vzw Gezondheidshuis Antwerpse Prostitutie JAARVERSLAG 2005

GH@PRO vzw Gezondheidshuis Antwerpse Prostitutie

JAARVERSLAG 2005

Gezondheidshuis Antwerpse Prostitutie Verversrui, 3 2000 Antwerpen  03-293 95 91 [email protected] www.ghapro.be

¬ 03-294 33 70

Het team van Gh@pro wenst eerst en vooral haar dank te betuigen aan de stad Antwerpen, de Vlaamse Gemeenschap, administratie gezondheidszorg, en de Universiteit Antwerpen, voor de financiering en ondersteuning van haar werking. Hartelijk dank ook aan alle organisaties en particulieren die meewerken aan het welslagen van de werking van Gh@pro. Tenslotte gaat onze oprechte dank uit naar de sekswerkers van de provincie Antwerpen

voor

het

vertrouwen

dat

zij

in

onze

organisatie

stellen.

2

INHOUDSTAFEL

1. Lijst afkortingen............................................................................................................................. p 5 2. Samenvatting............................................................................................................................... p 6 3. Voorstelling Gh@pro .................................................................................................................. p 8 4. Inleidin en situering ...................................................................................................................... p 9 5. Financiering ................................................................................................................................ p 10 6. Doel.............................................................................................................................................. p 10 7. Werkwijze ................................................................................................................................... p 11 8. Reden van bestaan ................................................................................................................. p 12 9. Hulpverleningsaanbod ............................................................................................................. p 13 10. Doelstelling 1 .............................................................................................................................. p 14 •

Indicator 1: Aantal gerealiseerde contacten met de doelgroep ............................. p 14

•

Indicator 2: Beschrijving van aantal, aard, en ligging van de bezochte en geïdentificeerde werkplaatsen .................................................................. p 14 a/ Raamprostitutie......................................................................... p 14 b/ Bars.............................................................................................. p 15 c/ Privé-huizen................................................................................ p 15 d/ Straat en café ........................................................................... p 15 •

Indicator 3: Beschrijving van de doelgroep naar geslacht, leeftijd, herkomst en werkvorm ............................................................................... p 16

11. Doelstelling 2 •

Indicator 4:

.......................................................................................................................... p 19 Informatie en gezondheidsvoorlichting ivm condoom-en glijmiddelgebruik en klapcondoom ....................................................... p 19

12. Doelstelling 3 .............................................................................................................................. p 19 •

Indicator 5: Anticonceptie ................................................................................................ p 19

3

13. Doelstelling 4 .............................................................................................................................. p 20 •

Indicator 6: Bereikte personen en plaatsen voor GVO, aard van de verstrekte informatie ....................................................................................................... p 20

•

Indicator 7: Aantal begeleidingen en inhoud .............................................................. p 21

14. Doelstelling 5

.......................................................................................................................... p 21

•

Indicator 8a en 8b: Informatieverstrekking over bestaande hulpverlening.............. p 21

•

Indicator 9: Doorverwijzingen ........................................................................................... p 23

•

Indicator 10: Aantal personen met eigen arts buiten Gh@pro .................................. p 23

15. Doelstelling 6

.......................................................................................................................... p 24

•

Indicator 11a: Aantal vrouwen dat jaarlijks een onderzoek doet met uitstrijkje en SOI screening .......................................................................................... p 24

•

Indicator 11b: Hepatitis B screening en vaccinatie ........................................................ p 25

16. Doelstelling 7 •

Indicator 12: Samenwerkingsverbanden ....................................................................... p 26

17. Doelstelling 8 •

.......................................................................................................................... p 26

.......................................................................................................................... p 28

Indicator 12: Gegevens voor zelfevaluatie, beleid en expertise ontwikkeling ........ p 28

18. Specifiek medisch aanbod...................................................................................................... p 30 19. Besluit

.......................................................................................................................... p 30

20. Planning 2006 .......................................................................................................................... p 32 21. Bijlagen

.......................................................................................................................... p 33

4

1. LIJST AFKORTINGEN

AAP

Abortus Arte Provocatus

AML

Algemeen Medisch Labo

AZG

Artsen Zonder Grenzen

Gh@pro

Gezondheidshuis Antwerpse Prostitutie

GVO

Gezondheidsvoorlichting en -opvoeding

HBV

Hepatitis B Virus

HCV

Hepatitis C Virus

HIV

Human Immunodeficiency Virus

HPV

Humaan Papilloma Virus

ITG

Instituut voor Tropische Geneeskunde

K&G

Kind en Gezin

SOI

Seksueel Overdraagbare Infecties

TBC

Tuberculose

UA

Universiteit Antwerpen

VRGT

Vlaamse

Vereniging

voor

Respiratoire

Gezondheidszorg

en

Tuberculosebestrijding

5

2. SAMENVATTING

Sekswerkers staan bloot aan heel wat risico’s, waaronder gezondheidsrisico’s: Seksueel Overdraagbare Infecties (SOI), geweld, ongewenste zwangerschap, alcohol- en druggebruik. Vaak zijn er tal van barrières om beroep te doen op de reguliere gezondheidszorg en andere hulpverlening. Er is dus een grote nood aan specifieke (medische en psychosociale) hulpverlening voor deze bijzonder kwetsbare doelgroep. Gh@pro, Gezondheidshuis Antwerpse prostitutie, biedt preventieve medische en sociaal georiënteerde hulp aan voor problemen gerelateerd aan het beroep. Het accent ligt vooral op het geven van een preventieboodschap en gezondheidsvoorlichting en –opvoeding. Daarnaast behoort vroegtijdige opsporing en behandeling van SOI tot de prioriteiten. Gh@pro werkt met een ‘mobiele equipe’, een multidisciplinair team, bestaande uit een arts, een sociaalverpleegkundige en een outreacher. Er wordt consultatie gehouden in alle verschillende sectoren van prostitutie: raam- en café- prostitutie in het Schipperskwartier, privé-huizen en bars in de provincie Antwerpen en jongensprostitutie in de buurt van het Stadspark. Verder is er de mogelijkheid tot consultatie in de consultatieruimte van het gezondheidshuis in het Schipperskwartier, waar ook mensen zonder vaste werkplaats terecht kunnen. Sinds de start van het pilootproject in 1999 tot einde 2005 werden in totaal 1977 mensen bereikt. Gh@pro is in 2005 blijven groeien: er werden 486 nieuwe sekswerkers gezien. 3381 individuele consultaties werden uitgevoerd bij een totaal van 980 sekswerkers, nieuw en in follow-up. De nieuw bereikte personen zijn van 51 verschillende landen afkomstig. Het aantal gekende personen die verder werden opgevolgd, steeg van 392 in 2004 naar 494 sekswerkers in 2005. In totaal zijn 76 verschillende nationaliteiten vertegenwoordigd binnen Gh@pro. Gh@pro werd ook dit jaar geholpen in zijn werking door straathoekwerkers van verschillende organisaties. Deze mensen zijn het eerste aanspreekpunt op de werkplek en brengen nieuwe personen op de hoogte van de werking van Gh@pro. Een eigen straathoekwerkster verzorgt de contacten in het schipperskwartier. De samenwerking met Boysproject (jongensprostitutie) en Ketelpatrouille (Afrikaanse meisjes) werd ook verder gezet dit jaar, met goede resultaten. Een belangrijke taak van Gh@pro is het informeren van de doelgroep over de gezondheidsrisico’s verbonden aan het beroep. Hiervoor wordt actieve counseling gegeven tijdens bijna iedere consultatie over SOI, anticonceptie enzovoort. In 2005 werden, met de hulp van de Stad Antwerpen, nieuwe GVO (Gezondheidsvoorlichting en Opvoeding) brochures gedrukt in verschillende talen. Het aantal SOI dat werd gediagnosticeerd lag in 2005 eigenlijk erg laag, vergelijkbaar met de algemene bevolking. Het is duidelijk dat met een specifiek aanbod van gezondheidszorg naar sekswerkers toe er goede resultaten kunnen worden bekomen. De werkwijze verlaagt de drempel tot medische hulpverlening aanzienlijk en er kan snel en accuraat gehandeld worden. Dit is van extreem belang voor de volksgezondheid in Antwerpen, stad en provincie, en in Vlaanderen. Voor de sekswerkers zelf, blijkt eens te meer dat één van de grote problemen echter nog steeds de toegang is tot adequate anticonceptie. Ook dit jaar weer, lag het aantal doorverwijzingen en begeleidingen naar abortus centra hoog. Daarom heeft Gh@pro in 2005 de actieve promotie van allerlei anticonceptie middelen verhoogd.

