 22 - 1404 CV Bussum - Tel: 035-6912905

HALEN EN BRENGEN LEVERING ONDER 3 JAAR GARANTIE

SO YOU

THINK YOU CAN’T

BUY VORM zorgt dat het kopen van een woning wél mogelijk is.

! n e n o w d r e v Beto

www.wonenindromenrijk.nl

Dromenrijk

0 uur) of Kom op donderdag 31 januari (aanvang 19.3 a.s. naar zaterdag 2 februari (aanvang 13.30 uur) onze speciale Dromenrijk bijeenkomst! ere-Poort Locatie: Voor Pampus, Marinaweg 4 in Alm Meld u aan via [email protected]

• Gratis kleurkeuze voorgevel • Standaard 4 kamers • Dakraam op de 2e verdieping • Inclusief keuken, badkamer (met 2e toilet) en toiletruimte • Grote tuin • En nog veel meer!

Nog beschikbaar v.a. €193.500 v.o.n.

Wij weten wat er speelt. En lossen het op. Dromenrijk is een van de wijken van het Homeruskwartier, de nieuwste uitbreidingswijk van Almere-Poort. De wijk wordt opgezet in de beste tradities van Almere: groen en ruim met alle benodigde voorzieningen. Hier wilt u wonen en wij maken dat mogelijk. Het verkrijgen van een hypotheek is een dure en frustrerende zoektocht geworden. U wordt gratis en vrijblijvend begeleid door onze eigen Hypotheekspecialisten. U profiteert van bijzondere voorwaarden en speciale opties van gerenommeerde hypotheekbanken. Zo betaalt u nooit teveel. Kijk voor meer informatie en de voorwaarden op www.wonenindromenrijk.nl. Contact? Martin Switzar, 06 53 33 84 70.

De Oud-Amsterdammer - dé gratis krant voor de echte Amsterdammer


pagina 3

Iedereen uit Amsterdam-Noord kende ‘De blauwe tram’ door Peter Günther Op de foto van 23 september 1956 ziet u de elektrische motorwagen A23 van de Noord Zuid Hollandse Vervoers Maatschappij oftewel NZH, bij de meeste Amsterdammers ook bekend als ‘De blauwe tram.’ Van 1888 tot 1956 was er een railverbinding tussen Amsterdam-Noord en Edam en vanaf 1932 tot Volendam. De stoomtrams van de Tweede Noord Hollandsche Tramweg Maatschappij (TNHT) bereden dit traject 44 jaar. Het station van Amsterdam-Noord was gelegen aan de IJ-oever, naast de Sixhaven waar nu de pont van het IJplein aanlegt. Naast het station was tevens de tramremise. Het traject liep in de begintijd over de Adelaarsweg - Leeuwarderweg - Buikslotermeerpolder. Bij het Schouw, waar nu het onbemande tankstation staat, was een aftakking naar Purmerend-Alkmaar. In 1920 werd het spoor omgeleid langs de Meeuwenlaan, om zo de woonwijk enigszins te ontlasten. Crisisjaren Zoals vele tramwegmaatschappijen leed ook de TNHT onder de crisisjaren en

Station Amsterdam-Noord, 1956.

Amsterdam-Noord op 23 september 1956. busmaatschappijen. Het noodlijdende bedrijf werd in 1932 overgenomen door de NZH en die elektrificeerden de oude stoomtramlijnen tot Purmerend en Volendam. Tijdens de verbouwing van de tramlijnen was er een korte periode dat men stoomtrams en elektrische trams tegenkwam, maar eind 1932 was het definitief gedaan met de stoomtrams. De lijn van Purmerend tot Alkmaar was niet rendabel en werd in 1932 gesloten. De elektrische trams die dienst gingen doen waren overgenomen van de populaire lijn Amsterdam-Zandvoort, ook een NZH tramlijn. Vanaf 1924 werd het trambestand op deze lijn versterkt door de be-

Foto: L.J.P. Albers

Foto: J.C. de Jongh

er een licht overschot aan elektrische trams. Achttien overgebleven TNHT stoomtramrijtuigen werden technisch aangepast voor de elektrische tramdienst en verruilden hun groene kleur voor het NZH blauw. Tussen 1932 en 1950 had Amsterdam-Noord zelfs een eigen lokaaldienst tussen het station en Buiksloot. De NZH introduceerde in 1932 een strakke halfuurdienst, een aanzienlijke verbetering ten opzichte van de stoomtram die acht maal daags reed. Markenexpress Een beroemde tram op de lijn was de ‘Markenexpress’, een toeristentram. De toeristen reden met de tram tot Monnickendam en gingen vervolgens per boot naar Marken en vanaf daar met de boot naar Volendam en met de tram weer terug naar Amsterdam-Noord. De NZH had een eigen veerbootdienst tussen station Amsterdam-Noord en het Centraal Station. Het Noord-Hollands Koffiehuis (thans VVV-kantoor) is een mooie herinnering aan de tramlijn. Veel mensen uit

Mijn jongeheer in het verkeer

faamde Boedapesters. Zodoende ontstond

de Waterlandse steden en dorpjes waren

De vorige keer vertelde ik dat het fietsen in de winter van 1963 geen lolletje was. Door sneeuw en prut fietsen vereist behendigheid. Nou, en behendig was ik vroeger wel. Met mijn huidige lengte van 1.72 m ben ik uitgegroeid tot de grootste van mijn familie, maar lange tijd was ik een kleine opdonder. Toen ik op mijn 13de ging werken werd het tijd voor een echte fiets. Nieuwe fietsen hadden wij thuis niet; tweedehandsies schoven door van kind op kind. Van mijn elf jaar oudere broer kreeg ik de enige herenfiets in huis (mijn vader had geen fiets). Samen knapten we hem op. Ik zette er zo’n grote bakfietsbel op, zodat ze aan de kant zouden vliegen als ik er aan kwam. Hoewel het zadel in de laagste stand werd gezet kon ik maar net met mijn tenen bij de trappers, laat staan dat ik bij de grond

kwam. Van Ome Jan kreeg ik houten blokken voor op de trappers. Dat was geweldig bij het fietsen. Maar bij het afstappen moest ik snel van het zadel om met één been hangend op de fietsstang het andere op tijd op de stoeprand zien te krijgen. En daar word je al snel handig in.

Toen het ging dooien, waren de straten bedekt met sneeuwprutbende. Toen ik in een vlotte bui over de Dam scheurde, sprong het nieuwe stoplicht bij de Bijenkorf juist op rood. Ik kwam van mijn zadel om te remmen maar door de sneeuwprut waren de blokken op mijn trappers spekglad. Ik schoot eraf en kwam met een harde klap met mijn hele hebben en houwen op de fietsstang terecht. Met een kreet van pijn en benen die niet meer konden bewegen schoot ik tussen het verkeer door naar de bank aan de overkant. Huilend viel ik om en kwam in de natte zooi terecht, met een geheel naar de kloten jongeheer. Gelukkig waren er mensen die me troostend overeind hielpen. Dat ik geen blijvende schade heb opgelopen, werd duidelijk toen mijn prachtige kinderen werden geboren!

onder de concurrentie van de opkomende

werkzaam in de industrie van Amsterdam-Noord en maakten dankbaar gebruik van de tram. Ondanks de goede vervoerscijfers werd de tramlijn op 30 september 1956 opgeheven omdat de concessies niet werden verlengd en de IJtunnel lag toen reeds in de planning. De lijn tussen het Schouw en Purmerend was al in 1949 opgeheven. De NACO-bussen namen alle tramdiensten in 1956 over, echter in 1972 werd de NACO weer overgenomen door de NZH busdiensten. De foto van 23 september 2012 (kleine foto) is precies 56 jaar later en ook in de vroege ochtend genomen. Het schoolgebouw van het Bredero College heette in 1956 de ‘Technische school’. Aan de buitenkant is er niet veel veranderd, dat geldt ook voor de huizen aan de overkant en de sierlijke lantaarnpalen. Het huidige fietspad aan deze zijde van de Meeuwenlaan is het oude tracé van de tram. Op de oude Leeuwarderweg, op de foto nog net een stukje te zien, reed de tram langs de berm en over de ringsloot de Buikslotermeerpolder in. Door de bebouwing die in de jaren ‘60 begon is er niets meer terug te vinden van het oude tracé in de Buikslotermeerpolder. Tussen de bushaltes op het viaduct van de Waddenweg en het Stadsdeelkantoor richting Cleyndertweg en langs het Korthagenhuis ging de route verder tot de Slochterbrug. Net voorbij de golfvelden langs de A10 ligt de oprit van deze brug en is nog helemaal intact. De oude ijzeren trambrug is vervangen door een betonnen exemplaar. De fietsroute vanaf deze brug tot Broek in Waterland is exact de ligging van de oude trambaan. Tussen dit plaatsje en Monnickendam liggen nog 3 oude trambruggen, geërodeerd maar duidelijk herkenbaar. Van de trams zelf zijn alleen de motorwagens A14, A37 en het aanhangrijtuig BY2 bewaard gebleven in het Spoorwegmuseum. Enige tijd geleden verhuisden deze voertuigen naar het NZH Vervoer Museum te Haarlem. Daar wordt op dit moment de A14 grondig gerestaureerd, de BY2 en de A37 zijn al eerder gerestaureerd. De oorspronkelijk Haarlemse stadswagen A37 heeft

tussen 1932 en 1936 dienst gedaan voor de eerdergenoemde lokaaldienst in Amsterdam-Noord. Voor de fietsers onder de lezers is het misschien leuk om de oude NZH tramroute tot Broek in Waterland te volgen. U krijgt dan een idee hoe vroeger steden en dorpen met elkaar verbonden waren. In vroeger dagen was de tram in sommige gebieden de enige verbinding.

Leen Jongewaard Leen (Leendert) Jongewaard (1927-1996) was een bekend Nederlands acteur die bekend werd door een groot aantal tv-series. Leen werd geboren in de Rozenstraat in de Jordaan, in een gezin met acht jongens. Leens vader was officier bij het Leger des Heils. Aan het begin van de oorlog overleed zijn moeder, waarna hij samen met zijn broer Daan in een weeshuis in Leiden terechtkwam. Toen dat tehuis de deuren sloot, ging hij weer terug naar zijn vader. Leen had overigens niets met de Jordaan. Hij vond zijn buurtgenoten bemoeials, maar zijn achtergrond had als voordeel dat hij makkelijk een Mokumer neerzette. In 1942 raakte hij bevriend met een jongen waarmee hij bij toeval terechtkwam bij een voorstelling van Wim Kan. Het was een openbaring: hij moest en zou naar het toneel. In 1946 richtte hij samen met onder anderen Adèle Bloemendaal amateurcabaret De Kijkdoos op. Aan het begin van de jaren ‘50 werd hij ontdekt door Egbert van Paridon, destijds directeur van de toneelgroep Puck (later Centrum). Zijn tv-debuut maakte hij als meneer Leeuwerik in het kinderprogramma ‘Het mannetje op zolder’. Maar zijn grote bekendheid verwierf hij met zijn rollen in ‘Ja zuster, nee zuster’, ‘t Schaep met de 5 pooten’ en ‘Citroentje met suiker’. Daarin vertolkte Jongewaard een aantal bekende nummers waaronder ‘M’n opa’, ‘In een rijtuigie’, ‘Duifies’ en ‘De oude Jacob’. Spraakmakend waren ook zijn optredens met Robert Long, met wie hij openlijk uitkwam voor hun homoseksualiteit. Hij kreeg de Johan Kaartprijs, de Albert van Dalsumprijs, de Televizierring en een Edison. Op 4 juni 1994 overleed Jongewaard tijdens zijn vakantie door een hartaanval.


pagina 4


Opa Lodewijk

Zoon Lodewijk

Ambachtelijke Meubelstoffeerderij

Ambachtelijke Meubelstoffeerderij Lodewijk is er voor uw

kleinzoon Lodewijk

TOTALE MEUBELRESTAURATIE

Gespecialiseerd in herstofferring van banken en fauteuils, vernieuwing van binnenwerken, fauteuils op lengtemaat maken. Fineren en Politoeren, leerreparatie, antiekrestauraties, biezen, rieten en rotan stoelen. Vloerbedekking en gordijnen.

53 KOOPWONINGEN OP EIGEN GROND •basiswoning

v.a. €179.500 v.o.n.

met zolder en patio

•ruime gezinswoningen

met tuin, berging en eigen parkeerplaats v.a. €292.000 v.o.n.

•royale twee-onder-één-kappers met een tuin aan het water

v.a. €389.000 v.o.n.

aan het water

v.a. €329.000 v.o.n.

•gelijkvloerse patiowoningen

G ZATERDAI AS R A U 19 JAN ERKOOP

START V

L O C A T IE

Bel voor vrijblijvende informatie of offerte ons centrale nummer voor de hele regio:

0800-563 39 45 (gratis)

:

NAGOGE,

SY EESP RAAT 5 W NIEUWST IJ D : T UUR 10-13.00

Optimale service, garantie en kwaliteit. Wij halen en brengen gratis! Wij zijn gevestigd in: Bussum, Herenstraat 30 - tel. 035-6921862 Utrecht - tel. 030-2100379 • Ouderkerk a/d Amstel

VERKOOPINFORMATIE:

Geopend: maan-, dins-, donderdag van 9.00 - 17.00 uur woens- en vrijdag van 9.00 - 14.00 uur, zaterdag: op afspraak

De Vuurtoren makelaardij o.z.

a 0294 43 23 23

WWW. STOFFERINGLODEWIJK.NL

[email protected]

Boek nu voordelig de mooiste excursievakanties incl. vele extra’s 10-daagse busreis Andorra en Barcelona

10-daagse busreis Toscane

compleet v.a.

• • •

Inclusief Verblijf in hotel Magic Massana op basis van halfpension Comfortabele overnachting op de heen- en terugreis Excursiepakket t.w.v. € 60,o.a. naar Barcelona o.l.v. een gids, Andorra la Vella, Ordino, Col de la Botella en Pal, Os de Civis

Vertrek van mei t/m sept.

