GH@PRO vzw: Gezondheidshuis Antwerpse Prostitutie
JAARVERSLAG 2007
Gezondheidshuis Antwerpse Prostitutie Verversrui 3 2000 Antwerpen 03-293 95 91 03-294 33 70
[email protected] www.ghapro.be
Een eerste woord van dank richt het Gh@pro-team graag tot de stad Antwerpen, de Vlaamse Gemeenschap administratie gezondheidszorg en de Universiteit Antwerpen, voor de financiering en ondersteuning van haar werking.
Hartelijk dank ook aan alle organisaties en particulieren die in 2007 meewerkten aan het welslagen van de werking van Gh@pro vzw. In het bijzonder bedanken we de vrijwilligers Geert van der Borght die als boekhouder ondersteuning geeft en Katrien Vanhalle die als advocate juridisch advies verleent aan het team van Gh@pro en de sekswerkers. Tot slot gaat onze oprechte dank uit naar de sekswerkers van de provincie Antwerpen voor het vertrouwen dat zij in onze organisatie stellen.
Deze bundel geeft een samenvatting van de realisaties van Gh@pro vzw in het jaar 2007. In mei 2007 werd er overgeschakeld naar een nieuwe databank. Hierdoor was de statistische analyse van de gegevens redelijk complex. Sommige bewerkingen konden niet worden uitgevoerd. Hier en daar is er dus een cijfer waarover we niet beschikken.
2
INHOUDSTAFEL 1. Samenvatting .............................................................................................................................
p. 6
2. Voorstelling Gh@pro vzw - Connect@ vzw ...........................................................................
p. 8
3. Situering........................................................................................................................................
p. 9
4. Financiering .................................................................................................................................
p. 9
5. Doel ..............................................................................................................................................
p. 9
6. Werkwijze ....................................................................................................................................
p. 10
7. Reden van bestaan .................................................................................................................
p. 10
8. Hulpverleningsaanbod .............................................................................................................
p. 11
9. Resultaatsgebied outreach .....................................................................................................
p. 12
Opdracht I:
Het preventie-aanbod aanbieden op nieuwe werkplaatsen en minimaal één keer per jaar contacteren. Tijdens de werkplaatsbezoeken contacten leggen met nieuwkomers en contacten met gekende personen onderhouden .....................................................
p. 12
Het preventie-aanbod aanbieden op gekende werkplaatsen en minimaal één keer per jaar contacteren. Tijdens de werkplaatsbezoeken contacten leggen met nieuwkomers en contacten met gekende personen onderhouden .............................................................
p. 12
Permanentie verzekeren in het inloopcentrum. Tijdens de bezoeken contacten met gekende personen onderhouden en hen stimuleren om nieuwkomers aan te brengen.......................................................
p. 12
•
Indicator III.1: Beschrijving van hoe nieuwe werkplaatsen worden gecontacteerd .........................................................................................
p. 12
•
Indicator III.2: Beschrijving van aantal, aard, en ligging van de bezochte en geïdentificeerde werkplaatsen ............................................................
p. 12
•
Indicator III.3: Aantal personen dat een arts of hulpverlener kent buiten Gh@pro, bij wie men terecht kan voor gezondheidsproblemen en psychosociale problemen in het beroep ......................................
p. 14
•
Indicator III.4: Aantal gerealiseerde contacten met de doelgroep (nieuwe en gekende werkplaatsen samen) ......................................
p. 14
•
Indicator III.5: Beschrijving van de doelgroep naar geslacht, leeftijd, herkomst, werkvorm, verloop en andere relevante data ..................................
p. 14
Opdracht II:
Opdracht III:
3
10. Resultaatsgebied Informatie geven Opdracht IV:
Informatie aanreiken aan de doelgroep rond gebruik van condoom en correct glijmiddel en juiste strategie bij condoomfalen ......
p. 16
•
Indicator IV.1: Beschrijving van hoe de informatie wordt aangereikt ...................
p. 16
•
Indicator IV.2: Aantal personen dat condoom en correct glijmiddel gebruikt en de juiste strategie toepast bij condoomfalen (opsplitsing tussen gekende en nieuwe personen) ..........................
p. 16
Opdracht V:
Informatie aanreiken aan de doelgroep rond gebruik van anticonceptief middel..................................................................................
p. 17
•
Indicator V.1: Beschrijving van hoe de informatie wordt aangereikt.....................
p. 17
•
Indicator V.2: Aantal personen dat de juiste strategie op vlak van anticonceptie gebruikt (opsplitsing tussen nieuwe en gekende personen) ..........................
p. 17
Opdracht VI:
Informatie aanreiken aan de doelgroep rond eigen hulpverlening en bestaande hulpverlening in de regio van de werkplaats ...............
p. 18
•
Indicator VI.1: Beschrijving van hoe de informatie wordt aangereikt.....................
p. 18
•
Indicator VI.2: Het aantal bereikte personen inzake informatieverstrekking over het eigen hulpverleningsaanbod ...............................................
p. 18
•
Indicator VI.3: Aantal doorverwijzingen in vergelijking met het totaal aantal contacten per jaar..................................................................................
p. 19
•
Indicator VI.4: Beschrijving van de aard van de doorverwijzing (kwalitatief en kwantitatief)...................................................................
p. 19
11. Resultaatsgebied vaardigheidsontwikkeling Opdracht VII: Aanzetten tot juiste gebruik van condoom, correct glijmiddel en anticonceptief middel en de juiste strategie bij condoomfalen .........
p. 22
Indicator VII: Aantal personen dat condoom en correct glijmiddel gebruikt en juiste strategie toepast bij condoomfalen (opsplitsing tussen gekende en nieuwe personen) ..........................
p. 22
12. Resultaatsgebied ondersteunen van implementatie door middel van netwerking, samenwerking en advocacy ..................................................................................................
p. 22
•
•
Indicator:
Overzicht van de genomen initiatieven hiertoe met samenstelling van het netwerk, frequentie en aard van het contact...................
p. 22
4
13. Resultaatsgebied screening en vaccinaties Opdracht VIII: Het voorzien van een aangepast gezondheidsaanbod inzake beroepsgebonden risico’s van de doelgroep, waarbij de nadruk ligt op het preventief handelen, inzonderheid de screening SOI en cervixkanker ....................................................................................................
p. 25
•
Indicator VIII.1:Beschrijving van de gehanteerde screeningsmethoden en adviezen....................................................................................................
p. 25
•
Indicator VIII.2:Aantal personen dat jaarlijks een preventief onderzoek doet (bevraging bij nieuwe en gekende personen) .................................
p. 25
•
IndicatorV III.3: Aantal uitgevoerde screeningsonderzoeken op aantal verschillende personen (nieuwe en gekende opgesplitst).............
p. 25
Opdracht IX:
Het voorzien van een aangepast gezondheidsaanbod inzake beroepsgebonden risico’s van de doelgroep, waarbij de nadruk ligt op het preventief handelen, inzonderheid de vaccinatie tegen hepatitis B ............................................................................................
p. 26
•
Indicator IX.1: Beschrijving van de gehanteerde vaccinatiemethodes ...............
p. 26
•
Indicator IX.2: Aantal gevaccineerde personen in vergelijking met het aantal kandidaten na screening ......................................................................
p. 26
14. Resultaatsgebied Evaluatie van interventies Jaarlijks rapport met vermelding van gegevens relevant voor zelfevaluatie, voor beleid en voor expertise ontwikkeling.....
p. 28
15 Specifiek medisch aanbod......................................................................................................
p. 30
16. Planning 2008 ...........................................................................................................................
p. 30
17. Bijlagen.........................................................................................................................................