6

Gh@pro heeft, na een aantal werkingsjaren, bewezen over de capaciteit te beschikken om deze moeilijk te bereiken populatie met hoog risico voor SOI en lage toegang tot de reguliere gezondheidszorg, toch te bereiken. Het vaccinatieprogramma tegen hepatitis B bewijst eens te meer dat het project haalbaar is. De vaccinatie dient te gebeuren op drie verschillende tijdstippen, met een interval van eerst 1 maand en later 4 tot 6 maanden. Dit vereist een goede bereikbaarheid van de populatie, wat wordt bewerkstelligd door actieve outreach, samen met het gratis aanbieden van testen en vaccins en het consulteren op de werkplek zelf. In 2005 verhuisde Gh@pro naar een nieuw gebouw van de Stad Antwerpen in de Verversrui, hartje Schipperskwartier. De centrale ligging van de nieuwe consultatie heeft gezorgd voor een nog betere bereikbaarheid van Gh@pro voor de vrouwen van het schipperskwartier, met een duidelijke stijging van het aantal bereikte sekswerkers in die sector en een verhoogd aantal consultaties zowel ’s nachts als overdag. Bovendien vinden ook sekswerkers uit andere sectoren en steden in de provincie hun weg naar dit nieuwe huis. Ook de sociale hulpverlening groeide in 2005 verder uit naar aanleiding van de sociale problemen waarmee de sekswerkers komen consulteren. Het netwerk voor doorverwijzing breidde verder uit. De aanwerving van een tweede (halftijdse) sociaal verpleegkundige bood in dit opzicht mogelijkheid tot adequater sociale hulpverlening. Uit onze ervaring is duidelijk dat er momenteel in de provincie Antwerpen geen ander gelijkaardig hulpverleningsaanbod bestaat. Bovendien is het potentieel van de te bezoeken werkplaatsen nog steeds groter dan wat het team met de huidige mensen en middelen kan realiseren. Voor 2006 zal verder een evenwicht moeten worden gezocht tussen vraag en aanbod op maat.

7

3. VOORSTELLING GH@PRO

Gh@pro vzw, Gezondheidshuis Antwerpse Prostitutie Verversrui 3 2000 Antwerpen « 03/293 95 91 ¬ 03/294 33 70 ª 0474/98 57 66 [email protected] www.ghapro.be

Team Anne Vercauteren:

sociaal verpleegkundige en coördinator (100% FTE)

Elke Leuridan:

arts (60% FTE)

Kristien Wouters:

arts (60% FTE)

Leen Lettany:

sociaal verpleegkundige (50% FTE)

Micheline Manfroid:

outreacher (60% FTE)

Raad van bestuur Pierre Van Damme (voorzitter), Universiteit Antwerpen Kristien Wouters (ondervoorzitter) Elke Leuridan (penningmeester)

8

4. INLEIDING EN SITUERING

Dit jaarverslag is een neerslag van de werkzaamheden van de vzw Gh@pro gedurende het jaar 2005. In 1999 werd een pilootproject opgestart vanuit de dienst Epidemiologie en Sociale Geneeskunde van de Universiteit Antwerpen op initiatief van Prof Dr Pierre Van Damme en Mevr Anne Vercauteren, in samenwerking met de vzw Payoke. Aanvankelijk was het hoofddoel een vaccinatie campagne tegen hepatitis B (geelzucht). Hepatitis B is één van de levensbedreigende infecties waaraan sekswerkers professioneel blootgesteld zijn. Personen met wisselende seksuele partners lopen een belangrijk risico op hepatitis B besmetting via onbeschermd seksueel contact. Het project werd ook aangewend om een vertrouwensrelatie met de sekswerker op te bouwen en aanvullende informatie over gezondheid en gezondheidsrisico’s te geven; kortom, de hepatitis B vaccinatie paste in een breder GVO-project. Daarom werd in mei 2002 de vzw Gh@pro opgericht ten behoeve van de sekswerkers in de Provincie Antwerpen met als doelstelling een “geïntegreerde preventieve hulpverlening aan sekswerkers aan te bieden, zowel op gebied van gezondheid, als op psychisch, sociaal en juridisch vlak”. Beroepshalve worden deze mensen blootgesteld aan een aantal aandoeningen en risico’s. De bestaande preventieve en curatieve gezondheidszorg is niet steeds in die mate georganiseerd en gestructureerd dat ze kan ingaan op hun noden. Uit onderzoek blijkt dat er tal van barrières zijn. Daarom poogt Gh@pro voor deze mensen de lacune op te vullen door een aanbod van specifieke gezondheidszorg in nauw verband met hun beroep. We baseren ons hiertoe op het model van de arbeidsgeneeskunde.

9

5. FINANCIERING

Vanaf 2002 werd het project goedgekeurd en ondersteund door de Vlaamse Gemeenschap. Er werd een vzw opgericht en een convenant afgesloten voor drie jaar, tot en met 2005. Voor 2005 ontvingen we van de Vlaamse Gemeenschap 80.612,18 € subsidie. De vzw Gh@pro ontvangt ook steun van de stad Antwerpen via het Grootstedenbeleid. We ontvingen van Grootstedenbeleid 194.000 € subsidie voor 2005. In het kader hiervan werd ook het gezondheidshuis gebouwd in het Schipperskwartier waar Gh@pro vanaf april 2005 onderdak kreeg.

6.DOEL VAN VZW GH@PRO

De vereniging heeft tot doel: -

Het bevorderen van de preventieve gezondheidszorg en hulpverlening voor sekswerkers: mannen en vrouwen;

-

Het uitwerken van een doorverwijssysteem voor juridische en/of sociaal/psychosociale hulpverlening.

-

Het oprichten en verder uitbouwen van een geïntegreerde zorg voor sekswerkers op preventief medisch, sociaal, juridisch en psycho-sociaal vlak;

-

De implementatie en evaluatie van een hepatitis B vaccinatieprogramma voor sekswerkers in Antwerpen;

10

7. WERKWIJZE

De sekswerkers worden benaderd via hun beroep. SOI worden gezien als professionele risico’s en aandoeningen. Via een ‘mobiele equipe’ worden de sekswerkers bereikt op of in de buurt van hun werkplaats. Bovendien is er bijna dagelijks mogelijkheid tot raadpleging in onze eigen consultatieruimte. In het gezondheidshuis kunnen sekswerkers grondig medisch onderzocht worden (wat niet steeds het geval is op verplaatsing), een afspraak maken voor juridische of psychosociale hulpverlening, of een gemiste afspraak met de mobiele equipe inhalen. De ‘mobiele equipe’ is een multidisciplinair team, bestaande uit een arts en een sociaal verpleegkundige. Voor sommige subpopulaties wordt het team aangevuld door een straathoekwerker of outreacher die het voorbereidende werk doet en contacten legt met de doelgroep. De kern van deze werkwijze met de mobiele equipe, is het hulpverleningsaanbod actief naar de doelgroep brengen, waarbij de sekswerker benaderd wordt vanuit zijn/haar ‘beroepsrisico’. Door de hulpverlening te organiseren op de werkplaats, vallen er al gedeeltelijk barrières weg. Er kan gesproken worden in een vertrouwelijke sfeer, over de specifieke problemen verbonden aan het beroep. Er werden van 1999 tot eind december 2005 in totaal 1977 mensen bereikt, in verschillende sectoren: raamprostitutie in het Schipperskwartier, privé-huizen en bars in de hele provincie Antwerpen, jongensprostitutie in de buurt van het Stadspark en tot 2002 hotelprostitutie en tippelprostitutie in de stationsbuurt. Outreachers/straathoekwerkers-activiteit is van cruciaal belang voor het welslagen van het project op langere termijn. De outreachers en straathoekwerkers worden verondersteld sekswerkers te gaan opzoeken op hun werkplek. Ze geven hen informatie en voorlichting en organiseren contacten met de arts, al dan niet in het gezondheidshuis. Zonder dit – arbeidsintensieve – werk kunnen niet dezelfde resultaten bereikt worden. De 'mobiele equipe' past in een flexibel model dat kan inspelen op de typische lokale noden van bepaalde steden en/of buurten. Belangrijk is dat anonimiteit en vertrouwelijkheid worden gewaarborgd. Alle contacten worden zodanig geregistreerd dat een goede opvolging mogelijk is, zonder dat aan de anonimiteit van de sekswerker geraakt wordt. Dit gebeurt via een codesysteem. De gegevens van het vaccinatie- en screenings-programma worden nauwgezet bijgehouden en opgevolgd. Via het registratiesysteem kunnen we nagaan of de equipe er in slaagt de werkplaatsen met de vooropgestelde frequentie te bezoeken, hoeveel verschillende personen er bereikt worden en met welke frequentie, of de bevraging die gebruikt wordt voor de effectevaluatie in voldoende mate gebeurt. Daarnaast bestaat er een werkplaatsenlijst, die nauwgezet bijgehouden wordt, en waarop per werkplaats de afgelegde bezoeken vermeld worden, alsook de mutaties. De aangeboden diensten worden gratis georganiseerd. De reden hiervoor is tweeërlei: sommige sekswerkers kunnen zich geen testen veroorloven via de reguliere preventieve dienstverlening. En het systeem waarborgt de onafhankelijkheid van de werking van Gh@pro. Indien nodig zal het team actief doorverwijzen en desgewenst zelf de contacten maken met de bestaande reguliere hulpverlening. In de praktijk wordt getracht de prestaties te meten aan de hand van een lijst van doelstellingen en indicatoren waarvan onze organisatie gebruik maakt voor rapportering aan de Vlaamse Gemeenschap.

