JAARVERSLAG 2011 Archief Delft
Bevat het jaarverslag van de gemeentearchivaris van Delft, Midden-Delfland, Pijnacker-Nootdorp en Rijswijk, over het gevoerde beheer van de archiefbewaarplaats en het gehouden toezicht in de kader van de Archiefwet 1995.
INHOUDSOPGAVE Inhoudsopgave ....................................................................................................................................................................2 1. Inleiding ............................................................................................................................................................................3 2. Beheer ................................................................................................................................................................................5 2.1. Beheer van de Archiefbewaarplaats .............................................................................................................5 2.2. Aanwinsten..............................................................................................................................................................6 2.3. Restaureren .............................................................................................................................................................7 2.4. Toegankelijk maken.............................................................................................................................................7 3. Inspectie ............................................................................................................................................................................8 4. Beschikbaar stellen.................................................................................................................................................... 10 4.1. Studiezaal .............................................................................................................................................................. 10 4.2. Websites ................................................................................................................................................................ 10 4.3. Onderzoeksvragen ............................................................................................................................................ 12 4.4. Bruiklenen en Tentoonstellingen................................................................................................................ 12 5. Algemene Zaken.......................................................................................................................................................... 14 5.1. Bedrijfsplan Archief Delft 2011-2015 ....................................................................................................... 14 5.2. (Regionale) Samenwerking ........................................................................................................................... 14 5.3. Personeel ............................................................................................................................................................... 15 5.4. Vrijwilligers .......................................................................................................................................................... 15 5.5. ICT ............................................................................................................................................................................ 16 5.6. PR-activiteiten en educatie ............................................................................................................................ 16 Bijlage 1: Verslaglegging college/RAAD en gemeentearchivaris in Archiefverordening.................. 18 Bijlage 2: Archiefbeheer 2011 ................................................................................................................................... 19 Aanwinsten 2011................................................................................................................................................... 19 Bewerkt in 2011 .................................................................................................................................................... 19 Acquisities VAN voor 2011, bewerkt in 2011............................................................................................ 20 Projecten ................................................................................................................................................................... 20 Scanning .................................................................................................................................................................... 21 Bijlage 3: HOOGTEPUNTEN Aanwinsten collectie Beeld & Geluid ............................................................. 22 Bijlage 4: Overzicht van publicaties over Delft in 2011 verwerkt .............................................................. 23
2
1. Inleiding Dit jaarverslag geeft een overzicht van de activiteiten die Archief Delft in 2011 heeft verricht. Bekijken we het formeel dan is dit het verslag over de uitvoering van de taken van de gemeentearchivaris die aan hem door de Archiefwet en Archiefverordeningen zijn opgedragen. Een aantal Archiefverordeningen van de deelnemende gemeenten heeft de verslaglegging van de gemeentearchivaris opgenomen (zie bijlage 1). Het Landelijk Overleg Provinciale Archiefinspecteurs (LOPAI) beveelt in haar modelverordening een reguliere verslaglegging, jaarlijks of tweejaarlijks, richting college aan. Daarnaast wordt dan dit verslag aangeboden aan de gemeenteraad. De Delftse Archiefverordening dateert uit 1997 en bevat deze bepalingen niet. Gezien de wijzigingen in de Archiefwet 1995 in 2006 is het noodzakelijk deze archiefverordening aan te passen. Sinds 1 februari 2011 is er binnen Erfgoed Delft e.o. een team Archief actief dat onder leiding staat van een teamleider/gemeentearchivaris. Met deze organisatiewijziging zijn de archiefwettelijke taken weer ondergebracht bij een gemeentearchivaris. Deze wettelijke taken zijn:
het beheer van de archiefbewaarplaats en de daarin overgebrachte archieven (art. 32 lid 1 Archiefwet 1995)
het (kosteloos) ter beschikking stellen van archiefbescheiden die zich in de archiefbewaarplaats bevinden (art. 17 lid 1 jo. art. 14 Archiefwet 1995)
Het toezicht, onder bevelen van het college, op het beheer van de nog niet-overgebrachte archieven (art. 32 lid 2 Archiefwet 1995)
Naast de bovengenoemde taken zijn er nog een aantal taken die worden gezien als kerntaak maar die gezien de Archiefwet bovenwettelijk genoemd kunnen worden. Deze beogen onder meer het verlenen van diensten aan de gemeentelijke organisatie, het behouden en conserveren van het lokaal erfgoed, het verbeteren van de benutting van archieven om zo de kennis van de lokale geschiedenis en de hierboven genoemde uitgangspunten te vergroten. Het zijn de volgende activiteiten:
3
het acquireren en beheren van particuliere archieven
het verwerven van documentatie (bijvoorbeeld historische beeld- en geluidcollecties, bibliotheek) over onderwerpen die van lokaal (Delft en omstreken) belang zijn.
het verzorgen van educatieve programma’s voor scholen (meestal door invulling van het cultuurmenu dat in een onderwijsprogramma is opgenomen) die ten eerste inzicht geven in het belang van archieven voor de samenleving en als bron voor (wetenschappelijk) onderzoek.
het op zodanige wijze beschikbaar stellen van de beheerde archieven dat het benutten ervan door een breder publiek, maar ook de eigen gemeentelijke organisatie, mogelijk is. Bijvoorbeeld door digitalisering en beschikbaar stellen via internet waardoor deze 24/7 beschikbaar zijn.
Voor wat betreft de gemeente Delft zijn een aantal van de hier bovenstaande activiteiten opgenomen in de Archiefverordening Delft 1997. Het archiefbeheer dat wordt uitgevoerd voor de gemeenten Midden-Delfland, Pijnacker-Nootdorp en Rijswijk gebeurt op basis van een zogenaamde (lichte) gemeenschappelijke regeling, waarin Delft als centrumgemeente optreed, is voornamelijk gebaseerd op de eerstgenoemde wettelijke taken. De overige taken worden in onderling overleg ad-hoc of via plan tegen meerkosten uitgevoerd. De indeling van het verslag is gebaseerd op de drie taken: beheer (hoofdstuk 2), inspectie (hoofdstuk 3) en beschikbaar stellen (hoofdstuk 4). Tot slot is een aantal onderwerpen van algemene aard opgenomen in het hoofdstuk Algemene Zaken (hoofdstuk 5).
4
2. BEHEER
2.1. BEHEER VAN DE ARCHIEFBEWAARPLAATS Archief Delft kent een aantal locaties waar overgebrachte archieven worden bewaard: 1) Oude Delft 169 te Delft 2) Martinus Nijhofflaan 2 te Delft (Torenhove) 3) Hofdijk 651 te Rotterdam (Gemeentearchief Rotterdam) Formeel dienen deze locaties door het college als gevolg van de Archiefwet 1995 te worden aangewezen. Dit is tot nu toe nog niet geschied. In een wijzigingsvoorstel voor het Besluit Informatiebeheer zal deze lacune worden opgelost. Momenteel worden in bovenstaande archiefbewaarplaatsen 906 archieffondsen met een totale afmeting van circa 4500 m1 archief beheerd. In 1994 heeft de gemeentearchivaris geconstateerd dat er een oplossing moest komen voor het huisvestingsvraagstuk. De nieuwe Archiefwet 1995 die toen op stapel stond zou de overbrengingstermijn terug brengen van 50 naar 20 jaar. Zijn inspanning heeft op 1 juli 1999 geleid tot een opname in het investeringsplan 1999 t/m 2003 van 15 miljoen gulden voor herhuisvesting van het gemeentearchief, in de Zomernota 2000-2003. Op 7 november 2006 is er een uitbreidingsinvestering van 1.360.000 euro via de programmabegroting 2007-2010 opgenomen. Door het uitblijven van een oplossing in het herhuisvestingsvraagstuk is eerst (2001) een (nood)depot gerealiseerd op Torenhove (176 m2) en toen deze vol was is uitgeweken naar de overcapaciteit van het gemeentearchief Rotterdam (vanaf 2009). Het uit huis plaatsen van archieven betekende een aanpassing van de dienstverlening. Dossiers in Torenhove kunnen pas na 2 werkdagen worden ingezien en die uit Rotterdam vergen een langere tijd en extra kosten. Deze extra kosten worden in rekening gebracht zodra er voor aanvraag stukken uit het depot gehaald moeten worden. Er wordt daarom in Rotterdam zoveel mogelijk reeds gedigitaliseerd archief geplaatst. Door in de loop van de tijd de herhuisvestingbehoefte uit te breiden met die van geheel Erfgoed, dus ook die van Archeologie en de Musea, is er druk komen te staan op het beschikbare budget. Sinds 2011 staat de focus van de nieuwbouw weer op het oorspronkelijke uitgangspunt: herhuisvesting Archief Delft. In 2011 heeft namelijk de Provinciale Archiefinspecteur aangegeven de huisvesting op de Oude Delft af te zullen keuren. De bouwkundige constructie van het gebouw is dermate dat niet wordt voldaan aan de eisen die de Archiefregeling 2010 stelt. Het revitaliseren, als dit al mogelijk zou zijn, zou een aanzienlijke investering vergen. Verder zijn er enkele opmerkingen gemaakt over het beheer van het depot zelf. Zo waren er op de bovenste planken van de stellingen archieven geplaatst. Gezien de druk op de stellingen, de luchtcirculatie en de werking van rookmelders zal zo’n 250 m1 archief worden uitgeplaatst naar Rotterdam. Tevens zijn er watermelders in het kelderdepot geplaatst en dorpels aangebracht. Dit is gezien de voortdurende wateroverlast in de
5
voorkelder van de Oude Delft 169 geen overbodige luxe. Tot slot zijn er ook extra brandblussers geplaatst en zullen de klimatologische omstandigheden beter in de gaten worden gehouden door plaatsing van dataloggers. Momenteel wordt er voortvarend gewerkt aan de herhuisvesting. En dat is belangrijk omdat met de bouw van het stadskantoor de ruimte aan Torenhove dient te worden verlaten zowel als het gaat om de over te brengen semi-statische archieven als de archiefbewaarplaats. Bij het opstellen van het programma van eisen wordt samenwerking gezocht met de gemeente Westland die eenzelfde archief huisvestingsbehoefte heeft. Een kwaliteitsverbetering zal ook zijn het herinrichten van het depot Beeld & Geluid. Geplaatste tussenwandjes zullen op advies van de provinciale inspectie worden verwijderd. Een grote uitdaging is het ompakken van de overvolle planexkasten. Er is gestart met de voorbereidingen van het scannen van de grote objecten uit de planex. Kostbare en kwetsbare stukken die nog niet gedigitaliseerd zijn en daardoor door het publiek worden opgevraagd in de studiezaal. Na vergelijking van offertes, kwaliteit en hantering is gekozen voor Pictura. Scannen en vervolgens beschrijven van de objecten start in 2012. Een andere belangrijke ontwikkeling is de vorming van digitale archieven. Het lijkt erop dat het papierloos kantoor steeds dichterbij komt. Sommige gemeenten (Midden-Delfland en Westland) zijn bezig voorbereidingen te treffen om hun papieren archieven te digitaliseren. Hierover meer bij het toezicht. Consequentie die hier genoemd moet worden is dat door deze digitalisering er op termijn geen papieren archieven overgedragen gaan worden maar digitale archieven. Dit vergt een strategie om deze gegevens langdurig te bewaren. Archieven ontkomen voor de ontwikkeling van een zogenaamd e-depot niet aan samenwerking. Daarbij nemen het Gemeentearchief Rotterdam, Stadsarchief Amsterdam en het Nationaal Archief het voortouw. Archief Delft volgt deze ontwikkelingen op de voet. De gemeentearchivaris is betrokken bij het Rotterdamse project en leest mee met de documenten die voor de ontwikkeling van het e-depot worden opgesteld. Op termijn betekent dit dat in plaats van in vierkante meters steen in terabytes digitale opslagruimte zal moeten worden geïnvesteerd. Maar niet alleen in serverruimte maar ook in een duidelijke strategie rondom digitale opslag, dit in verband met de duurzaamheid van het materiaal. Daarbij zal samenwerking tussen de archiefdiensten en zorgdragers essentieel zijn. Naar verwachting is Archief Delft nu te klein om dit zelf te organiseren.