p. 31
•
Indicator:
5
1. SAMENVATTING Sekswerkers zijn blootgesteld aan gezondheidsrisico’s, waaronder Seksueel Overdraagbare Infecties (SOI), en andere risico’s, zoals geweld, ongewenste zwangerschap, alcohol- en druggebruik. Vaak zijn er barrières om beroep te doen op de reguliere gezondheidszorg en andere hulpverlening. Er is dus nood aan specifieke (medische en psychosociale) hulpverlening voor deze kwetsbare doelgroep. Gh@pro vzw, Gezondheidshuis Antwerpse prostitutie, biedt preventieve medische en sociaal georiënteerde hulp voor problemen gerelateerd aan het beroep. Het accent ligt vooral op het geven van een preventieboodschap, gezondheidsvoorlichting en -opvoeding. Daarnaast behoort vroegtijdige opsporing en behandeling van SOI tot de prioriteiten. Door de sekswerkers te benaderen vanuit het beroepsrisico en hen op anonieme wijze de kans te bieden zich te laten onderzoeken, heeft de werking van vzw Gh@pro een niet te onderschatten impact op de seksuele gezondheid van de algemene bevolking van de provincie. Door de sekswerkers te beschermen en, indien nodig, te behandelen, worden immers ook de klanten gevrijwaard van SOI en indirect hun partners thuis. In dezelfde context blijven we aandringen op het concipiëren en implementeren van een campagne gericht naar klanten van prostitué(e)s. Gh@pro vzw werkt met een ‘mobiele equipe’, een multidisciplinair team, bestaande uit een arts, een sociaal-verpleegkundige en een outreacher. Er wordt consultatie gehouden in alle verschillende sectoren van prostitutie: raamprostitutie in het Schipperskwartier, privé-huizen en bars in de provincie Antwerpen en jongensprostitutie in de buurt van het stadspark. Verder is er de mogelijkheid tot consultatie in de consultatieruimte van het gezondheidshuis in het Schipperskwartier, waar ook mensen zonder vaste werkplaats terecht kunnen. Sinds de start van het pilootproject in 1999 tot einde 2007 werden in totaal 2980 verschillende personen bereikt. In 2007 werden 463 nieuwe sekswerkers gezien. 3066 individuele medische consultaties werden uitgevoerd bij een totaal van 1057 sekswerkers, nieuw en follow-up samen. 594 personen die vòòr 2007 reeds gekend waren, werden in dat jaar verder opgevolgd. De sekswerkers die Gh@pro vzw in 2007 consulteerden, zijn van 60 verschillende landen afkomstig. 195 sekswerkers consulteerden Gh@pro vzw omwille van niet-medische redenen. Het aantal SOI dat werd gediagnosticeerd lag in 2007 erg laag, vergelijkbaar met de algemene bevolking. Het is duidelijk dat met een specifiek aanbod van gezondheidszorg goede resultaten kunnen bekomen worden. Meer dan de helft van de vrouwelijke sekswerkers laat ook het preventief gynaecologisch onderzoek bij Gh@pro vzw uitvoeren. Naast de medische hulpverlening, is er in de loop der jaren ook een stevig sociaal netwerk uitgebouwd met eigen dienstverlening of efficiënte doorverwijzing voor problemen rond illegaliteit, mutualiteit, sociale zekerheid, financiële zorgen, schulden, huisvesting, juridische, relationele of psychologische problemen, enzovoort. Over de jaren heen is de vraag naar psychosociale hulpverlening steeds toegenomen. Om een adequate psychosociale dienstverlening te kunnen blijven bieden, heeft de Stad Antwerpen voorgesteld om een volwaardig sociaal luik aan Gh@pro vzw te koppelen. Dit luik heeft de naam Connect@ gekregen en is sinds mei 2007 actief. Twee nieuwe medewerkers (sociaal assistente en administratief bediende) werden in 2007 aangeworven. Connect@ begeleidt cliënten met allerlei vragen van psychosociale aard en verwijst door naar andere hulpverleningsorganisaties. Bij doorverwijzing blijft Connect@, indien gewenst, een intermediaire rol spelen in het verdere hulpverleningsproces. Ook sekswerkers die hun professioneel leven een andere wending willen geven en hulp zoeken bij het vinden van een job op de reguliere arbeidsmarkt, kunnen bij Connect@ terecht voor trajectbegeleiding op maat. In 2007 maakten 195 verschillende sekswerkers gebruik van de psychosociale hulpverlening van Connect@
Uit onze ervaring is duidelijk dat er momenteel in de provincie Antwerpen geen ander gelijkaardig hulpverleningsaanbod bestaat. Bovendien is het potentieel van de te bezoeken werkplaatsen nog steeds groter dan wat het team met de huidige mensen en middelen kan realiseren. 6
Gh@pro vzw blijft ook zoals alle jaren, open staan voor wetenschappelijk onderzoek naar problematieken van deze specifieke doelgroep, echter altijd binnen de grenzen van de gewone consultaties, zonder de sekswerkers te overbelasten. Ook blijven we in de mate van het mogelijke opleiding bieden aan bvb studenten verpleging en geneeskunde binnen het voorziene curriculum.
7
2. VOORSTELLING GH@PRO VZW – CONNECT@ VZW
Gh@pro vzw, Gezondheidshuis Antwerpse Prostitutie Verversrui 3 2000 Antwerpen 03/293 95 91 03/294 33 70 0474/98 57 66
[email protected] www.ghapro.be
Team Anne Vercauteren:
sociaal verpleegkundige en coördinator (100% FTE)
Leen Lettany:
sociaal verpleegkundige (70% FTE)
Micheline Manfroid:
outreacher (85 % FTE)
Evi Aerts:
sociaal assistente (100% FTE, sinds mei 2007)
Christel Van Den Broeck:
administratief medewerker (60% FTE, sinds april 2007)
Catherine Schodts:
arts (50% FTE)
Karen Smets:
arts (60% FTE)
Bestuur Elke Leuridan:
bestuurslid
Pierre Van Damme:
voorzitter
8
3. SITUERING In 1999 werd een pilootproject opgestart vanuit de dienst Epidemiologie en Sociale Geneeskunde van de Universiteit Antwerpen op initiatief van Prof. Dr. Pierre Van Damme en Mevr. Anne Vercauteren, in samenwerking met de vzw Payoke. Aanvankelijk was het hoofddoel een vaccinatiecampagne tegen hepatitis B (geelzucht) te implementeren. Hepatitis B is één van de levensbedreigende infecties die voor personen met wisselende seksuele partners een groot risico vormt , via seksueel contact. Het project werd stilaan aangewend om een vertrouwensrelatie met sekswerkers op te bouwen en aanvullende informatie over gezondheid en gezondheidsrisico’s te geven. Kortom, de hepatitis B vaccinatie paste in een breder Gezondheidsvoorlichting en Opvoedings(GVO)project. Daarom werd in mei 2002 de vzw Gh@pro opgericht ten behoeve van de sekswerkers in de Provincie Antwerpen met als doelstelling een “geïntegreerde preventieve hulpverlening aan sekswerkers aan te bieden, zowel op het gebied van gezondheid, als op psychisch, sociaal en juridisch vlak”. We baseren ons hiertoe op het model van de arbeidsgeneeskunde.
4. FINANCIERING De vzw Gh@pro ontving van de stad Antwerpen 194.000 € subsidies voor 2007 via het Grootstedenbeleid. In het kader van de steun door Stad Antwerpen werd ook het gezondheidshuis gebouwd in het Schipperskwartier waar Gh@pro vzw vanaf maart 2005 onderdak kreeg. Voor de periode 2006-2010 werd het project opnieuw goedgekeurd en ondersteund door de Vlaamse Gemeenschap via een convenant. Voor 2007 ontvingen we van de Vlaamse Gemeenschap 84.077,92 € subsidies.
5. DOEL VAN VZW GH@PRO De vereniging heeft tot doel: -
Het bevorderen van de preventieve gezondheidszorg en hulpverlening voor sekswerkers: mannen en vrouwen.
-
Het incorpereren van het sociaal luik Connect@ binnen de werking van Gh@pro: verder uitwerken van een doorverwijssysteem voor juridische en/of sociaal/psychosociale hulpverlening
-
Het oprichten en verder uitbouwen van een geïntegreerde zorg voor sekswerkers op preventief medisch, sociaal, juridisch en psychosociaal vlak.
-
De implementatie en evaluatie van een hepatitis B vaccinatieprogramma voor sekswerkers in de provincie Antwerpen.
9
6. WERKWIJZE De sekswerkers worden benaderd via hun beroep. SOI worden gezien als professionele risico’s en aandoeningen. Via een ‘mobiele equipe’ worden de sekswerkers bereikt op of in de buurt van hun werkplaats. Bovendien is er bijna dagelijks mogelijkheid tot raadpleging in onze eigen consultatieruimte. De ‘mobiele equipe’ is een multidisciplinair team, bestaande uit een arts en een sociaal verpleegkundige. Voor sommige subpopulaties wordt het team aangevuld met een outreacher die het voorbereidende werk doet en contacten legt met de doelgroep. De kern van deze werkwijze, is het hulpverleningsaanbod actief naar de doelgroep brengen, waarbij de sekswerker benaderd wordt vanuit zijn/haar ‘beroepsrisico’. Door de hulpverlening te organiseren op de werkplaats vallen er barrières weg. Er kan gesproken worden in een vertrouwelijke sfeer, over de specifieke problemen verbonden aan het beroep. Outreachers-activiteit is van cruciaal belang voor het welslagen van het project op langere termijn. De outreachers gaan sekswerkers opzoeken op hun werkplek. Ze geven hen informatie en voorlichting en organiseren contacten met de arts, al dan niet in het gezondheidshuis. Zonder dit arbeidsintensieve werk kunnen niet dezelfde resultaten bereikt worden. De 'mobiele equipe' past in een flexibel model dat kan inspelen op de typische lokale noden van bepaalde steden en/of buurten. Belangrijk is dat anonimiteit en vertrouwelijkheid worden gewaarborgd. Alle contacten worden zodanig geregistreerd dat een goede opvolging mogelijk is, zonder dat aan de anonimiteit van de sekswerker geraakt wordt. De gegevens van het vaccinatie- en screeningsprogramma worden nauwgezet bijgehouden en opgevolgd. De aangeboden diensten worden gratis georganiseerd. De reden hiervoor is tweeërlei. Sommige sekswerkers kunnen zich geen testen veroorloven via de reguliere preventieve dienstverlening. Bovendien waarborgt dit systeem de onafhankelijkheid van de werking. Indien nodig, zal het team actief doorverwijzen en desgewenst zelf de contacten leggen met de bestaande reguliere hulpverlening. In de praktijk wordt getracht de prestaties te meten aan de hand van een lijst van doelstellingen en indicatoren waarvan onze organisatie gebruik maakt voor rapportering aan de Vlaamse Gemeenschap.
