Jaarverslag Monumentenzorg Delft

Jaarverslag Monumentenzorg Delft 2013-2014

JAARVERSLAG 2013-2014

1

MONUMENTENZORG DELFT

Inhoud Voorwoord

3

Financiering en investering

4

Restauratie Nieuwe Kerk

5

Restauratiefonds Delft

5

Erfgoedlijn Trekvaarten

6

Herbestemming

7

Uitvoeringsrichtlijnen voor monumenten

13

Restauraties & wijzigingen van monumenten

14

Aanwijzing TU-Noord tot beschermd stadsgezicht

22

Cultuurhistorie in bestemmingsplannen

22

Beleidsregel cultuurhistorisch waardevol groen

22

Delftse kleurenwaaier

23

Open Monumentendag

24

Monumentenadviseurs van de gemeente Delft

25

Colofon

25


2


voorwoord

Monumentenzorg, winst voor de stad In moeilijke tijden, zoals nu in Delft het geval is, is het belangrijk creatief om te gaan met alle mogelijke beschikbare middelen. Primair belang voor monumentenzorg is een bijdrage te leveren aan een historische binnenstad die economisch vitaal is en haar aantrekkelijkheid behoudt voor bewoners, bedrijven en toeristen. Met de unieke kennis en ervaring die de monumentenadviseurs bezitten, probeert de gemeente proactief restauraties te bewerkstelligen, leegstand bij monumenten te voorkomen, herbestemming van leegstaande panden te faciliteren, te adviseren bij de inrichting van de openbare ruimte in de stad en burgerinitiatieven, zoals het stadslab Kleuren van Delft, te ondersteunen. Al deze inspanningen leveren een bijdrage aan een economisch vitale historische stad. Maar er zijn ook directe economische effecten, zoals de hogere WOZwaarde bij monumentenpanden en panden in beschermde stadsgezichten en een hogere besteding van binnenstadbezoekers. Daarnaast is het belangrijk om derde geldstromen voor cultureel erfgoed van het Rijk en de provincie richting Delft te dirigeren. De kennis die Advies Monumenten op dit gebied heeft, wordt gebruikt om een koppeling te leggen tussen deze beschikbare gelden (regelingen) en de historische panden in Delft, waarvoor dit geld bruikbaar is. Ook in de afgelopen twee jaren zijn weer veel rijkssubsidies aan Delftse monumentenpanden verleend, circa 1,8 miljoen euro. Daarnaast zijn er voor bijna 0,6 miljoen euro aan

subsidies van de provincie Zuid-Holland binnengehaald vanuit de erfgoedlijn Trekvaarten. De restauratie van de jaagbrug aan de Schieweg is het eerste project in deze erfgoedlijn dat gereed is gekomen. Voor de komende tijd staan drie aanlegplaatsen en herstel van delen van het jaagpad op het programma. De jarenlange kennis en ervaring van de monumentenadviseurs wordt, vanuit de regierol die de gemeente heeft, ingezet om initiatieven uit de stad te begeleiden en ondersteunen. De regierol brengt ook met zich mee dat de uitvoering meer op afstand wordt gezet. Dit is gebeurd bij de organisatie van Open Monumentendag: deze is nu in handen van een nieuw opgerichte stichting die voor het organiseren van deze dag een subsidie van de gemeente ontvangt. Ook is de expertise van de monumentenadviseurs regionaal ingezet in Lansingerland voor de handhaving van een monumentale boerderij en in Zoetermeer voor een herontwikkeling van een monument. Hieruit is voortgekomen dat vanaf 1 januari 2015 de monumentenadviseurs van Delft adviseren over het monumentendeel van de omgevingsvergunning in de gemeente Lansingerland. Veel leesplezier!


Het college van burgemeester en wethouders van Delft

3


Financiering en investering

TOTAAL INVESTERINGEN GEMEENTE, PROVINCIE EN RIJK 2013 - 2014 Totaal

¤ 4.391.536

Toegekend aan: Sint Jozefschool (Koornmarkt), voormalige TUbibliotheek, Pastor van Arskerk, Molen de Roos, de Sigarenfabriek, voormalig museum Nusantara, reinwaterkelder in Kalverbos. Aantal onderzoeken 7 onderzoeken

toegekend subsidie € 76.835

investering € 109.764

Subsidie Rijksoverheid: BRIM voor rijksmonumenten geen woonhuizen 2013 - 2014 (*1)

Toegekend aan: Markt 2, Markt 4, poortje Westvest, Wijnhaven 16, De Lindenhof, Nieuwe Kerk, Oude Kerk, Maria van Jessekerk, Hofje van Gratie, Fundatie van Renswoude, Artilleriemagazijn Hollandt, Koornbeurs, Delftse Societeit Phoenix, toren Oude Kerk. Aantal toekenningen 17 toekenningen


investering € 1.334.382

Leningen Rijksoverheid: BRIM voor rijksmonumenten 2013 - 2014

Aantal leningen 11 leningen


toegekende lening (= investering) € 1.043.051

Subsidie Provincie: Erfgoedlijnen 2013-2014 (*2)