11

8. REDEN VAN BESTAAN

Zowel de preventieve als de curatieve reguliere gezondheidszorg, zijn vaak moeilijk bereikbaar voor sekswerkers en kunnen dikwijls niet specifiek ingaan op hun noden. Voor sommigen zijn de werkomstandigheden zodanig, dat ze niet in de bestaande gezondheidszorg passen (lange werkdagen, soms zeven dagen per week, de onmogelijkheid om de werkplaats te verlaten, onbekendheid met het lokale hulpverleningsaanbod, taalproblemen, ed.). Bovendien is er vaak een negatieve houding bij de reguliere hulpverleners waardoor sekswerkers hun werkelijk beroep niet meedelen. Daardoor kunnen ze beroepsspecifieke problemen niet bespreken. Ongeveer 40% van de personen die gekend zijn bij Gh@pro, vermelden een eigen huisarts en deze is slechts in 37% van de gevallen op de hoogte van het beroep. Buiten de gediagnosticeerde SOI, zijn ook vele andere gezondheidsproblemen aanwezig, zoals een groot aantal abortussen door moeilijke toegang tot anticonceptie, verwondingen door fysiek geweld, alcohol- en druggebruik,... Het is van groot belang deze personen een specifieke hulpverlening aan te bieden, waarbij rekening gehouden wordt met al deze genoemde problemen. Additionele laagdrempelige projecten (zoals de oprichting van een gezondheidshuis of het inschakelen van straathoekwerking) zijn noodzakelijk. De resultaten van het pilootproject in Antwerpen (1999-2002) bevestigen de kwetsbare sociale situatie van de mannelijke en vrouwelijke sekswerker. Vaak zijn ze juridisch niet in orde om een beroep te kunnen doen op sociale zekerheid. Dit jaar breidde Gh@pro dan ook met een tweede halftijds sociaal verpleegkundige om de sociale begeleiding en informatieverstrekking te kunnen uitbouwen.

12

9. HULPVERLENINGSAANBOD

Alle sekswerkers die in contact komen met Gh@pro, worden ingelicht over SOI, over hepatitis B en het belang van vaccinatie, over overdracht van infectieziekten en risico’s, over veilig vrijen en het belang van het gebruik van condooms en glijmiddel in hun professionele seksuele relaties. Indien ze wensen deel te nemen aan het project, wordt een eerste afspraak gemaakt met de arts. Ze krijgen dan de kans om zich te laten screenen (via een bloed- en een urinestaal) op Hepatitis B, HIV, Syfilis, Gonorree en Chlamydia. Ze kunnen zich ook gratis gynaecologisch laten onderzoeken (kankeruitstrijkje en opsporing van infecties). Tenslotte wordt in de mate van het mogelijke (taalproblemen, tijd,…) een vragenlijst afgenomen met vragen over personalia, medische voorgeschiedenis, professionele infectierisico’s en aard van seksuele contacten. Tijdens deze gesprekken ligt het accent vooral op het geven van een preventieboodschap en gezondheidsvoorlichting en -opvoeding. Er wordt over de verschillende mogelijkheden van anticonceptie gesproken. De prikpil kan onmiddellijk worden bekomen. Wie voor deze optie kiest, wordt door ons herinnerd aan de volgende toediening. Tijdens een tweede medische visite (ongeveer twee weken later) worden de resultaten overlopen. In geval van afwezigheid van bescherming tegen hepatitis B krijgt men de kans zich te laten vaccineren. De keuze ligt vanzelfsprekend bij de persoon zelf. Indien andere SOI worden vastgesteld, wordt een behandeling ingesteld als er geen verdere gespecialiseerde hulp noodzakelijk blijkt. Er is ook ruimte om in te gaan op vragen, eventueel door te verwijzen naar andere professionele instanties (psychosociaal, juridisch,...) of de tweede lijn gezondheidszorg en aandacht te besteden aan algemene GVO-aspecten (hygiëne, condoomgebruik, SOI, veilig werken,…). Er volgt nog een derde en een vierde medische visite, voor de tweede en de laatste vaccinatie, respectievelijk 1 maand en 4 tot 6 maanden na de eerste vaccinatie. Een maand na de toediening van het laatste vaccin wordt opnieuw een bloedafname uitgevoerd om de immunologische respons na te gaan. Tevens wordt er, indien gewenst, opnieuw gescreend op de verschillende infecties. Nadat het hele schema is afgelopen, kan men steeds terugkomen voor een nieuwe controle: bloed, urine of gynaecologisch onderzoek. Er wordt aangeraden een controle te laten uitvoeren om de zes maanden, of eerder bij risico (vb. klapcondoom, …). De vaccinatie bestaat uit het toedienen van 3 dosissen na 0, 1 en 4 tot 6 maanden. Voor het hepatitis B vaccin werd in 2005 gekozen voor Engerix®. Een deel van de vaccinaties werden dit jaar uitgevoerd in het kader van een studie rond verkorting van het hepatitis B vaccinatie schema. Indien de bescherming gelijk is wanneer het laatste vaccin na 4 of na 6 maanden wordt gegeven, zal het kortere schema meer haalbaar zijn in deze migrerende populatie. De analyse van deze gegevens is bijna voltooid.

13

10. DOELSTELLING 1: HET UITBOUWEN EN BESTENDIGEN VAN CONTACTEN EN SAMENWERKING MET DE DOELGROEP, TENEINDE DE PREVENTIE ACTIES MAXIMAAL INGANG TE DOEN VINDEN BINNEN DE VERSCHILLENDE WERKPLAATSEN

•

INDICATOR 1:

Aantal gerealiseerde contacten met de doelgroep

In 2005 had Gh@pro in totaal 3381 medische contacten met 980 prostitué(e)s. In 2005 startten 486 nieuwe sekswerkers in het project, 494 sekswerkers die voordien al gekend waren, werden verder opgevolgd.

•

INDICATOR 2:

Beschrijving van het aantal, de aard en de ligging van de bezochte en geïdentificeerde werkplaatsen

De werkplaatsen kunnen opgedeeld worden in 4 werkvormen: raamprostitutie (R), bars (B), privé huizen (P), escorte (E) en straat en café prostitutie (S).

sectoren

R S P B E

a/ Raamprostitutie: De straathoekwerkster van Gh@pro gaat de sekswerkers in de ramen opzoeken en informeren over het gezondheidsproject. De mobiele equipe bezoekt de vrouwen in de ramen elke vrijdagnamiddag en eenmaal per maand donderdagavond. Verder is er mogelijkheid tot raadpleging op afspraak meerdere malen per week. In totaal werden 249 verschillende ramen bezocht, dit zijn nagenoeg alle huidig beschikbare ramen. In de Schipperstraat werden 98 ramen bezocht, in de Verversrui 63 ramen en in de Vingerlingstraat 36 ramen. Verder werden 51 ramen bezocht in de Villa Tinto binnenstraat. Er kwamen 181 sekswerkers uit de raamprostitutie van het Schipperskwartier voor het eerst in contact met Gh@pro in 2005, waaronder 19 mannen (deze mannen zijn travestie of transseksueel). 149 personen die al vroeger gekend waren, werden verder opgevolgd in 2004, onder hen 15 mannen (travestie of transseksueel). In totaal werden 330 sekswerkers uit de raamprostitutie door Gh@pro onderzocht, dit is het dubbel aantal van 2004. Deze stijging is toe te schrijven aan de centrale ligging van het nieuwe gezondheidshuis.

