Jaarverslag IUCN NL Bruggen bouwen tussen bedrijven en natuur

IUCN (International Union for Conservation of Nature) is ’s werelds grootste en oudste unie van natuurorganisaties, wetenschappers en overheidsinstellingen. IUCN stelt jaarlijks de Rode Lijst van bedreigde dieren en planten samen en heeft als enige natuurorganisatie de status van ambassadeur bij de Verenigde Naties.

IUCN National Committee of The Netherlands (IUCN NL) Plantage Middenlaan 2K 1018 DD Amsterdam The Netherlands Phone: +31 (0) 20 626 1732 Email: [email protected] Internet: www.iucn.nl

IUCN Regional Office for Europe

IUCN Headquarters

Boulevard Louis Schmidt 64 1040 Bruxelles Belgium Phone: +32 (0) 2732 8299 Email: [email protected]

Rue Mauverney 28 1196 Gland Switzerland Phone: +41 (22) 999 0000 Email: [email protected]

Internet: www.iucn.org/europe

Internet: www.iucn.org

IUCN NL Jaarverslag 2011 Bruggen bouwen tussen bedrijven en natuur

IUCN NL (IUCN National Committee of The Netherlands) brengt 36 Nederlandse natuur- en milieuorganisaties samen. IUCN NL zet zich in voor het behoud van ecosystemen en biodiversiteit en werkt met bedrijven, overheden en maatschappelijke organisaties aan het welzijn van mensen door wereldwijd behoud en herstel van natuur.

Jaarverslag IUCN NL 2011

Bruggen bouwen tussen bedrijven en natuur

Jaarverslag IUCN NL 2011

Bruggen bouwen tussen bedrijven en natuur

IUCN NL

2

Jaarverslag 2011

3

Inhoudsopgave

Vooraf

Voorwoord voorzitters Voorwoord algemeen directeur

4 4 6

Missie en visie IUCN

9

Over IUCN NL

Organisatie Lidorganisaties IUCN internationaal Werkgroepen en platforms Netwerken

Wat IUCN NL doet

Groene internationale samenwerking Bedrijfsleven vergroenen Herstel en behoud van natuur Rode Lijst van bedreigde soorten Communicatie en public affairs Evenementen

Resultaten

Groene internationale samenwerking Bedrijfsleven vergroenen Herstel en behoud van natuur Rode Lijst van bedreigde soorten

Waar IUCN NL werkt

11 11 12 13 14 15 16 16 17 18 18 19 20 22 22 22 23 24

Wereldwijd Afrika Azië Zuid-Amerika

26 26 26 28 28

Vooruitzicht

30

Financiën

Verantwoordingsverklaring

Ten slotte

Medewerkerslijst en colofon

33 44 49 50

IUCN NL

Vooraf 4

Voorwoord voorzitters Uit het oogpunt van de missie van IUCN NL was 2011 een jaar van uitersten. IUCN NL is gestart met een nieuwe ronde projecten in ontwikkelingslanden en er zijn bemoedigende stappen gezet met het bedrijfsleven voor vergroening van de economie. Aan de andere kant kwam de zorg voor de natuur in Nederland onder zware druk te staan en toonde de nieuwe Rode Lijst van bedreigde soorten dat wereldwijd steeds meer planten en dieren uitsterven. De samenwerking tussen IUCN NL en het bedrijfsleven spitste zich toe op verkleining van de ecologische voetafdruk van bedrijven. IUCN NL leverde hiervoor kennis en advies en initieerde praktijkprojecten. Steeds meer bedrijven hebben het behoud van ecosystemen en biodiversiteit op hun agenda geplaatst. In toenemende mate realiseren bedrijven zich dat dit natuurlijk kapitaal en de grondstoffen die de natuur levert, essentieel zijn voor hun eigen voortbestaan. In 2011 zaten negentien ondernemingen in IUCN NL’s bedrijvennetwerk Leaders for Nature. Zij onderzoeken op welke wijze hun bedrijfsvoering afhankelijk is van ecosystemen en waar, door onttrekking van grondstoffen, areaal of door emissies, ecosystemen en biodiversiteit worden bedreigd, en hoe die negatieve invloed te verkleinen. Behalve aan de jaarlijkse actieplannen hebben elf van deze bedrijven zich in 2011 gecommitteerd aan een langetermijnprogramma bedoeld om samen met elkaar en met IUCN NL te onderzoeken of zij hun bedrijfsvoering kunnen vergroenen. Als eerste actie wordt gewerkt aan het hoogwaardig vergroenen van bedrijfsterreinen. Binnen het kader van deze samenwerking maar ook binnen het samenwerkingsverband met VNO-NCW stimuleert IUCN NL de praktische en op concrete resultaten gerichte samenwerking tussen bedrijven en de leden van IUCN. Op beleidsniveau deed zich in 2011 ten aanzien van internationale samenwerking een soortgelijke trend voor. Een terugtredende overheid die meer initiatief overlaat aan private partijen. Een deel van het ontwikkelingsbudget wordt voortaan besteed aan zogenaamde publiek-private samenwerking, constructies waarbij het bedrijfsleven en ngo’s op internationale

