2009
jaarverslag
vzw Gh@pro en Connect@ gezondheidshuis antwerpse prostitutie verversrui 3 2000 Antwerpen t 03 293 95 91 f 03 294 33 70
[email protected] www.ghapro.be
Een eerste woord van dank richt het Gh@pro team graag tot de stad Antwerpen en het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid voor de financiële ondersteuning. Verder onze dank aan de leden van de raad van bestuur en de algemene vergadering. Hartelijk dank ook aan alle organisaties en particulieren die in 2009 meewerkten aan het welslagen van de werking van Gh@pro. Tot slot gaat onze oprechte dank uit naar de sekswerkers van de stad en de provincie Antwerpen voor het vertrouwen dat zij in onze organisatie stellen. In 2009 overleed de heer Tuur Van Wallendael. Tuur van Wallendael was sinds 2008 erelid van onze organisatie en tijdens zijn ambtstermijn als schepen van sociale zaken direct betrokken bij de oprichting van Gh@pro. Wij zullen Tuur dan ook blijven herinneren als iemand die oprechte interesse vertoonde in onze werking en doelgroep.
1
SA M E N V A TTIN G Sekswerkers zijn blootgesteld aan gezondheidsrisico’s, waaronder Seksueel Overdraagbare Infecties (SOI), en andere risico’s, zoals geweld, ongewenste zwangerschap, alcohol- en druggebruik. Vaak zijn er barrières om beroep te doen op de reguliere gezondheidszorg en andere hulpverlening. Er is dus nood aan specifieke (medische én psychosociale) hulpverlening voor deze kwetsbare doelgroep. Gh@pro vzw, Gezondheidshuis Antwerpse prostitutie, biedt preventieve medische en sociaal georiënteerde hulp voor problemen gerelateerd aan het beroep. Het accent ligt vooral op het geven van een preventieboodschap, gezondheidsvoorlichting en -opvoeding. Daarnaast behoort vroegtijdige opsporing en behandeling van SOI tot de prioriteiten. Meer dan de helft van de vrouwelijke sekswerkers laat ook het preventief gynaecologisch onderzoek bij Gh@pro uitvoeren. Door de sekswerkers te benaderen vanuit het beroepsrisico en hen op anonieme wijze de kans te bieden zich te laten onderzoeken, heeft de werking van Gh@pro een niet te onderschatten impact op de seksuele gezondheid van de algemene bevolking van de provincie. Door de sekswerkers te beschermen en, indien nodig, te behandelen, worden immers ook de klanten gevrijwaard van SOI en indirect hun partners thuis. In dezelfde context blijven we aandringen op het concipiëren en implementeren van een campagne gericht naar klanten van sekswerkers. Gh@pro werkt met een ‘mobiele equipe’, een multidisciplinair team, bestaande uit een arts, een sociaal verpleegkundige en een outreacher. Er wordt consultatie gehouden in alle sectoren van de prostitutie: raamprostitutie in het Schipperskwartier, privéhuizen en bars in de stad en de provincie Antwerpen en jongensprostitutie in de buurt van het stadspark. Verder is er de mogelijkheid tot consultatie in de consultatieruimte van het gezondheidshuis in het Schipperskwartier, waar ook mensen zonder vaste werkplaats terecht kunnen. Sinds de start van het pilootproject in 1999 tot einde 2009 werden in totaal 3923 personen bereikt. In 2009 werden 488 nieuwe sekswerkers gezien. 3522 individuele medische consultaties werden uitgevoerd bij een totaal van 1138 sekswerkers, nieuw en follow-up samen. 650 personen die vóór 2009 reeds gekend waren, werden in dat jaar verder opgevolgd. De sekswerkers die Gh@pro in 2009 consulteerden, zijn van meer dan 50 verschillende landen afkomstig. Over de jaren heen nam de vraag naar psychosociale hulpverlening steeds toe. Daarom bestaat er naast het medisch luik, het sociaal luik “Connect@”. Connect@ begeleidt cliënten met allerlei vragen van psychosociale aard en verwijst door naar andere hulpverleningsorganisaties. Bij doorverwijzing blijft Connect@, indien gewenst, een intermediaire rol spelen in het verdere hulpverleningsproces. Ook sekswerkers die hun professioneel leven een andere wending willen geven en hulp zoeken bij het vinden van een job op de reguliere arbeidsmarkt, kunnen bij Connect@ terecht voor trajectbegeleiding op maat. In 2009 maakten 280 sekswerkers gebruik van de psychosociale hulpverlening van Connect@. 180 van deze 280 personen zijn nieuwe cliënten van Connect@, d.w.z. in 2009 nog niet gekend of begeleid rond een psychosociale problematiek. De laatste jaren werden er nieuwe initiatieven geïmplementeerd binnen de algemene werking van Gh@pro. De zelfverdedigingscursus, Nederlandse les en het kerstevenement bieden een aanvulling op het gekende medisch en sociaal aanbod. Uit onze ervaring is duidelijk gebleken dat er momenteel in de provincie Antwerpen geen ander gelijkaardig hulpverleningsaanbod bestaat. Bovendien is het potentieel van de te bezoeken werkplaatsen nog steeds groter dan wat het team met de huidige mensen en middelen kan realiseren.
2
Ondertussen blijft Gh@pro, zoals alle jaren, open staan voor wetenschappelijk onderzoek naar problematieken van deze specifieke doelgroep, echter altijd binnen de grenzen van de gewone consultaties zonder de sekswerkers te overbelasten. Ook blijven we in de mate van het mogelijke opleiding bieden aan bv. studenten verpleegkunde en geneeskunde binnen de respectieve curricula. Uit de indicatoren en de invulling ervan door Gh@pro en Connect@ kunnen we besluiten dat Gh@pro en Connect@ aan hun opdrachten voldoen.
3
IN H O U D S TA F E L
1.
Situering ................................................................................................................................
p.
7
2.
Financiering..........................................................................................................................
p.
7
3. Doelstelling ............................................................................................................................
p.
7
4.
Werkwijze .............................................................................................................................
p.
8
5. 6.
Reden van bestaan ...........................................................................................................
p. 9
7.
Hulpverleningsaanbod .......................................................................................................
p. 9
7. Jaarcijfers voor 2009 – Medisch Luik...................................................................................
p. 11
7.1. Resultaatsgebied outreach...............................................................................................
p. 11
Opdracht I:
Opdracht II:
Opdracht III:
Het preventieaanbod aanbieden op nieuwe werkplaatsen en
minimaal één keer per jaar contacteren. Tijdens de werkplaatsbezoeken contacten leggen met nieuwkomers en contacten met gekende personen onderhouden ..............
p. 11
Het preventieaanbod aanbieden op gekende werkplaatsen en minimaal één keer per jaar contacteren. Tijdens de werkplaatsbezoeken contacten leggen met nieuwkomers en contacten met gekende personen onderhouden ...............................
p. 11
Permanentie verzekeren in het inloopcentrum. Tijdens de bezoeken contacten met gekende personen onderhouden en hen stimuleren om nieuwkomers aan te brengen ........................................
p. 11
•
Indicator III.1:
•
Indicator III.2:
•
Indicator III.3:
Beschrijving van hoe nieuwe werkplaatsen worden gecontacteerd...........................................................................
p. 11
Beschrijving van aantal, aard, en ligging van de bezochte en geïdentificeerde werkplaatsen .........................................
p. 12
Aantal personen dat een arts of hulpverlener kent buiten Gh@pro, bij wie men terecht kan voor gezondheidsproblemen en psychosociale problemen in het beroep ..................................................................................
p. 14
•
Indicator III.4:
Aantal gerealiseerde contacten met de doelgroep ..........
p. 14
•
Indicator II.5:
Beschrijving van de doelgroep naar geslacht, leeftijd, herkomst, werkvorm, verloop en andere relevante data.....
p. 14
4
7.2. Resultaatsgebied Informatie geven .................................................................................
p. 16
Informatie aanreiken aan de doelgroep rond gebruik van condoom en correct glijmiddel en juiste strategie bij condoomfalen ...........................................................................................
p. 16
Opdracht IV:
•
Indicator IV.1:
Beschrijving van hoe de informatie wordt aangereikt .........
p. 16
•
Indicator IV.2:
Aantal bereikte personen inzake informatieverstrekking rond gebruik van condoom en correct glijmiddel en de juiste strategie toepast bij condoomfalen ..............................
p. 16
Informatie aanreiken aan de doelgroep rond gebruik van anticonceptief middel ..............................................................................
p. 16
Opdracht V:
•
Indicator V.1:
Beschrijving van hoe de informatie wordt aangereikt ..........
p. 16
•
Indicator V.2:
Aantal bereikte personen inzake informatieverstrekking rond gebruik van anticonceptief middel................................
p. 16
Informatie aanreiken aan de doelgroep rond eigen hulpverlening en bestaande hulpverlening in de regio van de werkplaats ..............
p. 17
Opdracht VI:
•
Indicator VI.1:
Beschrijving van hoe de informatie wordt aangereikt ..........
p. 17
•
Indicator VI.2:
Het aantal bereikte personen inzake informatieverstrekking over het eigen hulpverleningsaanbod ..............................................................
p. 17
Aantal doorverwijzingen in vergelijking met het totaal aantal contacten per jaar ........................................................
p. 17
Beschrijving van de aard van de doorverwijzing (kwalitatief en kwantitatief) ......................................................
p. 18
7.3. Resultaatsgebied vaardigheidsontwikkeling...................................................................
p. 19
Opdracht VII: Aanzetten tot juiste gebruik van condoom, correct glijmiddel en anticonceptief middel en de juiste strategie bij condoomfalen ........
p. 19
•
•
Indicator VI.3: Indicator VI.4:
Aantal personen dat condoom, correct glijmiddel en anticonceptief middel gebruikt en juiste strategie toepast bij condoomfalen ......................................................................
p. 19
7.4. Resultaatsgebied ondersteunen van implementatie door middel van netwerking samenwerking en advocacy.....................................................................................
p. 21
•
•I
Indicator VII:
Overzicht van de genomen initiatieven hiertoe met samenstelling van het netwerk, frequentie en aard van het contact .................................................................................
p. 21
7.5. Resultaatsgebied screening en vaccinaties ...................................................................
p. 22
Opdracht VIII: Het voorzien van een aangepast gezondheidsaanbod inzake beroepsgebonden risico’s van de doelgroep, waarbij de nadruk ligt op het preventief handelen, inzonderheid de screening SOI en cervixkanker ...............................................................................................
p. 22
•
Indicator:
Indicator VIII.1:
Beschrijving van de gehanteerde screeningsmethoden en adviezen......................................................................................
p. 22
5
•
Indicator VIII.2:
•
IndicatorV III.3:
Opdracht IX:
Aantal personen dat jaarlijks een preventief onderzoek doet .............................................................................................
p. 22
Aantal uitgevoerde screeningsonderzoeken op aantal verschillende personen ............................................................
p. 22
Het voorzien van een aangepast gezondheidsaanbod inzake beroepsgebonden risico’s van de doelgroep, waarbij de nadruk ligt op het preventief handelen, inzonderheid de vaccinatie tegen hepatitis B........................................................................................
p. 24
•
Indicator IX.1:
Beschrijving van de gehanteerde vaccinatiemethodes .....
p. 24
•
Indicator IX.2:
Aantal gevaccineerde personen in vergelijking met het aantal kandidaten na screening .............................................
p. 24
7.6. Resultaatsgebied evaluatie van interventies ..................................................................
p. 25
Jaarlijks rapport met vermelding van gegevens relevant voor zelfevaluatie, voor beleid en voor expertiseontwikkeling.................................................................
p. 25
8. Specifiek medisch aanbod .................................................................................................
p. 28
9. Jaarcijfers voor 2009 – Sociaal Luik: Connect@ ...............................................................
p. 29
9.1. Aantal sekswerkers dat door Connect@ werd gezien in 2009 ......................................
p. 29
9.2. Aantal contacten en verdeling naar locatie van de contacten en werkplaats van de sekswerkers ....................................................................................................
p. 29
9.3. Verdeling van het aantal geziene personen volgens geslacht en werkvorm, nationaliteit, leeftijd en werkplaats..........................................................................