14

b/ Bars Maandelijks wordt ’s avonds een bezoek aan bars in de provincie georganiseerd. De contacten met deze bars worden gelegd door de mobiele equipe. Verder is het gebruikelijk dat personen die veranderen van werkplaats, de equipe op de hoogte brengen en zo worden nieuwe bars bezocht. Gedurende 2005 werden 18 dergelijke avonden georganiseerd, met bezoek van verschillende bars per avond. In de bars werden 48 vrouwen voor het eerst bereikt in 2005, en 59 personen in follow up gevolgd in 17 verschillende bars, waarvan 6 nieuwe bars in 2005. In totaal werden dus 107 personen in deze sector gezien door Gh@pro. Ongeveer alle meisjes in deze bars laten zich testen, vaccineren en verder opvolgen in verband met SOI screening en andere. Deze bars zijn gelegen in Antwerpen (stad) en de gemeenten Beerse, Grobbendonk, Muizen, Schilde, Schoten, Wijnegem, Waarloos en Herentals.

c/ Privé-huizen Eén dag per week wordt gereserveerd voor bezoek aan privé-huizen en massagesalons met de mobiele equipe, gegroepeerd volgens geografische bereikbaarheid in de volledige provincie. De contacten worden op dezelfde manier gemaakt als bij de bars. In 2005 werden 42 verschillende privé-huizen en massagesalons bezocht, waaronder 10 nieuwe plaatsen. Ze zijn gelegen in Antwerpen (stad), Aartselaar, Antwerpen Linkeroever, Berchem, Boom, Borsbeek, Bouwel, Deurne, Geel, Grobbendonk, Hever, Kontich, Mechelen, Merksem, Mol, Reet, Wijnegem, Wommelgem, Zoersel en Zwijndrecht. Er is een belangrijke turnover binnen deze sector, en prostituees die van werkplaats veranderen, contacteren vaak zelf Gh@pro om op de nieuwe werkplaats langs te komen. In deze sector werden 144 sekswerkers voor het eerst in 2005 onderzocht en 111 in follow-up, in 42 verschillende privé’s. In totaal werden in deze sector dus 255 personen gevolgd door Gh@pro.

d/ Straat en café In totaal kwamen 103 sekswerkers die tippelen in het stadspark of werken in een café, voor het eerst in contact met Gh@pro in de loop van 2005 (waarvan 33 mannen). Velen van hen komen zelf op consultatie bij Gh@pro of ze worden aangebracht door outreachers (Boysproject, Ketelpatrouille). De meeste mannen komen naar de consultatie in het Boysproject. 172 personen die gekend waren van vroeger, kwamen terug in 2005 (waaronder 28 mannen). •

De meisjes van de Afrikaanse populatie in de stad Antwerpen zijn een zeer kwetsbare groep. Op woensdagavond om de twee weken, werd een consultatie ingericht uitsluitend voor deze vrouwen met de hulp van straathoekwerking van de vzw Ketelpatrouille. In 2005 werden 17 avondconsultaties gehouden met gemiddeld 14 raadplegingen per avond. Door de vzw Ketelpatrouille werden 43 nieuwe vrouwen aangebracht in 2005, en 119 in follow-up. In totaal werden dus 162 Afrikaanse meisjes via de ketelpatrouille aangebracht.

15

•

•

Gh@pro heeft een samenwerkingscontract met vzw Boysproject om tweewekelijks een raadpleging te houden in hun aanloophuis in de Quellinstraat 56. De straathoekwerking gebeurt hier door hen. Tweewekelijks komt de mobiele equipe op donderdagavond naar het aanloophuis. Gedurende het jaar 2005 werd op 24 avonden een consultatie georganiseerd. Het aantal raadplegingen per consultatie varieerde van 2 tot 14 personen met een gemiddelde van 6,8 raadplegingen per avond. Er werden 35 nieuwe mannen en 1 vrouw bereikt gedurende het voorbije jaar en 25 mannen werden gezien in follow-up. In totaal werden sinds oktober 2001 al 118 mannen door Gh@pro op de consultatie in het Boysproject gezien.

INDICATOR

werkvorm

3: Beschrijving van de doelgroep naar geslacht, leeftijd, herkomst en

Tabel 1: Verdeling naar geslacht en werkvorm: alle personen die op de raadpleging kwamen in 2005 (N= 980)

M

V

Totaal (%)

Escorte

5

3

8 (0,8%)

Straat of café

61

214

275 (28,1%)

Raam

34

296

330 (33,7%)

107

107 (10,9%)

253

255 (26%)

5

5 (0,5%)

878

980

Bar Privé

2

Gestopt Totaal

102

Gegevens voor 2005: Escorte blijft een moeilijk bereikbare doelgroep binnen de populatie sekswerkers. Ieder jaar worden enkele mensen meer bereikt, voornamelijk via de website. De meeste bereikte mannen werken in het park of in cafés (N=61, 59%). De mannen in raamprostitutie (N=34) zijn travestie of transseksueel. Sommige mannen werken in escort of in privé (N=5+2), hetero- en homoprostitutie. Van de vrouwen die bereikt werden in 2005 werkt 33% in raamprostitutie (N=296), 24% op straat of in een café (N=214) en 12% in bars (N=107). In privé-ontvangst werkt 29% van de bereikte vrouwen (N=253). Leeftijd: De gemiddelde leeftijd van de bereikte sekswerkers is 31 jaar (mediaan 28, modus 25). De oudste prostituee die in het programma werd geïncludeerd in 2005 is 67 jaar. De jongste is 14 jaar oud. Minderjarigen worden in overleg met de jeugdbrigade van de politie opgevolgd.

16

Herkomst (geboorteland): In totaal werden 980 sekswerkers op consultatie gezien bij Gh@pro in 2005. Zij zijn van 61 verschillende landen afkomstig. Tabel 2: Personen gezien in 2005 (nieuw en follow-up), verdeling naar herkomst.

M

V

Totaal

EU landen

513

België Duitsland Estland Frankrijk Griekenland Hongarije Italie Litouwen Nederland Noorwegen Oostenrijk Polen Portugal Roemenië Spanje Tsjechië Verenigd Koninkrijk

Europa rest Albanie Bosnië Bulgarije Croatië Georgië Ex-Joegoslavie Kosovo Macedonië Moldavië Rusland Servië Slovenië Turkije Wit Rusland

22

293 21 1 17 4 17 8 7 64 2 2 14 4 4 11 3 1

1 1 1 2 4

1 5 3

M

V 3 2 1 1 12 4 1

Totaal 30 1 20

2

2 6 1 1

315 21 1 18 5 18 10 7 68 2 2 15 4 9 14 3 1

1 2 1

91 33 3 20 1 1 14 4 1 2 6 1 2 2 1

17

M

V

Azie China Filipijnen Iran Korea Thailand

Amerika Bolivië Brazilië Colombia Cuba Dominicaanse Republiek Ecuador Martinique Suriname USA Venezuela

46 1 2 2 1 40

1 2 2 1 40

M

V 1 3 1 1

Totaal 1 5 5 1 16 14 1 1 2 2

25

2

M Afrika Algerije Angola Congo Gabon Gambia Ghana Liberia Madagascar Mali Marokko Nigeria Senegal Sierra Leone Soedan Tunesië

Totaal

V

Totaal 2 1 6

1

1

1

81 2 8 6 2 16 39 1 1 2 4

2 11 14 1 1 7 86 1 49 61

245 2 1 6 1 2 11 14 1 1 7 86 2 49 61 1

18

11. DOELSTELLING 2: HET INFORMEREN OVER EN HET AANZETTEN TOT GEBRUIK VAN CONDOOM EN CORRECT GLIJMIDDEL

•

INDICATOR 4:

Informatie en gezondheidsvoorlichting in verband met condoom- en glijmiddelgebruik en klapcondoom

Aan alle sekswerkers die bereikt worden door Gh@pro, wordt informatie gegeven over correct condoom- en glijmiddelgebruik. Indien mogelijk wordt ook een vragenlijst afgenomen waarbij gepeild wordt naar gebruik van condoom en glijmiddel. 42% sekswerkers zegt geregeld geen condoom te gebruiken bij orale seks. Meestal zijn zij zich bewust dat dit risico’s inhoudt. 2,6% van de ondervraagde prostituees hebben ook wel vaginaal contact met hun klanten zonder condoom. 2 personen geven aan ook anaal onbeschermd contact te hebben met klanten, beiden zijn mannen. Er zijn heel wat redenen voor sekswerkers om toch seks te hebben zonder condoom. Meestal is dit omwille van vertrouwen in de klant die al lang komt (het begrip “vaste klant”). Regelmatig is het echter omdat het verplicht is op bepaalde werkplekken, of omdat de andere vrouwen het ook doen. Bovendien brengt seks zonder condoom meer geld op dan met. Er moet hier wel worden bijgevoegd dat vaak de antwoorden gegeven worden die voldoen aan wat verwacht wordt, maar niet altijd waarheidsgetrouw zijn. Een andere beperking is dat er niet veel vragenlijsten zijn met antwoorden op deze vragen . 26% van de vrouwen vinden het gebruik van glijmiddel niet nodig. Van de mannen vindt 100% het altijd nodig glijmiddel te gebruiken bij anaal contact. Gh@pro adviseert om samen met het condoom altijd glijmiddel op waterbasis te gebruiken. Dit vermindert het risico op scheuren van het condoom en voorkomt irritatie. Er wordt ook gepeild naar de gebruikte strategie bij klapcondoom. 53% van de ondervraagden had in de laatste 6 maanden minstens 1 klapcondoom gehad. Heel vaak weet men niet wat te doen bij klapcondoom. Slechts enkelen kennen de juiste strategie. Bij condoomfalen is het belangrijk stil te staan bij het risico op ongewenste zwangerschap en infectierisico. Gh@pro raadt iedereen aan om na onveilig contact een SOI-screening te doen: na 14 dagen een urinestaal, na 3 maanden een bloedstaal. Gh@pro raadt altijd aan behalve het condoom nog een andere vorm van anticonceptie te gebruiken.