2.2. AANWINSTEN Door het enorme ruimtegebrek wordt er niet actief geacquireerd. Er zijn dan ook geen grote nieuwe archieven opgenomen in de collectie. Er is uiteindelijk circa 35 strekkende meter (m1 ) (voor bewerking circa 58 m1) bewerkt nieuw materiaal toegevoegd en is er door bewerking van eerdere acquisities nog enige ruimte gewonnen. Grootste aanwinst (19 m1) was het notarieel archief over de periode 1926-1935 dat door het Nationaal Archief is ‘vervreemd’ aan Archief Delft. Het gaat hierbij om notariële archieven met de standplaatsen Delft, Rijswijk, Pijnacker en Maasland. In bijlage 2 is een compleet overzicht van aanwinsten te zien. Wat betreft de documentaire collectie zijn er op het gebied van bibliotheek geen specifieke aanwinsten te noemen. Hier zijn we veelal, gezien de beperkte middelen, afhankelijk van schenkingen. Geprobeerd wordt het acquisitieprofiel zo goed mogelijk uit te voeren. In bijlage 3 is een overzicht te zien van nieuwe aanwinsten.
6
De collectie Beeld & Geluid is verrijkt met vele nieuwe aanwinsten van particulieren. Daarnaast wordt actief het stadsbeeld van Delft vastgelegd. In 2011 zijn, tot en met mei, 784 foto’s gemaakt door de eigen fotograaf en 333 in de periode juni tot en met december door de externe fotograaf. Naast de overige aanwinsten uit 2011 die in TMS zijn geregistreerd en ontsloten via de beeldbank, zijn er nog aanwinsten die wel zijn geregistreerd maar nog niet in TMS zijn opgenomen, zoals kalenders, plattegronden, foto- en filmmateriaal op CD en DVD, affiches en diverse albums. Dit betreft voornamelijk materiaal dat niet op eigen locatie gedigitaliseerd kan worden. Ook is er beeldmateriaal uit archieven opgenomen dat niet gescand is maar (voorlopig) ‘op archiefnummer’ wordt ontsloten. Dan rest nog niet-geregistreerd materiaal, dit moet nog bewerkt worden. Voor hoogtepunten uit de aanwinsten van de afdeling Beeld & Geluid zie bijlage 4.
2.3. RESTAUREREN Archief Delft heeft een klein restauratieatelier dat van enorm belang is voor het conserveren en behouden van de collecties. Niet alleen voor wat betreft de archiefcollecties, ook de museale collectie kan als het gaat om papieren objecten gebruik maken van dit specialisme. Zo zijn in 2011 gravures en waterverftekeningen uit de collectie Beeld & Geluid en uit de collectie Prinsenhof ten behoeve van de tentoonstelling Van Mierenvelt gerestaureerd. Naast de conserveringswerkzaamheden heeft de restaurator ook onderzoek gedaan naar het archiefbestand dat zich bevond in de kluis van het voormalige gemeentehuis van Nootdorp en hiervoor een schoonverklaring afgegeven zodat ze konden worden overgebracht naar de Archiefruimte in het gemeentehuis in Pijnacker. Ook verzorgt de restaurator werkzaamheden t.b.v. exposities zoals passe-partouts maken en weer verwijderen evenals het opzetten van alle aanwinsten van de afdeling Beeld & Geluid ten behoeve van een juiste conservering.
2.4. TOEGANKELIJK MAKEN Dit jaar is een aanvang gemaakt met de herinventarisatie van het oude stadsarchief. De huidige inventaris dateert uit het begin van de 20e eeuw en is naar de huidige maatstaven zwaar verouderd. Verbetering van de toegang leidt er bovendien toe dat een archief beter en meer geraadpleegd zal gaan worden. Daarnaast is een goede toegang op het stadsarchief essentieel voor de auteurs van de stadsgeschiedschrijving die op stapel staat. In de voorgaande jaren is veel gedaan om de inventarissen beter te ontsluiten via de EAD standaarden. Deze bestanden dienen nog verrijkt te worden met inleidingen en andere contextgegevens. Er is echter nog geen goed systeem om de inventarissen te beheren en te verbinden met het depotbeheer en beschikbaarstelling. De reguliere werkzaamheden van de afdeling Beeld & Geluid omvat het toegankelijk maken van de collectie die deels bestaat uit de beeld & geluid objecten uit archieven en deels uit een sinds lang bestaande eigen collectie. De werkzaamheden omvatten voornamelijk het registreren van nieuwe aanwinsten, auteursrechten vastleggen, het scannen aanwinsten tot maximaal A3 formaat, het beschrijven van collectie in TMS, het koppelen van afbeeldingen en valideren van beschrijvingen, het registreren van beeldmateriaal uit archieven en het scannen van beeldmateriaal uit archieven.