Toegekend voor: Restauratie jaagbrug, realisering aanlegplaatsen en herstel jaagpad fase 1


Totaal



Leningen Provincie: Prins Bernhard Cultuurfonds voor gemeentelijke monumenten 2013-2014

*1) Eigenaren van woonhuizen beschermd als rijksmonument hebben recht op belastingaftrek voor onderhoudswerkzaamheden. Deze belastingaftrek voor rijksmonumenten is niet meegenomen in dit overzicht. *2) Voor 2015 heeft de provincie in totaal voor 480.500,- euro aan subsidie toegekend, zie de pagina over Provinciale Erfgoedlijn Trekvaarten]


¤ 2.293.786

Subsidie Rijksoverheid: Stimulering herbestemming monumenten 2013 - 2014

Subsidie gemeente: Wonen Boven Winkels voor winkel/ woonpanden in binnenstad 2013

toegekende leningen € 154.000

€ 886.306 € 1.018.033 € 2.487.197

FINANCIERING RIJK EN PROVINCIE 2013 - 2014

Leningen Restauratiefonds Delft voor gemeentelijke monumenten 2013-2014

Aantal aanvragen 4 aanvragen

€ 221.396 € 285.313 € 1.787.077

Investering totaal

FINANCIERING GEMEENTE DELFT 2013 – 2014

toegekende leningen € 67.396

investering werkzaamheden

Investering gemeente Investering provincie Investering Rijk

Voor de instandhouding van monumenten bestaan verschillende subsidieregelingen en financieringsmogelijkheden, zowel van het Rijk als de provincie en de gemeente. Hierdoor wordt jaarlijks voor duizenden euro’s geïnvesteerd in het onderhoud van monumenten. Eigenaren van rijksmonumenten kunnen gebruik maken van de BRIM-subsidie voor onderhoud. Woonhuiseigenaren komen daar niet voor in aanmerking: zij kunnen het onderhoud aan hun pand fiscaal aftrekken. Daarnaast kent het Rijk subsidie toe aan haalbaarheidsonderzoeken voor herbestemming. De gemeente Delft stimuleert het onderhoud van gemeentelijke monumenten door middel van het Restauratiefonds Delft (zie pagina 5). Bovendien wijzen de monumentenadviseurs eigenaren actief op andere financieringsmogelijkheden voor instandhouding. In 2013 en 2014 is met behulp van deze regelingen in Delft in totaal bijna 2,3 miljoen euro aan subsidies en leningen voor monumenten toegekend (exclusief het onderhoud van als rijksmonument beschermde woonhuizen). Dit geld is met name afkomstig van Rijk en provincie. De totale investering die dankzij alle toekenningen mogelijk is geworden, bedraagt ongeveer 4,4 miljoen euro in twee jaar. Kortom, het behoud van monumenten geeft een belangrijke impuls aan de lokale economie. Niet alleen direct door de investeringen in de bouwsector, maar ook indirect door inkomsten uit toerisme omdat wordt bijgedragen aan een mooiere stad.

Aantal toekenningen 3 toekenningen

subsidie en leningen

Aantal leningen 10 woonhuismonumenten

4




Restauratie Nieuwe Kerk In 2012 heeft de Nieuwe Kerk in totaal 8,4 miljoen euro subsidie toegekend gekregen voor de restauratie van de kerk. Deze toekenning volgde na een intensieve lobby van de gemeente Delft bij het Rijk en de provincie Zuid-Holland. Rijk en provincie hebben in totaal 6,9 miljoen euro bijgedragen. De gemeente Delft heeft 1,5 miljoen euro subsidie gegeven. In 2013 is de restauratie van de Nieuwe Kerk van start gegaan. Bij het herstel van het koorgewelf bleek dat die in 1923 beschilderd is met moderne geometrische motieven van Jacob Por. Por heeft ook de gebrandschilderde ramen van het koor ontworpen. Door het nieuwe lichtontwerp voor het kerkinterieur zal de schildering van het koorgewelf weer beter zichtbaar worden gemaakt. Daarnaast heeft de Nieuwe Kerk in overleg met de gemeente het bouwplan voor het realiseren van ondergrondse nevenruimten uitgewerkt. De kerk wil daarmee het multifunctionele gebruik van de kerk en daarmee de toekomstige gebruikswaarde ervan vergroten. Dit overleg heeft ertoe geleid dat begin 2015 de omgevingsvergunning voor dit plan kon worden ingediend.