12. DOELSTELLING 3:HET INFORMEREN OVER EN HET AANZETTEN TOT GEBRUIK VAN EEN ANTICONCEPTIEF MIDDEL OM ONGEWENSTE ZWANGERSCHAP, TEN GEVOLGE VAN CONTACTEN MET KLANTEN, TE VERMIJDEN. •

INDICATOR 5:

aantal personen dat de juiste strategie op vlak van anticonceptie gebruikt

Anticonceptie is een belangrijk aspect in het gezondheidsproject. 31% van de ondervraagde vrouwen heeft minstens éénmaal in haar leven een abortus ondergaan. Van de vrouwen die ondervraagd werden in verband met anticonceptie (N= 355), gebruikt 37,5% enkel het condoom. Dit betekent dat ze geen afdoende vorm van anticonceptie gebruiken. Bij deze vrouwen waren er enkelen met kinderwens. Van de vrouwen die anticonceptie gebruiken, gebruikt 42,5% de pil en 7,5 % de prikpil. 7,5% van de vrouwen is gesteriliseerd en 2,5% heeft een spiraaltje. 1 vrouw onderging een hysterectomie en 1 is in menopauze.

19

In 2005 werd voor 241 vrouwen anticonceptie voorgeschreven, al dan niet voor de eerste maal: 62% kreeg de pil voorgeschreven, 22% de prikpil en verder werd Evra en Nuvaring in de juiste indicatie voorgeschreven. Bij twee vrouwen werd een afspraak gemaakt om een implantaat te laten plaatsen en bij vier vrouwen een afspraak voor het plaatsen van een spiraal.

13. DOELSTELLING 4: HET GEVEN VAN INFORMATIE OVER HET EIGEN HULPVERLENINGSAANBOD EN HET GEVEN VAN BEGELEIDING AAN DE DOELGROEP OP VLAK VAN BEROEPSGEBONDEN PROBLEMATIEK IN HET KADER VAN DE GEZONDHEIDSZORG

•

INDICATOR 6: Bereikte personen en plaatsen, aard van de verstrekte GVO informatie over het eigen hulpverleningsaanbod en beschrijving van de aard van de verstrekte informatie (kwalitatief en kwantitatief)

Gh@pro ontwikkelt GVO- materiaal om counseling over beroepsgebonden risico’s te ondersteunen. Een deel van het GVO- materiaal werd overgenomen van andere organisaties zoals Sensoa, PASOP, Espace P, Stichting SOA-bestrijding in Nederland. Materiaal ontworpen door Gh@pro: -

Voorstellingsbrochure van Gh@pro: vernieuwd in 2005. Zie bijlage 1. Deze wordt verspreid in een Nederlandse, Duitse, Engelse, Franse en Spaanse versie. De brochure geeft een voorstelling van het project en de aangeboden diensten, en tegelijkertijd informatie over SOI en condoomgebruik en strategie bij klapcondoom. Een Russische en Poolse versie wordt voorbereid.

-

Poster met informatie over SOI, de symptomen, preventie en behandeling. De poster wordt verdeeld aan de sekswerkers, met de bedoeling deze op te hangen op een zichtbare plaats, zowel voor de sekswerkers als voor de klanten.

-

‘Safe sex’ stickers voor de ramen van het schipperskwartier werden ontworpen in overleg met Sensoa en Pasop.

-

In 2004 ontwierp Gh@pro haar eigen website. Informatie over de werking, is te verkrijgen in het Nederlands, Frans en Engels. Voor professionele hulpverleners en studenten is de verkorte versie van het jaarverslag in te kijken. In 2005 werd de voorgestelde informatie uitgebreid.

In 2005 gaf de straathoekwerkster van Gh@pro voor het schipperskwartier informatie aan 334 vrouwen en transseksuelen/travesties over de werking van Gh@pro. Van deze aangesproken personen waren er 163 geïnteresseerd in het aanbod van Gh@pro. De overige lieten blijken geen interesse te stellen in het gezondheidsaanbod om verschillende redenen: kort verblijf, eigen arts in buiten- of binnenland. 290 sekswerkers (nieuw en follow-up) deden daarnaast beroep op de outreacher om een extra afspraak met de dokter te regelen. 93 personen werden door de straathoekwerkster tot op de consultatie begeleid. Aan 120 sekswerkers in het Schipperskwartier werd de poster uitgedeeld. Verder werd deze verspreid in alle bezochte bars en privé-huizen. 78 stickers “safe sex” werden door de outreacher op de ramen in het schipperskwartier gekleefd. De straathoekwerkster van het schipperskwartier deelde 334 condooms uit bij kennismaking. Er werden 5000 condooms uitgedeeld aan de organisatie (ketelpatrouille) die de Afrikaanse meisjes begeleidt. Condooms kunnen ook meegenomen worden bij consultatie (per visite 5 condooms) of worden uitgedeeld via de outreacher. 500 condooms werden extra verkregen via de Sensoa campagne Laura condooms. In totaal werden 1200 kleine zakjes glijmiddel verdeeld in 2005. Sinds augustus 2004 kunnen de sekswerkers verschillende zaken ook aankopen (condooms, glijmiddel, sponsjes, vrouwencondoom), aan aankoopprijs. 20

•

INDICATOR 7:

Aantal begeleidingen en inhoud ervan

•

Begeleidingen naar ITG voor bloedafname in het kader van opvolging van HIV-infectie: 3 maal

•

Begeleiding naar OCMW “Plein” voor attest dringende medische hulp mensen zonder papieren: 2 maal

•

Begeleiding naar tweede lijn gezondheidszorg: 5 maal. Begeleidingen naar abortus centra: 8 maal voor abortus procedure

•

Begeleiding naar eerste lijn gezondheidszorg: 1 maal

•

Begeleiding sociaal verzekeringskantoor: 5 maal

•

Begeleiding naar vreemdelingen permanentie voor regularisatie: 1 maal

•

Begeleiding naar advocaat: 1 maal

•

Begeleiding naar CAW opvanghuis Antwerpen: 1 maal

•

Begeleiding naar vluchthuis Nederland: 1 maal

•

Begeleiding naar De Mutsaert: 1 maal voor regularisatie

•

Begeleiding naar Bureau voor consultatie en verdediging: 1 maal

•

Begeleiding naar CAW Metropool: 1 maal

14. DOELSTELLING 5:HET INFORMEREN OVER HET BESTAANDE HULPVERLENINGSAANBOD IN DE REGIO VAN DE WERKPLAATS, EN INDIEN NODIG HET DOORVERWIJZEN NAAR EEN ARTS OF ANDERE HULPVERLENER VOOR GEZONDHEIDSPROBLEMEN OF PSYCHOSOCIALE PROBLEMEN IN HET BEROEP.

•

INDICATOR 8A: aantal bereikte personen inzake informatieverstrekking over het bestaande hulpverleningsaanbod in de regio van de werkplaats Het informeren over het bestaande hulpverleningsaanbod in de eerste, tweede of derde lijn, valt samen met de doorverwijzingen en begeleidingen aangezien de informatie wordt gegeven voor concrete vragen. Wanneer mensen met algemene medische klachten, niet gerelateerd aan het beroep, consulteren, wordt wel steeds gepeild naar het hebben van een eigen huisarts en er wordt dan actief geholpen bij het zoeken naar een huisarts in de buurt.

•

INDICATOR 8B: Aard van de verstrekte informatie

Een belangrijk werk van Gh@pro is contacten leggen met het bestaande hulpverleningsaanbod in de regio. 1. Contacten van Ghapro met andere hulpverleningsdiensten: a. OCMW sociale dienst b. Sensoa: Juridische procedure hiv patiënten c. De Mutsaert: regularisatie d. Juridische dienst OCMW voor schuldbemiddeling 21

e. Slachtofferhulp f.