7. REDEN VAN BESTAAN Zowel de preventieve als de curatieve reguliere gezondheidszorg zijn vaak moeilijk bereikbaar voor sekswerkers en kunnen dikwijls niet specifiek ingaan op hun noden. Voor sommigen zijn de werkomstandigheden zodanig, dat ze niet in de bestaande gezondheidszorg passen (lange werkdagen, soms zeven dagen per week, de onmogelijkheid om de werkplaats te verlaten, onbekendheid met het lokale hulpverleningsaanbod, taalproblemen, e.d. Bovendien is er vaak een negatieve houding bij de reguliere hulpverleners waardoor sekswerkers hun beroep niet meedelen. Daardoor kunnen ze beroepsspecifieke problemen niet bespreken. Wegens statistische problemen door het overschakelen naar een andere databank in de loop van 2007, konden we niet exact berekenen hoeveel sekswerkers een eigen huisarts hebben, maar naar analogie met de vorige jaren kunnen we aannemen dat dit minder dan de helft is. Slechts een klein percentage van de vaste huisartsen is op de hoogte van het beroep. Buiten de gediagnosticeerde SOI, zijn ook vele andere gezondheidsproblemen aanwezig, zoals een groot aantal abortussen door moeilijke toegang tot anticonceptie, verwondingen door fysiek geweld, alcohol- en druggebruik,... Het is van groot belang deze personen een specifieke hulpverlening aan te bieden, waarbij rekening gehouden wordt met al deze problemen.
10
8. HULPVERLENINGSAANBOD Alle sekswerkers worden ingelicht over SOI, over het belang van vaccinatie tegen hepatitis B, over overdracht van infectieziekten en risico’s, over veilig vrijen en het gebruik van condooms en glijmiddel in hun professionele seksuele relaties. Geïnteresseerden kunnen zich via bloedtesten laten screenen op hepatitis B, HIV en syfilis; via cervicale/vaginale swab of via urinestaal voor de mannen op gonorroe en chlamydia. Ook gratis gynaecologisch onderzoek is mogelijk (kankeruitstrijkje en opsporing van niet-seksueel overdraagbare infecties). Er wordt in de mate van het mogelijke (taalproblemen, tijdsnood,…) een vragenlijst afgenomen met vragen over demografie, medische voorgeschiedenis, professionele infectierisico’s en aard van seksuele contacten. Tijdens deze gesprekken ligt het accent vooral op het geven van een preventieboodschap en gezondheidsvoorlichting en -opvoeding. Er wordt over verschillende mogelijkheden van anticonceptie gesproken. Tijdens een tweede medische visite worden de resultaten overlopen. In geval van afwezigheid van bescherming tegen hepatitis B krijgt men de kans zich te laten vaccineren. Indien andere SOI worden vastgesteld, wordt een behandeling ingesteld als er geen verdere gespecialiseerde hulp noodzakelijk blijkt. Er is ook ruimte om in te gaan op vragen, eventueel door te verwijzen naar andere professionele instanties (psychosociaal, juridisch,...) of de tweede lijnsgezondheidszorg en aandacht te besteden aan algemene GVO-aspecten (hygiëne, condoomgebruik, SOI, veilig werken,…). Er volgen nog visites voor de tweede en de laatste vaccinatie, 1 maand en 4 tot 6 maanden na de eerste vaccinatie. Een maand na de toediening van het laatste vaccin wordt opnieuw een bloedafname uitgevoerd om de immunologische respons na te gaan. Tevens wordt er, indien gewenst, opnieuw gescreend op de verschillende infecties. Wanneer het hele schema is afgelopen, kan men steeds terugkomen voor een nieuwe controle: bloed, urine/swab of gynaecologisch onderzoek. Er wordt aangeraden om de zes maanden een controle te laten uitvoeren, of eerder bij risico (vb. klapcondoom, …). De vaccinatie bestaat uit het toedienen van 3 dosissen tegen hepatitis B. In 2007 werd opnieuw gekozen voor Engerix B®. Een deel van de vaccinaties werd de voorbije jaren uitgevoerd in het kader van een studie rond verkorting van het hepatitis B vaccinatie schema. De analyse van de gegevens bevestigt dat een even goede bescherming en even hoge couverture van vaccinatie wordt bekomen indien een verkort schema wordt toegepast dan wel het langere schema. Een eventuele psychologische, praktische vraag komt gemakkelijk aan bod tijdens één van de opeenvolgende geplande consultaties. De vertrouwensband is dan meestal sterk genoeg om over meer gevoelige problemen te kunnen praten en eventueel advies of hulp te aanvaarden.
11
9. RESULTAATSGEBIED OUTREACH Opdracht I: *
Het preventie-aanbod aanbieden op nieuwe werkplaatsen en minimaal één keer per jaar contacteren. Tijdens de werkplaatsbezoeken contacten leggen met nieuwkomers en contacten met gekende personen onderhouden.
Opdracht II:
Het preventie- aanbod aanbieden op gekende werkplaatsen en minimaal één keer per jaar contacteren. Tijdens de werkplaatsbezoeken contacten leggen met nieuwkomers en contacten met gekende personen onderhouden.
Opdracht III:
Permanentie verzekeren in het inloopcentrum. Tijdens de bezoeken contacten met gekende personen onderhouden en hen stimuleren om nieuwkomers aan te brengen.
•
Indicator III.1:
Beschrijving van hoe nieuwe werkplaatsen worden gecontacteerd
De werkplaatsen kunnen opgedeeld worden in 4 grote werkvormen: raamprostitutie (R), bars (B), privé-huizen (P) en straat- en café-prostitutie (S). Escorte (E) is nog een aparte sector die eerder moeilijk bereikbaar is. Voor iedere sector bestaat een aparte manier om nieuwe werkplaatsen te bereiken of te contacteren. Algemeen kunnen we stellen dat met de groeiende bekendheid van Gh@pro vzw, de mond-aan-mond reclame toeneemt tussen de sekswerkers onderling. Voor sommige sectoren (schipperskwartier en jongensprostitutie) wordt gebruik gemaakt van outreachers die informatie geven over Gh@pro vzw en geïnteresseerde personen naar een afgesproken consultatie of naar de consultatie van Gh@pro vzw zelf brengen of sturen. Bars en privé-huizen worden gevonden en gecontacteerd via het internet en via lokale krantjes. Medewerkers van Gh@pro vzw bekijken deze informatiebronnen regelmatig en nieuwe werkplaatsen worden telefonisch gecontacteerd. Bij interesse voor het aanbod, wordt een folder opgestuurd en nadien wordt een afspraak gemaakt om een eerste bezoek te brengen aan de nieuwe bar of privé. Daarnaast werden méér dan 100 mails verstuurd en brochures gepost met informatie over de werking van Gh@pro vzw, voornamelijk naar escortadressen en moeilijk te bereiken bars en privé’s in de stad Antwerpen. •
Indicator III.2:
Beschrijving van aantal, aard en ligging van de bezochte en geïdentificeerde werkplaatsen
De werkplaatsen kunnen opgedeeld worden in voornoemde 4 grote werkvormen.
Figuur: alle sekswerkers per sector, die in 2007 door Gh@pro vzw werden bezocht of in het gezondheidscentrum kwamen, nieuw en follow-up (N=1057
*
Opdrachten en indicatoren zoals in de convenant met de Vlaamse Gemeenschap vastgesteld.
