Jaarverslag 2014 Openbaar Belang
Verslaglegging 2014 Directieverslag
5
Volkshuisvestingverslag 2014
8
1. 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5
Huisvesten van de doelgroep Visie (op de huisvestingstaak) van Openbaar Belang Belanghouders en samenw erking Huurverhoging Samenstelling van de w oningvoorraad Mutaties - Het verhuren van w oningen
8 8 8 8 9 11
2. Ontw ikkelingen in de huurvoorraad 2.1 Nieuw bouw Stadshagen 2.2 Sloop/(ver)nieuw bouw Zuiderkerkstraat “ Van Vilsterenshuis” 2.3 Wipstrik/nieuw bouw hospice 2.5 Verkoop 2.6 Schuurmanstraat/Wiecherlinckstraat (cpl. 008) 2.7 Korenbloemstraat e.o. (cpl. 006) 2.8 Grondverw erving Berkum-Veldhoek (250 w oningen) 2.9 Leegstand 2.10 Woonw agens en standplaatsen
14 14 14 14 15 15 16 16 16 16
3. 3.1 3.2 3.3 3.4
Wonen en zorg Samenw erking met zorginstellingen Woningen bestemd voor ouderen (55+ ) Woningen met een medische aanpassing Woningen bestemd voor bijzondere doelgroepen
17 17 17 17 18
4. 4.1 4.2 4.3 4.4
De kw aliteit van de w oningen en de w oonomgeving Onderhoud en w oningverbetering Energielabeling Duurzaam bouw en Zonnig huren
18 19 23 23 24
5. 5.1 5.2 5.3 5.4
Leefbaarheid Het beleid In de buurten Overlast Sponsoring
24 24 26 27 27
6. 6.1 6.2 6.3 6.4
Het betrekken van de huurders bij het beheer en het beleid De Centrale Huurdersraad De bew onerscommissies De klachtenadviescommissie Het bew onersblad en online communicatie
28 28 29 29 29
7. 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 7.6 7.7 7.8
Financieel beleid Algemeen Beleggingsbeleid Resultaat Financiële positie Ontw ikkeling reserves 2015 t/m 2019 Onrendabele investeringen Ontw ikkeling solvabiliteit en liquiditeit Scenario analyse en risicobeheersing
30 30 33 33 34 35 37 37 38
Inhoudsopgave Jaarverslag 2014
-2 -
8. 8.1 8.2 8.3 8.4 8.5 8.6 8.7
Overige Governance structuur Interne risicobeheersings- en controlesysteem Klokkenluidersregeling Vertrouw enspersoon Klachtenadviescommissie Tegenstrijdige belangen en nevenfuncties Bestemming middelen
39 39 39 40 40 40 40 40
9.
Externe betrekkingen
41
10.
Verbindingen
42
11. De organisatie 11.1 Het bestuur 11.2 Organisatieschema Openbaar Belang 11.3 Personeel 11.4 De kw alit eit van de dienstverlening 11.5 De ondernemingsraad
44 44 44 44 45 46
Verslag van de raad van commissarissen
48
1.
Samenstelling
48
2.
Werkw ijze
48
3.
Inhoudelijk toezicht
51
4.
Professionalisering van de Governance
52
5.
Mutaties in de raad van commissarissen
52
6.
Overleg met belanghouders
53
7.
Integriteit
53
8.
Verantw oording van het beleid rondom commissarissen honorering
53
Kengetallen over de afgelopen 5 jaar per ultimo van het boekjaar
54
Jaarrekening 2014
56
1.
Geconsolideerde Balans per 31-12-2014 (na bestemming resultaat)
56
2.
Geconsolideerde Winst - en verliesrekening 2014
58
3.
Geconsolideerd kasstroomoverzicht 2014
59
4.
Algemene toelichting
60
5.
Grondslagen voor w aardering van activa en passiva
62
6.
Grondslagen voor bepaling van het resultaat
72
7.
Financiële instrumenten en risicobeheersing
75
8.
Belangrijke inschattingen ten aanzien van w aardering en resultaatbepaling
76
9.
Kasstroomoverzicht
77
10.
Toelichting op de geconsolideerde balans
78
11.
Toelichting op de geconsolideerde w inst en verliesrekening
92
12.
Overzicht rente
97
13.
Overige informatie
98
Inhoudsopgave Jaarverslag 2014
-3 -
14. Enkelvoudige Jaarrekening 14.1 Enkelvoudige Balans per 31 december 2014 (na resultaatbestemming) 14.2 Enkelvoudige w inst - en verliesrekening over 2014 14.3 Enkelvoudig Kasstroomoverzicht 2014
100 100 102 103
15
Toelichting op de enkelvoudige Balans per 31 december 2014 en de w inst - en verliesrekening over 2014 104 15.1 Algemeen 104 15.2 Toelichting Enkelvoudige Balans 104 15.3 Toelichting op de enkelvoudige w inst - en verliesrekening 105 16.
Overige informatie
106
17 Overige gegevens 17.1 Toelating en inschrijving als toegelaten instelling 17.2 Statutaire resultaatbestemming 17.3 Voorstel resultaatbestemming 17.4 Gebeurtenissen na balansdatum
107 107 107 107 107
Controleverklaring van de onafhankelijke accountant
108
Inhoudsopgave Jaarverslag 2014
-4 -
Directieverslag Met dit jaarverslag 2014 legt Woningstichting Openbaar Belang verantw oording af over alle inspanningen die zij in het verslagjaar heeft gepleegd. Hoe w ij invulling hebben gegeven aan onze maatschappelijke opgaven en het realiseren van onze ambities, leest u hier. Landelijke ontwikkelingen Het jaar 2014 gaat de boeken in als een bew ogen jaar voor de w oningcorporaties. In 2014 is de herziening van de Woningw et in de Tw eede Kamer vastgesteld, w aarbij er duidelijkheid is gekomen over het w erkdomein van de w oningcorporaties: corporaties moeten zich gaan richten op de kerntaken met behoud van niet -DAEB activiteiten in herstructurering en krimpgebieden. Daarbij w ordt de rol van de gemeente versterkt en w ordt meer invloed gegeven aan de rol van de huurders. Het toezicht w ordt bij een onafhankelijke w oonautoriteit neergelegd. In 2015 w ordt de Woningw et in de Eerste Kamer behandeld en na instemming gaat de w et op 1 juli 2015 in w erking. Veel mensen kregen via de parlementaire enquête een kijkje in de keuken van de corporatiesector. Wat daaruit naar voren kw am w as niet mooi. Gelukkig zijn genoemde misstanden niet op Openbaar Belang van toepassing; de corporatiesector heeft forse imagoschade opgelopen. Alle reden om als sector verder te gaan met de ingezette verbeteringen. Het thema “ scheiden w onen en zorg” w as in 2014 een belangrijk thema. Onder de programmanaam “ WWZ038” heeft een groot aantal zorg- en w elzijnspartijen zich in 2014, samen met de gemeente Zw olle en de Zw olse w oningcorporaties, voorbereid op de grote veranderingen in de zorg die per 1 januari 2015 in w erking treden. Om de belangen van mensen met een zorgvraag goed te kunnen bedienen, heeft WWZ038 een aantal belangrijke zaken in kaart gebracht. Zo is er gekeken naar hoe de vraag naar zorg in Zw olle zich de komende jaren ontw ikkelt en of er w el voldoende geschikte w oningen zijn (nu én in de toekomst) om die zorg te ontvangen. Conclusie is dat er de komende jaren geen nieuw e zorgw oningen gebouw d hoeven te w orden. Er zijn voldoende w oningen in Zw olle om de toenemende vraag naar zorg in de w oning op te vangen. Via een classificatiesysteem heeft WWZ038 in kaart gebracht w elke w oningen geschikt zijn als zorgw oning en w elke w oningen daarvoor nog een aanpassing nodig hebben. Prestaties 2014 Er is in 2014 w eer hard gew erkt aan onze volkshuisvestelijke ambities. Er zijn goede resultaten bereikt bij het uitvoeren van de met de gemeente overeengekomen prestatieafspraken. Op het gebied van vastgoedprojecten hebben w ij in 201 4 mooie resultaten geboekt . Wij blijven invulling geven aan onze hoge duurzaamheidsambitie, w aarbij aandacht is voor de ontw ikkeling van de w oonlasten. In 2014 hebben w ij 12 nieuw bouw w oningen opgeleverd aan de Zuiderkerkstraat. In de Indische Buurt is groot onderhoud gepleegd aan 93 w oningen, w aarbij de w oningen een labelsprong hebben gekregen van D/F naar energielabel B. In de Pierik is het groot onderhoud uitgevoerd van 46 eengezinsw oningen, w aarbij de w oningen een labelsprong hebben gekregen van gemiddeld E naar energielabel A+ + . De ingrepen in de complexen hebben een substantiële bijdrage geleverd aan de w oonlastenreductie. In 2014 hebben de Stichting Hospice Zw olle, de gemeente en de Zw olse w oningcorporaties SWZ en Openbaar Belang een samenw erkings- en huurovereenkomst getekend voor de realisatie van een hospice. De voorbereiding van de bouw van 5 plaatsen zijn in 2014 gestart. De oplevering w ordt in h et najaar van 2015 verw acht. In 2014 is onderzoek gedaan naar de toekomstrichting van de 180 w oningen in de Weezenlanden (Wiecherlinckstraat/Schuurmanstraat, bouw jaar 1958). Uit het onderzoek is naar voren gekomen, dat sloop/nieuw bouw het meest aannemelijke scenario is. De bew oners zijn daar tijdens een bew onersavond in oktober 2014 over geïnformeerd. In 2015 w ordt gew erkt aan het verkennen van scenario’ s voor de invulling van de sloop/nieuw bouw variant. In 2014 zijn 18 w oningen verkocht (begroot 15).
Directieverslag 2014
-5 -
In 2014 is de ondernemingsstrategie 2015-2018 vastgesteld met als titel “ Samen w erken aan prettig w onen” . We zien dat de koers uit de ondernemingsstrategie – op een verantw oorde w ijze w erken voor de primaire doelgroep – past binnen het uitgangspunt van het Rijk: terug naar je kerntaak. We zijn er niet bij w eg gew eest ; grote aanpassingen in strategie of organisatie zijn hierdoor niet noodzakelijk. Dit betekent, dat w e onze energie kunnen blijven richten op het bijdragen aan een kw alitatief goede en betaalbare w oningvoorraad in de stad Zw olle. Ook is gew erkt aan de actualisatie van het strategisch vastgoedbeleid. De afronding vindt in het eerste kw artaal van 2015 plaats. In 2014 is verder inhoud gegeven aan de organisatieontw ikkeling. Naast de “ reguliere” individuele opleidingen is organisatiebreed gew erkt aan het inbedden van de kernw aarden persoonlijk, betrokken, verbindend en zelfbew ust. In 2014 is een klanttevredenheidsonderzoek gehouden, w aarbij w e een score hebben gerealiseerd van 7,5 (2012: 7,6). Wij zijn tevreden over de uitkomst van het onderzoek. Deze bevestigt dat Openbaar Belang op het gebied van onze dienstverlening, w oning en w oonomgeving naar goede tevredenheid levert. Openbaar Belang heeft in 201 4 w eer getoond dat ze door de strategische keuzes en anticiperend op de toekomst een financieel gezonde onderneming is. Oordeel Centraal Fonds Volkshuisvesting (CFV) Op grond van het Besluit beheer sociale huursector (Bbsh) beoordeelt het CFV jaarlijks de financiële continuïteit van de w oningcorporaties en brengt daarover advies uit aan de minister voor Wonen en Rijksdienst. De beoordeling richt zich op een zestal toezichtterreinen die van invloed kunnen zijn op de financiële continuïteit van de corporatie. Die terreinen zijn: kw aliteit financiële verantw oording, behoud maatschappelijk gebonden vermogen, financieel risicobeheer, liquiditeit, solvabiliteit en draagkracht vermogen. Het CFV heeft in haar Toezichtsbrief 201 4 één opmerking gemaakt. Het CFV heeft Openbaar Belang op de hoogte gebracht van het feit dat het CFV de door Openbaar Belang geformuleerde maatregelen voor het elimineren van toezichtbelemmerende bepalingen in derivatencontracten als toereikend heeft beoordeeld. Klachtenadviescommissie In 2014 zijn er vier klachten bij de klachtenadviescommissie binnengekomen. Drie klachten heeft de klachtenadviescommissie overgelaten aan de w erkorganisatie. Eén klacht is tijdens een zitting behandeld. De klachtenadviescommissie heeft de klacht ongegrond verklaard. Toekomstvisie Hoew el w e onze investeringsambities door de verhuurdersheffing hebben moeten temperen, blijven w ij de komende jaren investeren in Zw olle. Openbaar Belang w il daarbij als sociale en lokale volkshuisvester en als zelfstandige organisatie in het maatschappelijk middenveld van Zw olle blijven staan. Ook in Zw olle liggen de ambities hoog. Dat is ook nodig, w ant Zw olle kent een voortdurende bevolkingsgroei die hoger ligt dan het landelijk gemiddelde. Daarbij zien w e de zoekduur naar sociale huurw oningen al jarenlang toenemen. In het collegeakkoord 2014 - 2018 is daarom ook de ambitie opgenomen om het tekort van 400 w oningen in de sociale huursector aan te pakken. Hierover zijn afspraken gemaakt met de Zw olse w oningcorporaties. De afgelopen zien w e dat, ondanks de marktomstandigheden, de productie van nieuw e w oningen is toegenomen. Werden er in de jaren 2012 en 2013 respectievelijk 423 en 503 nieuw bouw w oningen opgeleverd, in het jaar 2014 betrof dat 619 w oningen. De gemeente verw acht in de periode 2014 2017 een jaarlijkse productie van circa 400 w oningen. De jaren daarna w ordt een jaarlijkse productie van 500 w oningen verw acht.
Directieverslag 2014
-6 -
Naast de ambitie om het huidige bouw programma van de Zw olse corporaties te verhogen , komen w e met de gemeente Zw olle voor 2015 tot de volgende prioriteiten: . betaalbaarheid sociale huursector en w oonlastenproblematiek; . scheiden van w onen en zorg; . inzetten op tijdelijke w oonruimte voor urgente w oningzoekers/spoedzoekers; . inzetten op opvang van de stijgende aantallen (verdubbeling) van de statushouders; . herziening prestatieafspraken 2016-2019 en implementatie herzieningsw et; . blijven investeren in duurzaamheidsopgave en . versterken van participatie van huurders en bew oners. Wij zijn, tezamen met de collega corporaties en de gemeente, voort durend in gesprek om inhoud te geven aan de gezamenlijke Zw olse volkshuisvestingsambitie. We hebben ons in het verslagjaar opnieuw sterk gemaakt als een maatschappelijke onderneming met oog voor de klant in al haar facetten. Ik w il een ieder bedanken die binnen en buiten onze organisatie heeft bijgedragen aan het w aarmaken van onze ambities en de bereikte resultaten in 2014. Zw olle, 6 mei 2015 G.W. Brouw er ba, directeurbestuurder
Directieverslag 2014
-7 -
Volkshuisvestingverslag 2014 1.
Huisvesten van de doelgroep
1.1
Visie (op de huisvestingstaak) van Openbaar Belang
Openbaar Belang ziet dat veel mensen die goed w illen w onen, steun nodig hebben om dat te bereiken. Het is onze primaire taak om deze mensen, die door w elke oorzaak ook die ondersteuning nodig hebben, goed te huisvesten. Maatschappelijke ontw ikkelingen leiden er bovendien toe, dat corporaties steeds meer aangesproken w orden op die sociale taak. Naast het bieden van goede w oningen aan onze huurders, voelt Openbaar Belang zich er (mede)verantw oordelijk voor dat zij in een goede omgeving w onen. Hun w oonomgeving moet ' schoon, heel en veilig' zijn. Daarbij nemen w e de mede verantw oordelijkheid op het gebied van het realiseren van voldoende zorg- en w elzijnsdiensten en het bevorderen van w erkgelegenheid en onderw ijs (faciliterende rol). Daardoor zijn w e niet alleen belangrijk op het gebied van w onen, maar ook een voorname (mede)speler in het bevorderen van het algehele w elzijn van onze huurders en andere bew oners van de w ijk. Openbaar Belang is van mening dat de focus van een w oningcorporatie moet liggen op sociale volkshuisvesting en dat corporaties de grenzen van hun activiteiten goed moeten bepalen. Door samen te w erken met andere partijen w illen w ij mensen meer bieden dan w onen alleen. Vaak is ook een investering in sociaal en economisch opzicht nodig om mensen minder afhankelijk te laten zijn. 1.2
Belanghouders en samenwerking
Openbaar Belang w il duurzaam samenw erken met iedere partij die een bijdrage kan leveren aan onze doelstelling. Allereerst zijn dat de bew oners van onze w ijken en buurten zelf, voor een deel w orden zij vertegenw oordigd door de huurdersorganisatie, de Centrale Huurdersraad. Daarnaast w erken w e samen met de gemeente Zw olle, met onze collega corporaties en met andere belanghouders. Diverse keren per jaar vindt overleg plaats op verschillende niveaus. De bijdrage van onze belanghouders is essentieel om onze ambities in buurten en w ijken te kunnen w aarmaken. We zoeken daarom actief naar samenw erking. De rol van de gemeente en de huurdersinvloed w ordt daarbij steeds belangrijker. Dat gaan w e in 2015 verder verkennen, ingegeven door hetgeen in de Woningw et daarover is vastgelegd. Dat doen w e door intensief met alle belanghouders in gesprek te gaan. We w illen w eten w aar hun w ensen liggen en kijken op w elke manier w e elkaar kunnen versterken. Alleen gezamenlijk kunnen w e de gew enste resultaten behalen. 1.3
Huurverhoging
Per 1 juli 2014 is de huur, conform het beleid van de rijksoverheid inkomensafhankelijk verhoogd. Huurders met een gezamenlijk inkomen tot € 34.085, - hebben een huurverhoging van 4% ontvangen. De inkomensgroep vanaf € 34.085,- tot € 43.602,- heeft een huurverhoging gekregen van 4,5% . Voor bew oners met een inkomen hoger dan € 43.602,- bedroeg de huurverhoging 6,5% . Wij passen huurharmonisatie-ineens toe bij mutatie. In 2014 is het streefpercentage gehandhaafd op gemiddeld 80% van de maximaal redelijke huur. Per complex varieert dit percentage op grond van markttechnische overw egingen. Ultimo 201 4 bedraagt het percentage van de maximaal redelijke huur 69,6% (2013: 67,6% ).
Volkshuisvestingsverslag 2014
-8 -
1.4
Samenstelling van de woningvoorraad
Op 31 december 2014 w as de w oningvoorraad als volgt samengesteld:
woningtype
eengezins flat zonder lift flat met lift hat eenheid onzelfstandig
goedkoop totaal < aantal € 374,44
h u u r p r ij s k l a s s e betaalbaar € 374,44 € 455,18 € 535,91 tot tot tot € 455,18 € 535,91 € 574,35
duur € 574,35 tot € 699,48
boven hts ≥ € 699,48
1.211 348 573 241 241
20 127 4 185 241
48 104 290 55
363 100 203 1
243 7 38
479 10 38
58
totaal aandeel
2.614 100%
577 22%
497 19%
667 26%
288 11%
527 20%
58 2%
aantal DAEB aantal niet-DAEB totaal
2.578 36 2.614
576 1 577
497
667
288
497
667
288
519 8 527
31 27 58
totaal aantal 1.211 348 573 241 241
gem. huurprijs 570 412 468 325 220
totaal aantal 2.050 241 303 20
gem. huurprijs 503 220 451 645
woningtype eengezins flat zonder lift flat met lift hat eenheid onzelfstandig totaal gemiddeld
€ € € € €
aandeel 46% 13% 22% 9% 9%
doelgroep algemeen studenten ouderen bijzonder totaal
2.614 €
472
100%
gemiddeld
€ € € €
aandeel 78% 9% 12% 1%
2.614 €
472
100%
De aansluiting met de kengetallen (pagina 54), die gebaseerd zijn op de oorspronkelijke financiering en subsidiëring, w ordt gevonden door een herindeling van de onzelfstandige eenheden (1 38 kamers w orden 69 w oningen).
Naast bovengenoemde aantallen w oningen zijn er 125 garages, 5 bedrijfspanden, 12 w oonw agens met standplaats en 19 afzonderlijk verhuurde standplaatsen in exploitatie. In 2014 zijn er 18 w oningen verkocht. Een nadere toelichting is te vinden bij onderdeel 2. 5 Verkoop. In hoofdstuk 1.4.1 ‘ Prognose van de voorraad over 10 jaar’ op de volgende pagina w ordt de prognose van de samenstelling van de voorraad per ultimo 2024 w eergegeven.
Volkshuisvestingsverslag 2014
-9 -
1.4.1 Prognose van de voorraad over 10 jaar Als alle prognoses (op basis van het vigerende1 Strategisch Vastgoed Beleid) over sloop, nieuw bouw en verkoop van w oningen uitkomen, zal het aantal zelfstandige verhuureenheden met circa 30 eenheden stijgen. Het aantal onzelfstandige eenheden daalt door het samenvoegen van 2 kamers naar één w oning met circa 150 eenheden. De verdeling van de voorraad ultimo 2024 ziet er dan als volgt uit (ter vergelijking w ordt eveneens 2014 getoond): 31-12-2014
31-12-2024
eengezins woning
26%
32% 46%
49%
appartement zonder lift
25%
21%
appartement met lift
In onderstaande tabel w ordt de verdeling naar type w oningen en w ijkperspectief ultimo 2014 versus ultimo 2024 gegeven. 1.500
1.000 flat zonder lift flat met lift
500
eengezins
0
2014 matig
2024
2014 gemiddeld
2024
2014 goed
2024
De indeling van het w ijkperspectief naar “ matig” , “ gemiddeld” en “ goed” is gebaseerd op de gerealiseerde en de verw achte w aardeontw ikkeling (WOZ-w aarde) van de w oningen in de betreffende w ijk. De ontw ikkeling van de betaalbaarheid van de huren is als volgt: 2014
2024
2% 14%
5% 11%
Goedkoop
26%
Betaalbaar 44% 40% 58%
1
Bereikbaar Boven huurtoeslaggrens
Het Strategisch Vastgoed Beleid is in 2014 herzien.
Volkshuisvestingsverslag 2014
- 10 -
1.5 1.5.1
Mutaties - Het verhuren van woningen Het toew ijzingsbeleid
De bew eging op de w oningmarkt is nog steeds beperkt. De sturing richt zich in 2014 ook op het passend huisvesten van de doelgroep (relatie huur – inkomen volgens Europese regelgeving, bevordering van de doorstroming, type huishouden en type w oning), de bijdrage aan het creëren van een pluriforme w ijkopbouw en het huisvesten van bepaalde groepen bijzondere huishoudens. Sinds eind mei 2011 is er een nieuw w oonruimteverdeelsysteem. Sindsdien is de w oningmarkt van Zw olle en Kampen/IJsselmuiden één markt gew orden. De w oningen w orden aangeboden in de spoed- (op basis van loting), w ens- (op basis van inschrijfduur), vrije sector-(w oningen met een huur hoger dan de liberalisatiegrens ten behoeve van w oningzoekenden met een inkomen hoger dan € 34.678,-) of de bemiddelings-module (maatw erk buiten de w ebsite om voor cliënten van instellingen w aar de Zw olse corporaties afspraken mee hebben gemaakt (quot ums). Sinds de start van de huidige Woningzoeker hebben de corporaties de spelregels op een aantal punten aangepast, om enkele problemen op de w oningmarkt op te lossen. De belangrijkste ingrepen zijn: De spoedmodule (verloting) is alleen nog toegankelijk voor inw oners van Zw olle en Kampen, en niet meer voor studenten. Doel is de slaagkans te laten stijgen en de spoedmodule daarmee een beter alternatief te laten zijn voor de vroegere urgentieregeling. De gevolgen van deze ingrepen zi jn positief. Inmiddels is de slaagkans in 2014 flink gestegen naar zo’ n 80% . Oorspronkelijke doelstelling w as 66% . De hardheidsclausule is verruimd; ook gezinnen met minderjarige kinderen, die buiten eigen schuld dakloos dreigen te w orden, komen ervoor in aanmerking, mits ze aan een aantal voorw aarden voldoen. De quot ums voor de uitstroom uit regionale w oonvoorzieningen voor bijzondere doelgroepen zijn naar beneden toe bijgesteld. Er w ordt een groter beroep gedaan op deze instellingen om de uitstroom naar de regio te bevorderen. Met de genoemde ingrepen blijft het eigenlijke probleem natuurlijk bestaan: w e hebben te w einig sociale huurw oningen. Dit probleem w ordt steeds pregnanter in een tijd w aarin de druk op de w oningmarkt verder toeneemt door een toenemende vraag (ten gevolge van demografische en economische ontw ikkelingen) en een afnemend aanbod (lagere mutatiegraad en verkoop). Prognoses laten zien dat het tekort in elk geval in de komende 5 jaar toeneemt. Daarom gaan de Zw olse corporaties samen met de gemeente onderzoeken of w e tijdelijk w oningen aan de markt kunnen toevoegen door gebruik te maken van de (aanstaande) leegstand in verzorgingshuizen. In de verzorgingshuizen w ordt leegstand verw acht door de ontw ikkelingen in het kader van het scheiden van w onen en zorg. De vraag is of w e deze w oningen aan de tijdelijke huurmarkt toe kunnen voegen en hoe w e dat het beste organiseren. Ontwikkeling afwegingskader woonruimteverdeling Naarmate ons goed schaarser w ordt, dienen w ij onze keuzes, met betrekking tot de verdeling ervan over de verschillende doelgroepen, steeds scherper en zorgvuldiger te maken. Wat w eegt zw aarder, de positie van bijzondere doelgroepen of die van regulier w oningzoekenden? Moeten w e een vrijkomende w oning publiceren in de w ens- of in de spoedmodule, of w ijzen w e deze toe aan een bijzondere doelgroep (w oonvoorziening) resp. stellen w e de w oning beschikbaar voor de uitstroom uit een voorziening voor een bijzondere doelgroep (op grond van de quotumafspraken)? Conclusie w as dat w e al op de goede w eg zaten. De verhoudingen tussen het verdelen van de w oningen in de w ensmodule, spoedmodule en het huisvesten van bijzondere doelgroepen en statushouders zijn in 2014 goed verlopen. De w erking van de spoedmodule is verbeterd en voldoet aan het vooraf gestelde uitgangspunt, de w achttijden voor het huisvesten van de bijzondere doelgroepen zijn niet opgelopen en ook het aantal te huisvesten statushouders is allemaal tijdig gehuisvest. De w achttijd van de w ensmodule is w el w at opgelopen naar 4,6% (2013: 4% ). Een zorg voor 2015 is w el dat de hoeveelheid te huisvesten statushouders ongeveer verdubbelt. Dit zal gevolgen hebben voor de w achttijden in de w ensmodule of bemiddelingsmodule (bijzondere doelgroepen). Volkshuisvestingsverslag 2014
- 11 -
1.5.2
De cijfers - mutatiegraad, aantal reacties per verhuring en gemiddelde inschrijfduur in dagen per w oningtype (betreft heel Zw olle) gemiddeld aantal gemiddeld aantal gemideld aantal gemiddeld aantal aanbiedingen reacties reacties in Vrije reacties in per verhuring in Spoedmodule Sector-module wensmodule
woningtype naam
Appartement met lift
2,01
54
33
1.156
Appartement zonder lift
2,08
82
59
1.479
Benedenwoning
1,42
43
33
1.106
Bovenwoning
1,66
47
57
1.310
Eengezinswoning
2,51
94
11
61
1.583
Kangoeroewoning
3
67
9
Maisonnette
4
gemiddelde reële wachttijd wensmodule in dagen
1
Woonwagen incl. standplaats
3,6
Gemiddeld
2,16
20
743
51
1.414
De mutatiegraad over 2014 bedraagt 11,6% (9,1% in 2013, 9,9% in 2012, 10,7% in 2011 en 13,1% in 2010). 1.5.3
De passendheid van de toew ijzingen naar huurprijsklasse en naar inkomen
Het aantal toew ijzingen w ordt per huurprijsklasse gespecificeerd naar alleenstaanden, tw eepersoonshuishoudens en drie of meerpersoonshuishoudens. Daarbinnen w ordt onderscheid gemaakt naar inkomenscategorie en toetsingsgrenzen van de huurtoeslag. In de tabellen zijn de gerealiseerde toew ijzingen over 2014 uitgesplitst. Overzicht toewijzingen verdeeld naar huishouden, inkomensgrootte en huurprijs 2014 1. Aantallen eenpersoonshuishoudens aan wie bij mutatie is verhuurd categorie huishouden eenpersoons (art. 2,a,HSW) eenpersoons (art. 2,a,HSW) eenpersoonsouderen (art. 2,c, HSW) eenpersoonsouderen (art. 2,c, HSW)
inkomen ≤ inkomensgrens € 21.600,eenpersoons > inkomensgrens € 21.600,eenpersoons ≤ inkomensgrens € 21.600,eenpersoonsouderen > inkomensgrens € 21.600,eenpersoonsouderen
huur ≤ € 389,05
huur tussen € 389,05 en € 556,82
huur > € 556,82
114
40
26
2
19
13
1
1 2
2. Aantallen tweepersoonshuishoudens aan wie bij mutatie is verhuurd categorie huishouden meerpersoons (art. 2,b,HSW) meerpersoons (art. 2,b,HSW) meerpersoonsouderen (art. 2,d HSW) meerpersoonsouderen (art. 2,d, HSW)
inkomen ≤ inkomensgrens tw eepersoons > inkomensgrens tw eepersoons ≤ inkomensgrens tw eepersoons > inkomensgrens tw eepersoons
Volkshuisvestingsverslag 2014
€ 29.325,€ 29.325,-
totaal aantal: 218
totaal aantal: 43
huur ≤ € 389,05
huur tussen € 389,05 en € 556,82
huur > € 556,82
7
9
17
1
1
8
€ 29.400,€ 29.400,-
- 12 -
3. Aantallen drie- en meerpersoonshh. aan wie bij is mutatie verhuurd categorie huishouden meerpersoons (art. 2,b,HSW) meerpersoons (art. 2,b,HSW) meerpersoonsouderen (art. 2,d HSW) meerpersoonsouderen (art. 2,d, HSW)
totalen laag inkomen hoog inkomen
inkomen
huur ≤ € 389,05
≤ inkomensgrens € 29.325,meerpersoons > inkomensgrens € 29.325,meerpersoons ≤ inkomensgrens € 29.400,meerpersoonsouderen > inkomensgrens € 29.400,meerpersoonsouderen
291 236 55
totaal aantal: 30 huur tussen € 389,05 en € 596,75
huur > € 596,75
5
16 9
124 121 3
75 55 20
92 60 32
De Europese regelgeving betekent dat ten minste 90% van de w oningen met een huurprijs lager dan de huurtoeslaggrens (2014: € 699,48) toegew ezen moeten w orden aan w oningzoekenden met een verzamelinkomen lager dan € 34.678,-. Maximaal 10% van de w oningen met een huur lager dan € 699,48 mag toegew ezen w orden aan w oningzoekenden met een inkomen hoger dan € 34.678,- als verzamelinkomen. Voor 2014 is dit 2,1% (2011: 4,3% , 2012: 2,1% , 2013: 2,1% ). De rest, 97,9% , is toegew ezen aan w oningzoekenden met een inkomen lager dan € 34.229,-.
Volkshuisvestingsverslag 2014
- 13 -
2.
Ontwikkelingen in de huurvoorraad
In het verslagjaar van 201 4 zijn 12 nieuw bouw w oningen aan de Zuiderkerkstraat opgeleverd. Er is hard gew erkt aan de voorbereiding van de realisatie van een hospice (5 verhuureenheden) aan de Wipst ikkerallee. 2.1
Nieuwbouw Stadshagen
2.1.1 Stadshagen (137 w oningen) Een belangrijke vraag die in het kader van de w oningbouw programmering beantw oord moet w orden, is hoe groot de behoefte aan nieuw e w oningen in Zw olle is. Of anders gezegd: w at is de Zw olse opnamecapaciteit voor de komende 10 jaar. Mede gebaseerd op de adviezen van het Concilium is de w oningbouw programmering aangepast aan de nieuw e marktomstandigheden. Uitgangspunt is dat in de periode 201 3 tot en met 2023 de w oningbouw productie plaat svindt in het prioritaire gebied van Stadshagen, te w eten de deelgebieden Scholtensteeg, Werkeren, Frankhuis en de zuidelijke delen van Breecamp-Oost en Breezicht (2e fase). In dit prioritaire gebied w orden 2.025 w oningen gerealiseerd, in de periode 2013 – 2018 zijn dat 180 w oningen per jaar en in de periode 20 19 – 2023 circa 225 w oningen per jaar. De w oningcorporaties krijgen productierechten voor 730 w oningen. De contingenten w orden onderling nog verdeeld (vertrekpunt is 40/40/20). 2.2
Sloop/(ver)nieuwbouw Zuiderkerkstraat “Van Vilsterenshuis”
De 32 onzelfstandige w ooneenheden (complex 018) aan de Zuiderkerkstraat 27 zijn gesloopt. Vervolgens zijn er 12 huurw oningen onder de huurtoeslaggrens gerealiseerd: zes eengezinsw oningen en zes appartementen. De bouw is in januari 2014 gestart en in september 2014 opgeleverd. Het project is binnen het budget gerealiseerd. Dit complex levert een kw alitatief goed aanbod op een zeer gew ilde locatie in Zw olle. Het gevarieerde aanbod in w oontypologieën, namelijk grondgeboden w oningen en appartementen met een zorgtoegankelijke indeling, verhogen de w oonkw aliteit. De verhuurbaarheid blijft hierdoor voor de lange termijn gegarandeerd voor de doelgroep met een inkomen rond modaal. De w oningen zijn geschikt voor tw eepersoonshuishoudens en kleine gezinnen. De energiereducerende maatregelen zijn naast het verlagen van de w oonlasten ook comfortverhogend. De w oningen hebben een A + + + label. Hiermee w ordt een bijdrage geleverd aan het reduceren van CO2 emissie. 2.3
Wipstrik/nieuwbouw hospice
SWZ, de stichting Hospice Zw olle, gemeente Zw olle en Openbaar Belang zijn bij deze ontw ikkeling betrokken. De gemeente, omdat zij grondpositie heeft en haar opdracht is dit maatschappelijke initiatief te faciliteren. Ze verleende haar volledige medew erking voor de ruimtelijke procedures en omgevings vergunningaanvraag. Openbaar Belang en SWZ handelen vanuit hun intentie mee aan het realiseren van de hospice. Hospice Zw olle is de initiatiefnemer. Op verzoek van de gemeente is de positie van het gebouw gew ijzigd op de locatie. Op 19 augustus 2014 hebben de contractpartners (Stichting Hospice Zw olle, Openbaar Belang en SWZ) de contracten ondertekend. De voorbereiding voor de vraagspecificatie is medio juli 2014 afgerond. Tw ee van de drie aannemers (Nijhuis en Dura Vermeer) presenteerden op 10 september hun plannen. Salverda heeft zich voortijdig teruggetrokken. Het plan is gegund aan Nijhuis. De voorbereiding verloopt volgens planning. Prognose start bouw april 2015 en oplevering oktober 2015.