7
3. INSPECTIE De Archiefwet geeft de gemeentearchivaris de bevoegdheid, onder bevelen van het college van burgemeester en wethouders, toezicht te houden op de naleving van deze wet op het beheer van de nog niet overgebrachte archieven. Daarbij gaat het niet alleen om de fysieke dossiers maar in steeds grotere mate om de digitale archiefbescheiden. Met de benoeming van de archiefinspecteur tot gemeentearchivaris is de functie van archiefinspecteur sinds 1 februari l.l. niet meer ingevuld. De taken worden nu uitgevoerd door de gemeentearchivaris zelf. In 2011 zijn er een aantal ontwikkelingen te noemen die de taak van de inspectie zullen verzwaren. In eerste plaats is er de reeds bestaande ontwikkeling van het digitaal werken. De Archiefwet geeft zorgdragers de gelegenheid bestaande fysieke documenten te vervangen door digitale documenten. Voor gemeenten moet daarvoor als het gaat om documenten die voor blijvende bewaring in aanmerking komen machtiging worden verkregen van het college van gedeputeerde Staten. Enkele gemeenten zetten de eerste stappen om tot een digitaliseringhandboek te komen. De gemeente dient in control te zijn als het gaat om de diverse processen die met digitaliseren en documentbeheer te maken hebben. De gemeente Westland doet in 2012 een definitieve aanvraag voor een bovengenoemde machtiging. Ook worden steeds meer documenten vanaf het begin digitaal. Ook deze documenten dienen volgens de archiefwettelijke normen bewaard te worden. Omdat deze veelal buiten het gezichtsveld van de archiefbeheersorganisatie vallen is daar een punt van zorg. Een andere ontwikkeling is de nieuwe wet Revitalisering Generiek Toezicht. Het toezicht dat de provincie heeft op de archiefzorg van de gemeente gaat wijzigen. Consequentie daarvan is dat de provincie meer op afstand zal gaan controleren maar wel meer middelen heeft om te interveniëren. De taken van de gemeentearchivaris worden verzwaard omdat hij nu ook toezicht krijgt op zorgaspecten, bijvoorbeeld die bij de bouw- en inrichting van archiefbewaarplaats en – ruimte. Er is in dat kader een bijeenkomst bezocht van kennisoverdracht van de provinciale archiefinspecteur. Op 21 juli 2011 heeft de VNG een ledenbrief1 doen uitgaan waarin wordt aanbevolen gebruik te gaan maken van de zogenaamde checklist Kritische Prestatie Indicatoren gemeentelijke archiefketen (KPI). Er is voor gekozen dit instrument te gaan gebruiken, in eerste instantie voor de gemeenten Delft en Rijswijk als zogenaamde nulmeting. Geconstateerd kan al wel worden, in ieder geval voor de gemeente Delft, dat er geen of nauwelijks inzicht is in het beheer van digitale archiefbescheiden. Een belangrijke oorzaak hiervan is de overwegende invloed van voorheen het vakteam ICT en later informatiediensten. Daar werd vooral uitgegaan van de technische implicaties van digitalisering waarbij duurzaam archiefbeheer nauwelijks werd betrokken. De Randstedelijke provinciale archiefinspectie ziet in haar jaarverslag over 2009-2010 dit overigens als een algemeen beeld in overheidsland2. De organisatiewijziging als gevolg van KOERS kan wellicht positief uitwerken omdat nu alle aspecten van informatiebeheer qua beleid zijn ondergebracht bij het team Informatie. In 2012 zal middels inspecties inzicht moeten worden verkregen in de staat van het digitale archiefbeheer en de archiefzorg. Er zullen hierover
1 http://www.vng.nl/Documenten/actueel/brieven/ledenbrieven/2011/20110721_lbr11_049_U201101357%20_2_.pdf 2
Zie ook: http://www.binnenlandsbestuur.nl/digitaal-besturen/nieuws/nieuws/digitale-archivering-overhedenonvoldoende.1708928.lynkx
8
eventueel naar bevinding en constateringen aanbevelingen worden gedaan dit beter te organiseren. Door wijzigingen in het bestuurlijk toezicht zal ook het toezicht op de archiefruimten in de portefeuille komen van de archiefinspecteur. Het nieuwe stadskantoor zal, hoe beperkt die ook zal zijn, enige archiefruimten bevatten die vooralsnog goedkeuring/geen bezwaar van de Provincie nodig hebben. De gemeentearchivaris volgt dit proces nauwlettend. Op basis van een dienstverleningscontract verricht Archief Delft ook diensten op het gebied van inspectie voor de gemeente Westland. In 2011 is er advies gegeven in verband met een voorgenomen aanvraag tot machtiging voor vervanging bij Gedeputeerde Staten. Indien deze machtiging wordt verkregen mag de gemeente Westland haar papieren bescheiden digitaliseren en vervolgens deze papieren bescheiden vernietigen. Voor dit proces is een handboek digitalisering geschreven waarin de werkprocessen en de ICT infrastructuur worden uiteengezet. Vervolgens is er een audit gedaan of aan de gestelde (wettelijke) normen wordt voldaan. Dit handboek is onderdeel van de aanvraag. De gemeente Midden-Delfland heeft eenzelfde voornemen uitgesproken en in dat kader is er een gesprek geweest met de provinciaal archiefinspecteur om het proces door te nemen. Dit zal in 2012 vorm worden gegeven. Met Pijnacker-Nootdorp is er overleg met de provinciaal archiefinspecteur geweest over noodzakelijke aanpassing in verband met klimaatbeheersing van de archiefruimte in het gemeentehuis. Daartoe zijn reeds door het college voldoende middelen beschikbaar gesteld. Rijswijk heeft in 2010 een grote verbouwing ondernomen om de archiefruimte in de kelder van het stadskantoor in lijn met de archiefregeling te krijgen. In 2011 is door gedeputeerde staten een verklaring van geen bezwaar afgegeven. Het is een heel mooie en kwalitatief goede archiefruimte geworden. Het oude depot wordt nu nog gebruikt om de op termijn vernietigbare dossiers te bewaren. In 2011 zijn een aantal selectielijsten voor het vernietigen van archiefbescheiden ter goedkeuring aangeboden3. Veelal bestaan die uit een aanbiedingsformulier of –brief met bijlagen. Organisatie
#
Gemeente Delft
3
Beschrijving van aangeboden lijsten
1
Lijst van te vernietigen archiefbescheiden van de VAK, centrum voor de kunsten 2011 (1991-2009) Vernietigingslijst 2011 Publiekszaken, alsmede voormalige bestuursdienst locatie Phoenixstraat (1999-2009) Selectie vernietiging archiefbescheiden voormalig vakteam beheer WIZ (2012) Centraal Archief gemeente Pijnacker-Nootdorp Centraal Archief voormalige gemeente Pijnacker Centraal Archief voormalige gemeente Nootdorp Gemeentesecretarie voormalige gemeente Pijnacker Voormalige bestuurscommissie Openbaar Onderwijs Pijnacker Archief voormalige gemeente Nootdorp (1931-2001) Vernietigbare archiefstukken van Combiservices (2000-2008)
1
Vernietigbare archiefstukken van Combiwerk (2000-2008)
Gemeente PijnackerNootdorp
2
Combiservices Combiwerk
Artikel 3 AW legt de zorgdrager de verplichting op de daarvoor in aanmerking komende archiefbescheiden te vernietigen. Dit op basis van een zogenaamde selectielijst. 3
9
4. BESCHIKBAAR STELLEN 4.1. STUDIEZAAL Dit jaar is het aantal bezoeken aan de studiezaal weer toegenomen. Waren er in 2010 1627 bezoeken, in 2011 steeg het aantal met 153 (bijna 10%) naar 1780. Het aantal aanvragen uit het archief nam enorm toe van 3452 in 2010 naar 4574 in 2011. Het lijkt erop dat door de in toenemende mate digitale toegankelijkheid van de inventarissen van de archieven de bezoeker beter voorbereid naar de studiezaal komt. Gemiddeld komen er zo’n 12 bezoekers per dag, variërend van 1 bezoeker tot 21 bezoekers. De meeste aanvragen kwamen uit de archieven van de gemeentebesturen van de voormalige gemeente Maasland, het gemeentebestuur van Delft en de weeskamer van Delft. Deze cijfers zijn relatief want de meest gevraagde bronnen staan in zelfbediening of online en worden niet in de statistieken opgenomen.
STUDIEZAAL
4.2. WEBSITES Archief Delft heeft een aantal websites waarop enerzijds informatie van de organisatie te vinden is en anderzijds informatie uit en over de collectie. Organisatorische informatie staat op de site www.archief-delft.nl. Op deze website staan ook alle inventarissen van archieven. Deze site werd in 2011 17.675 maal bezocht. Dat is een lichte achteruitgang ten opzichte van 2010 (18.300). Als het gaat om ontsluiten van de collectie dan zijn er verschillende themasites:
10
Toegang tot
URL
2010
2011
Beschrijvingen van objecten uit de collecties bibliotheek en beeld & geluid
http://www.virtueeldelftslexicon.nl
13.813
16.045
Geografisch georiënteerde gegevens op basis van de kadastrale kaart 1832 en 2004
http://historischgis.delft.nl/historischgisdelft/ 3.373
3.695
digitale archief van de Charters en het Oud Notarieel Archief van Delft
http://www.digitalearenadelft.nl/
12.499
16.537
Toegang tot de persoonsgegevens uit DTB, Bevolkingsregisters en Burgerlijke Stand
http://delft.digitalestamboom.nl/
108.191 97.399
Website
http://www.archief-delft.nl/
18.300
Totaal
17.675
156.176 151.351
Dit jaar kwamen de scans van een groot deel (2253) van de chartercollectie op de Digitale Arena beschikbaar. In totaal bezit Archief Delft 5047 charters (stand januari 2011) Charters zijn een bijzonder soort archiefstukken. Ze zijn geschreven op perkament en ter bekrachtiging voorzien van één of meer zegels. De zegels kunnen uithangend zijn of op het stuk gedrukt. Deze zegels van bijenwas zijn erg kwetsbaar en raken makkelijk beschadigd. Daarnaast werden de documenten vaak opgevouwen en is het perkament gebogen geraakt, waardoor ze lastig te lezen zijn. De afgelopen jaren zijn daarom alle charters gevlakt, gerestaureerd en gedigitaliseerd. Charters werden opgesteld als bewijs van een rechtshandeling. Deze stukken kunnen heel groot zijn. Het privilege uit 1246, tevens het oudste stuk van Archief Delft, waarin aan Delft stadsrechten werden verleend, is ongeveer 45 x 57 cm. Het Groot Privilege uit 1477, verleend door hertogin Maria van Bourgondië, is zelfs zo’n twee meter lang, het zegel eronder is ruim een decimeter in doorsnede. Dit soort privileges betreffen echter maar een klein deel van het totale aantal charters. Het overgrote deel heeft betrekking op het transport van onroerend goed. Een veel kleiner deel betreft schuldbekentenissen. Ook testamenten werden tot het begin van de 17e eeuw als charter uitgegeven. Daarnaast is er nog een klein aantal akten betreffende belening met heerlijke goederen, schenkingen, vonnissen en overeenkomsten tussen particulieren. Bron: www.digitalearenadelft.nl
11
Verder werd de Digitale Stamboom voorzien van scans van diverse Trouw- en Begraafboeken en Burgerlijke stand akten (huwelijken 1811-1936 en overlijdens (1812-1900). Voor Nootdorp werden de indices burgerlijke stand akten, geboorten en huwelijken voorzien van scans. Ook vond een eerste plaatsing plaats van de oudste gedeelte van het bevolkingsregister van Delft (ruim 14.000 scans). De toegang op het notarieel archief werd uitgebreid met 6030 akten. Met Rijswijk is een digitaliserings- en werkplan (2011-2015) gemaakt om de komende jaren een aantal collectieonderdelen te digitaliseren. In 2011 zijn de bevolkingsregisters tot 1923, de dingboeken en een gedeelte van het notarieel archief gescand. Er wordt bekeken hoe de bestaande indexen gekoppeld kunnen worden aan de scans en vervolgens beschikbaar kunnen worden gesteld en worden vrijwilligers gezocht om het resterende deel te ontsluiten.