p. 30
9.4. Manier waarop Connect@ de sekswerkers informeert over haar eigen hulpverlening..............................................................................................................
p. 31
9.5. Het soort van hulpvragen dat aan bod komt en de frequentie waarmee ze in de gesprekken voorkomen ..................................................................................
p. 31
9.6. Doorverwijzingen naar andere organisaties....................................................................
p. 33
9.7. Heroriëntering naar de reguliere arbeidsmarkt...............................................................
p. 36
10. Nieuwe initiatieven in 2009 .................................................................................................
p. 38
11. Planning 2010 .....................................................................................................................
p. 41
12. Bijlagen ..................................................................................................................................
p. 42
•
Indicator:
6
1. SITU E R IN G In 1999 werd een pilootproject opgestart vanuit de dienst Epidemiologie en Sociale Geneeskunde (het huidige Vaccin & Infectieziekten Instituut) van de Universiteit Antwerpen op initiatief van Prof. Dr. Pierre Van Damme en Mevr. Anne Vercauteren, in samenwerking met de vzw Payoke. Aanvankelijk was het hoofddoel een vaccinatiecampagne tegen hepatitis B (geelzucht) te implementeren. Hepatitis B is één van de levensbedreigende infecties die voornamelijk via seksueel contact worden doorgegeven. Voor personen met wisselende seksuele partners vormt zij dus een groot risico. Het project werd stilaan aangewend om een vertrouwensrelatie met sekswerkers op te bouwen en aanvullende informatie te geven over gezondheid en gezondheidsrisico’s. Kortom, de hepatitis B vaccinatie paste in een breder Gezondheidsvoorlichting en Opvoedingsproject (GVO). Daarom werd in mei 2002 de vzw Gh@pro opgericht ten behoeve van de sekswerkers in de provincie Antwerpen met als doelstelling een geïntegreerde preventieve hulpverlening aan sekswerkers aan te bieden, zowel op het gebied van gezondheid, als op psychisch, sociaal en juridisch vlak.
2. FIN A N C IE R IN G De vzw Gh@pro ontving van de stad Antwerpen 310.050 € subsidies voor 2009. Deze subsidie werd verstrekt binnen de beleidsovereenkomst Stedenfonds 2008-2013. Het pand waarin Gh@pro haar activiteiten uitvoert, werd in 2005 door de stad Antwerpen ter beschikking gesteld. Voor de periode 2006-2010 werd het project opnieuw goedgekeurd en ondersteund door de Vlaamse Gemeenschap (Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid) via een convenant. Voor 2009 ontving Gh@pro van het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid 90.175 €.
3. DO E LS TE LLIN G De vereniging heeft tot doel : •
Het aanbieden van een aanspreekpunt voor alle beroepsgebonden problemen en vragen voor vrouwelijke en mannelijke sekswerkers.
•
Het afstemmen en bijsturen van de hulpverlening naargelang de behoeften en noden van de sekswerkers.
•
Het bevorderen hulpverlening.
•
Het uitbouwen van een geïntegreerde zorg voor sekswerkers op preventief medisch, sociaal, juridisch en psychosociaal vlak.
•
De doelgroep bereiken op de verschillende werkplekken in de stad Antwerpen en provincie Antwerpen.
•
De implementatie en evaluatie van een hepatitis B vaccinatieprogramma voor sekswerkers in de provincie Antwerpen.
van
de
preventieve
gezondheidszorg
en
de
sociale
7
4. WE R K W IJ Z E De sekswerkers worden benaderd via hun beroep. SOI worden gezien als professionele risico’s en infecties. Via een ‘mobiele equipe’ worden de sekswerkers bereikt op of in de buurt van hun werkplaats. Bovendien is er bijna dagelijks gelegenheid tot raadpleging in onze eigen consultatieruimte. De ‘mobiele equipe’ is een multidisciplinair team, bestaande uit een arts en een sociaal verpleegkundige. Voor sommige subpopulaties wordt het team aangevuld met een outreacher die het voorbereidende werk doet en contacten legt met de doelgroep. De kern van deze werkwijze is het hulpverleningsaanbod actief naar de doelgroep brengen, waarbij de sekswerker benaderd wordt vanuit zijn/haar ‘beroepsrisico’. Door de hulpverlening te organiseren op de werkplaats vallen er barrières weg. Er kan in een vertrouwelijke sfeer gesproken worden over de specifieke problemen verbonden aan het beroep. Outreach activiteit is van cruciaal belang voor het welslagen van het project op langere termijn. De outreachers gaan sekswerkers opzoeken op hun werkplaats. Ze geven hen informatie en voorlichting en organiseren contacten met de arts, al dan niet in het gezondheidshuis. Zonder dit arbeidsintensieve werk kan niet dezelfde resultaten bereikt worden. De 'mobiele equipe' past in een flexibel model dat kan inspelen op de typische lokale noden van bepaalde steden en/of buurten. Belangrijk is dat anonimiteit en vertrouwelijkheid worden gewaarborgd. Alle contacten worden zodanig geregistreerd dat een goede opvolging mogelijk is, zonder dat aan de anonimiteit van de sekswerker geraakt wordt. De gegevens van het vaccinatie- en screeningsprogramma worden nauwgezet bijgehouden en opgevolgd. De aangeboden diensten worden gratis georganiseerd. De reden hiervoor is tweeërlei. Sommige sekswerkers kunnen zich geen testen veroorloven via de reguliere preventieve dienstverlening. Bovendien waarborgt dit systeem de onafhankelijkheid van de werking. Indien nodig, zal het team actief doorverwijzen en desgewenst zelf de contacten leggen met de bestaande reguliere hulpverlening. Door het vertrouwen dat via het gezondheidsproject van Gh@pro met de sekswerkers wordt opgebouwd, kunnen ook niet-medische problemen gemakkelijker besproken worden. Om de psychosociale ondersteuning een eigenheid te geven, naast het gezondheidsluik, werd binnen de organisatie Gh@pro geopteerd voor een aparte naamgeving, namelijk Connect@. Het Connect@ team volgt de cliënten met psychosociale vragen verder op, verwijst en begeleidt hen naar andere hulpverleningsorganisaties, waarbij de zelfredzaamheid steeds wordt gestimuleerd. Gh@pro profileert zich uitsluitend als een hulpverleningsorganisatie naar sekswerkers toe, en neemt duidelijk afstand van elke vorm van misdaadbestrijding, controlerende of regelgevende acties. In de praktijk wordt getracht de prestaties te meten aan de hand van een lijst van doelstellingen en indicatoren (zie verder) waarvan onze organisatie gebruik maakt voor rapportering aan het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid en de stad Antwerpen.
8
5. RE D E N V A N B E S TA A N Zowel de preventieve als de curatieve reguliere gezondheidszorg zijn vaak moeilijk bereikbaar voor sekswerkers en kunnen dikwijls niet specifiek ingaan op hun noden. Voor sommigen zijn de werkomstandigheden zodanig, dat ze niet in de bestaande gezondheidszorg passen (lange werkdagen, soms zeven dagen per week, de onmogelijkheid om de werkplaats te verlaten, onbekendheid met het lokale hulpverleningsaanbod, taalproblemen, e.d.). Bovendien is er vaak een negatieve houding bij de reguliere hulpverleners waardoor sekswerkers hun beroep niet meedelen. Daardoor kunnen ze beroepsspecifieke problemen niet bespreken. Slechts een klein percentage van de vaste huisartsen is op de hoogte van het beroep. Buiten de gediagnosticeerde SOI, zijn ook vele andere gezondheidsproblemen aanwezig, zoals een groot aantal abortussen door moeilijke toegang tot anticonceptie, verwondingen door fysiek geweld, alcohol- en druggebruik, enz. Het is van groot belang deze personen specifieke hulpverlening aan te bieden waarbij rekening gehouden wordt met al deze problemen. De barrières die de sekswerkers ervaren met betrekking tot de reguliere gezondheidszorg, gelden vaak ook voor de andere hulpverlening. Vele sekswerkers hebben namelijk ook allerlei problemen van psychosociale aard: financiële zorgen, schulden, geen ziekteverzekering, administratieve moeilijkheden, huisvestingsproblemen, juridische, relationele, psychologische problemen, e.d. Vaak vinden ze ook met betrekking tot deze problemen niet altijd de weg naar de reguliere hulpverleningsinstanties, zoals mutualiteit, OCMW, VDAB, enz. Er is dus nood aan specifieke medische én psychosociale hulpverlening voor deze kwetsbare doelgroep.
6. HU LP V E R LE N IN G S A A N B O D Alle sekswerkers worden ingelicht over SOI, over het belang van vaccinatie tegen hepatitis B, over overdracht van infectieziekten en risico’s, over veilig vrijen en het gebruik van condooms en glijmiddel in hun professionele seksuele relaties. Geïnteresseerden kunnen zich via bloedtesten laten screenen op hepatitis B, hiv en syfilis en via cervicale/vaginale swab of via urinestaal op gonorroe en chlamydia. Ook een gratis gynaecologisch onderzoek is mogelijk (cervixuitstrijkje en opsporing van niet-seksueel overdraagbare infecties). Er wordt in de mate van het mogelijke (taalproblemen, tijd,…) een vragenlijst afgenomen met vragen over demografie, medische voorgeschiedenis, professionele infectierisico’s en aard van de seksuele contacten. Tijdens deze gesprekken ligt het accent vooral op het geven van een preventieboodschap en gezondheidsvoorlichting en -opvoeding. Er wordt over verschillende mogelijkheden van anticonceptie gesproken. Anderzijds wordt er ook curatieve hulp verleent bij het voorkomen van SOI en zo nodig verwezen bij positieve cervixuitstrijkjes of voor andere infecties. Tijdens een tweede medische visite worden de resultaten overlopen. In geval van afwezigheid van bescherming tegen hepatitis B krijgt men de kans zich te laten vaccineren (1e vaccintoediening). Indien andere SOI worden vastgesteld, wordt een behandeling gestart als er geen verdere gespecialiseerde hulp noodzakelijk blijkt. Er is ook ruimte om in te gaan op andere beroepsgebonden vragen en bij problemen intern door te verwijzen naar Connect@ of naar de tweedelijnsgezondheidszorg en aandacht te besteden aan algemene GVO-aspecten (hygiëne, condoomgebruik, SOI, veilig werken,…). Na de eerste vaccinatietoediening volgen nog visites voor de tweede en de laatste vaccinatie, 1 maand en 4 tot 6 maanden na de eerste vaccinatie. Een maand na de toediening van het laatste vaccin wordt opnieuw een bloedafname uitgevoerd om de
9
immunologische respons na te gaan. Tevens wordt er, indien geïndiceerd, opnieuw gescreend op de verschillende infecties. Wanneer het hele schema is afgelopen, wordt er geadviseerd om een nieuwe controle uit te voeren: bloedafname, urine/swab of gynaecologisch onderzoek. Er wordt aangeraden om zich te laten testen om de zes maanden , of vroeger bij een risicocontact (bv. klapcondoom, …). De vaccinatie bestaat uit het toedienen van 3 dosissen tegen hepatitis B. In 2009 werd opnieuw gekozen voor Engerix B®. Een deel van de vaccinaties werd de voorbije jaren uitgevoerd in het kader van een studie rond verkorting van het hepatitis B vaccinatieschema. De analyse van de gegevens bevestigt dat een even goede bescherming en even hoge couverture van vaccinatie wordt bekomen indien een verkort schema (0,1,4) wordt toegepast dan wel het langere schema (0,1,6). Een eventuele psychologische, praktische vraag komt gemakkelijk aan bod tijdens één van de opeenvolgende geplande consultaties. De vertrouwensband is dan meestal sterk genoeg om over meer gevoelige problemen te kunnen praten. Het Connect@ team houdt zich intensief bezig met de sociale problematiek en verwijst en begeleidt cliënten naar andere hulpverleningsorganisaties. Bij doorverwijzing blijft Connect@, indien gewenst, een intermediaire rol spelen in het hulpverleningsproces. Extra aandacht gaat uit naar sekswerkers die zelf aangeven met hun professionele activiteiten te willen stoppen. Specifiek publiciteitsmateriaal rond ’stoppen met prostitutie’ werd niet aangemaakt. Gh@pro wenst namelijk absoluut stigmatisering te vermijden van sekswerkers die niet willen of kunnen veranderen van job.