Volkshuisvestingsverslag 2014
- 14 -
2.4
Isala-terrein
Openbaar Belang gaat op het voormalige Isalaterrein aan de rand van de historische binnenstad 35 grondgebonden sociale huurw oningen realiseren. Met ontw ikkelaar Novaform is hiervoor een overeenkomst gesloten op turn-key basis. Novaform is in 2014 voornamelijk actief gew eest met het opstellen van het bestemmingsplan. Het ontw erp bestemmingsplan lag tot en met 16 juli 2014 ter inzage. Daarmee ligt planvorming op planning om begin 2015 het bestemmingsplan te laten vaststellen door de gemeenteraad. Het is de bedoeling dat de w oningen in 2016/2017 w orden gerealiseerd. Verder is een voorstel voor de w oningverdeling aan Syntrus Achmea – SWZ en Openbaar Belang opgesteld en is daarnaast de eerste fase gedefinieerd. De totale kosten ramen w ij op € 6,8 miljoen (incl. btw ). De w oningen w orden als DAEB-w oningen verhuurd, w aardoor er een afboeking is gedaan van € 2,6 miljoen (de zgn.onrendabele top). 2.5
Verkoop
In 2014 zijn 18 w oningen verkocht . De type-verdeling w as als volgt: huurprijsklasse goedkoop
type woningen eengezinswoning flat zonder lift flat met lift hat eenheid onzelfstandig totaal woningen overige totaal
betaalbaar <= hts> htsgrens 1*) grens 1*)
duur < hts > hts
Eindtotaal
verkoop zittende bruto huurders opbrengst x € 1.000,-
1
2
7
7
1
17
2
1
2.685
115
2
2
7
7
18
2
2.800
2
2
7
7
18
2
2.800
*) bereikbaarheidsgrens ( € 535,91 cq € 574,35)
Van de 18 verkochte w oningen (in 20 13: 22 w oningen) zijn er 2 w oningen (2013: 5) verkocht aan de zittende huurder, de overige 16 zijn bij mutatie op de vrije markt verkocht. Sinds 1997 zijn er 1.020 w oningen ter verkoop aangeboden; ultimo 2013 zijn daarvan 369 w oningen verkocht , derhalve zijn er nog 651 w oningen aangew ezen voor verkoop. De prognose van het aantal w oningen dat jaarlijks w ordt verkocht, is gelijk aan de mutatiegraad (ca. 8% ) van de ter verkoop aangeboden w oningen. Tot 1 januari 2013 w erd aan zittende bew oners een korting van 10% op de taxatiew aarde van de w oning gegeven; deze regeling is beëindigd en er w ordt nu geen korting meer gegeven. Ook bij verkoop op de vrije markt w ordt geen korting gegeven. 2.6
Schuurmanstraat/Wiecherlinckstraat (cpl. 008)
Aan de Wiecherlinckstraat/Schuurmanstraat staan zes appartementengebouw en (180 w oningen) die in de jaren vijftig zijn gebouw d en in de jaren tachtig zijn gerenoveerd. De w oningen bereiken het einde van de levensduur in 2018. Deze prachtige locatie verdient een zorgvuldige invulling. In de afgelopen jaren zijn verschillende onderzoeken gew eest over herontw ikkeling en de factoren w aarmee rekening gehouden dient te w orden. Het meest aannemelijke scenario voor de gebouw en is sloop/nieuw bouw . Dit is gebaseerd op het onderzoek van Finance Ideas. De bew oners zijn in een vroeg stadium betrokken bij deze ontw ikkelingen. Op 29 oktober 2014 is er een bew onersavond gehouden en daar is het meest aannemelijke scenario toegelicht met de bijhorende afw egingen. Voor de komende jaren is een beheerplan opgesteld. Hierbij is een zorgvuldige afw eging gemaakt tussen bedrijfszekerheid en kosten.
Volkshuisvestingsverslag 2014
- 15 -
2.7
Korenbloemstraat e.o. (cpl. 006)
Aan de Korenbloemstraat, Campanulastraat, Fresiastraat en Violierenstraat in de Pierik, Zw olle, verhuurt Openbaar Belang 46 eengezinsw oningen (complex 006). Openbaar Belang w as in 2012 voornemens deze w oningen te verduurzamen en het asbest uit de w oningen te verw ijderen. Er is een UAV-GC–Design, Built and Maintenance vraagspecificatie opgesteld, w aarbij vijf partijen zijn uitgenodigd. In februari 2013 heeft aannemer Mateboer Bouw de opdracht voor de w erkzaamheden gekregen. Er is een aantal w oningen gebruikt om als proefw oning te dienen. Hiermee kregen w e inzicht in de uitvoeringsmogelijkheden en de gew enste kw aliteit. De uitvoering is begin september gestart en afgerond in februari 2014. Deze duurzame revitalisatie w as geen sinecure voor de uitvoering en de bew oners hebben een positieve bijdrage geleverd om dit mogelijk te maken. De w oningen hebben nu het energielabel A+ + . Naast de isolatiemaatregelen, w aarbij ook het asbest (in zow el het dak als in de w oning) vakkundig w erd verw ijderd, kregen de bew oners de keus voor een aantal opties. Het project levert een bijdrage aan de vier ondernemingsdoelstellingen. - Op w oningniveau scoort deze ingreep een 8 ,13 en levert daarmee een goede bijdrage aan de klanttevredenheid. - In de gehanteerde driehoek “ beschikbaar – betaalbaar – kw aliteit ” w ordt met name een bijdrage geleverd op betaalbaarheid en kw aliteit. Er is een labelsprong gerealiseerd van F naar A+ + en dit zorgt voor lagere w oonlasten. - Lagere w oonlasten door energiereductie en het initiëren van energiecoaches leveren een bijdrage aan de vermindering van de ecologische footprint en w e motiveren anderen dat ook te doen. - Maatschappelijk vermogen w ordt zo efficiënt en effectief mogelijk ingezet door onze w ijze van aanbesteden. Met een relatief laag budget w ordt een hoge kw aliteit (technische levensduurverlenging van minimaal 35 jaar) gerealiseerd met een gunstige exploitatie (op basis van 25 jaar). Deze w oningen beschouw en w e als sociaal bezit voor de toekomst. 2.8
Grondverwerving Berkum-Veldhoek (250 woningen)
In 2012 is het gezamenlijk overleg van de 3 Zw olse corporaties met Hegeman Bouw gestart over de afw aardering van de grond in Berkum-Veldhoek. Inzet is dat Hegeman zijn bijdrage in het verlies neemt. Verw acht w ordt dat dit in 2015 zijn beslag krijgt . In 2014 zijn ook de eerste gesprekken gevoerd met een potentiële koper van de grond. 2.9
Leegstand
Langdurige leegstand, 3 maanden of langer, is de afgelopen jaren vrijw el niet voorgekomen. De kortdurende frictieleegstand als gevolg van verhuizingen is in 2014 uitgekomen op circa 0,3% (2013: 0,7% en 2012 0,3% ) van de jaarhuur. De hoge kosten w egens leegstand in 2013 w erden veroorzaakt door de tijdelijke leegstand van een 2 -tal groepen w oningen gehuurd door zorginstellingen. Deze huur is door deze instellingen opgezegd. De kosten van leegstand zijn verhaald op de instellingen. 2.10 Woonwagens en standplaatsen Eind 2014 w aren er 31 standplaatsen en 12 w oonw agens voor de verhuur beschikbaar met een gemiddelde huur van € 208,- resp. € 446,-. De huren zijn op 1 juli 2014 met 4% verhoogd. Het volledige beheer van de w oonw agens en standplaatsen w ordt uitgevoerd door een op dit terrein gespecialiseerde organisatie. In 2010 is besloten de 6 standplaatsen aan de Van Pallandtmarke op te heffen. Voor de laatste plaats die nog aanw ezig w as op de Van Pallandtmarke is in 2014 een passende nieuw e locatie gevonden. Nu kan de gehele locatie een andere bestemming krijgen. In overleg met de omw onenden en de gemeente w ordt gew erkt aan de ontw ikkeling van nieuw bouw van grondgebonden en/of gestapelde w oningen. Volkshuisvestingsverslag 2014
- 16 -
3.
Wonen en zorg
Openbaar Belang stelt de belangen van de bew oners cent raal in de w ijken en buurten w aar zij bezit heeft. Ze vindt dat mensen moeten kunnen blijven w onen in hun buurt, als ze dat graag w illen. Ook als ze ouder, ziek of gehandicapt w orden. Dit vraagt flexibiliteit in dienstverlening en producten, bijvoorbeeld in de vorm van levensloopbestendige of meergeneratiew oningen. Ons Programma van Eisen voorziet in levensloopbestendigheid van alle nieuw e w oningen en ook een deel van de bestaande w oningen dat groot onderhoud krijgt. 3.1
Samenwerking met zorginstellingen
Scheiden wonen en zorg en bijzondere doelgroepen Het scheiden van w onen en zorg heeft directe invloed op de mate w aarin mensen nog gebruik kunnen maken van zorgvoorzieningen zoals verzorgings- en verpleeghuizen. Mensen met een indicatie ZZP (zorgzw aartepakket) 1 en 2 komen niet meer in aanmerking voor het w onen in deze w oonvoor zieningen. Voor zorgaanbieders en corporaties heeft dit gevolgen voor de bezetting van het (zorg)vastgoed en de huurcontracten die veel meer dan voorheen rechtstreeks bij de huurders komen te liggen. Samen met zorgaanbieders hebben de Zw olse corporaties en gemeente inmiddels vraag en aanbod tot 2030 zow el kw antitatief als kw alitatief in beeld gebracht. De verdere uitw erking heeft plaatsgevonden in 2014. Partijen hebben afgesproken in 2014 topprioriteit te geven aan scheiden w onen en zorg. Met 29 partners hebben w e het eindrapport in november 2014 opgeleverd. Met het gereed komen van dit eindrapport “ Zw olle, een zorgbestendige stad” hebben w e een stevige basis gelegd om de transitie scheiden w onen zorg in Zw olle op te vangen. Deze basis moet in de komende jaren verder w orden uitgew erkt. Hiervoor is voortdurende afstemming nodig met de maatschappelijke- en vraagontw ikkeling. Deze is moeilijk voorspelbaar en aan veel veranderingen onderhevig, w aardoor een continue monitoring is vereist. 1 januari 2015 is een belangrijke mijlpaal, het programma ‘ w onen, w elzijn en zorg in de w ijk’ gaat dan feitelijk pas echt beginnen. De basis is gelegd, nu moet er verder gebouw d w orden. Voor het verzorgen van een zo goed mogelijk en laagdrempelig aanbod aan klanten op het gebied van w onen en zorg, w erkt Openbaar Belang samen in het Servicepunt Zorgw oningen met vier andere w oon- en zorgpartijen. Vanuit de invalshoek klantgerichter en flexibeler omgaan met vastgoed zijn stappen ondernomen om het proces te optimaliseren. De procesoptimalisatie van het servicepunt zorgw oningen is geïmplementeerd op 1 oktober 2014. Onderdeel van de procesoptimalisatie is dat het aanbod van de zorgw oningen is geïnt egreerd in de Woningzoeker; Zw olle-Kampen is één markt, mensen kunnen zelf hun match maken. 3.2
Woningen bestemd voor ouderen (55+ )
In 2014 is ongeveer 10% van de w oningen speciaal bestemd voor ouderen (55 + ). Dit betreft met name gelijkvloerse appartementen met een lift. 3.3
Woningen met een medische aanpassing
Voor w ie om medische redenen een aanpassing in de w oning behoeft, kan daarvoor terecht bij de gemeente Zw olle. In 2014 zijn 10 w oningen (2013 : 8) van Openbaar Belang medisch aangepast. 2014 10
aantal 2013 8
2012 10
< € 450,-
58%
61%
50%
17%
5%
20%
€ 450,- tot € 2.250,-
20%
13%
40%
26%
6%
40%
€ 2.250,- tot € 6.750,-
10%
13%
10%
57%
34%
40%
> € 6.750,-
10%
13%
0%
1%
55%
0%
kosten per aanpassing
Volkshuisvestingsverslag 2014
€
totale kosten per jaar 2014 2013 2013 7.599 € 7.599 € 6.370
- 17 -
3.4
Woningen bestemd voor bijzondere doelgroepen
Openbaar Belang w il er zijn voor alle mensen met een w oonbehoefte. Binnen de mogelijkheden w ordt voorrang verleend aan mensen die daarbij, door w elke oorzaken ook, ondersteuning w ensen. Mensen w orden benaderd als individuen, met hun eigen specifieke omstandigheden en problemen. Openbaar Belang neemt w ensen, behoeftes en problemen serieus en probeert hiervoor, samen met hen, een optimale oplossing te vinden. Soms kan voor een groep met gelijke w ensen en problemen een collectieve oplossing gevonden w orden. Zo biedt Openbaar Belang samen met de tw ee andere Zw olse w oningcorporaties huisvesting op maat voor meer dan tw intig maatschappelijke instanties. Zo w ordt voorkomen dat mensen die de regie over hun leven niet hebben of dreigen kw ijt te raken, tussen w al en schip terecht komen. Met een eensgezinde samenw erking tussen de partijen w ordt een groot aantal maatschappelijke problemen voorkomen, zoals dakloosheid, verloedering, zelfverw aarlozing en overlast. Vo orbeelden hiervan zijn de Kadera (vrouw enopvang) en de Herberg (opvang voor dak - en thuislozen). Hierover zijn prestatieafspraken gemaakt met de gemeente Zw olle. Voor mensen die w el zelfstandig kunnen w onen, maar daarbij w el enige begeleiding nodig hebben, stellen de Zw olse corporaties jaarlijks een aantal w oningen beschikbaar. In 2014 zijn via de zogenoemde quotumafspraken 88 w oningen (Openbaar Belang: 21) beschikbaar gesteld aan cliënten van Stichting Limor, Dimence, Frion, Leger des Heils, RIBW, Reclassering, de Herberg, Veldzicht, Trias, Kadera, St. Bema en Tactus. Buiten dit aantal om w orden er ook nog w oningen verhuurd via gemeente Zw olle, afd. WMO (op medische indicaties), asielzoekers en via de Regiegroep ten behoeve van huishoudens die problematiek hebben op meerdere vlakken (bijvoorbeeld sociaal en financieel) en vaak ook door meerdere instanties w orden begeleid. 4.
De kwaliteit van de woningen en de woonomgeving
Het beleid Openbaar Belang heeft de volgende uitgangspunten op het gebied van de w oningen en w oonomgeving geformuleerd: • Openbaar Belang stimuleert samen prettig w onen en leven in de w ijken w aarin w ij actief zijn. Hierbij is de klant mede w oonproducent . • Wij faciliteren onze klanten met hun huisvestingsvraagstuk en andere w oning- en w oongerelateerde kw esties. • Wij leveren w oningen met een verantw oorde prijs-/kw aliteitverhouding. • De menselijke maat (persoonlijke benadering met minimale bureaucratie) is de norm . • Duurzame investeringen focussen op energiezuinigheid, w aardevastheid en betaalbaarheid van de w oningen op de lange termijn. Deze uitgangspunten w aren de basis voor een aantal beleidsvoornemens op het gebied van w oningen en w oonomgeving: 1. Openbaar Belang gaat haar w oningaanbod (verder) verduurzamen omdat dit, naast meer comfort, leidt tot lagere energielasten (t.b.v. betaalbaarheid) en reducering van ecologische footprint . 2. Openbaar Belang continueert haar (pro)actieve aanw ezigheid in de w ijk voor een leefbare omgeving , omdat w ij in staat zijn om snel en goed problemen te signaleren en w aar mogelijk te voorkomen in een regiefunctie w aardoor een schone, hele en veilige w oonomgeving ontstaat. Dit draagt bij aan het ongestoord w oongenot en zien w ij als een voorw aarde voor de goede verhuurbaarheid en verkoopbaarheid van het w oningbezit . We zijn een maatschappelijke onderneming en met ons beleid en plannen hebben w e grote invloed op het w oon- en leefklimaat van onze bew oners. Bovendien moet het beleid transparant van karakter zijn, dat w il zeggen beïnvloedbaar door maatschappij en klanten en, w at betreft de effecten ervan, meetbaar en controleerbaar.
Volkshuisvestingsverslag 2014
- 18 -
4.1
Onderhoud en woningverbetering
Openbaar Belang heeft geen eigen uitvoerend personeel in dienst. De grotere w erkzaamheden w orden aanbesteed en alle uitvoerende onderhoudsw erkzaamheden w orden uitbesteed aan derden. De w erkzaamheden die voortvloeien uit de instandhouding van de w oningen, w orden uitgevoerd onder regie van Openbaar Belang. Jaarlijks w orden met de betreffende aannemers tarief afspraken gemaakt. Openbaar Belang neemt jaarlijks per 1 november het initiatief om voor het komende kalenderjaar de uurlonen vast te stellen, op basis van CBS indexcijfers. De uitgaven voor het onderhoud in 2014 zijn als volgt te onderscheiden: soort onderhoud
2014
niet planmatig onderhoud
2013
verschil
€
€
€
reparatieverzoeken
535.000
581.000
-46.000
mutatieonderhoud
190.000
222.000
-32.000
contractonderhoud
194.000
170.000
24.000
919.000
973.000
-54.000
planmatig onderhoud
1.752.000
1.892.000
-140.000
totaal generaal
2.671.000
2.865.000
-194.000
subtotaal niet planmatig onderhoud
4.1.1
Reparatieverzoeken
Vragen/meldingen kunnen telefonisch, schriftelijk, via de mail of tijdens een bezoek aan kantoor w orden doorgegeven. Dezelfde dag w ordt contact gelegd en een uitvoerende partij ingeschakeld. Die belt binnen 24 uur voor een afspraak, bij calamiteiten eerder. Het bedrijfsbureau schat in of zaken één dag, 7 dagen of langer mogen duren en monitort dit. Vervolgens w ordt de vraag verder afgehandeld door de gecontracteerde partij en bij ons gereed gemeld. Steekproefsgew ijs controleren w ij. Bij cvonderhoud en ruitschade w orden bew oners rechtstreeks doorgeleid naar onze contractpartners en direct geholpen. Het aantal reparatieverzoeken bedroeg in 2014 gemiddeld 1,5 per w oning (begroot 1,7). Het absolute aantal reparatieverzoeken is in het verslagjaar met 8% gedaald ten opzichte van het voorgaande jaar. De gemiddelde kosten per reparatieverzoek zijn gedaald en kw amen in 2014 uit op € 131,- per reparatieverzoek tegen een gemiddelde van € 136,- in 2013. De totale kosten zijn circa € 46.000,- lager uitgekomen dan begroot. Bij reparatieverzoeken w ordt, afgaande op de omvang van het verzoek, een genormeerde afhandelingsduur van standaard 7 en in een aantal gevallen 14, of 30 w erkdagen geprognosticeerd. In 2014 w erd 70% van de reparatieverzoeken binnen 7 dagen afgew erkt en dat is gelijk met de norm. In 2013 w as dit ook 70% . Dit is exclusief meldingen van verstoppingen. Overzicht reparatieverzoeken in 201 4 gemiddelde kosten per reparatieverzoek
aantal reparatieverzoeken € 160
5.000
€ 150
4.000
vierde kwartaal 3.000
tweede kwartaal
2.000
eerste kwartaal
1.000
begroot
€ 130
werkelijk
€ 120
€ 110 € 100
0 2012
4.1.2
€ 140
derde kwartaal
2013
2014
2012
2013
2014
Mutatieonderhoud
Volkshuisvestingsverslag 2014
- 19 -
Het aantal verw erkte mutaties in 201 4 bedraagt 307. De totale kosten van het mutatieonderhoud zijn in 2014 circa € 13.000,- lager uitgekomen dan begroot. Het aantal mutaties w as circa 25% hoger dan begroot, maar de gemiddeld kosten per mutatie w aren lager: begroot € 846,- versus w erkelijk € 618,(in 2013: € 824,-). Overzicht mutatieonderhoud 201 4 gemiddelde kosten per mutatie
aantal mutaties 400
€ 1.200 € 1.100
300
200
vierde kwartaal
€ 1.000
derde kwartaal
€ 900
tweede kwartaal
werkelijk begroot
€ 800
eerste kwartaal € 700
100
€ 600 € 500
0
2012
4.1.3
2013
2014
2012
2013
2014
Planmatig onderhoud/groot onderhoud
4.1.3.1 Algemeen Om overloopposten in het planmatig onderhoud te beperken w erken w e met een 2-jarige planperiode van het planmatig onderhoud, aangevuld met een theoretische (o.b.v. levenscyclus van de afzonderlijke componenten) planning voor de jaren erop volgend. De volgende planmatig onderhoudsw erkzaamheden zijn in 201 4 voorbereid en/of uitgevoerd: 1.
72 w oningen Sumatrastraat e.o. (cpl. 001) en 21 w oningen Riouw straat (cpl. 004)
De voorbereiding van deze tw ee complexen w as intensiever dan verw acht. Dit heeft te maken met de complexiteit van de duurzaamheidsingreep voor deze w oningen en de benodigde begeleiding van de bew oners. De w erkzaamheden zijn aanbesteed en half september 2013 is gestart met een proefw oning. Van de w oningen aan de Sumatrastraat e.o. heeft 96% van de huurders ingestemd met de uitvoering van het onderhoudsplan. Met het behalen van de instemming is direct gestart met de verdere voorbereiding van het onderhoud. Het onderhoud is in maart 2014 afgerond. Van de bew oners van w oningen aan de Riouw straat heeft 60% ingestemd met de huurverhoging voor de duurzaamheidsmaatregelen. De w erkzaamheden zijn in die w oningen uitgevoerd. Het onderhoud is in juni 2014 afgerond. 2.
96 w oningen Hanekamp (complex 007)
Na de asbestinventarisatie bleek dat, technisch gezien, de planning van de aanpak geheel in een ander daglicht is komen te staan. Voor de asbestverw ijdering bleek het noodzakelijk dat een deel van de bew oners tijdelijk uitgeplaatst moet w orden. Dit verhoogt de organisatiegraad en de w ijze van communicatie en begeleiding van onze bew oners. Er is gestart in december 2013 en de w erkzaamheden zijn in het tw eede kw artaal 2014 afgerond.
Volkshuisvestingsverslag 2014
- 20 -
3.
Overige onderhoudsw erkzaamheden
Wijk/straat Indische buurt Binnengasthuisstraat
Huisnummers
Omschrijving
2 t/m 13
Buitenschilderw erk Keukenblokken vervangen
Schildersbuurt Holtenbroekerw eg
52 t/m 86
Hemelw aterafvoeren Raamdorpels tegels Gemeenschappelijk paden
Kamperpoort Hoogstraat
39 t/m 61
Hemelw aterafvoeren Intercom Gemeenschappelijke paden Raamdorpels tegels
Gruttostaat Kuifeendstraat
2 t/m 8, 16 1 t/m 11 13 t/m 59 125 t/m 151 1 t/m 11 2 t/m 12 2 t/m 12
Dakbedekking (laagbouw ) Brandmelders Postvakken en intercom (hoogbouw ) Mechanische ventilatie (laagbouw ) Buitentrap tuin hout (hoogbouw )
Drapenierlaan
37 t/m 111
Personenlift, kleine aanpassingen Mechanische ventilatie
Linnenw everstraat Knopenmakerstraat Leiendekkerstraat
44 t/m 58 - 62 t/m 72 55, 1 43 t/m 77
Dakbedekking bergingen
Mattenbies Biezenknoppen
1 t/m 19 34 t/m 54 2 t/m 28 30 en 32
Personenlift, onderhoud
Puntmos
2 t/m 46
Schilderw erk
Haakmos Kleimos Maanmos
58 t/m 94 3 t/m 39, 12 3
Schilderw erk
Fonteinkruid Puntkroos Waterbies Zeebies
63 t/m 87 2 t/m 40 2 t/m 28 1 t/m 47
Gemeenschappelijke paden
Waterviolier
1 t/m 49
Buitenschilderw erk
Stadshagen Goudplevierstraat Graspieperst raat
Volkshuisvestingsverslag 2014
- 21 -
3.
Overige onderhoudsw erkzaamheden (vervolg)
Zwolle - Zuid Jellissenkamp Wayerkamp
Div. huisnummers
Schilderw erk
Gruitmeesterslaan Mulertkamp S. van Emekamp
Div. huisnummers
Schilderw erk Gevelbekleding kunststof Ventilatieroosters
Pilotenlaan Jofferenlaan Jofferenlaan
33 t/m 95 84 t/m 104 30 t/m 82
Schilderw erk Intercom vervangen (studenten)
Pierik / Assendorp Van der Laenstraat
118, 120, 126, 128, 132, 136, 138, 140
Holtenbroek Lassuslaan
32 t/m 228
Schilderw erk onderbouw Gevelinspectie
Wanningstraat
5 t/m 201
Lift onderhoud
Monteverdilaan
2 t/m 201
Schilderw erk onderbouw
Dieze Pelmolenstraat Vlasakkers
1 t/m 109 2 t/m 8
Buitenplafond beton
4.
Cv-ketels vervangen
Calamiteiten/onvoorzien
Het gaat hier om de kosten van calamiteiten en de kosten van onderhoudsw erkzaamheden w aarvoor direct actie moet w orden ondernomen (onvoorzien) en niet uitgesteld kunnen w orden. In sommige gevallen gaat het om kosten die in het verleden niet zijn gemaakt tijdens planmatig onderhoud (bv. als bew oners niet hebben meegedaan met een renovatie) en die nu uitgevoerd moeten/kunnen w orden na een mutatie. We zijn binnen het budget (€ 186.000,-) gebleven: omschrijving
kosten x € 1.000,-
asbest cv douche-toilet galerij keuken overige totaal
60 24 15 25 8 9 141
Volkshuisvestingsverslag 2014
- 22 -
4.1.4
Contractonderhoud/service-onderhoud
Het contract onderhoud betreft het periodiek onderhouden van liften, collectieve en individuele cv installaties, hydrofoorinstallaties e.d. In deze post is een lichte overschrijding opgetreden. Dit is ontstaan door een fiscale correctie in 2014 over het jaar 2013. Bij het serviceonderhoud gaat het om het ontstoppen van riolering, het herstellen van glasschades, schoonmaken van portieken/galerijen en het onderhoud aan collectieve groenvoorzieningen op contractbasis. Dit onderhoud w ordt aan de huurders doorberekend. 4.2
Energielabeling
Openbaar Belang levert haar bijdrage aan het reduceren van de CO² uitstoot. Wij w illen de energielabels verschuiven naar een gemiddeld label B in 2020. De daarvoor benodigde investeringen w orden alleen gedaan als ze kostendekkend zijn. Daarom combineren w e ze veelal met andere w erkzaamheden. Uitgangspunt bij deze investeringen is dat de energie- en dus ook w oonlasten voor de huurders beheersbaar blijven. Hieronder zijn de effecten in de verschuivingen in energielabels in 2014 w eergegeven. Energielabel
31-12-2014
31-12-2013
A++
3,0%
3,0%
0
A+
1,7%
1,3%
12
A
6,8%
6,8%
0
B
40,8%
38,4%
58
C
18,5%
20,8%
-67
D
15,3%
14,9%
-3
E
10,2%
10,8%
-3
F
1,4%
1,7%
-2
G
2,2%
2,3%
-1
1,38
1,41
Gemiddelde energie index
4.3
Wijziging aantallen
Duurzaam bouwen
Openbaar Belang gaat haar w oningaanbod (verder) verduurzamen. Hierdoor realiseren w ij lagere w oonlasten voor onze klant. Dit draagt bij aan klant - en vastgoedw aarde en reduceert onze ecologische footprint. Hierbij hanteren w ij de volgende uitgangspunten. - Duurzaamheid = beter geïsoleerde w oningen en gebruik van materialen vanuit de cradle-to-cradle gedachte. - Het verduurzamen van de w oning leidt tot lagere energielasten en daarmee tot betaalbare w oningen. - In duurzame w oningen is het comfortabeler w onen. - Huurverhoging ten gevolge van duurzaamheidmaatregelen is nooit hoger dan de besparing op de energielasten. - Woningen w aarin duurzame materialen w orden gebruikt leidt tot w aardecreatie van ons vastgoed.
Volkshuisvestingsverslag 2014
- 23 -
Als opdrachtgever vinden w e het van belang dat de opdrachtnemer duurzaamheid eveneens belangrijk vindt. Bij het uitw erken van het ontw erp dient expliciet aandacht besteed te w orden aan het thema “ duurzaam bew onersgedrag” . Onze w oningen dienen namelijk optimaal aan te sluiten bij het daadw erkelijk gebruik om ook duurzaam in de praktijk te zijn. Toegepaste technieken en oplossingen gebruiken w e voor het doel w aarvoor ze zijn geïmplementeerd. Openbaar Belang hecht extra w aarde aan het effectief omgaan met energie omdat het marktsegment w at bedient w ordt door Openbaar Belang een smalle beurs heeft. Het is van groot belang het energieverbruik zo laag mogelijk te houden. Wat betreft de duurzame technische w aarde gaat het om het efficiënt en effectief omgaan met energie, materialen en w ater, zonder dat het ten koste gaat van de prestaties van de w oningen. Vanuit de “ cradle to cradle” -gedachte dienen w oningen t e beschikken over kw aliteiten die voldoen aan de gestelde beschikbaarheid en op een verantw oorde manier omgaan met energie, w ater en materialen tijdens de bouw , de gebruiksfase en aan het einde van de levensduur. W ij vinden dat een effectieve w oning ook aan het einde van zijn levensduur nog een toegevoegde w aarde heeft. In ons “ Programma van Eisen” voor nieuw e en bestaande w oningen w ordt uitgegaan van de ‘ Trias Energetica’ : het terugdringen van het verbruik van energie door het ontw erp van de w oning, energie vervangen door duurzame energie en tot slot zorgen dat de bew oner hier zo zuinig mogelijk mee omgaat. De vertaling van het duurzaamheidsbeleid naar de complexen is gemaakt , aangevuld met een begroting van kosten en opbrengsten. Deze omvangrijke exercitie geeft ons inzicht in de beoogde duurzaamheids-maatregelen met kennis van het complex. Op deze w ijze is er een goed inzicht in de taakstelling in de voorraad. Na de Kinsanflats, Binnengasthuisstraat en de Pierik w orden de vervolgcomplexen voorbereid en aangepakt op het punt van duurzaamheid. Met de verbeteringrepen duurzaamheid w orden zo mogelijk investeringen verbonden ten aanzien van onderhoud, energiebesparing en andere kw aliteitsaspecten, als levensloop-bestendigheid. Hiermee w orden op termijn meer w oningen op verschillende terreinen tegelijk op een hoger niveau gebracht. Bij alle plannen die in voorbereiding zijn genomen, zow el nieuw als bestaand, is duurzaamheid als één van de hoofdthema’ s meegenomen. 4.4
Zonnig huren
Om meer grip op w oonlasten te houden en de uitstoot van CO2 te reduceren, w illen w ij duurzame energie aan onze huurders aanbieden in de vorm van zonnepanelen. Om die reden zijn w ij één van de negen corporaties die deelnemen aan het project Zonnig Huren. Zonnig Huren biedt ons kennisontw ikkeling en inkoopvoordeel van zonnepanelen voor stroomopw ekking. In 2014 hebben w e geen aanbieding gedaan aan de huurders. Op basis van de huidige investeringsparameters w as er geen haalbare Business case mogelijk. We zijn andere mogelijkheden aan het onderzoeken. 5.
Leefbaarheid
5.1
Het beleid
Wijk- en buurtgericht w erken heeft een belangrijke rol in onze ondernemingsstrategie w aarin w e “ samen w erken voor mensen” tot uitvoering brengen. Openbaar Belang w il duurzame w aarde toevoegen aan de w oonsituatie van haar huurders in w ijken en buurten. Dat betekent dat w e de concrete problemen, behoeftes en w ensen van mensen in de buurten en w ijken centraal stellen in ons beleid. Openbaar Belang w il nog meer activiteiten en initiatieven ontplooien, die tot versterking van de w ijk leiden en die de emancipatie van de bew oners bevorderen. Hierbij w orden de w ijkbew o ners zelf optimaal betrokken.
Volkshuisvestingsverslag 2014
- 24 -
De leefbaarheid in de w ijken w aar Openbaar Belang bezit heeft varieert. In sommige w ijken is de leefbaarheid goed, in andere w ijken is het sterk verbeterd doordat er initiatieven zijn ontplooid. Maar ook zijn er nog w ijken w aar de leefbaarheid extra aandacht behoeft. Openbaar Belang zet goedlopende projecten en activiteiten voort en zal, w aar nodig, nieuw e leefbaarheidsprojecten starten. Openbaar Belang continueert haar (pro)actieve aanw ezigheid in de w ijk voor een leefbare w oonomgeving, omdat w ij eerder dan andere instanties in staat zijn om problemen te signaleren en w aar mogelijk te voorkomen. Dit draagt bij aan een schone, hele en veilige w oonomgeving. Hierbij hanteren w ij de volgende uitgangspunten: 1. Toename in klant - en vastgoedw aarde (een prettig leefklimaat is een belangrijke voorw aarde voor de verhuurbaarheid en verkoopbaarheid van het w oningbezit). 2. Onze aanw ezigheid draagt bij aan een veilige w oonomgeving. 3. Door vroegtijdig signaleren en preventie van problemen w ordt w oonoverlast beperkt en spannen w ij ons maximaal in voor het realiseren van ongestoord w oongenot . 4. Wij hebben makkelijker toegang tot de klant en kunnen problemen eerder signaleren . 5. Gezien de maatschappelijke ontw ikkelingen ontstaat er meer vraag naar inzet van buurtbeheerders en w oonconsulenten. 6. De signalerende functie in de w ijk blijft een taak van Openbaar Belang, omdat w ij staan voor samen prettig w onen. 7. Wij investeren in maatschappelijk vastgoed, w anneer het de leefbaarheid en verhuurbaarheid ten goede komt en het rendabel is. 8. Sociale cohesie en betrokkenheid van bew oners leidt tot besparingen in beheer. Ontwikkelingen in 2014 Eind 2014 heeft de gemeente Zw olle het tw eejaarlijkse “ buurt voor buurtonderzoek” uitgevoerd. Dit is een uitgebreid onderzoek onder de bew oners van de gemeente Zw olle. Er w ordt in het onderzoek gevraagd naar de buurt in het algemeen, de inzet voor de buurt door de bew oners, buurtvoorzieningen, buurtproblemen, veiligheid van de buurt, functioneren van de gemeente en haar partners bij de aanpak van leefbaarheid, beoordeling leefomgeving, w onen, gezondheid, sociale contacten, maatschappelijke inzet, vrije tijd, w erk en inkomen en bezittingen. De conclusies w orden in 2015 besproken in de w ijkdialogen met de bew oners en er w ordt eigen input gevraagd van de bew oners voor aanpak van de knelpunten. Hierna w ordt dit alles besproken binnen het stadsdeelteam van de betreffende w ijk. Uit deze beide overlegmomenten komen actiepunten naar voren. Voor deze actiepunten w orden uitvoeringsteams opgericht die de actie handen en voeten geven. In 2013 is dit ook gedaan, mogelijk w ordt een aantal uitvoeringsteams voortgezet omdat de actie nog niet is afgerond. Doel is ook om bij de uitvoeringsteams bew oners te betrekken zodat het ook door bew oners gedragen w ordt en niet alleen door professionals. Na vaststelling van de opgaven w orden vanaf begin 2015 samenw erkingsaf spraken gemaakt met alle ketenpartners w aarmee een belangrijke w ens van ons is voldaan om door middel van een integrale samenw erking een eff iciënte en effectieve aanpak van de leefbaarheid te komen Buurtbeheerders In alle gebieden van Zw olle w aar Openbaar Belang bezit heeft , is een buurbeheerder actief en zijn zij de onmisbare ogen en oren van de organisatie. Onze buurtbeheerders genieten inm iddels het vertrouw en van onze huurders. Met de buurtbeheerder hebben de bew oners één aanspreekpunt. Bew oners kunnen dagelijks met hun vragen bij de buurt beheerder terecht. Ook is hij actief met de leefbaarheid van de leefomgeving. De buurtbeheerders spreken bew oners aan op hun gedrag en de mogelijke gevolgen ervan. Hierdoor ontstaat er meer bew ustw ording bij de bew oners van de invloed en bijdrage die zij aan hun leefomgeving kunnen leveren. Dit is zeker voor de lange termijn een posit ieve bijdrage. Uit een enquête onder de bew oners en tijdens een klantenpanel bleek, dat de inzet en de laagdrempelige bereikbaarheid van de buurtbeheerders bijzonder gew aardeerd w ordt. De buurtbeheerder w ekt vertrouw en in de buurt.