12
a/ Raamprostitutie De outreacher van Gh@pro vzw gaat de sekswerkers in de ramen opzoeken en informeren over het gezondheidsproject. De mobiele equipe bezoekt de ramen tweemaal per maand woensdagavond en vrijdagmiddag. In 2007 zijn er zo’n 24 woensdagavonden en 22 vrijdagmiddagen gerealiseerd. Verder is er mogelijkheid tot raadpleging op afspraak meerdere malen per week in het gezondheidshuis. Er kwamen 224 sekswerkers uit de raamprostitutie van het Schipperskwartier voor het eerst op raadpleging bij Gh@pro vzw in 2007, waaronder 4 mannen (deze mannen zijn travestie of transseksueel). 221 personen die al vroeger gekend waren, werden verder opgevolgd in 2007. In totaal werden dus 445 sekswerkers uit de raamprostitutie door Gh@pro vzw onderzocht in 2007. Er werden 126 nieuwe personen aangesproken over het aanbod van Gh@pro vzw door de outreacher. b/ Bars Twee maal per maand wordt ’s avonds een bezoek aan bars in de provincie georganiseerd. Gedurende 2007 werden 25 dergelijke avonden georganiseerd, met bezoek van verschillende bars per avond. Sommige bars in de Stad Antwerpen konden niet worden bereikt via telefoon of internet. Daarom ging Gh@pro vzw in juli 2007 ter plaatse informeren of er nood was aan medische of psychosociale hulp. Op deze prospectieronde werden er 9 bars bereikt. Bij 3 bars was verdere hulp niet nodig (ze lieten zich al onderzoeken bij de eigen arts of er werd niet echt aan seks gedaan,...), bij 3 bars werd er niet opengedaan, 1 was gesloten en slechts bij 2 bars konden we uiteindelijk binnen. In de bars werden 47 mensen voor het eerst bereikt in 2007 en 85 personen in follow-up gevolgd in 29 verschillende bars, waarvan 2 nieuwe bars in 2007. In totaal werden dus 132 personen in deze sector gezien door Gh@pro vzw in 2007. Ongeveer alle meisjes in deze bars laten zich testen, vaccineren en verder opvolgen in verband met SOI screening en andere. Deze bars zijn gelegen in de stad Antwerpen, GrootAntwerpen en de gemeenten Turnhout, Beerse, Geel, Grobbendonk, Herentals, Nijlen, Rijkevorsel, Schilde en Waarloos. c/ Privé-huizen Eén dag per week wordt gereserveerd voor bezoek aan privé-huizen en massagesalons met de mobiele equipe, gegroepeerd volgens geografische bereikbaarheid in de volledige provincie. In 2007 werden 63 verschillende privé-huizen bezocht, gespreid over 48 dagen. 13 hiervan waren nieuwe huizen. Daarnaast werden 12 verschillende massagesalons bezocht, waaronder 1 nieuwe plaats. Ze zijn gelegen in Antwerpen (stad), Antwerpen Linkeroever, Berchem, Boom, Borsbeek, Deurne, Geel, Grobbendonk, Hoboken, Hoogstraten, Kontich, Laakdal, Lier, Loenhout, Mechelen, Meerle, Merksem, Minderhout, Mol, Mortsel, Nijlen, Olen, Reet, Rumst, Schoten, Sint Job, Waarloos, Wilrijk, Wommelgem, Wuustwezel, Zoersel. In deze sector werden 152 sekswerkers voor het eerst in 2007 onderzocht en 175 in follow-up, in 75 verschillende privé’s en massagesalons. In totaal werden in deze sector dus 327 personen gevolgd door Gh@pro vzw. 13 personen werden gezien die in escorte werken. Deze personen zijn vaak verbonden aan een privé-huis. Zij komen ook vaak op de raadpleging in het gezondheidshuis zelf.
d/ Straat en café In totaal kwamen 33 sekswerkers waaronder 13 mannen, die tippelen in het stadspark of werken in een café, voor het eerst in contact met Gh@pro vzw in de loop van 2007. Velen van hen komen zelf op consultatie bij Gh@pro vzw of ze worden aangebracht door outreachers. In 2007 werden een aantal café’s door het Gh@pro-team zelf bezocht: 1 café in Grobbendonk dat “ontdekt” werd op één van de rondes in de provincie en 6 café’s
13
gelegen in de buurt van het De Conickplein in de Stad Antwerpen. In opvolging werden 107 mensen van deze sector in 2007 terug gezien; in totaal dus 140 mensen in 2007 uit deze sector. •
Indicator III.3:
Aantal personen dat een arts of hulpverlener kent buiten Gh@pro vzw, bij wie men terecht kan voor gezondheidsproblemen en psychosociale problemen in het beroep.
Wegens statistische problemen door het overschakelen naar een andere databank in de loop van 2007, konden we niet exact berekenen hoeveel sekswerkers een eigen huisarts hebben, maar naar analogie met de vorige jaren kunnen we aannemen dat dit minder dan de helft is. Slechts een klein percentage van de vaste huisartsen is op de hoogte van het beroep. •
Indicator III.4:
Aantal gerealiseerde contacten met de doelgroep (nieuwe en gekende werkplaatsen samen)
In 2007 had Gh@pro vzw in totaal 3066 medische contacten met 1057 prostitué(e)s. Er startten 463 nieuwe sekswerkers in het project, en 594 sekswerkers die voordien al gekend waren, werden verder opgevolgd. Een onderscheid maken tussen welke mensen op de raadpleging werden gezien en wie op verplaatsing, is quasi onmogelijk omdat dezelfde mensen zowel op verplaatsing als op het gezondheidshuis worden gezien. Zeker voor de raamprostitutie is dit onmogelijk gezien de centrale ligging van het gezondheidshuis en dus de lage drempel om ook daar op consultatie te komen. Voor de privéhuizen en bars gaat het voornamelijk over outreach consultaties. Voor andere dan medische problematiek werden er 595 contacten geregistreerd.
•
Indicator III.5:
Beschrijving van de doelgroep naar geslacht, leeftijd, herkomst, werkvorm, verloop en andere relevante data: met onderscheid nieuwe sekswerkers bij Gh@pro en gekende sekswerkers
Geslacht: Tabel 1: Verdeling naar geslacht en werkvorm: alle personen nieuw en follow-up in 2007 (N=1057) Transseksueel
Man
Bar Escort Privéhuis en massagesalon Raam Straat&café TOTAAL
Vrouw
Totaal
Nieuw 1 2
Foll. up 1 4
Nieuw 1 0
Foll. up 0 0
Nieuw 46 5
Foll. up 84 2
132 13
3 4 13 23
2 28 28 63
0 4 0 5
0 6 0 6
149 220 20 440
173 193 79 531
327 445 140 1057
Leeftijd: In de follow-up groep is de gemiddelde leeftijd 31 jaar (mediaan 29, modus 27). In de groep van de nieuwe personen is de gemiddelde leeftijd 29 jaar (mediaan 27, modus 19). De oudste prostitué(e) die in het programma werd geïncludeerd in 2007 is 58 jaar. De oudste prostitué(e) uit de follow-up groep is 63 jaar. De jongste, voor het eerst gezien in 2007, is 15 jaar oud. De jongste uit de follow-up groep is eveneens 15 jaar. Deze beide minderjarigen werden gezien op de consultatie bij het boysproject. Minderjarigen worden in overleg met het boysproject en de jeugdbrigade van de politie verder opgevolgd.
14
Herkomst (geboorteland): In totaal werden 1057 sekswerkers op consultatie gezien bij Gh@pro vzw in 2007. Zij zijn van 60 verschillende landen afkomstig. Tabel 2: Personen gezien in 2007, verdeling naar herkomst als de herkomst gekend is Herkomst
Nieuw
Follow up
Totaal
België
125
198
323
30,6%
EU 2007
214
156
370
35,0%
Europa buiten EU
29
45
74
7,0%
Afrika
44
107
151
14,2%
Azië
19
33
52
4,9%
Noord-Amerika
1
2
3
0,3%
Zuid-Amerika
29
47
76
7,2%
Rusland
2
6
8
0,8%
De werkvorm wordt beschreven onder indicator III.2.
15
10. RESULTAATSGEBIED I NFORMATIE GEVEN Opdracht IV: Informatie aanreiken aan de doelgroep rond gebruik van condoom en correct glijmiddel en juiste strategie bij condoomfalen •
Indicator IV.1:
Beschrijving van hoe de informatie wordt aangereikt
Aan iedere nieuwe persoon wordt een voorstellingsbrochure meegegeven over veilige seks, nuttige informatie over de SOI en enkele nuttige telefoonnummers. Gh@pro vzw ontwikkelde ook posters met summiere informatie over SOI in verschillende talen. Deze posters werden gemaakt op vraag van de sekswerkers van het schipperskwartier, die een manier zochten om klanten duidelijk te maken wat de risico’s zijn van onveilig vrijen. De posters worden gratis uitgedeeld in elke werkplaats. In de loop van 2007 ontwikkelde Gh@pro vzw samen met Pasop vzw nieuwe folders over “pil vergeten”, strategie bij “klapcondoom” en de risico’s van “pijpen zonder condoom”. Deze folders zullen in 2008 verspreid worden, telkens in het kader van mondelinge voorlichting omtrent het betreffende thema. Aan alle sekswerkers die bereikt worden door Gh@pro vzw, wordt mondelinge informatie gegeven over correct condoom- en glijmiddelgebruik. Bij iedere consultatie is er mogelijkheid om te praten over veilige seks. Ook buiten de medische consultaties wordt er actief informatie verschaft over correct condoomgebruik, correct glijmiddelgebruik en correcte strategie bij condoomfalen. Dit gebeurt meestal door de sociaal verpleegkundigen en de outreacher. In totaal (zowel tijdens de medische consultaties als er buiten) gebeurde dit 329 keer. •
Indicator IV.2:
Aantal personen dat condoom en correct glijmiddel gebruikt en de juiste strategie toepast bij condoomfalen (opsplitsing tussen gekende en nieuwe personen)
Door de overschakeling naar een nieuwe databank halverwege 2007, is het wat betreft de enquêtes moeilijk geweest de data te analyseren. We hebben 212 vragenlijsten afgenomen en de resultaten liggen in dezelfde lijn als de voorbije jaren. In deze enquetes wordt onder andere gepeild naar condoomgebruik. Ongeveer een derde van de ondervraagde sekswerkers zegt geregeld geen condoom te gebruiken bij orale seks. Meestal zijn zij zich bewust dat dit risico’s inhoudt. 5 à 10% van de ondervraagde sekswerkers hebben soms of vaak vaginaal contact met hun klanten zonder condoom. Er zijn heel wat redenen voor sekswerkers om toch seks te hebben zonder condoom. Meestal is dit omwille van vertrouwen in de klant die al lang komt (het begrip “vaste klant”). Regelmatig is het echter omdat het verwacht wordt op bepaalde werkplekken, of omdat de andere vrouwen het ook doen. Bovendien brengt seks zonder condoom meer geld op dan met condoom. Er moet hier wel worden bijgevoegd dat vaak antwoorden gegeven worden die voldoen aan wat verwacht wordt, maar niet altijd waarheidsgetrouw zijn. Ongeveer een derde van de ondervraagde vrouwen gebruikt geen of een verkeerd glijmiddel. Van de mannen gebruikt de meerderheid altijd glijmiddel bij anaal contact. De helft van de ondervraagden had in de laatste 6 maanden minstens 1 klapcondoom gehad. Heel vaak blijkt uit de eerste ondervraging, dat men de juiste strategie bij “klapcondoom” niet kent. Bij condoomfalen is het belangrijk stil te staan bij het risico op ongewenste zwangerschap en infectierisico. Gh@pro vzw raadt iedereen aan om na onveilig contact een SOI-screening te doen en naast het condoom nog een andere vorm van anticonceptie te gebruiken. Bevraging bij gekende personen rond deze onderwerpen geven sterk vertekende antwoorden aangezien ze meestal weten welk antwoord wordt verwacht.