4.3. ONDERZOEKSVRAGEN De Archiefverordening voorziet in het op verzoek doen van onderzoek in de collectie tegen betaling. In 2011 zijn er 406 brieven ontvangen tegen 420 in 2010. Het gaat hier voornamelijk om onderzoek naar nabestaanden of erfgenamen op verzoek van een notaris. Verder zijn door de afdeling Beeld & Geluid 131 betaalde bestellingen aan particulieren, auteurs en instellingen verwerkt en ca. 180 afbeeldingen aan collega-instellingen. Daarnaast is er veelvuldig beeldmateriaal geleverd aan de afdeling Educatie van Erfgoed Delft en ten behoeve van diverse publicaties van Erfgoed Delft, in het bijzonder het cultuur historisch tijdschrift Delf. Ook voor het project Portretfabriek Van Mierenvelt is veel archiefonderzoek verricht.
PUBLIKATIES MEDEWERKERS ARCHIEF DELFT
Blom, Bennie. Archiefbeheer, een pijler voor de lokale democratie: toezicht, handhaving en verantwoording op het juiste niveau, Zevenbergen 2011 (masterscriptie Archiefwetenschap) Claessens, Marion. Delftse aardewasserijen : van aarde naar bruikbare pottenbakkersklei. In: Delf ; jrg. 13 (2011) 2, p. 4-6. Hendriksen, Annika. Wilhelmina in een kringloopwinkel. In: Delf ; jrg. 13 (2011) 1, p. 21-22. Beschrijft een verworven fotoalbum met foto’s van de bouw en de onthulling van het Wilhelmina-monument aan de Nieuwe Plantage. Hendriksen, Annika. Aanwinst; houtsnede van de spoortunnelbouw. In : Delf ; jrg. 13 (2011) 4, p. 26.
4.4. BRUIKLENEN EN TENTOONSTELLINGEN De afdeling Beeld & Geluid heeft in 2011 objecten in bruikleen beschikbaar gesteld zowel aan derden als ook aan tentoonstellingen van Erfgoed Delft. Diverse objecten werden tentoongesteld op de expositie Schilders van het Westland (2010-2011) in het Westlands Museum. Een kaart van Blaeu is in bruikleen gegeven aan de Londen Wellcome Trust voor een expositie in Londen.
12
Daarnaast is er beeldmateriaal ter beschikking gesteld voor tv-opnamen en documentaires, waaronder een documentaire over Piet Zwart. De gebruikte film is daartoe gedigitaliseerd. Diverse prenten en tekeningen uit de collectie Beeld & Geluid zijn geëxposeerd op de tentoonstellingen Delfia Batavorum/Smaakmakers in Lambert van Meerten, Schilders van het Westland (Prinsenhof) en Portretfabriek Van Mierevelt (Prinsenhof) en daartoe beschreven en indien nodig gerestaureerd. Voor de Van Mierevelt-expostitie is onderzoek verricht en een groot aantal prenten en tekeningen beschreven in TMS en in bruikleen gegeven voor de expositie.
13
5. ALGEMENE ZAKEN 5.1. BEDRIJFSPLAN ARCHIEF DELFT 2011-2015 Direct na aanvang van de nieuwe organisatie Archief Delft is er, vooruitlopend op een bedrijfsplan Erfgoed Delft e.o., een bedrijfsplan Archief 2011-2015, met de titel ‘naar een adequaat archiefbeheer’ door het team Archief vastgesteld. Daarin is een missie en een visie uitgesproken: MISSIE De missie van Archief Delft is burgers en bestuur actief voorzien van betrouwbare historische informatie over de stad en de regio op basis van de archieven en de collecties die het beheert en Archief Delft waakt daarnaast over de duurzame toegankelijkheid van de door de gemeentelijke overheid gevormde en beheerde archieven. Hierbij wil zij enerzijds een bijdrage leveren aan de sociale cohesie in stad en regio en aan de eigen identiteit van de inwoners en anderzijds voorwaarden scheppen voor het fundamenteel recht op toegang tot overheidsinformatie. VISIE Archief Delft beheert overheids- en particuliere archieven en documentaire collecties en wil deze zo goed mogelijk toegankelijk maken voor haar doelgroepen. Daarbij wordt (her)gebruik van informatie bevorderd zodat de collectie optimaal kan worden benut voor (wetenschappelijk) onderzoek. Archief Delft faciliteert onderzoekers enerzijds door beschikbaar stellen van een onderzoeksomgeving (studiezaal of thuis) en anderzijds door het verhogen van onderzoekscompetenties (educatie). Digitalisering speelt hier een belangrijke rol. Het digitaal beschikbaarstellen van bronnen geeft de gebruiker de gelegenheid op ieder gewenst moment zijn of haar onderzoek te verrichten en maakt het daarnaast voor de lezer van zo’n onderzoek mogelijk om de gebruikte bronnen te controleren. Diensten worden verbeterd door scannen op verzoek of door scannen van veel geraadpleegde of kwetsbare bronnen. De basis voor dit alles is een adequate bewaarplaats voor archieven en collecties die aan de eisen en normen van de Archiefregeling voldoet en een duurzame ICT omgeving waarbij open standaarden een belangrijke rol spelen. Voor wat betreft de toezichthoudende rol van het Archief is het van belang te zorgen dat de gemeentelijke organisatie die onder dit toezicht valt een adequaat beleid heeft ten aanzien van informatiebeheer. Niet alleen voor de papieren dossiers maar belangrijker nog, eveneens voor haar digitale informatiehuishouding. Voor papieren dossiers zal worden gestreefd naar een vervangingsregime. Dit zal echter pas mogelijk worden nadat de.informatiehuishouding op orde is, waarbij een prominente plaats is gereserveerd voor een organisatie-breed e-depot. Websites die van belang zijn voor de historie van Delft worden ook gearchiveerd, opgenomen en beschikbaar gesteld middels het e-depot.
Verder zijn in het bedrijfsplan acties opgenomen die bovenstaande missie en visie de komende periode moeten uitvoeren en ondersteunen. Één van deze acties is het uitbrengen van dit jaarverslag. 5.2. (REGIONALE) SAMENWERKING De uitdagingen waarvoor Archief Delft organisatorisch en vakinhoudelijk voor staat zijn alleen in samenwerking op te pakken. Samenwerking op archiefbeheer met andere organisaties. Of het nu gaat om huisvesting, e-depot, dienstverlening, online beschikbaar stellen, borgen van vakkennis, samenwerking is noodzakelijk. Archief Delft is reeds verbonden aan de gemeenten Pijnacker-Nootdorp, Midden-Delfland en Rijswijk. Dit jaar zijn er gesprekken gevoerd met de
14
gemeente Westland en het Hoogheemraadschap Delfland over mogelijkheden tot samenwerking op het gebied van archiefbeheer. Ook wordt samenwerking gezocht op het gebied van ontsluiten van archieven. Zo neemt Archief Delft deel aan het project Vele Handen (gekozen tot beste historische website van 2011) waarbij de militieregisters die zich in de collectie bevinden online worden ontsloten. Het project is opgezet door het stadsarchief Amsterdam en heeft in korte tijd ruim 200.000 scans geïndiceerd. Deze zijn vervolgens op www.militieregisters.nl te raadplegen. De Delftse registers zullen medio 2012 door het publiek worden ontsloten. Het via crowdsourcing ontsluiten lijkt succesvol. Vele mensen willen belangeloos meewerken aan het toegankelijk maken van ons erfgoed. Vooralsnog zal Archief Delft niet deelnemen in het platform Wie Was Wie. De beperkingen in de zeggenschap op de informatie, het nog ontbreken van een deelnemerscontract, de organisatorische en financiële situatie van Stichting Archiefprogrammatuur (STAP) en de extra kosten gaven aanleiding deelname aan dit platform voorlopig op te schorten. Tot slot is er een samenwerking met de Bibliotheek Oostland (vestigingen Pijnacker en Nootdorp) waar een historisch informatiepunt wordt ingericht en onderhouden door vrijwilligers die verbonden zijn aan de historische verenigingen in Pijnacker-Nootdorp. Deze vrijwilligers doen daartoe onderzoek in de archieven van de voormalige gemeenten Pijnacker en Nootdorp.
5.3. PERSONEEL Op 1 februari 2011 startte het team Archief met 14 medewerkers en 10,09 fte. Na het vertrek van Kees Spiero, die ruim 41 jaar in gemeentelijke dienst is geweest, bleven er 13 medewerkers en 9,54 fte over. Zijn functie, fotograaf, is vooralsnog niet via vacature ingevuld. Momenteel is er wel, op contractbasis, een fotograaf actief die zo veel als mogelijk het beeld van de stad vastlegt. In 2011 was er het 40 jarig overheidsjubileum van restaurator Fokko Verboom. Verder heeft er geen mutatie in het personeelsbestand plaatsgevonden.
5.4. VRIJWILLIGERS Een groeiende groep onderzoekers vraagt om een diepere ontsluiting. Dit gaat echter verder dan de taak en personele mogelijkheden van Archief Delft. Archief Delft heeft daarom een aantal vrijwilligersprojecten gemaakt voor deze diepere ontsluiting.
Op de locatie Oude Delft 169 faciliteert en begeleidt Archief Delft nu 42 vrijwilligers die werken aan archieven en andere (beeld)collectie van Delft, Rijswijk en Pijnacker-Nootdorp. Hoewel ook hun begeleiding inzet en tijd vergt verzetten zij bergen werk.