Volkshuisvestingsverslag 2014
- 25 -
5.2
In de buurten
Indische buurt In de Indische buurt is in 2013 gestart met het onderhoudsproject van de eengezinsw oningen en boven- en benedenw oningen aan de Riouw straat, Borneostraat, Bankastraat, Sumatrastraat en Javastraat. Naast een informatieavond zijn ook alle bew oners zijn thuis bezocht door de uitvoerder en de w oonconsulent. Door de huisbezoeken heeft Openbaar Belang beter in beeld w ie haar bew oners zijn, hoe zij de buurt en w ijk ervaren en w elke bew oners op bepaalde leefgebieden een steuntje in de rug kunnen gebruiken. Het project is naar tevredenheid verlopen en is in mei 2014 op feestelijke w ijze met alle betrokken partijen en bew oners afgesloten. Om de leefbaarheid op peil te houden is er in de Indische buurt een intensieve samenw erking met partners w aaronder de gemeente, politie en Travers. Met een aantal partners zijn er 2 w ekelijks w ijkschouw en w aarin overleg plaatsvindt , zodat problemen in de w ijk in gezamenlijkheid opgepakt kunnen w orden. Stadshagen In de w ijk Stadshagen is een toename van jeugdproblemat iek, huiselijk gew eld en financiële problematiek. Openbaar Belang heeft redelijk veel bezit in deze w ijk en volgt de ontw ikkelingen nauw lettend. Een deel van de w ijk blijft al enkele jaren voor problemen zorgen. Er is nauw elijks sprake van sociale samenhang en de aanblik en de veiligheid in de straat laten ook te w ensen over. De leefbaarheid in deze buurt verdient daarom extra aandacht. Openbaar Belang participeert in het Stadsdeelteam Stadshagen w aar deze problematieken met de betrokken belanghouders w ord t besproken en w aar gew erkt w ordt aan de ontw ikkeling van leefbaarheidsplannen. Ook is momenteel de buurtbeheerder intensief aanw ezig. Het nieuw ste deel van Stadshagen, de Ravelijnstraat, is echter een schoolvoorbeeld van hoe het ook kan. Na de oplevering zijn er energiecoaches aangesteld. Zij zijn hier heel actief mee aan de slag gegaan en hebben daardoor contact met de gehele straat. Hieruit is op eigen initiatief een bew onersvereniging ontstaan. De bew onersvereniging staat volledig op zichzelf en de bew oners betalen hier een kleine bijdrage voor contributie. Een overzicht van de activiteiten zoals bijvoorbeeld een kerstbijeenkomst, paasontbijt en opruimactie, is terug te vinden op hun eigen w ebsite, w w w .ravelijnstraat.nl. Rembrandt De bew oners van de Rembrandt aan de Monteverdilaan hebben gezamenlijk, zonder tussenkomst van Openbaar Belang een activiteitencommissie opgericht. Deze commissie heeft van Openbaar Belang beschikking gekregen over de huismeesterruimte in het complex om daar samen te komen. Het gebruik van de ruimte gaat in overleg met de buurtbeheerder. Assendorp In november is gestart met een leefbaarheidsonderzoek in de Fuchia-, Gladiolen-, en Hyacinthstraat. Uit dit onderzoek ontvangen w ij meer informatie over de w oonomgeving, de w oning en de leefbaarheid. Wij kunnen makkelijker participeren in de w ijk door de contacten die w ij leggen met de bew oners en de resultaten van het onderzoek. Bij mogelijke w oningverbeteringen/renovaties hebben w ij ook d e informatie en w ensen van de bew oners. Diezerpoort Iedere 6 w eken vindt er een Gebiedsbeheerteam plaats w aar de w oonconsulent voor de w ijk aanw ezig is. Er zijn geen bijzonderheden in de w ijk. In de Pelmolenstraat verloopt alles goed en ontvangen w ij geen tot w einig klachten sinds onze leefbaarheidsactie. In de Eiken- en Iepenstraat zijn er zorgen rondom de doelgroep die de w oningen betrekt. De doelgroep zit meestal onder in de maatschappelijke ladder en dit kan leiden tot financiële problemen en overlast. De buurtbeheerder houdt deze ontw ikkeling samen met de w oonconsulent scherp in de gaten.
Volkshuisvestingsverslag 2014
- 26 -
5.3
Overlast
Openbaar Belang w il graag dat iedere bew oner met veel plezier w oont in zijn w oning en buurt en zet zich daar optimaal voor in. Overlast is niet altijd te voorkomen (Openbaar Belang ontvangt ongeveer 400 telefonische en 200 schriftelijke meldingen van overlast per jaar), maar als het aan de orde is, gaat Openbaar Belang in gesprek met bew oners en probeert gezamenlijk tot een bevredigende oplossing te komen. Soms w orden partners als politie, Buurtbemiddeling, maatschappelijk w erk en andere maatschappelijke instanties ingeschakeld. Ook neemt Openbaar Belang deel aan Gebiedsbeheerteams en regiegroepen. Het doel van de regiegroep is om alle onderdelen van het leven van de bew oner w eer op orde te krijgen. Bij de regiegroep zit één bew oner en daarbij zijn of haar hulpverlener(s). De gemeente voert hierin de regie. De regiegroepen w aar w ij aan deelnemen w orden meestal vanuit Openbaar Belang geïnitieerd, omdat de bew oner overlast veroorzaakt of ernstige huurachterstand heeft. Openbaar Belang neemt deel aan de regiegroep als w ij hier een belang bij hebben en een actieve bijdrage kunnen leveren aan de oplossing. Naast de reguliere regiegroepen is er ook deelgenomen aan de structurele regiegroep. Deze komt ongeveer één maal in de tw ee maanden samen om te onderzoeken hoe de regiegroepen verlopen. Maar ook om elkaar te informeren over de zaken die goed lopen of w ellicht niet goed lopen. Openbaar Belang neemt per jaar ongeveer 40 keer deel aan de regiegroepen. Verder is er intensief contact met het netw erk, zoals politie en hulpverlening om overlast te voorkomen. Ook w anneer overlast niet voorkomen kan w orden, en er een andere w eg bew andeld moet w orden, gaat dit vaak in overleg met politie en hulpverlening. 5.4
Sponsoring
Het sponsorbeleid is vooral maatschappelijk gericht en richt zich op de volgende items: - maatschappelijk ondernemen/verantw oordelijkheid; - lokaal gericht (w erkgebied Zw olle); - leefbaarheid; - bijzondere doelgroepen (mensen met een lichamelijke en/of geestelijke beperking, thuis- en daklozen, (ex-) psychiatrische patiënten, ex-gedetineerden, ex-verslaafden, asielzoekers); - eigen w erkterrein (huren, kopen, w onen, zorg, w elzijn, leefbaarheid); - cultuur. Openbaar Belang hanteert de volgende criteria: Sponsoraanvragen dienen steeds getoetst te w orden aan de volgende criteria: - uitsluitend die activiteiten w orden gesponsord die te maken hebben met haar eigen w erkterrein (zow el inhoudelijk als geografisch); - bij voorkeur w orden die activiteiten gesponsord die gerelateerd zijn aan de BBSH taakvelden w onen, w elzijn, zorg en leefbaarheid; in buurten en w ijken w aar Openbaar Belang bezit heeft; - bij voorkeur w orden die activiteiten gesponsord w aar (een deel van) de klanten of de samenleving als geheel mee zijn gebaat; - er w orden geen politieke activiteiten of groeperingen gesponsord; - er w orden geen sponsorverplichtingen aangegaan die een langere looptijd hebben dan drie jaar; - er w orden geen sponsorverplichtingen aangegaan met stilzw ijgende verlenging; - de sponsorverplichtingen passen binnen de kaders van de beschikbare jaarbudgetten; - er w ordt een schriftelijke sponsorovereenkomst opgesteld, w aarin onder meer de financiële bijdrage, de financiële afhandeling, de duur van de overeenkomst en de te leveren tegenprestatie zijn vastgelegd; - bij relatiemanagement: voor het bereiken van specifieke doelgroepen en ter verbetering van naamsbekendheid/imago w ordt sponsoring alleen ingezet als dit vanuit ondernemersperspectief te legitimeren is.
Volkshuisvestingsverslag 2014
- 27 -
In 2014 zijn de volgende sponsorgelden uitgegeven: doel
bedrag
bewustwordingscampagne energiebesparing jeugdsportfonds bijdrage beplanting holtenbroek bijdrage speeltuin indische buurt kerstpakkettenactie minima bijdrage toernooi gehandicapten bijdrage wijkbijeenkomst holtenbroek diversen
€ 3.328 300 300 250 250 125 125 100
totaal
4.778
6.
Het betrekken van de huurders bij het beheer en het beleid
6.1
De Centrale Huurdersraad
Met de vereniging Centrale Huurdersraad (CHR) w ordt overleg gevoerd over onderw erpen van algemeen beleid en beheer. Het bestuur van de Centrale Huurdersraad bestaat per 31 december 2014 uit: H. de Groot H.W.M. Loeters J. Hetebrij B. Bosman K.J.M. Visscher W. van der Worp J.F.H. Meppelink S.I.J. van Apeldoorn H. van Hezel A. Brunsveld A.C. Trentelman
voorzitter vicevoorzitter secretaris penningmeester lid lid lid lid lid lid lid
Op 23 september 2014 is de vernieuw de samenw erkingsovereenkomst tussen Openbaar Belang en de Centrale Huurdersraad ondertekend. De Centrale Huurdersraad heeft acht keer vergaderd w aarvan tw ee keer met het bestuur. Bij de vergadering van 7 oktober w aren de commissarissen mevrouw L. Vos en de heer G. Brakkee aanw ezig. De Centrale Huurdersraad heeft in 2014 advies uitgebracht over de prestatieafspraken tussen de gemeente Zw olle en Zw olse w oningcorporaties, de (inkomensafhankelijke) huurverhoging 2014, het gew ijzigde reglement van de klachtenadviescommissie en de nieuw e huurovereenkomst en algemene huurvoorw aarden van zelfstandige w ooneenheden. De Centrale Huurdersraad heeft met de bestuurder van Openbaar Belang gesproken over de begroting 2014 van zow el de Centrale Huurdersraad als van Openbaar Belang en over het jaarverslag 2013 van de Centrale Huurdersraad en Openbaar Belang. Daarnaast is de Centrale Huurdersraad geïnformeerd over de Ondernemingsstrategie 2015-2018, Strategisch Vastgoed Beleid, Scheiden Wonen en Zorg (WWZ038), lopende projecten en de resultaten van het klanttevredenheidsonderzoek. Op zaterdag 5 april heeft de Centrale Huurdersraad haar algemene ledenvergadering gehouden in de Bierton. Op zaterdag 30 augustus is de jaarlijkse rondleiding gew eest. In de ochtend w erd het Strategisch Vastgoed Beleid van Openbaar Belang toegelicht. Aansluitend w erd een bezoek gebracht aan de 12 nieuw bouw w oningen aan de Zuiderkerkstraat. Volkshuisvestingsverslag 2014
- 28 -
Per 1 januari 2015 hebben de heren H. de Groot (voorzitter), K. Visscher en B. Bosm an afscheid genomen van de Centrale Huurderraad. De heer H. Loeters is per 1 januari de nieuw e voorzitter van de Centrale Huurdersraad. De heer J.W. Vinke w ordt tijdens de jaarvergadering van de Centrale Huurdersraad op 9 mei 2015 voorgedragen als CHR-lid. Openbaar Belang draagt bij aan het w erk van de Centrale Huurdersraad door - kosteloos - het secretariaat te verzorgen, de incasso van de bijdrage van de huurders te regelen, de administratie te voeren en de vergaderaccommodatie ter beschikking te stellen. 6.2
De bewonerscommissies
Er is een bew onersvereniging Wanningstate die bijdraagt aan de leefbaarheid en sociale cohesie in de flat. Er is goed overleg met de energiecoaches, momenteel ook leden van de bew onersvereniging, van de Ravelijnstraat. Tenslotte is er een activiteitencommissie in de Rembrandt. Zij zijn er niet voor overleg met Openbaar Belang maar echt voor de bew oners. 6.3
De klachtenadviescommissie
De Zw olse w oningcorporaties hebben samen met Beter Wonen IJsselmuiden en Salland Wonen (Raalte) één gezamenlijke klachtenadviescommissie. De commissie bestaat uit zes leden. Per zitting zijn minimaal vier leden van de klachtenadviescommissie aanw ezig. In het verslagjaar zijn vier klachten voor de klachtenadviescommissie binnengekomen. Drie klachten zijn alsnog door de organisatie afgehandeld. Eén klacht is op 2 december in een zitting van de klachtenadviescommissie behandeld. De klachtenadviescommissie heeft de klacht ongegrond verklaard en het bestuur van Openbaar Belang heeft het advies van de klachtenadviescommissie overgenomen. Per 1 januari 2014 zijn er tw ee nieuw e leden tot de klachtenadviescommissie toegetreden. De heer W. Verw eij (namens de klachtenadviescommissie) en de heer L. Scheve (namens de huurdersorganisaties). Voor het reglement en de w erkw ijze verw ijzen w ij naar onze w ebsite. 6.4
Het bewonersblad en online communicatie
Openbaar Belang geeft het bew onersblad Buurtbelang uit. In 2014 is het bew onersblad 2 keer verschenen. Het blad is een belangrijk middel in de communicatie met de huurders. Zo w orden de huurders op de hoogte gehouden van de activiteiten die Openbaar Belang ontw ikkelt. Ook bevat het blad steeds w eer nuttige informatie over onderw erpen en thema’ s die direct met het w onen te maken hebben. Op deze manier biedt het blad voor de huurders een interessante informatiemix en draagt het bij aan de positieve beeldvorming bij de huurders over Openbaar Belang. Online communicatie vindt plaats via de w ebsite, de digitale nieuw sbrief en Tw itter.
Volkshuisvestingsverslag 2014
- 29 -
7.
Financieel beleid
7.1
Algemeen
Sturen op w aarde Vanuit de rijksoverheid w ordt naar verw achting binnenkort (hoogstw aarschijnlijk met ingang van 1 januari 2016) het w aarderen op basis van marktw aarde verplicht gesteld. Hoe dit precies zal w orden vorm gegeven en hoe dit uitw erkt voor Openbaar Belang, is momenteel nog niet bekend. Openbaar Belang w aardeert haar activa momenteel op de actuele w aarde (i.c. de bedrijfsw aarde), w aarbij het vastgoed w ordt gekw alificeerd als bedrijfsmiddel en niet als belegging (de zgn. “ beheersvariant” . Een ingew ikkelde en tijdrovende methode die de transparantie voor de verslaggeving niet ten goede komt. Daarnaast belemmert deze methode het zicht op de ontw ikkeling van de marktw aarde van het bezit. Openbaar Belang is daarom, vanw ege de transparantie, voorstander van het w aarderen op marktw aarde, mits dit op eenvoudige w ijze kan gerealiseerd w orden. Een systeem van een percentage van de WOZ-w aarde zou hierin kunnen voorzien. Vooralsnog zijn er echter geen signalen die in die richting w ijzen. Sturen op kasstromen Naast het sturen op w aarden, stuurt Openbaar Belang ook op kasstromen. De financiële sturing is gestoeld op de volgende pijlers, die nauw samenhangen met de kasstromen: verloop operationele kasstromen op basis WSW-berekening (DSCR2 ) en ontw ikkeling interest dekkingsratio (ICR3 , oplopend naar minimaal 1,8 in 2018). Naast de hiervoor genoemde indicatoren w ordt in de begroting ook de ontw ikkeling Solvabiliteit 4 en Loan To Value5 gemonitord. We hanteren een minimum van 25% , respectievelijk maximum van 75% . Sturen op rendement In 2013 zijn de eerste stappen gezet om te komen tot het sturen op rendement. Gestart is met het opstellen van een investeringsstatuut, w aarin “ het sturen op w aarde” en “ het sturen op kasstromen” samen komen met “ het sturen op rendement” . Op basis van een goede procesgang in combinatie met een adequate procuratie is er dan een goed instrument om de toekomstige investeringen te managen. Het investeringsstatuut is in het eerste kw artaal van 2014 definitief vastgesteld; eind 2014 is een geactualiseerde versie goedgekeurd. Ondernemingsstrategie 2015-2018 In oktober 2014 heeft Openbaar Belang haar nieuw e Ondernemingsstrategie 2015-2018 vastgesteld. Gezien de ambities die er liggen en de opgave vanuit het w oningbezit, gecombineerd met de heffingen die er op ons afkomen, hebben w ij vastgesteld dat w ij onze financiële positie moeten versterken. Daarnaast merken w ij dat de sectorinstituten CFV en WSW hun beleid over hun (toezichthoudende c.q. faciliterende) rol, ook aanscherpen: CFV Op de w ebsite van het CFV staat het volgende vermeld: “ Met ingang van 2013 heeft het Centraal Fonds Volkshuisvesting (CFV) het toezicht verbreed en aangescherpt. Dit is vastgelegd in de beleidsregels. CFV houdt op basis van zes toezichtvelden en 27 signaalpunten risicogericht en continue toezicht.
2
DSCR (debt service coverage ratio) = geeft aan de mate w aarin de rentelasten en de aflossingen uit de operationele
3
kasstromen betaald kunnen w orden. Uitgangspunt is een ratio van minimaal 1. ICR (interest coverage ratio) = geeft aan de mate w aarin de rentelasten uit de operationele kasstromen betaald kunnen
4
w orden. Uitgangspunt is een ratio van minimaal 1,5 in 2015 en oplopend naar 1,8 in 2018 e.v. (WSW-norm is 1,4). Solvabiliteit = geeft aan het w eerstandsvermogen uitgedrukt in een percentage van het balanstotaal. In de sector is een
5
percentage van minimaal 25% gangbaar. Loan to Value = geeft aan in hoeverre de corporatie is gefinancierd met vreemd vermogen en w ordt berekend door het totale vreemd vermogen te delen door het balanstotaal. In de sector is een percentage van maximaal 75% gangbaar.
Volkshuisvestingsverslag 2014
- 30 -
De zes t oezichtvelden zijn: 1) Kw aliteit financiële verantw oording 2) Behoud maatschappelijk gebonden vermogen 3) Kw aliteit financieel risicobeheer
4) Liquiditeit 5) Solvabiliteit 6) Draagkracht vermogen in relatie tot activiteiten
Integrale toezichtbeoordelingen CFV Het houden van integraal risicogericht toezicht betekent dat het CFV niet over elke toezichtveld een aparte beoordeling geeft. Daarmee zijn de individuele solvabiliteitsoordelen en continuïteitsoordelen vervallen. Eén keer in het jaar ontvangen de bestuurders en Raden van Toezicht van w oningcorporaties een toezichtbrief van CFV met een integrale beoordeling. Deze beoordeling duidt zow el kw alitatief als kw antitatief de risico’ s en richt zich op het plegen van interventies om risico’ s te voorkomen dan w el te verkleinen. Het karakter van de financiële beoordeling is hierdoor w ezenlijk anders dan de oordelen uit het verleden. Interventies Vanw ege de verbreding en aanscherping van toezicht w orden vaker dan voorheen interventiemaatregelen opgelegd. Deze maatregelen kunnen in zw aarte variëren van monitoringsafspraken, het maken van een verbeterplan tot het opleggen van verscherpt toezicht w aarbij bijvoorbeeld een herstelplan moet w orden opgeleverd. CFV houdt toezicht op de naleving van opgelegde interventies. Zo nodig w ordt aanvullende informatie opgevraagd, w orden andere maatregelen opgelegd en het toezichtregime opgeschaald of teruggeschaald. Zo is sprake van continue toezicht.” (einde citaat). In september 2014 is een eerste beoordeling ontvangen. Daaruit zijn geen bijzonderheden naar voren gekomen. WSW Bij de aanscherping van de risicobeoordeling van het WSW w ordt uitgegaan van de volgende uitgangspunten:
Bron: w w w :WSW.nl
De Business Risks w orden beoordeeld met behulp van 24 vragen w aarmee getracht w ordt inzicht in aard, omvang en beheersing van de bedrijfsrisco’ s te krijgen. De Financial Risks omvat een vijftal kengetallen (LTV, solvabiliteit, ICR, DSCR en dekkingsratio). Uitgangspunt bij het beleid van Openbaar Belang is dat zow el aan de Financial als aan de Business Risks w ordt voldaan. In de loop van 2015 zal duidelijk w orden in hoeverre dit het geval is. Meerjarenperspectief Om de financiële continuïteit van Openbaar Belang te w aarborgen, w ordt getoetst of de ICR, de DSCR, de solvabiliteit en de LTV zich zodanig ontw ikkelen dat de activiteiten die Openbaar Belang ontplooit, financierbaar blijven. M.a.w . w e w illen de borgbaarheid via het WSW veilig stellen.
Volkshuisvestingsverslag 2014
- 31 -
In onderdeel 7.5 zijn de uitkomsten van het beleid voor de komende 5 jaar cijfermatig w eergegeven. De genomen uitgangspunten en de getroffen c.q. te treffen maatregelen geven de volgende uitkomsten: ICR: loopt op van 1,6 in 2014 naar 1,9 in 2019 (min. 1,5 oplopend naar 1,8 in 2018); DSCR: loopt op van 1,1 in 2014 naar 1,4 in 2019 (norm min. 1); Solvabiliteit: gaat van 25,7% in 2014 naar 43,1% in 2019 (norm min. 25); LTV (op basis van balansw aarde): daalt van 7 4,3 ultimo 2014 naar 56,4% in 2019 (max. 75% ) en de kengetallen op basis van de WSW-rekenmethode voldoen m.i.v. 201 5 aan het toetsingskader van het WSW. Strategisch Vastgoed Beleid In 2014 is verder gew erkt aan het actualiseren van het Strategisch Vastgoed Beleid (SVB). Goedkeuring is afhankelijk gesteld aan het ontw ikkeltraject v an de herstructurering van de 180 w oningen Weezenlanden (cpl. 008) en het nog verder uit te w erken verkoopbeleid en huurbeleid. Verw acht w ordt dat in het voorjaar van 2015 het SVB kan w orden vastgesteld. Treasury Onze treasury-activiteiten w orden begeleid en ondersteund door Thésor. De voorstellen uit het treasury jaarplan 2014 konden binnen de bandbreedtes w orden uitgevoerd. Door de historisch gezien nog steeds lage rente konden renteafspraken w orden gemaakt die onder de in de meerjarenprognose gehanteerde 4,8% liggen. De inzet van derivaten is toegestaan zolang daaraan geen risico’ s zijn verbonden. De derivaten die door Openbaar Belang zijn afgesloten bevatten geen zgn. “ margin-calls” noch “ break-clausules” . Stresstesten Eind 2011 is er een eerste stresstest uitgevoerd om de gevoeligheid van de marktw aarde van de derivaten op een rentedaling van 1% te bepalen. Met ingang van 1 oktober 2012 moeten alle corporaties voldoen aan de nieuw e beleidsregels inzake het gebruik van financiële derivaten. Onderdeel van deze nieuw e beleidsregels is een stresstest w aarbij margin calls opgevangen moeten kunnen w orden bij een rentedaling van 2% . Per ultimo 2013 is de vierde (en laatste) stresstest uitgevoerd. De uitkomsten (ter vergelijking is ook de uitkomst van voorgaande testen opgenomen) w aren (x € 1.000,-): datum stresstest 31-12-2011 30-6-2012 31-12-2012 31-12-2013
nominale waarde € 30.000 30.000 30.000 30.000
marktwaarde portefeuille bepaalde -/- 100 -/- 200 waarde punten punten € € € -8.300 -3.940 -9.699 -5.944 -10.794 -15.160 -20.197 -8.288 -11.991 -15.908
In 2014 heeft het CFV haar beleid aangepast en zal een steekproef uitv oeren bij corporaties die op 31 december 2013 net aan de buffereis voldeden, om te zien of zij bij een gedaalde rente nog steeds aan de buffereis kunnen voldoen. Aangezien in de derivatencontracten geen zgn. “ margin-calls” noch “ break-clausules” zijn opgenomen, hoeft Openbaar Belang geen liquiditeitsbuffer voor renteschommelingen aan te houden. Bij Openbaar Belang is daarom in 2014 geen test uitgevoerd. Toezicht belemmerende bepalingen (TBB) Vanaf 1 oktober 2012 is het niet langer toegestaan derivatencontracten aan te gaan met clausules die het overheidstoezicht/-ingrijpen kunnen belemmeren. Voor TBB’ s in bestaande contracten -voor Openbaar Belang geldt dit alleen voor de 2 afgesloten derivaten met de BNG Bank- is in het eerste kw artaal van 2014 een ‘ Plan van Aanpak’ (PvA) opgesteld gericht op de afbouw , omzetting of w ijziging van deze contracten. Inmiddels is bericht van het CFV ontvangen dat het door Openbaar Belang ingediende PvA is goedgekeurd.
Volkshuisvestingsverslag 2014
- 32 -
Vanuit de mogelijkheid die het CFV in haar brief van 16 juli 2013 heeft aangereikt, heeft de ‘ Stuurgroep Aedes’ de centrale aanpak opgepakt om namens de corporatiesector met de banken te onderhandelen over het verw ijderen van TBB’ s in derivatencontracten. In juli 2014 is bericht ontvangen dat als oplossingsrichting is gekozen om de toezicht beperkende bepalingen in contracten met de BNG Bank zodanig te w ijzigen, dat er aan de beleidsregels w ordt voldaan (via een met de BNG Bank te tekenen w ijzigingsovereenkomst op de bijlage van de raamovereenkomst). De w ijzigingsovereenkomsten zijn eind augustus 2014 getekend, w aarmee de contracten nu w eer geheel voldoen aan de regels. 7.2
Beleggingsbeleid
Het uitgangspunt van het Treasurystatuut is het beheersen van het renterisico en het minimaliseren van de rentekosten. Daartoe w illen w e het gebruik van vreemd vermogen zoveel mogelijk beperken en de vervalkalender egaliseren. Openbaar Belang voert geen actief beleggingsbeleid. 7.3
Resultaat
Het resultaat over 2014 is als volgt opgebouw d (x € 1.000,-): 2014
omschrijving
2013
werkelijk
begroot
1.011
2.210
-1.199
-32
bij: rentebaten
0
23
-23
19
af: rentelasten
-4.376
-4.511
135
-4.621
-3.365
-2.278
-1.087
-4.634
1.810
-1.417
3.227
697
-1.555
-3.695
2.140
-3.937
-433
-125
-308
1.972
-1.988
-3.820
1.832
-1.965
resultaat voor rente
resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening niet-gereal. waarderveranderingen vastg. portefeuille jaarresultaat voor belastingen belastingen jaarresultaat na belastingen
verschil werkelijk
Korte toelichting op de belangrijkste afw ijkingen op het jaarresultaat: Werkelijk jaarresultaat 2014 ten opzichte van begroot resultaat 2014 (x € 1 miljoen)
-
Hogere opbrengst verkopen Lagere onderhoudslasten Hogere afschrijvingen/Niet-gerealiseerde /Overige w aardeveranderingen vastgoedportefeuille - Overige Totaal
€ €
0,6 0,7
€ € €
0,2 0,3 1,8
De opbrengsten uit verkoop w aren in 2014 circa € 0,6 miljoen hoger dan begroot. Dit betreft het verschil tussen de w erkelijk gerealiseerde verkoopopbrengst en de bedrijfsw aarde. Lagere onderhoudslasten in 2014 (€ 0,7 miljoen): er is voor een bedrag van € 0,5 miljoen aan onderhoud doorgeschoven naar latere jaren als gevolg van het opschuiven groot onderhoud aan 39 verhuureenheden Pierik (cpl. 002). De mutatie in de w aardering van de vastgoedportefeuille vindt in een aantal stappen plaats en uit zich in 2014 vooral in een hogere afschrijvingen en overige w aarderveranderingen bestaande complexen (€ 0,4 miljoen), een positieve “ niet -gerealiseerde w aardeverandering vastgoedportefeuille (€ 3,2 miljoen), tegenover een afw aardering van de vastgoedportefeuille vanuit de toets bedrijfsw aarde versus investering van circa € 2,6 miljoen, betreffende de nieuw bouw van 35 w oningen Isala-terrein.
Volkshuisvestingsverslag 2014
- 33 -
Werkelijk jaarresultaat 2014 t.o.v. werkelijk resultaat 2013 Het verschil tussen het jaarresultaat 2014 en 2013 is nagenoeg nihil. De hogere heffing huurtoeslag (circa € 1,2 miljoen) in 2014 w ordt nagenoeg geheel gecompenseerd door lagere rente- en onderhoudslasten. 7.4
Financiële positie
De financiële positie per 31 december 2014 is als volgt kort w eer te geven: (x € 1.000,-) 31-12-2014
31-12-2013
Vermogen op lange termijn
146.366
142.302
Vastgelegde middelen op lange termijn
149.647
149.554
-3.281 -3,3
-7.252 -7,3
Werkkapitaal
De toename van het werkkapitaal met circa € 4 miljoen naar € -3,3 miljoen is als volgt te specificeren: x € 1 miljoen
Jaarresultaat Rechtreekse mutatie in Herwaarderingsreserve
-2,0 1,9
Mutatie reserves Af: investeringen minus afschrijvingen en mutatie financiële vaste activa Bij: Aangetrokken leningen minus aflossingen
-0,1 -0,1 2,2 2,1
Mutatie voorzieningen Toename werkkapitaal
2,0 4,0
Voor een nadere toelichting van de mutatie in 20 14 w ordt verw ezen naar hoofdstuk 3 van de Jaarrekening, “ Kasstroomoverzicht” , op pagina 59.
Volkshuisvestingsverslag 2014
- 34 -
7.5
Ontwikkeling reserves 2015 t/m 2019
Naast de eerder genoemde uitgangpunten w orden bij de berekeningen de volgende parameters gehanteerd: - huurverhoging, volgens onderstaande tabel Inkomensgroep
2015
2016
2017
2018 e.v.
Inflatie opslag totaal
Inflatie opslag totaal
Inflatie opslag totaal
Inflatie opslag totaal
1,50% 1,00% 2,50%
2,00% 0,50% 2,50%
2,00% 0,00% 2,00%
inkomens tot € 34.229,-
1,25% 1,50% 2,75%
inkomen € 34.229,- - € 43.786,-
1,25% 2,00% 3,25%
inkomen boven € 43.786
1,25% 4,00% 5,25%
Overige aannames: - rente leningen bij renteconversie - toename variabele lasten (inflatie) - huurderving, leegstand - huurderving, oninbaar - toename onderhoudslasten (inflatie + 1% ) - disconteringsvoet
: : : :
2,05% in 2015 en oplopend naar 4,3% in 2019 1,50% in 2015 en met ingang van 2016 2,00% 0,50% 0,20%
: :
2,25% in 2015 oplopend naar 3,00% in 2019 5,25%
De onderhoudsuitgaven bestaan uit een raming van de niet -cyclische onderhoudsuitgaven vermeerderd met de jaarlijkse kosten van het planmatig onderhoud. Deze kosten van het planmatig onderhoud betreffen een periode van 5 jaar, voortvloeiend uit de meerjaren onderhoudsbegroting over de jaren 2015 t/m 2019. De verhuurdersheffing huurtoeslag en de extra huurverhoging voor huurders met een inkomen boven € 34.229,- zijn verw erkt op basis van de uitw erking van het w oonakkoord. In de prognose is rekening gehouden met de volgende mutaties in de voorraad: - de realisatie van de hospice (in 2015); - de ombouw van de sociëteitsruimte aan de Binnengasthuisstraat in 201 6 naar 3 appartementen; - de realisatie van 35 eengezinsw oningen in de Weezenlanden (voormalig Isalaterrein). - de (reguliere) verkoop van 90 w oningen (18 per jaar) en Op de hierna volgende pagina’ s w ordt de meerjarenprognose over de periode 201 5-2019 w eergegeven. Achtereenvolgens zijn opgenomen: - Ontw ikkeling resultaat en mutatie herw aarderingsreserve; - Ontw ikkeling kasstromen; - Ontw ikkeling balansposten en - Ontw ikkeling kengetallen.