schaal gaan samenwerken. IUCN NL is partner respectievelijk penvoerder van twee allianties in het kader van het Medefinancieringsstelsel van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Het merendeel van de projecten geschiedt nog in het kader van ontwikkelingsamenwerking. Tegelijk is de betrokkenheid en invloed van zuidelijke partners veel groter dan voorheen. Verder ontstaat ook in brede zin in zuidelijke landen een groter milieubewustzijn. De samenwerking verschuift van hulp naar advies en ondersteuning, maar tevens richting het faciliteren van een multistakeholderdialoog waarbij ook het bedrijfsleven zijn verantwoordelijkheid neemt. Zo heeft de Confederation of Indian Industries in 2011 het concept en de werkwijze van Leaders for Nature omarmd en zal IUCN NL hen en lokale ngo’s ondersteunen de Indiase economie te vergroenen. Het behoud van natuurwaarden is echter zeker geen zaak die IUCN NL volledig aan de markt wil overlaten. De bescherming, regelgeving en ondersteuning vanuit de overheid zijn van essentieel belang. Helaas is de Nederlandse agenda voor bescherming van de natuur in 2011 zwaar onder druk komen te staan. Het door het kabinet aangekondigde natuurbeleid stuitte op veel verzet. Consequenties zouden kunnen zijn dat de bescherming van soorten minder belangrijk wordt, dat de EHS niet wordt voltooid en dat aanzienlijk bezuinigd wordt op de sector. Deze frontale aanval op alles waar de lidorganisaties van IUCN voor staan heeft geleid tot intensief overleg en gezamenlijke lobbytrajecten. Tegelijkertijd is geconstateerd dat de sector zich beter moet organiseren en profileren om het maatschappelijk draagvlak voor zijn rol en betekenis te vergroten. Een aantal lidorganisaties heeft het voortouw genomen om met dit doel voor 2012 een gezamenlijke agenda neer te leggen. 2011 was ook het jaar van interne veranderingen. IUCN NL is een traject gestart om de statuten van de stichting te veranderen opdat het toezicht sterker bij het bestuur wordt geconcentreerd en de 36 lidorganisaties meer ruimte krijgen voor een inhoudelijke invulling van de platformfunctie die IUCN NL hen biedt. Daarnaast kondigde Willem Ferwerda tegen het einde van 2011 zijn vertrek aan. Hij was zeventien jaar lang verbonden aan IUCN NL en heeft de

Jaarverslag 2011

organisatie twaalf jaar geleid als algemeen directeur. In de ware betekenis van het woord was hij het boegbeeld van IUCN NL. Hij had een uitstekend gevoel voor kansen en belangrijke ontwikkelingen die hij wist te incorporeren in de bedrijfsvoering van IUCN NL. Daardoor lijkt IUCN NL met haar Nederlandse lidorganisaties, haar lokale kennis en partners in het zuiden, het bedrijvennetwerk Leaders for Nature, de samenwerking met VNO-NCW en de open lijnen met de overheid uitermate goed gepositioneerd om de komende jaren effectief invulling te geven aan wat ons allen bezig houdt: de noodzaak om de grenzen van de planeet niet te overschrijden. Hendrik Jan Laseur Voorzitter a.i. bestuur