15
VRIJWILLIGERS AAN HET WERK
5.5. ICT De applicatiearchitectuur van Archief Delft is een divers landschap. De archiefcollectie wordt op diverse manieren beheert, enerzijds door het beheren van beschrijvingen in een XML editor en anderzijds door het depotbeheer en bezoekersregistratie in ABS.Archeion. De collectie Beeld & Geluid, waaronder beeldmateriaal uit archieven, wordt beheerd, geregistreerd en ontsloten in TMS (The Museum System). In deze applicatie worden ook de museale collecties en bijbehorende documentatie beheerd. Problematisch is daarbij de verschillende inzichten in wat en hoe te registreren. Wordt door Archief Delft het systeem gebruikt om objecten te registreren, het museum gebruikt het systeem meer als documentatiesysteem waar naast de eigen objecten ook ooit in eventueel tijdelijke bruikleen gegeven en genomen objecten en allerlei documentatie wordt geregistreerd. In het bedrijfsplan is, ook in het kader van de toekomstige verhuizing, een actie opgenomen om de ICT architectuur voor wat betreft het beheer van de collecties onder het beheer van Archief Delft planmatig te verbeteren. Veranderende wet en regelgeving op het gebied van openbaarheid (Open Overheid) vergen van Archief Delft inspanning om overheidsinformatie open en voor hergebruik beschikbaar te stellen. Daarvoor is een infrastructuur nodig die op deze beweging goed kan anticiperen. Tot slot is in 2011 nog geen nieuwe beeldbank online die de beeldcollectie optimaal voor het publiek ontsluit.
5.6. PR-ACTIVITEITEN EN EDUCATIE In 2011 heeft Archief Delft één dag deelgenomen aan de open monumentenweekend. Deze dag is met name bedoeld om Delft kennis te laten maken met het gebouw, Oude Delft 169 en de werkzaamheden die uitgevoerd worden door Archief Delft. Dit jaar waren 1265 bezoekers te verwelkomen. Dat was een stijging van meer dan 10% ten opzichte van 2010.
16
OPEN MONUMENTENWEEKEND (DEZE UIT 2010)
Er zijn verder geen directe educatieve activiteiten geweest. Wel is divers beeldmateriaal aan de Vrije Akademie (VAK) geleverd , die met dat materiaal volgens een eigen canon geschiedenislessen voor Delftse scholen in elkaar zet. Op 27 februari 2011 was Archief Delf in beeld in het kader van een aflevering van het televisieprogramma verre verwanten. In deze aflevering werd aandacht besteed aan de afstamming van Maarten van Rossum van de familie Tromp4. Verder zijn er enkele Japanse televisieploegen geweest om documenten te filmen die betrekking hebben op Vermeer.
http://www.hebikietsgemist.nl/aflevering/52604/nederland-2/verborgen-verleden/maarten-vanrossem.html 4
17
BIJLAGE 1: VERSLAGLEGGING COLLEGE/RAAD EN GEMEENTEARCHIVARIS IN ARCHIEFVERORDENING
Rijswijk
Archiefverordening Rijswijk 2006
Artikel 8
Burgemeester en wethouders doen éénmaal per jaar aan de raad verslag omtrent hetgeen zij hebben verricht ter uitvoering van artikel 30 van de wet. Zij leggen daarbij over de verslagen die door de archivaris aan hen zijn uitgebracht in verband met het beheer van de archiefbewaarplaats en het toezicht op het beheer van de archiefbescheiden die niet zijn overgebracht naar de archiefbewaarplaats.
Midden-Delfland
Archiefverordening Midden-Delfland 2005
-
-
Artikel 8
Burgemeester en wethouders doen tenminste éénmaal per twee jaar aan de raad verslag omtrent hetgeen zij hebben verricht ter uitvoering van artikel 30 van de wet. Zij leggen daarbij over de verslagen die door de archivaris aan hen zijn uitgebracht in verband met het beheer van de archiefbewaarplaats en het toezicht op het beheer van de archiefbescheiden die niet zijn overgebracht naar de archiefbewaarplaats.
-
-
Pijnacker-Nootdorp Archiefverordening Pijnacker-Nootdorp 2006
Delft5
5
18
Archiefverordening Delft 1997
Er ligt een voorstel tot wijziging van de archiefverordening op dit punt.
BIJLAGE 2: ARCHIEFBEHEER 2011
AANWINSTEN 2011
ANR
Beschrijving
Omvang voor bewerking
474
Aanvulling Geref. Kerk Schipluiden
3 m1
754
Aanvulling Onderwaterhof
2 m1
Reineveld reunisten Club
2 m1
Aanvulling Notarieel Archief, 1926-35
19 m1
Huw. bijlagen Maasland
0,12 m1
Omvang na bewerking
BEWERKT IN 2011
19
ANR
Beschrijving
Omvang voor bewerking
Omvang na bewerking
146
St. Noordzeegebied
2 m1
1 m1
555
Aanvulling Ned. Kabelfabriek
1 m1
0,75 m1
567
Aanvulling Kipp
1 m1
0,5 m1
598
Aanvulling Losse Aanwinsten Delft
2 m1
1,5 m1
600
Aanvulling Collectie De Koning
3 m1
0,75 m1
890
Aanvulling Delftse Tennisbond
2 m1
0,5 m1
893
Collectie Verbraeck
3 m1
0,5 m1
900
Collectie Beckers, dir. Abtswoude
2 m1
0,2 m1
901
De Delftse Sport
16 m1
4 m1
totaal
32 m1
9,7 m1
ACQUISITIES VAN VOOR 2011, BEWERKT IN 2011 door medewerkers ANR
Beschrijving
Omvang voor bewerking
Omvang na bewerking
2
Secretarie Delft, 1813-1938, correspondentie
146
Aanvulling stichting N.U.W.
0,5 m1
0,5 m1
261
St. Joris Gasthuis, patiëntendossiers
351
Aanvulling De Koornbeurs
3 m1
2 m1
680
Aanvulling K.N.N.V.
1 m1
0,5 m1
847
Fam. Van Kinschot
21 m1
7 m1
887
Collectie Brouwer (stukken Van Marken)
1 m1
1 m1
892
Archief Gino Scalzo
7 m1
1,5 m1
898
Muziekvereniging Excelsior Pijnacker
1 m1
0,3 m1
899
Unie van Vrijwilligers, afd Delft
0,5 m1
0,3 m1
35 m1
13,1 m1
Omvang voor bewerking
Omvang na bewerking
door externe bureaus: ANR 767
Gem. Rijswijk, 1946-19786
circa 100 m1
894-7
Laurentius Stichting
25 m1
PROJECTEN Herinventarisatie Stadsarchief (bestanddelen 1e en 2e afdeling, Oud Rechterlijk Archief), door dr. G. Verhoeven, gestart juni 2011.
6
20
aanvulling 9-1-2012 nog niet opgenomen
SCANNING op kosten van Archief Delft Naam archief
Scans
Oud Notarieel Archief Delft (tot 1842)7
23.000
Burgerlijke Stand geannexeerde gemeenten
11.000
Transportregisters Vrijenban
4.000
Militieregisters 8
8.000
op kosten van regiogemeenten Naam archief Notarieel Archief Nootdorp Archieven Rijswijk
Scans 3.575 13.500
7 In de afgelopen 6 jaar is 22 % van dit archief gescand, hiervoor is circa 70 % van het beschikbare budget per jaar gebruikt, de doorlooptijd
voor dit project in het huidige tempo is dus nog 21 jaar. 8
21
Deelname aan het project velehanden.nl
BIJLAGE 3: HOOGTEPUNTEN AANWINSTEN COLLECTIE BEELD & GELUID
22
Schenking van een tekening in gekleurd krijt van Het Haantje door Eduard Houbolt (1885-1954).
Van de nazaten van Sipke Baars (1877-1956), decoratieschilder die in Delft kortstondig leiding gaf aan de Delftse Schilderschool, ontvingen we een bijzondere schenking, omvattende een album met ontwerpen, en klein drukwerk ontworpen door S. Baars, foto’s van het interieur van de Schilderschool en een album met foto’s van uitgevoerd decoratieschilderwerk van Sipke Baars.
Aankoop van een bijzondere kleurenhoutsnede van de werkzaamheden aan de Phoenixstraat i.v.m. de Spoorzone, gemaakt door André Pelgrim (1941).
Aankoop van een groot formaat linoleumsnede van Alex Verduijn den Boer (1958) van de afbraak in 2009 van de Van Leeuwenhoeksingel i.v.m. de Spoorzone.
Ook zijn er op veilingen bijzondere stukken verworven. De grote aanwinst van 2011 was de gouache van Carl Fahringer (1874-1952) van de Schapenmarkt op de Burgwal, vervaardigd in 1920. (zie afbeelding)
Verder is er bij Van Stockum’s een door Kunsthandel Buffa uitgegeven reproductie-ets verworven, in 1900 vervaardigd door de bekende etser Graadt van Roggen naar het Gezicht op Delft van Vermeer in het Mauritshuis.