Reiscode: BE39275

• • • •

Inclusief

Verblijf in hotel Villa Rita op basis van halfpension Comfortabele overnachting op de heen- en terugreis Welkomstdrankje, Muziekavond in het hotel Excursiepakket t.w.v. € 55,o.a. naar Toscane, een wijnproeverij, San Gimignano, Siena, Florence o.l.v. een gids, Cinque Terre, Lucca o.l.v. een gids, Pisa

Vertrek van april t/m okt.

Reiscode: BE39281

17-daagse rondreis Portugal en Spanje

compleet v.a.

€499

Betaalbaar genieten! PL13004 Oud R'dam A-dam04 DEF.indd 1

8-daagse busreis All inclusive Oostenrijk

compleet v.a.

€479

Dichtbij opstappen, direct vakantie!

compleet v.a.

€549 • • •

Inclusief Verblijf in hotel Bergzeit op basis van all inclusive 5 x ontbijt, lunch en diner, gratis drankjes in hotel, 1 x Heimatavond Excursiepakket t.w.v. € 45,o.a. naar Kufstein, Burg Hohenwerfen, Salzburg o.l.v. een gids, Bad Gastein, Hallstatt en Bad Ischl

Vertrek van mei t/m sept.

Reiscode: BE40131

€859 • • •

Inclusief Verblijf in diverse middenklasse hotels op basis van halfpension Comfortabele overnachting op de heen- en terugreis Excursiepakket t.w.v. € 80,o.a. naar Burgos, Salamanca, het Bucacopark, Coimbra, Aveiro, Lissabon, Sevilla, Barcelona o.l.v. een gids, Albufeira, Fatima, Batalha en Obidos

Vertrek van april t/m sept.

Vraag nu gratis de brochure voor 2013 aan! peterlanghout.nl of 0172-468800

Reiscode: BE39325

7

dagen per week

advertentiecode: OUD04

16-01-13 09:12



pagina 5

De St. Andrieshof, een brandmelder, een cursus Jordaan en Verzetsgroep Gerretsen De Jordaan bestaat op 11 mei 400 jaar, waarbij de datum van 11 mei 1613 waarop de kavels konden worden geregistreerd voor een woning in deze latere volksbuurt het criterium is. In deze rubriek besteden we aandacht aan deze unieke volksbuurt, die in het begin het Nieuwe Werck heette. Deze keer twee reacties, een bijzondere cursus en de link tussen het Jordaanoproer en de Verzetsgroep Gerretsen. “In De Oud-Amsterdammer van 8 januari staat een mooi artikel over het Jordaanoproer ter gelegenheid van 400 jaar Amsterdamse Jordaan. Maar het begin, dus

1613, is minstens zo interessant”, schrijft Corrie Hoogland. “Dat begin is namelijk het St. Andrieshofje. Die naam wordt aldus verklaard: een dam in de Amstel bood plaats aan vissers en hun patroon was de visser Andreas. Het oudste wapen van Amsterdam toont het koggeschip met de drie welbekende Andreaskruisen. Dit hofje bestaat dit jaar ook 400 jaar. De grond voor dit hofje werd in 1613 gekocht door de Amsterdamse koopman Jan Janz. Oly. Die beweerde af te stammen van Gerard van Velzen, de moordenaar van Floris V (27 juni 1296). In de geschiedschrijving lezen we: ‘In 1616 kocht Jan Janz. Oly een stuk land,

de Mirakelbrug

‘Lys-Amenland’ geheten, gelegen buiten de Haarlemmerpoort.’ Dat is het huidige St. Andrieshof dat op 30 november 2013 het 400-jarig bestaan viert.” Brandmelder Egelantiersstraat J. Lust legt een verband tussen de Jordaan en de artikelen die recent in De OudAmsterdammer zijn verschenen over de brandmelder. “Ik was van 1935 tot 1942 woonachtig in de Jordaan, in de Egelantiersstraat en daarna tot 1957 op de Marnixkade. Ik herinner mij dat er op verschillende plekken op de Egelantiersgracht een rode (brandweer)zuil stond met bovenop een rood licht waar je door het inslaan van een glaasje een knop kon indrukken om een brand te melden. De zuilen werden regelmatig gecontroleerd door een brandweerman in vol ornaat, dat wil zeggen met een helm met een

rand die als doel had dat vallende dakpannen braken en verder een leren tas aan de riem met een gat waarin een reddingstouw zat opgerold.

Cursus Jordaan dat door deze groep werd gedaan was Drs. Minne Dijkstra, voorzitter van de veelomvattend en lag onder andere bij Vereniging Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad (VVAB), zocht tot in de illegale pers. Ook werden tijdens de het kleinste detail de geschiedenis van hongerwinter voedseltransporten van de Jordaan uit. Hij geeft op basis daarvan Friesland naar Amsterdam georganiseerd. de cursus ‘400 jaar Jordaan’, die is georIn eerste instantie had deze groep geen ganiseerd door Amsterdam Historische naam. Leden van de harde kern waren Vereniging. De cursus wordt gegeven in echter lid van de Onafhankelijke Socialishet Claverhuis aan de Elandsgracht 70. Er tische Partij (OSP) dat een aftakking was zijn acht bijeenkomsten, steeds van 20.00 van de arbeiderspartij SDAP (later PvdA). Veel leden van deze partij woonden in tot 22.00 uur. De eerste bijeenkomst, de Jordaan en toen er een naam voor de op woensdag 6 februari, is de inleiding. groep werd gekozen, viel al snel de naam Aan de hand van 16 thema’s wordt een indruk gegeven van de Jordaan vanaf het van de OSP’er Johannes Adolphus Gerretsen die bij het Jordaanoproer op 4 juli ontstaan, de herkomst van de naam, industrie, huisvesting, ambachten, mensen, 1943 de eerste dode was. De naam was oproeren, sloopplannen en herstel van de overigens verkeerd geschreven en had buurt tot heden. In een aantal daaropvol- Gerressen moeten zijn, maar dat terzijde. gende woensdagen (13, 20 en 27 februari, 20 en 27voor maart en 3lezers en 10 speciaal van de oud amsterdammer april) wordt telkens een stukje van de Jordaan behandeld. De INTRODUCTIEkosten zijn 50 euro voor de KORTING OP HET FOTOhele serie en dat is inclusief BOEK ‘IN DE JORDAAN’ het lidmaatschap Amsterdam van € 24,90 voor slechts € 19,90 Historische Vereniging voor 2013. Losse avonden kosten 10 Vermeld de actiecode bij euro per avond. uw bestelling via

€ 5,-

door Simon van Blokland Vanaf de Houtmankade wandelen we richting Haarlemmerplein en daar zien we een stukje verleden op een prentbriefkaart uit de jaren twintig van de vorige eeuw met links de Mirakelbrug. De naam is vermoedelijk afkomstig van de wachtende bedevaartgangers die ter Heilige Stede gingen. Daarboven ziet u de R.K. Kerk gewijd aan de H. Maria Magdalena. De kerk werd in 1891 voltooid. Ook deze kerk van bouwmeester Cuypers werd niet voor de eeuwigheid gebouwd: in 1968 maakte de sloper er een eind aan. Rechts ziet u de Houtmankade. Als extraatje ziet u een mooie stoomboot bij deze Brug 152. We maken vervolgens een zijsprongetje de Haarlemmerweg af en daar zult u

tevergeefs zoeken naar de brug op het volgende plaatje, want deze is er niet meer. Het is een pracht van een klapbrug (brug 397), maar helaas is deze historie. Het is geen brug meer, maar een duiker van gewapend beton. Dit was nodig voor de infrastructuur bij de realisatie van het industriegebied in de Westhaven. Van Sloterdijk is meer dan 75 procent verdwenen ter meerdere glorie van de vooruitgang. Het Rechthuis op de prentbriefkaart was een belangrijk gebouw. Hier vergaderde het gerecht van Sloten. In de tweede helft van de 19de eeuw kwam er een uitspanning die dienst deed tot 1920. De meeste Amsterdammers herinneren zich deze plaats omdat de Coca Cola-fabriek zich hier bevond. De volgende keer keren we terug richting Nassaukade.

De begrafenis van Johannes Adolphus Gerretsen. (Foto: Stadsarchief Amsterdam, bron: www.geheugenvanoost.nl).

Verzetsgroep Gerretsen De Verzetsgroep Gerretsen Hardcover, gebonden, was een van de belangrijkste 192 pagina’s, 31cm x 24 cm, verzetsgroepen in de Tweede 500 foto’s Wereldoorlog en is ontstaan in Amsterdam-Oost. Het verzet

www.jordaan400jaar.nl of lever deze bon in bij uw boekhandel en u ontvangt € 5,- korting! Actiecode 502-57409 geldig tot 15 maart 2013.

het lichtmuntje door Jos Mol Ik kan mij nog als de dag van gisteren herinneren dat wij thuis gebruikmaakten van het lichtmuntje. Dan zat je bijvoorbeeld met het hele gezin gezellig naar de familie Doorsnee op de radio te luisteren en dan ging plotseling al het licht uit en zaten we in het pikkedonker. Gelukkig had moeder ‘s middags enkele lichtmuntjes gekocht. De meter hing in het fietsenhok en na de inworp van een muntje hadden we weer licht. En wat belangrijker was, de familie Doorsnee kwam weer uit de radio! Eens in de maand kwam de meteropnemer van het Gemeente Energie Bedrijf (GEB) om de lichtmuntjes mee te nemen. Nu keek de meteropnemer wel eens verontrust naar het lage aantal lichtmuntjes dat hij in de meter aantrof. Wij als kleine jongens begrepen daar natuurlijk niets van. Maar je moest er wel voor zorgen dat je enige muntjes op voorraad had. Het kon natuurlijk gebeuren dat de muntjes plotseling op waren en de winkels al gesloten. Goede raad was dan duur. Boze tongen beweerden dat je een muntje van messing kon maken dat ongeveer

evenveel woog als een echte. Door een gaatje in het messing te boren, kon je er een dun touwtje aan vastmaken. De munt werd vervolgens in de meter gebracht en floep! het licht ging weer aan. Tenslotte trok je de munt weer uit de meter via het aangezette touwtje. Immers, als de meter-

opnemer deze valse munt zou aantreffen, dan zwaaide er wat. Ook de gastoevoer ging via het inwerpen van gasmuntjes in de gasmeter. De lichtmuntjes waren groter dan de gasmuntjes en bij de laatste was een uitsnede aan de rand zichtbaar (zie foto).


pagina 6


Zebradreef 191 3564 PR Utrecht

Vaar-fietsvakanties door heel Nederland In 2013 maken we weer verschillende tochten:

Westroute, Oostroute, Zeeland, Noord-Brabant, Friesland en een bezoek aan Dinant staan op het programma. In het vooren najaar verzorgen wij ook weekends voor groepen tot ca. 30 personen of dagtochten voor ca. 40 pers.

€ 63,-

Prijs p.p. per dag

Voor informatie en boekingen: e-mail: [email protected] internet: www.ahoyvakantievaarten.nl

T. Hoekstra tel. 0653 684 980

Adverteren in

Valpreventie cursus gaat weer van start!

De Oud-Amsterdammer? Neem contact

Schrijf je nu in en bel of mail naar:

op via 06-11002679/

T: 020 50 44 064 E: [email protected]

06-29600679 of kijk op

Woonzorgcentrum De Buitenhof Afdeling Fysiotherapie

www.deoudamsterdammer.nl.

A2 poster.indd 1

17-01-13 12:21

BIJ AANKOOP VAN EEN HOORTOESTEL

GRATIS

LEESBRIL

T.W.V. €29

+

KOM NU NAAR SPECSAVERS EN WORD AANGENAAM VERRAST! Amstelveen Binnenhof 53/54 (naast Boekhandel Venstra) 020 345 2521 Amsterdam Ferdinand Bol Ferdinand Bolstraat 130 (tegenover Sacha) 020 662 5476 Amsterdam Koninginneweg Koninginneweg 224 (tegenover ABN AMRO) 020 662 2651 Amsterdam Osdorp Tussen Meer 58 (naast Multivlaai) 020 619 3001 Amsterdam Slotermeer Joop van Weezelhof 20 (Plein 40-45) 020 411 8729 Gratis leesbril t.w.v. €29 bij aanschaf van een hoortoestel. Voor extra glasopties gelden vaste toeslagen. Niet inwisselbaar voor geld en u kunt dit bedrag ook als korting gebruiken op een ander type bril. Maximaal 1 per persoon en niet in combinatie met andere aanbiedingen. © 2013 Specsavers Optical Group. All rights reserved. www.specsavers.nl



pagina 7

Drie paar dikke sokken om te grote schaatsen pas te maken Vervolg van voorpagina Op kousenvoeten naar huis Anita Florijn herinnert zich ook 1963 en dan vooral het gegeven dat de Sloterplas was dichtgevroren. En waar Anneke Koehorst nog één schaats had, kwam zij na een spannende dag op kousenvoeten thuis. “Ik herinner me dat de Sloterplas in 1963 dichtgevroren was en ik nog even na school met mijn buurmeisje ging schaatsen. Via allerlei slootjes kwamen we bij de Sloterplas aan de kant van Osdorp uit. We wisten de weg terug niet en daarom besloten we over de Sloterplas naar de overkant te schaatsen. In het midden van de Sloterplas zagen we grote scheuren en het ijs kraakte daar verschrikkelijk! We waren heel bang en waren ook nog de enigen op het ijs. Inmiddels werd het al later en donkerder! Aan de kant van de Johan Huizingalaan nabij de Oostoever klommen we op de kant. We waren vreselijk moe en nog ver van huis en hadden geen schoenen bij ons. Hoe moesten we nou naar huis? We trokken onze kunstschaatsen uit en

Een voorbeeld van een ouderwetse bouwplaat van karton. Het in elkaar zetten was monnikenwerk. besloten op onze sokken naar huis te lopen. Gelukkig had ik drie paar dikke sokken aan. Dat was om onze nog te grote schaatsen, die op de groei waren gekocht, passend te maken. Door en door verkleumd en met nog net niet bevroren voeten kwamen we, uren later, thuis. Onze ouders en wat buren waren in rep