10
7. JA A R C IJ F E R S V O O R 2009 - MEDISCH LUIK 7.1. Resultaatsgebied OUTREACH Opdracht I:
Het preventieaanbod aanbieden op nieuwe werkplaatsen en minimaal één keer per jaar contacteren. Tijdens de werkplaatsbezoeken contacten leggen met nieuwkomers en follow up met gekende cliënten onderhouden.
Opdracht II:
Het preventieaanbod aanbieden op gekende werkplaatsen en minimaal één keer per jaar contacteren. Tijdens de werkplaatsbezoeken contacten leggen met nieuwkomers en follow-up met gekende cliënten onderhouden.
Opdracht III:
Permanentie verzekeren in het inloopcentrum. Gedurende de consultaties contacten met gekende cliënten onderhouden en hen stimuleren om nieuwkomers aan te brengen.
•
Indicator III.1:
Beschrijving van hoe nieuwe werkplaatsen worden gecontacteerd
De werkplaatsen kunnen opgedeeld worden in 4 grote werkvormen: raamprostitutie (R), bars (B), privéhuizen (P) en straat- en caféprostitutie (S). Escort (E) is nog een aparte sector die eerder moeilijk bereikbaar is. Ook bereikten we cliënten werkzaam in pornofilms en peepshows. Gezien deze groep nog zeer beperkt is, categoriseren we deze groep voorlopig onder ‘andere sectoren’. Voor iedere sector bestaat een andere manier om nieuwe werkplaatsen te bereiken of te contacteren. Algemeen kunnen we stellen dat met de groeiende bekendheid van Gh@pro, de mond aan mond reclame toeneemt tussen de sekswerkers onderling. Voor sommige sectoren (Schipperskwartier en jongensprostitutie) wordt gebruik gemaakt van outreachers die informatie geven over Gh@pro en geïnteresseerden naar een afgesproken consultatie of naar de consultatie van Gh@pro zelf brengen of sturen. Bars en privéhuizen worden gevonden via het internet en lokale kranten . Medewerkers van Gh@pro bekijken deze informatiebronnen regelmatig en nieuwe werkplaatsen worden telefonisch of via mail gecontacteerd. Bij interesse voor het aanbod wordt er een afspraak gemaakt om een eerste bezoek te brengen en onze diensten verder voor te stellen aan de nieuwe bar of het privéhuis.
11
•
Indicator III.2:
Beschrijving van aantal, aard en ligging van de bezochte en geïdentificeerde werkplaatsen
De grootste groep van ons cliënteel werkt in één van de 4 grote werkvormen. Figuur 1: alle sekswerkers per sector, die in 2009 door Gh@pro werden bezocht of in het gezondheidscentrum kwamen, nieuw en follow-up (N=1129). 9 cliënten behoorden niet tot de doelgroep, zij werden niet weergegeven in deze tabel.
* Andere sectoren: peepshow, film, …
a/ Raamprostitutie De outreacher van Gh@pro zoekt de sekswerkers in de ramen op en informeert hen over het gezondheidsproject. De mobiele equipe bezoekt de ramen viermaal per maand (twee keer op een woensdagavond en twee keer op een vrijdagnamiddag). In 2009 werden er zo in totaal 24 woensdagavonden en 22 vrijdagmiddagen gerealiseerd. Verder is er drie maal per week gelegenheid tot raadpleging in het gezondheidshuis. In totaal werden 484 sekswerkers uit de raamprostitutie van het Schipperskwartier gezien in 2009. Hiervan waren 207 nieuwe sekswerkers en 277 waren reeds vroeger gekend bij Gh@pro. Er werden 111 nieuwe sekswerkers aangesproken over het aanbod van Gh@pro door de outreacher. b/ Bars Eenmaal per maand wordt ’s avonds een bezoek gebracht aan bars in de provincie. In 2009 werden 12 dergelijke avonden georganiseerd, met bezoek van meerdere bars per avond. In 2009 werden in de bars 36 mensen voor het eerst bereikt en 53 personen in follow-up. Deze sekswerkers werden gezien in 23 verschillende bars, waaronder 4 nieuwe. In totaal werden dus 89 personen in deze sector gezien door Gh@pro in 2009. Deze bars zijn gelegen in de stad Antwerpen en de provincie, namelijk de gemeenten Burcht, Herentals, Schilde, Turnhout, Antwerpen, Grobbendonk, Nijlen, Geel, Westmalle, Waarloos en Beerse.
12
c/ Privéhuizen Eén dag per week wordt gereserveerd voor bezoek aan privéhuizen en massagesalons door de mobiele equipe, gegroepeerd volgens geografische bereikbaarheid in de volledige provincie. In 2009 werden 59 privéhuizen bezocht, gespreid over 44 dagen. Vijf hiervan waren nieuwe huizen. Daarnaast werden 10 massagesalons bezocht. In 2009 stopten 8 privéhuizen en 2 massagesalons. 1 privéhuis verhuisde naar Limburg en een ander wenste geen gebruik meer te maken van onze dienstverlening. Ze zijn gelegen in Antwerpen (stad), Aartselaar, Linkeroever, Berchem, Boom, Borgerhout, Borsbeek, Brasschaat, Deurne, Geel, Grobbendonk, Hoboken, Hoogstraten, Kontich, Loenhout, Maria Ter Heyde, Mechelen, Merksem, Minderhout, Mol, Mortsel, Nijlen, Rumst, Schoten, Sint-Job, Wilrijk, Wommelgem, Wuustwezel, Zoersel. In deze sector werden 149 sekswerkers voor het eerst in 2009 onderzocht en 226 in follow-up in 69 verschillende privéhuizen en massagesalons, In totaal werden in deze sector dus 375 personen gevolgd door Gh@pro. 29 personen werden gezien die in escortservice werken, 11 hiervan waren nieuw in 2009. Deze personen zijn soms verbonden aan een privéhuis. Zij komen meestal op de raadpleging in het gezondheidshuis zelf. d/ Straat en café In totaal kwamen 75 sekswerkers, waaronder ook mannen die tippelen in het stadspark of werken in een café, voor het eerst in contact met Gh@pro in de loop van 2009. Sommigen van hen komen zelf op consultatie bij Gh@pro of worden aangebracht door outreachers. In opvolging werden 73 mensen van deze sector in 2009 terug gezien. In totaal werden dus 148 mensen uit deze sector in 2009 opgevolgd. De meeste mannen komen naar de consultatie van vzw Boysproject, waarmee Gh@pro een samenwerkingscontract heeft. In het begin van 2009 werd er tweewekelijks een raadpleging gehouden in hun aanloophuis in de Quellinstraat 56. Vanaf juli 2009 werd de frequentie van de consultaties verminderd naar 1 keer per maand. De straathoekwerking gebeurt door de outreachers van het Boysproject. Gedurende het jaar 2009 werden 17 consultaties georganiseerd. Er werden 63 individuele consultaties uitgevoerd. Er werden langs deze weg 9 nieuwe mannelijke sekswerkers bereikt en 13 in follow-up. In 2009 werd er één keer per maand ’s avonds een bezoek gebracht aan café ’t Keteltje, aan de rand van de gedoogzone, waar voornamelijk Afrikaanse vrouwen klanten oppikken. Tijdens deze outreach worden deze sekswerkers geïnformeerd over onze werking en ze krijgen meteen ook de gelegenheid om nog diezelfde avond testen te laten afnemen in het gezondheidshuis zelf. Tijdens deze avonden werden er 34 nieuwe sekswerkers bereikt. In follow-up zien we deze sekswerkers zowel op de gewone consultatie overdag, als ’s avonds op outreach. Omdat de doelgroep op en rond het De Coninckplein moeilijk bereikbaar is, werd in 2009 een overleg gepleegd met de outreachers van het nieuwe project basisgezondheidszorg van Free Clinic.
13
•
Indicator III.3:
Aantal personen dat een arts of hulpverlener kent buiten Gh@pro, bij wie men terecht kan voor gezondheidsproblemen en psychosociale problemen in het beroep
Van de 1129 sekswerkers die in 2009 op consultatie kwamen, hebben 301 sekswerkers een huisarts in België en 103 hebben een huisarts in het buitenland. Uit de bevraging van 111 sekswerkers bleek dat 61 een huisarts heeft in binnen- of buitenland. Bij 14 sekswerkers (23%) is deze op de hoogte van het beroep van de sekswerker. •
Indicator III.4:
Aantal gerealiseerde contacten met de doelgroep (nieuwe en gekende werkplaatsen samen)
In 2009 had Gh@pro in totaal 3522 medische contacten met 1138 verschillende personen. Er startten 488 nieuwe sekswerkers in het project, en 650 sekswerkers die voordien al gekend waren, werden verder opgevolgd. Een onderscheid maken tussen welke mensen op de raadpleging werden gezien en wie op verplaatsing, is quasi onmogelijk omdat dezelfde mensen zowel op verplaatsing als op het gezondheidshuis worden gezien. Zeker voor de raamprostitutie is dit onmogelijk gezien de centrale ligging van het gezondheidshuis en dus de lage drempel om ook daar op consultatie te komen. Voor de privéhuizen en bars gaat het voornamelijk over outreach consultaties. •
Indicator III.5:
Beschrijving van de doelgroep naar geslacht, leeftijd, herkomst, werkvorm, verloop en andere relevante data, met nieuwe en gekende sekswerkers):
Geslacht / Werkvorm: Tabel: Verdeling naar geslacht en werkvorm (alle personen nieuw en follow-up in 2009 (N= 1138)) Werkvorm
Man*
Vrouw*
Totaal
Nieuw
Foll.- up
Nieuw
Foll.- up
bar
0
0
36
53
89
escort
4
1
7
17
29
privéhuis en massagesalon
2
6
147
220
375
raam
10
25
197
252
484
straat & café
10
19
65
54
148
andere sector **
1
0
2
1
4
andere ***
2
2
5
0
9
TOTAAL
29
53
459
597
1138
*
In de groep mannen zitten ook de travestieten, In de groep vrouwen zitten ook de transseksuelen. ** Andere sector: pornofilm, peepshow *** Andere: cliënten die zich bij ons aanmelden, maar niet onmiddellijk werkzaam zijn in de erotische sector, zoals bv. student, partner, ... Zij werden verder verwezen naar de reguliere medische sector.
Leeftijd: Voor alle sekswerkers samen is de gemiddelde leeftijd 31,1 jaar (mediaan: 29 jaar, modus: 27 jaar). In de follow-up groep is de gemiddelde leeftijd 32,8 jaar (mediaan: 31 jaar, modus: 27 jaar). In de groep van de nieuwe personen is de gemiddelde leeftijd 28,9 jaar (mediaan: 27 jaar, modus: 23 jaar) . De oudste sekswerker die zich in 2009 voor het eerst aanmeldde is 65 jaar. De oudste sekswerker uit de follow-up groep is 70 jaar. De jongste, voor het eerst gezien in 2009, is 17 jaar oud. De jongste uit de follow-up groep is ook 17 jaar. Deze minderjarigen werden gezien op de consultatie bij het Boysproject. Minderjarigen worden in overleg met het Boysproject en de jeugdbrigade van de politie verder opgevolgd.
14
Nationaliteit: In totaal werden 1138 verschillende personen op consultatie gezien bij Gh@pro in 2009. Zij zijn uit 61 verschillende landen afkomstig. Figuur 2: Personen gezien in 2009, verdeling naar nationaliteit als deze gekend is.