BIJLAGE 4: OVERZICHT VAN PUBLICATIES OVER DELFT IN 2011 VERWERKT
Abdolah, Kader. De kraai. Amsterdam : Stichting CPNB, 2011. 91 p. ; 21 cm. Uitgave van de Stichting CPNB ter gelegenheid van de Boekenweek 2011. Agterberg, Martinus. Verdwenen molens tussen Delft en Den Hoorn. In: Molenwereld ; nr. 133 (jan. 2010), p. 24-37. Akker, S.J., Dries van den & Stef Breukel (fotografie). Heiligen in de Maria van Jessekerk. Delft : Parochie van Sint Ursula, 2011. 36 p. : ill. , pl.gr. ; 23x25 cm. Akker,Pim van den & Martien den Man (fotograaf). Royal Delft : masterpieces by Pim van den Akker. – Oostkamp : Delft: Stichting Kunstboek ; Delft : Koninklijke Delftsch Aardewerkfabriek De Porceleyne Fles, 2010. 96 p. : ill. 34 cm. Alberts, Leen. Bier drinken met maten : dronkenschap en het alcoholgehalte van Stichtse en Hollandse bieren in de late middeleeuwen. In: Jaarboek voor Middeleeuwse geschiedenis ; 13 (2010), p. 113-166. Ook de Delftse bierproductie is in dit onderzoek opgenomen. Bakx, Jean Paul, Steven Jongma & Marlolein Kerkhof. Archeologische kroniek over 2010. In: Jaarboek Delfia Batavorum ; 20 (2010), p. 159-174. Bakx, Jean Paul. Proefsleuvenonderzoek in de Harnaschpolder-'t Scharnier Oost, MiddenDelfland : Romeinse verkaveling en een laatmiddeleeuwse woonplaats. Delft : Erfgoed Delft e.o. Archeologie, 2010. 50 p. : ill. ; 30 cm. Delftse archeologische rapporten ; nr. 105. Bakx, Jean Paul. Proefsleuvenonderzoek in de Voordijkshoornse- en Harnaschpolder te Delft : Romeinse verkaveling en een middeleeuwse woonplaats. Delft : Erfgoed Delft e.o. Archeologie, 2010. 75 p. : ill. ; 30 cm. Delftse archeologische rapporten ; nr. 93. Boekee, D.E. Het Duitse geslacht Bouquet - Bucke (Bocquet, Boekee, Buckey) met twee Nederlandse uitlopers : van Frankrijk, Sainghen-en-Weppes (Bocquet), naar Duitsland, Minfeld (Bouquet en Bucke), met vertakkingen naar de Verenigde Staten, Frederick, Maryland (Buckey) en Nederland, Dordrecht (Boekee). ’s-Gravenhage : [de samensteller], 2010. 223 p. : ill. ; 30 cm (Familiekroniek Boekee ; dl. 6). Leden uit deze familie komen begin 1800 uit Dordrecht naar Vrijenban, waar ze o.a. werkzaam zijn in de glasfabriek van J. Boers. Beschoor Plug, Hugo & Willem van den Hoed (fotograaf). Hotel rooms. Delft : Galerie De Zal, 2009. 56 p. ; ill. 17 cm. Uitgave n.a.v. de gelijknamige tentoonstelling in Galerie de Zaal, Delft, 194 t/m 24-5-2009. Bos, Corrie & Trees van der Zijden & Cicero Publiciteit. Delft, koken door de eeuwen heen. Delft : Rotary Club Delft, 2010. 159 p. : ill. ; 24 cm. Bouwknegt, Hendrik. Lokaal goederenvervoer Delft in winterslaap : oudste spoorklant van Nederland : na 141 jaar tijdelijk over op vervoer via de weg. In: Rail magazine, ISSN 0926-3489 ; jrg. 33 (2011) dec., p. 30-34.
23
Brouwer, Aron & Marthijn Wouters. De vuile handen van Willem van Oranje. Alkmaar, 2011. 78 p. : ill. ; 30 cm. Profielwerkstuk Geschiedenis, Murmelliusgymnasium, Alkmaar, 2010. Een van de winnaars van de KNAW Onderwijsprijs 2011 (Cultuur en Maatschappij). Brouwer, Ronald E. & Cees Vanwesenbeeck. Auke Hettema, 1927 – 2004 : beelden en tekeningen. Delft : Erfgoed Delft e.o., 2009. 67 p. : ill. ; 15x21 cm. Uitgave bij de gelijknamige tentoonstelling in Museum Het Prinsenhof, Delft, van 21 mrt. t/m 21 juni 2009. Bult, Epko. Heren en boeren in Midden-Delfland gedurende de Middeleeuwen. In: Historisch jaarboek Schipluiden ; 2010, p. 46-59. Bult, Epko. Bureauonderzoek naar archeologische waarden : Archeologie binnen Spoorzone Delft : Deel I. Definitieve versie. Delft : Erfgoed Delft e.o. Archeologie, 2011. 81 p. : ill. ; 30 cm. Delftse archeologische rapporten ; nr. 21. Bult, Epko. Een middeleeuwse mansus in de Voordijkshoornsepolder te Delft. Delft : Erfgoed Delft e.o. Archeologie, 2011. 208 p. : ill. ; 30 cm. Delftse archeologische rapporten ; nr. 101. Burgers, Erik. Hoe Willem wajang werd : vaderlandse geschiedenis als Javaans drama. In: Delf ; jrg. 13 (2011) 4, p. 4-6. Over de poppenspeler (dalang) Ki Ledjar Subroto uit Yogjakarta en het door hem vervaardigde wajangspel over Willem van Oranje. Claessens, Marion. Delftse aardewasserijen : van aarde naar bruikbare pottenbakkersklei. In: Delf ; jrg. 13 (2011) 2, p. 4-6. Choucours, Martin. Delfter Blau. In: Valk Magazine ; jrg. 6 (2011) März-August = Nr. 10, p. 3237. Daireaux, Luc en E.M.L. Bervoets. D'Alençon à Delft : regards sur la vie du pasteur Élie Benoist (1640-1728). In: Bulletin de la Société Historique et Archéologique de l'Orne ; t. 128 (2009), no. 2-3, p. 115-132. Decorte, Ronny. Het mysterie van Lodewijk XVII (1778-1795) ontrafeld via DNA-onderzoek. In: Westerheem ; jrg. 57 (2008) = Special nr. 1, p. 55-64. Dijkshoorn, Lenie van. Alexander Fleming: de ontdekker van de penicilline. In: Microcanon : wat je beslist moet weten over microbiologie. Diemen, 2011 ; p. 159-161. Beschrijft ook kort het Bacinol-project van de Nederlandsche Gist & Spiritusfabriek. Dingjan, Ria & Frans. De oorlog van 1940-1945. In: Jaarboek Historische Vereniging Maasland ; 2010, p. 41-48. Fragmenten uit het dagboek van hun vader, in de oorlogsjaren woonden zij aan de Haagweg 71, later Haagweg 39d. Eekhof, Geerte & Janny Koolhaas. Van de Nederlandsche Vereeniging van Huisvrouwen naar de NVVH - Vrouwennetwerk - Delft, 1916-2011. 12 p. ; 21 cm. In: Maandbericht NVVH Vrouwennetwerk - Delft ; jrg. 84 (2011) 8 (okt.) Enschedé, Just. Kader Abdollah : geschreven portret : cadeau van de Openbare Bibliotheek ter gelegenheid van de Boekenweek 2011. Amsterdam : CPNB, 2011. 64 p. : ill. ; 18 cm. Faber-Wittenberg, Nicolette (eindred.) Luther 400 jaar in Delft en Den Haag. Den Haag : Evangelisch-Lutherse Gemeente Den Haag ; Delft : Evangelisch-Lutherse Gemeente Delft, 2011. 50 p. : ill. ; 30 cm. Hierin o.a. p. 16-19: Het luthert in Delft; p. 22-23: Het bijzondere torenuurwerk van Delft.
24
Giersbergen, Wilma van (e.a. red.) Jaarboek Delfia Batavorum 20 – 2010. Delft : Historische Vereniging Delfia Batavorum, 2011. 224 p. : ill. ; 21 cm. Afzonderlijke artikelen zijn opgenomen onder de na(a)m(en van de respectievelijke auteurs. Giersbergen, Wilma van. De Vereeniging Kunst aan het Volk: 1918-1940 : hoe de arbeider kon genieten van "met oordeel gekozen kunst". In: Jaarboek Delfia Batavorum ; 20 (2010), p. 129145. Graveland, Rianne. De eendenkooien in Midden-Delfland. In: Historisch jaarboek Schipluiden ; 2010, p. 78-59. Haersma Buma, M.A.P. van & S.W.T. van Ipenburg Grijpma. Delft Blue Technology en het Watercentrum. In: Jaarboek Delfia Batavorum ; 20 (2010), p. 90-91. Samenvatting lezing gehouden tijdens het lustrumsymposium, Delft., 11 nov. 2010. Halem, Ludo van & Harm Stevens. 7 Jan J. Schoonhoven (1914-1994) , Dish Relief, 1963. In: The Rijksmuseum Bulletin, 2011, 3, p. 316-317. Harst, Gertjan van der. Bouwkeramiek uit en in Delft. In: Delf ; jrg. 13 (2011) 2, p. 14-16. Harst, Gertjan van der. De Indische buurt : ontstaan en naamgeving van een Delftse buurt. In: Delf ; jrg. 13 (2011) 4, p. 22-25. Hendriksen, Annika. Wilhelmina in een kringloopwinkel. In: Delf ; jrg. 13 (2011) 1, p. 21-22. Beschrijft een verworven fotoalbum met foto’s van de bouw en de onthulling van het Wilhelmina-monument aan de Nieuwe Plantage. Hendriksen, Annika. Aanwinst; houtsnede van de spoortunnelbouw. In : Delf ; jrg. 13 (2011) 4, p. 26. Hoekstra, Jaap. Geschiedenis van de Delftse Plateelbakkerijen. Index op dl. 1-18. Delft ; [de samensteller], 2011. 121 p. ; 30 cm. Hoekstra-Klein, Wik & Jaap Hoekstra (fotograaf). De Porceleyne Schotel, 1598 – 1791. Delft : Erfgoed Delft, 2011. 250 p. : ill. ; 30 cm. Geschiedenis van de Delftse plateelbakkerijen ; dl. 18. Horn-van Nispen, Marie-Louise ten. Delft en het toerisme in het begin van de twintigste eeuw. In: Jaarboek Delfia Batavorum ; 20 (2010), p. 92-108. Jansen, Anita. Portretfabriek Van Mierevelt. In: Delf ; jrg. 13 (2011) 3, p. 19-21. Jong, Prosper de & Pier Terwen. De grafzerk van een Delftse doodgraver : grafdelver in de Oude Kerk. In: Delf ; jrg. 13 (2011) 1, p. 23. Jong, Prosper de. De schouw uit de Ambonkamer : Hoe een bijzondere schouw uit Delft verdween. In: Delf ; jrg. 13 (2011) 4, p. 20-21. Jongma, Steven & Trudy van der Wees. De erfenis van plateelbakkerij Het Hart : interview met Nina Linde Jaspers. In: Delf ; jrg. 13 (2011) 2, p. 7-10. Jongma, Steven. Een toren uit de klei : opgravingen in de Spoorzone. In: Delf ; jrg. 13 (2011) 2, p. 20-21. Betreft de vondst van de fundering van de St. Michielstoren vóór de Kloksteeg. Jouwe Jr., Nico. Delftse papoea-koning blijft strijdbaar : de langzame terugkeer van Nico Jouwe. . In: Delf ; jrg. 13 (2011) 4, p. 7-9. Het levensverhaal van Nicolaas Jouwe Sr., vader van de auteur.