Overzicht koorschildering

Restauratiefonds Delft Voor eigenaren van gemeentelijke monumenten is er een mogelijkheid om geld te lenen voor het onderhoud van hun pand uit het Restauratiefonds Delft. Ook voor het bewoonbaar maken van een leegstaande woning of ruimte boven een bedrijfspand dat is aangewezen als gemeentelijk monument, is deze lening beschikbaar. In 2013 en 2014 hebben vijf eigenaren gebruik gemaakt van deze lening. Dat is minder dan voorafgaande jaren. Waarschijnlijk hebben veel eigenaren onderhoudswerkzaamheden uitgesteld. Intussen lijkt de economie weer aan te trekken en neemt het aantal eigenaren dat restauratiewerkzaamheden uitvoert, weer toe. Rotterdamseweg 13


5


Erfgoedlijn Trekvaarten Het erfgoedbeleid van de provincie Zuid-Holland is sinds 2013 gebaseerd op zeven erfgoedlijnen: de Romeinse Limes, de Oude Hollandse waterlinie, de Atlantikwall, de Landgoederenzone, de Trekvaarten, Goeree-Overflakkee en de Waterdriehoek Kinderdijk, Dordrecht en Biesbos. Op basis hiervan verleent de provincie subsidies. Sinds 2013 verdelen de provincies bovendien de subsidies voor de restauratie van rijksmonumenten. Delft ligt aan de erfgoedlijn Trekvaarten, doordat de Vliet en de Schie dwars door de gemeente stromen. De gemeente Delft maakt deel uit van de erfgoedtafel Trekvaarten, een netwerk waarbij alle betrokken partijen kunnen aanhaken. Deze erfgoedtafel levert een gezamenlijk wensbeeld en een meerjareninvesteringsprogramma. Centraal hierbij staan het beschermen, beleven en benutten van de erfgoedlijn. De gemeente Delft heeft een Meerjarenprogramma Trekvaart Schie in Delft 2014-2016 opgesteld, waarin projecten zijn opgenomen die de Schie als erfgoedlijn versterken. Ieder jaar wordt voor één of meerdere projecten uit dit meerjarenprogramma subsidie bij de provincie Zuid-Holland aangevraagd. Voorwaarde voor de toekenning van de subsidie is dat er sprake moet zijn van cofinanciering. In de afgelopen twee jaren heeft Delft bijna 0,6 miljoen euro aan subsidie weten binnen te halen.

Toegekende subsidies door de provincie Zuid-Holland i.k.v. de erfgoedlijn Trekvaarten 2013-2015

project status subsidie PHZ 2013 Restauratie jaagbrug Schieweg 160 Gerealiseerd € 175.432 2014 Realisering aanlegplaatsen en herstel jaagpad - Fase 1

Uitvoering 2015

€ 82.500

2015 Realisering aanlegplaatsen en herstel jaagpad - Fase 2

Uitvoering 2015

€ 60.500

2015 Restauratie Porceleyne Fles

Uitvoering 2015

€ 420.000

Totaal

De jaagbrug is geopend door (v.l.n.r.) gedeputeerde Han Weber, ergoedtafelvoorzitter Heleen Mijdam en wethouder Ferrie Förster


6


¤ 578.432

Herbestemming weg 2 gestart en heeft na langdurige leegstand de voormalige TU-bibliotheek aan het Raam een nieuwe bestemming gekregen. Verder heeft zich in het voormalig museum Nusantara de stichting Prinsenkwartier gehuisvest, is in het voormalig Techniekmuseum aan de Ezelsveldlaan een architectenbureau gevestigd en is er bij de voormalige sigarenfabriek aan de Brabantse Turfmarkt een begin gemaakt met de restauratie. Bij al deze projecten is Advies Monumenten actief betrokken om te adviseren en de juiste partijen bij elkaar te brengen. De monumentenadviseurs hebben in het herbestemmingsproces vaak een coördinerende rol. Bent u nog op zoek naar een bijzonder pand? Op de website www.monumentendelft.nl vindt u een overzicht van de panden, waarvoor nog geen nieuwe gebruiker gevonden is.

“Niets is zo veranderlijk als een monument”. Hiermee gaf voormalig Rijksadviseur voor het Cultureel Erfgoed Fons Asselbergs aan dat voor duurzame instandhouding van monumenten het vinden van de juiste gebruikers het allerbelangrijkste is. De laatste twee jaren is ook in Delft een groot aantal monumenten van gebruik veranderd. Het vertrek van het Legermuseum uit Delft heeft geleid tot de verkoop van het depot aan de Paardenmarkt en het vrijkomen van het Armamentarium, twee grote rijksmonumenten. Het complex aan de Paardenmarkt is inmiddels herbestemd, het Armamentarium wacht nog op een nieuwe eigenaar. Maar ook andere in het oog springende panden zijn herbestemd, mede dankzij de inspanning van de monumentenadviseurs. Na jarenlange planvorming is de restauratie van voormalig TU-gebouw aan Kanaal-

Het Armamentarium

Voormalig Techniekmuseum


7


Gedurfd ontwerp voor een groot complex Paardenmarkt 1

Bestaand

In 2012 kwam het voormalig artilleriedepot aan de Paardenmarkt leeg te staan na jaren dienst te hebben gedaan als opslagruimte voor het Legermuseum. Het Rijksvastgoedbedrijf bracht het complex naar de markt. Hiervoor werd een biedboek opgesteld, waaraan ook de monumentenadviseurs een bijdrage hebben geleverd. Uiteindelijk is het complex in 2013 gekocht door een particuliere eigenaar die vervolgens aan architect Fons Verheijen opdracht gaf een herbestemmingsplan te maken. In de twee loodsen komt flexibele kantoorruimte voor zogenaamde accelerators in de maritieme technieksector. Het noordelijke deel van het complex, waar voor 1654 de gebouwen van het Clarissenklooster lagen, is bestemd voor privéwoningen. De overige gebouwen staan ten dienste van nieuwe de kantoorfunctie. Voor het binnenterrein is een tuin ontworpen door tuinarchitect Piet Oudolf. De bedoeling is dat de restauratie en de verbouwing van het complex in de herfst van 2015 gereed zijn.