Politie Cel Prostitutie

g. Payoke Slachtoffers mensenhandel h. Huurdersbond i.

Sociale Huisvestingsmaatschappij

j.

Onthaal dakloze druggebruikers

k.

De haven vzw

l.

Aids en SOA telefoon

m. Free Clinic MSOC n. Pro deo advocaten o. Kind en Gezin p. Artsen zonder Grenzen q. Willy Peers centrum r.

Ziekenhuizen

2. Contact van andere hulpverleningsorganisaties met Gh@pro: a. Thuiszorg en Jeugdbegeleiding b. Ziekenhuizen c. Free Clinic d. Child Focus e. CLB f.

Politie

g. Instellingen voor mentaal en fysiek gehandicapten h. Payoke 3. Medische contacten a. ITG, SOA kliniek b. Wlly Peerscentrum c. Ziekenhuizen: Stuivenbergziekenhuis (dienst infectieziekten, gynaecologie, psychiatrie); Erasmusziekenhuis; Sint-Elisabethziekenhuis; UZA; AZ Middelheim d. Artsen zonder Grenzen, Antwerpen e. VRGT f.

Huisartsen

g. Free Clinic/MSOC h. De sleutel 22

•

i.

WVVH, Soa-registratie

j.

Private gynecologen

INDICATOR 9: doorverwijzingen Medisch • • • • • • • • • •

Doorverwijzing naar een huisarts: 21 maal Doorverwijzing naar AZG: 5 maal Doorverwijzing Free Clinic/ MSOC: 1 maal Doorverwijzing naar prenatale raadpleging K&G: 2 maal Doorverwijzing naar Willy Peers: 18 maal, 26 positieve zwangerschapstesten Doorverwijzing naar ander abortus centrum: 1 maal Doorverwijzing naar ITG, SOA consultatie: 13 maal Doorverwijzingen naar andere medische specialisten: 12 Doorverwijzing naar gynecologen: 23 maal Doorverwijzing naar spoedgevallen: 1 maal

Sociaal • • • • • • • • •

•

Doorverwijzing naar Amnesty International: 1 maal Doorverwijzing naar advocatenlijn Antwerpen: 3 maal Doorverwijzing Bureau voor juridische bijstand: 2 maal Doorverwijzing PSC (asielaanvraag): 1 maal Doorverwijzing Opvanghuis: 2 maal Doorverwijzing onthaal dakloze druggebruikers: 1 maal Doorverwijzing huurdersbond: 2 maal Doorverwijzing slachtofferhulp: 1 maal Doorverwijzing cel prostitutie Antwerpen: 1 maal

INDICATOR 10:

Aantal personen die een arts kennen buiten Gh@pro

In de vragenlijst wordt aan alle bereikte sekswerkers de vraag gesteld of ze een huisarts, gynaecoloog of andere vaste arts te hebben, bij wie ze terecht kunnen voor algemene problemen. 40% vermeldt een vaste arts te hebben. Op de vraag of deze arts hun beroep kent, antwoordt minder dan de helft positief (37%). Dit betekent dat meer dan 80% van de sekswerkers geen vaste arts heeft die weet welk beroep hij/zij doet. Bijgevolg kunnen zij dan ook niet de nodige beroepsspecifieke zorgen krijgen, noch op preventief, noch op curatief vlak. Dit verklaart het nut van het project Gh@pro en het belang van de gerichte doorverwijzingen voor de curatieve zorg.

23

15. DOELSTELLING 6:HET VOORZIEN VAN EEN AANGEPAST GEZONDHEIDSAANBOD INZAKE BEROEPSGEBONDEN RISICO’S VAN DE DOELGROEP, WAARBIJ DE NADRUK LIGT OP HET PREVENTIEF HANDELEN, INZONDERHEID A) SCREENING OP SOA EN CERVIXKANKER EN B) VACCINATIE TEGEN HEPATITIS B. •

INDICATOR 11A: Aantal vrouwen dat jaarlijks een onderzoek ondergaat met uitstrijkje en SOI-screening

PAP onderzoek In 2005 lieten 199 vrouwen, die voor het eerst kwamen, minstens 1 maal een gynaecologisch onderzoek uitvoeren bij Gh@pro (199/486; 41% van de nieuwe vrouwen in het project). Er werden 249 uitstrijkjes voor kanker onderzoek afgenomen bij deze nieuwe vrouwen en 57 testen waren afwijkend: dit is 23%. De vrouwen met afwijkende resultaten worden opgevolgd en zo nodig doorverwezen naar de gynaecoloog. We stellen aan alle vrouwen voor om zich jaarlijks te laten screenen (in overeenstemming met de internationale richtlijnen voor sekswerkers). Uit de follow-up hadden 184 vrouwen in 2005 minstens 1 uitstrijkje (37,5%). Er werden 231 uitstrijkjes uitgevoerd en hiervan waren er 34 afwijkend (14.7%). Iets minder dan de helft van de vrouwen die Gh@pro bezoeken laten dus de preventieve screening voor baarmoederhalskanker op Gh@pro gebeuren. Infecties Een test voor gonorroe en Chlamydia via urine of genitaal secreet, werd minstens een maal uitgevoerd bij 444 nieuwe personen die voor het eerst met Gh@pro in contact kwamen. Hiervan kon 16% niet geanalyseerd worden wegens geen DNA-amplificatie (99 stalen). Deze testen werden ook uitgevoerd bij 406 personen in follow up. Hierbij was 15.8% van de stalen niet interpreteerbaar wegens het gebrek aan DNA-amplificatie. In totaal werden 1207 testen uitgevoerd voor gonorroe en Chlamydia trachomatis. Chlamydia kwam in 2005 voor in 57 testen (4.7%) bij 38 verschillende personen (38/850 personen getest= 4.5%). 17 testen waren positief in de groep van de mensen in follow up in tegenstelling tot 40 testen (40/440=9%) in de groep van de nieuw bereikte mensen terwijl beide groepen ongeveer even groot waren in aantal (406 versus 440 personen). Gonorroe werd gediagnosticeerd bij 6 personen op de 850 geteste personen: 0,7%; 5 testen bij de nieuwe mensen en 2 testen in de groep in follow up. Een screening voor syfilis gebeurde bij 426 nieuwe sekswerkers, waarvan 4 positief waren (0,9%). Een HIV-test gebeurde bij 425 nieuwe sekswerkers, waarvan er 4 positief waren (0.9%). Van de personen in follow-up werd 1 persoon besmet met hiv en 3 personen met syfilis. 19 personen met HIV zijn in opvolging bij Gh@pro.

24

•

INDICATOR 11B:

Hepatitis B screening en vaccinatie

Aantal nieuwe sekswerkers gescreend in 2005

473

100%

Immuun door doorgemaakte infectie

48

10.1%

HBsAg drager

7

14.5% van infecties

Immuun door vroegere vaccinatie

77

16.2%

Onvolledige vaccinatie gehad

18

3.8%

Te vaccineren

348 waarvan 73% 18 al ten dele gevaccineerd

Vaccin 1 in 2005

185

53% van de te vaccineren

Vaccin 2 in 2005

87

25% van de te vaccineren

Vaccin 3 in 2005

62

18% van de te vaccineren

Vaccin 4 in 2005

5

Immuun na vaccinatie

36

de

doorgemaakte

10%

Serologisch onderzoek leert ons dat 26.3% van de gescreende sekswerkers antistoffen bezit tegen hepatitis B door vroeger doorgemaakte infectie of vroegere volledige vaccinatie. Bij deze tabel dient vermeld te worden dat het 4 tot 6 maanden duurt alvorens de derde vaccinatie kan toegediend worden. Theoretisch kan dus op het einde van 2005, alleen maar vaccinatieschema’s vervolledigd zijn, indien ze startten vòòr juli 2005. Additioneel werden in 2005 bij de mensen in follow up nog eerste en/of tweede en/of derde en/of vierde vaccinaties toegediend van schema’s die gestart waren in 2004 of vroeger, bij Gh@pro of elders. Zo werden 95 schema’s afgemaakt met een of twee vaccins. 21 schema’s werden opgestart én afgemaakt bij mensen die in follow up kwamen en waarbij de voorgaande jaren geen vaccinatie schema werd opgestart.