16
Opdracht V: •
Informatie aanreiken aan de doelgroep rond gebruik anticonceptief middel
Indicator V.I:
Beschrijving van hoe de informatie wordt aangereikt
Bij iedere consultatie is er mogelijkheid om informatie te geven over anticonceptie. Bij ieder gynaecologisch onderzoek wordt gepeild naar het gebruik van anticonceptie. Bij iedere eerste consultatie wordt vermeld dat anticonceptie wordt aangeraden en voorgeschreven indien gewenst. Bij ieder vermoeden van ongewenste zwangerschap wordt een voorstel voor verdere anticonceptie voorgesteld en opgevolgd. In de loop van 2007 heeft Gh@pro vzw samen met Pasop vzw o.a. een folder over “pil vergeten” ontwikkeld. Deze zullen vanaf 2008 actief gebruikt worden ter ondersteuning van een gesprek over anticonceptie. •
Indicator V.2:
Aantal personen dat de juiste strategie op vlak van anticonceptie gebruikt (opsplitsing tussen nieuwe en gekende personen)
Strategie
Nieuw
Follow up
geen anticonceptie
19
44
63
12,4 %
alleen noodpil
5
9
14
2,8 %
pil
49
226
275
54,0 %
patch
2
20
22
4,3 %
Implantaat
1
9
10
2,0 %
nuvaring
2
9
11
2,1 %
prikpil
6
50
56
11,0 %
spiraal
10
25
35
6,9 %
sterilisatie
5
10
15
2,9 %
hysterectomie
4
3
7
1,4 %
menopauze
0
1
1
0,2 %
103
406
509
TOTAAL
Totaal
100 %
Anticonceptie is een belangrijk aspect in het gezondheidsproject. 63% van de ondervraagde vrouwen heeft minstens éénmaal in haar leven een abortus ondergaan. Van de vrouwen die ondervraagd werden in verband met anticonceptie (N= 509), gebruikt 12,4% (N=63) enkel het condoom. Dit betekent dat ze geen afdoende vorm van anticonceptie gebruiken. Bij deze vrouwen waren er enkelen met kinderwens. Van de vrouwen die anticonceptie gebruiken, gebruikt 54% (N= 275) de pil en 11% (N= 56) de prikpil. 2,9% (N= 15) van de vrouwen is gesteriliseerd en 6,9% (N= 35) heeft een spiraaltje. 2,1% (N=11) gebruikt de vaginale ring en 2% (N=10) gebruikt het staafje in de arm. 1,4% (N= 7) onderging een hysterectomie en 1vrouw is in menopauze. In 2007 werd aan 279 vrouwen anticonceptie voorgeschreven, al dan niet voor de eerste maal: 73,5 % kreeg de pil voorgeschreven, 17,6% kregen progestagenen voorgeschreven (hetzij de prikpil, hetzij de noodpil). Hoeveel vrouwen er de prikpil en hoeveel de noodpil voorgeschreven kregen, kon gezien de statistische problemen dit jaar niet berekend worden. Indien een vrouw de noodpil voorgeschreven kreeg, kon dit zijn naar aanleiding van een risicovol seksueel contact (gescheurd condoom) of in het kader van een preventief gesprek als de vrouw aangaf dat ze naast een condoom geen andere vorm van anticonceptie gebruikte. Evra® en Nuvaring® werden bij 25 vrouwen (9,0%) voorgeschreven. Er werden via Gh@pro vzw geen vrouwen verwezen voor de plaatsing van een implantaat. Wel werden 2 vrouwen doorverwezen voor de plaatsing van een spiraal. Buiten de medische consultatie werd 37 keer anticonceptie advies gegeven.
17
Opdracht VI: Informatie aanreiken aan de doelgroep rond eigen hulpverlening en bestaande hulpverlening in de regio van de werkplaats •
Indicator VI.1:
Beschrijving van hoe de informatie wordt aangereikt
Mondelinge informatie wordt gegeven door alle hulpverleners bij persoonlijke contacten in of buiten het gezondheidshuis. De voorstellingsbrochure die aan iedere nieuwe sekswerker wordt gegeven, bevat veel info rond eigen en andere bestaande hulpverlening. Gh@pro vzw ontwikkelt GVO-materiaal om counseling over beroepsgebonden risico’s te ondersteunen. Een deel van het GVO-materiaal werd overgenomen van andere organisaties zoals Sensoa, PASOP, Tampep, Stichting SOA-bestrijding in Nederland. Materiaal ontworpen door Gh@pro vzw: -
Voorstellingsbrochure van Gh@pro vzw: ontworpen in 2005. Deze wordt verspreid in een Nederlandse, Duitse, Engelse, Franse, Poolse en Spaanse versie. De brochure geeft een voorstelling van het project en de aangeboden diensten, en tegelijkertijd informatie over SOI en condoomgebruik en strategie bij klapcondoom. Tevens vindt de sekswerker er relevante adressen en telefoonnummers (drugslijn, SOA-lijn, abortuscentra). (zie bijlage 1)
-
Poster met informatie over SOI, de symptomen, preventie en behandeling. De poster wordt verdeeld aan de sekswerkers, met de bedoeling deze op te hangen op een zichtbare plaats, zowel voor de sekswerkers als voor de klanten. In 2007 werd de poster herwerkt en herdrukt. (zie bijlage 2)
-
‘Safe sex’ stickers voor de ramen van het schipperskwartier werden ontworpen in overleg met Sensoa en Pasop.
-
In 2004 ontwierp Gh@pro vzw haar eigen website. Informatie over de werking is te verkrijgen in het Nederlands, Frans en Engels. Voor professionele hulpverleners en studenten is de verkorte versie van het jaarverslag in te kijken. In 2006 werd de voorgestelde informatie uitgebreid. Er zijn ook links naar andere hulpverleningorganisaties waar de cliënten beroep op kunnen doen. De website werd in 2007 herwerkt.
-
In samenwerking met Pasop werden folders rond condoomfalen, pijpen zonder condoom en de pil vergeten ontworpen. De partners van Brussel (Espace P) kochten deze brochures aan zodat uniformisering rond folders gerealiseerd wordt. Voor Gh@pro werden deze brochures gefinancieerd vanuit het grootstedenbeleid van de Stad Antwerpen. (zie bijlagen 3, 4 en 5).
Sinds augustus 2004 kunnen de sekswerkers verschillende zaken ook aankopen (condooms, glijmiddel, sponsjes, vrouwencondoom), aan democratische prijs. •
Indicator VI.2:
Het aantal bereikte personen inzake informatieverstrekking over het eigen hulpverleningsaanbod)
Alle nieuwe personen krijgen een voorstellingsbrochure van Gh@pro vzw en deze liggen ook in de wachtzaal en worden regelmatig meegenomen, ook door reeds gekende personen. 128 kennismakingsbrochures werden door de outreacher uitgedeeld aan de sekswerkers in de raamprostitutie en 463 aan de nieuwe sekswerkers die door de mobiele equipe gezien werden. In 2007 gaf de outreacher van Gh@pro vzw informatie aan 96 nieuwe vrouwen en transseksuelen/travesties in het schipperskwartier over de werking van Gh@pro vzw. Ze deelde 252 condooms uit bij kennismaking. Condooms kunnen ook meegenomen worden bij consultatie (per visite 5 condooms) of worden uitgedeeld via de outreacher. 200 condooms werden uitgedeeld aan outreachers voor caféprostitutie. Dit is minder dan de vorige jaren omdat de samenwerking met de outreachers die prostituees in de café’s stad Antwerpen bezoeken, werd stopgezet.