Volkshuisvestingsverslag 2014
- 35 -
Resultatenrekening en mutatie herwaarderingsreserve (x € 1.000,-) Jaar
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
Bedrijfsopbrengsten Huren Overige bedrijfsopbrengsten
14.005 332
14.734 1.1 258 1.2
15.352 245
16.010 312
16.695 317
17.217 230
17.549 232
Totaal bedrijfsopbrengsten
14.337
14.992
15.597
16.322
17.012
17.447
17.781
Bedrijfslasten Afschrijvingen Onderhoudslasten Lonen en salarissen Sociale lasten/Pensioenpremie Heffingen Belastingen/verzekeringen vastgoed Leefbaarheid Overige bedrijfslasten
157 2.865 1.313 421 623 926 157 1.193
160 2.1 2.671 2.2 1.371 2.3 462 2.4 1.731 2.5 913 2.6 116 2.7 993 2.8
106 3.209 1.350 445 1.432 952 130 991
111 2.624 1.354 455 1.824 974 130 946
109 2.690 1.360 466 1.849 1.000 130 939
132 3.541 1.368 478 1.742 1.019 132 996
122 3.617 1.371 488 1.766 1.031 135 996
Totaal bedrijfslasten
7.655
8.417
8.615
8.418
8.543
9.408
9.526
Bedrijfsresultaat
6.682
6.575
6.982
7.904
8.469
8.039
8.255
10 -4.229
20 -4.068
10 -4.151
20 -4.042
38 -3.828
2.763
3.856
4.328
4.017
4.465
pm -4.563 1.258 7 -486
pm -4.742 -2.355 1.664 -516
pm -4.959 573 1.872 -958
pm -5.057 550 1.967 -1.243
pm -5.408 503 2.326 -1.112
-1.021
-2.093
856
234
774
Rentebaten Rentelasten Exploitatieresultaat
19 -4.621
3.1 -4.376 3.2
2.080
2.199
Opbrengst verkopen Afschrijvingen Niet-gerealis. waardeverand. vastgoed portefeuille Ov. waardeverand. vastgoed portefeuille (=onrendabel) Belastingen (vpb)
742 -4.388 697 -3.068 1.972
595 -4.525 1.810 -1.634 -433
Resultaat na belastingen
-1.965
-1.988
4 5 6 7 8
Mutatie herwaarderingsreserve
-26.085
1.904 9
4.852
12.136
3.767
3.660
5.927
Totaal mutatie reserves
-28.050
-84
3.831
10.043
4.623
3.894
6.701
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
Operationele activiteiten Investeringsactiviteiten Financieringsactiviteiten
1.065 328 -588
2.650 -1.616 -2.160
2.883 -1.479 -846
4.369 -3.135 -2.207
4.310 -2.796 -750
3.665 2.179 -5.990
3.696 3.262 -6.028
Mutatie geldmiddelen
805
-1.126
558
-973
764
-146
930
Kasstromen (x € 1.000,-)
Jaar
Volkshuisvestingsverslag 2014
- 36 -
Ontwikkeling balansposten (x € 1.000,-)
Jaar
Eigen vermogen Langlopende schulden *) Materiële vaste activa Vastgoedbeleggingen/Financiële vaste activa Balanstotaal
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
41.552 105.318 141.932 4.700 151.360
41.468 103.158 138.335 9.139 150.489
45.300 102.312 141.808 11.118 154.140
55.341 100.105 149.339 10.263 159.849
59.965 99.154 151.963 9.623 162.602
63.858 93.164 150.556 9.812 161.240
70.560 87.136 150.299 10.004 162.107
*) totaal schuldrestant leningen, dus inclusief leningen met een looptijd korter dan 1 jaar
Kengetallen Jaar
norm
Solvabiliteit (%) LTV, bedrijfswaarde (%) LTV, WOZ-waarde (%) Interest dekkingsratio (ICR) DSCR (WSW norm) Rentabilteit VV (%) Duration leningen o/g **) m.i.v. 2018: 1,8
7.6
≥ 25,00 ≤ 75,00 ≤ 50,00 ≥ 1,50 **) ≥ 1,00
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
27,5 72,5 28,5 1,4 1,0 4,8 7,9
27,6 72,4 30,0 1,6 1,1 4,2 8,2
29,4 69,3 29,6 1,7 1,2 4,0 7,7
34,6 64,5 29,0 2,0 1,3 4,1 7,5
36,9 62,9 27,9 2,0 1,3 4,1 7,3
39,6 59,6 25,9 1,9 1,3 4,1 7,1
43,5 55,8 24,0 2,0 1,4 4,1 6,9
Onrendabele investeringen
Onrendabele investeringen w orden ten laste van het jaarresultaat gebracht in het jaar dat zij w orden voorzien (extern gecommuniceerd en intern geformaliseerd). Afboeking vindt alleen plaats als voorzien w ordt dat de onrendabele investering een permanent karakter heeft. In 2014 is het volgende afgeboekt: -
35 w oningen Isala-terrein bijboeking (bedrijfsw aarde is hoger dan de boekw aarde) Totaal
€ -/- 2.600.000,€ 966.000,€ -/- 1.634.000,-
Een bedrag van € 2,6 miljoen w ordt afgeboekt als onrendabel betreffende de realisatie van 35 nieuw te bouw en eengezinsw oningen op het terrein van het voormalige ziekenhuis “ De Weezenlanden” . Tenslotte is voor een bedrag van bijna € 1 miljoen bijgeboekt w egens een hogere bedrijfsw aarde dan de boekw aarde. 7.7
Ontwikkeling solvabiliteit en liquiditeit
Uit de meerjarenprognose blijkt dat de reserves stijgen. Van € 41 miljoen ultimo 2014 naar een niveau van ruim € 70 miljoen ultimo 2019. De solvabiliteit stijgt eveneens: van 27,6% ultimo 2014 naar 43,5% eind 2019. Deze cijfers stemmen tot tevredenheid. Ook de kasstromen ontw ikkelen zich positief. In juni 2014 heeft het WSW onze kredietw aardigheid opnieuw beoordeeld. Openbaar Belang is naar het oordeel van het WSW kredietw aardig en men heeft het borgingsplafond voor 2014 t/m 2016 vastgesteld. Het borgingsplafond, berekend op basis van de dPi2013, is voldoende hoog voor de te verw achten investeringen in DAEB-bezit voor de komende de jaren 2015 - 2016.
Volkshuisvestingsverslag 2014
- 37 -
In onderstaande tabel is voor de periode 20 15 – 2019, op basis van de ingediende dPi2014, het verw achte borgingsplafond berekend. In deze periode blijft het schuldrestant van de leningenportefeuille onder het borgingsplafond. berekening borgingsplafond WSW (x € 1.000,-) geborgde leningen primo jaar
2015 €
105.318
2016
2017
2018
2019
€ 104.392
€ 103.487
€ 101.511
€
95.173
financieringsbehoefte DAEB
€
3.054
€
4.975
€
5.361
€
323
€
53
af: interne financiering
€
-3.981
€
-5.880
€
-7.337
€
-6.662
€
-7.030
uitbreiding portefeuille
€
-927
€
-905
€
-1.976
€
-6.339
€
-6.977
berekend borgingsplafond per jaar
€
104.391
€ 103.487
€ 101.511
€
95.172
€
88.196
door WSW reeds vastgesteld borgingsplafond op basis van dPi 2013 (cf brief 12-06-2014)
€
102.239
€
verwacht verloop schuldrestant leningen
€
102.312
€ 100.105
€
€
93.164
€
87.136
99.740 99.154
Openbaar Belang beschikt momenteel over een kredietfaciliteit op blanco basis van € 2,25 miljoen bij de ING-bank. Nu er de komende jaren geen extra financiering behoeft te w orden aangetrokken –de verw achte investeringen over de komende 5 jaar kunnen w orden betaald vanuit de verw achte verkoopopbrengsten en operationele kasstromen- is de kredietfaciliteit bij de ING-bank per 1 januari 2014 teruggebracht van € 6 miljoen naar € 2,25 miljoen. 7.8
Scenario analyse en risicobeheersing
Binnen het risicomanagement is het risicoprofiel van Openbaar Belang bepaald, w aarbij de belangrijkste strategische risico’ s van Openbaar Belang zijn uitgew erkt. Wij zetten ons in voor het kw eken van draagvlak voor en het bew ustzijn van risicomanagement onder de collega’ s. Om de gevoeligheid van de w aardeontw ikkeling van het bezit van Openbaar Belang op een goede manier in kaart te brengen en te monitoren, w ordt in de begrotingscyclus een uitgebreide scenario analyse gemaakt, die met behulp van het softw arepakket FMP (Financiële Meerjaren Prognose) w ordt uitgevoerd. Uitgangspunt bij het financiële beleid van Openbaar Belang is een positieve kasstroom uit operationele activiteiten. Hoe hoger deze is, hoe gemakkelijker tegenvallers opgevangen kunnen w orden. Vooralsnog houden w ij een DSCR aan van minimaal 1 (o.b.v. methode WSW), met een Interest Dekkings Ratio (ICR) van minimaal 1,5 en oplopend naar 1,8 in 2018.
Volkshuisvestingsverslag 2014
- 38 -
8.
Overige
8.1
Governance structuur
Corporate Governance structuur Openbaar Belang heeft zich in 2007 geconformeerd aan de Corporate Governance Code Woningcorporaties (de Code Winter), na zich reeds in 2006 te hebben gericht op de door de Commissie Corporate Governance (" Commissie Tabaksblat" ) in 2003 gepubliceerde code voor beursgenoteerde ondernemingen. Hoofdlijnen Corporate Governance structuur Openbaar Belang is een stichting en een toegelaten instelling met een directeurbestuurder en een onafhankelijke raad van commissarissen. Directeurbestuurder De directeurbestuurder is belast met het besturen van de onderneming, de strategie en de inzet van middelen en mensen. De directeurbestuurder houdt de raad van commissarissen op de hoogte over de gang van zaken, overlegt met de raad van commissarissen over alle belangrijke aangelegenheden en legt belangrijke besluiten ter goedkeuring voor aan de raad van commissarissen. Conform de Governance code legt het bestuur ter goedkeuring voor aan de raad van commissarissen: a. de volkshuisvestelijke en maatschappelijke doelstellingen van de w oningcorporatie; b. de operationele en financiële doelstellingen van de w oningcorporatie; c. de strategie die moet leiden tot het realiseren van de doelstellingen; d. de randvoorw aarden die bij de strategie w orden gehanteerd; e. de w ijze w aarop de principes van horizontale verantw oording als beschreven in hoofdstuk V van deze code w orden vormgegeven; f. het reglement w aarin de w erkw ijze van het bestuur w ordt geregeld. De raad van commissarissen kan een bestuurder te allen tijde schorsen en ontslaan. De beloning en de verdere voorw aarden voor aanstelling van de nieuw e bestuurder w orden bepaald door de raad van commissarissen en vindt plaats op basis van de ‘ Sector brede beloningscode Bestuurders Woningcorporaties’ . Raad van commissarissen De raad van commissarissen oefent toezicht uit op het beleid van de directeurbestuurder en op de algemene gang van zaken. Hij staat de directeurbestuurder met advies terzijde. Bij de vervulling van hun taak richten de commissarissen zich naar het belang van de onderneming. De directeurbestuurder verschaft de raad van commissarissen tijdig de, voor de uitoefening van diens taak, noodzakelijke gegevens. De commissarissen w orden benoemd door de raad van commissarissen. Bij de toegelaten instelling zijn tw ee commissarissen benoemd op voordracht van de Centrale Huurdersraad. Een commissaris treedt uiterlijk vier jaar na zijn laatste benoeming af en is één maal herbenoembaar. De bezoldiging van ieder lid van de raad van commissarissen w ordt vastgesteld door de raad van commissarissen en voldoet aan de (Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector. De raad benoemt uit zijn midden een voorzitter en een plaatsvervangend voorzitter. Openbaar Belang heeft ervoor gekozen om in dit verslag overeenkomstig de Code aan te geven hoe Corporate Governance is vormgegeven. Daarmee onderschrijven w e de w enselijkheid van transparantie in bestuur en toezicht en het afleggen van verantw oording daarover aan de belanghouders. 8.2
Interne risicobeheersings- en controlesysteem
Openbaar Belang heeft een op haar bedrijfsvoering toegesneden intern risicobeheersings- en controlesysteem. In 2013 is het systeem geactualiseerd. Daarbij is het managementteam ondersteund door Pw C. Uit de risico-inventarisatie zijn beheersingsmaatregelen geformuleerd.
Volkshuisvestingsverslag 2014
- 39 -
Als a) b) c) d)
instrumenten van het interne risicobeheersings- en controlesysteem hanteert Openbaar Belang: risicoanalyses van de operationele en financiële doelstellingen van Openbaar Belang; een integriteitcode; kw aliteitszorg en zelfevaluatie met het oog op visitatie; handleidingen voor de inrichting van de financiële verslaggeving, alsmede de voor de opstelling daarvan te volgen procedures en e) een systeem van periodieke monitoring en rapportages. In dit jaarverslag geeft het bestuur inzicht in de interne risicobeheersings- en controlesystemen en de w erking hiervan. De directeurbestuurder is van mening dat geïdentificeerde risico’ s afdoende w orden beheerst . 8.3
Klokkenluidersregeling
Openbaar Belang vindt het belangrijk dat w erknemers op een adequate en veilige manier melding kunnen doen van vermoedens van misstanden binnen de organisatie. Daarom is een goede en duidelijke regeling van belang. Deze regeling maakt het mogelijk dat iedere medew erker misstanden kan melden, dat alle meldingen serieus en volgens een bepaalde procedure w orden behandeld én dat de medew erker die ‘ aan de bel trekt’ (de klokkenluider) persoonlijk geen negatieve gevolgen van zijn melding ondervindt. Openbaar Belang kent een klokkenluidersregeling w elke is vastgesteld in mei 2007 en in 2008 op de w ebsite is geplaatst . In dit jaar zijn ons geen onregelmatigheden gemeld. 8.4
Vertrouwenspersoon
De directeurbestuurder draagt er zorg voor dat w erknemers zonder gevaar voor hun rechtspositie de mogelijkheid hebben te rapporteren over vermeende onregelmatigheden van algemene, operationele en financiële aard binnen Openbaar Belang aan een in 2007 aangestelde vertrouw enspersoon . Per 1 januari 2014 is mevrouw T. van Wijlandt benoemd als vertrouw enspersoon van Openbaar Belang. Vermeende onregelmatigheden die het functioneren van de directeurbestuurder betreffen, kunnen w orden gerapporteerd aan de voorzitter van de raad van commissarissen. Dit is geregeld in de in 2007 vastgestelde klokkenluidersregeling. Deze regeling is in 2008 op de w ebsite geplaatst. In 2014 zijn ons geen onregelmatigheden gemeld. 8.5
Klachtenadviescommissie
De directeurbestuurder heeft in 20 14 met het jaarverslag van 2013 van de klachtenadviescommissie verslag gedaan aan de raad van commissarissen in de zin van artikel 16 BBSH. 8.6
Tegenstrijdige belangen en nevenfuncties
Elke vorm en schijn van belangenverstrengeling tussen Openbaar Belang en de directeurbestuurder w ordt vermeden. Besluiten tot het aangaan van transacties w aarbij tegenstrijdige belangen van de directeurbestuurder kunnen spelen die van materiële betekenis zijn voor Openbaar Belang, hebben zich niet voorgedaan in het verslagjaar. De directeurbestuurder heeft geen nevenfunctie die gezien aard of tijdsbeslag van betekenis is voor de uitoefening van zijn taak. 8.7
Bestemming middelen
De directeurbestuurder van Openbaar Belang verklaart op grond van artikel 26 van het BBSH, de hem ter beschikking staande middelen uitsluitend te hebben aangew end in het belang van de volkshuisvesting.
Volkshuisvestingsverslag 2014
- 40 -
9.
Externe betrekkingen
De gemeente Zw olle is met de beide collega corporaties een belangrijke partner voor Openbaar Belang. Het college van B&W onderschrijft de noodzakelijke samenw erking tussen corporaties en de gemeente. Er vindt periodiek overleg plaats met diverse w ethouders. De samenw erking komt onder andere tot uitdrukking in de in 2014 ondertekende prestatieafspraken tussen gemeente en Zw olse corporaties. Structureel vindt er tw ee maandelijks overleg plaats tussen de w ethouder volkshuisvesting en de directies van de Zw olse corporaties. Met de collega corporaties w ordt goed samengew erkt. We w erken onder andere samen in de gezamenlijke w oonruimteverdeling (ook in samenw erking met Beter Wonen IJsselmuiden), de gezamenlijke verw erving en invulling van toekomstige bouw locaties, vrouw enopvang (Kadera) en daken thuislozen (de Herberg). Ook met andere belanghouders w ordt samengew erkt. Daarnaast is er samenw erking op het gebied van het in stand houden van betaalbare koopw oningen in de St. Gereglementeerd Eigendom (SGE), w aarbij de bestuurders van de 3 Zw olse corporaties het bestuur vormen. Onderstaand is het in schema w eergegeven. Openbaar Belang
100%
BV Molenzicht
deltaWonen
33%
SWZ
33%
33%
100%
BV De Kw ekerij
BV Tussen de Verlaten 50%
50% VOF De Geren
50% VOF Berkum-Veldhoek
Samenw erkings verbanden - - - - Woonruimteverdeling - - - - de Herberg - - - - St. Gereglementeerd Eigendom
Op initiatief van de gemeente, w oningcorporaties en zorginstellingen in Zw olle is in 2007 een intentieovereenkomst Platform w onen-w elzijn-zorg afgesloten. In 2011 is de vereniging Platform Wonen, Welzijn, Zorg Zw olle opgericht. Doelstelling is het verbeteren van de afstemming en coördinatie tussen verschillende projecten in de stad op het gebied van w onen, w elzijn en zorg en het maken van concrete, meerjarige resultaatafspraken op het terrein van w onen, w elzijn en zorg voor de middellange termijn. De gemeente w ordt vertegenw oordigd door de w ethouder w elzijn en zorg en de w ethouder volkshuisvesting, de w oningcorporaties en zorginstellingen door hun directeurbestuurder en de organisaties van zorgvragers door hun voorzitter. Namens de drie Zw olse corporaties is de heer G.W. Brouw er vertegenw oordiger in het Platform. Volkshuisvestingsverslag 2014
- 41 -
10.
Verbindingen
Naam van de verbinding
De Kw ekerij BV
Molenzicht BV
Tussen de Verlaten BV
VOF Berkum Veldhoek
Rechtsvorm
BV
BV
BV
VOF
Zw olle
Zw olle
Zw olle
Zw olle
Verhuur van w oningen en participatie in w oningontw ikkelingsprojecten
Verhuur monumentale panden aan de Binnengasthuisstraat te Zw olle
Het verkrijgen, verw erven, vervreemden, (ver-) huren, vervaardigen, administreren, financieren, beheren, exploiteren en bezw aren van goederen
Het voor gemeenschappelijke rekening en risico verw erven en ontw ikkelen van percelen grond in het gebied Berkum Veldhoek in Zw olle
Kern-/nevenactiviteiten in verslagjaar
Zie boven
Zie boven
Zie boven
Zie boven
Methode consolidatie
Netto vermogensw aarde
Netto vermogensw aarde
6
6
Eigen vermogen
18.000
7.000
18.000
0
Balanstotaal
18.000
7.000
17.135
4.662
Direct c.q. indirect corporatiebelang in %
100%
100%
33,30%
16,65%
Nominale w aarde belang, preferentie en/of prioriteit
18.000
18.000
6.000
0
Datum vaststelling jaarverslag/accountantsverklaring
30-01-2015
30-01-2015
30-01-2015
--
Vestigingsplaats Statutaire doelstelling
Vennootschap
Jaaromzet
Beleidsuitgangspunt bij het aangaan en onderhouden van verbindingen met derden is het zoveel mogelijk vermijden van (financiële) risico’ s. Dat w ordt bereikt door de nauw e verw antschap binnen de besturen van zow el Openbaar Belang als met de verbonden partijen. Verder is het doel van een verbinding eenduidig vastgesteld: bij de samenw erking met ’ De Kw ekerij BV’ is het doel het bouw en van circa 70 huur- en koopw oningen in het plan de Geren te Zw olle. Daartoe participeren zow el ’ De Kw ekerij BV’ als Gerenpoort BV (dochter van Hegeman Bouw ontw ikkeling BV) voor elk 50% in VOF De Geren. Omdat het project is afgerond is deze VOF in november 2011 opgeheven. Molenzicht BV is opgericht om gebruik te maken van de fiscale voordelen uit het verw erven en beheren van monumentale panden aan de Binnengasthuisstraat (kantoorpand en 2 zogenaamde ‘ Zaaddragershuisjes’ ). Deze monumentale panden zijn ultimo 2009 verkocht aan Openbaar Belang. In 2015 w ordt onderzocht of deze BV in het kader van het beheer van niet -DAEB bezit w ordt ingezet of w ordt opgeheven.
6
consolidatie heeft niet plaatsgevonden vanw ege het geringe belang
Volkshuisvestingsverslag 2014
- 42 -
Het doel van de samenw erking in ’ Tussen de Verlaten BV’ is het bouw en van huurw oningen in het plan Berkum-Veldhoek te Zw olle. Partners in deze samenw erking zijn de Zw olse w oningcorporaties; ieder voor één derde deel. ‘ Tussen de Verlaten BV’ en Maatgravenpoort BV (dochter van Hegeman Bouw ontw ikkeling BV) participeren elk voor 50% in vof Berkum-Veldhoek; een w erkw ijze als hiervoor genoemd bij VOF De Geren. Er zijn door de corporaties geen leningen verstrekt aan ‘ Tussen de Verlaten BV’ anders dan storting van het kapitaal. Wel is er een lening door ‘ Tussen de Verlaten BV’ aan vof Berkum-Veldhoek verstrekt van € 5.000,-. Verder participeert Openbaar Belang ook nog in de onderstaande Verenigingen van Eigenaars (VVE). De administratie w ordt gevoerd door MVGM Vastgoedmanagement. Deze verbindingen zijn ontstaan nadat er w oningen uit een blok zijn verkocht. Zonder de VVE w as verkoop niet mogelijk. Er zijn geen (financiële) verplichtingen voor deze VvE’ s aangegaan. Er zijn ook geen leningen verstrekt, noch garanties afgegeven. De financiële omvang is marginaal.
wijk/ cpl buurt
adressen
start- aantal eenheden jaar totaal WOB
Baaksebeek 1 t/m 31 Bredebeek 22 t/m 44 Baaksebeek 12 t/m 36 Baaksebeek 38 t/m 84
2001 2001 2001 2005
16 12 13 24 65
3 2 4 13 22
2001
22
7
2001
27
7
2001
12 61
3 17
Spoelstraat 1 t/m 13
2012
9
6
vd Laenstraat 118 t/m 140
2012
12
8
Walstraat 9, 9a, 9b, 11, 11a, 11b
2013
6
3
153
56
12/13 AA-landen/Bekenbuurt 353 351 352 354
Bekenbuurt, Bekenbuurt, Bekenbuurt, Bekenbuurt, totaal
blok blok blok blok
11 12 14 17/18
42 Schildersbuurt 46
Rembrandtshof II
47
Rembrandtshof III
48
Rembrandtshof IV totaal
vd Helststraat 1 t/m 21, G. Doustraat 2 t/m 20, Rembrandtlaan 6 Fr. Halsstraat 1 t/m 21, vd Helststraat 2 t/m 30, Rembrandtlaan 4 Fr. Halsstraat 2 t/m 22, Rembrandtlaan 2
28 Binnenstad
41 Assendorp
29 Binnenstad
totaal generaal
Volkshuisvestingsverslag 2014
- 43 -
11.
De organisatie
11.1 Het bestuur De samenstelling van het bestuur op 31 december 20 14 w as: Naam
Functie
G.W. Brouw er, ba (1961)
directeurbestuurder
De heer Brouw er is sinds 1 oktober 2007 in dienst als directeurbestuurder bij Openbaar Belang. Verder is hij bestuurslid van de Stichting Gereglementeerd Eigendom Zw olle en Raad van advies Bouw Talent en penningmeester van het Platform w onen-w elzijn-zorg Zw olle. Deze functies zijn niet strijdig met de primaire functies.
11.2 Organisatieschema Openbaar Belang
Raad van Commissarissen
Centrale Huurdersraad
Bestuur
Klachtenadviescommissie
Bew onerscommissies
Secretariaat
Financiën
Wonen
Vastgoed
11.3 Personeel 11.3.1 Bezetting Ultimo 2014 w aren er 29 personen (= 25,1 formatieplaatsen) w erkzaam bij de stichting. ultimo jaar
2014
2013
2012
2011
2010
29
30
30
30
28
25,1
25,8
25,9
25,8
23,1
aantal mannen
14
14
15
15
12
aantal vrouwen
15
16
15
15
16
voltijd
15
15
15
15
15
deeltijd
14
15
15
15
13
3
3
1
4
5
totaal aantal medewerkers aantal formatieplaatsen verhouding man-vrouw
aard arbeidscontract
aantal stagiaires
Ultimo 2014 w aren er geen vacatures. In 2014 heeft één medew erker Openbaar Belang verlaten. Sinds 2010 biedt Openbaar Belang aan studenten een stageplaats aan op de afdeling Vastgoed. De studenten komen van de HBO en MBO-instellingen uit Zw olle.
Volkshuisvestingsverslag 2014
- 44 -
11.3.2 Ziekteverzuim Het ziekteverzuim w as in 2014, evenals in 2013 erg hoog: circa 1.142 dagen, dat is 11,1% (2013: 9,9% ). Er w aren in het afgelopen jaar vijf w erknemers langer dan 3 maanden ziek. Voor tw ee ervan zijn inleenkracht en ingeschakeld en een vervanger met een aflopend contract heeft een verlenging van zijn contract gekregen. Bij geen van de langdurig zieken w as sprake van een arbeid gerelateerd ziekteverzuim. Ultimo 2014 zijn er nog tw ee langdurig arbeidsongeschikt . Voor de beheersing van het ziekteverzuim w ordt de Arbodienst ingeschakeld en voor de re-integratie van langdurig zieke w erknemers w ordt gebruik gemaakt van de diensten van een re-integratiebureau. ziekteverzuim naar verzuimduur (in werkdagen)
ziekteverzuimfrequentie per geslacht
12,5%
2,0
10,0%
lang ( > 30 dgn) middel (tot 30 dgn) kort (<= 5 dgn) verzuimduur CBS
7,5%
5,0%
2,5%
0,0%
1,5
m
1,0
v
0,5
0,0 2012
2013
2014
2012
ziekteverzuimpercentage per leeftijd
2013
2014
ziekteverzuimfrequentie per leeftijd
20,0%
2,0
15,0%
1,5 <= 25
<= 25
26 - 40 10,0%
41 - 54
26 - 40 1,0
41 - 54
>= 55
gemiddeld
5,0%
0,0%
>= 55
gemiddeld
0,5
0,0 2012
2013
2014
2012
2013
2014
11.4 De kwaliteit van de dienstverlening Onze klant staat centraal in de dienstverlening die w ij aan hen leveren. Voor een goede aansluiting ervan op onze klant is het van belang dat w ij w eten hoe zij de dienstverlening ervaren. Naast het uitvoeren van structurele klanttevredenheidsonderzoeken gaan w ij met klanten in gesprek. Wij vragen naar de ervaringen, verw achtingen en behoeften die bij hen leven. Met deze persoonlijke benadering streven w ij naar een dienstverlening die is afgestemd op de w ensen van onze klanten. In 2014 is een klanttevredenheidsonderzoek gehouden, w aarbij w e een score hebben gerealiseerd van 7,5 (2012: 7,6). Wij zijn tevreden over de uitkomst van het onderzoek. Deze bevestigt dat op het gebied van onze dienstverlening, w oning en w oonomgeving Openbaar Belang naar goede tevredenheid levert. Door het omzetten van uitkomsten naar activiteiten gaan w e de komende tw ee jaar aan de slag met de resultaten van het onderzoek. Inbedden kernwaarden De ambitie van Openbaar Belang komt tot uiting in w at zij doet en ook hoe zij dit doet. De kernw aarden Persoonlijk, Betrokken, Verbindend en Zelfbew ust zijn daarbij leidend. De medew erkers van Openbaar Belang zijn essentieel voor de uitvoering van het beleid, zonder hen ku nnen de ambities niet w orden w aargemaakt. In 2014 is gew erkt aan het inbedden van de kernw aarden. Volkshuisvestingsverslag 2014
- 45 -
11.5 De ondernemingsraad 2014 is een druk beleidstechnisch jaar gew eest voor Openbaar Belang en daarmee ook voor de ondernemingsraad. In dit jaar zijn diverse kaders gesteld voor het midden- tot lange termijn beleid. Naast de ondernemingsstrategie is er ook een strategisch vastgoed beleid geschreven, is er gew erkt aan kernw aarden en is er een vervolg gegeven aan het arbeidsregelingenboek. Met het toevoegen van Stèphan Lubbertsen aan de ondernemingsraad in 2014 , is er w eer een minimale bezetting van 3 w erknemers. Vanuit deze basis is er ook voor gekozen om een nieuw e cursus WOR aan te vragen om de kennis up-to-date te krijgen. De samenstelling per 31 december 2014 is als volgt: Naam Michael Piest Mark Mulder Stèphan Lubbertsen
Functie Voorzitter Lid Lid
Verkiezing Medio 2014 zijn er verkiezingen uitgeschreven om extra leden te w erven voor de ondernemingsraad. Met de hoop om de bezetting op minimaal 4 personen te krijgen, is het gelukt om een extra lid te w erven: Stèphan Lubbertsen. Stèphan is per september 2014 toegetreden tot de ondernemingsraad. Naast Stèphan is er nog geprobeerd om een 4 e lid te w erven; dit is helaas niet gelukt. In 2015 gaan w e verder in deze samenstelling. Cursus Gezien de nieuw e samenstelling van de ondernemingsraad is er voor gekozen om in 2014 het FNV uit te nodigen om een cursus WOR (Wet op de ondernemingsraad) te verzorgen. Gedurende deze cursus is er, naast de w et , besproken w at voor zaken er momenteel landelijk spelen in de sector die de aandacht behoeven van ondernemingsraden. Activiteitenagenda 2014 Kernwaardentraject Onder begeleiding van de Boertiengroep is in 2014 een vervolg gegeven aan het kernw aardentraj ect. Bij de overleggen tussen de ondernemingsraad en de directeur zijn de harde noten, uitkomsten en ervaringen menigmaal besproken. Arbeidsvoorwaardenregelingen Het arbeidsvoorw aardenregelingenboek beschrijft een totaal aan regels en regelingen, voorw aar den en mogelijkheden bij Openbaar Belang. Verscheidene regelingen en voorw aarden zijn in 2014 onderw erp van discussie gew eest. Na eerste raadpleging van het personeel is er nu een concept. Eind 2014 heeft de afronding even op zich laten w achten, mede door de cao onderhandelingen. Besproken is om de medew erkers begin 2015 de laatste w ijzigingen voor te leggen w aarna het arbeidsvoorw aardenregelingenboek definitief van kracht w ordt. Beleidstukken In 2014 is de Ondernemingsstrategie 201 5-2018 besproken en vastgesteld. De heer Brouw er heeft de ondernemingsraad periodiek geïnformeerd over de voortgang van dit beleidsstuk. Daarnaast is er in 2014 gew erkt aan het Strategisch Vastgoed Beleid. De ondernemingsraad is ook periodiek bijgepraat over de voortgang van dit beleidsstuk.
Volkshuisvestingsverslag 2014
- 46 -
Diverse projecten van Openbaar Belang De ondernemingsraad is in 2014 op de hoogte gebracht van de lopende en geplande projecten van Openbaar Belang. Deze zijn in diverse overleggen besproken. Onder meer besproken zijn: nieuw bouw Zuiderkerkstraat ; nieuw bouw hospice; herstructurering Indische Buurt . Agenda 2015 Begin 2015 staan de volgende onderw erpen op de agenda van de ondernemingsraad: nieuw e cao; afronden arbeidsregelingenboek; w erkkostenregeling; competenties/kernw aarden; beoordelingssysteem. Daarnaast w orden er in 2015 nieuw e projecten opgestart/verw acht en zal de herzieningsw et naar verw achting de nodige gevolgen hebben.
Volkshuisvestingsverslag 2014
- 47 -
Verslag van de raad van commissarissen 1.
Samenstelling
Samenstelling raad van commissarissen 1 januari 2015
Naam
Drs. Ing. W.J. Kruijer
J. Pit
Geslacht Functie Geboortejaar Benoemd in Herbenoeming 1 Aftredend Hoofdfunctie Expertise Nevenfunctie 1 Nevenfunctie 2 Nevenfunctie 3 Nevenfunctie 4
Man Voorzitter 1951 2013 2017 2021 Gepensioneerd Finance, IT, strategie en change management Lid Raad van Toezicht De Rijdende School Voorzitter VVE Hanzehaven Bestuurslid Vereniging Bewoners Hanzeland Bestuurslid Kermis- en Circusmuseum Steenwijk
Man Vicevoorzitter 1949 2009 2013 2017 Gepensioneerd Juridische zaken, P&O Lid Ledenraad Univé Verzekeringen Lid Ledenraad Rabobank Assen/Noord-Drenthe Bestuurslid Stichting Sporttechnisch Kader Drenthe
Naam
G. Brakkee
Ir. B.J.W. van der Heijden
Geslacht Functie Geboortejaar Benoemd in Herbenoeming 1 Aftredend Hoofdfunctie Expertise Nevenfunctie 1 Overige
Man Lid 1957 2013 2017 2021 Zelfstandig adviseur Volkshuisvesting en stedelijke ontwikkeling
Man Lid 1955 2013 2017 2021 Zelfstandig organisatieadviseur en interim manager Strategie, marketing en changemanagement Commissaris Woningstichting Putten
Naam
Drs. L. Vos
Geslacht Functie Geboortejaar Benoemd in Herbenoeming 1 Aftredend Hoofdfunctie Expertise Overige
Vrouw Lid 1959 2013 2017 2021 Directeur organisatieadviesbureau Organisatieontwikkeling, governance, volkshuisvesting Op voordracht CHR
Op voordracht van de CHR
De bezoldiging van ieder lid van de raad van commissarissen w ordt vastgesteld door de raad van commissarissen en voldoet aan de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT). 2.
Werkwijze
De raad van commissarissen heeft tot taak toezicht uit te oefenen op het beleid van het bestuur, op de w erking en integriteit van de interne controle- en risicobeheersing systemen en –procedures ingesteld door het bestuur. Tevens op de algemene gang van zaken binnen Openbaar Belang en de met haar verbonden ondernemingen. De raad staat het bestuur ter zijde met advies. De raad van commissarissen heeft per 1 januari 2014 een auditcommissie en een remuneratiecommissie benoemd. De auditcommissie bestaat uit de heren W.J. Kruijer, J. Pit en B.J.W. van der Heijden; de remuneratiecommissie uit de heer W.J. Kruijer en mevrouw L. Vos. In 2014 is de raad van commissarissen 9 keer bijeengekomen. Het betreft 8 reguliere vergaderingen en één bijeenkomst van de raad van commissarissen w aarin een zelfevaluatie is uitgevoerd. Verslag van de raad van commissarissen 2014
- 48 -
De zelfevaluatie is uitgevoerd onder begeleiding van een externe organisatieadviseur. Ter voorbereiding op de evaluatie is door de commissarissen en de directeurbestuurder een vragenlijst ingevuld. Daarnaast heeft een scan plaatsgevonden van de w ijze w aarop de corporatie haar governance formeel heeft ingevuld. De externe begeleider heeft tevens kennis genomen van de notulen van d e vergaderingen van de raad in 2014. Met de directeurbestuurder zijn de resultaten van de vragenlijst voorafgaand aan de bijeenkomst besproken. De evaluatie zelf vond plaats in een bijeenkomst met de raad van commissarissen op 15 december met als gespreksonderw erpen het functioneren van de raad, de governance en de rol van de directeurbestuurder in relatie tot de raad. De belangrijkste uitkomsten zijn: In de raad is de benodigde kennis en ervaring aanw ezig. In 2015 zal een opleidingsprogramma w orden gemaakt om het kennisniveau op peil te houden in de snel veranderende context van de w oningcorporatie. De teamrollen zijn goed verdeeld en de raad is tevreden over de bijdrage van elk van haar leden. Openbaar Belang zit in een ontw ikkelingstraject w aar het gaat om het maken van strategische keuzes en het verbeteren van de sturings- en controlinformatie. Dit vraagt veel tijd en aandacht van de leden van de raad en brengt met zich mee dat de raad te dicht op de bestuurder zit. Als de strategische keuzes eenmaal gemaakt zijn en de benodigde informatie op orde is, moet er meer tijd vrij komen voor de klankbordfunctie van de raad en moet het mogelijk zijn w eer op afstand te komen. De rol en het functioneren van de directeurbestuurder zijn geëvalueerd. De uitkomsten daarvan w orden besproken door de remuneratiecommissie met de directeurbestuurder. Er zijn praktische afspraken gemaakt om de vergaderingen van de raad en haar commissies effectiever en efficiënter te maken. De uitkomsten van de evaluatie zijn in januari 2015 besproken door de externe adviseur en de voorzitter van de raad van commissarissen met de directeurbestuurder. In de reguliere vergaderingen zijn de volgende onderw erpen besproken: het jaarverslag 2013 en de managementletter – goedkeuring hechten aan het voorgenomen bestuursbesluit In het volkshuisvestingsverslag is verantw oording afgelegd over de volkshuisvestelijke doelstellingen en de mate w aarin die zijn gehaald, over de positie van Openbaar Belang in Zw olle, de interne organisatie en de kw aliteit van de dienstverlening. De heer G.A.N. Turkenburg RA van Pricew aterhouseCoopers (Pw C) heeft op 25 april de vergadering van de auditcommissie bijgew oond w aar het jaarverslag 2013 w erd behandeld. De heer Turkenburg heeft de bevindingen van Pw C toegelicht. Het jaarverslag 2013 is tijdens de raad van commissarissen vergadering op 7 mei goedgekeurd. de begroting 2015 – goedkeuring hechten aan het voorgenomen bestuursbesluit In de begroting 2015 zijn de voorgenomen activiteiten, de gehanteerde uitgangspunten en de parameters voor de berekeningen aangegeven. Deze zijn afgeleid van de geformuleerde doelstellingen in de ondernemingsstrategie en houden rekening met de actuele ontw ikkelingen. In een aparte toelichting w erden behandeld: de w ijzigingen in de meerjarenprognose ten opzichte van de vorige meerjarenprognose (jaarrekening 2012); de prognose van de w inst - en verliesrekening t/m 2024; het verloop van reserves en voorzieningen; het verloop van een aantal belangrijke kengetallen (o.a. het gec orrigeerd w eerstandsvermogen en het vereiste w eerstandsvermogen volgens het WSW; de analyse van de risico’ s bij de belangrijkste posten van de w inst - en verliesrekening; de gehanteerde uitgangspunten bij de berekening van deze begroting en meerjarenbeg roting.