* Rusland werd ingedeeld bij Europa buiten EU 2009
15
7.2. Resultaatsgebied INFORMATIE GEVEN Opdracht IV: Informatie aanreiken aan de doelgroep rond gebruik van condoom en correct glijmiddel en juiste strategie bij condoomfalen •
Indicator IV.1:
Beschrijving van hoe de informatie wordt aangereikt
Aan alle sekswerkers die bereikt worden door Gh@pro, wordt mondelinge informatie gegeven over veilig vrijen, correct condoom- en glijmiddelgebruik en anticonceptie. Ook wordt er informatie gegeven rond condoomfalen. Er is ook de mogelijkheid om het condoomgebruik te oefenen. Aan nieuwe sekswerkers wordt een algemene brochure meegegeven over veilige seks, nuttige informatie over SOI en enkele nuttige telefoonnummers. Voor alle sekswerkers bestaan er ook specifieke brochures rond veilig vrijen, SOI en anticonceptie in diverse talen. Gh@pro ontwikkelde ook posters met informatie over SOI in verschillende talen. De posters worden gratis uitgedeeld in elke werkplaats. Er wordt ook gebruik gemaakt van beeldmateriaal (foto’s en filmpjes) om gezondheidsinformatie te geven. •
Indicator IV.2:
Aantal bereikte personen inzake informatieverstrekking rond gebruik van condoom en correct glijmiddel en juiste strategie bij condoomfalen
In 2009 werd aan 452 sekswerkers op de medische consultatie en aan 376 sekswerkers op outreach safe sex counseling gegeven. Er werd 184 keer op de consultatie en 159 keer op outreach informatie gegeven over klapcondoom. Over correct glijmiddelgebruik werd 141 keer op de consultatie en 101 keer op outreach uitleg gegeven. Opdracht V: Informatie aanreiken aan de doelgroep rond gebruik anticonceptief middel •
Indicator V.I:
Beschrijving van hoe de informatie wordt aangereikt
Bij elke consultatie is er gelegenheid om mondelinge informatie te geven over anticonceptie. Bij het gynaecologisch onderzoek wordt gepeild naar het gebruik van anticonceptie. Bij iedere eerste consultatie wordt vermeld dat anticonceptie wordt aangeraden en voorgeschreven indien gewenst. Indien er geen anticonceptie gewenst is, wordt uitleg gegeven over het gebruik van noodanticonceptie. Bij ieder vermoeden van ongewenste zwangerschap wordt een voorstel voor follow-up en voor verdere anticonceptie voorgesteld en opgevolgd. ·
Indicator V.2:
Aantal bereikte personen inzake informatieverstrekking rond gebruik anticonceptief middel
In 2009 werd op de medische consultatie op Gh@pro 413 keer anticonceptie-advies gegeven en 449 maal op outreach. In 2009 werd er vanuit de medische consultatie 41 keer doorverwezen voor een zwangerschapsonderbreking (via Gh@pro en Connect@). Anticonceptie-advies blijft een belangrijk aandachtspunt.
16
Opdracht VI: Informatie aanreiken aan de doelgroep rond eigen hulpverlening en bestaande hulpverlening in de regio van de werkplaats •
Indicator VI.1:
Beschrijving van hoe de informatie wordt aangereikt
Mondelinge informatie wordt gegeven door alle hulpverleners bij persoonlijke contacten in of buiten het gezondheidshuis. De voorstellingsbrochure die aan iedere nieuwe sekswerker wordt gegeven, bevat veel info rond eigen en andere bestaande hulpverlening. Gh@pro ontwikkelt GVO-materiaal om counseling over beroepsgebonden risico’s te ondersteunen. Een deel van het GVO-materiaal werd overgenomen van andere organisaties zoals Sensoa , Tampep, Soa Aids Nederland. Nieuw materiaal in 2009 :
•
•
Gh@pro diende een project in bij de dienst sociale zaken van de stad Antwerpen betreffende lokale acties “gezondheidspromotie en ziektepreventie”. Met deze extra subsidie werd via een creatieve aanpak informatie rond de eigen hulpverlening kenbaar gemaakt. Aan de hand van een stripverhaal, waarin een mannelijke en vrouwelijke sekswerker (Mario en Lily) kiezen voor de juiste seksuele attitude, wordt een grote groep van sekswerkers bereikt. De taalbarrière wordt op deze manier overbrugd. Een verwijzing naar het aanbod van Gh@pro zorgt voor de toeleiding naar het gezondheidsaanbod. Het scenario van het stripverhaal werd ontwikkeld in samenspraak met een focusgroep van vrouwelijke en mannelijke sekswerkers en de organisatie boysproject (zie bijlage 2).
•
Condooms met het logo van Gh@pro en de vermelding van de openingsuren van de medische consultatie worden aan de nieuwkomers uitgedeeld (zie bijlage 3).
Indicator VI.2:
Het aantal bereikte personen inzake informatieverstrekking over het eigen hulpverleningsaanbod en bestaande hulpverlening in de regio van de werkplaats
Alle nieuwe personen krijgen een voorstellingsbrochure van Gh@pro en deze liggen ook in de wachtzaal zodat ze kunnen worden meegenomen. 116 kennismakingsbrochures werden door de outreacher uitgedeeld aan de sekswerkers in de raamprostitutie, 488 aan de nieuwe sekswerkers die door de mobiele equipe gezien werden. In 2009 gaf de outreacher van Gh@pro informatie aan 111 nieuwe sekswerkers in het Schipperskwartier over de werking van Gh@pro. Ze deelde 225 condooms uit bij kennismaking. Condooms kunnen ook meegenomen worden bij consultatie (per visite 5 condooms). De vrouwen in de caféprostitutie worden via gadgets (een pakje kauwgom met de gegevens van Gh@pro + condooms) ingelicht over de werking van Gh@pro en safe sex. 63 posters van Gh@pro met informatie over safe sex werden door de outreacher verdeeld in het schipperskwartier. De posters worden door de mobiele equipe verdeeld aan de privéhuizen en bars die zij op hun ronde bezoeken. •
Indicator VI.3:
Aantal doorverwijzingen in vergelijking met het totaal aantal contacten per jaar
Totaal aantal contacten 3522
Totaan aantal doorverwijzingen 305
17
•
Indicator VI.4:
Beschrijving van de aard van de doorverwijzing (kwalitatief en kwantitatief)
Het informeren over het bestaande hulpverleningsaanbod in de eerste, tweede of derde lijn, valt samen met de doorverwijzingen en begeleidingen, aangezien de informatie wordt gegeven naar aanleiding van concrete vragen. Wanneer sekswerkers met algemene medische klachten, niet gerelateerd aan het beroep, Gh@pro consulteren, wordt wel steeds gepeild naar een eigen huisarts en wordt er actief geholpen bij het zoeken naar een huisarts in de buurt (rekening houdend met het al of niet in bezit hebben van een Sis-kaart).
abortuscentrum Nederland
Aantal doorverwijzingen (Gh@pro en Connect@) 2
abortuscentrum Willy Peers
30
6
algemene
gynaecoloog
107
6
gezondheidszorg
huisarts
66
0
specialist / dermatologie
7
1
specialist / radiologie
6
3
specialist / hepatologie
6
0
specialist / borstkliniek
6
6
specialist / senologie
6
specialisten allerlei
17
Rubrieken abortus
Medische organisaties
apotheek VRGT Artsen zonder Grenzen / Dokters van de Wereld* geestelijke gezondheidszorg middelengebruik SOI zwangerschap
Aantal begeleidingen (Connect@) 0
4 4
1
0
12
0
psychiatrie / psycholoog
7
0
Free Clinic
1
0
Helpcenter
13
0
Instituut voor Tropische Geneeskunde
17
1
Prenataal Steunpunt Kind & Gezin
5
0
gynaecoloog TOTAAL MEDISCHE DOORVERWIJZINGEN
2
1
305
32
* In 2009 werd het project van Artsen zonder Grenzen in Antwerpen stopgezet. Er werd opvolging voorzien door Dokters van de Wereld.
18
7.3. Resultaatsgebied VAARDIGHEIDSONTWIKKELING Opdracht VII: Aanzetten tot juiste gebruik van condoom, correct glijmiddel en anticonceptief middel en de juiste strategie bij condoomfalen •
Indicator VII:
Aantal personen dat condoom en correct glijmiddel en anticonceptief middel gebruikt en juiste strategie toepast bij condoomfalen (opsplitsing tussen gekende en nieuwe personen)
Aantal personen dat condoom en correct glijmiddel gebruikt en juiste strategie toepast bij condoomfalen In 2009 werden 111 vragenlijsten afgenomen bij sekswerkers. Het aantal enquêtes ligt lager dan de vorige jaren, gezien er aparte bevragingen waren in het kader van diverse studies (zie wetenschappelijk deel). Men dient wel op te merken dat de bevraging rond bepaalde onderwerpen vaak sterk vertekende antwoorden geven, aangezien ze meestal weten welk antwoord wordt verwacht. CONDOOMGEBRUIK Bij vaginaal contact gebruiken bijna alle sekswerkers (98,8%) altijd een condoom, maar 1 sekswerker zegt nooit een condoom te gebruiken. Slechts een beperkte groep heeft anaal contact, ook hier gebruikt de grootste groep (12 sekswerkers) altijd een condoom. 1 sekswerker gebruikt meestal een condoom bij anaal contact en 1 sekswerker gebruikt nooit een condoom bij anaal contact. Bij oraal contact zien we dat 60,8% van de sekswerkers een condoom gebruikt. De niet gebruikers of de occasionele condoomgebruikers weten meestal wel dat dit risico’s inhoudt, maar andere redenen voor niet gebruik geven vaak de doorslag (financieel, druk vanuit het werkveld, …). GEBRUIK GLIJMIDDEL Iets meer dan de helft van de sekswerkers (54,3%) gebruikt altijd een glijmiddel bij seksueel contact (ongeacht techniek). Opmerkelijk is dat ¼ van de bevraagde sekswerkers helemaal geen glijmiddel gebruikt. KLAPCONDOOM Ongeveer de helft van de ondervraagden (48,2%) had in de laatste 6 maanden minstens één klapcondoom. Slechts 1/5 (21,3%) van de bevraagden kende de juiste strategie bij klapcondoom. Bij condoomfalen is het belangrijk stil te staan bij het risico op ongewenste zwangerschap en infectierisico. Gh@pro raadt iedereen aan om na onveilig contact een SOI-screening te doen en naast het condoom nog een andere vorm van anticonceptie te gebruiken.
19
Aantal vrouwen dat een anticonceptief middel gebruikt
Strategie
Nieuw
Follow- up
geen enkele vorm van anticonceptie
8
21
29
4,2%
alleen condoomgebruik
39
57
96
13,8%
alleen noodpil
20
21
41
5,9%
combinatie condoomgebruik en noodpil
10
17
27
3,9%
pil
78
224
302
43,5%
patch
6
14
20
2,9%
prikpil
6
35
41
5,9%
implantaat
1
7
8
1,2%
nuvaring
4
8
12
1,7%
17
35
52
7,5%
23
43
66
9,5%
212
482
694
100 %
spiraal (koper- of hormoonspiraal) sterilisatie, hysterectomie, infertiliteit,menopauze TOTAAL
Totaal
Anticonceptie is een belangrijk aspect in het gezondheidsproject. Ongeveer de helft van de ondervraagde vrouwen heeft minstens éénmaal in haar leven een abortus ondergaan. De belangrijkste vorm van anticonceptie is nog steeds de pil (43,5%). Ondanks dat alle vrouwen op de hoogte zijn van het bestaan van anticonceptie, zijn er sekswerkers die geen anticonceptie gebruiken of enkel condoom of noodpil (of eventueel de combinatie van beide). Het blijft dus belangrijk om voldoende voorlichting te geven over het juist gebruik van anticonceptie.
20
7.4. Resultaatsgebied ONDERSTEUNEN VAN IMPLEMENTATIE DOOR MIDDEL VAN NETWERKING, SAMENWERKING EN ADVOCACY
•
Indicator:
Overzicht van de genomen initiatieven hiertoe met samenstelling van het netwerk, frequentie en aard van het contact
Gevolgde en georganiseerde vergaderingen ivm netwerking Tweewekelijks wordt een teamvergadering gehouden met het medische team van Gh@pro, en maandelijks wordt samen gezeten met het Connect@ team om de sociale problematiek van de cliënten te bespreken. Op regionaal en nationaal niveau •
Sinds het ontstaan van Gh@pro is er samenwerking met vzw PASOP in Gent. Er zijn regelmatig vergaderingen met hen en contacten op conferenties. Bovendien is het idee gegroeid om samen één lijn van informatiebrochures uit te werken die uniform is in Vlaanderen voor alle sekswerkers. De brochures werden eind 2007 in gebruik genomen.
•
Overleg met de stad Antwerpen en de dienst prostitutie, vertegenwoordigd door de prostitutieconsulent Hans Willems, gebeurt op regelmatige basis.