De ijsvloer was dik genoeg, de Sloterplas werd vrijgegeven door Bart Plenter Bart(eld) Plenter was in de jaren ‘60 politieagent in AmsterdamWest. Over die periode heeft hij op www.geheugenvanwest.nl een groot aantal verhalen geschreven. Onderstaande passage is een winterse vertelling. “Ik was nog niet lang agent aan het Bureau Lodewijk van Deijsselstraat toen ik in een strenge winter de opdracht kreeg om met een ambtenaar van de gemeente de Sloterplas op te gaan om de dikte van de ijsvloer te meten (Ik was in 1956 per slot van rekening tweede geworden op de korpskampioenschappen korte baan dus een logische keuze... toch?). Nadat ik mijn schaatsen (echte Noren met veters dus) van huis had gehaald, ben ik met de betreffende ambtenaar de plas op gegaan en hebben we de dikte van het ijs gemeten. Nadat was gebleken dat op de dunste plekken de minimale dikte was bereikt, werd de Sloterplas vrijgegeven voor het publiek om erop te mogen schaatsen en anderszins, met uitzondering van een stukje bij de Oostoever waar de Waterzuivering stond. U ziet dat de verantwoording voor de veiligheid van de burgers door de gemeentepolitie toen nog erg ver ging.”

en roer. We begrepen er niets van dat onze ouders zo boos waren, ook toen ze ons verhaal hadden uitgehoord! Wij hadden doodsangsten uitgestaan en onze ouders waren niet eens blij dat we weer heelhuids thuis waren. Ik wilde en mocht na dit hachelijke avontuur alleen nog op de sloot bij ons achter schaatsen.” Tienhovengracht Nanette Spaargaren-Kuyper maakte samen met haar buurjongen Ruud Kruyt in 1979 een ijsbaan op de Tienhoven-

gracht. “Het was bijzonder en misschien zelfs uniek dat de Tienhovengracht was dichtgevroren, want vroeger hielden de ijsbrekers het water open om het ‘scheepverkeer’ voor de afvalverwerking van Plein 40-45 doorgang te kunnen laten vinden. Maar in 1979 had het tussen kerst en oudjaar erg hard gevroren, zodat in januari zelfs de ijsbreker er niet meer door kon. Dat was erg leuk voor ons, de kinderen van Slotermeer, want nu konden we lekker schaatsen! De ijsbaan op de afbeelding heb ik met mijn buurjongen Ruud Kruyt gemaakt. Wat een geweldige tijd was dat. Ik denk er vaak aan terug. Ik woonde overigens in de Krijn Breurstraat, boven Zetterij F.C. Grimbergen.” Een bouwplaat in elkaar zetten Thea Mourik schrijft op de site zuidelijkewandelweg.nl een verhaal dat velen zullen herkennen: “Voor de lange winteravonden had je met een beetje geluk voor Sinterklaas een bouwplaat gekregen. Die moest je zelf uitknippen (monnikenwerk) en vervolgens met slechte lijm proberen in elkaar te zetten, hetgeen meestal dubbel werk was, want de lijm liet stelselmatig los. Of je moeder had met veel toewijding een pop in elkaar geknutseld en zelf de kleertjes gemaakt uit oude lapjes. Omdat we toen nog ‘lazen’ werd

het pas echt spannend als er weer eens een nieuw ‘Bob Evers’ boek uitkwam. Kopen was te duur en dus moest je ervoor naar kantoorboekhandel annex bibliotheek ‘De Batavo’ in de Rijnstraat, waar de lange juffrouw Kersbergen de scepter zwaaide en toezicht hield op onze tere kinderzieltjes. Je was maanden verder als je het eindelijk in handen kreeg, want er waren natuurlijk meer kapers op de kust. Ook werd je ten strengste verboden boeken mee te nemen die niet voor je ‘leeftijd’ waren.” Stukken kerstbal in de sneeuwbal Van een heel andere orde van grootte zijn de ervaringen van de Marokkaanse Xzena. Zij kwam in de winter van ‘78-’79 naar Nederland - naar de Celebesstraat in Oost - en er lag toen een dik pak sneeuw. Op www.geheugenvanoost.nl laat zij onder meer weten: “In 1978-1979 kwamen we met een gezin van zeven kinderen uit Marokko naar Nederland. Ik was het vierde kind van het gezin en de oudste van de meisjes. Destijds was de winter al aangebroken: onze eerste sneeuw in Nederland. We hadden toen alleen Nederlandse buren. Die waren heel lief, maar ook terughoudend. Vaak zaten we bij het raam te hangen en probeerden we met gebarentaal en wat gebroken Nederlands met elkaar te communiceren. Zo ging ik op een keer buitenspelen met mijn broer en mijn broertje van vier jaar. Er was zo veel sneeuw dat we het zonder zorgen gewoon van de grond pakten en naar elkaar gooiden. Plotseling pakte mijn kleine broertje een bal sneeuw die vol zat met stukken kerstballen. Hij drukte zo hard dat hij sneetjes in zijn handen kreeg! Ik was zo geschrokken dat ik tot op heden geen sneeuw meer pak van de grond en toch hou ik van sneeuw.”

De ijsbaan op de Tienhovengracht zoals die door Nanette Spaargaren en Ruud Kruyt in 1979 is aangelegd.

Bronnen en foto’s onder andere www.geheugenvanoost.nl en www.geheugenvanwest.nl.

de Fronemanstraat De Jaap Edenbaan is op 9 december 1961 geopend en wordt wel de eerste kunstijsbaan in Nederland genoemd. Dat is geschiedvervalsing, want tussen 1934 en 1940 was er achter het Sportfondsenbad aan de Fronemanstraat in Oost al een kunstijsbaan. In het weekend van 23 en 24 november 1934 werd deze kunstijsbaan feestelijk in gebruik genomen, met onder andere een demonstratie van het Oostenrijkse paar en voormalige wereldkampioenen Hansi Kast en Otto Kaiser. Lang bleef de ijsbaan niet bestaan. Een seizoenkaart kostte acht gulden en dat was veel te veel. Bovendien had de ijsmeester van de baan het ijsmaken niet bepaald in de vingers, om het zacht uit te drukken. In 1940 ging de baan dicht, waarna er in Amsterdam wel op kunstijs (met de machines van de Fronemanstraat) kon worden geschaatst in de Apollohal. Dat feest eindigde tien jaar later (bron en foto toen: www.geheugenvanoost.nl).


pagina 8


Puzzel mee en win een Eva Solo vogelvoederring (t.w.v. 38,95 2x)

1 1

15

16

15 22

16

22 28

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

2 12

3

4

5 13

6

7

8 14

9

10

11

12

23 23

28

33

38

39

38

39

17 17

29 29

33

18 24 24

34 34

44

47 47

54

55

54

55 61

65

66

65 72

66

50

51

50

51

40

26

25

26 31

35 35

45

36 41

20

19

20

14

27

37 42 46

56

57

62

68 74

52

63 63

68

74

58 58

69 69

64 64

75

84

Waarom zijn vogelhuisjes altijd van hout, met een puntdak? Die vraag heeft de ontwerper van de Eva Solo vogelvoederring zich wellicht gesteld. Maar hoe dan ook wijkt deze voederring zeer af van de zo bekende vogelhuisjes.

49

53

75

59

60

59

60

70 70

80 80

84

87

86

Eva Solo Voederring: een vogel in een design etalage

43

53

79

83

43

49

79

83

32

42

52 57

21

27

37

46

56

21

32

36

45

73

78

19

31

41

67

82

86

25

48

67 73

82

30

62

78

77

30

48

61

72 77

18

40

44

13

Dit vogelvoederhuis is gemaakt van mondgeblazen glas en vormt een stuk design in uw tuin. Het glas is bestendig tegen de meest strenge weersomstandigheden en kan met het bijgeleverde koord eenvoudig aan een tak of afdakje (of waar dan ook aan) worden bevestigd. De voederring heeft een diameter van bijna 20 centimeter. Fonq.nl, het eigentijdse warenhuis, geeft er twee weg maar u kunt de Eva Solo Vogelvoederring natuurlijk ook bestellen op www.fonq.nl.

71 76 76

85

71

81 81

85 2

87

2

24

60

24 48

60 63

48

63

50

10

84

13

50 72

10

84 49

13

72

49

42

86

40

78

42 19

86 75

40 43

78

19

75

43

36

71

2

9

36 67

71 26

2 54

9

67

26

54

Horizontaal

Verticaal

1. Europese hoofdstad; 7. hoofdstad van Libanon; 12. seksueel overdraagbare aandoening (afk.); 13. het is in orde; 14. modegek; 15. Nederlands kampioenschap (afk.); 17. dik en lang stuk hout; 19. deel van boom; 21. dameskledingstuk (afk.); 22. krankzinnig; 24. hoofdstad van Pakistan; 27. waterloop; 28. deel van gebit; 30. algemene inspectiedienst (afk.); 31. scheepsvloer; 32. tandartsuitrusting; 33. wandversiering; 35. geboefte (gepeupel); 37. bekeuring; 38. boomwol; 41. modelvorm; 42. afwerken van metselwerk; 44. de gehele filmploeg; 46. advies; 47. eetlust; 48. hoofdstad van Nigeria; 49. deel van een opera; 50. schor; 52. niet strak; 54. grote sappige vrucht; 56. algemene transportonderneming (afk.); 58. Russische volksdans; 61. Arctische zwemvogel; 62. bezienswaardigheid in Madrid; 64. asociaal (afk.); 65. faam (reputatie); 67. spoedig; 68. Europese rekeneenheid (afk.); 70. slaginstrument; 72. rivier in Oostenrijk; 73. Europese hoofdstad; 76. hoogste punt; 77. den lezer heil (Lat. afk.); 78. spijskaart; 79. keukengerei voor het kloppen van room; 81. familielid; 82. plechtige belofte; 83. romp van een beeld; 84. deel van etmaal; 86. hoofdstad van Algerije; 87. hoofdstad van Cyprus.

1. hoofdstad van Thailand; 2. United States (afk.); 3. zeepwater; 4. niet amusant; 5. vrolijk (grappig); 6. ceintuur; 7. veld- of boomvrucht; 8. International Fund for Agricultural Development (afk.); 9. mannetjesschaap; 10. deel van bijbel (afk.); 11. hoofdstad van Iran; 16. steen; 18. eenheid van lichtgevoeligheid; 20. deel van boom; 21. sprekende vogel; 23. bouwen werkloods; 25. eerste mens; 26. stand der edelen; 27. inwendig orgaan; 29. Europese hoofdstad; 32. Europese hoofdstad; 34. Sociaal Economische Raad (afk.); 36. hoofdstad van Indonesië; 37. reuzenslang; 39. onze planeet; 40. beetpakken; 42. vuilnisbelt; 43. dopheide; 45. bijenproduct; 46. Europeaan; 51. eikenschors; 53. bontgekleurde papegaai; 54. Filippijnse hoofdstad; 55. weg met bomen; 56. rijstbrandewijn; 57. rivier in Duitsland; 59. wijnsoort; 60. hoofdstad van Oeganda; 62. overdreven zedig; 63. Amerikaanse staat; 66. meisjesnaam; 67. Spaanse titel; 69. European Space Agency (afk.); 71. familielid; 73. smekend verzoek; 74. karakter; 75. goocheltoer (foefje); 78. bloeimaand; 80. tweetal muzikanten; 82. landbouwwerktuig; 85. regeringsstelsel (afk.).

‘Amsterdam zonder pierement’ is de oplossing van de puzzel in de vorige editie en is de tekst van een lied over Amsterdam van Tante Leen. Ach ja, het pierement. Veel jongeren weten niet eens de betekenis van het woord, laat staan dat ze weten dat pierement een draaiorgel is. Menigeen vindt de klanken bij Amsterdam passen zoals de Dam bij het Koninklijk Paleis, maar er zijn er ook (en ook echte Amsterdammers) die een grote hekel hebben aan het geluid. Voor ons is het in elk geval aanleiding om in de volgende editie eens stil te staan bij het draaiorgel (zie de oproep op de voorpagina). A. Rodermond uit Almere, J, Kamp uit Amsterdam, W. de Vos uit Kortenhoef en L.G. Lauwers uit Amsterdam vulden de oplossing goed in en

wonnen ieder twee kaarten voor de Fiets en Wandelbeurs die op 9 en 10 februari wordt gehouden in de Amsterdam RAI. Nieuwe prijs De nieuwe prijs is een zogeheten Eva Solo Vogelvoederring die beschikbaar wordt gesteld door het eigentijdse warenhuis Fonq.nl. De waarde is 38.95 euro. We mogen er twee weggeven. Naast de puzzel vindt u een beschrijving van dit glazen vogelvoederhuisje.

Stuur uw oplossing met uw naam, adres en telefoonnummer voor vrijdag 1 februari naar (e-mail) [email protected] of naar: De Oud-Amsterdammer, Postbus 5003, 1380 GA Weesp.



pagina 9

De Oud-Amsterdammer is meer een podium voor echte Amsterdamse 50-plussers dan een krant. Wij stimuleren lezers hun eigen verhalen in te zenden. Hieronder verhalen die recht uit het hart van de lezer geschreven zijn. Heeft u ook een bijzonder verhaal dat u met de lezer wilt delen? Mailen kan naar [email protected] en sturen naar De Oud-Amsterdammer, Postbus 5003, 1380 GA Weesp.

Even zitten in de directieauto’s van de Amstel Brouwerij door Herman Naezer In het voorjaar was ik sinds vele jaren weer in Amsterdam en ik vond in het Rembrandt Museum De Oud-Amsterdammer. Sindsdien ben ik een trouw weblezer. In de editie van 11 december viel mijn aandacht op de Sloterdijkbrug. Als ik de tekst op de foto goed kan ontcijferen, staat er ‘ Teertuinen’ . Mijn grootvader heeft daar jarenlang gewerkt en ik ben er als kleine jongen een paar maal geweest. Ik kan me nog heel goed de vaten die op de foto te zien zijn herinneren. Maar het was er erg smerig en ook opa was erg smerig. Wanneer hij ‘s avonds thuiskwam, stonk hij naar de teer. Hij moest zich in de keuken met een teiltje met water wassen, want een douche was er niet. Amstel Brouwerij Toen ik verder scrollde kwam de auto van Amstel Brouwerij op. Ook daar heb ik herinneringen aan, maar niet aan de auto. Mijn vader werkte tot zijn dood begin jaren ‘70 als portier bij de Amstel. Hij had continudienst en als hij zondagsdienst had, was het een uitje om bij hem in de portiersloge te zitten. Hij moest ook rondes lopen, onder andere ook in de garage. Dat vond ik als kleine jongen het mooiste. Helemaal als daar de directieauto’s stonden, dat waren grote, luxe Amerikaanse auto’s. Als vader het toeliet, mochten we er soms even in zitten. Dat was een belevenis, want we hadden zelf geen auto en de keren dat ik in een echte auto had gezeten waren op de vingers van één hand te tellen.