25

16. DOELSTELLING 7: HET OPZETTEN EN BEVORDEREN VAN DE SAMENWERKING MET ANDERE RELEVANTE (DIE MET DE DOELGROEP IN CONTACT KOMEN) ACTOREN OP HET TERREIN OM TE KOMEN TOT EEN STEVIG (INHOUDELIJK, METHODISCH EN ORGANISATORISCH) ONDERSTEUNINGSNETWERK. 12: overzicht van de genomen initiatieven, met samenstelling van het netwerk, frequentie en aard van contact

•

INDICATOR

Op nationaal niveau •

Sinds het ontstaan van Gh@pro is er samenwerking met vzw PASOP in Gent. Het model van de mobiele equipe is geïnspireerd op hun werking. Er zijn regelmatig vergaderingen met hen en contacten op conferenties.

•

Er werd een nationale overlegvergadering opgericht met andere prostitutieorganisaties. Er zijn enkele malen per jaar vergaderingen met PASOP, Espace P (Brussel, Luik, Charleroi, Namen), Icar Luik en Stiep. Samen met een aantal van deze instellingen werd een medische studie dit jaar afgerond rond het toedienen van een volledige hepatitis B vaccinatie volgens een korter schema.

•

Deelname aan de werkgroep Ongeplande zwangerschappen bij problematische druggebruikers (samen met Bubbels en Babbels, Free Clinic/Msoc, De Sleutel en Labyrinth).

•

Overleg met de stad Antwerpen en de dienst prostitutie van de stad gebeurt op regelmatige basis.

•

Overleg met het Ministerie van de Vlaamse Gezondheidszorg gebeurt ook op regelmatige basis.

•

Overleg met Logo Antwerpen.

•

Overleg met Sensoa.

•

Overleg met andere organisaties die met prostitutie te maken hebben in Antwerpen: vzw Boysproject, Free Clinic/Msoc, stad Antwerpen, politie, de Ketelpatrouille, vzw de Terp,…

Gemeenschap,

administratie

Op internationaal niveau Lidmaatschap van de EUPHA/European Public Health Association.

26

Agenda van de vergaderingen: 21/01/2005: 28/01/2005 17/02/2005: 10/03/2005: 12/04/2005: 20/05/2005: 14/07/2005: 15/07/2005: 29/09/2005: 07/10/2005: 11/10/2005: 17/10/2005: 21/10/2005: 03/11/2005: 03/11/2005: 17/11/2005: 22/11/2005: 08/12/2005: 08/12/2005: 08/12/2005: 21/12/2005: 22/12/2005:

Vergadering EUPHA Infectious Diseases Project groep schipperskwartier: voorstelling Gh@pro Vergadering AML Overleg Cel prostitutie van de politie Lokaal beleidsplan stad Antwerpen Overleg vergadering nationaal met Pasop, Espace P, Icar etc. Vergadering project Exit met consulent prostitutie stad Antwerpen Vergadering Exit: uitbouw sociaal netwerk Symposium project spuitenruil Antwerpen Vergadering Territoriaal Straathoekwerk Overleg Sensoa: Antwerps netwerk rond SOA: ITG, Huisartsen enz in betrokken Vergadering overleg SODA, tippelprostitutie atheneumbuurt Vlaamse Gemeenschap, bespreking convenant Vergadering samenwerkingsoverleg activiteiten team prostituees atheneumbuurt Vergadering Payoke Mensenhandel: coordinatie info juridische aspecten slachtoffers mensenhandel Payoke Juridische aspecten HIV Voorstelling project Amsterdamse politici Info medisch steunpunt voor mensen zonder papieren (de Acht) Integratie veiligheid stad Antwerpen Werkbezoek Rotterdam Overleg rond Medische consultatie HelpCenter.doc

Regelmatig wordt een teamvergadering gehouden met alle medewerkers van Gh@pro (maandelijks), een vergadering met de raad van beheer (per kwartaal) en met de ambtenaar voor prostitutie van de Stad Antwerpen, de Heer J. Wils (driemaandelijks). Media aandacht: 03/06/2005: opening nieuw gezondheidshuis: reportages op ATV, Canvas, VTM, radio 1 en radio 2 en kranten (de standaard, Gazet van Antwerpen, Laatste Nieuws...) Zie bijlage 2 Feb 2005: Artikel in Le Vif L’Express.

27

17. DOELSTELLING 8: HET VERZAMELEN VAN RELEVANTE GEGEVENS VIA EEN REGISTRATIESYSTEEM, MET HET OOG OP INTERNE EVALUATIE EN BIJSTURING EN DE MOGELIJKHEID TOT EXTERNE GEGEVENSVERWERKING

•

INDICATOR 12: jaarlijks rapport, met vermelding van gegevens, relevant voor zelfevaluatie, voor beleid en voor expertiseontwikkeling.

Dit verslag is een weergave van de jaarlijkse activiteiten van de vzw Gh@pro. A. Wetenschappelijk werk Aangezien de vzw is ontstaan vanuit de UA, blijft het wetenschappelijke aspect binnen Gh@pro belangrijk. Om de beste zorg te kunnen verlenen, is wetenschappelijk op de hoogte blijven een minimum vereiste. We proberen zo goed mogelijk de medische literatuur te volgen op het gebied van SOI. Daarom engageert Gh@pro zich ook om mee te doen aan wetenschappelijke studies waarvan de resultaten van belang zijn voor de doelgroep. •

Gh@pro nam zelf het initiatief om een studie op te zetten rond verkorting van het hepatitis B vaccinatieschema. Dit zou ons moeten toelaten om meer mensen volledig te kunnen vaccineren op kortere tijdspanne. De studie wordt samen met Pasop Gent en Espace P, Brussel, Luik, Namen en Charleroi uitgevoerd, en Gh@pro coördineert deze multicenter studie. De studie brengt de verschillende Belgische organisaties regelmatig samen rond de tafel in een structureel, wetenschappelijk overleg. De resultaten zijn geanalyseerd en een artikel wordt ingediend bij een internationaal medisch tijdschrift.

•

Voordracht op de SOA transmissiedag 13/05/2005: ‘Gh@pro vzw en Pasop vzw: preventieve gezondheidszorg voor sekswerkers.’

•

Het artikel dat in 2004 aanvaard werd voor publicatie rond mannelijke sekswerkers, is in 2005 gepubliceerd: Leuridan E, Wouters K, Stalpaert M, Van Damme P. Male sex workers in Antwerp (Belgium): a descriptive study. Int J STD AIDS 2005:16(11): 744-748. Zie bijlage 3.

•

Een bijdrage werd geleverd aan de jaarrapporten HIV/AIDS en SOA van het Wetenschappelijk Instituut voor Volksgezondheid: ‘Epidemiologie van hiv en SOI bij sekswerkers in de provincie Antwerpen: resultaten van de preventieve screening van Gh@pro 2002-2004.’

•

Er werd gevolg gegeven aan een oproep 2005 van de Vlaamse Gemeenschap en de Universiteit Antwerpen om een project in te dienen rond ‘Bilaterale wetenschappelijke samenwerking’ met Tsjechië. Het project ‘ Evaluate preventive sexual health care in Flanders and the Czech Republic: compare measurement tools for evaluation: coverage data of hepatitis B vaccination and indicators in new and known sex workers; focus on two specific health risks in this hard to reach risk group for STI: hepatitis B vaccination and HPV infection.’ werd initiëel in reserve gehouden en uiteindelijk niet toegekend.

•

Een dossier werd ingediend naar aanleiding van de projectoproep rond oncologie van Johnson &Johnson Fonds voor gezondheid: ‘Preventie en opsporing van baarmoederhalskanker bij prostituees in Antwerpen: frequentie en typering van infecties door het kankerverwekkend Humaan papilloma virus (HPV), versus onderzoek via uitstrijkje.’ Een antwoord wordt verwacht februari 2006.

•

Al onze bloedstalen worden bijgehouden in een serotheek, zodat deze later eventueel voor bijkomende onderzoeken kunnen gebruikt worden. 28

•

In samenwerking met het AML wordt gewerkt aan een studie rond het voorkomen van Chlamydia trachomatis in de algemene populatie in vergelijking met sekswerkers.

•

In het kader van de opleiding van artsen aan de UA faculteit Geneeskunde, biedt Gh@pro ook de kans aan enkele studenten om stage te lopen en mee te draaien in een zowel medisch als sociaal boeiend project voor hun opleiding (wetenschappeliijke lijn, curriculum geneeskunde). Zij werken ook mee aan de publicatie van artikels. Deze studenten waren in 2005: Julie Leysen en Kristien Vuylsteke, Nora van Ardenne en Inge Roelofs.

•

In het kader van de opleiding sociaal verpleegkundige liep de studente Kirsten De Hertogh in 2005 enkele maanden stage bij Gh@pro.