•
Jaarlijkse evaluatievergaderingen met het Boysproject waarin voornamelijk wordt vergaderd rond het medisch aanbod dat Gh@pro gratis aanbiedt binnen de werking van het hulpverleningsproject jongensprostitutie.
•
Actorenoverleg met andere organisaties die contacten hebben met sekswerkers in Antwerpen, Free Clinic (MSOC Antwerpen), stad Antwerpen, politie, Caw de Terp,… Vergadering - onderwerp
Netwerking
Frequentie
jaarlijks overleg
Boysproject
1
kennismaking + overleg samenwerking
Aditi vzw
1
hulpverlening prostitutie Antwerpen
Actorenoverleg
4
overleg samenwerking
1
seksuele gezondheid vrouwen
Free clinic Asmodee opvanghuis slachtoffers mensenhandel OCMW Antwerpen
interprovinciaal overleg
Pasop
2
overleg samenwerking
OCMW vrouwengroep
1
werkgroep seksuele agressie
SODA + andere actoren
1
SOA-overleg
Sensoa en andere partners
2
wettelijk kader mensenhandel overleg
Payoke
1
samenwerking
Tolkendienst provincie Antwerpen
1
overleg samenwerking
2 1
Op internationaal niveau Ook internationaal probeert Gh@pro haar netwerking uit te breiden. In 2009 werden contacten gelegd met SoaAids Nederland. Er is een goede samenwerking met SoaAids rond materiaalontwikkeling en met de organisatie P&G 292 in Amsterdam. In 2009 werden er contacten gelegd met Pro Vest in Denemarken, P&G 292 Nederland en Contra Duitsland om een verdere samenwerking te bekijken. De vraag tot kennismaking met de Duitse organisaties voor prostituees Phoenix, Hydra en Ragazza bleven tot nu toe zonder reactie.
21
7.5. Resultaatsgebied SCREENING EN VACCINATIES Opdracht VIII: Het voorzien van een aangepast gezondheidsaanbod inzake beroepsgebonden risico’s van de doelgroep, waarbij de nadruk ligt op het preventief handelen, inzonderheid de screening SOI en cervixkanker
•
Indicator VIII.1: Beschrijving van de gehanteerde screeningsmethoden en adviezen
Alle sekswerkers kunnen van volgend aanbod gebruik maken: via een bloedname kan gescreend worden op hepatitis B, hiv en syfilis en via een cervicale/vaginale swab of via een urinestaal op gonorroe en chlamydia. Deze onderzoeken worden 2 keer per jaar aangeboden. De vrouwelijke sekswerkers komen 1 keer per jaar in aanmerking voor een cervixuitstrijkje (wanneer dit nog niet in de reguliere gezondheidszorg gebeurde). Bij afwijkende resultaten is het mogelijk dat dit een tweede keer herhaald wordt. Bij afwijkende resultaten wordt er zo nodig curatieve hulp verleent of verwezen naar de reguliere sector voor verdere opvolging. In geval van afwezigheid van bescherming tegen hepatitis B krijgt men de kans zich te laten vaccineren (schema 0-1-4). Er is ook ruimte om in te gaan op andere beroepsgebonden vragen en bij problemen intern door te verwijzen naar Connect@ of naar de reguliere gezondheidszorg (huisarts of specialist). Er wordt ook veel aandacht gegeven aan algemene GVO-aspecten (hygiëne, condoomgebruik, SOI, veilig werken,…). Bij een onveilig contact (klapcondoom) of bij klachten is het mogelijk dat er vroeger gescreend wordt. •
Indicator VIII.2: Aantal personen dat jaarlijks een preventief onderzoek doet (bevraging bij nieuwe en gekende personen)
•
Indicator VIII.3: Aantal uitgevoerde screeningsonderzoeken op aantal verschillende personen. Screeningsonderzoek
Aantal geteste sekswerkers
PAP
473
hiv
866
gonorroe
848
chlamydia
849
syfilis
868
hepatitis B
478
cervicale culturen
72
In 2009 ondergingen 933 sekswerkers minimum 1 screeningsonderzoek (PAP, hiv, gonorroe, chlamydia, syfilis, hepatitis B). De grootste groep sekswerkers laat zich 1 keer per jaar voor SOI testen. Een kleinere groep laat zich 2 keer per jaar testen, zoals aanbevolen wordt. Uitzonderlijk wordt er 3 of 4 maal per jaar getest (dit kan bv. zijn naar aanleiding van een klapcondoom).
22
PAP onderzoek Van alle sekswerkers lieten in 2009, 473 sekswerkers een uistrijkje voor baarmoederhalskanker afnemen. Bij 18 van deze sekswerkers werd dit na 6 maanden herhaald vanwege afwijkende resultaten. Er moet wel worden opgemerkt, dat een deel van de sekswerkers met afwijkende resultaten onmiddellijk werd verwezen naar een gynaecoloog voor verdere opvolging, dit op vraag van de sekswerker zelf of omdat de resultaten te sterk afwijkend waren (bv. HSIL). Bij een deel van de sekswerkers was de termijn van 6 maanden nog niet voorbij op het eind van 2009. Infecties In totaal (bij nieuwe personen + follow-up) werden 849 sekswerkers 1 of meer keren getest op chlamydia trachomatis (urine of cervicaal onderzoek). 53 van deze sekswerkers testen positief in 2009. De prevalentie voor 2009 bij de geteste sekswerkers bedraagt 6,2% (2008: 6,3%). In totaal (bij nieuwe personen + follow-up) werden 848 sekswerkers 1 of meer keer getest op gonorroe. Er werden 14 positieve gonorroe testen vastgesteld in 2009. De prevalentie voor 2009 bij de geteste sekswerkers bedraagt 1,7% (2008:1,2%). In totaal (bij nieuwe personen + follow-up) werden er 868 sekswerkers 1 of meer keer getest op syfilis. In 2009 waren 14 syfilistesten positief. De prevalentie voor 2009 bij de geteste sekswerkers bedraagt 1,6% (2008:0,8%). In totaal (bij nieuwe personen + follow-up) werden er 866 sekswerkers getest op hiv. In 2009 hadden 5 sekswerkers een positieve hiv test, 4 van hen waren mannelijke sekswerkers. Voor 4 sekswerkers was het een eerste contact bij Gh@pro, het blijft dus een toevallige vondst. De prevalentie voor 2009 voor hiv bedraagt 0,6% (2008: 0,4%). Globaal kunnen we zeggen dat het aantal SOI ongeveer gelijk is gebleven tegenover 2008. Enkel voor syfilis en hiv zien we een toename. Dit geeft aan dat zowel het testen op SOI als counseling heel belangrijk blijven.
23
Opdracht IX: Het voorzien van een aangepast gezondheidsaanbod inzake beroepsgebonden risico’s van de doelgroep, waarbij de nadruk ligt op het preventief handelen, inzonderheid de vaccinatie tegen hepatitis B •
Indicator IX.1:
Beschrijving van de gehanteerde vaccinatiemethoden
Sekswerkers kunnen zich laten screenen via een bloedstaal op o.a. hepatitis B. In geval van afwezigheid van bescherming tegen hepatitis B kan men zich laten vaccineren. De keuze ligt vanzelfsprekend bij de persoon zelf. De vaccinatie bestaat uit het toedienen van 3 dosissen vaccin tegen hepatitis B op 0, 1 en 4 tot 6 maanden. Een maand na de toediening van het laatste vaccin wordt opnieuw een bloedafname uitgevoerd om de immunologische respons na te gaan. Voor het hepatitis B vaccin werd in 2009 opnieuw gekozen voor Engerix B®. Een deel van de vaccinaties werd de voorbije jaren uitgevoerd in het kader van een studie rond verkorting van het hepatitis B vaccinatieschema in een hoog risico populatie. De analyse van de gegevens bevestigt dat een even goede bescherming en even hoge couverture van vaccinatie wordt bekomen indien een verkort schema wordt toegepast dan wel het langere schema. •
Indicator IX.2:
Aantal gevaccineerde personen
In 2009 werd bij 263 verschillende personen minimun 1 hepatitis B vaccin toegediend. In totaal zijn er 450 hepatitis B vaccins toegediend. Totaal aantal personen gevaccineerd hepatitis B vaccins 1 vaccin in 2009
263 125
2 vaccins in 2009
90
3 vaccins in 2009
47
meer dan 3 vaccins in 2009
1
Bij deze tabel dient vermeld te worden dat het 4 tot 6 maanden duurt alvorens de derde vaccinatie kan toegediend worden. Theoretisch kunnen dus op het einde van 2009, alleen maar vaccinatieschema’s vervolledigd zijn, indien ze gestart zijn vóór juli 2009. Additioneel werden in 2009 bij de mensen in follow-up nog eerste en/of tweede en/of derde en/of vierde vaccinaties (in uitzonderlijke gevallen een vijfde, zesde en eventueel zevende en achtste vaccin) toegediend van schema’s die gestart waren in 2008 of vroeger, bij Gh@pro of elders. Zo werden 73 schema’s afgewerkt met één of twee vaccins. 161 schema’s werden opgestart met 1 of 2 vaccinaties bij mensen die in follow-up kwamen en waarbij de voorgaande jaren geen vaccinatieschema werd opgestart en 47 onder hen maakten het schema af in 2009.
24
7.6 Resultaatsgebied EVALUATIE VAN INTERVENTIES
•
Indicator:
Jaarlijks rapport met vermelding van gegevens relevant voor zelfevaluatie, voor beleid en voor expertiseontwikkeling
Dit verslag is een weergave van de jaarlijkse activiteiten van de vzw Gh@pro. A. Wetenschappelijk werk Aangezien de vzw is ontstaan vanuit de Universiteit Antwerpen, blijft het wetenschappelijke aspect binnen Gh@pro belangrijk. Om de beste zorg te kunnen verlenen, is wetenschappelijk op de hoogte blijven een minimum vereiste. Daarom engageert Gh@pro zich ook om mee te doen aan wetenschappelijke studies waarvan de resultaten van belang zijn voor de doelgroep. •
In 2009 startte het onderzoeksproject “druggebruik onder vrouwelijke sekswerkers in België. Het onderzoek gaat uit van het Wetenschapsbeleid, ter ondersteuning van de federale beleidsnota drugs. Het project wordt gecoördineerd vanuit het Instituut voor Sociaal Drugsonderzoek van de universiteit Gent. Copromoter zijn het centrum voor de evaluatie van vaccinaties en het Universitair Wetenschappelijk Instituut voor drugproblemen, beiden van de Universiteit Antwerpen. . Gh@pro is samen met de Belgische partners (Pasop, Espace P) betrokken bij de wetenschappelijke, technische en/of functionele domeinen van het project.
•
In 2007 werd gestart met een studie naar het voorkomen van het Humaan Papilloma virus bij vrouwen ter hoogte van de baarmoederhals, de anus en het perineum. Deze studie verloopt in samenwerking met de dienst Gynaecologie van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen. Deze studie werd afgerond in 2009. Een artikel werd ingediend voor publicatie.
•
In 2009 werd door Gh@pro een kandidaatsdossier ingediend binnen de oproep van de provincie Antwerpen , ‘Humanitasprijs 2010, ‘ De provincieraad beslist in 2010 over de toekenning.
B. Studenten •
In het kader van de opleiding van artsen aan de UA faculteit Geneeskunde, biedt Gh@pro ook de kans aan enkele studenten geneeskunde om stage te lopen voor hun opleiding (wetenschappelijke lijn, curriculum geneeskunde). Alice Van Goethem en Liesbeth Aerts zullen vanaf 2010 werken rond HPV bij sekswerkers.
•
In het kader van de oriëntatiestage maatschappelijke gezondheidsleer is er een samenwerking met de Karel de Grote hogeschool om de studenten verschillende malen per jaar te informeren over de werking van Gh@pro. In 2009 vond driermaal een hoorcollege plaats op Gh@pro.
•
Andere hogescholen gezondheidszorg uit Vlaanderen en sociaal werk Nederland komen op vaste basis ten minste éénmaal per jaar naar Gh@pro om hun studenten te informeren over het aanbod en de doelgroep. Zo kregen we in 2009 bezoek van Katho (Katholieke hogeschool Kortrijk), HIVSET (Hoger Instituut voor Verpleegkunde Sint-Elisabeth Turnhout) en Hogeschool Leiden afdeling Social Work.