Martien Lankester Voorzitter Raad van Toezicht

5

IUCN NL

6

Voorwoord algemeen directeur Voor IUCN NL was 2011 een incubatiejaar. In 2010 werd op de valreep het IUCN NL-voorstel voor de Ecosystem Alliance goedgekeurd door het ministerie van Buitenlandse Zaken. In samenwerking met alliantiepartners Both ENDS en Wetlands International begon IUCN NL met de ontwikkeling van een programma dat in zestien ontwikkelingslanden ertoe moet bijdragen dat waardevolle ecosystemen behouden blijven en armoede wordt bestreden. Een dergelijk ambitieus en internationaal programma goed in de steigers zetten impliceert in de praktijk een intensief en interactief samenwerkingproces tussen de drie alliantiepartners en de vele betrokken zuidelijke ngo’s. In alle deelnemende landen zijn met lokale partnerorganisaties workshops gehouden om nadere toelichting te verstrekken op de programmadoelen en voor het verkrijgen van lokale input. Honderden preproposals zijn beoordeeld, vele tientallen projectvoorstellen omgezet in contracten. Tegelijk zijn aanpak en doelstellingen omgezet in een vernuftig monitoring- en evaluatieprotocol, in heldere verantwoordelijkheden voor alle betrokkenen binnen en buiten IUCN NL, én in controleerbare processen. Dankzij deze inspanningen is een stevig fundament gelegd waarop elke betrokken partij vanuit de eigen rol en specifieke bijdrage, hier en in het zuiden, kan werken aan het behalen van de beoogde resultaten. Dit programma loopt tot en met 2015. De effectiviteit van ontwikkelingssamenwerking, en bovenal de hoogte van het budget dat Nederland hieraan jaarlijks besteedt, kwam in 2011 politiek en maatschappelijk onder vuur te liggen. Gelukkig leidde dit vooralsnog niet tot reducering van het budget. Wél maakte het kabinet keuzes voor ‘speerpunten’ in de samenwerking. Zo wil Nederland zich profileren met betrekking tot goede watervoorzieningen en de zorg voor voldoende voedsel voor iedereen. Deze twee thema’s zijn essentieel binnen het IUCN NL-werkterrein. IUCN NL is bijzonder verheugd dat het behoud en de bescherming van ecosystemen en biodiversiteit randvoorwaardelijk zijn meegenomen in het beleidskader.

Ook op een ander vlak was 2011 een incubatiejaar. Op 13 december 2011 presenteerde de mede door IUCN NL geïnitieerde Taskforce Biodiversiteit en Natuurlijke Hulpbronnen onder leiding van Hans Alders zijn eindrapport aan de heer Verhagen, de minister van Economische zaken, Landbouw en Innovatie, en de heer Atsma, staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu. Het kabinet ontving de adviezen welwillend, resulterend in onder andere een opdracht aan en meerjarige financiering van het platform van VNO-NCW en IUCN NL. Dit platform is inmiddels omgedoopt tot Platform Biodiversiteit, Ecosystemen en Economie (BEE). Ook dit samenwerkingsverband heeft in 2011 een fundament gelegd voor gerichte inspanningen van het Nederlands bedrijfsleven om tezamen met natuurorganisaties, de IUCN NL-lidorganisaties, de schade aan biodiversiteit en ecosystemen veroorzaakt door bedrijfsactiviteit een halt toe te roepen. Op het IUCN NL-kantoor is de in 2010 ingezette reorganisatie verder doorgevoerd. Aanvankelijk was de primaire organisatie onderverdeeld in vier thematische teams, in 2011 teruggebracht tot drie teams met elk een eigen inhoudelijk zwaartepunt: Land, Water en Energie & Klimaat. In elk team werken zowel medewerkers die zich vooral richten op de samenwerking met partners in het zuiden als medewerkers die voornamelijk samenwerken met het bedrijfsleven. Daarnaast zijn er de ‘thematrekkers’, gericht op bijvoorbeeld REDD+, TEEB of het opzetten en onderhouden van een internationale leeragenda. Vanuit de eigen specifieke invalshoeken hebben de teams een strategische verkenning uitgevoerd naar specifieke kansen en aangrijpingspunten ter ‘vertaling’ van de IUCN NL-missie naar nieuwe handelingsperspectieven. Een van de resultaten was de door de teams ontwikkelde/georganiseerde thematische master classes voor bedrijven in het Leaders for Nature-netwerk. Helaas moest de stichting in 2011 afscheid nemen van een aantal collega’s. In het bijzonder noemt IUCN NL in dezen Rietje Grit. Tot ieders teleurstelling maar in goede verstandhouding kwam aan zeventien jaar prettige samenwerking een einde. De reorganisatie is inmiddels extern geëvalueerd, aan de hand waarvan een duidelijke agenda is

Jaarverslag 2011

bepaald voor de verdere organisatieontwikkeling. Want zo zeker als het is dat de wereld om ons heen verandert, zo zeker is het dat IUCN NL zich zal blijven aanpassen aan veranderende uitdagingen. Lena Euwens Directeur a.i.

7

IUCN NL

8

Jaarverslag 2011

Missie en Visie IUCN Missie

Het beïnvloeden, aanmoedigen en bijstaan van samenlevingen over de hele wereld om de integriteit en de diversiteit van de natuur te behouden en ervoor te zorgen dat het gebruik van natuurlijke hulpbronnen op een eerlijke en ecologisch duurzame wijze plaatsvindt. Visie

‘A just world that values and conserves nature’