Verslag van de raad van commissarissen 2014
- 49 -
de kwartaalrapportages van 2014 – ter kennisname De kw artaalrapportages w orden 6 w eken na afloop van het kw artaal behandeld in de vergadering van de raad van commissarissen. Ingegaan w ordt op de ontw ikkelingen op de w oningmarkt, de nieuw bouw projecten, projecten herstructurering, de verkoop van huurw oningen, het planmatig en niet planmatig onderhoud, de bew egingen in de huurmarkt, de toew ijzingen, bijzondere w oonvormen, financiële kengetallen met betrekking tot de verhuur, de leefbaarheid, het betrekken van de bew oners bij het beleid en het beheer, de relatie met de gemeente en collega corporaties, de kw aliteit van de dienstverlening en de interne organisatie. Daarnaast w ordt financiële informatie verstrekt over de renteontw ikkelingen en ontw ikkelingen in de leningenportefeuille (conform het Treasurystatuut), de resultatenrekening t/m het betreffende kw artaal en de prognose van het jaarresultaat. de bestuursbesluiten – deels ter kennisname, deels goedkeuring hechten aan een voorgenomen bestuursbesluit In 2014 zijn de volgende bestuursbesluiten toegelicht en besproken: (inkomensafhankelijke) huurverhoging 2014 – systematiek en resultaat; uitgangspunten begroting 2015 - 2024; treasury jaarplan 2014; ontw ikkeling complex de Weezenlanden (complex 008); investeringsbesluit aankoop huurw oningen Isala-terrein; nieuw bouw hospice Zw olle; verkoop w oningen; grondpositie Berkum-Veldhoek. overige onderwerpen – ter vaststelling door de raad van commissarissen De raad van commissarissen heeft de volgende punten vastgesteld/goedgekeurd: vaststelling beloning directeurbestuurder; ondernemingsstrategie 2015-1018; Strategisch Vastgoed Beleid * ; Investeringsstatuut; plan van aanpak visitatie* . overige onderwerpen – ter kennisname De raad van commissarissen staat de bestuurder met raad en daad terzijde. Daarom is aan de hand van onderliggende notities en nota’ s gesproken over: Corporatie in Perspectief 2013; jaarverslag Klachtenadviescommissie Zw olle en IJsselmuiden 2013; oordeelsbrief Inspectie Leefomgeving en Transport 2013* ; prestatieafspraken corporaties en gemeente Zw olle; kernw aardentraject; ontw ikkeling hospice Zw olle; ontw ikkeling locatie 35 w oningen Isala; ontw ikkeling complex de Weezenlanden (complex 008); Herzieningsw et; auditplan 2014 en bevindingen interim-controle 2014* ; Aedes Benchmark* ; nieuw bouw Zuiderkerkstraat* ; groot onderhoud Pierik* ; klanttevredenheidsonderzoek* ; voortgang scheiden w onen en zorg* ; raad van commissarissen-berichten. Iedere vergadering w ordt een raad van commissarissenbericht ter kennisgeving behandeld. Hierin w ordt de stand van zaken met betrekking tot diverse lopende projecten vermeld. Verslag van de raad van commissarissen 2014
- 50 -
Bijeenkomsten/scholing Leden van de raad van commissarissen hebben bijeenkomsten/scholingen en seminars bezocht, o.a.; toezicht op IT & Innovatie; actualiteitenseminar Woningcorporaties; inspiratiegroep VTW; op het gebied van duurzaamheid en op het gebied van burgerinititatieven. *
Deze onderdelen zijn behandeld tijdens de rvc-vergadering van 15 januari 2015. Oorspronkelijk stond deze vergadering gepland voor 17 december 2014 die w egens omstandigheden niet is doorgegaan.
3.
Inhoudelijk toezicht
De volkshuisvestingstaak is vastgelegd in het beleidsplan. De kern ervan is w eergegeven in het volkshuisvestingsverslag. De raad ziet toe op naleving van de in het beleidsplan beschreven en geaccordeerde volkshuisvestingstaak. In het volkshuisvestingsverslag van de jaarrekening en in de kw artaalrapportages w orden de concrete resultaten genoemd. Het toezicht op strategieontw ikkeling vindt met name plaats bij de behandeling van de begroting en het jaarverslag. De daarbij gevoegde geactualiseerde meerjarenbegroting met toelichting verschaft de daarvoor benodigde informatie. Dat betreft ook de ontw ikkeling van het gecorrigeerd w eerstandsvermogen voor de komende 5 jaar. Dat w eerstandsvermogen moet, bij een maximale volkshuisvestelijke inspanning, zo mogelijk enige procenten boven het vereiste minimum niveau (opgave van het CFV) liggen. Onderdeel van de toelichting op de meerjarenbegroting is de risicoanalyse van de belangrijkste posten van de resultatenrekening. In de kw artaalrapportages w ordt verslag gedaan van de ontw ikkeling van de financieringsbehoefte en het voorzien daarin op basis van het treasury statuut. De raad van commissarissen neemt kennis van de procedures van AO/IC, het commentaar van de onafhankelijke accountant daarop en de rapportage over verbeterpunten. De frequentie, de uitgebreid e analyse en bespreking van de kw artaalrapportages vormen voor de raad een goed instrument ter beoordeling van de mate w aarin de organisatie risico’ s beheerst en in control is. De raad van commissarissen vindt dat dit stelsel adequaat is. De directeurbest uurder stelt de jaarrekeningen van de Bv’ s en de VOF’ s vast. In de kw artaalrapportages w ordt de raad van commissarissen geïnformeerd over proces- en financiële voortgang. Beloning directeurbestuurder De beloning van de directeurbestuurder w ordt vastgesteld door de raad van commissarissen en vindt plaats op basis van de “ Sector brede beloningscode Bestuurders Woningcorporaties” . De functiezw aarte voor de directie is bepaald op 455 punten dat correspondeert met schaal E. Bij aanstelling van de directeurbestuurder is gekozen voor een variabele component van maximaal 20% van het vaste salaris. De hoogte van de variabele beloningscomponent w ordt bepaald door de raad van commissarissen aan de hand van een uit gebreide prestatiemeting. In december 2013 heeft de raad van commissarissen besloten de prestatiemeting in de huidige vorm te laten vervallen met ingang van 2014. In plaats daarvan w orden er door de raad een beperkt aantal ‘ objectives’ vastgesteld die door de remuneratiecommissie met de directeurbestuurder w orden besproken en aan het einde van het jaar beoordeeld. In samenhang hiermee is besloten het variabele deel van de beloning van de directeurbestuurder met ingang van 2014 om te zetten in een vaste beloning. De hoogte van de toevoeging aan de vaste beloning is gelijk aan het bedrag van de variabele beloning die is toegekend in 2013 zijnde 17% van de vaste beloning. Daarmee is de vaste beloning voor 2014 vastgesteld op € 126.236 ,-.
Verslag van de raad van commissarissen 2014
- 51 -
Voor de periode 2014 tot en met 2017 bedraagt de vaste beloning eveneens € 126.236 ,- conform de w ettelijke regeling. Aan de directeurbestuurder is een auto ter beschikking gesteld met een catalogusw aarde van € 44.455,-. Opgave vergoeding directeurbestuurder 2014 naam bestuurder functie
G.W. Brouwer directeurbestuurder € 126.236
vaste beloning 2014 werkgeversdeel beloningen op termijn (pensioenkosten) werkgeversbijdrage vrijwillige sociale lasten belaste kostenvergoeding totaal 2014
29.638 9.687 300 165.861
De variabele beloningscomponent 2013 van € 18.342 ,- is uitgekeerd in 2014, maar heeft betrekking op 2013. Er zijn geen persoonlijke leningen of garanties verstrekt aan personeelsleden. Met ingang van 1 januari 2014 geldt als bezoldigingsmaximum klasse E met een bedrag van € 130.600,-. Binnen de kaders van de WNT w ordt gebruik gemaakt van het overgangsrecht, hetgeen betekent dat de gemaakte afspraken voor 4 jaar w orden gerespecteerd en daarna in 3 jaar w orden teruggebracht naar het alsdan geldende maximum van de WNT. 4.
Professionalisering van de Governance
De Governance Code Woningcorporaties (hierna de Code) die in juli 2011 van kracht is gew orden, is in 2013 zoveel mogelijk toegepast. De beginselen w orden op hoofdlijnen onderschreven. De door Openbaar Belang gehanteerde corporate Governance principes zijn neergelegd in afzonderlijke documenten w aaronder: - reglementen voor de raad van commissarissen en het bestuur; - profielschets van de raad van commissarissen als geheel en de afzonderlijke leden; - ethische gedragscode, protocol vertrouw enspersoon en de klokkenluidersregeling (vanaf 2007). De heer Brouw er is benoemd in 2007 voor onbepaalde tijd. Openbaar Belang hecht grote w aarde aan continuïteit van het bestuur en heeft derhalve best -practice bepaling II.2.1, inhoudende een benoeming voor een periode van 4 jaar niet overgenomen. Dat neemt niet w eg dat elk jaar w ordt beoordeeld door de raad van commissarissen of er voldoende prestaties zijn geleverd, de voorgestane beleidsontw ikkeling in voldoende mate passen bij het oordeel van de raad van commissarissen en of de samenw erking op een vruchtbare w ijze verloopt. De bevoegdheden en verantw oordelijkheden van de raad van commissarissen, van het bestuur en de samenw erking tussen die tw ee organen zijn nader uitgew erkt in de reglementen voor de raad van commissarissen en het bestuur. 5.
Mutaties in de raad van commissarissen
Er hebben zich in het verslagjaar geen mutaties in de raad van commissarissen voorgedaan.
Verslag van de raad van commissarissen 2014
- 52 -
6.
Overleg met belanghouders
Huurders, de Centrale Huurdersraad, de gemeente Zw olle en collega-corporaties in Zw olle zijn de belangrijkste maatschappelijke belanghouders van Openbaar Belang. De gezamenlijke corporaties in Zw olle hebben, in samenspraak met de gemeente Zw olle, op 9 mei een discussiebijeenkomst ‘ Betaalbaarheid, w iens zorg is dat?’ gehouden. Een delegatie van de raad van commissarissen heeft deze bijeenkomst met belanghouders bijgew oond. De op voordracht van de Centrale Huurdersraad voorgestelde commissarissen voeren overleg met de Centrale Huurdersraad om voeling te houden met w at er onder de huurders leeft. Op 25 april w aren zij aanw ezig bij de algemene jaarvergadering van de Centrale Huurdersraad en op 7 oktober hebben beide commissarissen een vergadering van de Centrale Huurdersraad bijgew oond. 7.
Integriteit
In het tw eede kw artaal van 2007 is een ethische gedragscode, een protocol vertrouw enspersoon en een klokkenluidersregeling vastgesteld. Er hebben in 2014 geen transacties plaatsgevonden w aarbij sprake w as van tegenstrijdige belangen van het bestuur en/of de leden van de raad van commissarissen. Alle leden van de raad van commissarissen zijn onafhankelijk van Openbaar Belang. Er bestaan geen overlappingen met andere bestuursfuncties. Geen van de commissarissen is of w as in het verleden in dienst van Openbaar Belang, onderhoudt een directe of indirecte band met toeleveranciers of afnemers van Openbaar Belang. Geen van de commissarissen verleent andere diensten dan die w elke voortvloeien uit zijn/haar lidmaatschap van de raad van commissarissen of onderhoudt banden met Openbaar Belang, hetzij direct, hetzij indirect buiten zijn/haar commissariaat. Het reglement van de raad van commissarissen bevat bepalingen inzake mogelijke tegenstrijdige belangen. In 2015 w ordt er een nieuw integriteitsbeleid vastgesteld. 8.
Verantwoording van het beleid rondom commissarissen honorering
De beloning voor de leden van de raad van commissarissen is conform de beloningscode van de VTW en w ordt door de raad vastgesteld. In 201 4 bedraagt de totale beloning € 44.000,-7 incl. BTW aan vaste vergoedingen en onkosten (eveneens € 44.000,- in 2013). De vaste vergoeding voor de voorzitter bedraagt € 12.000,- incl. BTW en voor de overige leden van de raad € 8.000,- incl. BTW. Naast deze vaste beloning kunnen leden aantoonbaar gemaakte onkosten declareren. Er zijn geen persoonlijke leningen of garanties verstrekt aan de leden van de raad van commissarissen. De rvc spreekt hierbij graag haar w aardering uit voor het gevoerde beleid en de bereikte resultaten en complimenteert alle medew erkers met de behaalde resultaten. Zw olle, 6 mei 2015 De heer drs. Ing. W.J. Kruijer De heer J. Pit De heer ir. B.J.W. van der Heijden Mevrouw drs. L. Vos De heer G. Brakkee
7
alle onder deze paragraaf genoemde bedragen zijn inclusief 21% btw
Verslag van de raad van commissarissen 2014
- 53 -
Kengetallen over de afgelopen 5 jaar per ultimo van het boekjaar Gegevens verhuureenheden in exploitatie Aantal verhuureenheden in eigendom Woningen/woongebouwen Standplaatsen met woonwagen Totaal aantal woongelegenheden Standplaatsen Garages Bedrijfsruimten (met woonruimte) Bedrijfsruimten (zonder woonruimte) Totaal aantal verhuureenheden in expl. (VE)
2014
2013
2012
2011
2010
2.557 12 2.569 19 125 3 2 2.718
2.563 12 2.575 19 125 3 2 2.724
2.585 12 2.597 19 125 3 2 2.746
2.582 12 2.594 19 125 3 3 2.744
2.639 12 2.651 19 125 3 5 2.803
herbouwherbouwherbouwherbouwherbouwwaarde waarde waarde waarde waarde € 140.500 € 139.700 € 143.300 € 144.650 € 151.200
Gemiddelde verzekerde waarde per VE Gemiddelde grondslag OZB per verhuureenheid Mutaties woongelegenheden Aantal opgeleverd Aantal aangekocht/overgenomen/omgebouwd Aantal verkocht Aantal gesloopt/uit exploitatie
12 18
29 1 19 8
22
27 32
19 1
Mutaties overige verhuureenheden Aantal opgeleverd Aantal verkocht Aantal gesloopt
6
Aantal woongelegenheden/huurprijsklasse Laag (2014: < € 374,44) Overig (2014: >= € 374,44 - HTS grens) Aantal woningen > HTS-grens Aantal DAEB-woningen Aantal niet-DAEB woningen
468 2.042 59 2.510 59
Kwaliteit Aantal reparatieverzoeken Gemiddelde kosten per reparatieverzoek Gemiddelde kosten per mutatie Kosten niet-planmatig onderhoud/VE Kosten planmatig onderhoud/VE Totaal kosten onderhoud/VE Aantal woongelegenheden met GOH en/of woningverbetering
€ € € € €
Prijs/kwaliteitsverhouding Gemiddeld aantal punten WWS Gemiddelde netto-maandhuur Gemiddelde huurverhoging Nettohuur in % Maximaal redelijke huur
€
Het verhuren van woongelegenheden Aantal mutaties Mutatiegraad Aantal reacties per verhuring en acceptatiegraad Huurachterstand in % huren + vergoedingen Huurderving in % huren + vergoedingen
4.096 131 618 338 645 983
559 1.988 28 2.539 36
€ € € € €
1.784
*)
142 486 € 4,10% 69,6% 307 11 51/67 1,1% 0,4%
4.270 136 824 357 695 1.052
614 1.951 32 2.563 34
€ € € € €
1.666 142 460 € 4,40% 67,6% 277 10 51/56 1,1% 0,7%
4.055 143 908 368 480 848
669 1.911 14
€ € € € €
1.666 142 434 € 2,30% 65,6% 283 10 52/79 0,9% 0,7%
4.384 138 1.084 395 671 1.066
€ € € € €
1.634 137 415 € 1,30% 66,9% 274 11 90/180 1,1% 0,3%
*) m.i.v. 2011 w erken w e alleen nog met het kengetal aantal reacties per verhuring (w ens c.q. spoedmodule)
Kengetallen 2014
730 1.906 15
- 54 –
4.651 124 966 384 438 822 1.634 132 402 1,20% 69,0% 326 12 44 1,0% 0,6%
Kengetallen over de afgelopen 5 jaar per ultimo van het boekjaar Financiële continuïteit Solvabiliteit Liquiditeit Rentabiliteit eigen vermogen Rente langlopende schulden (leningen) Rentabiliteit totaal vermogen Renteresultaat in % eigen vermogen Interne financiering/VE Cash-flow/VE
2014 27,6 0,2 -4,8 4,2 1,6 4,6 € 17.414 € 928
2013 2012 2011 2010 obv nieuwe waardering 27,5 38,4 27,1 26,0 0,2 0,1 0,1 0,2 -4,7 14,3 3,9 4,9 4,4 4,6 4,8 4,6 1,8 8,3 5,7 4,4 4,5 2,1 3,6 4,0 € 16.902 € 27.233 € 15.854 € 15.604 € 1.818 € 1.978 € 1.834 € 1.283
Balans en Winst- en verliesrekening (x 1.000,-) Eigen vermogen/VE Overige voorzieningen Totaal opbrengsten/VE Afschrijvingen/VE Overige bedrijfslasten/VE Renteresultaat/VE Buitengew. baten/lasten per VE Niet geralis. waardeverand./VE Jaarresultaat/VE
€ 15.257 € 957 € 6.131 € 1.724 € 4.035 € 701 € € 666 € -731
€ 15.254 € 217 € 6.486 € 1.669 € 4.347 € 691 € € 256 € -240
€ 25.347 € 317 € 6.394 € 1.239 € 2.509 € 535 € € 2.902 € 3.629
€ 14.379 € 337 € 6.734 € 1.197 € 4.048 € 520 € € 782 € 561
€ 13.858 € 323 € 6.149 € 70 € 3.387 € 553 € € 105 € 679
0,7 2,3 2,5 2,3 1,1 0,2 9,1
0,7 2,3 2,5 2,3 1,4 0,2 9,4
0,7 1,8 2,5 2,7 1,7 0,0 9,4
0,7 1,5 2,2 2,3 1,7 0,0 8,4
0,7 1,5 2,2 2,3 1,3 0,2 8,2
25,1
25,8
25,9
25,8
23,1
Personeelsbezetting Aantal formatieplaatsen per 1.000 VE, inclusief woningen in beheer - Directie/secretariaat - Financiën - Wonen - Vastgoed - Nevenexploitaties /leveringen en diensten - Overige - Totaal aantal formatieplaatsen per 1.000 VE Werkelijk aantal formatieplaatsen
Kengetallen 2014
- 55 –
Jaarrekening 2014 1.
Geconsolideerde Balans per 31-12-2014 (na bestemming resultaat)
(x € 1.000,-)
ACTIVA
Ref.
31-12-2014
31-12-2013
€
€
136.028 803
137.881 2.429
1.504
1.622
138.335
141.932
9.139
4.700
9.139
4.700
6 2.164 3 0
6 2.597 15 304
2.173
2.922
149.647
149.554
92 307 29
111 134 21
428
266
414
1.540
842
1.806
150.489
151.360
0
0
VASTE ACTIVA MATERIELE VASTE ACTIVA
10.1
- Sociaal vastgoed in exploitatie - Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie - Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie Totaal materiele vaste activa
VASTGOEDBELEGGINGEN - Commercieel vastgoed in exploitatie
10.2
Totaal vastgoedbeleggingen FINANCIELE VASTE ACTIVA - Deelnemingen - Latente belastingvordering - Te vorderen BWS-subsidies - Overige effecten
10.3
Totaal financiele vaste activa Totaal vaste activa VLOTTENDE ACTIVA VORDERINGEN - Huurdebiteuren - Overige vorderingen - Overlopende activa
10.4
Totaal vorderingen LIQUIDE MIDDELEN Totaal vlottende activa
TOTAAL p.m. Nog te ontvangen leningen
Jaarrekening 2014
10.5
- 56 -
PASSIVA
GROEPSVERMOGEN Overige reserves
Ref.
-
Schulden aan kredietinstellingen Schulden aan leveranciers Belastingen en premies sociale verzekering Overlopende passiva
Totaal kortlopende schulden
TOTAAL p.m. Toegezegde leningen
Jaarrekening 2014
€
41.468
41.552
41.468
41.552
2.600
592
2.600
592
1.513 100.785
1.562 98.596
102.298
100.158
146.366
142.302
860 93 91 3.079
5.160 432 323 3.143
4.123
9.058
150.489
151.360
0
0
10.8
Totaal langlopende schulden
KORTLOPENDE SCHULDEN
€
10.7
Totaal voorzieningen LANGLOPENDE SCHULDEN - Leningen overheid - Leningen kredietinstellingen
31-12-2013
10.6
Totaal eigen vermogen VOORZIENINGEN - Voorziening onrendabele investeringen
31-12-2014
10.9
- 57 -
2.
Geconsolideerde Winst- en verliesrekening 2014
(x € 1.000,-)
Ref. BEDRIJFSOPBRENGSTEN
2014
2013
€
€
- Huuropbrengsten
11.1
14.734
14.005
- Opbrengst servicecontracten
11.2
1.122
1.276
- Opbrengst verkopen
11.3
595
742
- Overige bedrijfsopbrengsten
11.4
212
332
16.663
16.355
BEDRIJFSLASTEN - Afschrijvingen vastgoedportefeuille
11.5
4.685
4.545
- Overige waardeveranderingen vastgoedportefeuille
11.6
1.634
3.068
- Lonen en salarissen
11.7
1.371
1.313
- Sociale lasten/pensioenpremies
11.8
462
421
- Lasten onderhoud
11.9
2.671
2.865
- Leefbaarheid
11.10
116
157
- Lasten servicecontracten
11.11
1.076
1.279
- Overige bedrijfslasten
11.12
3.637
2.739
15.652
16.387
11.13
1.810
697
- Rentebaten
11.14
0
19
- Rentelasten
11.15
-4.376
-4.621
-4.376
-4.602
-1.555
-3.937
-433
1.972
-1.988
-1.965
1.904
-26.085
NIET GEREALISEERDE WAARDEVERANDERINGEN VASTGOEDPORTEFEUILLE FINANCIËLE BATEN EN LASTEN
RESULTAAT UIT GEWONE BEDRIJFSUITOEFENING Belastingen JAARRESULTAAT
Rechtstreeks gemuteerd op eigen vermogen
Jaarrekening 2014
11.16
- 58 -
3.
Geconsolideerd kasstroomoverzicht 2014
(x € 1.000,-)
ref.
2014
2013
€
€
Kasstroom uit operationele activiteiten Ontvangsten van huurders Ontvangsten van subsidiegevers Ontvangsten overig
11.1/11.2 11.4 11.4
16.084 12 29
15.237 60 332 16.125
Betalingen Betalingen Betalingen Betalingen
aan werknemers aan leveranciers onderhoud uit hoofde van zakelijke lasten overige
11.7 11.9 11.8/11.12 11.9-11.11
-1.326 -2.615 -3.174 -1.988
Kasstroom uit bedrijfsoperaties
15.629 -1.313 -2.865 -3.163 -2.558
-9.103
-9.899
7.022
5.730
Ontvangen rente
11.14
42
19
Betaalde rente
11.15
-4.519
-4.684
Kasstroom uit operationele activiteiten
-4.477
-4.665
2.545
1.065
Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen in materiële vaste activa Investeringen in vastgoedbeleggingen Desinvesteringen in materiële vaste activa Desinvesteringen vastgoedbeleggingen Investeringen in financiële vaste activa Desinvesteringen financiële vast activa Investeringen activa t.d.v exploitatie
10.1
-4.279 -7 2.731
10.1
-60
10.1 10.2
Kasstroom uit investeringsactiviteiten
-2.666 2.994
-1.615
328
Kasstroom uit financieringsactiviteiten Nieuw opgenomen leningen Aflossing lening u/g Aflossing langlopende schulden
10.8 10.8
3.000 104 -5.160
6.800 38 -7.426
Kasstroom uit financieringsactiviteiten
-2.056
-588
Mutatie geldmiddelen
-1.126
805
1.540 414
735 1.540
-1.126
805
Liquide middelen ultimo voorgaand boekjaar Liquide middelen ultimo boekjaar
Mutatie liquide middelen
Jaarrekening 2014
10.5 10.5
- 59 -
4.
Algemene toelichting
Algemeen Openbaar Belang is een stichting met de status van “ toegelaten instelling volkshuisvesting” . Zij heeft specifieke toelating in Zw olle en is w erkzaam binnen de juridische w etgeving vanuit de Woonw et en het Besluit Beheer Sociale Huursector. De statutaire en feitelijke vestigingsplaats is Zw olle. De activiteiten bestaan voornamelijk uit de exploitatie en ontw ikkeling van w oningen voor de sociale huursector. Grondslagen voor consolidatie In de consolidatie w orden de financiële gegevens van Openbaar Belang en haar groepsmaatschappijen opgenomen. Dit betreft alle maatschappijen w aarmee zij een organisatorische en economische eenheid vormt. Integraal in de consolidatie w orden opgenomen deelnemingen w aarin overheersende zeggenschap op het beleid kan w orden uitgeoefend of w aarover zij de centrale leiding heeft. Hierbij w ordt tevens rekening gehouden met potentiële stemrechten die kunnen w orden uitgeoefend op balansdatum. Het aandeel van derden in het groepsvermogen en in het groepsresultaat w ordt afzonderlijk vermeld. Proportioneel in de consolidatie w orden opgenomen deelnemingen in entiteiten voor zover op grond van een overeenkomst tot samenw erking de zeggenschap door de participanten gezamenlijk w ordt uitgeoefend. Looptijd en rechtsvorm zijn hierbij niet van belang. Waarderingsgrondslagen van groepsmaatschappijen zijn voor consolidatiedoeleinden w aar nodig gew ijzigd om aansluiting te krijgen voor Openbaar Belang. Daar w aar van de gegevens in totaliteit geen belangrijke invloed uitgaat op de geconsolideerde w inst - en verliesrekening is van w ijziging van de grondslagen afgezien. De in de consolidatie begrepen rechtspersonen en vennootschappen zijn: Volledig geconsolideerd De Kw ekerij BV (100% ) Molenzicht BV (100% ) Niet geconsolideerd De deelneming in “ Tussen de Verlaten BV (33,3% )” is vanw ege het geringe belang niet in de consolidatie betrokken. De activiteiten van de Kw ekerij BV, Molenzicht BV en Tussen de Verlaten BV bestaat voornamelijk uit projectontw ikkeling binnen het statutair w erkgebied. Intercompany-transacties, intercompany-w insten en onderlinge vorderingen en schulden tussen groepsmaatschappijen en andere in de consolidatie opgenomen rechtspersonen w orden geëlimineerd voor zover de resultaten niet door transacties met derden buiten de groep zijn gerealiseerd. Ongerealiseerde verliezen op intercompany-transacties w orden ook geëlimineerd tenzij er sprake is van een bijzondere w aardevermindering. Resultaten op intercompany-transacties tussen in de consolidatie opgenomen groepsmaatschappijen w orden volledig uit zow el de balansw aardering als het groepsresultaat geëlimineerd voor zover deze resultaten nog niet door een overdracht van het verkregen actief of passief aan derden buiten de groep zijn gerealiseerd.
Jaarrekening 2014
- 60 -
Stelselwijziging Het kasstroomoverzicht is in de jaarrekening van 2014 voor het eerst opgesteld via de directe methode. De cijfers voor 2013 zijn aangepast. Sinds 2014 w erkt Openbaar Belang met het treasurypakket van het NCCW w aardoor er via de verw erking van de bankafschriften direct van de ontvangst kan w orden aangegeven w at voor soort kasstroom het betreft. Door deze stelselw ijziging ontstaan er geen mutaties in vermogen of resultaat. Het kasstroomoverzicht geeft een beter inzicht in het verloop van alle opbrengsten en uitgaven. Schattingswijzigingen In het kader van de bepaling van de bedrijfsw aarde van de materiële vaste activa in exploitatie zijn schattingsw ijzigingen doorgevoerd die nader uiteengezet zijn in de toelichting (toelichting mutatie bedrijfsw aarde). Het betreft w ijzigingen m.b.t.:
Onderhoud: (impact bedrijfsw aarde -/- € 6,5 miljoen) o In 2013 w erd het onderhoud ingerekend obv 10 jaars onderhoudsbegroting en daarna een norm o.b.v. kostenfactoren van € 1.300, -. Daarbij w erd 5 jaar voor einde exploitatie de norm verlaagd naar € 400,- (alleen klachten & mutatieonderhoud). De kostenfactor voor kleine zelfstandige eenheden en w oonw agens is 0,66 en voor studenteneenheden 0,5 o In 2014 is het onderhoud voor 2015 cf onderhoudsbegroting opgenomen en daarna ingerekend met een norm van € 1.000,- voor 2016 en 2017 en vanaf 2018 een norm van € 1.300,- per kostenfactor tot einde looptijd van het complex. De kostenfactor voor kleine zelfstandige eenheden en w oonw agens is 1 en voor studenteneenheden 0,6.
Huurverhoging: (impact bedrijfsw aarde -/- € 3,7 miljoen) o In 2013 w erd voor 2016 en 2017 rekening gehouden met een inkomensafhankelijke huurverhoging. De huurverhogingen w orden in onderstaande staat gespecificeerd. Inkomensgroep
2014
2015 - 2017
2018 e.v.
Inflatie opslag totaal Inflatie opslag totaal Inflatie opslag totaal inkomen tot en met € 34.085 2,70% 1,50% 4,20% 2,00% 1,50% 3,50% 2,00% 0,00% 2,00% inkomen € 34.086 - € 43.602 2,70% 2,00% 4,70% 2,00% 1,50% 3,50% 2,00% 0,00% 2,00% inkomen boven € 43.602
o
2,70% 4,00% 6,70% 2,00% 4,00% 6,00% 2,00% 0,00% 2,00%
In 2014 is voor 2016 en 2017 een inschatting gemaakt o.b.v. een huurverhoging d.m.v. de huursombenadering. De huurverhogingspercentage voor 2016 is inflatie + 1% en voor 2017 inflatie + 0,5% . Voor beide jaren komt daardoor de huurverhoging uit op 2,5% .
Schattingen Bij toepassing van de grondslagen en regels voor het opstellen van de jaarrek ening vormt de directie van Openbaar Belang zich verschillende oordelen en maakt schattingen die essentieel kunnen zijn voor de in de jaarrekening opgenomen bedragen. Indien het voor het geven van het in artikel 2:362 lid 1 BW vereiste inzicht noodzakelijk is, is de aard van deze oordelen en schattingen inclusief de bijbehorende veronderstellingen opgenomen in hoofdstuk 8 of bij de toelichting op de betreffende jaarrekeningpost.
Jaarrekening 2014
- 61 -
5.
Grondslagen voor waardering van activa en passiva
Regelgeving De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de bepalingen van het Besluit beheer sociale huursector, Titel 9 Boek 2 BW, en Hoofdstuk 645 van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving en de stellige uitspraken van de overige hoofdstukken van d e Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving, uitgegeven door de Raad voor de Jaarverslaggeving. Activa en verplichtingen w orden in het algemeen gew aardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs of de actuele w aarde. Indien geen specifieke w aarderingsgrondslag is vermeld vindt w aardering plaats tegen de verkrijgingsprijs. In de balans, de w inst - en verliesrekening en het kasstroomoverzicht zijn referenties opgenomen. Met deze referenties w ordt verw ezen naar de toelichting. Toelichtingen op posten in de balans, w inst - en verliesrekening en kasstroomoverzicht w orden in de jaarrekening genummerd. Vergelijking met voorgaand jaar De gehanteerde grondslagen van w aardering en van resultaatbepaling zijn ongew ijzigd ten opzichte van het voorgaande jaar. Verwerking verplichtingen In de jaarrekening w ordt naast juridisch afdw ingbare verplichtingen tevens rekening gehouden met feitelijke verplichtingen die kunnen w orden gekw alificeerd als “ intern geformaliseerd en extern gecommuniceerd” . Hiervan is sprake w anneer uitingen namens de corporatie zijn gedaan richting huurders, gemeenten en overige belanghouders aangaande verplichtingen inzake toekomstige herstructureringen en toekomstige nieuw bouw projecten. Een feitelijke verplichting is gekoppeld aan het besluitvormingsproces van de corporatie rondom projectontw ikkeling en herstructurering. Van een feitelijke verplichting is sprake indien de formalisering van de definitief ontw erp fase en afgeleid het aanvragen van de bouw vergunning heeft plaatsgevonden. Materiële vaste activa (10.1) Algemene uitgangspunten Tenzij bij de afzonderlijke balansposten iets anders w ordt vermeld gelden voor alle materiële vaste activa de volgende algemene uitgangspunten. Verkrijgings- of vervaardigingsprijs De verkrijgings- of vervaardigingsprijs w ordt bepaald als de som van alle direct toe te rekenen uitgaven onder aftrek van afschrijvingen gedurende de geschatte toekomstige gebruiksduur. Op grond w ordt niet afgeschreven. Voor zover verkregen subsidies w orden gekw alificeerd als investeringssubsidie, w orden deze in mindering gebracht op de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Tevens w orden hierbij de rente tijdens de bouw op vreemd vermogen en direct toerekenbare interne kosten alsmede transactiekosten geactiveerd. Rente w ordt uitsluitend toegerekend indien voor te vervaardigen materiële vaste activa noodzakelijkerw ijs een aanmerkelijke hoeveelheid tijd nodig is om deze gebruiksklaar te maken, en vangt aan bij start van de bouw . De geactiveerde rente w ordt berekend tegen de gemiddelde rentevoet over het totale vreemde vermogen. Er w ordt rekening gehouden met bijzondere w aardeverminderingen die op balansdatum w orden verw acht. Indien grond gekocht is met opstallen, met de intentie de opstallen te slopen of teniet te laten gaan en vervolgens op de grond nieuw bouw te realiseren, dan maken de eventuele boekw aarde van de opstallen en de gemaakte sloopkosten deel uit van de verkrijgingsprijs.