Bestaand

Plan van Fons Verheijen voor herbestemming van het complex aan de Paardenmarkt

Bestaand JAARVERSLAG 2013-2014

8


Herstart herontwikkeling voormalig TU-gebouw Kanaalweg 2 Nadat de planvorming rondom het voormalig Gebouw voor Toegepaste Natuurkunde en Electrotechniek door gewijzigde wetgeving en de crisis stil was komen te liggen, pakte de eigenaar, woningcorporatie DUWO, in 2014 de draad weer op. Architectenbureau DP6 uit Delft kreeg de opdracht om in het voorste deel woningen voor buitenlandse PhD-studenten te maken en in het achterste deel het nieuwe kantoor van DUWO. Het kantoor krijgt een aparte, nieuwe entree in de dwarsvleugel. Grote uitdaging voor alle partijen was om in het pand in neogotische stijl, dat in 1903 gebouwd is naar een ontwerp van Rijksbouwmeester J. van Lokhorst, voldoende ruime woningen te creëren. De natte cellen worden daarom in een langwerpig volume op de gangen geplaatst. Van de twee grote collegezalen blijft er één in tact inclusief de collegebanken en wordt de andere ingericht als vergaderruimte.

Bestaand

Ontwerp: nieuwe entree van het kantoorgedeelte


9


Van museum tot Prinsenkwartier Agathaplein 4

Eind 2012 werd bekend dat museum Nusantara aan het Sint Agathaplein zou sluiten. De gemeente schreef hierop een prijsvraag uit om geïnteresseerde gebruikers de mogelijkheid te geven een plan te ontwikkelen. De nieuwe bestemming moest passen bij de hoge cultuurhistorische waarde van het Sint Agathaplein. Eén van de monumentenadviseurs nam daarom ook deel aan de beoordeling van de plannen. De prijsvraag is uiteindelijk gewonnen door de stichting Prinsenkwartier, een samenwerking van museum het Prinsenhof, Delft Design, HYPO (de Kunstsuper), het Collectief en Kadmium. Voor het haalbaarheidsonderzoek heeft de stichting van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed subsidie ontvangen. Begin 2015 heeft de stichting Prinsenkwartier het pand in gebruik genomen.

Ontwerp

Ontwerp

Na

Na


10


Innovatieve herbestemming in voormalig Techniekmuseum Na

Ezelsveldlaan 71 In november 2014 opende architectenbureau Cepezed zijn nieuwe kantoor in het voormalig Techniekmuseum aan de Ezelsveldlaan. Cepezed wilde graag in de Delftse binnenstad blijven en zocht een karakteristiek, industrieel pand. Dat werd gevonden in de praktijkruimten van het voormalig TU-gebouw voor Werktuig- en Scheepsbouwkunde dat bestaat uit drie geschakelde hallen en vanaf 1995 dienst deed als museum. Cepezed ontwierp een nieuw entreegebouw in de voor hun typerende strakke stijl met veel glas. De klimaatbeheersing geschiedt door het zogenaamde BaOpt-systeem, waarbij gebruik wordt gemaakt van een lichte overdruk die ervoor zorgt dat warme en koude lucht goed mengen en er geen (koude) luchtstromingen ontstaan. Voorwaarde is wel dat het pand kierdicht moet zijn. Dit systeem is zeer geschikt voor gebouwen met grote glasoppervlakten. Traditionele energiebesparende maatregelen, zoals achterzetramen en voorzetwanden, zijn dan niet meer nodig.

Na

Voor


11


Na jarenlange leegstand in korte tijd weer in gebruik Raam 180

Voor

De voormalige bibliotheek van de Technische Universiteit heeft in 2014 na jarenlange leegstand een nieuwe eigenaar en bestemming gekregen. In het pand, in 1912-1915 gebouwd naar een ontwerp in neorenaissancestijl van Rijksbouwmeester J.A.W. Vrijman, is nu een opleidingscentrum voor de off shore gevestigd. Deze nieuwe functie pas goed in dit gebouw, want er waren eigenlijk niet zo heel veel ingrepen nodig. Hierdoor verliep de verbouwing en restauratie vrij vlot. Evenals in Ezelsveldlaan 71 is ook in dit pand het BaOpt-systeem toegepast, waardoor er geen grote isolerende maatregelen nodig waren. De imposante binnenhal is in oude luister hersteld en heeft langs de wanden zitbanken gekregen. Bij de restauratie is in de voormalige leeszaal origineel sjabloonwerk terug gevonden. De nieuwe wandkasten zijn hier zorgvuldig omheen ontworpen.