•

In het kader van de oriëntatie stage maatschappelijke gezondheidsleer is er een samenwerking met de Karel de Grote hogeschool om de studenten verschillende malen per jaar te informeren over de werking van Gh@pro.

•

Gh@pro ontvangt geregeld studenten maatschappelijk werk, sociaal verpleegkunde, orthopedagogie, criminologie en middelbaar onderwijs (17 groepjes in 2005) om over gezondheidszorg en hulpverlening aan prostituees te praten.

B. Bijscholingen Verschillende teamleden volgden studiedagen en hielden een bespreking ervan in de teamvergaderingen: •

Aan het ITG worden regelmatig bijscholingsavonden georganiseerd in verband met SOI. In de mate van het mogelijke wordt hier telkens aan deelgenomen.

•

Valentijnsymposium rond vaccinatie georganiseerd door CEV-UA: 04/02/2005.

•

20/05/2005: Seksuele gezondheid en culturele diversiteit, Sensoa, Vlaams Parlement

•

Deelname aan het ISSTDR (International Society for Sexually Transmitted Diseases research) congres 2005: re-emerging STI: a challenge. Amsterdam 10-13 July 2005.

•

Deelname aan de EVHEI (European Viral hepatitis Educational Initiative) meeting: 12/11/2005, London.

•

Vlaamse Gemeenschap: SOA transmissiedag 13/05/2005.

•

Syphilis staff meeting and seminar: 29/11/2005, ITG.

•

Wereld-aidsdag: conferentie georganiseerd door het ITG: 01/12/2005.

•

Symposium project spuitenruil Antwerpen

•

Werkbezoek Rotterdam: Tippelzone

•

Okt – Dec 2005: Introductie spaans ICTL UA.

•

Sept 2005 – Jun 2006: Introductie Engels SCVO talen

•

Feb – Jun 2005: HIV/AIDS, de klinische aanpak, ITG

•

Gh@pro bouwt verder aan een eigen bibliotheek waarin zowel fictieve als nonfictieve literatuur ivm prostititutie en mensenhandel wordt aangekocht en uitgeleend.

29

18. SPECIFIEK MEDISCH AANBOD

Voor de vijfde maal werd een grote actie opgezet ter controle van Tuberculose. Sinds enkele jaren stelt men in België, net zoals in de andere Europese landen, opnieuw een stijging vast van het aantal Tuberculose gevallen. Tuberculose is in de Westerse landen hoofdzakelijk een aandoening van personen die in een omgeving vertoeven waar ze een verhoogd risico lopen om besmet te worden. Het gaat voornamelijk om allochtonen uit landen met een hoge prevalentie, sociaal marginalen, gedetineerden, personeel uit de gezondheidssector, contactpersonen van een besmettelijke Tuberculosepatiënt. Immigranten van landen met een hoge prevalentie hebben een grote kans om Tuberculose te hebben, zeker wanneer ze een verhoogd gezondheidsrisico hebben omwille van een immuunsuppressieve ziekte of therapie (HIV, IV-druggebruiker, chronisch alcoholisme, asielzoekers, illegalen, daklozen,…). Nieuwkomers in ons land worden dus best gescreend op Tuberculose. In de populatie van Gh@pro is het aangewezen om geregeld een controle te doen op Tuberculose. Gh@pro nodigde in februari 2005 de VRGT- bus uit voor screening. 73 personen lieten een RX-foto van de longen maken in het Schipperskwartier (Verversrui). In 2005 werd geen enkele diagnose van TBC gesteld nav deze actie. Griepvaccinatie wordt aangemoedigd zonder dat een echte vaccinatiecampagne wordt gevoerd. Ongeveer 50 personen werden via Gh@pro gevaccineerd op eigen kosten van de patiënt.

19. BESLUIT Vzw Gh@pro vult in de provincie Antwerpen een lacune van preventieve zorgverlening voor de kwetsbare en moeilijk bereikbare populatie van prostituees, die sinds eeuwen in deze havenstad aanwezig is. Deze doelgroep heeft zeer specifieke beroepsgebonden problematiek, waaronder het risico op Seksueel Overdraagbare Infecties. Door de sekswerkers te benaderen vanuit dit beroepsrisico en hen op anonieme wijze de kans te bieden zich te laten onderzoeken op deze infecties, heeft de werking van vzw Gh@pro een niet te onderschatten impact op de seksuele gezondheid van de algemene bevolking van deze provincie. Door de sekswerkers te beschermen en behandelen indien nodig, worden immers ook de klanten geholpen en indirect hun partners thuis. Het team van Gh@pro breidde in 2005 uit met een tweede halftijdse sociaal verpleegkundige. De verhuis naar een gloednieuw pand in het hartje van het schipperskwartier kwam de werking duidelijk ten goede, gezien het hoge aantal bereikte mensen in het schipperskwartier zelf. In 2005 kende Gh@pro een verdere uitbreiding, zowel wat betreft bereikte sekswerkers als werkplaatsen. In het totaal werden tussen 1999 en 2005 reeds 1977 verschillende sekswerkers bereikt. Hiervan zijn er 486 voor het eerst in contact gekomen met Gh@pro in 2005. Er werden 3381 individuele consultaties uitgevoerd bij 980 verschillende sekswerkers. De meeste consultaties handelen over SOI en preventie van deze ziekten, maar ook consultaties over ongewenste zwangerschap, anticonceptie advies en in een breder kader over gynaecologische adviezen en preventie zijn dagelijks aan de orde. Er is grote nood aan veilige anticonceptie. Het aantal meisjes dat een abortus laat uitvoeren is hoog. De nieuwe personen werden gezien in alle bereikte sectoren van prostitutie: privé-huizen over de hele provincie verspreid, bars en massagesalons, raamprostitutie in de schelde stad zelf en tippel- en caféprostitutie. Naast de medische hulpverlening, is er over de loop der jaren ook een stevig sociaal netwerk uitgebouwd met eigen dienstverlening of efficiënte doorverwijzing ivm problemen rond 30

illegaliteit, mutualiteit, sociale zekerheid enzovoort. Met de aanwerving van een tweede sociale verpleegkundige is de sociale dienstverlening versterkt. SOI werden eerder sporadisch gediagnosticeerd in 2005. Chlamydia kwam voor bij 9 %van de nieuwe sekswerkers en bij 4.1% van de personen in follow-up. Dit laatste cijfer is vergelijkbaar met de prevalentie in de algemene bevolking (ongeveer 5%), van Chlamydia trachomatis. We kunnen uit deze cijfers concluderen dat de personen in follow-up minder Chlamydia hebben, mogelijks ten gevolge van de efficiënte voorlichting van Gh@pro. Gonorroe werd gevonden bij 0.7% van het totaal aantal gevolgde sekswerkers. 9% van de nieuwe sekswerkers was positief voor syfilis en 0.9% voor HIV. Van de personen in follow-up werd 1 persoon besmet met syfilis of HIV tijdens het jaar 2005. In dezelfde context blijven we aandringen op het concipiëren en implementeren van een campagne gericht naar klanten van prostituees.

31

20. PLANNING 2006 Binnen de werking zelf gaat de aandacht vooral naar de continuïteit. Gezien de tendens van de laatste jaren, voorzien we om in 2006 ongeveer 500 nieuwe sekswerkers te bereiken, en tenminste 500 in follow-up. Het aantal noodzakelijke vaccins voor 2006 wordt geschat op 1000. De nadruk zal in 2006 verder gelegd worden op accurate anticonceptie, op maat van elke vrouw. De uitbouw van een gestructureerde samenwerking met de 2de lijn, zowel op medisch, als op niet-medisch vlak (psychosociale opvang, juridische opvang, ,…) blijft een prioriteit. Een project werd ingediend omtrent Humaan Papilloma Virus en baarmoederhalskanker bij sekswerkers en een beoordeling wordt verwacht in februari 2006. De aanschaf van een tweedehands microscoop zal de zorg aangeboden in het gezondheidshuis zelf ten goede komen en zal de teaching voor studenten van medische en paramedische richtingen zeker een vollediger beeld geven van de seksueel overdraagbare infecties. Bedoeling is in het nieuwe gezondheidshuis ook bijscholingen en informatieavonden te organiseren voor de sekswerkers en hulpverleners in de sector. Ghapro blijft zijn medewerking aanbieden voor een campagne gericht naar de klanten van prostituees.

32

21. BIJLAGEN

Bijlage 1:

Brochure Gh@pro

Bijlage 2:

Krantenknipsels naar aanleiding van de opening van het nieuwe Gezondheidshuis

Bijlage 3:

Leuridan E, Wouters K, Stalpaert M, Van Damme P. Male sex workers in Antwerp (Belgium): a descriptive study. Int J STD AIDS 2005:16(11): 744-748.

33