Jaarrekening 2014
- 62 -
Verw erking van groot onderhoud Openbaar Belang verw erkt de kosten van groot onderhoud aan haar materiële vaste activa als onderdeel van de boekw aarde indien w ordt voldaan aan de criteria voor activering. De geactiveerde kosten w orden als afzonderlijke component behandeld. Voor zover sprake is van vervanging van onderdelen van het actief w ordt de nog aanw ezige boekw aarde van deze onderdelen gedesinvesteerd. Indien de boekw aarde van deze te desinvesteren onderdelen niet afzonderlijk uit de activa registratie zijn te herleiden w ordt deze benaderd op basis van de huidige uitgaven, teruggerekend naar de datum van oorspronkelijke investering, en indien van toepassing rekening houdend met de naar benadering tot het moment van vervanging hierover gepleegde afschrijvingen. Sociaal vastgoed in exploitatie Typering Sociaal vastgoed omvat w oningen in exploitatie met een huurprijs onder de huurtoeslaggrens, het maatschappelijk vastgoed en het overige sociale vastgoed. De huurtoeslaggrens is een algemeen huurprijsniveau dat door de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties w ordt vastgesteld. Maatschappelijk vastgoed is bedrijf onroerend goed dat is verhuurd aan maatschappelijke organisaties, w aaronder zorg-, w elzijn-, onderw ijs en culturele instellingen en dienstverleners en tevens is vermeld op de bijlage zoals deze is opgenomen in de Beschikking van de Europese Commissie d.d. 15 december 2009 aangaande de staatssteun voor toegelaten instellingen. Kw alificatie Het beleid van Openbaar Belang is er primair op gericht de sociale vastgoedportefeuille aan te hou den voor de doelgroep van beleid. Slechts voor een deel van het sociale vastgoed vindt optimalisatie van het financiële rendement plaats. Daarmee kw alificeert Openbaar Belang zich als vastgoedbeheerder en is de laagste van de vervangingsw aarde of de bedrijfsw aarde de basis voor de invulling van de actuele w aarde. Waarderingsgrondslag Openbaar Belang w aardeert haar sociaal vastgoed in exploitatie bij eerste verw erking tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs en daarna tegen de actuele w aarde zijnde de laagste van de vervangingsw aarde of de bedrijfsw aarde onder aftrek van cumulatieve afschrijvingen. Na-investeringen Uitgaven na eerste verw erking (de zogeheten na-investeringen) die leiden tot een w aard verhoging van het actief w orden aangemerkt als activeerbare kosten van vernieuw ing. Uitgaven die betrekking hebben op toekomstige herstructureringen, w aarvan de feitelijke verplichtingen dan w el de in rechte afdw ingbare verplichtingen zijn aangegaan, w orden in de w aardering betrokken. Herstructurering onderscheidt zich van renovatie door het verbeteren of w ijzigen van de oorspronkelijke capaciteit. Onderhoud De lasten van regelmatig voorkomend onderhoud w aaronder renovatie onderscheiden zich van activeerbare kosten door het feit dat er geen sprake is v an een w aard verhoging van het actief. De lasten van onderhoud w orden direct in het resultaat verantw oord. Componenten Binnen het vastgoed w orden componenten onderkend met een verschillende levensduur. Naast de grond (geen afschrijving) en de opstal w orden installaties en inventaris onderkend. Van een afzonderlijke component is sprake indien deze component meer dan 10% uitmaakt van de w aarde van het actief en/of indien de afschrijvingslast (als gevolg van een afw ijkende levensduur van de component ten opzichte van de opstal) meer dan 10% afw ijkt van de situatie dat geen component zou zijn onderkend.
Jaarrekening 2014
- 63 -
Complexindeling Complexen w orden gedefinieerd op basis van groepen van gelijksoortige activa per complex (kasstroom genererende eenheid). Een complex bestaat uit een aantal verhuureenheden dat gelijktijdig is gebouw d in dezelfde stijl en in dezelfde straat of buurt staat. Onder gelijksoortige activa maken w e de volgende onderverdeling: Producten: Eengezinsw oningen Flat zonder lift Flat met lift Hat eenheid Onzelfstandige eenheid Standplaats (met w oonw agen) Bedrijfsruimte Garages Markt: Financiële complexindeling De indeling sluit aan op de w ijze w aarop het interne beleid en de bedrijfsvoering is gedefinieerd. Aansluiting is daarbij gezocht bij de differentiatie in het huur- en onderhoudsbeleid en levensduurschattingen. Bepaling bedrijfsw aarde Onder de bedrijfsw aarde w ordt verstaan de contante w aarde van de aan een actief of samenstel van activa toe te rekenen toekomstige kasstromen die kunnen w orden verkregen met de uitoefening van het bedrijf. De bedrijfsw aarde w ordt gevormd door de contante w aarde van de geprognosticeerde kasstromen uit hoofde van toekomstige exploitatieopbrengsten en toekomstige exploitatielasten over de geschatte resterende looptijd van de investering. De kasstroomprognoses zijn gebaseerd op redelijke en onderbouw de veronderstellingen die de beste schatting van de directie w eergeven van de economische omstandigheden die van toepassing zullen zijn gedurende de resterende levensduur van het actief. De kasstromen zijn gebaseerd op de in november 2013 intern geformaliseerde meerjaren begroting en bestrijken een periode van 5 jaar behoudens de verw achte kosten van groot onderhoud, erfpacht en overige contracten met een w erkingsduur van meer dan vijf jaar. De kosten van planmatig groot onderhoud w orden gebaseerd op de in de meerjaren onderhoudsbegroting onderkende cycli per component. Voor latere jaren w ordt uitgegaan van de verw achte gemiddelde groeivoeten voor inflatie, huurstijg ing en rente alsmede genormeerde lastenniveaus. Bij de bedrijfsw aardeberekening gelden de volgende uitgangspunten: Voor de huurverhoging w ordt uitgegaan van onderstaande tabel: Inkomensgroep
2015
2016
2017
2018 e.v.
Inflatie opslag totaal
Inflatie opslag totaal
Inflatie opslag totaal
Inflatie opslag totaal
1,50% 1,00% 2,50%
2,00% 0,50% 2,50%
2,00% 0,00% 2,00%
inkomens tot € 34.229,-
1,25% 1,50% 2,75%
inkomen € 34.229,- - € 43.786,-
1,25% 2,00% 3,25%
inkomen boven € 43.786
1,25% 4,00% 5,25%
-
-
Jaarlijkse huurderving van 0,7% (voorgaand jaar: 0,7% ). Mutatiegraad van 10% en huurharmonisatie tot 8 0% van de maximaal redelijke huur (voorgaand jaar: 80% ). Jaarlijkse stijgingen van de vastgoed gerelateerde variabele lasten van 2% (voorgaand jaar: 2% ); Variabele lasten w orden o.b.v. de begroting ingerekend. Kosten van onderhoud 2015-2017 € 1.000,- per jaar per w oning, 2018 e.v. € 1.300, - per jaar per w oning (vorig jaar: klachten- en mutatie-onderhoud genormeerd op € 400,-; kosten van planmatig onderhoud, conform onderhoudsbegroting voor het eerstkomende tien jaar, daarna een bedrijfseconomische norm van € 900,- per verhuureenheid). Een restw aarde op basis van geschatte grondw aarde aan het einde van de exploitatieperiode of de verw achte opbrengstw aarde bij verkoop. Een rekenrente van 5,25% (voorgaand jaar eveneens 5,25% ) voor WSW-geborgde w oningen. De periode w aarover contant gemaakt w ordt loopt parallel met de geschatte resterende levensduur van de complexen (variërend van15 tot 50 jaar; voorgaand jaar:15 tot 50 jaar), de minimale levensduur is gesteld op 15 jaar tenzij vanuit planvorming een kortere levensduur gerechtvaardigd is.
Jaarrekening 2014
- 64 -
-
-
De verhuurdersheffing is voor de jaren 201 5 en later in de w et vastgelegd. De minister heeft in het w etsvoorstel de tarieven voor 2015 t/m 2017 opgenomen. Deze bedragen respectievelijk 0,449% , 0,491% , 0,536% van de WOZ w aarde voor alle w oongelegenheden met een huurprijs onder de liberalisatiegrens. Op basis hiervan is de verhuurdersheffing voor de jaren 201 5 t/m 2017 e.v. ingerekend in de bedrijfsw aarde op basis van genoemde percentages. De heffingsbijdrage (saneringssteun) van het Centraal Fonds Volkshuisvesting en de te betalen vennootschapsbelasting maken geen onderdeel uit van de bedrijfsw aarde.
De verw achte opbrengstw aarde van w oningen geoormerkt voor verkoop w ordt gedefinieerd als de contante w aarde van het maximale bedrag dat kan w orden verkregen bij vrijw illige verkoop binnen een verw achte termijn, onder aftrek van verkoopkosten die niet door de koper w orden gedragen. Ter bepaling van dit bedrag w orden taxaties uitgevoerd door onafhankelijke externe deskundigen of w orden vergelijkbare onroerende zaken als referentie gehanteerd. Gegeven het feit dat verkopen hoofdzakelijk w orden verricht in het kader van de financiering van onrendabele investeringen in nieuw bouw w orden deze verkopen voor een periode van vijf jaar in de w aardering betrokken. Daarmee w ordt recht gedaan aan het voorw aardelijke karakter van de geoormerkte verkopen. De bepaling van de restw aarde van de grond opgenomen in de bedrijfsw aarde vindt voor zover er nog geen herbestemming van de grond heeft plaatsgevonden, plaats op basis van de huidige vergelijkbare kavel- of vierkante meterprijs voor een sociale huurw oning. Deze kavelprijs w ordt geïndexeerd naar het einde van de levensduur en verminderd met verw achte sloopkosten en kosten van uitplaatsing. Indien feitelijke dan w el in rechte afdw ingbare verplichtingen zijn aangegaan die consequenties hebben voor de bestemming van de grond, dan w ordt met deze gew ijzigde bestemming in de w aardering rekening gehouden. Herw aardering Het per saldo positieve verschil tussen de bedrijfsw aarde van een complex enerzijds en de boekw aarde die dat complex zou hebben gehad bij toepassing van w aardering tegen historische kostprijs minus afschrijvingen anderzijds, w ordt als ongerealiseerde herw aardering (hierna aangeduid als ‘ herw aarderingsreserve’ ) toegevoegd aan het eigen vermogen. Een per saldo negatief verschil komt ten laste van het resultaat. Positieve en negatieve verschillen op verschillende complexen w orden hierbij niet gesaldeerd. Mutaties in bedrijfsw aarde Mutaties in de bedrijfsw aarde van een complex w orden als volgt verw erkt: Bij een w aardestijging: als een ongerealiseerde w aardestijging ten gunste van het eigen vermogen (herw aardering) indien en voor zover de bedrijfsw aarde hoger is dan de boekw aarde op dat moment zou zijn gew eest bij toepassing van w aardering tegen historische kostprijs minus afschrijvingen, en voor een eventueel resterende overige w aardestijging als terugname van een bijzonder w aardeverminderingsverlies. Bij een w aardedaling: als een negatieve herw aardering indien en voor zover er voor het betreffende complex op dat moment nog sprake is van een ongerealiseerde w aardestijging, en voor het overige als een bijzonder w aardeverminderingsverlies. Het hiervoor genoemde bijzondere w aardeverminderingsverlies (respectievelijk de terugname daarvan) w orden ten laste (respectievelijk ten gunste) van de w inst - en verliesrekening verantw oord onder de bedrijfslasten als ‘ Overige w aardeveranderingen immateriële vaste activa en vastgoedportefeuille’ . Afschrijvingen Vanaf 2012 zijn de afschrijvingen niet langer gebaseerd op de annuïtaire methode maar w ordt per component lineair over de geschatte resterende levensduur afgeschreven over het verschil tussen de boekw aarde per 1 januari 2012 en de geschatte restw aarde van (de component van) het actief. Na verw erking van een mutatie in de bedrijfsw aarde geldt de nieuw e bedrijfsw aarde vanaf dat momen t als basis voor de afschrijvingen in de toekomst. Jaarrekening 2014
- 65 -
Vastgoed in ontw ikkeling bestemd voor eigen exploitatie Typering Dit betreffen complexen in aanbouw die zijn bestemd om te w orden ingezet als vastgoed in exploitatie niet zijnde een vastgoedbelegging. Waarderingsgrondslag Vastgoed in ontw ikkeling bestemd voor eigen exploitatie w ordt gew aardeerd tegen uitgaafprijzen en toegerekende kosten van het w erkapparaat uit hoofde van voorbereiding, toezicht en directievoering. Voorts w ordt rente tijdens de bouw toegerekend vanaf het moment dat daadw erkelijk met ontw ikkeling is gestart. Rente w ordt uitsluitend toegerekend indien voor te vervaardigen materiële vaste activa noodzakelijkerw ijs een aanmerkelijke hoeveelheid tijd nodig is om deze gebruiksklaar te maken. De geactiveerde rente w ordt berekend tegen de gemiddelde rentevoet over het totale vreemde vermogen. Bijzondere w aardevermindering Openbaar Belang beoordeelt op iedere balansdatum of er aanw ijzingen zijn dat een vast actief aan een bijzondere w aardevermindering onderhevig kan zijn. Indien de verw achte realiseerbare w aarde (bedrijfsw aarde) lager is dan de verw achte totale geactiveerde kosten bij oplevering , is sprake van een onrendabele top. Bij de bepaling of de onrendabele top leidt tot een bijzondere w aardevermindering w orden de boekw aarde en de bedrijfsw aarde van de kasstroom genererende eenheid w aartoe de onroerende zaken gaan behoren betrokken. Indien en voor zover de onrendabele top groter is dan het verschil tussen de bedrijfsw aarde en de boekw aarde van de betreffende kasstroom genererende eenheid, is sprake van een bijzondere w aardevermindering van het vastgoed in ontw ikkeling. Indien en voor zover de bijzondere w aardevermindering hoger is dan de w aarde van het vastgoed in ontw ikkeling, dan w ordt het vastgoed in ontw ikkeling op nihil gew aardeerd en w ordt een voorziening aan de creditzijde van de balans opgenomen. Afschrijvingen Op vastgoed in ontw ikkeling w ordt niet afgeschreven. Afschrijving vindt eerst plaats nadat de betreffende complexen in exploitatie zijn genomen. Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie De onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie w orden gew aardeerd tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs, onder aftrek van lineaire afschrijvingen gedurende de verw achte toekomstige gebruiksduur en bijzondere w aardeverminderingen. Niet aan de bedrijfsuitoefening dienstbare activa w orden gew aardeerd tegen de verw achte opbrengstw aarde. Vastgoedbeleggingen (10.2) Vastgoedbeleggingen zijn onroerende zaken die w orden aangehouden om huuropbrengsten, w aardestijgingen of beide te realiseren. Vastgoedbeleggingen w orden geclassificeerd als ‘ vastgoedbeleggingen in exploitatie’ indien ze beschikbaar zijn voor verhuur.
Jaarrekening 2014
- 66 -
Algemene uitgangspunten De algemene uitgangspunten van Materiële vaste activa zijn ook van toepassing op Vastgoedbeleggingen, tenzij hierna anders is vermeld. Commercieel vastgoed in exploitatie Typering Het commercieel vastgoed in exploitatie omvat w oningen in exploitatie met een huurprijs boven de huurtoeslaggrens, het bedrijfsmatig vastgoed (niet zijnde maatschappelijk vastgoed) en het overige commerciële vastgoed. Waarderingsgrondslag Openbaar Belang w aardeert haar commercieel vastgoed in exploitatie bij eerste verw erking tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs en daarna tegen actuele w aarde. Overige uitgangspunten De overige uitgangspunten van Sociaal vastgoed in exploitatie op pagina 64 e.v. zijn ook van toepassing op Commercieel vastgoed in exploitatie, met uitzondering van het volgende: Als invulling van de actuele w aarde geldt niet de bedrijfsw aarde maar de reële w aarde (marktw aarde in verhuurde staat). Reële w aarde De reële w aarde is gebaseerd op de actuele marktsituatie en omstandigheden per balansdatum en geeft de meest w aarschijnlijke prijs w eer die redelijkerw ijs op de balansdatum had kunnen w orden verkregen. De reële w aarde w ordt als volgt vastgesteld: 1. Recente verkoopopbrengsten van vrijw el identiek vastgoed; of (indien deze niet beschikbaar zijn): 2. Recente verkoopopbrengsten van vergelijkbaar vastgoed met correcties voor verschillen in w aardebepalende factoren van het te w aarderen vastgoed en het vergelijkbare vastgoed; of (indien deze niet beschikbaar zijn): 3. Minder recente verkoopopbrengsten van vrijw el identiek vastgoed met aanpassingen die de veranderingen in de economische omstandigheden w eergeven sinds de laatste transactiedata; of (indien deze niet beschikbaar zijn): 4. Contante w aarde van verw achte toekomstige kasstromen. In alle gevallen w ordt tevens rekening gehouden met de contractuele verplichtingen van Openbaar Belang, zoals lopende huurcontracten. Bovenstaande w aardebepalingen zijn uitgevoerd door een taxateur die is erkend door de Stichting Taxaties en Validaties. Het nieuw e commercieel bezit w ordt elk jaar getaxeerd. Het bestaande commerciële vastgoed w ordt jaarlijks geïndexeerd en elke 3 jaar opnieuw getaxeerd. Mutatie reële w aarde Mutaties in de reële w aarde van Commercieel vastgoed in exploitatie w orden in de w inst - en verliesrekening verantw oord onder ‘ Niet -gerealiseerde w aardeveranderingen vastgoedportefeuille’ . Mutaties in de reële w aarde w orden binnen het eigen vermogen afzonderlijk als ‘ niet -gerealiseerde herw aardering’ bijgehouden en in de toelichting op het eigen vermogen vermeld. Financiële vaste activa (10.3) Deelnemingen Deelnemingen w aarin invloed van betekenis kan w orden uitgeoefend w orden gew aardeerd volgens de vermogensmutatiemethode (nettovermogensw aarde). Wanneer 20% of meer van de stemrechten uitgebracht kan w orden, w ordt er van uitgegaan dat er invloed van betekenis is.
Jaarrekening 2014
- 67 -
De nettovermogensw aarde w ordt berekend volgens de grondslagen die gelden voor deze jaarrekening; voor deelnemingen w aarvan onvoldoende gegevens beschikbaar zijn voor aanpassing aan deze grondslagen, w ordt uitgegaan van de w aarderingsgrondslagen van de betreffende deelneming. Indien de w aarde van een deelneming volgens de nettovermogensw aarde negatief is, w ordt deze op nihil gew aardeerd. Indien en voor zover Openbaar Belang in deze situatie geheel of ten dele instaat voor de schulden van de deelneming respectievelijk het stellige voornemen heeft de deelneming tot betaling van haar schulden in staat te stellen w ordt een voorziening getroffen. De eerste w aardering van gekochte deelnemingen is gebaseerd op de reële w aarde van de identificeerbare activa en passiva op het moment van acquisitie. Voor de vervolgw aardering w orden de grondslagen toegepast die gelden voor deze jaarrekening, uitgaande van de w aard en bij eerste w aardering. Latente belastingvorderingen Zie Voorzieningen (10.7). Te vorderen BWS-subsidies Vorderingen uit hoofde van binnen het Besluit Woninggebonden Subsidies toegezegde bedragen (contante w aarde van de uitbetalingen) w orden jaarlijks vermeerderd met de bij toekenning vastgestelde rentevergoedingen en verminderd met de door de budgethouders uitbetaalde bedragen. De uitbetalingstermijn is afhankelijk gesteld van de disconteringsvoet en beloopt vanaf de vaststelling van de subsidie maximaal 30 jaar. Het kortlopende deel van deze post is opgenomen onder de vlottende activa. Overige effecten (Leningen u-g) De leningen u/g w orden initieel gew aardeerd tegen de reële w aarde van het verstrekte bedrag, gew oonlijk de nominale w aarde, onder aftrek van noodzakelijk geachte voorzieningen. Vervolgens vindt w aardering plaats tegen geamortiseerde kostprijs w aarbij rekening w ordt gehouden met een eventuele bijzondere w aardevermindering. Overige vorderingen Vorderingen w orden bij eerste verw erking gew aardeerd tegen de reële w aarde van de tegenprestatie, gew oonlijk de nominale w aarde, en na eerste verw erking tegen de geamortiseerde kostprijs. Als de ontvangst van de vordering is uitgesteld op grond van een verlengde overeengekomen betalingstermijn w ordt de reële w aarde bepaald aan de hand van de contante w aarde van de verw achte ontvangsten en w orden er op basis van de effectieve rente rente-inkomsten ten gunste van de w inst -en-verliesrekening gebracht. Voorzieningen w egens oninbaarheid w orden in mindering gebracht op de boekw aarde van de vordering. Bijzondere w aardeverminderingen van financiële vaste activa Ook voor financiële vaste activa, w aaronder financiële instrumenten beoordeelt Openbaar Belang op iedere balansdatum of er objectieve aanw ijzingen zijn voor bijzondere w aardeverminderingen van een financieel actief of een groep van financiële activa. Bij aanw ezigheid van objectieve aanw ijzingen voor bijzondere w aardeverminderingen bepaalt Openbaar Belang de omvang van het verlies uit hoofde van de bijzondere w aardeverminderingen, en verw erkt dit direct in de w inst -en-verliesrekening. Bij financiële activa die gew aardeerd zijn tegen geamortiseerde kostprijs w ordt de omvang van de bijzondere w aardevermindering bepaald als het verschil tussen de boekw aarde van het actief en de best mogelijke schatting van de toekomstige kasstromen, contant gemaakt tegen de effectieve rentevoet van het financiële actief zoals die is bepaald bij de eerste verw erking van het instrument. Een eventueel bijzonder w aardeverminderingsverlies w ordt teruggenomen indien de afname van de w aardevermindering verband houdt met een objectieve gebeurtenis na afboeking. De terugname w ordt beperkt tot maximaal het bedrag dat nodig is om het actief te w aarderen op de geamortiseerde kostprijs op het moment van de terugname, als geen sprake gew eest zou zijn van een bijzondere w aardevermindering. Het teruggenomen verlies w ordt in de w inst -en-verliesrekening verw erkt.
Jaarrekening 2014
- 68 -
Vorderingen (10.4) Vorderingen w orden bij eerste verw erking gew aardeerd tegen de reële w aarde van de tegenprestatie en vervolgens na eerste verw erking gew aardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs, veelal gelijk aan de nominale w aarde. Een voorziening voor oninbaarheid gebaseerd op een statische beoordeling per balansdatum w ordt in mindering gebracht op de boekw aarde van de vordering. Liquide middelen (10.5) Liquide middelen bestaan uit kas, banktegoeden en direct opeisbare deposito’ s met een looptijd korter dan tw aalf maanden. Rekening-courantschulden bij banken zijn opgenomen onder schulden aan kredietinstellingen onder kortlopende schulden. Liquide middelen w orden gew aardeerd tegen de nominale w aarde. Groepsvermogen en aandeel derden (10.6) Het aandeel derden als onderdeel van het groepsvermogen w ordt gew aardeerd tegen het bedrag van het netto belang in de betreffende groepsmaatschappijen. Voorover de betreffende groepsmaatschappij een negatieve nettovermogensw aarde heeft, w orden de negatieve w aarde en overige toekomstige verliezen niet toegew ezen aan het aandeel derden, tenzij deze derden-aandeelhouders een feitelijke verplichting hebben en in staat zijn om de verliezen aan te zuiveren. Zodra de nettovermogensw aarde van de groepsmaatschappij w ederom positief is, w orden resultaten toegekend aan het aandeel derden.
Jaarrekening 2014
- 69 -
Voorzieningen (10.7) Voorzieningen w orden gevormd voor in rechte afdw ingbare of feitelijke verplichtingen en verliezen die op balansdatum bestaan w aarbij het w aarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen noodzakelijk is en w aarvan de hoogte redelijkerw ijs kan w orden geschat. De voorzieningen w orden gew aardeerd tegen de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichtingen per balansdatum af te w ikkelen. De voorzieningen w orden gew aar deerd tegen de nominale w aarde van de uitgaven die naar verw achting noodzakelijk zijn om de verplichtingen af te w ikkelen, tenzij anders vermeld. Met verplichtingen van samenw erkingscombinaties in de vorm van een vennootschap onder firma w ordt als gevolg van de hoofdelijke aansprakelijkheid slechts rekening gehouden indien en voor zover de financiële positie van één of meerdere partners daartoe aanleiding geeft. Wanneer de verw achting is dat een derde de verplichtingen vergoedt, en w anneer het w aarschijnl ijk is dat deze vergoeding w ordt ontvangen bij de afw ikkeling van de verplichting, dan w ordt deze vergoeding als een actief in de balans opgenomen. Voorziening onrendabele investeringen Verw achte verliezen als gevolg van onrendabele investeringen nieuw bouw w orden als bijzondere w aardeverandering in mindering gebracht op de boekw aarde van het complex w aartoe de investeringen gaan behoren. Indien en voor zover de verw achte verliezen de boekw aarde van het betreffende complex overtreffen w ordt voor dit meerdere een voorziening gevormd. Onder verw achte verliezen w ordt in dit verband verstaan de netto contante w aarde van alle investeringsuitgaven minus aan deze investering toe te rekenen ontvangsten. Voorziening latente belastingverplichtingen Latente belastingvorderingen zijn opgenomen onder de financiële vaste activa (zie ), latente belastingverplichtingen zijn opgenomen onder de voorzieningen. Latente belastingvorderingen en -verplichtingen w orden opgenomen voor tijdelijke verschillen tussen de w aarde van de activa en passiva volgens fiscale voorschriften enerzijds en de boekw aarden die in deze jaarrekening gevolgd w orden anderzijds. De berekening van de latente belastingvorderingen en verplichtingen geschiedt tegen de belastingtarieven die op het einde van het verslagjaar gelden, of tegen de tarieven die in de komende jaren gelden, voor zover deze al bij w et zijn vastgesteld. Latente belastingvorderingen uit hoofde van verrekenbare verschillen en beschikbare voorw aartse verliescompensatie w orden opgenomen voor zover het w aarschijnlijk is dat er toekomstige fiscale w inst beschikbaar zal zijn w aarmee verliezen kunnen w orden gecompenseerd en verrekeningsmogelijkheden kunnen w orden benut. Latente belastingen w orden verantw oord voor tijdelijke verschillen inzake groepsmaatschappijen, deelnemingen en joint ventures, tenzij Openbaar Belang in staat is het tijdstip van afloop van het tijdelijk verschil te bepalen en het niet w aarschijnlijk is dat het tijdelijke verschil in de voorzienbare toekomst zal aflopen. Belastinglatenties w orden gew aardeerd op basis van contante w aarde. Als disconteringsvoet voor de contant making is 3,26% genomen.
Jaarrekening 2014
- 70 -
Schulden (10.8) Schulden w orden bij de eerste verw erking gew aardeerd tegen reële w aarde. Een eventueel verschil tussen het ontvangen bedrag en de reële w aarde van de lening w ordt verantw oord op basis van de bij die transactie horende economische w erkelijkheid. Transactiekosten die direct zijn toe te rekenen aan de verw erving van de schulden w orden in de w aardering bij eerste verw erking opgenomen. Schulden w orden na eerste verw erking gew aardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, zijnde het ontvangen bedrag rekening houdend met agio of disagio en onder aftrek van transactiekosten. Het verschil tussen de bepaalde boekw aarde en de uiteindelijke aflossingsw aarde w ordt op basis van de effectieve rente gedurende de geschatte looptijd van de schulden in de w inst -en-verliesrekening als interestlast verw erkt. De aflossingsverplichting voor het komend jaar van de langlopende schulden is opgenomen onder de kortlopende schulden. Afgeleide financiële instrumenten (derivaten) Openbaar Belang maakt gebruik van rentederivaten. Deze w orden tegen geamortiseerde kostprijs opgenomen. De w ijze van verw erking van w aardeveranderingen van het afgeleide financiële instrument is afhankelijk van of er met het afgeleide financiële instrument hedge accounting w ordt toegepast. Indien er geen kostprijs hedge accounting w ordt toegepast, w ordt er door Openbaar Belang een voorziening getroffen voor een eventuele reële w aarde van het derivaat die lager is dan de kostprijs. Openbaar Belang past w aar mogelijk kostprijs hedge accounting toe. Op het moment van aangaan van een hedge relatie, w ordt dit door Openbaar Belang gedocumenteerd. Openbaar Belang stelt middels een test periodiek de effectiviteit van de hedge relatie vast. Dit gebeurt door het vergelijken van de kritische kenmerken van het hedge instrument met die van de afgedekte positie, of door het vergelijken van de verandering in reële w aarde van het hedge-instrument en de afgedekte positie indien de kritische kenmerken van het hedge instrument en die van de afgedekte positie niet aan elkaar gelijk zijn. Bij het toepassen van kostprijshedge-accounting is de eerste w aardering en de grondslag van verw erking in de balans en de resultaatbepaling van het hedge-instrument afhankelijk van de afgedekte post. Dit betekent dat Openbaar Belang derivaten tegen kostprijs w aardeert omdat de afgedekte leningen ook tegen kostprijs in de balans w orden verw erkt.
Jaarrekening 2014
- 71 -
6.
Grondslagen voor bepaling van het resultaat
Algemeen Het resultaat w ordt bepaald als verschil tussen de opbrengstw aarde van de geleverde prestaties en de kosten en andere lasten over het jaar. De resultaten op transacties w orden verantw oord in het jaar w aarin zij zijn gerealiseerd; verliezen reeds zodra zij voorzienbaar zijn. Het resultaat w ordt tevens bepaald met inachtneming van de verw erking van ongerealiseerde w aardeveranderingen van op actuele w aarde gew aardeerde vaste activa en afgeleide financiële instrumenten. Opbrengstverantw oording algemeen Opbrengsten uit de levering van goederen w orden verw erkt zodra alle belangrijke rechten en risico’ s met betrekking tot de eigendom van de goederen zijn overgedragen aan de koper. Opbrengsten uit de levering van diensten geschieden naar rato van de geleverde prestaties, gebaseerd op de verrichte diensten tot aan de balansdatum in verhouding tot de in totaal te verrichten diensten. Bijzondere posten Bijzondere posten zijn baten of lasten die behoren tot de gew one bedrijfsuitoefening, maar op grond van de aard, omvang of het incidentele karakter afzonderlijk w orden toegelicht, teneinde een goed inzicht te geven in het resultaat uit gew one bedrijfsuitoefening van de corporatie en met name de ontw ikkeling daarin. Bijzondere posten w orden met het oog op de analyse en de vergelijkbaarheid van de resultaten zoveel als mogelijk naar aard en omvang afzonderlijk en ongesaldeerd toegelicht. Bedrijfsopbrengsten Huuropbrengsten (11.1) De jaarlijkse huurverhoging is van overheidsw ege gebonden aan een maximum. Voor het verslagjaar 2014 bedroeg dit maximumpercentage 2,5% exclusief inkomensafhankelijke huurverhoging. Vergoedingen (11.2) Dit betreffen ontvangen bedragen van huurders en bew oners ter dekking van te maken en gemaakte servicekosten. Jaarlijks vindt verrekening plaats op basis van de daadw erkelijke bestedingen. De kosten w orden verantw oord onder de lasten servicecontracten (11.11). Netto verkoopresultaat vastgoedportefeuille (11.3) Onder deze rubriek w ordt het boekresultaat van gerealiseerde verkopen van vastgoed in exploitatie opgenomen. De boekw inst van gerealiseerde verkopen van vastgoed in exploitatie betreft het saldo van de behaalde verkoopopbrengst minus de boekw aarde. Resultaten w orden verantw oord op het moment van levering (passeren transportakte). Overige opbrengsten (11.4) De toegerekende interne directe kosten ten behoeve van onroerende zaken in ontw ikkeling w orden hieronder verantw oord, met uitzondering van geactiveerde rente w elke onder de financiële baten en lasten w orden opgenomen. Bedrijfslasten Afschrijvingen materiële vaste activa en vastgoedportefeuille (11.5) De afschrijvingen op onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie w orden gebaseerd op basis van de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. De afschrijvingen op Sociaal vastgoed in exploitatie w orden gebaseerd op basis van de actuele w aarde (vervangingsw aarde of lagere bedrijfsw aarde).
Jaarrekening 2014
- 72 -
Afschrijvingen vinden plaats volgens de lineaire methode op basis van de verw achte gebruiksduur. Met een mogelijke restw aarde w ordt rekening gehouden. Over terreinen en op reële w aarde gew aardeerde vastgoedbeleggingen w ordt niet afgeschreven. Indien een schattingsw ijziging plaatsvindt van de toekomstige gebruiksduur, dan w orden de toekomstige afschrijvingen aangepast. Boekw insten en -verliezen bij verkoop van onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie zijn begrepen onder de afschrijvingen. Overige w aardeveranderingen materiële vaste activa en vastgoedportefeuille (11.6) De onder deze post verantw oorde bedragen hebben betrekking op een afboekingen uit hoofde van bijzondere w aardevermindering dan w el een terugneming daarvan. (Mutaties in) bijzondere w aardeverminderingen ontstaan door een jaarlijkse toets van de bedrijfsw aarde ten opzichte van de w aarde gebaseerd op historische kostprijs minus cumulatieve afschrijvingen. Lonen en salarissen en sociale lasten (11.7) Lonen, salarissen en sociale lasten w orden op grond van de arbeidsvoorw aarden verw erkt in de w inst en-verliesrekening voor zover ze verschuldigd zijn aan w erknemers. Pensioenlasten (11.8) Openbaar Belang heeft alle pensioenregelingen verw erkt volgens de verplichtingenbenadering. De over het verslagjaar verschuldigde premie w ordt als last verantw oord. Openbaar Belang is aangesloten bij de Pensioenregeling van het bedrijfstakpensioenfonds voor de Woningcorporaties. Openbaar Belang heeft voor al haar w erknemers een toegezegde pensioenregeling. De w erknemers bouw en jaarlijks een pensioenrecht op over het loon van dat jaar (middelloonregeling). De verplichtingen, w elke voortvloeien uit deze rechten van haar personeel, zijn ondergebracht bij de Stichting Pensioenfonds voor de Woningcorporaties (SPW). Openbaar Belang betaalt hiervoor premies w aarvan de w erkgever iets meer en de w erknemer iets minder dan de helft betaalt. De pensioenrechten w orden jaarlijks geïndexeerd, indien en voor zover de dekkingsgraad van het pensioenfonds (het vermogen van het pensioenfonds gedeeld door haar financiële verplichtingen) dit toelaat. Naar de stand van ultimo december 201 4 is de dekkingsgraad van het pensioenfonds 114% (bron: w w w .spw .nl). Het pensioenfonds voldoet daarmee aan de minimaal vereiste dekkingsgraad van 105% . Openbaar Belang heeft geen verplichting tot het voldoen van aanvullende bijdragen in geval van een tekort bij SPW, anders dan het effect van hogere toekomstige premies. Op de Nederlandse pensioenregelingen zijn de bepalingen van de Nederlandse Pensioenw et van toepassing en w orden op verplichte, contractuele of vrijw illige basis premies aan pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen betaald door Openbaar Belang. De premies w orden verantw oord als personeelskosten zodra deze verschuldigd zijn. Vooruitbetaalde premies w orden opgenomen als overlopende activa indien die tot een terugstorting leidt of tot een vermindering van toekomstige betalingen. Nog niet betaalde premies w orden als verplichting op de balans opgenomen. Lasten onderhoud (11.9) Onder deze post w orden alle direct aan het verslagjaar toe te rekenen kosten van onderhoud verantw oord. Van toerekenbaarheid is sprake als de daadw erkelijke w erkzaamheden in het verslagjaar hebben plaatsgevonden. Reeds aangegane verplichtingen w aarvan de w erkzaamheden nog niet zijn uitgevoerd op balansdatum w orden verw erkt onder de niet uit de balans blijkende verplichtingen. Het klachten- en mutatieonderhoud w ordt onderscheiden in kosten van derden en eigen dienst, alsmede de kosten van het materiaalverbruik. In de w inst - en verliesrekening zijn de kosten van de eigen dienst opgenomen bij de kostensoort salarissen en sociale lasten. De lasten van onderhoud onderscheiden zich van activeerbare kosten door het feit dat er geen sprake is van een w aarde verhoging van het actief.