Na

Na

Na Na JAARVERSLAG 2013-2014

12


Uitvoeringsrichtlijnen voor monumenten Wie onderhoud en kleine wijzigingen van een monument op de juiste manier uitvoert, hoeft daar geen vergunning voor aan te vragen. Dit is sinds 2007 het beleid van de gemeente Delft. Hierdoor hebben eigenaren voor kleine ingrepen minder vaak een vergunning nodig. Hoe deze werkzaamheden uitgevoerd moeten worden, is vastgelegd in de Uitvoeringsrichtlijnen Monumentenzorg Delft (UMD). De UMD is te vinden op de website www.monumentendelft.nl. In 2013 is de UMD uitgebreid met veel voorkomende ingrepen aan panden in het Agnetapark. Deze richtlijnen hebben tot doel om de architectonische kwaliteit en de inrichting van het groen in het gebied in stand te houden. In de richtlijnen zijn verschillende trendsetters benoemd voor onder andere dakkapellen, dakramen en zonwering voor de twee bouwfasen in het gebied, het Oude en het Nieuwe Park. Ook zijn er in overleg met de bewoners richtlijnen opgesteld voor de ligusterhagen die juist zo typerend zijn voor het groene karakter van het Agnetapark.

Plattegrond van het Oude Park uit 1884

De kleuren van het schilderwerk zijn ook in de uitvoeringsrichtlijnen opgenomen

Trendsetter voor dakraam Oude Park

Het Oude Park rond 1890 JAARVERSLAG 2013-2014

13


Restauratie en wijzigen van monumenten Het behandelen van vooroverleggen en omgevingsvergunningen voor monumenten en het houden van toezicht hierop zijn de hoofdtaken van monumentenadviseurs. Gemiddeld worden er 55 vooroverleggen en omgevingsvergunningen per jaar behandeld c.q. verleend. Ten opzichte van de voorgaande jaren is er in 2014 sprake van een trendbreuk. Er zijn in dit jaar namelijk meer omgevingsvergunningen en minder vooroverleggen aangevraagd, terwijl het totaal bijna gelijk is gebleven. Voor een vooroverleg moet sinds enkele jaren worden betaald en deze kosten zijn vrijwel gelijk aan het minimum bedrag aan leges voor een omgevingsvergunning. Voor kleine plannen wordt daarom nu vaak direct een omgevingsvergunning aangevraagd. Voor grotere plannen blijft het nog steeds raadzaam om eerst een vooroverleg te starten. Een vooroverleg of aanvraag voor een omgevingsvergunning van een monument wordt altijd voorgelegd aan de Commissie voor Welstand en Monumenten. Deze onafhankelijke commissie bekijkt of de monumentale waarden door een plan niet worden geschaad en of er wordt voldaan aan redelijke eisen van welstand. De monumentenadviseurs spelen in dit proces een coördinerende rol en zijn de schakel tussen aanvrager en commissie. Daarnaast is de advisering aan eigenaren van monumenten over onderhoud en de financiering hiervan een essentieel onderdeel van de werkzaamheden van Advies Monumenten. Het is belangrijk om zoveel mogelijk aan de voorkant te werken, zodat (potentiële) eigenaren al in een vroeg stadium weten wat de mogelijkheden bij ingrepen zijn en waarvoor wel of geen vergunning nodig is (zie pagina 13). De Delftse monumentenadviseurs zijn ook werkzaam buiten de gemeentegrenzen. Zo is geadviseerd over een herbestemming in de gemeente Zoetermeer en over een handhavingszaak in de gemeente Lansingerland.

Vergunningen en vooroverleggen 2013 en 2014

Verleende vergunningen

2013

2014

29

44

Vooroverleggen

27

11

Totaal

56

55


14


Eén van de oudste woonhuizen weer bewoonbaar Brabantse Turfmarkt 76 De oudste onderdelen van een monument bevinden zich vaak achter een gemoderniseerde voorgevel. Zo ook bij het pand aan de Brabantse Turfmarkt 76-78: achter de negentiende-eeuwse gevel bevindt zich een groot zestiendeeeuws pand. De begane grond is in gebruik als Chinees restaurant, maar het daarboven gelegen woonhuisgedeelte heeft tientallen jaren leeggestaan. Dankzij de subsidieregeling Wonen Boven Winkels heeft de gemeente het mogelijk kunnen maken om dit bijzondere gebouw te restaureren en de verdiepingen weer bruikbaar te maken. Samen met een laagrentende lening van het Nationaal Restauratiefonds is het herstel gefinancierd. In het monument zijn tien appartementen gerealiseerd. Daarmee is één van de oudste woonhuismonumenten van Delft weer bewoonbaar geworden.