•
Gh@pro ontvangt regelmatig studenten maatschappelijk werk, verpleegkunde, orthopedagogie, journalistiek, criminologie en andere geïnteresserde groepen om over gezondheidszorg en hulpverlening aan sekswerkers te praten. In 2009 werden 12 bezoeken gebracht. Voor andere geïnteresseerden, bv. studenten middelbaar onderwijs, werd op de website een bundel informatie en links naar gespecialiseerde websites geplaatst.
25
C. Bijscholingen – symposia – studiedagen Verschillende teamleden volgden studiedagen en hielden een bespreking in de teamvergaderingen: •
06/01/2009:
medische afstemming labo AML
•
13/02/2009:
7de Valentijn Vaccinatiesymposium, UA, Wilrijk
•
17/02/2009:
Netwerkdag: “Seksuele Gezondheid en Culturele Diversiteit”, Sensoa, Gent
•
05/03/2009:
5de plechtige uitreiking VUB masterpaper: “Informatietechnologie en “het oudste beroep”: pas de deux of pas du tout? Gebruiken vrouwelijke sekswerkers in de Antwerpse privéhuizen en raamprostitutie het internet voor gezondheidsinformatie?”, Brussel
•
13/03/2009:
“Alle kanten uit? - Maatschappelijke reïntegratie binnen de psychiatrische langdurige zorg belicht”, Sint-Amedeus, Mortsel
•
19/03/2009:
straatdag, CAW De Terp, Antwerpen
•
28/03/2009:
Trefdag Lokaal sociaal beleid, stad Antwerpen, Antwerpen
•
01/04/2009:
LOK huisartsen, Imelda Ziekenhuis Bonheiden, dermatologie
•
22/04/2009:
Colloquium: “Evaluatie en actualisering bestrijding mensenhandel”, Samilia en het Centrum voor Gelijke Kansen en voor Racismebestriiding, Brussel
•
28/04/2009:
Deskundigheidsbevordering, OCMW werkbezoeken, OCMW Antwerpen en SODA, Antwerpen
•
12/05/2009:
infomiddag werking Epos Grundtvig, Alden Biesen
•
29/05/2009:
Vorming: “Detectie signalen mensenhandel”, prostitutiebeleid, Antwerpen
•
16/06/2009:
“Rode draad doorheen de Hr-cyclus”, VDAB-HDP, Sint Niklaas
•
09/09/2009:
infomoment: Antwerpen
•
12/09/2009:
“Senologie en gynaecologische oncologie in de huisartsenpraktijk”, Evidence Based beleid, borstkliniek, ZNA Middelheim
•
19/09/2009:
Geneeskundige dagen van Antwerpen, Geneeskundige Kring van Antwerpen.
•
07/10/2009:
Kits seksueel geweld, SODA forum, Antwerpen
•
20/10/2009:
Drugscanner 1.2, dienst Welzijn en Gezondheid provinciebestuur Antwerpen, Antwerpen
•
27/10/2009:
hiv/SOA-seminarie ITG
•
09/11/2009:
toelichting strafprocesrecht, justitiehuis , SODA, Antwerpen
•
03/12/2009:
aangiftebereidheid kwetsbare groepen
•
15/12/2009:
hiv-bijscholing ITG
“Regularisatie:
kan
ik
papieren
vzw
krijgen?
“
Koninklijke
26
Gh@pro bouwt verder aan een eigen bibliotheek waarin zowel fictieve als non-fictieve literatuur en rapporten i.v.m. prostitutie, mensenhandel, geestelijke gezondheidszorg, psychologie en andere maatschappelijke thema’s worden aangekocht en uitgeleend. Aankopen van 2009 Titel
Auteur
Gebroken prinsessen, sterke vrouwen over hun gewelddadige man
Isa Van Dorsselaer
De engeltjesmaaksters, abortus toen het niet mocht
Diane De Keyzer
Seksuele, geweld- en levensdelicten, psychopathologie van daders Tweespraak, vrouwenstudies, vrouw (on)vriendelijk? Islam feministisch bekeken VUB press Warme seks en hete chocolade, over porno en intimiteit
Frédéric Declerq (red.) Sarah Bossaerts (red.) Ilse Penne (red.)
27
8. Specifiek medisch aanbod
Voor de achtste maal werd een actie opgezet ter controle van tuberculose. Sinds enkele jaren stelt men in België, net zoals in de andere Europese landen, opnieuw een stijging vast van het aantal tuberculosegevallen. Tuberculose is in de Westerse landen hoofdzakelijk een aandoening van personen die in een omgeving vertoeven waar ze een verhoogd risico lopen om besmet te worden. Het gaat voornamelijk om personen uit landen met een hoge prevalentie, sociaal marginalen, gedetineerden, personeel uit de gezondheidssector, contactpersonen van een besmettelijke tuberculosepatiënt. Immigranten van landen met een hoge prevalentie hebben een grote kans om tuberculose te hebben, zeker wanneer ze een verhoogd gezondheidsrisico hebben omwille van een immuunsuppressieve ziekte of therapie (hin, IV-druggebruiker, chronisch alcoholisme, asielzoekers, daklozen,…). Nieuwkomers in ons land worden dus best gescreend op tuberculose. In de populatie van Gh@pro is het aangewezen om geregeld een controle te doen. Gh@pro nodigde in 2009 de VRGT- bus opnieuw uit voor screening. In 2009 lieten 92 personen een RXfoto van de longen maken in het Schipperskwartier en werd geen enkele diagnose van actieve TBC gesteld naar aanleiding van deze actie. Griepvaccinatie wordt aangemoedigd bij risicopatiënten zonder dat een echte vaccinatie campagne wordt gevoerd.
28
9. JA A R C IJ F E R S V O O R 2009 - SOCIALE LUIK: CONNECT@ 9.1. Aantal sekswerkers dat door Connect@ werd gezien in 2009 In 2009 heeft Connect@ haar psychosociale hulpverlening kunnen aanbieden aan 280 sekswerkers. 180 van deze 280 personen zijn nieuwe cliënten van Connect@, d.w.z. in 2008 nog niet gekend of begeleid rond een psychosociale problematiek. 9.2. Aantal contacten + verdeling naar locatie waar de contacten plaats hadden en verdeling naar werkplaats van de sekswerker Met de 280 cliënten die Connect@ in 2009 heeft gezien, vonden in totaal 2625 contacten plaats. Tabel: Aantal contacten volgens locatie waar ze plaatsvonden Aard contact persoonlijke contacten
Locatie
Totaal
op Ghapro
539
werkplaats
496
huisbezoek
34
ziekenhuisbezoek
9
externe locatie
3
begeleidingen telefonische contacten
210 1246
e-mail
81
brief
5
onbekend
2
TOTAAL CONTACTEN
2625
Tabel: Aantal contacten volgens werkplaats van de sekswerkers Werkplaats
Aantal
stad Antwerpen
2181
provincie Antwerpen
281
andere provincies
7
buitenland
2
onbekend
154
TOTAAL CONTACTEN
2625
29
9.3. Verdeling van het aantal geziene personen volgens werkvorm, geslacht, leeftijd, nationaliteit en werkplaats Tabel: Verdeling volgens werkvorm en geslacht Werkvorm
Totaal
Man*
Vrouw*
Nieuw
Follow-up
Totaal
Nieuw
Follow-up
Totaal
139
8
4
12
76
51
127
privéhuis & massagesalon
54
2
2
45
7
52
straat en café
16
3
5
7
4
11
escort
11
6
5
11
24
45
raam
bars en clubs
2
8
niet-actief
49
onbekend
3
TOTAAL
280
8 1
3
4
8
21 3
14
9
23
3
166
91
257
* In de opdeling per geslacht werden de travestieten(14) bij mannen geteld en de transseksuelen (10) bij vrouwen.
Tabel: Verdeling volgens werkvorm en werkplaats Werkvorm raam
Totaal
Provincie Antwerpen
Stad antwerpen Nieuw
Foll.
Tot.
Nieuw
Foll.
Andere provincie
Tot.
139
82
54
136
privéhuis & massagesalon
54
21
4
25
straat en café
16
10
6
16
escort
11
2
2
4
1
8
1
1
6
6
49
18
24
42
4
4
90
226
bars en clubs niet-actief onbekend
3
2
TOTAAL
280
136
Nieuw
Foll.
Tot.
0 23
23
1
1
1
1
Buitenland
Onbekend
Tot.
Tot.
1
2 5
0 1
2
2
1
35
3
1 3
0 34
1
1 2
2
14
Leeftijd Bij de psychosociale hulpverlening van Connect@ is de oudste sekswerker (reeds lang gekend bij Gh@pro) 70 jaar en de jongste is 20 jaar.
30
Tabel: Verdeling volgens nationaliteit Nationaliteit
Aantal
België
95
EU 2009
110
Latijns-Amerika
24
Afrika ten zuiden van de Sahara
18
Noord-Afrika + Midden-Oosten
10
Azië
10
Europa buiten EU 2009
8
Noord-Amerika
1
Oceanië
1
onbekend
3
TOTAAL
280
In 2009 begeleidde Connect@ 280 cliënten van 39 verschillende nationaliteiten. 9.4. Manier waarop Connect@ de sekswerkers informeert over haar eigen hulpverlening Bij de eerste kennismaking wordt de bestaande informatiebrochure over Connect@ uitgedeeld aan de nieuwe sekswerkers, zodat zij op de hoogte zijn van het volledige aanbod van Gh@pro. In verschillende talen worden hierin voorbeelden gegeven van psychosociale vragen waarbij begeleiding kan worden aangeboden. 9.5. Het soort van hulpvragen dat bij Connect@ aan bod komt en de frequentie waarmee zij in de contacten met sekswerkers voorkomen Tijdens de psychosociale begeleidingen van Connect@ werden in 2009 op Gh@pro en op de werkplaats (tijdens outreach door Gh@pro) 1254 gesprekken gevoerd. Tijdens deze gesprekken kwamen een heel aantal onderwerpen aan bod (zie tabel hierna).
31
Aard van de hulpvragen
Totaal
psychologische zaken
594
werk / werk met stopvraag
558
juridische zaken
524
huisvesting
363
financiële zaken / schulden
350
financiële zaken / andere
337
relationele zaken/ partner
310
relationele zaken / kinderen
271
verblijfsdocumenten / reeds EU
263
algemene gezondheid
248
relationele zaken / ouders + fam
207
verblijfsdocumenten / niet EU
206
sociaal statuut / mutualiteit
201
opleiding / nederlandse les
196
werkomstandigheden prostitutie
164
financiële zaken / leefloon
158
administratie / allerlei
108
verblijfsdocumenten / België
105
sociaal statuut / zelfstandigenstatuut
96
geweld / familiaal *
95
administratie / belastingen
84
administratie / kinderbijslag
69
info Connect@
99
werk / werk zonder stopvraag
44
middelengebruik
42
opleiding / algemeen
41
geweld / werk
37
abortus (niet-medische problematiek)
34
dringende medische hulpverlening
30
financiële zaken / pensioen
27
financiële zaken/ werkloosheidsuitkering
26
zwangerschapswens
21
geweld / privé
20
administratie / studietoelage
19
mensenhandel
11
administratie / verzekeringen
7
opleiding / bedrijfsbeheer
5
inburgering
2
administratie / aanvraag ziekte-en invaliditeitsuitkering
1
* Bij het gespreksonderwerp ‘geweld/mishandeling/pesterijen en dreigementen’ werd een onderverdeling ingevoerd tussen familiaal, werkgerelateerd en ‘privé’. Met ‘privé’ bedoelen we feiten gepleegd door personen die geen familie, partner, collega, pooier of klant zijn van de betrokkene.
32
9.6. Doorverwijzingen naar andere organisaties Totaal aantal doorverwijzingen (opgesplitst in met en zonder begeleiding) Totaal doorverwijzingen niet-medische organisaties 614
Doorverwijzingen zonder begeleiding 427
Doorverwijzingen met begeleiding 187
* Indien er door Connect@ medische doorverwijzingen gebeuren, wordt dit steeds gedaan in direct overleg met de dokters. Daarom wordt dit cijfer hier niet vermeld, maar samengeteld met de medische doorverwijzingen die door de dokters gebeuren, evenals de begeleidingen van deze doorverwijzingen (zie hiervoor tabel op p. 18) .