18
Gh@pro vzw ontwikkelde in 2006 een brochure voor andere professionele hulpverleners, om bij een doorverwijzing duidelijk te informeren over de werking van Gh@pro vzw. Deze brochure werd in 2007 aangepast met informatie over de werking van Connect@. ( bijlage 6) De poster van Gh@pro werd uitgedeeld aan de Waalse partners. (Espace P- Icar en Entre2). •
Indicator VI.3:
Aantal doorverwijzingen in vergelijking met het totaal aantal contacten per jaar
Doorverwijzingen
Aantal doorverwijzingen
Totaal aantal contacten
Medisch
229
3066
Niet medisch
181
595*
Intermediaire functie bij doorverwijzing voor medische en niet medische problematiek zonder persoonlijk begeleiding door de sociaal verpleegkundigen / sociaal assistente/arts en outreacher werd uitgevoerd in 317 gevallen, MET persoonlijke begeleiding in 93 gevallen. •
Indicator VI.4:
Beschrijving van de aard van de doorverwijzing (kwalitatief en kwantitatief)
Het informeren over het bestaande hulpverleningsaanbod in de eerste, tweede of derde lijn, valt samen met de doorverwijzingen en begeleidingen aangezien de informatie wordt gegeven voor concrete vragen. Wanneer mensen met algemene medische klachten, niet gerelateerd aan het beroep, consulteren, wordt wel steeds gepeild naar een eigen huisarts en er wordt actief geholpen bij het zoeken naar een huisarts in de buurt. Al dan niet met begeleiding van een sociale hulpverlener van Connect@ werden cliënten doorverwezen naar: Aard van de doorverwijzing
Doorverwijzing naar:
Totaal: Met begeleiding
Zonder begeleiding
Attestatie dringende medische hulp ,leefloon
OCMW Sociaal Centrum Plein
5
7
Medisch
Abortuscentrum Dr. Willy Peerscentrum
11
18
Artsen zonder grenzen
47
Cosmetisch instituut
1
Gewenste zwangerschap: Kind en Gezin
1
5
Gynaecologie
3
43
Huisarts
2
44
Senologie
2
Specialist
3
19
VRGT
2
Helpcenter
17
ITG
4
Ziekenhuis Totaal Medisch
7 229
29
200
19
Belastingen
Ministerie van Financiën
9
Drugs
Drugslijn
1
Free Clinic
1
Boekhouder
1
Financiële problemen
Geestelijke gezondheid
Financiële instelling
1
3
Voedselbank
1
2
Centrum Algemeen Welzijnswerk
1
Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg Mensana
1
Psycholoog
2
Seksuoloog
2
Huisvesting
Huurdersbond
3
Juridisch
Advocaat
4
Advocatenlijn
1
Notaris
1
Lagere school
1
Kinderen Ministerie Binnenlandse zaken/vreemdelingenzaken
1
Mutualiteit OCMW
2 Bijzonder Comité Sociale Bijstand (zitting leefloon)
1
Lokale sociale centra
10
Schuldbemiddeling Opleiding
Huis van het Nederlands
12
9 7
1
4
Syntra
1
Instelling cursus bedrijfsbeheer
6
Politie
Cel prostitutie
4
Payoke
Vermoeden mensenhandel
Stedelijke diensten
Onthaalbureau PINA
2
Verblijfsdocumenten
Districtshuis bevolkingsdienst
10
Districtshuis vreemdelingenpermanentie
9
6 2
3
20
Werk
Instant A
1
Interimkantoor
1
Sociaal verzekeringsfonds voor zelfstandigen
15
14
Vakbond
Zelfhulpgroep
1
Vdab
1
7
Werkwijzer
1
1
Werkwinkel
1
Seksueel compulsief gedrag
1
TOTAAL AANTAL DOORVERWIJZINGEN
93
317 410
Persoonlijke gesprekken In 2007 werden op Gh@pro en op de werkplek (tijdens outreach door Gh@pro) gesprekken gevoerd over de volgende onderwerpen:
Aard vragen Administratieve problemen
Op Gh@pro
Op locatie
8
Drugs
4
Familiale problemen
41
9
Financiële problemen
43
18
Geweld
3
3
Juridische problemen
17
2
Vermoeden mensenhandel
4
1
Mutualiteit
6
3
Psychologische problemen
30
8
Professionele heroriëntering
42
20
Verblijfsdocumenten
75
6
Verloop ongewenste zwangerschap
11
7
Verloop gewenste zwangerschap
9
4
Verzekering
2
Werkomstandigheden
4
1
Zelfstandig statuut
21
12
TOTAAL AANTAL GESPREKKEN
316
98
21
11. RESULTAATSGEBIED VAARDIGHEIDSONTWIKKELING Opdracht VII: Aanzetten tot juiste gebruik van condoom, correct glijmiddel en anticonceptief middel en de juiste strategie bij condoomfalen •
Indicator VII:
Aantal personen dat condoom en correct glijmiddel gebruikt en juiste strategie toegepast bij condoomfalen (opsplitsing tussen gekende en nieuwe personen)
Extra aandacht en aanzet tot condoom- en correct glijmiddelgebruik en juiste strategie bij condoomfalen, werd in totaal (zowel tijdens de medische consultaties als door de sociaal verpleegkundigen en de outreacher) in 329 contacten meegegeven. Bijna elke consultatie van de 3066 bevatte een aspect van counseling.
12. RESULTAATSGEBIED ONDERSTEUNEN VAN IMPLEMENTATIE DOOR MIDDEL VAN NETWERKING, SAMENWERKING EN ADVOCACY
•
Indicator
Overzicht van de genomen initiatieven hiertoe met samenstelling van het netwerk, frequentie en aard van het contact
Gevolgde en georganiseerde vergaderingen ivm netwerking: Tweewekelijks wordt een teamvergadering gehouden met alle medewerkers van het gezondheidsproject van Gh@pro vzw, en maandelijks wordt een vergadering gepland met het Connect@ team waarin sociale problematiek van cliënten wordt besproken. Op regionaal en nationaal niveau •
Sinds het ontstaan van Gh@pro vzw is er samenwerking met vzw PASOP in Gent. Het model van de mobiele equipe is geïnspireerd op hun werking. Er zijn regelmatig vergaderingen met hen en contacten op conferenties. Bovendien is het idee gegroeid om samen een lijn van informatiebrochures uit te werken die uniform is in Vlaanderen voor alle sekswerkers. De brochures werden eind 2007 in gebruik genomen. (bijlage 3, 4 en5)
•
Er werd een nationale overlegvergadering opgericht met andere prostitutieorganisaties namelijk: PASOP vzw, Espace P (Brussel, Luik, Charleroi, Namen) en Icar Luik. Samen met een aantal van deze instellingen werd vorig jaar een medische studie afgerond rond het toedienen van een volledige hepatitis B vaccinatie volgens een korter schema. Het resultaat van deze studie is gepubliceerd in een internationaal medisch tijdschrift. (bijlage 7)
•
Overleg met de stad Antwerpen en de dienst prostitutie, vertegenwoordigd door de prostitutieconsulent Hans Willems gebeurt op regelmatige basis.
•
Overleg met het Ministerie van de Vlaamse Gezondheidszorg gebeurt ook op regelmatige basis.
•
Twee jaarlijkse vergaderingen met het boysproject waarin voornamelijk wordt vergaderd rond het medisch aanbod dat Gh@pro gratis aanbiedt binnen de werking van het hulpverleningsproject jongensprostitutie.