25
Junius, Hadrianus, Glas, Nico de (vert./inl.) Holland is een eiland : De "Batavia" van Hadrianus Junius (1511-1575). Hilversum : Verloren, 2011. 512 p. : ill. ; 25 cm p. 329-332: Delft - Het Delftse bier - Ontstaan van de stad - Verklaring van haar naam - De brand van 1536 - De ooievaar - De Oude kerk en de beeldhouwer Van Tetrode - David Joris. Horst-Van der Griend, Hanny van der & Corry van Leeuwen-Oosthoek. Wandeling door Luthers Delft. In: Luther 400 jaar in Delft en Den Haag ; p. 8-9 Jansen, Anita, Annekarijn Overduin en Karin Kievit. Meer Van Mierevelt : tentoonstellingsgids bij Portretfabriek Van Mierevelt : ontdek de hand van de meester. Delft : Erfgoed Delft e.o., 2011. 40 p. : ill. ; 21 cm Jansen, Anita, R.E.O. Ekkart, Johanneke Verhave. De portretfabriek van Michiel van Mierevelt (1566-1641). Zwoole : Waanders, 2011. 245 p. : ill. ; 30 cm. Uitgave t.g.v. de afsluiting van het onderzoek "De fabriek Van Miereveld" en de tentoonstelling "Portretfabriek Van Mierevelt : ontdek de hand van de meester" gehouden van 24 sept. 2011 t/m 8 jan. 2012, in Museum Het Prinsenhof, Delft. Jong, Coen de. Spoorsingel interieur / concept en uitvoering Coen de Jong ; tekst: Ank Leeuw Marcar en Marga Schoemaker-van Weeszenberg. Delft : Museum Het Prinsenhof ; Stichting Public Gallery, 2011. 96 p. : ill. 18x30 cm. Uitgave n.a.v. de gelijknamige tentoonstelling. Kammen, Ab van. Beijerinck: ontdekker van het virus. In: Microcanon : wat je beslist moet weten over microbiologie. Diemen, 2011 ; p. 35-38. Artikel over Martinus Willem Beijerinck (1851-1931), professor aan de TH Delft. Kerkhof, Marjolein & Bas Penning. TenneT 150kV : Een inventariserend Veldonderonderzoek in de Lage Abtswoudsepolder en Kerkpolder te Delft. Delft : Erfgoed Delft e.o. Archeologie, 2010. 36 p. : ill. ; 30 cm. Delftse archeologische rapporten ; nr. 103. Knoester, Johan [e.a.] Canon van Zuid-Holland : de geschiedenis van Zuid-Holland in 50 verhalen. Delft : Erfgoedhuis Zuid-Holland, 2011. 160 p. : ill. ; 23 cm. p. 63-65: Wetenschappers van de Gouden eeuw: Van Leeuwenhoek, Huygens en De Groot; p. 8183: Hollandse meesters (o.a. Johannes Vermeer); p. 117-119: Technische Universiteit Delft. Kok, René. Het uur 'U' : De Fotodienst van de Binnenlandse Strijdkrachten 1944-1945. In: Fotografisch geheugen ; 69 (2010/11), p. 18-19. Koolhaas, Reinoud. Het bijzondere torenuurwerk van Delft. In: Luther 400 jaar in Delft en Den Haag ; p. 22-23. Kouwenhoven, Chantal. Herrie in het hotel. In: The Choice ; nr. 2 (2011), p. 27-30. Eigenaresse van Hotel Johannes Vermeer beschrijft haar deelname aan het gelijknamige televisie-programma van Herman den Blijker om haar hotel meer rendabel te (laten) maken. Kruk, Piet van der. Krachtsport in Delft : een kroniek van 1875 tot 2011, waarin DAC "Sandow" van 1896 tot 2011. Nootdorp : [de auteur], 2011. 133 p. : ill. ; 30 cm. Laar, Paul van de. Stedelijk erfgoed, stadsgeschiedenis en stadsidentiteit : Delft en zijn creating history. In: Jaarboek Delfia Batavorum ; 20 (2010), p. 83-85. Samenvatting lezing gehouden tijdens het lustrumsymposium, Delft., 11 nov. 2010.
26
Laus, Jos, Hans Elbertse & Petra Veenswijk. Het Maarschalkerweerd-orgel in de Maria van Jessekerk, Delft. Delft : Maria van Jessekerk, 2009. 48 p. : ill. ; 21x21 cm. Martin, Colin (eindred.) Brandpunt Terra 2011 : Traditie en vernieuwing in de keramiek = Tradition and Innovation in Ceramics. Delft : Stichting Keramiek Promotie Delft, 2011. 192 p. : ill. ; 23x23cm. Uitgave n.a.v. het Keramiekfestival Brandpunt Terra van 23 april t/m 4 juni 2011 met tentoonstellingen in Museum Het Prinsenhof, de Oude Kerk, Museum Paul Tetar van Elven en Galerie Terra Delft. Laatstgenoemde Galerie is mede-organisator van het festival en viert hiermee haar 25-jarig jubileum. Mathijsen, Marita & Henk Eijssens. Peter de Génestet : levenslust en stervensmoed : dichter predikant voorlezer brievenschrijver. Velp : Jansen & De Feijter, 2011. 214 p. : ill. ; 25 cm. Medema, G.H. Achter de façade van de Hollandse stad : het bouwbedrijf in de 19de eeuw. Nijmegen, 2011. 399 p. : ill. ; 25 cm. – Bew. Proefschrift 2008. p. 159-166: De Fundatie van Renswoude te Delft. Medema, G.H. In zo goede order als in eenige stad in Holland : het stedelijk bouwbedrijf in Holland in de achttiende eeuw. [S.l.] , 2008. 295 p. ; 30 cm. Proefschrift Utrecht 2008. Meilink-Hoedemaker, Laura J. Lotgevallen van een Delfts driegelui : van een klokkentrio keerde er één terug. In: Delf ; jrg. 13 (2011) 1, p. 16-17. Moerman, Jacques. De trekschuitdiensten Delft-Maassluis/Vlaardingen. In: Historisch jaarboek Schipluiden ; 2010, p. 102-125. Moerman, Jacques Het slot Harnasch. In: Historisch jaarboek Schipluiden ; 2010, p. 130-133. Moerman, Jacques. Het werk van de Delftse landmeter Jan Jansz. Potter. In: Historisch jaarboek Schipluiden ; 2010, p. 60-69. Nagtegaal, Hans Karel. Het Rotterdamse geslacht Nagtegaal : 90 nakomelingen van Hughe Nachtegael. Delft : [de auteur], 2003. 166 p. : ill. ; 24 cm. Nederlands Perscentrum Wonen (red. / foto’s). Wonen in Poptahof. Drachten : Landes Uitgevers, 2011. [40] p. : ill. ; 30 cm. Uitgave als tijdschrift met algemene informatie over de aanschaf en inrichting van een woning, enkele artikelen over Delft en advertenties van Delftse bedrijven en instellingen. Nobel, Mariska en René. Nobel schoenen : het verhaal achter de ondernemers. In: The choice ; nr. 2 (2011), p. 47-51. Noort, Max van. Delfiana 2010. In: Jaarboek Delfia Batavorum ; 20 (2010), p. 177-189. Artikel over aan Delft gerelateerde objecten (boeken, prenten, schilderijen etc.) die in 2010 via een veiling zijn verkocht. Oorsouw, Marie-France van. Delft Ondersteboven : in het voetspoor van de archeologen door de binnenstad : Archeologieroute AL. Delft : Erfgoed Delft e.o. Afd. Archeologie, 2011. 20 p. : ill. ; 21 cm. Panman, Margriet. Sectieltableaus : een nieuw Delfts product. In: Delf ; jrg. 13 (2011) 2, p. 1719.