Op het totaal van de 614 doorverwijzingen die door het team van Connect@ gebeurden, werd in 187 gevallen een intermediaire functie uitgeoefend door de sociaal verpleegkundige, sociaal assistente of outreacher, m.a.w. de sekswerkers werden persoonlijk begeleid naar de betreffende instelling of organisatie. In de andere 427 gevallen gebeurden de doorverwijzingen zonder persoonlijke begeleiding. Al dan niet met begeleiding van een sociale hulpverlener van Connect@ werden cliënten doorverwezen naar de volgende organisaties. De doorverwijzingen werden gegroepeerd in hoofdrubrieken en andere rubrieken (zie tabellen hierna).
33
Hoofdrubrieken emotionele zaken
emotionele zaken: middelengebruik financiële zaken
huisvesting
juridische zaken
Organisaties niet-medisch CAW de Mare / Slachtofferhulp CAW de Terp / Consulentenbureau - Surplus CAW Het Welzijnshuis / CIC Mechelen CAW Metropool / Algemeen Onthaal - Crisisteam CGG Andante CGG Vagga / Afd. volwassenen en ouderen
DVW 2 7 1 1 1 2
met beg
psycholoog zelfmoordlijn CGG Vagga / Altox de Sleutel boekhouder deurwaarder energiemaatschappijen
10 1 6 1 1 2 3
2
financiële instellingen Min. Financiën ocmw / sociaal centrum
3 12 49
3 11 33
ocmw / schuldbemiddeling telefoonmaatschappijen voedselbank pensioenkas huurdersbond immobiliënkantoor / eigenaar ocmw / sociale verhuring sociale huisvestingsmaatschappijen advocaat bureau juridische bijstand
3 1 6 1 3 11
gerechtshof Justitiehuis Kipdorp notaris opleiding - studie
10 64 12
1
2 4 2 2 21 1
relationele zaken
50 1 8 20 1
sociaal statuut
Vertrouwenskantoor kindermishandeling A'pen mutualiteit
1 23
sociaal secretariaat sociaal verzekeringsfonds ambassades en consulaten districtshuis Bevolkingsdienst districtshuis Vreemdelingenzaken
24 5 18 42
Dienst migratie en arbeidsbemiddeling Hulpkas voor werkloosheidsuitkeringen interimkantoor Levanto / loonbaanbegeleiding Levanto / werkwijzer ocmw / jobbeurs RVA
4 6 45 1 6 1 1
VDAB werkwinkel vakbond
60
werk
1
3 1
Huis van het Nederlands instelling opleiding / algemeen instelling opleiding / bedrijfsbeheer instelling opleiding / nederlands Centrum relatievorming en zwangerschapsproblematiek
verblijfsdocumenten
2
19
10
2
7 1 26 8 16 1 8 1 1 1 9 1 3
34
Doorverwijzingen (vervolg) Andere rubrieken
Organisaties
administratie allerlei
Dienst Alimentatievorderingen
1
kinderbijslagfondsen
1
ziekenhuis / sociale dienst ocmw 't Plein / dringende medische hulpverlening hulpverlening allerlei
DVW
met beg.
1 13
2
CAW de Terp / De Steenhouwer
2
CAW de Terp / PSC (vluchtelingen)
2
CAW Metropool / Woonbegeleiding
0
2
latijns-Amerikaanse federatie
1
1
Min. Buitenlandse Zaken
1
De Rode Draad Amsterdam
2
Espace P
3
P & G, soc.dienst. Amsterdam
3
Pasop vzw Gent
3
mensenhandel
Payoke
3
opvang
CAW Metropool / Nachtopvangcentrum De Biekorf
1
CAW Metropool / Sociaal Hotel De Passage
1
CAW Metropool / vrouwenopvanghuis Antwerpen
1
hulpverlening sekswerkers
CAW Metropool / vrouwenopvanghuis andere provincies politie
politie / alg. politie / cel prostitutie
1
2 17 7
1
In verband met het opvolgen van individuele dossiers legde Connect@ in 2009 met verschillende andere organisaties contacten (zie bijlage 4).
35
9.7 .Heroriëntering naar de reguliere arbeidsmarkt In 2009 gaven 42 sekswerkers aan dat ze graag van job zouden willen veranderen. Het gaat om 39 vrouwen en 3 mannen. Deze 42 personen waren/zijn werkzaam in de volgende sectoren: Werkvorm
Totaal
Stad antwerpen
raam
15
15
privéhuis & massagesalon
17
12
café
4
4
escort
4
3
bars en clubs
2
Provincie Antwerpen
Andere Provincie
Onbekend
5
1 2
straat TOTAAL
42
34
7
1
Tabel: Verdeling volgens nationaliteit Nationaliteit
Aantal
België
18
Bulgarije
4
Duitsland
1
Ecuador
3
Egypte
1
Hongarije
1
Letland
1
Nederland
2
Niger
1
Nigeria
3
Polen
2
Soedan
1
Spanje
3
Thailand
1
TOTAAL
42
Naast deze 42 begeleidingen, werden er nog 29 personen met een stopvraag van 2007 of 2008 verder begeleid en opgevolgd. 15 van deze personen stopten reeds in 2007 of 2008 met sekswerk. In 2009 werden dus in totaal 71 personen begeleid rond professionele heroriëntering. Goede begeleiding voor sekswerkers die aangeven te willen stoppen met prostitutiewerk is belangrijk omdat carrièreverandering meestal moeilijker verloopt dan bij mensen die werken op de reguliere arbeidsmarkt. Financiële problemen, geen perspectieven op ander werk, weinig andere werkervaring, lage of geen opleiding, weinig sociale contacten buiten de prostitutie, enz. maken dat velen wel willen, maar slechts weinigen echt de stap naar een leven buiten de prostitutie zetten. Sekswerkers leven dikwijls in een gesloten wereldje en kunnen vaak enkel met andere sekswerkers of mensen verbonden aan het milieu, praten over hun problemen of gevoelens gerelateerd aan het werk. Door het dubbelleven dat ze dikwijls leiden, zullen ze minder snel naar de klassieke hulpverlening of overheid stappen om een oplossing voor hun probleem te
36
zoeken. Op zoek naar werk komen sekswerkers in aanraking met officiële instanties waar ze wantrouwig tegenover staan. Ze weten niet altijd hoe en aarzelen om de noodzakelijke stappen te zetten (bv. bij de VDAB aankloppen) waardoor stoppen meestal een verlangen, een gespreksonderwerp blijft. Wat ook gebeurt, is dat sommige cliënten Connect@ aangeven dat ze begeleiding wensen rond jobverandering, maar zich na een tijd bedenken. Uit ervaring weet Connect@ dat sekswerkers die van job willen veranderen vaak geconfronteerd worden met volgende knelpunten: •
Vele sekswerkers willen, vanwege het maatschappelijk taboe, het verleden in de prostitutie niet vermelden op hun cv.
•
Vele sekswerkers hebben een lage of geen opleiding genoten. Veranderen van werk betekent voor hen vaak een drastische daling van hun inkomen waardoor de bestaande levensstandaard niet behouden kan blijven. Dit is ook het geval wanneer ze tijdens hun zoektocht naar werk eerst een aantal trainingen of opleidingen moeten volgen.
•
Vele sekswerkers zijn niet-Belgen en ondervinden regelmatig moeilijkheden bij het verkrijgen van verblijfsdocumenten of arbeidskaarten. Bv. onderdanen van nieuwe EU-lidstaten kunnen in België als werknemer enkel officieel tewerkgesteld worden in knelpuntberoepen, maar deze lijst is zeer beperkt.
•
De 71 cliënten die in 2009 werden begeleid rond jobverandering, bevonden zich in uiteenlopende situaties. Het stappenplan wordt uitgetekend op maat en is afhankelijk van de randproblematiek waarmee de sekswerkers bij Connect@ komen aankloppen. Samen met 39 cliënten werd een CV opgemaakt en vacatures opgezocht en bekeken.
In 2009 stopten 23 cliënten hun activiteiten als sekswerker. Deze 23 cliënten vonden werk of bekwamen een vervangingsinkomen. Werk / Vervangingsinkomen
Personen begeleid sinds 2007
Personen begeleid sinds 2008
Personen begeleid sinds 2009
1
1
4
ander inkomen verkregen: OCMW-leefloon werkloosheidsuitkering
1
ziekte- en invaliditeitsuitkering
3
onderhoud door vriend/familie
2
ander werk gevonden: 23 personen gestopt in 2009
1
3
8
4
18
De 11 personen die in 2009 ander werk vonden, zijn nu werkzaam in de volgende sectoren/beroepen: Sector / beroep
Aantal
poetswerk
5
horeca
1
kledingzaak
1
bejaardenhulp
2
interculturele bemiddeling
1
groentenbedrijf
1
De meeste andere cliënten die werden begeleid, zaten in een overgangsfase en werktennog voltijds, halftijds of sporadisch in de prostitutie. Velen probeerden hun toekomstige jobverandering eerst voor te bereiden, bijvoorbeeld door prostitutie een tijdje met een officiële job te combineren, door Nederlandse les of een andere opleiding te volgen als voorbereiding, enz.
37
10. NIE U W E IN ITIA TIE V E N IN 2009
Zelfverdedigingcursus Sekswerkers worden soms geconfronteerd met veeleisende klanten. Klanten willen meer voor minder geld. Dit leidt weleens tot conflictsituaties waar de ene sekswerker beter mee kan omgaan dan de andere sekswerker. Om te kunnen inspelen op deze situaties werd in 2008 voor de eerste maal een zelfverdedigingcursus georganiseerd. Door het succes van de eerste cursus werd in het voorjaar van 2009 een tweede avond ingericht. Twee weken vooraf werden in het Schipperskwartier en in enkele privéhuizen 300 gadgets uitgedeeld (fluitje + uitnodiging in vijf talen) om de cursus te promoten). Naast het instuderen van verdedigingstechnieken werd ook veel aandacht geschonken aan het herkennen van agressie en het vertrouwen op de eigen intuïtie. Van de les werd achteraf een handige brochure ontworpen met de tips en technieken nog eens duidelijk uitgelegd. Deze werden in 3 talen verspreid (zie bijlage 5). De training werd gegeven door Alain De Preter van de vzw Asma, het centrum voor geweldpreventie en zelfverdediging (http://www.asmavzw.com). De vereniging Asma kreeg bij Ministerieel besluit op 14 juni 2007 van de FOD binnenlandse zaken een vergunning voor het geven van trainingen en advies met betrekking tot veiligheid. Op de tweede trainingsavond waren 12 sekswerkers van 7 verschillende nationaliteiten aanwezig. Nationaliteit
Aantal
België
1
Colombia
2
Roemenië
1
Duitsland
1
Spanje
2
Bulgarije
2
Nederland
3
Nederlandse les In 2009 verwees Connect@ vele cliënten door naar het Huis van het Nederlands om via deze instelling Nederlandse les te volgen bij een officiële school. In afwachting hiervan konden verschillende personen terecht bij Elcker-Ik Centrum, waar ze een 10-beurtenkaart aanschaften voor de lessen Nederlands. Echter voor sommige cliënten, lukte de doorverwijzing naar bovenstaande instellingen niet zo vlot. Dit kwam door lange wachttijden, moeilijke tijdstippen voor de sekswerkers, bereikbaarheid, psychosociale drempels,… Op vraag van vele niet- Nederlandstalige sekswerkers is zo bij Connect@ het idee ontstaan om zelf een korte basiscursus Nederlands te organiseren. Een betere kennis van de Nederlandse taal kan de weerbaarheid van sekswerkers verhogen, zowel tijdens de uitvoering van hun job als in hun dagelijkse leven in België. Voor de sekswerkers die begeleid worden rond professionele heroriëntering, is de kennis van het Nederlands uiteraard ook van vitaal belang om ander werk te vinden. Om zoveel mogelijk sekswerkers op de hoogte te brengen van het initiatief, werden een aantal weken voor de start van de lessen flyers en een pen met Gh@pro- logo uitgedeeld in het Schipperskwartier (zie bijlage 6).