Detail Kaart Figuratief 1675

Na

Na


15


Vernieuwde stoepen Koornmarkt 55-65

Stoepen vormen van oudsher het visitekaartje van een pand. In de Delftse binnenstad zijn veel en verschillende varianten stoepen te vinden. De nieuwe eigenaar en huurder van het hotel dat zich uitstrekt over de panden Koornmarkt 55-65 wilden graag de bestaande stoepen vernieuwen, omdat een deel verzakt en slecht onderhouden was. Het vervangen van de stoepen leidde tot veel ophef in de buurt, te meer omdat hiervoor geen vergunning was aangevraagd. Met name door de bemiddelende inzet van de monumentenadviseurs is alles uiteindelijk goed gekomen. De buitenste twee stoepen zijn gerestaureerd, zoveel mogelijk met behoud van oorspronkelijk materiaal, en voor de middelste twee stoepen is door architect Harald Schout een nieuw ontwerp gemaakt. Voor dit plan is uiteindelijk een omgevingsvergunning verleend.

Na

Na

Na

Na JAARVERSLAG 2013-2014

16


Wonen in een winkelmagazijn Oude Langendijk 2

De Gruyter was één van de eerste winkelketens in Nederland. De winkelpuien van deze winkels werden tot 1927 gekenmerkt door de bijzondere architectuur van huisarchitect W.G. Welsing. Ook het pand aan de Oude Langendijk is in dit opzicht heel bijzonder. De ruimte boven de winkel is in 1911 ontworpen als magazijnopslag. De glas-in-loodramen in de voorgevel verhullen de bedrijfsruimte erachter. Inmiddels wordt deze ruimte allang niet meer gebruikt. Om hier twee woningen te realiseren heeft de eigenaar gebruik kunnen maken van de subsidieregeling Wonen Boven Winkels. De ramen in de voorgevel zijn zo ontworpen dat de karakteristieke glas-in-loodramen behouden blijven ondanks het gewijzigd gebruik.

Foto uit 1965

Voor

Voor

Voor

Tijdens uitvoering JAARVERSLAG 2013-2014

17


Goed samengaan van oud en nieuw Oude Delft 153

Oude Delft 153 is een eeuwenoud huis dat meerdere keren ingrijpend is verbouwd. De oudste delen ervan zijn zestiende- of begin zeventiende-eeuws. Bij een verbouwing rond 1900 kreeg het huis zijn huidige voorgevel. De mooie stucplafonds en binnendeuren uit die tijd zijn bewaard gebleven. De voorlaatste ingreep was in 1994, waarbij de achterzijde werd uitgebouwd. Vorig jaar maakte Ernst de Jager van Jade architecten een verbouwingsplan voor de nieuwe eigenaar. Hij wenst onder andere aan de achterzijde de gevel te openen voor contact met de diepe tuin. In het ontwerp worden de oude monumentale interieuronderdelen behouden. Aan de tuinzijde komt een strak vormgegeven uitbouw met op de verdiepingen kleine toevoegingen. Naar het oordeel van de Commissie voor Welstand en Monumenten is het een voorbeeldig plan, waarbij oud en nieuw, monumentenzorg en architectonisch ontwerp, goed samen gaan.

Bestaand

Achtergevel, voor en na

Bestaand


18


De Porceleyne Fles in een nieuw jasje Rotterdamseweg 196

De Porceleyne Fles produceert het bekendste exportproduct van Delft: Delfts Blauw aardewerk. De nieuwe eigenaar van het bedrijf heeft het oude hoofdkantoor, in 1930 ontworpen door A. van der Lee in expressionistische stijl, weer in oude luister laten herstellen. Het pand, waarvan lange tijd de bovenste verdieping leegstond, is geheel als hoofdkantoor in gebruik genomen. Op de begane grond is een nieuwe interactieve tentoonstelling voor bezoekers ingericht. Voor de interne logistiek is aan het gebouw een nieuwe liftschacht toegevoegd. De provincie ZuidHolland heeft voor de restauratie van het exterieur, en dan met name voor de stalen vensters, een subsidie van € 420.000,– toegekend. De monumentenadviseurs hebben een actieve rol gespeeld bij het voorbereiden en aanvragen van deze subsidie. Na

Bestaand

Na


Bestaand

19


Nieuwe Delftse kleuren Oude Delft 12a

Geïnspireerd door de voorbeeldpanden van het stadslab Kleuren van Delft wilden de eigenaren van Oude Delft 12a hun pand graag ook in de kleuren van de Delftse kleurenwaaier (zie pagina 23) laten schilderen. Bij het nieuwe kleurenschema moest rekening worden gehouden met het feit dat het pand het middelste is in een rijtje van drie en dat de buurpanden niet mee deden. Om de centrale positie van nummer 12a te benadrukken zijn de pilasters en de kroonlijst van het middenrisaliet geschilderd in een donkere Bentheimer (Bentheimer 2, ACC-code F6.15.75) en het metselwerk, dat al geschilderd was, in een grijsbeige kleur (ACC-code F2.10.50). De kozijnen zijn uitgevoerd in een lichte Bentheimer (Bentheimer 1, ACC-code G0.05.85). De voordeur, ramen en gevelbanden hebben de bestaande kleuren gehouden.