27
Penning, Bas. Ontwikkelingsgebied Spoorzone, tunnel ter hoogte van Engelsestraat te Delft : Inventariserend veldonderzoek middels grondboringen en proefsleuven. Delft : Erfgoed Delft e.o. Archeologie, 2011. 22 p. : ill. ; 30 cm. Delftse archeologische notities ; nr. 15. Penning, Bas. Reinier de Graaf Gasthuis : een bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek middels grondboringen. Delft : Erfgoed Delft e.o. Archeologie, 2011. 35 p. : ill. ; 30 cm. Delftse archeologische rapporten ; nr. 104. Penning, Bas. Tracé TenneT 150kV variant Kruithuisweg te Delft : een bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek middels grondboringen. Delft : Erfgoed Delft e.o. Archeologie, 2011. 27 p. : ill. ; 30 cm. Delftse archeologische notities ; nr. 18. Rijneveld, Ilse. De Gasthuisplaats : historie van transformatie en hergebruik : ontwikkeling van gebouw en terrein. In: Delf ; jrg. 13 (2011) 3, p. 4-7. Robertson, Lesley A. Albert Jan Kluyver: eenheid in verscheidenheid. In: Microcanon : wat je beslist moet weten over microbiologie. Diemen, 2011 ; p. 183-185. Artikel over Albert Jan Kluyver (1888-1956), professor aan de TH Delft. Robertson, Lesley A. Antoni van Leeuwenhoek: ontdekker van de micro-organismen. In: Microcanon : wat je beslist moet weten over microbiologie. Diemen, 2011 ; p. 35-38. Rutte, Reinout. Een unieke Hollandse grachtenstad? : de ruimtelijke ontwikkeling van Delft in vogelvlucht. In: Jaarboek Delfia Batavorum ; 20 (2010), p. 85-90. Samenvatting lezing gehouden tijdens het lustrumsymposium, Delft., 11 nov. 2010. Ruyter, Pieter de (tekst en foto’s) Generaliteits Kruitmagazijn "Het Kruithuis" aan de Schiekade te Delft : schilderen en vergulden van de drie gevelstenen. Delft : Pieter de Ruyter Restauratie, 2011. 70 p. : ill. ; 30 cm. Ruyter, Pieter de (tekst en foto’s) Hofje van Gratie, Van der Mastenstraat 24-40 : herstel van de gevelstenen uit 1575, 1660 en 1813 van het Hofje van Gratie. Delft : Pieter de Ruyter Restauratie, 2010. 77 p. : ill. ; 30 cm. Schoemaker-van Weeszenberg, Marga, Ank Leeuw-Marcar & Coen de Jong (fotograaf). Spoorsingel interieur. Delft : Stichting Public Gallery, 2011. 96 p. : ill. ; 18x30 cm (Spoorzonearchief ; dl. 2). Uitgave n.a.v. de gelijknamige tentoonstelling in Museum Het Prinsenhof, 1 juli t/m 28 aug. 2011. Schootbrugge, Gerard A. van de. Ontstaan en ontwikkeling van TNO tot 1970. Jaarboek Delfia Batavorum ; 20 (2010), p. 111-127. Smit, T.S. (Taco). Markante gemeenteleden in Delft. In: Luther 400 jaar in Delft en Den Haag ; p. 48-49 Talens Foto: in tachtig jaar van fotowinkel naar beeldspecialist. [8] p. : ill. ; 42 cm. In: Delft op zondag ; jrg. 19 (2011). Tigges, Jimmy. Delftse toeren : Van Van Velzen tot Eric de Garagekat : een nieuwe dwarsdoorsnede door de Delftse muziekhistorie. Delft : [de samensteller], 2011. 200 p. : ill. ; 21 cm . Tuurenhout, Thijs (foto’s) & Gerrit Verhoeven (tekst). 10x Delft. Schiedam : Scriptum, 2011. 319 p. : ill. ; 21x21 cm.
28
Twittercollectief Delft Zuid, Guido Rijnja (e.a. red.) & Jan Willem Kommer (foto’s). Als je even stilstaat bij #DelftZuid : een bloemlezing van 150 twitterrijmpjes over Delft Zuid. Delft, 2011. 42 p. : ill. ; 15 cm . Uitvaartverzorging De Laatste Eer. Opening crematorium Iepenhof Delft, donderdag 14 april 2011 : Open Dag, zaterdag 16 april 2011... : kennismaking met Uitvaartverzorging De Laatste Eer. Delft, 2011. 16 p. : ill. ; 30 cm. Vandebriel, Harry. Een geheim van Delft : de andere koninklijke grafkelder. In: Delf ; jrg. 13 (2011) 1, p. 8-10. Beschrijft de grafkelder van Don Emanuel (1568-1638) – schoonzoon van Willem van Oranje - in de Waalse Kerk. Vastenholt, Eva. Hoe de Delftse Donderslag van 1654 de toekomst van het Hofje van Gratie bepaalde. In: Jaarboek Delfia Batavorum ; 20 (2010), p. 57-63. Velde, Wietse van der. De terugkeer van een Delfts tabernakel : Het tabernakel van de Oudkatholieke kerk in Delft. Delf ; jrg. 13 (2011) 1, p. 18-20. Verbaan. Eddy. De woonplaats van de faam : grondslagen van de stadsbeschrijving in de zeventiende-eeuwse Republiek. Hilversum : Verloren, 2011. 365 p. : ill. ; 25 cm. Tevens proefschrift Leiden, 2011. p. 208-243: Kruispunt van disciplines. Over de “Beschryvinghe der stadt Delft” (1667) & de “Caert figuratief” (1678) van Dirck van Bleysweijck (1639-1681). Verhoeff, Aad. Calvé : Met Elkaar - Voor Elkaar - Uit Elkaar. Delft : Erfgoed Delft e.o., 2010. 120 p. : ill. ; 23 cm. Verhoeven, Gerrit. Kerkelijk erfgoed in reformatietijd : overgang naar het protestantisme. In: Delf ; jrg. 13 (2011) 1, p. 12-15. Walsum-Kieft, Greetje van. Openingstoespraak, 15 april 2010 : Vijftiende lustrum van de Historische Vereniging Delfia Batavorum. In: Jaarboek Delfia Batavorum ; 20 (2010), p. 53-56. Wees, Trudy van der. De Delftse industrie 1880-1940: smaakmakend en baanbrekend. In: Jaarboek Delfia Batavorum ; 20 (2010), p. 65-80. Wees, Trudy van der. Hip, trendy en al 400 jaar oud : eindelijk ... een nieuwe stek voor Delfts aardewerk. In: Delf ; jrg. 13 (2011) 2, p. 22-24. Over het op te richten "Blauw, Centrum voor Delfts aardewerk" in Museum Het Prinsenhof. Wees, Trudy van der. Loek Romeyn, een man van de klok : interview met de voorzitter van de Stichting tot behoud van het torenuurwerk. In: Delf ; jrg. 13 (2011) 3, p. 25-27. Wees, Trudy van der. De magie van de gamelan : bijzondere instrumenten nog steeds gebruikt. In: Delf ; jrg. 13 (2011) 4, p. 14-15. Interview met Francis van Kruining, lid van het gamelanorkest Marsudi Raras. Wees, Trudy van der. 'We weten nog niet half waar de collectie uit bestaat' : interview met Wim van Leeuwen, voorzitter van de Stichting Kerkelijk Erfgoed Delft. In: Delf ; jrg. 13 (2011) 1, p. 4-7. Wetering, Karel van de. Het luthert in Delft. In: Luther 400 jaar in Delft en Den Haag ; p. 16-19.
29
Weve, Wim. Delfts gebouw ontdekt in Breda : afbeelding Schiedamse poort ontdekt. In: Delf ; jrg. 13 (2011) 2, p. 26-27. Over een schilderij van de Antwerpse schilder Frans de Momper de Jonge (1603-1660) waarop de Schiedamse poort is te zien met op de achtergrond Bredase gebouwen. Weve, Wim & Gertjan van der Harst. De Gemeentelijke monumentenlijst : monumentenaanwijzingsprocedures. In: Delf ; jrg. 13 (2011) 3, p. 8-11. Weve, Wim. Hergebruikt bouwhout; constructief of decoratief. In: Delf ; jrg. 13 (2011) 3, p. 1315. Weve, Wim. Indisch onderwijs in een oorlogsmagazijn : Oude Delft 69, ooit voor oorlog en Indië. In: Delf ; jrg. 13 (2011) 4, p. 10-13. Weve, Wim. Kerkelijk leven in de brouwerij : een achttiende-eeuwse schuilkerk. In: Delf ; jrg. 13 (2011) 1, p. 24-26. Over een Rooms-Katholieke schuilkerk gevestigd in het pand Brabantse Turfmarkt 76-78. Weve, Wim. De Le Comteprijs 2009. In: Jaarboek Delfia Batavorum ; 20 (2010), p. 149-157. Weve, Wim. Op zoek naar Het Wapen van Ceulen : versierde kozijnstijlen in Museum Huis Lambert van Meerten. In: Delf ; jrg. 13 (2011) 3, p. 16-18. Wevers, Harriët. In de Porceleyne Winkel : 125 jaar souvenirwinkel op de Markt. In: Delf ; jrg. 13 (2011) 2, p. 11. Wieseman, Marjorie E., H. Perry Chapman & Wayne E. Franits. Vermeer's Women : Secrets and Silence. Cambridge : Fitzwilliam Museum, 2011. 228 p. : ill. ; 27 cm. Wijnacker, Lily. De Delftsblauwe Deken : een project van Stichting Atelier Delftse Vrouwen. Delft, 2010. 30 p. : ill. ; 15x22 cm. Wilms Floet, W.W.L.M. Metamorfose: Spoorzone Delft. In: Holland ; historisch tijdschrift ; 2010, 4, p. 341-344. Wulp, Bas van der. Een eng verhaal voor het Delftse thuisfront : uit het archief van de familie Van Berckel. In: Delf ; jrg. 13 (2011) 4, p. 18-19.
30