38
De vrijwillige lesgeefster Klaartje Franckx had reeds ervaring met het geven van Nederlandse les aan anderstaligen. Ze gaf vanaf 17 september 2009 gedurende 13 weken Nederlandse les op donderdagavond van 19u tot 20u30. Dit tijdstip werd speciaal zo gekozen opdat zowel de sekswerkers van de dag- als de nachtshift gemakkelijk konden aansluiten. De lessen vonden plaats in het Stadsmagazijn in het Schipperskwartier waar een ruim en rustig lokaal gratis ter beschikking werd gesteld. Het lesmateriaal dat de lesgeefster in het documentatiecentrum Atlas verzamelde (aangevuld met eigen lesvoorbereidingen) werd steeds gekopieerd voor alle cursisten. Er werd veel aandacht besteed aan de thema’s: - gezondheid & lichaam - gebruik van het condoom - het onderhandelen met klanten Daarnaast werd ook veel woordenschat aangeleerd rond: zichzelf voorstellen, keukengerei, kamerinrichting, familie, weg vragen, getallen, uur, kalender, beroepen, werkwoorden, persoonswoorden, voorzetsels, tegengestelden, eten en drank, vervoer,… De lesgeefster startte elke les met een herhaling, hetgeen heel belangrijk was voor het leerproces, mede door de verschillende voorafgaande kennis Nederlands en de verschillende scholingsniveaus van de leerlingen. Het lukte om met de lessen een multiculturele groep te bereiken, met gemiddeld 11 cursisten per les. In totaal waren er tijdens de lessenreeks 38 personen (33 vrouwen en 5 mannelijke sekswerkers) van 10 verschillende nationaliteiten aanwezig. Nationaliteit
Aantal
België
4
Bulgarije
5
Colombia
5
Dominicaanse Republiek
6
Ecuador
3
Frankrijk
1
Italië
1
Roemenië
9
Spanje
1
Thailand
3
Helaas onderbraken verschillende cursisten de lessen voor een reis naar hun thuisland, door familiale omstandigheden e.a. Zo ontstond er een vast groepje van personen die de cursus enthousiast hebben afgerond: Nationaliteit
Aantal
België
1
Bulgarije
1
Dominicaanse Republiek
2
Ecuador
1
Roemenië
1
Thailand
1
Samen met de verbetering van de weerbaarheid van de sekswerkers, lukte het om de solidariteit en samenwerking te bevorderen tussen verschillende sekswerkers die elkaar voor de lessenreeks niet kenden.
39
De cursus werd afgerond met een drankje en een hapje. De leerlingen ontvingen allen een certificaat voor de gevolgde lessen (zie bijlage 7). Connect@ motiveert hen om verdere lessen Nederlands te nemen bij een officiële school. In september 2010 zal Connect@ trachten een nieuwe basiscursus voor beginnelingen te organiseren.
Kerstevenement Vele sekswerkers werken de dagen rond kerstmis in het Schipperskwartier. Om een beetje kerstsfeer tot bij de vrouwen en mannen te brengen, organiseerde het team een klein kerstevenement. Met muziek, soep en infofolders werden de sekswerkers verrast.
40
11. PLA N N IN G 2010 Binnen de werking zelf gaat de aandacht vooral naar de continuïteit. Gezien de tendens van de laatste jaren, voorzien we om in 2010 ongeveer 400 nieuwe sekswerkers te bereiken, en ongeveer 500 in follow-up. De nadruk zal in 2010 verder gelegd worden op accurate anticonceptie op maat van elke vrouw, en op correct condoomgebruik De uitbouw van een gestructureerde samenwerking met de 2de lijn, zowel op medisch, als op niet-medisch vlak (psychosociale opvang, juridische opvang, …) blijft een prioriteit. In het kader van het Connect@ project van de Stad Antwerpen, zal Gh@pro haar sociale hulpverlening verder continuëren, met specifieke aandacht en omkadering voor sekswerkers die een stopvraag kenbaar maken. Samenwerking met de vzw Asma omtrent een workshop assertiviteit en zelfverdediging voor sekswerkers zal in 2010 worden verdergezet. In het voorjaar wordt een nieuwe cursus gepland. Actieve outreach naar Afrikaanse sekswerkers in de cafésector zal worden verdergezet waarbij Gh@pro voor de outreach zelf zal blijven instaan De brochure safe sex van de organisatie soa.aids.nl werd in 2009 door Gh@pro herwerkt tot een Belgische versie in samenwerking met de partners Pasop en Espace P. In 2010 worden de brochures gedrukt en verdeeld. In 2010 zal Gh@pro actief participeren aan het drugsonderzoek bij vrouwelijke sekswerkers in België. Uit het onderzoek van Kathleen Mooren (2008) wordt geconcludeerd dat 20 % van de bevraagde sekswerkers het internet bezoeken om informatie te raadplegen over de algemene en seksuele gezondheid. Het onderzoek toonde aan dat er voornamelijk buitenlandse websites bestaan die aan sekswerkers relevante gezondheidsinformatie kunnen bieden. Er is dus nood aan duidelijke, toegankelijke websites waarop de sekswerker relevante, gezondheidsinformatie kan raadplegen. Ghapro zal in 2010 het initiatief nemen om een specifieke Belgische website op te zetten. Een domeinnaam werd reeds gereserveerd www.infosexwork.be. Verder zal Gh@pro blijven zoeken naar een verdere creatieve aanpak om thema’s binnen de seksuele gezondheid verder bespreekbaar te maken. Andere gezondheidsonderwerpen die passen binnen het sekswerk (bv. hygiëne, gezonde voeding e.a) zullen op een gepaste manier onder de aandacht worden gebracht.
41
12. BIJ LA G E N
Bijlage 1.
Voorstelling Gh@pro team
Bijlage 2.
Stripverhaal: “Safe seks”
Bijlage 3.
Promomateriaal: condooms met adres Gh@pro
Bijlage 4.
Contacten met andere organisaties in functie van individuele dossiers
Bijlage 5.
Brochure: “Hoe jezelf te verdedigen?”
Bijlage 6.
Uitnodiging nederlandse les
Bijlage 7.
Uitgereikte certificaten Nederlandse les
42
Bijlage 1. Voorstelling team Gh@pro vzw – Connect@
Team
Anne Vercauteren: coördinator, sociaal verpleegkundige (100% FTE) Evi Aerts:
sociaal assistente (100% FTE)
Tine Cornelissen:
arts (60% FTE)
Leen Lettany:
sociaal verpleegkundige (70% FTE)
Micheline Manfroid: outreacher (85% FTE) Catherine Schodts: arts (50% FTE) Christel Van den Broeck:administratief medewerker (80% FTE)
Bestuur Algemene Vergadering Dirk Devroe Elke Leuridan Pierre Van Damme (voorzitter) Katrien Vanhalle Josse Van Steenbergen Anne Vercauteren Gino Verwimp Raad van Bestuur Elke Leuridan Karen Smets Pierre Van Damme Alex Vorsters Joris Wils
43
Bijlage 2. Stripverhaal ‘Safe seks’
44
45
Bijlage 3. Promomateriaal: condooms met adres Gh@pro
46
Bijlage 4. Contacten met andere organisaties in functie van individuele dossiers Hoofdrubrieken
Organisaties niet-medisch
emotioneel
CAW de Mare / Slachtofferhulp CAW de Terp / Consulentenbureau + Surplus
financieel
CAW Metropool / Algemeen Onthaal - Crisisteam
2
CGG Andante
1
CGG Vagga / Afdeling volwassenen en ouderen
6
1
CGG Vagga / Altox
9
De Sleutel
2
Free clinic
1
boekhouder
14
deurwaarder
42
54
financiële instellingen
23
ocmw / schuldbemiddeling
3
voedselbank
12
pensioenkas
7
Huurdersbond
sociale huisvestingsmaatschappijen advocaat Bureau juridische bijstand
15 100 4 23 315 44
Justitiehuis Kipdorp
2
notaris
1
VMC / juridisch advies vreeemdelingenrecht
8
de 8 Vluchtelingenteam
1
Foyer - Dienst Rechtsbescherming
relaties - partners
146
14
ocmw / sociale verhuring
relaties - kinderen
n
telefoonmaatschappijen
immobiliënkantoor / eigenaar
opleidingen
6
energiemaatschappijen
ocmw / sociaal centrum
juridisch - vreemdelingenadvies
16
Adic vzw
Mininisterie van Financiën
juridisch
16 4
eigenaar werkpand
huisvesting
2
CAW Het Welzijnshuis / CIC Mechelen
psycholoog emotioneel - drugs
Aantal
14
Vluchtelingenwerk Vlaanderen
6
Elcker-ik centrum
2
Huis van het Nederlands
38
instelling opleiding / algemeen
12
instelling opleiding / nederlands
12
Centrum relatievorming en zwangerschapsproblematiek
1
CAW de Terp / Bezoekruimte
1
Comité voor bijzondere jeugdzorg
3
vluchthuis mechelen
3
47
sociaal statuut
mutualiteit
62
sociaal verzekeringsfonds
26
FOD Sociale zekerheid personen met een handicap verblijfsdocumenten
ambassades en consulaten districtshuis Bevolkingsdienst districtshuis Vreemdelingenzaken gesloten centrum Merksplas Ministerie van Binnenlandse Zaken / Vreemdelingenzaken
TOTAAL HOOFDRUBRIEKEN
4 14 7 63 4 14 1197
Andere rubrieken
Organisaties niet-medisch
administratie allerlei
Ministerie van Onderwijs / Studietoelage
14
kinderbijslagfondsen
48
Rijksdienst voor jaarlijkse vakantie
dringende medische hulp
4
verzekeringen
16
ziekenhuis / sociale dienst
30
Medimmigrant vzw ocmw 't Plein
hulpverlening allerlei
Aantal
3 13
CAW de Terp / De Steenhouwer
1
CAW de Terp / PSC
3
CAW Metropool / Woonbegeleiding
22
JAC
1
Latijns-Amerikaanse federatie
2
Ministerie van Buitenlandse Zaken
5
Boysproject
2
De Rode Draad
1
Espace P
1
P & G, sociale.dienst. Amsterdam
5
Pasop vzw Gent
6
inburgering
onthaalbureau Pina
3
kinderen
kinderopvangcentra
3
mensenhandel
Pag-asa
2
Payoke
9
CAW Aalst / CO Niemandsland
2
CAW Kempen / VOC Tussenhuis
2
CAW de Terp / VOC Welzijnszorg (Boechout)
4
CAW Metropool / VOC Het Zijhuis
2
CAW Metropool / NOC De Biekorf
6
hulpverlening sekswerkers
opvangcentra
CAW Metropool / Sociaal Hotel De Passage
13
CAW Metropool / VOC De Witten Hof
2
CAW Visserij / VOC De Schreiboom (Gent)
3
CAW Waasland / VOH Doorgangshuis (St.-Niklaas)
6
hotel / jeugdherberg
7
48
politie
CAW Dendermonde / VOC De Poort (Lebbeke)
3
ocmw / cel dispatching
7
politie / algemeen
34
politie / cel prostitutie
26
politie / zedenpolitie
4
Babel - Vlaamse Tolkendienst
7
tolken
Stedelijke tolk- en vertaaldienst
1
werk
Dienstenthuis
1
Hulpkas voor werkloosheidsuitkeringen
5
Levanto / werkwijzer RVA VDAB werkgever vakbond TOTAAL
11 2 38 6 22 408
Rubrieken
Organisaties - Medisch
abortus
abortuscentra
algemene gezondheidszorg
apotheek
2
dokters van de wereld
4
gynaecoloog
1
huisarts
6
specialisten allerlei
7
specialist / senologie
9
ziekenhuis
8
geestelijke gezondheidszorg
ziekenhuis / dienst psychiatrie
3
soi
ITG
9
TOTAAL
Aantal 23
72
49
Bijlage 5. Brochure: “Hoe jezelf te verdedigen?”
50
51
Bijlage 6. Uitnodiging nederlandse les
52
Bijlage 7. Certificaat nederlandse les
…………………………………..
heeft nederlandse les gevolgd van september tot december 2009 bij Gh@pro / Connect@. Ze heeft dit uitstekend gedaan! Proficiat en bedankt voor het enthousiasme!
53