•
Overleg met andere organisaties die met prostitutie te maken hebben in Antwerpen:, Free Clinic/MSOC, stad Antwerpen, politie, vzw de Terp,…
Gemeenschap,
administratie
22
Vergadering - onderwerp
Netwerking
Frequentie
Jaarlijks overleg
Boysproject
1
Overleg
Eigenaar Villa Tinto
2
Francky De Coninck Overleg regio schipperskwartierfalconplein-eilandje Antwerpen
Straathoekwerking
1
Overleg hulpverlening partners drugverslaafde prostitué(es)
Soda, Free Clinic, prostitutieconsulent Antwerpen
1
Overleg + voorstelling psycholoog
Free Clinic
1
Overleg + voorstelling Gh@pro op Netwerk-Exchange
Antwerps Netwerk Psychosociale zorg vluchtelingen
1
Ronde tafelgesprek over jeugdprostitutie
Child Focus
1
Overleg rond folder safe sex
Sensoa + Pasop
1
Overleg + samenwerking outreach naar Afrikaanse prostitué(e)s
Dr. Bea Vuylsteke ITG
2
Overleg + uitwisseling ervaringen
Entre 2 – Icar Charleroi en Luik
1
Overleg + samenwerking
ASMA vzw (Alain de Preter)
1
Mensen zonder papieren en toegang tot de eerstelijnsgezondheidszorg. Overleg dringende medische hulpverlening ocmw beleid en rechtspraak Antwerps minderhedencentrum
Antwerps minderhedencentrum
1
Overleg + voorstelling Gh@pro
Levanto (Prof J Van Steenbergen)
1
bezoek opendeurdag algemeen onthaal
CAW Metropool
1
Bezoek + kennismaking Mainline bus
Free Clinic
1
Drugsproblematiek en prostitué(e)s
WIVDr. Marc Roelands
1
Medische database
AML
1
Filmproject Schipperskwartier
Mevr. Teranja van Dijk
2
Ronde tafelgesprek ivm mannen die seks hebben met mannen (MSM): toename HIV diagnose
Vlaamse Overheid
2
Ronde tafelgesprek ivm testen aangaande MSM
Sensoa
1
Vergadering Mensen zonder papieren en toegang tot eerstelijnsgezondheidszorg
Huisartsenvereniging
1
23
Op internationaal niveau •
Ook internationaal probeert Gh@pro vzw haar netwerking uit te breiden. In 2007 werden contacten gelegd met de Rode Draad in Amsterdam en zij bezochten Ghapro vzw.met een delegatie . Tijdens het bezoek en via mail werden interessante ervaringen en werkmethodologie uitgewisseld.
•
Gh@pro kreeg informeel bezoek uit Hamburg. Geïnteresseerden van de politie en een medewerker van een gelijkaardig gezondheidsinitiatief brachten een bezoek. Vergadering
Netwerking
Frequentie
Werkvergadering/uitwisseling ervaringen
Rode draad Amsterdam
1
Info over prostitutie, werking Gh@pro vzw
Politie Hamburg Hamburg
1
+
hulpverlening
24
13. RESULTAATSGEBIED SCREENING EN VACCINATIES Opdracht VIII: Het voorzien van een aangepast gezondheidsaanbod inzake beroepsgebonden risico’s van de doelgroep, waarbij de nadruk ligt op het preventief handelen, inzonderheid de screening SOI en cervixkanker •
Indicator VIII.1: Beschrijving van de gehanteerde screeningsmethoden en adviezen
PAP onderzoek Ongeveer de helft van de nieuwe vrouwen en ook van de vrouwen in opvolging laten dit preventief onderzoek uitvoeren bij Gh@pro vzw. In totaal werden er in 2007 429 uitstrijkjes afgenomen, voor de nieuwe vrouwen en de vrouwen in follow-up te samen. We stellen aan alle vrouwen voor om zich jaarlijks te laten screenen (in overeenstemming met de internationale richtlijnen voor sekswerkers). De vrouwen met afwijkende resultaten worden opgevolgd en zo nodig doorverwezen naar een gynaecoloog. Infecties In totaal (nieuwe personen + follow up), werden 1043 tests uitgevoerd voor chlamydia trachomatis op urine of cervicaal onderzoek. Een positieve chlamydia test kwam in 2007 voor in 35 gevallen. In totaal (nieuwe personen + follow-up), werden 978 tests uitgevoerd voor gonorroe. Negen maal was er een positieve gonorroe test in 2007. In totaal (nieuwe personen + follow-up), gebeurden er 1007 tests ter screening naar syfilis. Drie tests waren positief. In totaal, (nieuwe personen + follow up), werden 988 HIV-tests afgenomen. Eén test was positief. •
Indicator VIII.2: Aantal personen dat jaarlijks een preventief onderzoek doet (bevraging bij nieuwe en gekende personen)
Deze gegevens worden niet routinematig genoteerd tijdens de consultaties. Enkel de preventieve onderzoeken door Gh@pro zelf worden geteld .De verwerking van de gegevens ivm eigen huisarts en gynaecoloog zijn dit jaar, zoals reeds vermeld, moeilijk wegens de overschakeling en initieel gebrekkige compatibiliteit met het nieuwe databank systeem. Indicator VIII.3: Aantal uitgevoerde screeningsonderzoeken op aantal verschillende personen (nieuwe en gekende opgesplitst) Voor 2007 is de opsplitsing van het aantal screeningonderzoeken naar nieuwe en gekende personen gezien de overschakeling van databank niet mogelijk. Screeningsonderzoek PAP HIV Gonorroe Chlamydia Syfilis Hepatitis B Cervicale culturen
Totaal 429 988 978 1043 1007 342 110 4897
25
Er werden in 2007 opmerkelijk minder cervicale culturen afgenomen, aangezien we het voorbije jaar de mogelijkheid hadden om onmiddellijk microscopie tijdens de consultatie te doen.
Opdracht IX: Het voorzien van een aangepast gezondheidsaanbod inzake beroepsgebonden risico’s van de doelgroep, waarbij de nadruk ligt op het preventief handelen, inzonderheid de vaccinatie tegen hepatitis B •
Indicator IX.1:
Beschrijving van de gehanteerde vaccinatiemethoden
Sekswerkers kunnen zich laten screenen via een bloedstaal op o.a. hepatitis B. In geval van afwezigheid van bescherming tegen hepatitis B kan men zich laten vaccineren. De keuze ligt vanzelfsprekend bij de persoon zelf. De vaccinatie bestaat uit het toedienen van 3 dosissen vaccin tegen hepatitis B op 0, 1 en 4 tot 6 maanden. (bijlage 7) Een maand na de toediening van het laatste vaccin wordt opnieuw een bloedafname uitgevoerd om de immunologische respons na te gaan. Voor het hepatitis B vaccin werd in 2007 opnieuw gekozen voor Engerix B®. Een deel van de vaccinaties werden de voorbije jaren uitgevoerd in het kader van een studie rond verkorting van het hepatitis B vaccinatieschema in een hoog risico populatie. De analyse van de gegevens bevestigt dat een even goede bescherming en even hoge couverture van vaccinatie wordt bekomen indien een verkort schema wordt toegepast dan wel het langere schema. (bijlage 7). Indicator IX.2:
Aantal gevaccineerde personen
In totaal zijn er 283 hepatitis B vaccins toegediend Totaal hepatitis B vaccins
283
Vaccin 1 in 2007
158
Vaccin 1 en 2 in 2007
99
Vaccin 1, 2 en 3 in 2007
23
Vaccin 4 in 2007
3
Bij deze tabel dient vermeld te worden dat het 4 tot 6 maanden duurt alvorens de derde vaccinatie kan toegediend worden. Theoretisch kunnen dus op het einde van 2007, alleen maar vaccinatieschema’s vervolledigd zijn, indien ze gestart zijn voor juli 2007.
26
Additioneel werden in 2007 bij de mensen in follow-up nog eerste en/of tweede en/of derde en/of vierde vaccinaties toegediend van schema’s die gestart waren in 2006 of vroeger, bij Gh@pro vzw of elders. Zo werden 110 schema’s afgewerkt met een of twee vaccins. 58 schema’s werden opgestart met 1 of 2 vaccinaties bij mensen die in follow-up kwamen en waarbij de voorgaande jaren geen vaccinatieschema werd opgestart en 13 onder hen maakten het schema af in 2007.
27
14. RESULTAATSGEBIED EVALUATIE VAN I NTERVENTIES •
Indicator:
Jaarlijks rapport met vermelding van gegevens relevant voor zelfevaluatie, voor beleid en voor expertiseontwikkeling
Dit verslag is een weergave van de jaarlijkse activiteiten van de vzw Gh@pro. A. Wetenschappelijk werk Aangezien de vzw is ontstaan vanuit de UA, blijft het wetenschappelijke aspect binnen Gh@pro vzw belangrijk. Om de beste zorg te kunnen verlenen, is wetenschappelijk op de hoogte blijven een minimum vereiste. Daarom engageert Gh@pro vzw zich ook om mee te doen aan wetenschappelijke studies waarvan de resultaten van belang zijn voor de doelgroep. • Gh@pro vzw nam zelf het initiatief om een studie op te zetten rond verkorting van het hepatitis B vaccinatieschema. Deze studie liet ons toe om in 2007 meer mensen volledig te kunnen vaccineren op kortere tijdspanne. De studie wordt samen met Pasop Gent en Espace P, Brussel, Luik, Namen en Charleroi uitgevoerd, en Gh@pro vzw coördineert deze multicenter studie. De studie brengt de verschillende Belgische organisaties regelmatig samen rond de tafel in een structureel, wetenschappelijk overleg. De resultaten zijn geanalyseerd en een artikel is gepubliceerd bij een internationaal medisch tijdschrift: (bijlage 7). Wouters K., Leuridan E., Van Herck K., Van ardenne N., Roelofs I., Mak R., Prévost C., Guérin P., Denis B., Van Damme P. ‘Compliance and immunogenicity of two hepatitis vaccination schedules in Belgium’. Vaccine (2006), doi:10.1016/j.vaccine.2006.09.073. •
In 2007 werd een dossier ingediend naar aanleiding van een subsidie oproep sociale projecten van de provincie Antwerpen met als onderwerp het verminderen van ongewenste zwangerschappen bij de doelgroep.