Tenslotte de feestverlichting in Amsterdam. Na de dood van mijn moeder vond ik in een schoenendoos een paar fotootjes met de verlichting tijdens het kroningsfeest van Juliana in 1948. Ook dat kan ik me nog goed herinneren, helemaal de verlichting van de Westertoren. Ik vermoed dat mijn oom (hij werkte bij de gemeente en deed reparatiewerk aan de torens) een van mannen geweest is die die verlichting heeft aangebracht. Ik heb de foto’s gedigitaliseerd en stuur ze hierbij.

‘Hopen dat ik met iemand mee naar binnen mocht’ door Greet van den Wollenberg

Beslissingswedstrijd door Jaap de Cooker In De Oud-Amsterdammer van 24 december staat dat Ajax alleen in 1969 een beslissingswedstrijd speelde. Dat is onjuist. In 1960 eindigden Ajax en Feyenoord gelijk bovenaan in de Eredivisie. De toen nog nodige beslissingswedstrijd werd gespeeld in het Olympisch Stadion in Amsterdam onder het belangstellend oog van schrijver dezes. Ajax won met 5-1, onder andere door drie goals van invaller Wim Bleyenberg. Hij verving met groot succes de geblesseerde topscorer Cees Groot, die dat seizoen 29 keer doel trof.

Toen ik in De Oud-Amsterdammer van 8 januari het artikel met foto van de Oude RAI zag, kwamen allerlei herinneringen naar boven. Ik ben namelijk geboren in de Ferdinand Bolstraat tegenover de RAI en ik heb daar 32 jaar gewoond. Het was een katholieke buurt met grote gezinnen. Wij hoorden bij de Vredeskerk. Mijn ouders hadden negen kinderen, ik was de 8ste. In de RAI werden automobieltentoonstellingen gehouden, maar ook huishoudbeurzen en er was zelfs

Men begon te muiten door Jan Poen Dat was een leuk bericht over het optreden van Deep Purple in de Oude Rai op 28 januari 1973. Ik kan mij het nog goed herinneren want het was mijn eerste optreden van een grote rockband. Ik was 15 jaar en het hele gebeuren heeft veel indruk op mij gemaakt. Ik herinner me een rokerige hal en volgens mij zat, totdat de band kwam, iedereen op de grond in afwachting van Deep Purple. Het duurde erg lang

voor ze kwamen spelen, waardoor iedereen onrustig werd. Toen de band eenmaal het podium betrad, ging iedereen uit z’n dak. Maar helaas duurde het optreden veel te kort, waarna er een hoop boegeroep klonk en men begon te muiten. Na verloop van tijd kwamen volgens mij verschillende Hells Angels op het podium en die sloegen de hele boel kort en klein. Het was voor mij een heel rare ervaring omdat ik nog erg jong was en weinig gewend was in die jaren. Daarna heb ik veel concerten bezocht, maar het eerste heb ik nooit vergeten.

circus. Uren kon ik in de erker voor het raam zitten om al dat gedoe gade te slaan. Maar ook stond ik bij de ingang te gluren bij het circus in de hoop dat ik met iemand mee naar binnen mocht. Dat gebeurde dus nooit. Met mijn vriendinnen speelde ik vaak voor de RAI. Ik stuur wat foto’s mee. Een is van ons ouderlijk huis, een van mijzelf op mijn eerste autoped (1948) en een met de zusjes Ravensloot (vriendinnen). Mijn oudere broer woont nog in die buurt, maar niet in het ouderlijk huis. Door renovatie is hij in het naastgelegen blok komen te wonen. Er is in die buurt veel veranderd en verdwenen.


pagina 10


Olifanten van Artis werden uitgelaten door Leo van Vessem Vanaf mijn 1ste levensjaar (1950) heb ik in de Roetersstraat gewoond. En wel in het midden, op nummer 18. Met Artis vlak in de buurt kwam het dan ook wel eens voor dat ik als klein jochie uit het raam keek of op straat speelde en ineens oog-in-oog stond met twee of drie olifanten. Die olifanten liepen staartje-slurf-staartje-slurf met twee oppassers een rondje Plantage Middenlaan-Sarphatistraat-Roetersstraat-Plantage Kerklaan alsof er hondjes werden uitgelaten. Voor zover ik weet, is dat altijd goed gegaan. Ik vertel dit wel eens aan kennissen en vrienden en ook aan mijn eigen kinderen en iedere keer krijg ik zo’n blik van: ‘Ja ja, het zal wel!’ Om al deze (jaloerse) mensen het overtuigende bewijs te leveren van mijn rijke ervaringen ben ik op zoek naar foto’s. De afdeling Voorlichting van Artis was reuze enthousiast, maar heeft zelf niets. Andere ooggetuigen zijn natuurlijk ook welkom.

Sleepboten in de Houthaven door Piet Schipper In de laatste editie van De Oud-Amsterdammer stonden twee foto’s van de Houtmankade (in de rubriek Brug op, brug af). Als je de brug van de Houtmankade over ging en dan naar rechts keek

zag je de Houthaven. Daar lagen sleepboten. Ik heb hiervan twee foto’s (uit de krant) meegestuurd. Ze zijn zo’n beetje dezelfde als die u heeft geplaatst in het krantje. Misschien doe ik u daar een plezier mee (groet van een trouwe lezer).

Groot raadsel door Jaap Bijl Als sleepbootdocumentalist ben ik al sinds zeer geruime tijd op zoek naar gegevens van de m.slb. WESTERTOREN, die op de foto ligt afgemeerd in de Prinsengracht ter hoogte van het huidige Hotel Pulitzer. De foto is genomen in de zestiger jaren. Op de kant staan auto’s uit die tijd. Aan enkele gevels is in de loop der jaren nogal wat veranderd. De sleepboot is niet in het kadaster te vinden. Ook het Stadsarchief kan geen gegevens van de boot boven water krijgen. Het is al met al een groot raadsel. Zijn er Amsterdammers die zich deze sleepboot van het type ‘Amsterdammertje’ kunnen herinneren? Graag zou ik willen weten wie de eigenaar was en eventueel waar en wanneer de boot werd gebouwd.

Oplage: 120.000 ex.

.

Dé gratis krant voor de echte Amsterdammer

Ontvang voortaan De Oud-Amsterdammer in uw brievenbus

Dinsdag 5 oktober 2010 - Jaargang 2, nr. 9

Ja, ik wil een jaarabonnement op De Oud-Amsterdammer € 49,90 (in Nederland)

€ 75,00 (buitenland)

Voorletters......Tussenvoegsel............Achternaam.................................................................. Zelf olieboll en bakken

is ontaard

“Volgens mij bakken nog steeds veel nooit gedaan mensen hun , want ik heb eigen oliebolle een

Maandag 24

in een trau ma

december

2012

trauma overgeh deed”, schrijft n en appelfla Marianne van ouden aan de ppen. Maar der Werft. “De ik heb dat manier waarop met kranten keuken was papier en natte mijn moeder haar domein dat vroeger thee- en handdo mijn moeder en alle kieren eken. De kindere was die kokende werden dichtge n mochten de olie heel gevaarl tot Marianne’s propt keuken niet plezier. “Mijn ijk.” Uiteinde in, want volgens lijk stonden moeder had te eten, maar de oliebollen het oliebolle dat zei je natuurli n bakken niet op tafel, maar jk niet. Maar hangen. Wat in de vingers niet het ergste was een smerigh en die dingen eid. Dus wat die baklucht waren niet mij betreft geldt: die een paar dagen in huis lang leve de bleef Talloze oliebollenkraam moeders bakten .” vroeger zelf hun flappen. Foto: oliebollen en Yvonne Kruk/ww appelw.geheugenvanoo st.nl.

Adres .......................................................................................................................................

Pannen en het vuurwerdekksels waren van vroeger

Postcode .............................. Plaats .........................................................................................

In De Oud-Am sterdammer van 11 december deden we een oproep voor leuke verhalen rond de feestdagen. Die zijn er gekomen, waarbij blijkbaar vooral ‘Oud en Nieuw’ veel herinneringen oproept. Hetgeen ons er meteen toe brengt u een voorspoedig en bovenal gezond 2013 te wensen.

Deze week onder ‘De liefde voor de Meer was aangeboren’

meer:

pagina 3 ‘Vooral het vuilspuien heeft me erg aangegrepen’ pagina 5

‘Op het afdrukke Bij de familie Van Lange hadden n ze een van de brandmelder systeem voor het uitdoen van de lichtjes: stonden lijfstraffe elke avond draaide n!’ vader een lampje “Wanneer wij los. ‘s morgens vroeg ons bed pagina 9 uitkwamen, wisten we niet welk lampje was losgedraaid en begonnen we elke keer Vlammen weer van voren af aan met voelen in de nacht! welk lampje het was. Als je de goede U leest deze krant had, gaf dat altijd een bepaalde vlak voor of na opwinding. Dat kerst, maar in elk geval snoer stelde trouwen heerst de sfeer s niet veel voor, van de kerstdagen nog helemaal pagina 11 niet nadat er in huis. Arie van door de jaren Lange weet nog goed heen allerlei andersoortige hoe het tijdens lampjes in waren deze feestdagen bij hem thuis gedraaid. Je had peertjes was halverwe van matglas, ge de jaren ‘60. “Groot was felle gladde lampjes, lampjes ie niet, maar met een reliëfje we hadden wel altijd een erop en nog meer ongerege echte kerstboo m en dat kon lds.” lang niet iedereen bij ons in de straat Middenweg) zeggen. Volgende (de Geen kerstboo Met alle versierin editie m in kleur, want gen Ook Loes Kuijkens dat vonden mijn dinsdag 8 vertelt hoe zij ouders januari leuker voor ons, vroeger kerstfeest de zes kinderen vierde. “Wij hadden . Waar de boom was geen kerstboom. Daar gekocht weet Het versieren van ik niet, maar was ons huisje de kerstboom was opeens was ie te klein voor. Wel waren er. Mijn vader voor veel kinderen er kerstspullen was blijkbaar in de jaren ‘60 handig met het die lagen een feest op zich. te wachten op lasapparaat, want kwamen alleen zolder tot die had het weer kerst een ijzeren kruis maar oude mensen. was. Dan klomme met een stevige Volgens mij vind n mijn vader deksels om tegen punt erop ik daarom kerst gemaakt waar en ik de vier trappen op elkaar aan te de kerstboom tot op van de dag vandaag slaan naar zolder - wij als het ware lepels om op de en nog steeds niets op werd gespiest. woonden op de begane vuilnisbak te aan.” Ik schat dat de grond - en zeulden slaan. Maar dat mocht niet kerstboom hooguit met de eerder dan dat dozen weer naar 1,20 meter hoog Oud en nieuw we iets beneden. Wij warms hadden was, want deze werd altijd hadden een aangedaan. Ik dressoir waarvan op een dressoirk Loes Kuijkens moest dan de linker- en rechterz vaak het kapertje astje gezet pakt de draad dat ook zeker hoger waren dan (een gebreid of weer op bij ijde 31 decembe één meter hoog het middengedeelte gehaakt moet zijn wollen mutsje r. “Oudejaarsdag geweest.” met een pelerine met een spiegel en was ook Dinsda verjaardag van de erachter. Daar eraan-red.) g 8oma van januar mijn oma, dus op mijn werden i 2013 kartonnetjes hoofd en zo luidden wij waren daar altijd met op gelegd het oude jaar wij de hele familie. uit.” op maat had gemaakt die mijn vader eens gingen De locatie van Op zolder De mannen kaarten het“De en de kaarslam concert en de kinderen kerstboo Het is op 28 was werden de Oude pjes toonstellingsge mspullen zaten de grond met januari precies Rai lagen opaan bouw Rozenkrans bidden de Ferdinand er op geklemd. Als dat klaar zolder. een oud spel kaarten op Eerstvan veertig de Rijwiel de verlichti jaar geleden leek het was Bolstraa bedoeld als Automo ng erin. een altaar, waar t. Hetook dat in de Oude we kaartenhuisjes Dat biel ‘tijdelijke was deedIndustri Fons Buis komt tot 1961 al waren mijn e. Ditvan vadertentoon Rai van maakten memorabel altijd. Daarna wij het gebouw stellings verreten- moment is katholiek opgevoed verderop aan gelovig.werd tot het optreden plaatsvo een deruimte’ Boveninde piek, dievoor 1922 het broer van 12 uur! Na dat geloof maakte geopen Schede mijnhun schoorst en rijwielen grote nd van d enook een hing de rockband Jan,plein het Gelukkig was Nieuwja en automo die acht een grote de Nieuwe als sporthal. een belangrijk jaar ouderRAI spiegel,bielen. Deep Purple. In 1969 was geopen deel uit daar werden ar-wensen mochten is dan In 1961 van het ritueel Deze week ik, erd, maar Memorawerd eiets de gekleurd bel, omdat de Oude de omheen op oudejaarsavond. zetten onder meer: lampje veel hout) gebouwop mocht we op het Oude RAI bleef (hijRAI kon al balkonnetje met bandleden er bijeen gehangen,tot oud,van de punt . In dedaarna vervalle 1975nog verder deksels en houten zomertwee de andere bestaan n en zeer werden er tot werden er meerdeboom!), wat Tony Hartweger minuten de brui aan gaven na vijftig brandge versierse lepels; len envaarlijk diehet Lees verder op pagina re popconcerten vogeltjes dat was(want weeinde altijd allerlei met als het, maar gevolg dat het er was toch zomera en dat het After, Joe Cocker zo bevestigd 7. gezellig!ctiviteite gegeve was aardig en publiek ging voor ons ” n. Naast n gehoud leek en Led Deep achter muiten. of en ze Purple hebben Zeppeli en ook tegenstelling elkaar In aannvlogen hier concert charmant tot het concert onder anderen en daarna ende verzorg len, ijspegels van The bal- d.“En dan Ten Years Rolling Stones en noem maar De Oud-Am kwam het ritueel: in het Kurhaus op.” voor het kerstdidat in sterdammer 1964 uit de ner werd een hand liep, zijn De Oude RAI. rollade gekocht 3 pret wenstpagina hier geen tige feestdag en omdat dat tv-beelden iets speciaals u van. Getuige was, moest er en en een n zeggen naarstig in het echter dat de kookboek worden goed Jordaan chaos veel oproer 2013 gekeken hoe oud Goud met veel geweldis Was u erbij op 28 januari groter was. oud Zilver worden bereid. Mijn tante kwamdiedanmoest 1973? Heeft u ook met neergeslagen helpen. Zij was om te stoelen gegooid Gouden/z altijd eerste kerstdag ? ilveren Was ook u haar gezin bij met kwaad op de ons. Meestal ging dronken bandleMunten den? Of heeft het goed met de rollade pagina 5 u andere herinne en dan was het ringen smullen.” aan dit optrede n? Wij zijn ernaar Lutz Fashion op Hans Makkelie Luchtpostfoto ge- zoek. Met mails en telefoon heeft minder Herenweg 45 tjes kunt u warme herindoor Anique Bosschae neringen aan DIEMEN nomen bij CS of terecht op de adressen die 3645 DE VINKEVEEN de kerst. In een rt Winkelcen aanpagina 3 onder aan kort mailtje schrijft hij: “Mijn trum Diemerple staan. Amstel 212 de gehele in Diemen moeder was jarig wintercoll Lutz.nl 020-6903727 met Op 28 januari kerst en dat betekend ectie MET www.puttmann 1973 trad de e altijd een huis Britse .nl hardrockband visite. Ik vond vol pagina 9 het helemaal Deep Purple niets, want er op in de van Lou van Rees, ‘Oude Rai’ aan moesten heel de Ferdinand WE BEGINNEN doen wat moeite Bolstraat in omERDAG Amsterdam. DOND de bandleden ‘Waar het niet brandt, Het concert, van Deep Purple georganiseerd zover te krijgen 27 DECEM door Nederlan hoef je dat ze überhau BER OM 08.59 ook niet te ds impresario UUR pt nog wilLou van den optreden Rees, werd gepresen blussen!’ . Ze legden uit teerd als rockcon dat de meeste bezoekers van van het jaar. cert verre kwamen Toen wist men . Toen de nog niet dat groep eindelijk de avond volledig pagina 11 inzag dat ze het uit de hand zou niet konden maken om lopen. De mooie herinne niet op te treden, ringen blijken haalde iedereen verlicht er niet minder om. adem. De moeilijk heden schenen overwon nen te zijn.” Het concert ging die avond Harry Knipschi definitief door. Deep Purple houdt ld, popmuziekdesku het voor gezien. ndige, vertelt dat er Volgende in de jaren ‘70 editie veel over het Politie te paard concert is verschen dinsdag 22 en in de media. Iemand die die De januari reden dat dit avond bij concert, in tegenste Deep Purple aanwezig het concert van lling tot bijvoorbeeld het concert van The was, is Henk Landkroon. “Heb je Rolling Stones, een beetje wel eens 15.000 in de vergetelh mensen door politie te eid is geraakt, is dat paard er bij The Rolling een hal uitgeslag zien worden? en Stones wel filmopna De band stond mes werden gemaakt om negen uur gepland, maar . Toch is er een hoop verscheen pas gebeurd op die na twaalven bewuste 28 op het podium, januari 1973... volkomen dronken , en verdween drie kwartier later weer. De paarden zakten overigen Aankomst band s door de houten in Amsterdam vloer en de politie te paard Knipschild haalt sloeg met wapenst een uitspraak ken iedereen van Rob okBakker van het die voor hun Veronica-blad stok kwam aan waarin onherroepelijk hij vertelt over de zaal uit, door de aankomst die smalle van Deep zijdeuren van Purple in Amsterd de Oude Rai.” am. “’s Middags om kwart voor vier tufte de Trans Europe Volle bak Express uit Keulen het Centraal Station “Het was een van Amsterdam Vorig jaar serie van drie binnen. In een vroegen we concerte n drie wolk van op opeenvolgende oosterse dampen om verhalen over Dit zĳn zo’n avonden in de stapte Deep Purple de strenge beetje de enige Oude Rai”, vertelt Henk. winter van trein. De hele uit de beelden die over 1963 en dat “Ik koos met ploeg kwam daarop zĳn van de vechtpa leverde veel mijn broer en een vriend om half vijf in het Hilton fraaie resultaten rtĳ. van me voor Deep Hotel op. Deze Purple. Het grootste concert keer willen er juwelen gekocht. aan. Meteen werden Schiphol FOTO: HARRYKNIPS we daar overhe waar we ooit CHILD.NL en naar Engeland De manager zaaide en met winters naartoe geweest waren. paniek door te ’. Na wat heen vertellingen e en weer gepraat ‘s Middags hebben vertellen dat worden naar over vroege gingen de heren men de instalwe op de brommer kaartjes het r. Waarbij latie nooit op naastgel wij het egen Okura-h maar proberen vroeger al toch tijd kon bouwen gehaald voor Het vijftal van otel. concert. 1990 vinden .” Aangekomen het in de Oude Deep Purple hoorde Rai. ‘Kom jongens, ‘s Avonds werden bij de Oude want ook dat is alweer Rai bleek dat we gaan hier toen dat moeder zij pas rond een we door de er onvoldoende 23 jaar weg. Naar uur gelede van een vriend stroom kon of tien op het Verder terug n. worden getapt, naar de Oude podium verwacht werden mag natuurl er moest een gebracht. We Rai ijk ook. en waren hier lijntje gelegd Wat we zoeken kwamen door niet blij mee. “Ilse en een zijn zijdeur naar binnen en mooie verhaLetty, twee medewe len over sneeuw werden direct rksters overvallen gevechten door de enorme (buurt oud Goud tegen buurt?) mensenmassa. , barre omstan Ik hoorde oud Zilver later dat het er digheden of juist vijftienduizend Gouden/z niet, dat werk. waren. Er stonden enorme ilveren Uw bijdrage kunt kleerkasten om u sturen naar de zaak in goede banen de adresMunten gegevens die te leiden. Ik had u op pagina mijn Afga Lutz Fashion Iso Rapid camera 3 rechts onderaan met flitsblokje vindt. En Herenweg 45 mee en zei dat ik voor o ja, mooie foto’s zijn ook de schoolkrant 3645 DE VINKEVEEN welkom. Foto: foto’s moest de gehele maken. Ik werd wintercoll www. geheugenvanw toen door zo’n DIEMEN ectie MET est.nl. grote beer Lutz.nl op de voorste Winkelcentrum rij gezet, een Diemerplein meter Diemen van podium. Ik bleek het 020-6903727 tussen de pers www.puttmann neergezet: de Volkskrant .nl en de Telegraa f. Zij lachten zich rot om mijn verhaal van de schoolkrant.”

Telefoon ................................................................................................................................... E-mail ......................................................................................................................................

De Oude RAI

Ingangsdatum .........................................................................................................................

was rijp voo r de sloop

Deep Purple

15.000 mense te paard Ouden door politieuit bij RAI uitgeslage Lutz! n 50% KORT Inkoop

Wilt u dit abonnement cadeau geven? Vul dan hieronder de gegevens in van de ontvanger.

knallend

het jaar

ING!

Voorletters......Tussenvoegsel............Achternaam.................................................................. Adres ....................................................................................................................................... Postcode .............................. Plaats .........................................................................................

Winter

Deze bon kunt u opsturen naar: De Oud-Amsterdammer, Postbus 5003, 1380 GA Weesp of ga naar www.deoudamsterdammer.nl en vul de bon digitaal in.

Inkoop

knallend het jaar in bij nieuwe Lutz

50% KORTING the time is

Hierbij machtig ik De Oud-Amsterdammer om jaarlijks een bedrag van € 49,90 van onderstaand bank- of girorekening af te schrijven t.n.v. Enter Media Weesp:

De Oud-Amsterdammer is een uitgave van: De Oud-Amsterdammer bv Adres: Postbus 5003, 1380 GA Weesp Telefoon: (020) 7163979 Redactie: Hans Peijs, André Verheul

!

now!

Lees verder op pagina

7.

Advertenties: Irene Venneker, Myrna Bos Productie: Enter Media BV

Handtekening................................................................... Oplage: 105.000 ex.

U



Gezeur over sneltram is echt niet nieuw Van een trouwe lezer (helaas is zijn naam niet bij de redactie bekend) kregen we bijgaande reactie over de actuele discussie over de Amstelveenlijn. “De Amstelveenlijn staat al geruime tijd ter discussie. Sneltramlijn 51 zou samen met een aantal andere tramlijnen moeten verdwijnen. Een van de argumenten is dat sneltram en metro niet goed te combineren zijn, daarom mag lijn 51 dus straks niet door de tunnel van de NoordZuidlijn. Het is allemaal niet nieuw. Toen in 1983 het plan voor de Amstelveenlijn werd gemaakt, was er ook al de nodige ambtelijke weerstand. In 1975 had de gemeenteraad het aanvankelijke plan ingetrokken om heel Amsterdam te voorzien van een ondergronds metronet. In plaats daarvan wilde de gemeenteraad uitbreiding van het tramnet, waar mogelijk met sneltrams. Nadien zijn de tramlijnen 1, 2, 9, 12, 13, 14 en 17 in de buitenwijken uitgebreid en in 1990 kwam de Amstelveenlijn. De eerste plannen

daarvoor waren uitgewerkt in de beleidsnota Openbaar Vervoer van 1983.

de technische specificaties uit het eerste GVB-advies; alleen werden ze 2,65 breed.

Drie meter breed Een technisch probleem was aanvankelijk dat de Oostlijn van de metro gebouwd was op voertuigen van drie meter breed. Dat is te breed om ook mee over straat te rijden. De GVB-ambtenaren adviseerden daarom sneltrams van 2,40 meter, met bij de deuren uitschuiftreden voor de perrons in de metrotunnel. Die zijn er ook gekomen. Aanvankelijk met veel kinderziektes, maar het systeem werkt nu al bijna twintig jaar feilloos. Een advies van het GVB bevatte een hele lijst speciale technische voorzieningen om materieel zowel door de metrotunnel als op straat te kunnen laten rijden, zoals, ja heus: ‘Het aanbrengen van een claxon of luchtfluit, naast de bestaande bel.’ De algemene conclusie was niettemin dat het technisch goed mogelijk was om een sneltram te ontwerpen die ook door de metrotunnel zou kunnen rijden. De sneltrams die zeven jaar later zijn gebouwd verschillen in bijna niets van

Wielen zouden verschillen Toch waren er in het begin van de jaren ‘80 genoeg ambtenaren die het maar moeilijk konden verkroppen dat een compleet metronet voor heel Amsterdam werd afgeblazen. Zij kwamen dan ook met allerlei technische ‘bezwaren’. Zo zouden de wielen van trams en metro’s zo veel van elkaar verschillen dat ze nooit op dezelfde rails zouden kunnen rijden. Ook beweerden ze dat de sneltrams van de Amstelveenlijn de dienstregeling van de metrolijn naar de Bijlmer voortdurend in de war zouden sturen. Maar het wielenprobleem werd opgelost. En dat de dienstregeling op de Oostlijn inderdaad vaak een zooitje is, ligt zeker niet aan de Amstelveenlijn. Toch horen we nu in discussies rond de Noord-Zuidlijn weer vergelijkbare schijnargumenten tegen het laten rijden van sneltrams op het metronet. Inderdaad: Amsterdammers hechten aan hun geschiedenis.”

Wie het weet, mag het zeggen ‘Wie het weet, mag het zeggen’ is een nieuwe rubriek in De Oud-Amsterdammer waarmee wij de lezers veel raadplezier gunnen. Elke keer wordt uit de foto- en prentbriefkaartencollectie van Simon van Blokland een foto getoond en wij vragen de lezers waar de foto is gemaakt en we hopen hen te prikkelen om er een leuke herinnering of anekdote over te schrijven. De leukste inzendingen worden gepubliceerd en vijf van de inzenders krijgen als tegenprestatie het boekje ‘Amsterdamse grachten op oude prentbriefkaarten’ van Simon van Blokland. De eerste afbeelding is van een plein, ergens in Amsterdam in de jaren ‘60.

Wie weet waar het is en wat er gebeurde in de stad waar het destijds aan alle kanten rommelde, mag het zeggen. Of beter:

schrijven. Reacties kunt u mailen naar [email protected] of opsturen naar De Oud-Amsterdammer, Postbus 5003, 1380 GA, Weesp.

Zonder gezeur biertje pakken in Ban80 door Hilbert Steensma Café Ban80 aan de Osdorperban was één van de gelegenheden in Osdorp waar je zonder al te veel gezeur een biertje kon gaan pakken. Nees en Ali waren de uitbaters en Ron - een god met blonde haren en dito snor - stond achter de bar (later werd de zaak over genomen door Jan & Lammie). Naast de gezelligheid en het bier stond Ban80 bekend om zijn

vermaarde ‘bal-saus’. Deze versnapering vond dan ook gretig aftrek onder de gasten van dit etablissement: het gehaktballetje, stukje brood en de pindasaus. Ondertussen worden er door de diverse bezoekers afspraken gemaakt om het weekend met zo weinig mogelijk auto’s naar Bergen (NH) te rijden. In Bergen zitten de meiden immers smachtend te wachten op de Osdorper jeugd. Tevens wordt de keuze bepaald welke disco zal worden bezocht. Wordt het COCO of Palermo? In de hoek staat een groepje jongeren zachtjes te praten over dingen die het licht blijkbaar niet kunnen verdragen. Ik laat even de arm van de speelautomaat los en wend mij tot de barkeeper. “Ron,

doe mij nog even een geeltje van je... En schrijf het maar lekker op!” Ron zoekt mijn bonnetje, schrijft de kersverse schuld bij en geeft mij 10 keiharde knaken. Zo, ik ben weer even zoet. Ban80. Hier voel ik me thuis. Alles gaat zijn gewone gangetje. Aan de bar ligt een man in kennelijke staat te slapen. Ook standaarduitrusting van de kroeg. Er wordt aan de bistrotafeltjes driftig geprobeerd een ‘Mex’ te gooien. Ik blijf zoals gewoonlijk tot het bittere end. Als de tonen van ‘Goodnight sweetheart” klinken, begint Ron aan zijn betaalrondje. ‘Pibbe! Dat is dan 78 gulden!’ Ik kijk onschuldig naar Ron. Terwijl ik naar de deur loop mompel ik: “Euh, ik betaal volgende keer wel even...”

pagina 11

Amsterdam in beeld door de lens van Dick Dick van der Geld heeft als freelance fotograaf jarenlang foto’s gemaakt van het Amsterdamse straatleven. Deze zijn gepubliceerd in onder andere Het Parool en De Telegraaf. In deze rubriek publiceert Dick de meest tot de verbeelding sprekende foto’s met zijn eigen verhaal erbij.