Voor

Na

Na JAARVERSLAG 2013-2014

20


Bijzondere zeventiende-eeuwse schildering ontdekt Oude Delft 68 In het voorjaar van 2014 werd er in het pand Oude Delft 68 een zeer bijzondere beschildering van een balklaag ontdekt. Er kwamen diverse afbeeldingen tevoorschijn, waarvan de opmerkelijkste twee jachttaferelen zijn. De taferelen tonen boeren en officieren tijdens de jacht. Uit eerder bouwhistorisch onderzoek was al gebleken dat de balklaag zelf uit 1544 dateert. De schilderingen zijn later aangebracht. Door de in detail afgebeelde kleding konden ze exact worden gedateerd in de periode 1610-1620. Dit type jachttaferelen is zeer zeldzaam. Inclusief deze uit Delft zijn er verspreid over het hele land in totaal zes bekend. Volgens specialisten van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed is de Delftse schildering in artistiek opzicht de beste. Eind augustus is de vondst in diverse regionale en landelijke media gepubliceerd. Tijdens Open Monumentendag was het pand te bezichtigen en trokken de schilderingen meer dan duizend bezoekers.


21


Cultuurhistorie in bestemmingsplannen

Beleidsregel cultuurhistorisch waardevol groen

In 2013 zijn de bestemmingsplannen Binnenstad, TU MiddenNoord, en Noordwest 1 vastgesteld en in 2014 Zuidwest 1. Voor alle plannen heeft één van de monumentenadviseurs de bij wet verplichte cultuurhistorische paragraaf opgesteld en geadviseerd over alle cultuurhistorische aspecten. Vooral bij de eerste drie genoemde plangebieden was dat van belang, omdat daarin (delen van) beschermde stadsgezichten liggen. Deze bestemmingsplannen zijn voldoende planologisch beschermend daarvoor en bieden tegelijk mogelijkheden voor ontwikkelingen die passen in de structuur en het beeld van deze beschermde gezichten. Advies Monumenten heeft verder bijdragen geleverd voor de te herziene bestemmingsplannen Harnaspolder en Buitengebied.

Cultuurhistorisch waardevol groen wordt in Delft op een unieke manier gewaarborgd. In bestemmingsplannen krijgen bijzondere groengebieden een dubbelbestemming cultuurhistorie. Aan deze dubbelbestemming is een omgevingsvergunning gekoppeld die verplicht is voor het uitvoeren van bepaalde werkzaamheden die het ontwerp van het gebied kunnen aantasten. Maar regulier onderhoud kan gewoon, zonder vergunning, voort gaan. Op 8 oktober 2013 heeft het college hiervoor de beleidsregel Cultuurhistorisch waardevolle groengebieden 2013 vastgesteld die 13 gebieden omvat: begraafplaats Jaffa, begraafplaats Iepenhof, het Agnetapark, Klein Veluwe, de Nieuwe Plantage, de Wallertuin-Tutein Noltheniustuin-Noltheniusplantsoen, het Kalverbos, de Botanische Tuin, het Wilhelminapark, de Hertenkamp, het Arboretum-Heempark, de binnentuin aan de Van Blommesteinstraat en het de Vries van Heijstplantsoen.

Aanwijzing TU-Noord tot beschermd stadsgezicht Op dit moment worden voor grote ontwikkelingen aan en om de Kanaalweg in het beschermd stadsgezicht TU-Noord stedenbouwkundige plannen gemaakt die hun beslag krijgen in een nieuw bestemmingsplan. De monumentenadviseurs hebben een aparte cultuurhistorische studie verricht om deze ontwikkelingen te beoordelen en goed in het bestemmingsplan te motiveren. TU-Noord is sinds 26 juni 2013 het vierde beschermd stadsgezicht in Delft. Tijdens een feestelijke bijeenkomst werden door Mark Stafleu, regiohoofd van Zuid- Holland van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, de onder tekende stukken overhandigd aan wethouder Milène Junius. De locatie van deze bijeenkomst was het gebouw Mijnbouwplein 11, één van de monumentale, voormalige TU-gebouwen die de reden waren om dit gebied aan te wijzen tot beschermd stadsgezicht. Het pand is bezit van DUWO en enkele jaren geleden herbestemd voor huisvesting en bedrijven.

Agnetapark

Wilhelminapark JAARVERSLAG 2013-2014

22


Delftse kleurenwaaier De Delftse kleurenwaaier is een initiatief van een aantal Delftse inwoners. Zij stelden voor om een eigen Delftse kleurenwaaier te ontwikkelen voor de binnenstad. Begin 2012 werd het stadslab Kleuren van Delft opgericht, waarbij stadsbouwmeester Wytze Patijn als adviseur betrokken werd. Twee monumentenadviseurs hebben in het stadslab geparticipeerd vanwege de kennis over het beschermd stadsgezicht Binnenstad en de monumenten en vanwege de nuttige contacten met monumenteneigenaren. Behalve het ontwikkelen van een kleurenwaaier is er ook een aantal voorbeeldprojecten gerealiseerd, waarvoor twee kleuradviseurs, Heide Hinterthür en Beate Franso, zijn aangetrokken. De resultaten zijn te vinden op de website: www.kleurenvandelft.nl . De Delftse kleurenwaaier is in september 2013 tijdens Open Monumentendag gepresenteerd. Ze bevat in totaal 60 kleuren. De waaier is nadrukkelijk als stimulans bedoeld: er is geen verplichting om uitsluitend deze kleuren te gebruiken. Dat de waaier een stimulerende werking heeft, blijkt uit de stijging van vraag naar kleuradviezen door monumenteneigenaren. Vaak gaat het om een beperkt aantal onderdelen, zoals het houtwerk van kozijnen, ramen en deuren. Maar steeds vaker willen eigenaren een totaal nieuw kleurenschema voor de gevels, zoals bij Oude Delft 12a (zie pagina 20). Advies Monumenten heeft een overzicht met kleurtoepassingen per gevelonderdeel opgesteld dat te vinden is via www.monumentendelft.nl.