Jaarrekening 2014
- 73 -
Leefbaarheid (11.10) De hieronder opgenomen kosten van Leefbaarheid betreffen kosten van fysieke ingrepen niet zijnde investeringen en uitgaven voor activiteiten in de omgeving van w oongelegenheden van Openbaar Belang, die de leefbaarheid in buurten en w ijken ten goede moeten komen. Overige bedrijfslasten (11.12). De overige bedrijfslasten w orden toegerekend aan het verslagjaar w aarop zij betrekking hebben. Niet-gerealiseerde w aardeveranderingen vastgoedportefeuille (11.13) De niet -gerealiseerde w aardeveranderingen vastgoedportefeuille hebben betrekking op w aarde mutaties van op reële w aarde geactiveerde activa. Rentebaten en rentelasten (11.14 en 11.15) Rentebaten en rentelasten w orden tijdsevenredig verw erkt, rekening houdend met de effectieve rentevoet van de betreffende activa en passiva. Bij de verw erking van de rentelasten w ordt rekening gehouden met de verantw oorde transactiekosten op de ontvangen leningen die als onderdeel van de berekening van de effectieve rente w orden meegenomen. Activeren van rentelasten Rentelasten w orden geactiveerd voor kw alificerende activa gedurende de periode van vervaardiging van een actief, indien het een aanmerkelijke hoeveelheid tijd vergt om het actief gebruiksklaar of verkoopklaar te maken. De te activeren rente w ordt berekend op basis van de verschuldigde rente over specifiek voor de vervaardiging opgenomen leningen en van de gew ogen rentevoet van leningen die niet specifiek aan de vervaardiging van het actief zijn toe te rekenen, in verhouding tot de uitgaven en periode van vervaardiging. Geactiveerde rente w ordt in de w inst -en-verliesrekening in mindering gebracht op de post rentelasten en soortgelijke kosten. Belastingen (11.16) Vanaf 1 januari 2008 is Openbaar Belang integraal belastingplichtig gew orden voor de vennootschapsbelasting. Corporaties zijn sindsdien verplicht over hun integrale activiteiten vennootschapsbelasting te betalen. Een en ander is vastgelegd in een vaststellingsovereenkomst (VSO). In deze VSO zijn specifieke bepalingen opgenomen met betrekking tot de w aardering van posten op de fiscale openingsbalans en de w ijze van resultaatneming. De belasting over het resultaat w ordt berekend over het resultaat voor belastingen in de w inst - en verliesrekening, rekening houdend met beschikbare fiscaal compensabele verliezen uit voorgaande boekjaren (voor zover niet opgenomen in de latente belastingvorderingen) en vrijgestelde w instbestanddelen en na bijtelling van niet -aftrekbare kosten. Tevens w ordt rekening gehouden met w ijzigingen die optreden in de latente belastingvorderingen en latente belastingschu lden uit hoofde van w ijzigingen in het te hanteren belastingtarief.
Jaarrekening 2014
- 74 -
7.
Financiële instrumenten en risicobeheersing
In het Treasurystatuut w ordt het gebruik van niet complexe derivaten onder voorw aarden toegestaan. Binnen het treasurybeleid van Openbaar Belang dient het gebruik van afgeleide financiële instrumenten (‘ derivaten’ ) ter beperking van inherente financiële risico' s. Op grond van h et vigerende interne Treasurystatuut is het gebruik van derivaten slechts toegestaan voor zover er een materieel verband met de financieringspositie of het belegde vermogen kan w orden gelegd. Derivaten mogen niet w orden gebruikt voor het innemen van een speculatieve positie. Voor derivaten aangegaan na 1 augustus 2013 geldt dat Openbaar Belang zich volgens haar treasury statuut onverkort houdt aan de Beleidsregels gebruik financiële derivaten door toegelaten instellingen volkshuisvesting. In 2013 is het Treasurystatuut geactualiseerd en voldoet aan de laatste eisen. Valutarisico Openbaar Belang is alleen w erkzaam in Nederland en loopt geen valutarisico. Renterisico Openbaar Belang loopt renterisico over de rentedragende vorderingen (met name onder financ iële vaste activa, effecten en liquide middelen) en rentedragende langlopende en kortlopende schulden (w aaronder schulden aan kredietinstellingen). Voor vorderingen en schulden met variabele renteafspraken loopt Openbaar Belang risico ten aanzien van toekomstige kasstromen; ten aanzien van de vastrentende vorderingen en schulden loopt Openbaar Belang risico’ s over de marktw aarde. Met betrekking tot de vorderingen w orden geen financiële derivaten met betrekking tot renterisico gecontracteerd. Met betrekking tot bepaalde vastrentende schulden (schulden aan kredietinstellingen) heeft Openbaar Belang rentesw aps gecontracteerd, zodat zij vaste rente betaald en variabele rente ontvangt . Uit de (laatste) stresstest per ultimo 2013 blijkt dat de markt w aarde van de sw aps (ultimo 2013 -/- € 8,3 miljoen) daalt naar -/- € 12,0 miljoen en -/- € 15,9 miljoen bij een rentedaling van 100 respectievelijk 200 basispunten. Krediet risico Openbaar Belang heeft geen significante concentraties van kredietrisico. Voor zover noodzakelijk w orden nadere zekerheden verstrekt aan de bank voor beschikbare kredietfaciliteiten. Liquiditeitsrisico Openbaar Belang maakt gebruik van de kredietfaciliteit van de ING-bank. Voor zover noodzakelijk, w orden nadere zekerheden verstrekt aan de bank voor beschikbare kredietfaciliteiten. Beschikbaarheidsrisico Voor de beschikbaarheid van financiering is de organisatie sterk afhankelijk van het blijvend functioneren van het borgingsstelsel via het Waarborgfonds Sociale Woningbouw . De maatregelen met betrekking tot de verhuurdersheffing zijn in de meerjarenbegroting ingerekend. Om de kengetallen te hanteren die voldoen aan een gezonde financiële organisatie zijn maatregelen genomen. De komende jaren w ordt de leningportefeuille eerst afgebouw d. Alleen voor 2016 is een herfinanciering noodzakelijk. Het beschikbaarheidsrisico van financiering speelt voor Openbaar Belang pas vanaf 2021. Ruim voor die tijd w ordt de financiële markt verkend.
Jaarrekening 2014
- 75 -
8.
Belangrijke inschattingen ten aanzien van waardering en resultaatbepaling
Het management dient daartoe bepaalde veronderstellingen en schattingen te maken die van invloed zijn op de w aardering van activa en verplichtingen, op de resultaatbepaling en de rapportage van voorw aardelijke activa en verplichtingen. Waardering vaste activa Materiële vaste activa, actuele w aarde Openbaar Belang w aardeert haar Sociaal vastgoed in exploitatie op actuele w aarde, zijnde de laagste van de bedrijfsw aarde en de vervangingsw aarde. Veelal is dit de bedrijfsw aarde. Hierdoor hebben schattingen w aarop de bedrijfsw aarde is gebaseerd een belangrijke invloed op de w aardering van het Sociaal vastgoed in exploitatie en het resultaat over het boekjaar. De kasstromen w aarop de bedrijfsw aarden zijn gebaseerd hebben in het algemeen een redelijk voorspelbaar trendmatig karakter. De volgende aspecten kennen ten tijde van het opmaken van deze jaarrekening een grotere onzekerheid. Huurinkomsten Voor de huurinkomsten in de begroting is van maximale huurverhoging uitgegaan. De inschatting is gebaseerd op een inkomensafhankelijk huurbeleid tot en met 2017 is ingerekend (zie uitgangspunten bedrijfsw aarde pagina 65). Verhuurdersheffing De sector w ordt geconfronteerd met een verhuurdersheffing. De basis voor deze heffing is de WOZ w aarde. Openbaar Belang krijgt heeft voor de verhuurdersheffing de volgende bedragen ingerekend op basis van de voorgeschreven percentages van de minister: 2014 - € 1,2 miljoen, 2015 - € 1,5 miljoen, 2016 – €1,6 miljoen en vanaf 2017 - € 1,8 miljoen. Dit veroorzaakt e in 2013 een daling van de bedrijfsw aarde van ruim € 29 miljoen. Verkoopportefeuille Als onderdeel van de bedrijfsw aardeberekeningen is rekening gehouden met de verkoop van in totaal 90 w oningen. Dit aantal is gebaseerd op de begroting 2015. De verkoopw oningmarkt lijkt licht aan te trekken. In 2014 is de doelstelling ook ruimschoots gerealiseerd. Zw olle is nog steeds een groeimarkt. Vastgoedbeleggingen, reële w aarde De belangrijkste uitgangspunten w elke bij de bepaling van de reële w aarde van de op actuele w aarde gew aardeerde vastgoedbeleggingen zijn gehanteerd zijn als volgt: Gemiddelde resterende looptijd bestaande huurcontracten Deze is voor contracten met een bekende looptijd gebaseerd op de contractueel minimaal resterend e contractduur. Voor w oningen w elke zijn verhuurd aan huurders met recht op huurbescherming is op basis van historische informatie de gemiddelde mutatiegraad op 10% . De reële w aarde is vastgesteld door een erkend taxateur. Timing en verw erking van onrendabele investeringen nieuw bouw en herstructurering In de jaarrekening w orden naast juridisch afdw ingbare verplichtingen tevens feitelijke verplichtingen verw erkt die kunnen w orden gekw alificeerd als “ intern geformaliseerd en extern gecommuniceerd” . Hiervan is sprake w anneer uitingen namens de corporatie zijn gedaan richting huurders, gemeenten en overige belanghouders aangaande verplichtingen inzake toekomstige herstructureringen en toekomstige nieuw bouw projecten. Een feitelijke verplichting is gekoppeld aan het besluitvormingsproces van de corporatie rondom projectontw ikkeling en herstructurering. Van een feitelijke verplichting is sprake indien de formalisering van de definitief ontw erp fase en afgeleid het aanvragen van de bouw vergunning heeft plaatsgevonden.
Jaarrekening 2014
- 76 -
De aannames gedaan bij de financiële impact van bovengenoemde feitelijke verplichtingen kunnen afw ijken bij daadw erkelijke realisatie van de projecten. Planvorming kan onder meer w ijzigingen in de tijd ondergaan door bew egingen in het prijsniveau van leveranciers, w ettelijke procedures en aanpassingen in de voorgenomen bouw productie. Verwerking fiscaliteit Met betrekking tot de vernnootschapsbelasting heeft Openbaar Belang een fiscale strategie gekozen en een fiscale planning opgesteld die deels nog niet bekrachtigd is door de fiscus. Hierdoor is het mogelijk dat gekozen standpunten door de fiscus niet w orden overgenomen en daarmee de acute belastingplicht over 2013 en 2014 en belastinglatenties zoals opgenomen in deze jaarrekening afw ijken. De belangrijkste standpunten betreffen: - Onderscheid tussen onderhoudskosten en investeringen. - Het vormen van een herbestedingsreserve. Openbaar Belang volgt haar fiscale strategie en fiscale planning binnen de sector gangbare standpunten die naar de mening van belastingadviseurs pleitbaar zijn. 9.
Kasstroomoverzicht
Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de directe methode. De liquiditeitspositie in het kasstroomoverzicht bestaat uit liquide middelen onder aftrek van bankkredieten. In het kasstroomoverzicht w ordt onderscheid gemaakt tussen operationele, investerings- financieringsactiviteiten. De kasstromen uit hoofde van de financiering zijn gesplitst in kasstromen met betrekking tot mutaties in de hoofdsom (opgenomen onder financieringsactiviteiten) en betaalde interest (opgenomen onder operationele activiteiten). De investeringen in materiële vaste activa w orden opgenomen onder aftrek van de onder overige schulden voorkomende verplichtingen. Ontvangsten en uitgaven uit hoofde van interest, ont vangen dividenden en w instbelastingen zijn opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten. Betaalde dividenden zijn opgenomen onder de kasstroom uit financieringsactiviteiten. De verkrijgingsprijs van de verw orven groepsmaatschappij is opgenomen onder de kasstroom uit investeringsactiviteiten, voor zover betaling in geld heeft plaatsgevonden. De geldmiddelen die in de verw orven groepsmaatschappij aanw ezig zijn, zijn op de aankoopprijs in mindering gebracht. Transacties w aarbij geen instroom of uitstroom van kasmiddelen plaatsvindt, w aaronder het afsluiten van financiële leasing, zijn niet in het kasstroomoverzicht opgenomen. De betaling van de leasetermijnen uit hoofde van het financiële leasingcontract zijn voor het gedeelte dat betrekking heef t op de aflossing als een uitgave uit financieringsactiviteiten aangemerkt en voor het gedeelte dat betrekking heeft op de interest als een uitgave uit operationele activiteiten.
Jaarrekening 2014
- 77 -
10. Toelichting op de geconsolideerde balans (x € 1.000) 10.1
Materiële vaste activa
De mutaties in de materiële vaste activa zijn in het navolgende schema samengevat:
Verloop Vaste Activa 2014
Totaal Sociaal vaste activa in exploitatie
Vastgoed in ontwikkeling voor eigen exploitatie
Onroerende zaken ten dienste der exploitatie
Totaal
€
€
€
€
Saldo 31-12-2013 Aanschafwaarde Herwaarderingen Cum. afschr. en waardevermind.
146.220 32.320 -40.659
2.807 -378
2.102 -481
151.129 31.942 -41.140
Balans 31-12-2013
137.881
2.429
1.621
141.931
105 -2.545 1.904 -4.525 488 966
3.348
43
-160
3.496 -2.545 1.904 -4.685 488 966 -592
Mutaties 2014 Investeringen Desinvesteringen Herwaardering Afschrijvingen Afschrijvingen desinvesteringen Waardeverminderingen Naar voorziening Sfeerovergang Overboeking aio-aie
-592 -2.629 4.382
-4.382
-1.854
-1.626
-117
-968
Eindsaldo 31-12-2014 Aanschafwaarde Herwaardering Cum. afschr. en waardevermind.
145.533 31.735 -41.240
803
2.145 -641
148.481 31.735 -41.881
Balans 31-12-2014
136.028
803
1.504
138.335
Totaal mutaties
Openbaar Belang onderscheidt in het sociaal vastgoed in exploitatie de volgende componenten en afschrijvingstermijnen: Grond geen afschrijvingen Opstal lineair 50 jaar In de post sociaal vastgoed in exploitatie zijn 2.7 23 verhuureenheden opgenomen w aarvan 2.566 w oningen en 125 garages, 31 standplaatsen (met 12 w oonw agens) en 1 bergruimte. De geschatte w aarde gebaseerd op de meest recente (peildatum 1-1-2013) WOZ beschikkingen van deze eenheden bedraagt € 334 miljoen. De bedrijfsw aarde is bepaald op basis van de uitgangspunten zoals opgenomen op pagina 65. Indien de verhuurdersheffing alleen voor de jaren 201 5-2017 zou w orden ingerekend heeft dit een positief effect op de bedrijfsw aarde van € 23 miljoen. De voorgenomen verkopen zijn ingerekend voor maximaal 5 jaar. Openbaar Belang heeft een verkoopbeleid dat een langere termijn bestrijkt dan 5 jaar. Indien rekening w ordt gehouden met het voorgenomen verkoopbeleid zonder beperking van 5 jaar, dan heeft dat een positief effect op de bedrijfsw aarde van € 19 miljoen.
Jaarrekening 2014
- 78 -
Ten opzichte van voorgaand verslagjaar is de bedrijfsw aarde met € 0,1 miljoen afgenomen. Voor de post onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie w orden de volgende componenten en afschrijvingstermijnen gehanteerd: Grond geen afschrijvingen Opstal lineair 30 jaar Inventaris lineair 5-10 jaar Vervoermiddelen lineair 3-5 jaar Automatisering lineair 4-10 jaar Verzekering & zekerheden De materiële vaste activa en de vastgoedbeleggingen zijn verzekerd tegen aanschaf - c.q. voortbrengingskosten. Jaarlijks w ordt de verzekerde w aarde aangepast aan het indexcijfer voor nieuw bouw w oningen zoals dit door het CBS w ordt berekend. De verzekerde som is op basis van de herbouw w aarde. Het onroerend goed is nagenoeg in zijn geheel gefinancierd met rijksleningen of met kapitaalmarktleningen onder overheidsgarantie. Er zijn geen hypothecaire zekerheden afgegeven. In het verslagjaar heeft Openbaar Belang het WSW gevolmachtigd om, in voorkomende gevallen, een hypotheek te vestigen op het gehele bezit. Tot aan dagtekening jaarrekening heeft het WSW van deze volmacht geen gebruik gemaakt. Waarden vastgoedportefeuille type verhuureenheid
aantal eenheden *)
ozbwaarde €
€
boekw. hist. kostpr. verschil € €
1.158 376 550 241 241 2.566
0
67.050 7.667 27.134 4.364 6.043 112.258
14.035 5.039 2.685 1.046 -802 22.003
0
0
1.078 26 4 1.108
164 489 6 659
137.881
0
0
113.366
22.662
7.877 690
3.273 448
8.611 528
4.040 660
5.320 225
3.291 303
11.543
8.567
3.721
9.139
4.700
5.545
3.594
345.986
144.595
141.602
9.139
4.700
118.911
26.256
bedrijfswaarde
marktwaarde
31-12-2014 31-12-2013
€
€
184.685 43.810 66.478 23.529 12.298 330.800
81.085 12.706 29.819 5.410 5.241 134.261
83.413 12.737 27.081 6.528 6.315 136.074
31 125 1 157
2.023 1.491 129 3.643
1.242 515 10 1.767
1.237 560 10 1.807
2.723
334.443
136.028
woningen overige verhuureenheden
59 5
10.836 707
totaal commerciëel vastgoed
64 2.787
sociaal vastgoed woningen 1 eengezinswoning 2 flat zonder lift 3 flat met lift 4 HAT eenheid 5 onzelfstandige eenheid subtotaal woningen overige verhuureenheden 6 standplaats/woonwagen 9 garage 9 overige subtotaal ov. verhuureenh. 7 totaal sociaal vastgoed
31-12-2014 31-12-2013
€
0
commerciëel vastgoed
totaal generaal
*) De aansluiting met de kengetallen wordt gevonden door het aantal onzefstandige eenheden met 69 te verlagen (241 wordt 172): 69 woningen worden verhuurd als 138 kamers.
Jaarrekening 2014
- 79 -
Bestemming sociaal vastgoed (w oningen) Type verhuureenheid Bestemming
eengezinswoning
flat zonder lift
flat met lift
HAT eenheid
onzelfst. eenheid
Totaal
Doorexploiteren
992
288
470
241
92
2083
Verkoop binnen 5 jaar Verkoop 6-10 jaar Totaal verk oop
65 101 166
15 14 29
10 6 16
0 0 0
0 0 0
90 121 211
0 0 0
1 58 59
0 64 64
0 0 0
149 0 149
150 122 272
1.158
376
550
241
241
2.566
Sloop binnen 5 jaar Sloop 6-10 jaar Totaal sloop Totaal
31-12-2014
31-12-2013
Sociaal vastgoed in exploitatie
136.028
137.881
Deze post is als volgt samengesteld: - Woningen en woongebouwen - Overige verhuureenheden Totaal sociaal vastgoed in exploitatie
134.270 1.758 136.028
136.074 1.807 137.881
803
2.429
550 253 803
550 1.879 2.429
Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie
1.504
1.622
Deze post is als volgt samengesteld: .• Kantoor Binnengasthuisstraat .• Vervoermiddelen .• Inventaris Totaal ten dienste van de exploitatie
1.312 22 170 1.504
1.343 35 244 1.622
138.335
141.932
Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie Deze post is als volgt samengesteld: - Onroerende en roerende zaken • Woningen en woongebouwen ° Grond in Berkum-Veldhoek ° Overige projecten Totaal vastgoed in ontwikkeling voor eigen exploitatie
Totaal materiële vaste activa
Jaarrekening 2014
- 80 -
31-12-2014 Specificatie van de investeringen over het jaar 2014 - Onroerende en roerende zaken in exploitatie • Diverse geriefsverbeteringen Totaal investeringen in onroerende en roerende zak en in exploitatie - Onroerende en roerende zaken in ontwikkeling • Nieuwbouw Zuiderkerkstraat • Woningverbetering 46 woningen Pierik (cpl 6) • Woningverbetering 72 en 21 woningen Indische buurt (cpl 1 & 4) • Nieuwbouw Hospice • Nieuwbouw van Pallandtmarke • Overige projecten Totaal investeringen in onroerende en roerende zak en in ontwik k eling
105 105
1.935 695 522 124 25 47 3.348
Er is geen bedrag aan rente inbegrepen. Aan project Pierik was aan interne kosten een bedrag van € 60.000,- toegerekend op basis van geschatte uren. - Onroerende en roerende zaken ten dienste der exploitatie • Verbouwing kantoor • Soft- en hardware (SVB/Treasury-light) Totaal investeringen in onroerende en roerende zak en Totaal investeringen 2014
8 35 43 3.496
Specificatie van de desinvesteringen over het jaar 2014 - Onroerende en roerende zaken in exploitatie • Desinvestering verkochte woningen • Afschrijvingen desinvesteringen verkochte woningen Totaal bedrijfswaarde verk ochte woningen Totaal desinvesteringen
-2.545 488 -2.057 -2.057
Jaarrekening 2014
- 81 -
31-12-2014 Specificatie van de afschrijvingen over het jaar 2014 - Onroerende en roerende zaken in exploitatie • Op basis van historische kostprijs • Aanvulling tot bedrijfswaarde - Onroerende en roerende ten dienste exploitatie Totaal afschrijvingen begrepen in desinvesteringen
-3.841 -684 -160 -4.685
Specificatie van de waardeverminderingen over het jaar 2014 - Onroerende en roerende zaken in exploitatie • Waardevermindering materiële vaste activa in exploitatie via resultaat Totaal waardeverminderingen
966 966
Specificatie naar voorziening over het jaar 2014 Van vastgoed in ontwikkeling naar voorzieningen • Zuiderkerkstraat Totaal mutatie vastgoed in ontwikkeling
-592 -592
De voorziening onrendabele nieuwbouwinvesteringen bedroeg per 01-01-2014 € 592.000,- en is in mindering gebracht op de post activa in ontwikkeling. Specificatie van de overboekingen over het jaar 2014 - Onroerende en roerende zaken in exploitatie • Nieuwbouw Zuiderkerkstraat • Woningverbetering 46 woningen Pierik (cpl 6) • Woningverbetering 72 en 21 woningen Indische buurt (cpl 1 & 4)
- Sfeerovergang sociaal naar commercieel actief tegen bedrijfswaarde Totaal overboekingen onroerende en roerende zaken in exploitatie
1.343 2.592 447 4.382 -4.382 -2.629 -2.629
Jaarrekening 2014
- 82 -
- Onroerende en roerende zaken in ontwikkeling
10.2
Vastgoedbeleggingen
De mutaties in de vastgoedbeleggingen zijn in het navolgende schema samengevat:
Verloop Vaste Activa 2014
Saldo 31-12-2013 Aanschafwaarde Herwaarderingen Cum waardeverminderingen Balans 31-12-2013 Mutaties 2014 Investeringen Desinvesteringen Herwaardering Afschrijvingen Afschrijvingen desinvesteringen Overboekingen Totaal mutaties Eindsaldo 31-12-2014 Aanschafwaarde Herwaarderingen Cum. Waardeverminderingen Balans 31-12-2014
Commercieel vastgoed in exploitatie
2.904 1.796 4.700
1.807
2.631 4.438
5.536 3.603 9.139
In de post commercieel vastgoed in exploitatie zijn 64 verhuureenheden opgenomen, 59 w oningen en 5 bedrijfsruimten. De actuele w aarde gebaseerd op de bedrijfsw aarde van het commercieel vastgoed in exploitatie bedraagt € 8,8 miljoen. Ten opzichte van vorig jaar is de bedrijfsw aarde gestegen met € 5,1miljoen, voornamelijk door een verdubbeling van het aantal eenheden (2014: 64 en 2013: 32). De geschatte w aarde gebaseerd op de meest recente WOZ beschikkingen van deze eenheden bedraagt € 11,5 miljoen.
Jaarrekening 2014
- 83 -
31-12-2014
31-12-2013
Deelnemingen
6
6
Het verloop van deze post is als volgt: Beginsaldo Mutaties in het boekjaar: Eindsaldo
6 0 6
6 0 6
10.3 FINANCIËLE VASTE ACTIVA
De deelneming betreft een deelneming in ’Tussen de Verlaten B.V.’ te Zwolle. Deze B.V. is in 2004 opgericht voor een samenwerking van de drie Zwolse woningcorporaties met de projectontwikkelingsorganisatie van Hegeman teneinde grond in Berkum te verwerven voor de bouw van circa 750 woningen (koop en huur). Het aandeel (33,3%) van Openbaar Belang in het beginkapitaal van € 6.000,- is volledig gestort. Het eerste deel van de grond voor de realisatie van het project is in februari 2005 verworven. Latente belastingvordering
2.164
De samenstelling van verrekenbare tijdelijke verschillen en compensabele verliezen is als volgt: Beginsaldo Leningportefeuille 564 Verkoopprogramma 147 Verliesverrekening 1.886 2.597 Mutaties Leningportefeuille -137 Verkoopprogramma 36 Verliesverrekening -332 -433 Eindsaldo Leningportefeuille 427 Verkoopprogramma 183 Verliesverrekening 1.554 2.164
2.597
625
625 -61 147 1.886 1.972 564 147 1.886 2.597
De onder financiële vaste activa opgenomen latenties zijn gewaardeerd tegen contante waarde. De op contante waarde gewaardeerde latenties zijn berekend tegen 3,26%. De post heeft met name betrekking op langlopende leningen en op woningen bestemd voor verkoop binnen vijf jaar. Daarnaast zijn er compensabele verliezen uit de afgelopen 5 jaar die de komende jaren zullen worden verrekend. Te vorderen bws-subsidies Het verloop van deze post is als volgt: Beginsaldo Mutaties in het boekjaar: - Rente - Ontvangen bijdrage Saldo Eindsaldo
3
15
15
75
0 12 -12
3 63 -60
3
15
Te vorderen BWS subsidie is gewaardeerd tegen contante waarde. De gemiddelde resterende looptijd bedraagt 1 jaar, de gemiddelde rentevoet is 3,375%.
Jaarrekening 2014
- 84 -
31-12-2014
31-12-2013
0
304
304 0 -104 -200 0
342 43
Leningen u/g Het verloop van deze post is als volgt: Beginsaldo Bij: Af: afgelost Af: overgeboekt naar overige vorderingen Eindsaldo
-81 304
Op 10 oktober 2011 is aan de st. Gereglementeerd Eigendom een bedrag van € 342.000,- geleend om de liquiditeitspositie van deze stichting te verbeteren. De lening is in december 2014 verlengd tot 20 juni 2015. Verlenging is mogelijk als de liquiditeitspositie van de stichting daartoe aanleiding geeft. Met ingang van 1 januari 2014 wordt hierop geen rente vergoed. St. Gereglementeerd Eigendom is in eigendom van de 3 Zwolse corporaties; Openbaar Belang participeert voor 1/3 deel. Het doel van de stichting is koopwoningen voor lagere inkomens beschikbaar te maken. In 2014 is er een bedrag van € 104.000,- afgelost. In 2015 wordt de lening geheel afgelost; daarom is het saldo overgeboekt naar overige vorderingen. Zodra de aan de stichting teruggeleverde woningen zijn verkocht, vindt herrekening plaats. Alle financiële vaste activa hebben een resterende looptijd langer dan één jaar.
10.4 VORDERINGEN Huurdebiteuren
92
111
Deze post is als volgt samengesteld: ‑ Huurdebiteuren Af: Voorziening dubieuze debiteuren Totaal huurdebiteuren
170 78 92
182 71 111
De huurachterstanden ultimo 2014 (respectievelijk 2013) zijn als volgt te specificeren:
170
182
• huurvorderingen • huurvorderingen • huurvorderingen • huurvorderingen • huurvorderingen • huurvorderingen Totaal
17 43 38 20 17 35 170
31 43 29 31 17 31 182
t/m 1 maand tot 2 maanden tot 3 maanden tot 4 maanden tot 5 maanden van 5 of meer maanden
De huurvorderingen, inclusief de vorderingen op vertrokken huurders, bedragen 1,05% van de huren en vergoedingen (2013: 1,1%). Ultimo 2014 was voor een bedrag van circa € 124.500,- in handen gegeven van de deurwaarder. Het verloop van de voorziening dubieuze debiteuren was als volgt: Stand begin boekjaar Toevoegingen/onttrekkingen Saldo ultimo boekjaar
Gemeente Zwolle
Jaarrekening 2014
71
67
7
4
78
71
0
0
- 85 -
31-12-2014
31-12-2013
Overige vorderingen
307
134
Deze post is als volgt samengesteld: ‑ Nog te ontvangen verkoopopbrengst - Lening St. Gereglementeerd Eigendom ‑ Overige vorderingen Af: voorziening voor oninbaarheid Totaal overige vorderingen
0 200 132 -25 307
0 0 159 -25 134
25 0 25
24 1 25
Overlopende activa
29
21
Deze post is als volgt samengesteld: - Rekening-courant Centrale Huurdersraad - Overige Totaal
27 2 29
21 0 21
Het verloop van de voorziening voor oninbaarheid was als volgt: Stand begin boekjaar Toevoegingen/onttrekkingen Saldo ultimo boekjaar Alle vorderingen hebben een looptijd korter dan 1 jaar.
De tussenrekening betreft voornamelijk nog te verrekenen kosten herstructurering Kamperpoort. 10.5 LIQUIDE MIDDELEN
414
1.540
Deze post is als volgt samengesteld: - Kas - Rekening‑courant banken (ING) - Kruisposten Subtotaal Via deelneming Molenzicht B.V. Via deelneming De Kwekerij B.V. Totaal
4 391 1 396 7 11 414
3 1.519 0 1.522 7 11 1.540
De liquide middelen staan ter vrije beschikking van Woningstichting Openbaar Belang. Verder beschikt Openbaar Belang over een kredietfaciliteit (zonder zekerheden) van € 2,25 miljoen bij de ING-bank NV. Ultimo 2014 werd er geen gebruik gemaakt van deze faciliteit.
Jaarrekening 2014
- 86 -
31-12-2014
31-12-2013
10.6 GROEPSVERMOGEN
41.468
41.552
Overige reserves
41.468
41.552
Het verloop van deze post is als volgt: Beginsaldo Uit resultaatsbestemming Overige mutaties Eindsaldo
41.552 -1.988 1.904 41.468
69.602 -1.965 -26.085 41.552
De overige mutaties bestaan uit de waardeveranderingen MVA die buiten het resultaat om gaan. Ultimo 2014 is € 35,3 miljoen aan ongerealiseerde herwaarderingen in de overige reserves begrepen.
10.7 VOORZIENINGEN Voorziening onrendabele investeringen De specificatie van deze post is als volgt: - Nieuwbouw Zuiderkerkstraat - Nieuwbouw Isala-terrein Saldo
stand 1-jan
dotatie
592 592
2.600 2.600
onttrekking
vrijval
stand 31-dec
-592
0 0 0
0 2.600 2.600
-592
De voorziening nieuwbouw Isala-terrein betreft het saldo van de te verwachten onrendabele investering minus de reeds gemaakte kosten t/m 2014 voor dit project (35 woningen). De voorziening is aan te merken als kortlopend aangezien de planning is om medio 2017 het project op te leveren.
10.8 LANGLOPENDE SCHULDEN
Langlopende schulden Leningen overheid Leningen kredietinstellingen Tussentelling Af: opgenomen onder schulden op korte termijn Totaal
stand per 31-12-2014 €
aflossingsresterende looptijd verplichting 2015 > 1 , <= 5 jaar > 5 jaar € € €
3.362
50
99.796
811
10.000
88.985
3.313
103.158
861
10.000
92.298
-861 102.297
Aflossingsverplichtingen binnen 12 maanden na afloop van het verslagjaar zijn opgenomen onder de schulden op korte termijn.
Jaarrekening 2014
- 87 -
De mutaties over 2014 van de langlopende schulden kunnen als volgt worden toegelicht: leningen overheid € 5.247
Mutatie langlopende schulden Stand per 1-1-2014 Opgenomen leningen Jaarlijkse aflossingen Afloop leningen Extra afgelost
-101
leningen kredietinstellingen € 100.071 3.000 -820 -2.456
-1.783
Balans per 31-12-2014
3.363
99.795
totaal € 105.318 3.000 -921 -2.456 -1.783 103.158
Het gemiddelde betaalde rentepercentage van de aangetrokken leningen bedraagt over 2014 circa 4,18% (2013: 4,35%). Dit percentage is inclusief de kosten van borgstelling door het WSW. Ultimo 2014 bedraagt het gemiddelde rentepercentage van de opgenomen leningen overheid 2,00% (2013: 4,5%) en voor de leningen van de kredietinstellingen 4,3% (2013: 4,4%). Bij de berekening van dit rentepercentage is voor de Roll-over leningen gerekend met een rente van 5%. Er zijn geen zakelijke zekerheden voor bovenstaande leningen afgegeven. Op circa 54% van de leningen wordt op annuïtaire wijze afgelost; de rest, 46%, wordt niet afgelost. De gemiddelde restant looptijd van de leningen bedraagt circa 20 jaar. De leningen hadden op 31 december 2014 een marktwaarde van € 127 miljoen (excl. opgelopen rente) en een gemiddelde duration van 8,2 jaar. Van de leningen overheid en kredietinstellingen is een totaalbedrag van € 103.158.000,- opgenomen waarvoor WSW borging is verkregen. In onderstaande grafiek wordt het renterisico voor de komende 10 jaar grafisch weergegeven. Het totale risico (rode lijn) overstijgt de 15%-norm van het WSW (groene lijn) niet. renteconversie en eindaflossingen leningen
x € 1 miljoen
20
15
aflossing
10
renteconversie
5
maximum wsw (15%)
0 2015
2017
2019
2021
2023
jaar
In 2015 moet voor een bedrag aan € 13,9 miljoen een nieuw rentepercentage worden afgesproken. In 2014 is voor de hele som een nieuwe rente overeengekomen (€ 7,5 miljoen à 3,05% (9 jaar vast) en € 6,4 miljoen à 3,6% (10 jaar) . De termijnen van 9 en 10 jaar zijn gekozen om enerzijds de vervalkalender verder te optimaliseren en anderzijds gebruik te maken van de huidige lage (lange) rente.