De reus op de Dam In het voorjaar van 1978 stond op de Dam in het kader van de stadspromotie ‘Amsterdam Reuzestad’ een ware reus. Deze reus bestond uit een frame van kunststof en staal en stond op een sokkel. De breed lachende reus droeg kleding van textiel, met een hesje waarop de drie Andreaskruizen van Amsterdam, en een hoed met een veer. Er was veel weerstand tegen de reus. De meningen waren verdeeld: de een vond hem mooi, de ander verafschuwde de reus. De reus was het middelpunt van een ambtenarendemonstratie in mei 1978. Er werden toen veel spandoeken aan de reus gehangen. Lang heeft de reus niet op de Dam gestaan. Er werd meerder keren gedreigd de reus om te trekken en ook werd een aantal keer getracht de reus in brand te steken. Op zekere nacht lukte het brandstichters een reuzebrand te stichten, zodat er niet veel overbleef van het bouwwerk. De brand werd opgeëist door een actiegroep met de toepasselijke naam ‘Reuzejammer’. Op de grote foto staat de reus in betere tijden, met op een van zijn schoenen een Amsterdams jochie aan de hand waarvan je kunt zien hoe groot de reus was. Verder ziet u hoe de reuzenkop werd gemaakt en dat mensen werd ontraden op de reus te klimmen, want dat was reuze gevaarlijk.

pagina 12



Amsterdamse uitjes

Stuur uw agendabericht voor ‘Amsterdamse uitjes’ naar (e-mail) [email protected] of Postbus 5003, 1380 GA Weesp

Cursus: 400 jaar grachtengordel in Amsterdam Het is dit jaar 400 jaar geleden dat de Amsterdamsee grachtengordel is ontstaan. Dit heeft Wijkcentrum d’Oude Stadt ertoe aangezet een cursus over deze periode te organiseren. De cursus bestaat uit acht lezingen over het Venetië van het Noorden, plus twee wandelingen. De volgende onderwerpen komen aan bod: stedenbouwkundige structuur: groei van de stad; Houten huizen: er zijn er meer dan we denken; De waarschijnlijk oudste gracht: Oudezijds Voorburgwal; het Singel: een voormalige verdedigingsgracht; de Herengracht: niet alleen voor heren; de Keizersgracht: een pracht van een gracht; de Prinsengracht: een woon- en werkgracht en de Jordaan: met nog eens zes grachten. De lezingen zijn op donderdagavond 20.00 tot 22.00 uur op 21 en 28 maart, 4, 11, 18 en 25 april, 2 en 9 mei 2013 in Wijkcentrum d’Oude Stadt, Nieuwe Doelenstraat 55, Amsterdam De wandelingen zijn op zaterdagochtend 13 april en 11 mei tussen 11.00 en 13.00 uur, startpunt eveneens bij Wijkcentrum d’Oude Stadt. De kosten zijn 125 euro voor acht lezingen en twee wandelingen, inclusief syllabus. Inlichtingen en opgave: per telefoon: 020-6222213 of per e-mail: [email protected]. Meer informatie op www.amsterdam-inside.nl.

De Gouden Eeuw in Amsterdam Museum In het Amsterdam Museum is nog tot en met eind augustus de tentoonstelling De Gouden Eeuw te zien. De Gouden Eeuw is de eeuw van wereldhandel, de Verenigde Oost-Indische Compagnie, economische bloei, rijkdom, zilver, regenten, culturele en religieuze diversiteit, florerende wetenschap, hoogwaardige schilderkunst en de aanleg van de Amsterdamse grachtengordel. Maar het is ook een eeuw van slavernij en oorlog. In het Amsterdam Museum wordt het verhaal van de Nederlandse Gouden Eeuw boeiend in beeld gebracht aan de hand van de nieuwste multimediatechnieken en een groot aantal historische topstukken van onder anderen Rembrandt, Pieter de Hooch, Maerten de Vos, Dirck Hals en Melchior d’Hondecoeter. Een samenleving in ontwikkeling. Meer informatie: amsterdammuseum.nl.

‘Winteracademie over Levenskunst!’ in Mozeshuis In het Mozeshuis (de Mozes en Aäronkerk) aan het Waterlooplein wordt nog tot en met 1 februari de ‘Winteracademie over Levenskunst!’ gehouden. Dit betreft lezingen, workshops, ontmoetingen en een expositie. In de Winteracademie 2013 wordt ingezoomd op de zoektocht naar wat het leven zinvol kan maken. Denkers, doeners, dromers en vertellers nemen je mee op reis. Zij horen ook graag je eigen ideeën en ervaringen. Meer informatie: www.mozeshuis.nl/winteracademie.

Ode aan Heintje Davids Vier jonge, veelbelovende theatermakers gaan vrijdag 8 en zaterdag 9 maart in het Apollofirst Theater (gevestigd aan de Apollolaan) ieder op hun eigen manier aan de slag met de liedjes van Louis Davids. Dit leidt tot een muzikale ode aan Louis Davids, de eerste kleinkunstenaar van Nederland. De voorstellingen beginnen om 20.30 uur. Meer informatie op www.theater.apollofirst.nl.

Spectaculinaire show van Palazzo naast Heineken Music Hal Palazzo slaat t/m 3 maart 2013 de bekende spiegeltent weer op bij het Arenapark in Amsterdam-Zuidoost (pal naast de Heineken Music Hall) voor wederom een spectaculinaire show met diner. Dit seizoen legt 3-Michelinsterrenchef Cees Helder uw smaakpapillen in de watten terwijl een bont gezelschap van internationale topartiesten onder leiding van uw flamboyante gastheer Caesar voor spannende, hilarische en spectaculaire momenten zorgt onder de noemer Caesar’s Palazzo. De verrassende mix van een geweldige service, heerlijke gerechten met prachtige bijpassende wijnen, de sfeervolle locatie en bijzondere internationale acts maakt Palazzo tot een avond uit om nooit te vergeten. Kaarten zijn te bestellen via www.palazzo.nl of via telefoon 0900-7252996 (40 c/pm).

Alfred Hitchcock Trilogie in DeLaMar Theater In een van de zalen van het DeLaMar Theater heeft het Thriller Theater het voor het zeggen. Onder deze noemer wordt tot en met 31 januari het tweede deel van de Alfred Hitchcock Trilogie gespeeld, te weten ‘Dial M for Murder.’ Tony Wendice bedenkt een ingenieus plan om zijn vrouw Sheila te vermoorden. Maar in de uitvoering loopt alles mis en is hij genoodzaakt te improviseren. Als er vervolgens een inspecteur van politie verschijnt die het allemaal niet vertrouwt, raken de twee mannen verwikkeld in een levensgevaarlijk kat-en-muisspel. Het stuk is gebaseerd op de filmklassieker ‘Dial M for Murder’ uit 1954. Peter Tuinman, Brigitte Heitzer, Genio de Groot en Eric Bouwman spelen de hoofdrollen. Meer informatie en kaartverkoop via thrillertheater.nl.



pagina 13

de Houtmankade

De vrouw van de waard maakte heerlijke gehaktballetjes door Bram Huijser Als elfjarige woonde ik met mijn ouders op de Houtmankade op de eerste etage boven Café Berk. Het huisnummer was toen no. 6. Later werden er huizen naast gebouwd en werd het nummer 18. Mijn vader Bram Huijser Sr. had in het café zijn kaartclub en beheerde een spaarkas. De vrouw van de waard maakte heerlijke gehaktballetjes, die ik van mijn vader mocht bestellen (en opeten!). Alle wanden hadden een beschildering van de oude toestand in die buurt, zoals het Westerplantsoen, dat later moest wijken voor het Westerkanaal (de Houtmankade ligt daaraan). Bij het Amsterdams Gemeentearchief zijn nog afbeeldingen van die muurschilderingen te vinden. Divers pluimage De bezoekers in het café waren van

divers pluimage. In de eerste plaats mannen die in de Houthaven werkten (mijn vader was werfbaas bij de Houthandel Brester & Van Seventer; in mijn schoolvakanties was ik altijd bij mijn vader op de werf en kreeg ik aan de hengel zwemles van hem). In de kaartclub van mijn vader waren een stukadoor, een sigarenwinkelier, een smid, een sleepbooteigenaar (de waard had een aandeel in die sleepboot) en een man die met zijn verbouwde motordekschuit arbeiders van het vertrekpunt vlak bij het café van en naar de Scheepsbouw en de Distelweg in Noord bracht. Zijn naam weet ik niet meer, maar hij werd Jan Heen en Weer genoemd. Met hem mocht ik nog wel eens meevaren en zelfs sturen. Ook leden van de Koperen Ploeg (vletterlui) die de zeeschepen aanmeerden in de Oude Houthaven waren daar regelmatig te vinden. Ook met hen mocht ik mee om met een in de Oude Houthaven afge-

schip moest bunkeren. De stuurman van het schip was Toon Meeuwenoord van de Koperen Ploeg. Vlakbij, in de Oude Houthaven, was een grote concentratie van binnenvaartschepen aanwezig aan de zogenaamde remming (een houten looppad) tussen de schepen. Daar was ook een mastenmakerij, waar ik menigmaal ging kijken hoe zij met dissels en scherpe messen hun masten maakten. Boven de mastenmakerij was het Koffiehuis van de Volksbond, waar geen alcohol werd geschonken. Bij de remming lagen ook de vletten van de Koperen Ploeg afgemeerd, die wij mochten lenen om een tochtje in de haven te gaan maken (zelf roeien of wrikken).

meerde houtboot het Duitse stoomschip Wagrien een reisje op de brug mee te maken naar de Rietlanden, waar het

Timmerman Daarna ben ik met de familie in de Planciusstraat 1 C III gaan wonen in een splinternieuwe woning (nota bene met douche-cel!). Ik wou elektricien worden,

maar die opleiding was volgeboekt en toen werd het een opleiding tot timmerman (mijn opa van moeders kant was dat ook) in 1935 op de Ambachtsschool in de Westerstraat. Toen ik op de Ambachtsschool was, passeerde ik altijd de Lindengracht waar marktkramen stonden, waaronder de viskraam van handelaar Jansen, meestal beheerd door zijn dochter Riek, die later bekend zou worden als zangeres bij het cabaret van Kees Manders onder de naam Zwarte Riek. Bij haar aan de kraam kocht ik dan voor 5 cent een zoute haring met uitjes. Er was een keer dat ik voor de kraam stond en geen geld had (misschien verloren) maar Riek was zo goed om mij voor die keer een gratis haring aan te bieden. Na twee jaar heb ik daar het diploma gehaald en in augustus, als veertienjarige, begon ik in 1937 als leerling-parketvloerenlegger bij Bruynzeel’s Vloerenfabriek in Zaandam.

Maupie, de Huizers, Simon, Manke Willem en zijn Mien Vorige keer schreef René Schelling een bijdrage over de Vespuccimarkt. Dat inspireerde zijn zoon Rob tot een reactie over zijn fijne jeugd in diezelfde Vespuccistraat en gelijknamige markt. door Rob Schelling In het begin van de jaren ‘60 woonde ik bij de markt in de Vespuccistraat. Ik kende bijna alle marktkooplieden bij naam zoals Maupie (fruit), de Huizers (kaasboeren) en Simon (fruit). Deze Simon liet zijn fruit vanaf de markthallen naar zijn kraam (stal) vervoeren door een man met paard en wagen. Tegenover Simon stond de kraam van Manke Willem en Mien Meijer. Naast Willem stond de kraam van ome Jan (fruit), mijn eerste baas, waar ik

werkte van mijn 9de tot 16de jaar. Buiten de schooltijden was ik altijd bij de kraam aan het werk om het op te bouwen of op te ruimen en te verkopen. De lunchtijd werd door ome Jan benut om koffie te drinken en te klaverjassen bij koffiehuis Nol om de hoek. Ik moest hem vaak ophalen, want het was voor mij weer schooltijd. Manke Willem Voor Manke Willem en Mien heb ik regelmatig de twee bakfietsen die gigantisch hoog beladen waren, weggebracht naar de loods aan het einde van de Marco Polostraat. Er werd nooit voor betaald, het was een erebaan. Mien had last van twee versleten knieën omdat ze zo veel werk moest doen. Elke zondag was één van de

twee bezig in de buurt met een bakfiets om uien en zure bommen te verkopen. Willem werd op de markthallen vaak in de maling genomen door de fruit- en groentehandelaren. Als Willem maar één kist nodig had, dan haalden ze hem over om er drie of meer te kopen, dat was veel voordeliger. Maar zo veel werd er door de Meijers niet verkocht, zodat er resten werden weggegooid. Afval Als de markt was afgelopen, lag de hele straat vol met afval. Soms raapten we alle houten kratten en ander brandbaar spul bij elkaar om er een mooi groot vuur van te maken op het pleintje. Dat moest gebeuren voordat de straatveger begon met vegen. Het was vaak dezelfde

Mien Meijer ventte in het weekend met joods zuur. man, die de ondankbare taak had om de hele straat en het pleintje weer schoon te vegen. Soms mocht hij een waterstraal gebruiken, wat een beetje sneller ging. Op de markt was ook elke dag Dirk te vinden. Dirk deed bij diverse marktlieden

Foto: www.geheugenvanwest.nl

klusjes. Iedereen kende hem, hij was geestelijk wat minder begaafd maar altijd zeer vriendelijk. In koffiehuis Nol hoorde ook een bruin/zwarte hond (poedel?) bij de inventaris. Die werd met 19 jaar stokoud.