k

Voor kleuradvies

l

e

u

r

e

n

Na kleuradvies JAARVERSLAG 2013-2014

23


V

A

N

D

E

L

F

T

Open Monumentendag Open Monumentendag is één van de grootste evenementen in ons land en ook in de gemeente Delft. Elk tweede weekend in september trekt het evenement landelijk zo’n miljoen bezoekers. In 2013 was het thema Pracht en Praal. In Delft waren 37 panden geopend en kwamen er ondanks het slechte weer circa 13.000 individuele bezoekers. Er waren in samenwerking met Midden-Delfland, Rijswijk en Leidschendam-Voorburg drie verschillende fietsroutes uitgezet. Organisatorisch gezien was 2013 een overgangsjaar. Voor het eerst heeft de gemeente Delft het Open Monumentendagweekend niet zelf georganiseerd, maar hiervoor opdracht verleend aan het evenementenbureau van Herman Weijers. Sinds 2014 is de organisatie in handen van de nieuw opgerichte stichting Open Monumentendag Delft. Het bestuur van de stichting werd in 2014 gevormd door Marijke Tuurenhout (voorzitter), Tom van Beusekom (penningmeester), Sunny Nabialszyk (secretaris), Wim Weve en Tammo Remmerswaal. De stichting heeft van de gemeente Delft voor 2014 een subsidie gekregen. Deze eerste keer heeft de stichting bij het organiseren ondersteuning gehad van het evenementenbureau van Herman Weijers. Het Open Monumentenweekend in 2014 was geslaagd: ongeveer 15.000 bezoekers bezochten 42 opengestelde panden. In het kader van het landelijk thema Op Reis waren er verschillende activiteiten, zoals een tocht met een trekschuit uit Den Haag, een tocht met de pakschuit Nooitgedacht naar het Kruithuis, een wandeling langs de Delftse KLM-huisjes en een rit met een historische bus. Open Monumentendag Delft 2014


24


Monumentenadviseurs van de gemeente Delft 2013-2014 De monumentenadviseurs staan onder leiding van John-Paul Smolders, hoofd afdeling Advies, cluster Veiligheid: Chris Dieke – adviseur monumenten Gertjan van der Harst – adviseur bouwhistorie Margriet Panman – adviseur monumenten Ilse Rijneveld – adviseur monumenten Arjan de Ruiter – adviseur monumenten

Colofon UITGEVER

Gemeente Delft, afdeling Advies/ Monumenten, cluster Veiligheid [email protected] april 2015 VORMGEVING

P& ontwerp, Paul Noordermeer

AFBEELDINGEN

DE FABRYCK

TU DELFT

• Pagina 5: montagefoto Ralph Kämena, bewerkt door Suzan Smelt en Marjan de Visser uit: De Fabryck, Nieuwe Kerk te Delft. De hoogkoordecoratie naar ontwerp van Jacob Por, 2014

THIJS TUURENHOUT

CEPEZED|LEON VAN WOERKOM

• Pagina 7: foto’s kantoor Cepezed. • Pagina 11: foto’s kantoor Cepezed. VVKH ARCHITECTEN|FONS VERHEIJEN

• Pagina 8: plattegrond en ontwerp voorgevel Paardenmarkt 1. DP6 ARCHITECTEN

• Pagina 9: impressies Kanaalweg 2. PRINSENKWARTIER

• Pagina 20: luchtfoto TU-Noord. • Pagina 22: foto’s Open Monumentendagweekend 2014. ARCHIEF DELFT, COLLECTIE BEELD EN GELUID

• Pagina 5: foto schutting restauratie Nieuwe Kerk, vervaardiger Rien de Koster. • Pagina 12: foto’s van interieur en exterieur van Raam 180. • Pagina 13: foto Oude Park. • Pagina 13: plattegrond Oude Park, vervaardiger Samuel Lankhout & Co. • Pagina 15: detail Kaart Figuratief. • Pagina 17: foto gevel Oude Langendijk 2, vervaardiger Willem Frederik van Oosten.

• Pagina 10: impressies Sint Agathaplein 4. MULLER & VAN EYS ARCHITECTUUR & OMGEVING

Overige afbeeldingen: gemeente Delft.

• Pagina 14: onderste foto. ZEEUWSE JONGENS ARCHITECTEN

• Pagina 16: tekening stoepen Koornmarkt 55-65. JADE ARCHITECTEN

• Pagina 18: tekening achtergevel.


25


Jaarverslag Monumentenzorg Delft

Recommend Documents