Jaarrekening 2014
- 88 -
Eind 2014 vertegenw oordigde de marktw aarde van de afgesloten derivaten een ongerealiseerd verlies van € 11,9 miljoen. In de tabel hierna w ordt een overzicht getoond van de rentesw aps (payersw aps) per 31 december 2014 (x € 1.000,-):
Tegenpartij
hoofdsom
vaste rente
startdatum
einddatum
BNG BANK
5.000
4,46%
2-feb-09
1-feb-29
€
marktwaarde exclusief inclusief opgelopen opgelopen rente rente
rentabiliteitswaarde excl. opgelopen duration rente
€
€
-2.348
-2.550
11,0
-4.611
€
ING
5.000
4,36%
1-sep-09 1-sep-18
-775
-847
3,3
-4.854
BNG BANK
5.000
4,40%
1-dec-09 2-dec-19
-1.021
-1.039
4,4
-4.819
ING
5.000
4,90%
1-mrt-10 1-mrt-30
-2.786
-2.989
11,4
-4.819
ING
5.000
4,92%
3-jul-28
-2.587
-2.709
10,7
-4.841
ING
5.000
4,93%
1-nov-10 2-nov-26
-2.358
-2.397
9,6
-4.859
Totaal
30.000
-11.875
-12.531
8,8
-28.803
1-jul-10
Alle hiervoor genoemde sw aps zijn “ plain vanilla” , d.w .z. niet exotisch en kennen geen “ break-clauses” noch contractuele bepalingen over marktw aardeverrekening. Daarom bestaat er ook geen verplichting om middelen af te storten en is er geen liquiditeitsrisico. Aangezien de marktw aarde8 van de derivaten ultimo 2014 negatief is, loopt Openbaar Belang hierover geen kredietrisico. Ultimo 2014 w aren alle sw aps gekoppeld aan leningen.
8
berekend op basis van de euonia-curve per 31 december 2014 (0,144% )
Jaarrekening 2014
- 89 -
31-12-2014
31-12-2013
Schulden aan kredietinstellingen
860
5.160
Deze post is als volgt samengesteld: - Jaarlijkse aflossingen leningen 2014 respectievelijk 2013 - Kasgeldlening ING Totaal
860 0 860
5.160 0 5.160
Schulden aan leveranciers
93
432
Deze post is als volgt samengesteld: - Crediteuren cf. subadministratie - Huurtoeslag Totaal
93 0 93
430 2 432
Belastingen en premies sociale verzekeringen
91
323
Deze post is als volgt samengesteld: - Loonheffing december 2014 resp. 2014, incl. svw-premies - Verlegde btw minus te verrekenen btw 12-2014 - Afrekening pensioenpremies 2014 respectievelijk 2013 Totaal
52 37 2 91
58 274 -9 323
Overlopende passiva
3.079
3.143
Deze post is als volgt samengesteld: - Niet vervallen rente - Vooruit ontvangen huur - Nog te betalen uitgevoerde werkzaamheden (cf. projectadm.) - Te verrekenen servicekosten - Raming afrekening studentenhuisvesting Windesheim - Overige Totaal
2.123 139 278 298 70 171 3.079
2.217 126 526 143 70 61 3.143
10.9 KORTLOPENDE SCHULDEN
Alle kortlopende schulden hebben een looptijd korter dan één jaar.
Jaarrekening 2014
- 90 -
Niet uit de balans blijkende rechten en verplichtingen Heffing saneringsfonds Openbaar Belang zal de komende 4 jaren naar verw achting in totaal € 0,9 miljoen moeten afdragen aan door het Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting opgelegde saneringsheffingen. Deze middelen w orden ingezet om noodlijdende corporaties financieel er w eer bovenop te helpen. WSW Obligo Uit hoofde van het borgingsstelsel heeft Openbaar Belang een obligo verplichting jegens het WSW van 3,85% van de restschuld van de door Openbaar Belang opgenomen, door het WSW geborgde leningen. Ult imo 2014 bedraagt dit obligo € 3,7 miljoen. Indien het WSW dit obligo zou opeisen dient Openbaar Belang het bedrag binnen 30 dagen aan het WSW over te maken. Openbaar Belang verw acht , indien noodzakelijk, grotendeels aan deze verplichting te kunnen voldoen door het nog niet benutte deel van het bestaande financieringskrediet (€ 2,25 miljoen) aan te spreken; het restant, € 1,45 miljoen, moet uit de lopende exploitatie w orden gehaald. Als gevolg van het aantrekken van een lening zullen de rentekosten jaarlijks toenemen met € 150.000,-. De ICR verslechtert in het jaar van betalen met 0,78 maar de daarop volgende jaren slechts met 0,06 en blijft daarmee voldoen aan de norm. Ketenaansprakelijkheid Voor de uit de WKA voortvloeiende aansprakelijkheden zijn maatregelen getroffen om die zoveel mogelijk te beperken (verleggingsregeling, verklaring betalingsgedrag, gebruik G-rekening). Hierdoor is het risico vrijw el nihil. Overige aansprakelijkheidsverplichtingen Openbaar Belang heeft ten behoeve van een in de consolidatie betrokken dochteronderneming een aansprakelijkheidsstelling afgegeven zoals bedoeld in artikel 2:403BW. De aansprakelijkheidsstelling heeft betrekking op De Kw ekerij BV en Molenzicht BV, beide te Zw olle. Openbaar Belang is geen verdere contractuele verplichtingen tot aankoop, bouw , ontw ikk eling of onderhoud aangegaan. Grondpositie Berkum Veldhoek Openbaar Belang heeft met de andere tw ee corporaties deltaWonen en SWZ tezamen met bouw bedrijf Hegeman een gezamenlijke grondpositie in Berkum-Veldhoek. De drie corporaties hebben het aandeel van Hegeman (50% ) gezamenlijk voorgefinancierd. In de jaarrekening 2010 heeft Openbaar Belang op deze grondpositie € 1,1 miljoen afgew aardeerd. Van deze afboeking komt circa 50% voor rekening van bouw bedrijf Hegeman. De corporaties zijn in gesprek over de bet aling van Hegemans aandeel in het verw achte verlies. Verbonden partijen Als verbonden partij w orden aangemerkt alle rechtspersonen w aarover overheersende zeggenschap, gezamenlijke zeggenschap of invloed van betekenis kan w orden uitgeoefend. Ook rechtsper sonen die overw egende zeggenschap kunnen uitoefenen w orden aangemerkt als verbonden partij. Ook de statutaire directieleden, andere sleutelfunctionarissen in het management van Openbaar Belang en nauw e verw anten zijn verbonden partijen. Gedurende 2014 is de directeurbestuurder opgetreden als directeurbestuurder van De Kw ekerij BV en Molenzicht BV voor de vennootschaps- en omzetbelasting. Op grond van de voorw aarden is Openbaar Belang en de met haar gevoegde dochterondernemingen ieder hoofdelijk aansprakelijk voor ter zake door de combinatie verschuldigde belasting.
Jaarrekening 2014
- 91 -
11.
Toelichting op de geconsolideerde winst en verliesrekening
2014
2013
14.734
14.005
14.624 128 41 14.793
13.920 125 39 14.084
47 12 14.734
68 11 14.005
4,10%
4,40%
BEDRIJFSOPBRENGSTEN 11.1 Huuropbrengsten Specificatie: Te ontvangen netto‑huur - Woningen en woongebouwen - Woonwagens/standplaatsen - Onroerende zaken niet zijnde woningen Af: Huurderving - Wegens leegstand - Wegens overige redenen Totaal huren De gemiddelde huurverhoging op 1 juli bedroeg De * * * *
toename van de te ontvangen huur kan als volgt worden verklaard: algemene huurstijging nieuwbouw/woningverbetering verkoop mutatie (harmonisatie ineens)
11.2 Opbrengst servicecontracten Specificatie: Te ontvangen vergoedingen Af: Vergoedingsderving - Wegens leegstand - Wegens overige redenen Totaal vergoedingen
11.3 Opbrengst verkopen Specificatie: Bruto-opbrengsten verkopen Verkoopkosten Bedrijfswaarde Totaal opbrengst verkopen
Jaarrekening 2014
599 80 -65 95 709
1.122
1.276
1.130
1.317
7 1 1.122
41 0 1.276
595
742
2.800 -148 -2.057 595
3.219 -225 -2.252 742
- 92 -
2014
2013
212
332
212 0 212
116 216 332
11.5 Afschrijvingen vastgoedportefeuille
4.685
4.545
Specificatie: Onroerende zaken in exploitatie - Historische kostprijs - Aanvulling bedrijfswaarde
3.841 684
3.830 558
4.525
4.388
38 72 13 37
38 69 13 37
160
157
Totaal afschrijvingen
4.685
4.545
11.6 Overige waardeveranderingen vastgoedportefeuille
1.634
3.068
- Afboeking onrendabel nieuwbouw Isalaterrein - Afboeking onrendabel nieuwbouw Zuiderkerkstraat Totaal overige waardeverminderingen
-966 -966 2.600 0 1.634
40 248 2.680 2.968 0 100 3.068
11.7 Lonen en salarissen
1.371
1.313
Specificatie: ‑ Bruto salarissen - Ziekengeld Tussentelling ‑ Inleenkrachten Totaal lonen en salarissen
1.321 -16 1.305 66 1.371
1.295 0 1.295 18 1.313
11.4 Overige bedrijfsopbrengsten Specificatie: ‑ Vergoedingen/verrichte diensten ‑ Geactiveerde productie
BEDRIJFSLASTEN
Onroerende zaken ten dienste van exploitatie - Kantoorgebouw - Automatisering - Vervoermiddelen - Inventaris
Specificatie: - Afboeking grondinbreng Zuiderkerkstraat - Afboeking onrendabel verbetering complex 006 - Waardevermindering mat. vaste activa in expl. via resultaat
Jaarrekening 2014
- 93 -
2014
2013
11.8 Sociale lasten en pensioenpremie
462
421
Specificatie: ‑ Sociale lasten ‑ Pensioenlasten Totaal sociale lasten en pensioenpremie
207 255 462
180 241 421
De kosten voor lonen en salarissen, sociale lasten, pensioenpremies, kosten inleenkrachten minus ontvangen ziekengelden zijn als volgt te verdelen (x € 1.000,-): Afdeling: - Directie/secretariaat - Wonen - Financiën - Vastgoed - Buurt- en complexbeheerders - Overige Totaal
11.9 Lasten onderhoud Specificatie: Totale onderhoudslasten Af: kosten eigen werkapparaat Kosten werk derden - doorbelast aan verkoop woningen - doorbelast aan exploitatie levering goederen en diensten - doorbelast aan derden - geactiveerd Subtotaal Totaal lasten onderhoud
kosten 233 465 410 508 181 36
fte’s 2,0 6,9 6,2 6,3 3,0 0,7
kosten 226 455 391 475 202 14
fte’s 2,0 6,9 6,2 6,3 3,7 0,7
1.833
25,1
1.763
25,8
2.671 3.705 636
2.865 4.161 629
3.069
3.532
18
41
223 53 104
244 338 44 -398 2.671
-667 2.865
Het onderhoud (na aftrek doorbelastingen) kan als volgt worden gespecificeerd: Planmatig onderhoud Niet-planmatig onderhoud - Reparatieverzoeken - Mutatieonderhoud - Contractonderhoud Subtotaal niet-planmatig onderhoud Totaal lasten onderhoud
1.752
1.892
535 190 194 919
581 222 170 973
2.671
2.865
Voor een nadere specificatie van het onderhoud wordt verwezen naar hoofdstuk 4 van het Volkshuisvestingsverslag.
Jaarrekening 2014
- 94 -
2014
2013
11.10 LEEFBAARHEID Specificatie: Fysiek vastgoed gerelateerde leefbaarheid Sociaal mens gerelateerde leefbaarheid
116
157
80 36
63 94
Totaal leefbaarheid
116
157
11.11 LASTEN SERVICECONTRACTEN Specificatie: Energielasten (gas/water/electra) Boilerhuur Onderhoud Overig Totaal lasten servicecontracten
1.076
1.279
614 21 228 213 1.076
775 21 232 251 1.279
11.12 Overige bedrijfslasten
3.637
2.739
127 115 53 523 873 40 21 512 1.220 153 3.637 0 0 3.637
112 86 69 597 885 41 25 254 575 48 47 2.739 0 0 2.739
65 15 1 81
49 17 3 69
Specificatie: - Overige personeelskosten - Huisvestingskosten - Kosten rvc ‑ Algemene kosten ‑ Belastingen ‑ Verzekeringen ‑ Contributie landelijke federatie - Diverse kosten en afboekingen - Saneringssteun - Verhuurdersheffing ‑ Overige directe exploitatielasten Tussentelling Via Molenzicht B.V. Via De Kwekerij B.V. Totaal overige bedrijfslasten Accountantshonoraria (opgenomen onder de algemene kosten) - Controle jaarrekening - Fiscale advisering - Andere niet-controle werkzaamheden
Bovenstaande honoraria betreffen de werkzaamheden die bij het groepshoofd en de in de consolidatie betrokken maatschappijen zijn uitgevoerd door accountantsorganisaties en onafhankelijke externe accountants zoals bedoeld in art 1 lid 1 Wta alsook door binnenlandse en buitenlandse accountantskantoren, inclusief hun advies- en fiscale afdelingen. 11.13 NIET GEREALISEERDE WAARDEVERANDERINGEN
1.810
697
VASTGOEDPORTEFEUILLE Specificatie: Waardeveranderingen Commercieel Vastgoed Diversen Totaal mutatie actuele waarde
1.810
697
1.810
697
Jaarrekening 2014
- 95 -
11.14 Rentebaten
2014
2013
0
19
Met ingang van 1 januari 2014 wordt er geen rente meer vergoed op de leningen u/g.
11.15 Rentelasten
4.376
4.621
Specificatie: Rente leningen overheid Rente leningen kredietinstellingen Rente overige schulden kort Totaal mutatie actuele waarde
149 4.211 16 4.376
213 4.394 14 4.621
Voor een nadere specificatie van het resultaat op de rente wordt verder verwezen naar hoofdstuk 12 van de Jaarrekening, "Overzicht rente". 11.16 Belastingen
433
-1.972
0
0
296 137
-2.097 125
433 0 433
-1.972 0 -1.972
-1.555
-3.937
4.500 -1.810
4.418 -697
1.634 512 -629 -918 -595 1.139 -8.653 -7.514
3.068 575 -629 0 -742 2.056 -10.709 -8.653
0
0
JAARRESULTAAT
-1.988
-1.965
Toerekening jaarresultaat Overige reserve
-1.988
-1.965
Te betalen vennootschapsbelasting Wstg. Openbaar Belang Latente belastingvordering verkoopprogramma en te verrekenen verliezen Vrijval latente belastingvordering leningen o/g Tussentelling Af: terug te ontvangen vpb voorgaande jaren Totaal Bepaling belastbaar resultaat Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening, conform enkelvoudige Winst- & verliesrekening Correcties - Afschrijvingen activa in exploitatie - Niet gerealis. waarderverand. vastgoedportefeuille - Overige waardeveranderingen Immateriële en materiële vaste activa - Diverse correcties (o.a. Vogelaarheffing) - Vrijval agio marktwaarde financiële passiva - Herkwalificatie fiscaal onderhoud/verbetering - Opbrengst verkopen Belast resultaat 2014 Af: Verliesverrekening voorgaande jaren Grondslag belastingheffing Raming Vennootschapsbelasting (20%-25%) Totaal geraamde vpb
Jaarrekening 2014
- 96 -
12. Overzicht rente (x 1.000,-) 2014
2013
€
€
4.376
4.621
122 4.238
213 4.394
16 4.376
14 4.621
-1
19
0
0
0 -9 8 -1
3 -2 18 19
Aan exploitatie toegerekende vermogenskosten
6.282
6.485
Specificatie: Rente over geïnvesteerd eigen en vreemd vermogen in onroerende en roerende zaken in exploitatie Toegerenkende rente onroerende zaken t.d.d.exploitatie Totaal toegerenkende vermogenskosten (c)
6.196 86 6.282
6.394 91 6.485
RENTERESULTAAT
1.905
1.883
Rentelasten Specificatie Langlopende schulden - Rente leningen overheid - Rente leningen onder overheidsgarantie Kortlopende schulden - Overige verschuldigde rente Totaal rentelasten (a)
Rentebaten Specificatie: Materiële vaste activa - Toegerekende rente onroerende en roerende zaken in ontwikkeling Financiële vaste activa - Rente op te vorderen subsidie BWS Rente liquide middelen Rente beleggingen/dividend Totaal rentebaten (b)
Jaarrekening 2014
- 97 -
13.
Overige informatie
Werknemers Gedurende het jaar 2014 had Openbaar Belang gemiddeld 25,4 w erknemers in dienst (2013 : 25,8). Dit aantal is gebaseerd op het aantal fulltime equivalenten. Geen van de w erknemers is buiten Nederland w erkzaam. Bestuurders en commissarissen Lasten ter zake van bezoldiging en pensioenen betreffen: bestuurder
2014
2013
vast inkomen variabel => vast *)
€ 107.900 € 18.300
€ 107.900
totaal vast inkomen variabele beloning 2013 resp. 2012 pensioenkosten werkgeverslasten vaste onkostenvergoeding (belast)
€ 126.200 € 18.300 € 29.600 € 9.700 € 300
€ 107.900 € 18.300 € 24.900 € 8.900 € 300
commissarissen voormalige commissarissen
€
€ €
36.400
36.400 (excl. btw) 6.600 (excl. btw)
*) m.i.v. 1-1-2014 is de variabele beloning omgezet in een vaste, maandelijkse vergoeding
De bezoldiging van de bestuurder omvat: periodiek betaalde beloningen (zoals salarissen, sociale lasten, vakantiegeld, doorbetaling bij vakantie en ziekte, ter beschikking stelling van auto en presentiegelden); beloningen betaalbaar op termijn (zoals pensioenlasten, VUT, sabbatical leave en jubileumuitkeringen); uitkeringen bij beëindiging van het dienstverband en w instdelingen en bonusbetalingen. Verantwoording WNT Per 1 januari 2013 is de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) ingegaan. Deze verantw oording is opgesteld op basis van de volgende op Openbaar Belang van toepassing zijnde regelgeving nl de WNT inclusief de beleidsregels toepassing WNT uit 2014 van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en de regeling bezoldigingsmaxima topfunctionarissen toegelaten instellingen. Het bezoldigingsmaximum in 2014 voor de bestuurder van Openbaar Belang is € 130.600,- (klasse E). Het dienstverband betreft 1 fte over het gehele kalenderjaar. Het WNT-maximum voor de leden van de raad van commissarissen; dit bedraagt voor de voorzitter 7,5% en voor de overige leden 5% van het bezoldigingsmaximum. Bij de samenstelling van vorenstaande verantw oording uit hoofde van de WNT zijn de “ Beleidsregels toepassing WNT” uit 2014 van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties als uitgangspunt gehanteerd. De beloning van de bestuurder zijn gebaseerd op afspraken van voor 6 december 2011 en vallen daarmee onder het overgangsrecht. De vergoeding voor de leden van de raad van commissarissen zijn voor een deel in 2013 afgesproken, maar de overschrijdingen w orden onder het overgangsrecht geaccepteerd. Er zijn geen andere functionarissen met een beloning boven de WNT-norm.
Jaarrekening 2014
- 98 -
Bezoldiging topfunctionarissen Leidinggevende topfunctionaris Naam/omschrijving
G.W. Brouwer
bedragen x € 1,-
Jaar Functie Duur dienstverband Omvang dienstverband (in fte) Bezoldiging Beloning 2014 resp. 2013 Variabele beloning 2013 (resp. 2012) Belastbare onkostenvergoedingen Beloningen betaalbaar op termijn
2014 2013 bestuurder 1/1 - 31/121/1 - 31/12 1 1 *) *)
Totaal bezoldiging
126.236 18.342 300 29.638
107.894 18.342 300 24.911
174.516
151.447
-18.342
18.342 -18.342
156.174
151.447
Waarvan betrekking hebbend op 2013 Waarvan betrekking hebbend op 2012 Bezoldiging voor WNT-normering
Toepasselijk WNT-maximum 130.600 Motivering overschrijding: Alle beloningen zijn gebaseerd op afsprak en van voor 6 december 2011 en vallen daarmee onder het overgangsrecht. *) m.i.v. 1-1-2014 is de variabele beloning omgezet in een vaste, maandelijkse vergoeding
Toezichthoudende topfunctionarissen Naam/omschrijving
W.J. Kruijer
bedragen x € 1,-
Jaar Functie Duur dienstverband Bezoldiging Beloning
L. Vos
G. Brakkee
J.Pit
B.J.W. vd Heijden
2014 2013 commissaris (voorz.)
2014 2013 commissaris (lid)
2014 2013 commissaris (lid)
2014 2013 commissaris (lid)
1/1 - 31/12 1/7 - 31/12
1/1 - 31/12 1/1 - 31/12
1/1 - 31/12 1/7 - 31/12
1/1 - 31/12 1/1 - 31/12
2014 2013 commissaris (lid) 1/1 - 31/12
1/1 - 31/12
9.917
4.959
6.612
6.612
6.612
3.306
6.612
6.612
6.612
6.612
Totaal bezoldiging
9.917
4.959
6.612
6.612
6.612
3.306
6.612
6.612
6.612
6.612
Toepasselijk WNT-maximum
9.795
**)
6.530
6.530
6.530
6.530
Motivering overschrijding: Alle beloningen zijn gebaseerd op afsprak en van voor 6 december 2011 en vallen daarmee onder het overgangsrecht. **) exclusief btw
Jaarrekening 2014
- 99 -
14.
Enkelvoudige Jaarrekening
14.1 Enkelvoudige Balans per 31 december 2014 (na resultaatbestemming) (x € 1.000,-)
31-12-2014
31-12-2013
€
€
136.028 803
137.881 2.429
1.504
1.622
138.335
141.932
VASTGOEDBELEGGINGEN - Commercieel vastgoed in exploitatie
9.139
4.700
Totaal vastgoedbeleggingen
9.139
4.700
24 2.164 3 0
24 2.597 15 304
2.191
2.940
149.665
149.572
VORDERINGEN - Huurdebiteuren - Gemeente Zwolle - Overige vorderingen - Overlopende activa
92 0 307 29
111 0 134 21
Totaal vorderingen
428
266
396
1.522
824
1.788
150.489
151.360
0
0
ACTIVA
ref.
VASTE ACTIVA MATERIELE VASTE ACTIVA - Sociaal vastgoed in exploitatie - Vastgoed in ontwikkeling voor eigen exploitatie - Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie Totaal materiele vaste activa
FINANCIELE VASTE ACTIVA - Deelnemingen - Latente belastingvordering - Te vorderen BWS-subsidies - Overige effecten
15.2.1
Totaal financiele vaste activa Totaal vaste activa VLOTTENDE ACTIVA
LIQUIDE MIDDELEN
Totaal vlottende activa
TOTAAL p.m. Nog te ontvangen leningen
Jaarrekening 2014
15.2.2
- 100 -
31-12-2014
31-12-2013
€
€
- Overige reserve
41.468
41.552
Totaal eigen vermogen
41.468
41.552
VOORZIENINGEN - Voorziening onrendabele nieuwbouwinvesteringen
2.600
592
Totaal voorzieningen
2.600
592
LANGLOPENDE SCHULDEN - Leningen overheid - Leningen kredietinstellingen
1.513 100.785
1.562 98.596
Totaal langlopende schulden
102.298
100.158
146.366
142.302
860 93 91 3.079
5.160 432 323 3.143
4.123
9.058
150.489
151.360
0
0
PASSIVA
EIGEN VERMOGEN
ref.
15.2.3
KORTLOPENDE SCHULDEN -
Schulden aan kredietinstellingen Schulden aan leveranciers Belastingen en premies sociale verzekering Overlopende passiva
Totaal kortlopende schulden
TOTAAL p.m. Toegezegde leningen
Jaarrekening 2014
- 101 -
14.2 Enkelvoudige winst- en verliesrekening over 2014 (x € 1.000,-)
ref. BEDRIJFSOPBRENGSTEN - Huuropbrengsten - Opbrengst servicecontracten - Opbrengst verkopen - Overige bedrijfsopbrengsten
2014
2013
€
€
14.734
14.005
1.122
1.276
595
742
212
332
16.663
16.355
- Afschrijvingen vastgoedportefeuille
4.685
4.545
- Overige waardeveranderingen vastgoedportefeuille
1.634
3.068
- Lonen en salarissen
1.371
1.313
BEDRIJFSLASTEN
- Sociale lasten/pensioenpremies - Lasten onderhoud - Leefbaarheid
462
421
2.671
2.865
116
157
1.076
1.279
3.637
2.739
15.652
16.387
1.810
697
- Rentebaten
0
19
- Rentelasten
-4.376
-4.621
-4.376
-4.602
-1.555
-3.937
- Lasten servicecontracten - Overige bedrijfslasten
15.3.1
NIET GEREALISEERDE WAARDEVERANDERINGEN VASTGOEDPORTEFEUILLE FINANCIËLE BATEN EN LASTEN
RESULTAAT UIT GEWONE BEDRIJFSUITOEFENING Buitengewone Baten/lasten Belastingen Opbrengst deelnemingen JAARRESULTAAT
RECHTSTREEKS NAAR EIGEN VERMOGEN
Jaarrekening 2014
0
0
-433
1.972
0
0
-1.988
-1.965
1.904
-26.085
- 102 -
14.3 Enkelvoudig Kasstroomoverzicht 2014 (x € 1.000,-) ref.
2014
2013
€
€
Kasstroom uit operationele activiteiten Ontvangsten van huurders Ontvangsten van subsidiegevers Ontvangsten overig
11.1/11.2 11.4 11.4
16.084 12 29
15.237 60 332 16.125
Betalingen Betalingen Betalingen Betalingen
aan werknemers aan leveranciers onderhoud uit hoofde van zakelijke lasten overige
11.7 11.9 11.8/11.12 11.9-11.11
-1.326 -2.615 -3.174 -1.988
Kasstroom uit bedrijfsoperaties
15.629 -1.313 -2.865 -3.163 -2.558
-9.103
-9.899
7.022
5.730
Ontvangen rente
11.14
42
19
Betaalde rente
11.15
-4.519
-4.684
Kasstroom uit operationele activiteiten
-4.477
-4.665
2.545
1.065
Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen in materiële vaste activa Investeringen in vastgoedbeleggingen Desinvesteringen in materiële vaste activa Desinvesteringen vastgoedbeleggingen Investeringen in financiële vaste activa Desinvesteringen financiële vast activa Investeringen activa t.d.v exploitatie
10.1
-4.279 -7 2.731
10.1
-60
10.1 10.2
Kasstroom uit investeringsactiviteiten
-2.666 2.994
-1.615
328
Kasstroom uit financieringsactiviteiten Nieuw opgenomen leningen Aflossing lening u/g Aflossing langlopende schulden
10.8 10.8
3.000 104 -5.160
6.800 38 -7.426
Kasstroom uit financieringsactiviteiten
-2.056
-588
Mutatie geldmiddelen
-1.126
805
1.540 414
735 1.540
-1.126
805
Liquide middelen ultimo voorgaand boekjaar Liquide middelen ultimo boekjaar
Mutatie liquide middelen
Jaarrekening 2014
10.5 10.5
- 103 -
15
Toelichting op de enkelvoudige Balans per 31 december 201 4 en de winst- en verliesrekening over 2014
15.1 Algemeen Openbaar Belang heeft in haar enkelvoudige jaarrekening met dezelfde stelsel- en schattingsw ijzingen en presentatiew ijzigingen te maken als in de geconsolideerde jaarrekening. (zie paragraaf 4). De grondslagen van w aardering en van resultaatbepaling voor de vennootschappelijke jaarrekening en de geconsolideerde jaarrekening zijn gelijk. Deelnemingen in groepsmaatschappijen w orden gew aardeerd op de nettovermogensw aarde. Voor de grondslagen van de w aardering van activa en passiva en voor de bepaling van het resultaat w ordt verw ezen naar hoofdstuk 5 en 6. 15.2 Toelichting Enkelvoudige Balans (x € 1.000,-) De enkelvoudige specificaties sluiten aan bij de geconsolideerde specificaties. Hiervoor w ordt verw ezen naar hoofdstuk 10. Alleen de posten deelnemingen en liquide middelen w ijken af van de geconsolideerde balans. Deze specificaties zijn hieronder opgenomen inclusief een specificatie van het eigen vermogen.
31-12-2014
31-12-2013
15.2.1 Deelnemingen
24
24
Het verloop van deze post is als volgt: Beginsaldo Mutaties in het boekjaar: Eindsaldo
24 0 24
23 1 24
De deelneming betreft een deelneming in ’Tussen de Verlaten B.V.’ te Zwolle. Deze B.V. is in 2004 opgericht voor een samenwerking van de drie Zwolse woningcorporaties met de projectontwikkelingsorganisatie van Hegeman teneinde grond in Berkum te verwerven voor de bouw van circa 750 woningen (koop en huur). - Deelneming "De Kwekerij" bv te Zwolle 11 11 - Deelneming "Tussen de Verlaten" bv te Zwolle 6 6 - Deelneming "Molenzicht" bv te Zwolle 7 7 24 24
15.2.2 Liquide middelen
396
1.522
Deze post is als volgt samengesteld: - Kas - Rekening‑courant banken Subtotaal
4 392 396
3 1.519 1.522
Jaarrekening 2014
- 104 -
31-12-2014
31-12-2013
15.2.3 EIGEN VERMOGEN
41.468
41.552
Overige reserve
41.468
41.552
Het verloop van deze post is als volgt: Beginsaldo Jaarresultaat Overige mutaties Eindsaldo
41.552 -1.988 1.904 41.468
69.602 -1.965 -26.085 41.552
Overeenkomstig artikel 3 van de statuten van Openbaar Belang dient het gehele vermogen binnen de kaders van de Woonwet en afgeleid van het BBSH te worden besteed. De overige mutaties bestaat uit de waardeverandering MVA die buiten het resultaat om gaat. Ultimo 2014 is € 35,3 miljoen aan ongerealiseerde herwaarderingen in de overige reserves begrepen. Overeenkomstig artikel 3 van de statuten van Openbaar Belang dient het gehele vermogen binnen de kaders van de Woonwet en afgeleid van het BBSH te worden besteed.
15.3 Toelichting op de enkelvoudige winst- en verliesrekening (x € 1.000,-) De enkelvoudige specificaties sluiten aan bij de geconsolideerde specificaties. Hiervoor w ordt verw ezen naar hoofdstuk 11. Alleen de posten overige bedrijfslasten w ijkt af van de geconsolideerde w inst - en verliesrekening. Deze specificatie is hieronder opgenomen.
2014
2013
15.3.1 Overige bedrijfslasten
3.637
2.739
Specificatie: - Overige personeelskosten ‑ Huisvestingskosten ‑ Kosten rvc ‑ Algemene kosten ‑ Belastingen ‑ Verzekeringen ‑ Contributie landelijke federatie - Diverse kosten en afboekingen - Saneringssteun - Verhuurdersheffing ‑ Overige directe exploitatielasten Totaal overige bedrijfslasten
127 115 53 523 873 40 21 0 512 1.220 153 3.637
112 86 69 597 885 41 25 254 575 48 47 2.739
Jaarrekening 2014
- 105 -
Accountantshonoraria (opgenomen onder de algemene kosten) - Controle jaarrekening - Fiscale advisering - Andere niet-controle werkzaamheden
65
49
15
17
1
3
81
69
Bovenstaande honoraria betreffen de werkzaamheden die bij het groepshoofd en de in de consolidatie betrokken maatschappijen zijn uitgevoerd door accountantsorganisaties en onafhankelijke externe accountants zoals bedoeld in art 1 lid 1 Wta alsook door binnenlandse en buitenlandse accountantskantoren, inclusief hun advies- en fiscale afdelingen.
16.
Overige informatie
Gedurende het jaar 2014 had de corporatie gemiddeld 25,4 w erknemers in dienst (2013: 25,8). Dit aantal is gebaseerd op het aantal fulltime equivalenten. Geen van de w erknemers is buiten Nederland w erkzaam. Zw olle, 6 mei 2015 Woningstichting Openbaar Belang Binnengasthuisstraat 1 8022 NH ZWOLLE Directie
Raad van commissarissen
G.W. Brouw er ba
Drs. Ing. W.J. Kruijer
J. Pit
G. Brakkee
Ir. B.J.W. van der Heijden
Drs. L. Vos
Jaarrekening 2014
- 106 -
17
Overige gegevens
17.1 Toelating en inschrijving als toegelaten instelling Naam van de instelling
:
Woningstichting Openbaar Belang
Plaats w aar de instelling gevestigd is
:
Zw olle, 8022 NH
Adres
:
Binnengasthuisstraat 1
Telefoonnummer
:
038 - 45 67 222
Faxnummer
:
038 - 45 67 229
Mail
:
[email protected]
Datum en nummer van het Koninklijk Besluit, w aarbij de instelling is toegelaten
:
21-10-1959 nr. 6916
Besluit tot handhaving
:
11-07-1985
De laatste gew ijzigde statuten zijn ministerieel goedgekeurd bij beschikking van
:
7 februari 2011
Oprichtingsdatum
:
17 oktober 1900
Datum en nummer van inschrijving bij de Kamer van Koophandel en Fabrieken (Zw olle)
:
juli 1979, nr. 05042873
17.2 Statutaire resultaatbestemming Artikel 4 lid 2 van de statuten luidt als volgt: " De geldmiddelen en andere activa van de stichting dienen slechts aangew end te w orden ter bevordering van het doel van de stichting" . 17.3 Voorstel resultaatbestemming De resultaatbestemming is vooruitlopend op en onder voorbehoud van de goedkeuring door de raad van commissarissen reeds in de jaarrekening verw erkt. Het gehele resultaat is ontrokken aan de overige reserves. 17.4 Gebeurtenissen na balansdatum De Eerste Kamer stemde dinsdag 17 maart 2015 unaniem in met de herzieningsw et Toegelaten Instellingen Volkshuisvesting. Dit w etsvoorstel beoogt het functioneren van w oningcorporaties als ondernemingen met een maatschappelijke taak te verbeteren. Daartoe w orden de Woningw et en een aantal andere w etten gew ijzigd. Naast het effect op de relatie met de externe stakeholders zal de herzieningsw et ook van invloed zijn op het te voeren beleid door Openbaar Belang. Vanuit de herzieningsw et w orden restrict ies gelegd op activiteiten en het te volgen huurbeleid. De mogelijke effecten doen zich voor bij het kunnen uitontw ikkelen van de bestaande projectenportefeuille, de samenstelling en financiering van het niet DAEB bezit, de w ijze w aarop w oningtoew ijzing dient plaats te vinden en de huurprijs die gevraagd kan w orden. Dit kan zijn w eerslag hebben op de kasstromen en daarvan afgeleid de w aardering van het vastgoed. Omdat op onderdelen nog Algemene Maatregelen van Bestuur moeten w orden ingevuld en de uitw erking van bovenstaande nog door Openbaar Belang dient plaats te vinden is het op dit moment niet mogelijk om de financiële effecten te kw antificeren.
Jaarrekening 2014
- 107 -
Controleverklaring van de onafhankelijke accountant
Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 2014
- 108 -
Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 2014
- 109 -