Aanrijdingen met dodelijk afloop Ik heb een foto voor me: op de straat een fiets met een schooltas op de bagagedrager. Daarnaast een oplegger met betonnen heipalen erop. Het herinnert me aan die dag in mei 1961 dat we naar een aanrijding met letsel gestuurd werden. Naast de fiets lag een jongen. De ambulance was er nog niet zodat we hem probeerden te verzorgen. De ziekenauto kwam. De jongen bleek te zijn overleden. Hij was een scholier en had rechtdoor willen rijden. De bestuurder van de rechtsaf slaande vrachtauto had hem niet gezien, met dit fatale gevolg. Enige tijd later werd ik opgebeld door

de vader van de jongen. Hij wilde mij samen met zijn vrouw spreken, omdat ik bij de laatste ogenblikken van zijn zoon was geweest. Het gesprek gaf de ouders wat steun. Zelf laat zoiets je ook niet koud. Ze vertelden dat hun zoon het eerste Jodenjongetje was dat weer in ‘vrij Nederland’ geboren was. Dit maakte het des te verdrietiger. Na afloop zei de man dat ik maar eens met mijn vrouw in zijn fabriek moest komen. Ze kon dan een hoedje uitzoeken, want hij wilde toch graag zijn dank uiten voor de manier waarop wij ons werk hadden gedaan. Natuurlijk heb ik dit niet gedaan. Stel

je voor. Ik zei dat dit ons werk was en dat we daar geen beloning voor verwachtten. Hoe tragisch een dergelijke aanrijding met dodelijke afloop ook is, je bent gewoon blij dat je iemand bij kunt staan op zo’n moment. Daar wil je toch niets voor hebben? Een dergelijk geval heb ik ook nog later meegemaakt. Dat was ook een scholier, die overreden werd door een zandauto. Een wiel was over het hoofd van het kind gereden. Verschrikkelijk om dat te zien. Ik ben bij heel veel aanrijdingen geweest. Een andere aanrijding met do-

delijke afloop was ook zo dramatisch. Het gebeurde op de Churchilllaan. Op de middenstrook, bij het plantsoen, stond een telefooncel. Het was herfst en regenachtig weer. De rijweg lag bedekt met bladeren. Een automobilist moest remmen en slipte door het bebladerde wegdek. Hij reed de stoep op en botste tegen de telefooncel aan, die van de fundering werd gereden en omviel. Met iemand erin die stond te telefoneren. Dood. Het lijkt me iets dat je nooit meer vergeet: jij bent degene met wie het slachtoffer in gesprek was. Een gesprek dat zo abrupt wordt afgebroken.


pagina 14


Amsterdamse uitjes Re:mbrandt - All his paintings in Magna Plaza

Stuur uw agendabericht voor ‘Amsterdamse uitjes’ naar (e-mail) [email protected] of Postbus 5003, 1380 GA Weesp

Verhalenwandeling door Transvaalbuurt

In Magna Plaza is de permanente tentoonstelling Re:mbrandt - All his paintings te zien. Alle 325 aan Rembrandt toegeschreven schilderijen (foto is van een zelfportret) zijn met behulp van de meest geavanceerde technieken digitaal geremasterd en worden op ware grootte gereproduceerd.

Op zondag 27 januari kan iedereen meewandelen tijdens de verhalenwandeling door de Transvaalbuurt (op de foto ziet u het Krugerplein dat destijds het stralende middelpunt was van de Transvaalbuurt). Dit was een buurt met een rijk joods verleden, totdat daar in de Tweede Wereldoorlog een dramatisch einde aan kwam. Jo Haen is de gastvrouw tijdens de wandeling. Zij vertelt onder andere verhalen uit de buurt van de website www.hetgeheugenvanoost.nl, maar er is ook alle ruimte om een eigen verhaal te vertellen. Na afloop is er gelegenheid om onder het genot van een kopje koffie of iets soortgelijks na te praten. De wandeling begint om 11.00 uur en duurt tot ongeveer 13.00 uur. De kosten bedragen 3 euro per persoon, inclusief de consumptie na afloop (graag vooraf gepast betalen). Het vertrekpunt is nog niet bekend maar zal zo spoedig mogelijk worden bekendgemaakt op www.geheugenvanoost.nl. Aanmelden kan via e-mail [email protected] of per telefoon 020-6920720. Parkeren is op zondag gratis.

De locatie van de tentoonstelling is de 1.600 m2 grote benedenverdieping van Magna Plaza in het centrum van Amsterdam. Re:mbrandt - All his paintings is dagelijks geopend.

Bezoek aan jarige Felix Meritis Dit jaar bestaat Felix Meritis 225 jaar! De sociëteit werd opgericht door rijke kooplieden die zich er bewust van waren dat er in het leven naast geld verdienen nog andere zaken belangrijk waren. Zij hadden interesse in fysica, tekenkunde, koophandel, muziek en letterkunde. Binnen waren zaken ingericht voor praktische oefening. Boven op het gebouw staat een observatorium. De concertzaal, waar onder anderen Mozart heeft gespeeld, heeft een zeer goede akoestiek. Amsterdam Cultuur-Historische Vereniging brengt dinsdag 29 januari een bezoek aan dit gebouw. Verzamelen om 13.15 uur voor het gebouw. Om 13.30 uur begint de rondleiding van ongeveer 90 minuten onder leiding van de deskundige gidsen, die uitvoerig ingaan op de bijzondere geschiedenis van dit gebouw. Deelname 6 euro voor leden, 8 euro voor leden van partnerorganisaties en 10 euro voor niet-leden. Aanmelden kan via de website: www.amsterdamhv.nl of per e-mail: [email protected] of telefonisch bij Marianne Weeda: 020-6317309.

De Oud-Amsterdammer, gratis krant vol nostalgie De Oud-Amsterdammer is om meerdere redenen een unieke krant voor de Amsterdamse 50-plusser. In deze krant staat geen nieuws (dat is op zich al nieuws), maar er staan al-

leen verhalen over het Amsterdam van vroeger. Waarbij vroeger niet te ver terug is, want u moet erbij zijn geweest. De Oud-Amsterdammer gaat u raken omdat we terugkijken naar

uw jeugd, naar het Amsterdam van toen het nog Amsterdam was. Een paar feiten over De Oud-Amsterdammer:

• De Oud-Amsterdammer is gratis. • De Oud-Amsterdammer wordt in een oplage

Dinsdag 10 juli 2012

van 120.000 verspreid via ruim vierhonderd

• De Oud-Amsterdammer wordt ook uitgegeven in onder andere Almere en Purmerend, want ook hier wonen veel echte Amsterdammers. • De doelgroep is iedere 50-plusser bij wie Amsterdam in de genen zit. • De Oud-Amsterdammer is er voor en door lezers. Verhalen en foto’s van Amsterdammers over hun geliefde stad zijn meer dan welkom. Sterker nog: daar drijven we op.

The Happy Sunshines waren

zouden elfhonderd Amsterdameven vlekkeloos. Op 23 augustus 1950 Niet alles bij The Happy Sunshines liep The Two Mounties zouden het ms. Amsterdam, waarbij onder anderen se ouderen een boottocht maken met aan de lucht want op de flanken kaarten verkocht en er leek geen vuiltje optreden. Er werden ruim elfhonderd Maar dat was reclamepraat, letters dat er 1.600 passagiers op konden. van het nieuwe schip stond met grote de waterpolitie besloot dat kwam het schip te diep te liggen, waardoor want met de elfhonderd man aan boord vissen en maakten deel uit te waterkant detail: de Mounties zaten aan de het schip niet mocht uitvaren. Leuk ‘s middags belden ze naar Wim van te zien waren. Tegen een uur of twee van een prijsvraag welke artiesten er hadden het langzamerhand erg koud. Gulden waar de boot bleef, want ze

•

In tientallen bioscopen kon je

Het akkefietje met het ms. Amsterdam haalde de nationale kranten.

• De Magere Brug

pagina 5

Amsterdam had vroeger tientallen kleine bioscopen waar je ‘een filmpje pagina 13kon pikken’. Kleine, grote, gezellige, mooie, aftandse, De contouren • noem groezelige, lekkende... maar op. van In Ajax de loop der jaren zijn erhet veelgrote verdwenen, steeds waarbij het vooral in de worden jaren tachtig beter zichtbaar snel ging. Maar dat laat onverlet dat veel pagina 15 Amsterdammers er warme herinneringen aan bewaren.

en Wie als artiest in de jaren vijftig, zestig zeventig optrad bij The Happy Sunshines, telde echt niet mee. Voor de ogen van duizenden ouderen traden conferenciers, acrobaten, clowns, goochelaars, zangers en zangeressen en wat al dies meer zij op. Een terugblik aan The Happy Sunshines is daarom bepaald ook een terugblik op typen artiesten die niet meer bestaan, maar is vooral een ode aan de oprichter Wim van Gulden. “Het is niet eenvoudig om in een paar woorden te vertellen wie Wim van Gulden is. Een man bezeten van zijn hobby’s, en die al zo’n 35 jaar de Ouden van Dagen wat gezelligheid probeert te bezorgen. Daarbij is hij oprichter van het amateurgezelschap The Happy beSunshines. In dit gezelschap zijn heel wat kende artiesten van nu bij hem als amateur gestart. Ook wij hebben van hem de kans die gekregen, want hij zag het wel zitten met twee jongens die zich ‘The Two Mounties’ noemde.” Dit voorwoord van Piet Bambergen (die samen met René van Vooren de Mounties vormde) staat in een jubileumboek uit 1982 ter gelegenheid van het 35-jarig bestaan van The Happy Sunshines.

Sloterplas

Wim van Gulden is oprecht blij met het

optreden van de piepjonge Willeke Alberti.

broers bij hem met de vraag of hij het nog naamloze muziekgezelschap dat voornamelijk muziek uit Hawaï speelde (dat was toen razendpopulair), met raad en daad terzijde kon staan. Dat kwam er op neer dat Wim optredens mocht regelen. “Ik ging op zoek

Postbus 5003, 1380 GA Weesp Tel: 020 – 716 39 79 De Vrijbuiters waren net als de Chromonica’s ‘mondharmonicavirtuozen’.

en de Borwini’s, zoals dat werd genoemd,

doen, het totaal alleen en vergeten zijn, het en vond wat kleine bejaardengezelschappen wel totaal uitgerangeerd zijn in de maatschapdie we blij konden maken.” Er moest dan pij.” Het trof Van Gulden recht in zijn hart. een naam komen. “Het was vanzelfsprekend En: “Ik kreeg de steeds terugkerende vraag: was het want koos, naam dat je een Engelse ‘Kun je niet een vereniging oprichten waar allemaal Engels wat de klok sloeg. Zo ontinvloed op- ook wij terecht kunnen? Dat was van stond de naam The Happy Sunshines.” De op mijn besluit. Ik wilde en zou een verenitredens liepen goed en voordat Van Gulden ging oprichten met amusement en mogelijk er erg in had, hadden zich meer artiesten ze andere activiteiten, maar vooral betaalbaar en gezelschappen aangesloten en konden gebeurde. Dat voor deze mensen.” hele middagen vullen met optredens. Lees verder op pagina 5. Eenzaamheid Bij al die optredens in onder andere bejaardenhuizen werd Van Gulden getroffen door de eenzaamheid waarin veel ouderen verkeerden. “Wie kijkt er naar deze mensen om op zondag, wie zorgt ervoor dat ze een kaartje kunnen leggen op een of ander clubje, wie…?”, vroeg Van Gulden zich af. En ook schrijft hij: “Ik had inmiddels zoveel ellende en armoede onder bejaarden gezien, waar weinig aan te doen was. Wat mij vooral had getroffen was het niet meer mogen mee-

Inkoop

Oud Goud Oud Zilver Zilv/Gd Munten

Winkelcentrum Diemerplein Diemen 020-6903727 www.puttmann.nl

is gegraven tussen 1948 en 1956 en het zand diende als basis voor de westelijke tuinsteden, het huidige Nieuw-west. Duizenden mensen hebben er gerecreëerd, onder andere in het Sloterparkbad dat in 1957 is geopend aan de zuidoostkant waar je heel goed kunt zeilen, hengelen, duiken en gewoon lekker kunt liggen. En er was het vermeende monster dat de naam Nessie van West kreeg. Het kan niet anders dan dat velen herinneringen bewaren aan de zomer aan, op of in de Sloterplas. Die verhalen zijn voor de volgende editie van de Oud-Amsterdammer weer welkom. FOTO: GEHEUGENVANWEST.NL

art! n st u va

Adverteren in De Oud-Amsterdammer? Neem contact op via 06-11002679 / 06-29600679 www.deoudamsterdammer.nl.

N

www.nusselein.nl

• ‘We zagen opeens

het wateroppervlak van een zwembad’

pagina 5

• Iedereen was zo rood als een kraal

pagina 13

denkt dat de bioscoop op zijn retour is: anno 2012 zijn er in Amsterdam 17 bioscopen met in totaal 55 zalen, waarvan Pathé met vier bioscopen de grootste is.