•
Al onze bloedstalen worden bijgehouden in een serotheek, zodat deze later eventueel voor bijkomende onderzoeken kunnen gebruikt worden.
•
In samenwerking met het AML wordt gewerkt aan een studie rond het voorkomen van chlamydia trachomatis in de algemene populatie in vergelijking met sekswerkers.
•
In 2007 werd gestart met een studie naar het voorkomen van het Humaan Papillomavirus bij vrouwen ter hoogte van de baarmoederhals, de anus en het perineum. (bijlage 8) Deze studie verloopt in samenwerking met de dienst Gynaecologie van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen.
•
In het kader van de interuniversitaire Manama opleiding Jeugdgezondheidszorg, werd in 2007 gestart met een onderzoek naar de specifieke kenmerken van mannelijke sekswerkers in Antwerpen. (bijlage 9)
•
Een internationale publicatie werd geschreven naar aanleiding van het artikel in Vaccine (zie boven). Schedules for hepatitis B vacination of risk groups: balancing immunogenicity and compliance, K. Van Herck, E. Leuridan and P. Van Damme.(bijlage 10)
•
In het kader van de opleiding van artsen aan de UA faculteit Geneeskunde, biedt Gh@pro vzw ook de kans aan enkele studenten geneeskunde om stage te lopen voor hun opleiding (wetenschappelijke lijn, curriculum geneeskunde). Zij werken ook mee aan de publicatie van artikels. Deze studenten waren in 2007: Julie Leysen en Kristien Vuylsteke.
•
In het kader van de opleiding sociaal verpleegkundige liep de studente Karen Yseboodt van de Karel de Grote hogeschool in Antwerpen in 2007 enkele maanden stage bij Gh@pro vzw.
28
•
In het kader van de oriëntatie stage maatschappelijke gezondheidsleer is er een samenwerking met de Karel de Grote hogeschool om de studenten verschillende malen per jaar te informeren over de werking van Gh@pro vzw. In 2007 informeerde de coördinator van Gh@pro vzw de studenten 4 keer tijdens een hoorcollege.
•
Gh@pro vzw ontving geregeld studenten maatschappelijk werk, sociaal verpleegkunde, orthopedagogie en criminologie om over gezondheidszorg en hulpverlening aan prostituees te praten. In 2007 werden 11 zulke bezoeken gebracht. Voor andere geïnteresseerden, vb studenten middelbaar onderwijs, werd op de website een bundel informatie en links naar gespecialiseerde websites geplaatst.
B. Bijscholingen Verschillende teamleden volgden studiedagen en hielden een bespreking ervan in de teamvergaderingen: •
2006-2007: cursus Engels outreacher
•
2006-2007: opleiding Jeugdgezondheidszorg 2e jaar, arts
•
21/01/07: Microscopie en SOI door Dr. Dirk Avonts, centrum voor huisartsgeneeskunde, UA
•
09/02/2007: Vijfde Valentijnsymposium rond vaccinatie (CEV-UA)
•
14/03/2007: Voorstelling werking Helpcenter Antwerpen (HIV net)
•
15/3/2007: Symposium “10 jaar free clinic”
•
28/03/2007: Humor in de geneeskunde (Lok HA Mechelen)
•
29/03/2007: HPV-vaccinatie (Pentalfa)
•
30/3/2007: Congres risicomanagement
•
09/06/2007: Update 65 reisziekten en vaccinaties (UA Huisartsen navormingsinstituut)
•
14/09/2007: HIV testing for African migrants: promotion of voluntary counselling and HIV testing ITG)
• •
25/09/2007 :Third seminar on STI surveillance in Belgium (WIV: Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid)) 23/10/2007: Netwerkdag seksuele gezondheid (Sensoa)
•
9 en 14/11/2007: De nieuwe vreemdelingenwet (Foyer)
•
14/11/2007: Congres over illegale migratie en mensen zonder wettig verblijf (Cemis)
•
20/11/2007: “Wat mag het kosten” (VIG: Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie)
•
07/12/2007: VWVJ referatendag (KU Leuven) (Vlaamse wetenschappelijke vereniging Jeugdgezondheidszorg)
•
Gh@pro vzw bouwt verder aan een eigen bibliotheek waarin zowel fictieve als nonfictieve literatuur ivm prostitutie en mensenhandel wordt aangekocht en uitgeleend.
29
15. SPECIFIEK MEDISCH AANBOD Voor de zevende maal werd een actie opgezet ter controle van tuberculose. Sinds enkele jaren stelt men in België, net zoals in de andere Europese landen, opnieuw een stijging vast van het aantal tuberculose gevallen. Tuberculose is in de Westerse landen hoofdzakelijk een aandoening van personen die in een omgeving vertoeven waar ze een verhoogd risico lopen om besmet te worden. Het gaat voornamelijk om personen uit landen met een hoge prevalentie, sociaal marginalen, gedetineerden, personeel uit de gezondheidssector, contactpersonen van een besmettelijke tuberculosepatiënt. Immigranten van landen met een hoge prevalentie hebben een grote kans om tuberculose te hebben, zeker wanneer ze een verhoogd gezondheidsrisico hebben omwille van een immuunsuppressieve ziekte of therapie (HIV, IV-druggebruiker, chronisch alcoholisme, asielzoekers, daklozen,…). Nieuwkomers in ons land worden dus best gescreend op tuberculose. In de populatie van Gh@pro vzw is het aangewezen om geregeld een controle te doen. Gh@pro vzw nodigde in 2007 de VRGT- bus opnieuw uit voor screening. 62 personen lieten een RX-foto van de longen maken in het Schipperskwartier. In 2007 werd geen enkele diagnose van actieve TBC gesteld naar aanleiding van deze actie. Griepvaccinatie wordt aangemoedigd bij risicopatiënten zonder dat een echte vaccinatiecampagne wordt gevoerd.
16. PLANNING 2008 Binnen de werking zelf gaat de aandacht vooral naar de continuïteit. Gezien de tendens van de laatste jaren, voorzien we om in 2008 ongeveer 500 nieuwe sekswerkers te bereiken, en tenminste 500 in follow-up. De nadruk zal in 2008 verder gelegd worden op accurate anticonceptie, op maat van elke vrouw, en op correct condoomgebruik. Het percentage klapcondomen is erg hoog: ongeveer de helft verklaart in de laatste 6 maanden minstens 1 klapcondoom te hebben gehad. De uitbouw van een gestructureerde samenwerking met de 2de lijn, zowel op medisch, als op niet-medisch vlak (psychosociale opvang, juridische opvang, …) blijft een prioriteit. In het kader van het Connect@ project van de Stad Antwerpen, zal Gh@pro haar sociale hulpverlening verder uitwerken, met specifieke aandacht en omkadering voor sekswerkers die een stopvraag kenbaar maken. Samenwerking met Levanto voor deze specifiek moeilijke doelgroep wordt in 2008 verder bekeken. Indien er bijkomstige financiële middelen worden gevonden, zullen nieuwe initiatieven voor Centraal en Oost Europese sekswerkers worden ontwikkeld. Deze populatie blijkt zeer weinig op de hoogte van safe sex en SOI risico en verdient wegens verhoogd risico, jonge leeftijd en vaak ernstige taalproblemen een specifieke aanpak. Samenwerking met de vzw Asma (agressie stoppen met actie) omtrent een workshop assertiviteit en zelfverdediging voor sekswerkers wordt in 2008 verder uitgewerkt. Actieve outreach naar Afrikaanse prostituees in de cafésector zal terug worden opgestart, waarbinnen Gh@pro zelf voor de outreach zal instaan. De brochures die samen met Pasop werden ontwikkeld in 2007, zullen in 2008 aan de sekswerkers worden verdeeld. De uitnodiging tot deelname aan “the Northern European Conference on Travel Medicine, Helsinki 21 – 24 mei 2008 met het ingediende onderwerp “Migration and prostitution : meet the world in the red light district of Antwerp” werd aanvaard maar wordt uitgesteld naar 2010, wegens voorziene bevalling van de spreker begin juni 2008.
30
17. Bijlagen
Bijlage 1.
Voorstellingsbrochure Gh@pro
Bijlage 2.
Poster: “Safe Sex”
Bijlage 3.
Folder: “Pil vergeten?”
Bijlage 4.
Folder: “Klapconcoom”
Bijlage 5.
Folder: “Pijpen zonder condoom”
Bijlage 6.
Professionele brochure (brochure voor andere hulpverleners)
Bijlage 7.
Artikel “Hepatitis B vaccination schedules in sex workers”
Bijlage 8.
Studie: Studie naar het voorkomen van het Humaan Papilloma-virus bij vrouwen ter hoogte van de barmoederhals, de anus en het perineum
Bijlage 9.
Studie: Studie naar de specifieke kenmerken van mannelijke sekswerkers in Antwerpen
Bijlage 10.
Artikel: K. Van Herck, E. Leuridan, P. Van Damme “Schedules for hepatitis B vaccination of risk groups: balancing immunogenicy and compliance”
31