Astoria Een van de verdwenen bioscopen is Astoria (1929-1966) aan het Mosplein in AmsterdamNoord. Hier bewaart Frans van Emmerik www.deoudamsterdammer.nl - langzamerhand een trouw medewerker Kalverstraat 220. In een leeg winkelpand op van De Oud-Amsterdammer - warme herindit adres werd in 1896 de Volgend eerste filmvoor- e editie neringen aan. Zijn eerste ervaring was toen stelling in Nederland gegeven, met films hij nog geen sveertien jaar was en dat was 7 augustu dinsdag van de gebroeders Lumière (Méliès en Bioeen dodelijk moment, want hij schrijft: “’Jij graph). Vlak erna werden er in Carré films bent nog geen veertien jaar!’ Gedecideerd vertoond en de eerste echte bioscoop was en met strenge ogen bitste een mevrouw Flora in de Amstelstraat (1903-1980); daarna achter een dubbeldik glazen ruit mij toe kwamen de Bijou Biograph in de Damstraat dat ik geen bioscoopkaartje kreeg om de (1906-1924) en het befaamde Nöggerath in oorlogsfilm ‘De kanonnen van Navarone’ de Reguliersbreestraat (1907-1983). Het is te beleven. Achter een rond raampje met allemaal vergane glorie, in tegenstelling tot ‘praatgaatjes’ hoorde ik haar luide stem Pathé die in 1907 startte met het vertonen als een bulderende kanonslag, om in de van korte films in het Grand Theatre in de beeldspraak van deze film te blijven. Ja, Amstelstraat, later in de schouwburgzaal daar sta je dan; over drie maanden zou ik van het Paleis voor Volksvlijt en weer later veertien worden, maar op de een of andere in het Rembrandt Theater. In 1916 warenisernietnon-verbale manier had ik mijzelf verraden zomaar een De Sloterplas 24 bioscopen in Amsterdam en het werden om toch binnen te komen in de Astoria plas, maar is het grootste meer biner alleen maar meer. Overigens, voor wie van debioscoop Amsterdam-Noord. Kwam dat stad. Deinplas nen de grenzen

Damslapers waren mafkezen

pagina 3 Du Midi ging in 1957 in vlammen op en werd in 1959 weer heropend. Foto: Stadsarchief Amsterdam

• ‘Wij sliepen met onze ouders op een slaapkamer’

Uitgever: De Oud-Amsterdammer

[email protected]

pagina 3

Deze week onder meer:

The Happy Sunshines brengen ‘even een filmpje pikken’ zonnetje in het leven van ouderen

Bejaardengezelschappen De Ouden van Dagen, zoals senioren toen nog werden genoemd, een leuke zondagmiddag bezorgen, dat was de drijfveer van Wim van Gulden. In 1947 kwam een van zijn

www.deoudamsterdammer.nl

Het was in een bioscoop niet altijd fijn toeven. In 1943 werd het Rembrandttheater op het Rembrandtplein door brand verwoest. Deze brand was door het verzet gesticht met als reden dat hier veel Duitse films werden gedraaid en er veel nazi-propaganda was te zien. In deze en andere bioscopen waren ook Deze week onder meer: regelmatig razzia’s. Een andere brand was in Du Midi, dat onderdeel was van de Apollohal. De brand vond plaats in 1957 • Amsterdam bevangen toen de bioscoop net drie jaar oud was. In 1959 werd Du Midi heropend. Bijzonder: de films werden hier door Olympische vertoond op een stenen muur. Een van de grootste successen na die tijd was de vertoning van de West Side Story, die hierkoorts vanaf 1961 93 weken is vertoond.

niet altijd happy

• Jonge Ajacieden

komen om bij triest auto-ongeval

pagina 15

www.deoudamsterdammer.nl

Volgende editie dinsdag 24 juli

Het publiek verlaat de bioscoop Nöggerath. FOTO: STADSARCHIEF AMSTERDAM omdat ik vertwijfeld de vier hoge stenen treden had beklommen en met schichtige terneergeslagen ogen stapjes nam op het dikke rode tapijt of was het gewoon bluf van haar kant? Ik kon die avond mooi vergeten.” Astoria was niet de enige plek waar films werden vertoond in Noord, maar het was wel de enige echte bioscoop in dit stadsdeel.

“In het Antoniusgebouw draaide men films voor de opgroeiende pubers. Kinderen van rond de tien, twaalf jaar zagen daar films van Tarzan, die door de jeugd met oerwoudgeluiden werden ontvangen, of Rooie Roggers met zijn schimmel Trigger. Lees verder op pagina 7.

nieuw in amsterdam: 7000m2 elektronica! 4GB geheugen 10,1'' tFt scherm * Vraag naar de voorwaarden. Geldig t/m zondag 8 juli 2012.

en diverse winkels.

Het was niet altijd fijn toeven in de bioscoop

Burg. de Vlugtlaan 194-198, Kinkerstraat 284-286 A’ dam

verspreidingsadressen waaronder verzorgingshuizen

Dinsdag 24 juli 2012

1,2 GHz processor

POINT OF VIEW

PROTAB2 4.0 XXL 10" AndROid TABLeT resolutie 1024x600, 4Gb intern geheugen uitbreidbaar met micro-sd. Art. Nr.: 1178665

5 minuten lopen vanaf centraal station

1e uur gratis parkeren*

AmsterdAm I OOsterdOkseIlAnd • OOsterdOkskade 67

7 dagen per week tot 22:00 open!

Rederij Bergmann viert vandaag (10 juli) het 100-jarig bestaan. In al die jaren is de rederij uitgegroeid tot een van de grootste rondvaartrederijen van Amsterdam, met jaarlijks rond 1,4 miljoen gasten uit binnen- en buitenland. Het kan niet anders dan dat er onder de lezers Amsterdammers zijn die een mooie herinnering hebben aan zo’n rondvaart door de grachten. Misschien heeft u uw grote liefde ontmoet, bent u er getrouwd, had u een bijzondere ontmoeting danwel een andere onvergetelijke ervaring of misschien was u wel zo’n vlot babbelende gids die zo mooi kon vertellen over al die grachtenpanden. In de volgende editie van De Oud-Amsterdammer besteden we hier ruim aandacht aan, dus schroom niet en mail of stuur uw bijdrage. De adresgegevens vindt u op pagina 3.

Adverteren in De Oud-Amsterdammer? Neem contact op via 06-11002679 / 06-29600679 www.deoudamsterdammer.nl.



pagina 15

Uit de schatkamer van Ajax

AC Milan speelt het ‘provinciale ploegje’ Ajax van de mat in allereerste EC 1-finale In de rubriek ‘Uit de schatkamer van Ajax’ besteden we aandacht aan de Europese successen en toch ook dieptepunten van Ajax. De vorige keer besteedden we aandacht aan de geruchtmakende (maar wel slechte) beslissingswedstrijd tegen Benfica in Parijs op 5 maart 1969 (3-0). Deze keer staan we stil bij de eerste EC 1-finale die Ajax speelde tegen AC Milan. AC Milan was daarin een maat te groot. –28 mei 1969. Dat was de dag dat Ajax voor het eerst in de finale stond van de Europa Cup 1 en dus geschiedenis schreef. Nadat in de kwartfinale was afgerekend met Benfica (zie de editie van 24 december-red.), was Ajax in de halve finale een maatje te groot voor Spartak

Tranava (thuis 3-0 zege, uit 2-0 nederlaag). Hierna wachtte in de finale in het Estadio Santiago Bernabéu in Madrid het befaamde AC Milan van trainer Nerero Rocco. AC Milan was een grote tegenstander en een geducht team, met onder anderen Karl-Heinz Schnellinger, de kiezelharde Giovanni Trapatoni, aanvoerder Ginanni Rivera en niet te vergeten de snelle vleugelaanvaller Pierino Prati. Ajax stelde daar de volgende opstelling tegenover: in het doel stond Gert Bals die tevens aanvoerder was, achterin stonden Wim Suurbier, Barry Hulshoff, Velibor Vasovic, Theo van Duivenbode en Ton Pronk. De tweemans middenlinie bestond uit Henk Groot en Klaas Nuninga, terwijl voorin Sjaak Swart, Inge Danielsson, Johan Cruijff en Piet Keizer het mochten

Tonnie Pronk, Velibor Vasovic en Barry Hulshoff (zichtbaar onder de indruk van het stadion) betreden het veld met achter hen aan de andere Ajacieden.

Oscar Borghardt schrijft op deze plaats over zijn herinneringen aan Diemenzijde, een van de korte zijden van stadion De Meer.

IJsbal Bij de combinatie van winters weer en de Klassieker denk ik altijd terug aan de editie van 7 januari 1980. Feyenoord ontving Ajax in een ondergesneeuwde Kuip. Met een aantal vrienden bezocht ik in die jaren behalve de thuisduels van Ajax ook veel uitwedstrijden. Feyenoord-Ajax was jarenlang vaste prik. Maar in 1980 was het al lang niet leuk en veilig meer om als supporter van Ajax in De Kuip te vertoeven. Wij namen die middag plaats op de Maastribune lang de middenlijn. Toen de spelers van Ajax het veld opkwamen voor hun warming-up werden zij ontvangen met een heftig fluitconcert. De agressie was gericht op één

man: Wim Jansen, Feyenoordicoon, die die middag zijn debuut zou maken voor Ajax. Jansen had er net een avontuur bij de Washington Diplomats in de Verenigde Staten opzitten en was op voorspraak van Johan Cruijff door Ajax gecontracteerd. Wij vonden dat geen goed idee. De krullenbol uit Rotterdam-Zuid was misschien een aardige voetballer, maar hoorde niet het prachtige shirt van Ajax over zijn schouders te hijsen. Net als het shirt van Feyenoord Cruijff niet staat, maar dat zagen we pas een paar jaar later. Veel supporters van Feyenoord mikten sneeuw- en ijsballen op Jansen. Een van die supporters bleek over een scherp vizier te beschikken, dat overigens bij veel voormalige spitsen van Feyenoord ontbrak.

uitzoeken tegen het catenaccio van AC Milan. 15.000 supporters Rond de 15.000 supporters van Ajax reisden af naar Madrid om het spektakel mee te maken. Dat waren er ongeveer evenveel als er Milanisti waren en op de pleinen rond het stadion en in de stad ontstonden tientallen spontane feesten. Van enige animositeit was geen enkele sprake. De Spanjaarden hadden trouwens amper oog voor de wedstrijd. In het ko- Gert Bals, Piet Keizer, Ton Pronk en Velibor Vasovic voor de aftrap. lossale stadion zaten alles bij elkaar iets en had geen al te hoge dunk van de Ammeer dan 31.000 mensen: van elke club het er unaniem over eens dat Ajax geen ongeveer 15.000 en de rest genodigden en sterdammers en dat was terecht. Vooral partij was voor AC Milan. ‘La Stampa’ omschreef Ajax als ‘een provinciaal ploegje het gebrek aan internationale ervaring een enkele verdwaalde Spanjaard. dat hoogstens de kwartfinales had mogen brak Ajax op. Na een paar minuten al bereiken’. Alleen de snelle Cruijff kon schoot Prati op de paal, wat voor Ajax Koude oorlog de goedkeuring wegdragen. De kranten het sein was om, met oogkleppen op, Voor het eerst kreeg Ajax te maken met noemen hem ‘Il Tempo’ en schrijven vol voor de aanval te gaan. Met name koude oorlog. Vanwege het afscheid bij Real Madrid van Ferenc Puskas twee dagen Suurbier trok veelvuldig mee naar voren, onder meer: ‘Cruijff is de nieuwe ster in het Europese voetbal.’ De ongelukkige daarvoor (daar hadden de Spanjaarden wel waardoor achterin levensgrote gaten ontstonden waarvan de directe tegenstan- Gert Bals kreeg als enige speler van het belangstelling voor) mocht Ajax niet trainen in het stadion en trainer Rinus Michels der van Suurbier Pierini Prati al na zeven blad Marca het cijfer 0. De doelman keek was daar bloedlink over. “En dit gebeurt minuten dankbaar gebruik maakte. Ajax daar trouwens niet echt van op. “Ik heb met Europa Cup-finalisten. Of ze zien ons drong vervolgens aan en kreeg veel meer vier ballen gehad en alle vier gingen niet als zodanig. Bij Real zijn ze misschien hoekschoppen dan AC Milan, maar dit ze erin. Maar geloof me, ze waren echt een beetje jaloers. Ze hadden het natuurlijk waren geen ‘halve goals’. Integendeel, onhoudbaar.” graag zelf willen zijn”, knauwt Michels nog voor de rust maakte Prati er 2-0 van, richting iedereen die het maar horen wil. waarmee de kansen op een goede afloop Een Europese zege had het seizoen van grotendeels verkeken waren. Na een uur Ajax nog enigszins kunnen goedmaken, Wedstrijd werd Piet Keizer in het strafschopgebied want door het drukke programma waren De wedstrijd ging niet echt gelijk op. gevloerd en de penalty werd onberispelijk de beker en de titel al voor Feyenoord. Rocco had Ajax in Amsterdam bekeken door Vasovic ingeschoten. Het bracht Datzelfde Feyenoord ging dankzij de titel weer een beetje hoop terug, maar Angelo Europa in en won nota bene een jaar later Sormani en andermaal Prati maakten aan de eerste Europa Cup 1 door Celtic met alle illusies van Ajax een einde. 2-1 te verslaan. Dit doet bij veel Ajacieden nog altijd pijn. Ajax schreef geschiedenis Provinciaal ploegje en speelde de eerste EC 1-finale, maar Na afloop waren de Italiaanse kranten speelde niet de eerste gewonnen finale…

Wie zijn deze gekke meiden? Zijn ijsbal raakte Jansen op het linker oog. Stille Willem ging neer. Jansen liet zich echter niet kennen. Hij werd opgelapt door de medische staf van Ajax en verscheen aan de aftrap. Na 18 minuten spelen bleek dat Jansen te veel hinder ondervond van de blessure aan zijn oog en liet hij zich vervangen door spits Piet Hamberg. Ajax speelde op de sneeuw in De Kuip een kansloze wedstrijd en verloor met 4-2. In de jaren die volgden bezochten wij nog een paar keer de Klassieker in De Kuip. Wij zagen er Cruijff in het shirt van Ajax en (helaas) tricot van Feyenoord schitteren. De agressieve sfeer ging ons steeds meer tegen staan en medio jaren ‘80 besloten wij dat het genoeg was geweest. Geen bezoeken aan De Kuip meer.

Wij stuitten bij toeval op deze foto van een aantal supporters van Ajax. De foto moet gemaakt zijn bij de beslissingswedstrijd Ajax-Benfica in Parijs of tijdens de finale Ajax-AC Milan, beide in 1969. Was u een van deze ‘gekke meiden’ of herkent u er uw zuster, vrouw, vriendin, collega, moeder of misschien zelfs oma in, dan horen wij het graag.

Dinsdag 22 januari 2013

pagina 16

De Oud Amsterdammer

Fotograﬁe: Joris van Bennekom

RESERVEER SNEL: WWW.SOLDAATVANORANJE.NL I 0900 1353

(45 cpm)

NÚ VERLENGD T/M SEPTEMBER EXTRA MATINEEVOORSTELLINGEN OP WOENSDAG

THEATERHANGAAR

IN SAMENWERKING MET

MEDIAPARTNER

| VLIEGVELD VALKENBURG | BIJ LEIDEN

IN SAMENWERKING MET

MEDIAPARTNER

Je besloot nooit meer te gaan, maar schaatsen is verslavend

Recommend Documents