9

IUCN NL

10

Jaarverslag 2011

Over IUCN NL Organisatie IUCN National Committee of The Netherlands (IUCN NL) is het Nederlands comité van de internationale natuurorganisatie IUCN (International Union for Conservation of Nature). IUCN NL vervult drie belangrijke functies. Ten eerste verbindt het comité natuurorganisaties, wetenschappelijke instituten en de overheid in Nederland. Ten tweede voert IUCN NL samen met lokale natuurorganisaties in 24 zuidelijke landen projecten uit gericht op natuurbescherming en vergroting van het welzijn van de lokale bevolking. Ten derde werkt IUCN NL aan de vergroening van de Nederlandse economie. Binnen deze functies speelt het comité de rol van netwerker, lobbyist, financier en kennisinstituut. De combinatie van deze functies en rollen maakt IUCN NL uniek in de natuursector. IUCN NL verenigde in 2011 de 36 in Nederland gevestigde lidorganisaties van de internationale organisatie IUCN. Deze leden bestaan uit nationale en in Nederland gevestigde internationale natuurorganisaties, dierentuinen, wetenschappelijke instituten en de Nederlandse overheid. Samen met de lidorganisaties probeert IUCN NL de biodiversiteit, oftewel de verscheidenheid aan planten en dieren, en de ecosystemen waarin zij leven te behouden en te herstellen. De lidorganisaties komen samen in de Raad van Toezicht. In het zuiden werkt IUCN NL samen met ongeveer tweehonderd lokale natuurorganisaties in 24 landen in Azië, Latijns-Amerika en Afrika. Als spin in het web zorgt IUCN NL ervoor dat alle betrokken partijen optimaal samenwerken voor duurzaam natuurbeheer, -herstel en -behoud. Hierbij houdt IUCN NL continu het belang in het vizier van ecosystemen en biodiversiteit en de essentiële diensten die dit natuurlijk kapitaal levert aan de lokale bevolking, zoals water, voedsel en hout en inkomsten uit toerisme. Als ecologisch adviseur werkt IUCN NL binnen haar bedrijvennetwerk Leaders for Nature samen met negentien grote bedrijven aan het vergroenen van de economie. Bedrijven onderzoeken hoe zij hun bedrijfsstrategie en de uitvoering ervan kunnen verduurzamen. Daarnaast heeft IUCN NL in 2011

tezamen met de Nederlandse ondernemersorganisaties het Platform Biodiversiteit, Ecosystemen en Economie (Platform BEE) opgericht om de ecologische voetafdruk van bedrijven te verkleinen. Sinds 2011 werkt IUCN NL met drie inhoudelijke teams: Land, Water en Energie & Klimaat. Dankzij deze teams is de stichting beter in staat mens en natuur in zuidelijke landen te beschermen en bedrijven te overtuigen van de waarde van ecosystemen en biodiversiteit.

11

IUCN NL

12

Lidorganisaties Nationale IUCN-lidorganisaties gevestigd in Nederland

Naam vertegenwoordiger

Alertis

Mevr. J. Kok

ANWB

Dhr. A. de Bakker

Artis (Natura Artis Magistra)

Dhr. H. Balian

Avalon Foundation

Dhr. M. Lankester (voorzitter Raad van Toezicht)

Both ENDS

Mevr. D. Hirsch

Carmabi Foundation

Dhr. M. Vermeij

Centrum voor Milieuwetenschappen Leiden (CML)

Dhr. H.H. de Iongh

Conservation International – Nederland *

Dhr. P. Borkent

De Vlinderstichting

Mevr. T. Wolterbeek

De12Landschappen

Dhr. H. H. Bartelink

Dutch Caribbean Nature Alliance (DCNA)

Mevr. K. de Meyer

Instituut voor natuureducatie en duurzaamheid (IVN)

Dhr. J. de Jong

Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging (KNNV)

Dhr. W. Zolf

Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I)

Dhr. P.W. Bos

Nederlands Centrum voor Inheemse Volken (NCIV)

Mevr. A. Schut

Nederlandse Vereniging van Dierentuinen (NVD)

Mevr. M. van Aggelen

Prins Bernhard Leerstoel voor Internationale Natuurbescherming (UU-PBC)

Dhr. B.J.M. Robroek

Reptielen amfibieën en vissen onderzoek Nederland (RAVON)

Dhr. R. van Westrienen

SOVON Vogelonderzoek Nederland *

Dhr. T. Verstrael

Staatsbosbeheer

Dhr. C. Kalden

Stichting Koninklijke Rotterdamse Diergaarde Blijdorp

Dhr. M.S.P. Damen

Stichting Lippe-Biesterfeld NatuurCollege

Mevr. F. Jansen

Stichting Natuur en Milieu

Dhr. J. Dirx

Stichting tot Behoud en ter Bescherming van het Przewalski-paard

Mevr. I. Bouman-Heijnsdijk

Stichting Trésor

Dhr. V.P.A. Lukkien

Tropenbos International

Dhr. R. Boot

Instituut voor Biodiversiteit en Ecosysteem Dynamica (UvA-IBED)

Dhr. P. H. van Tienderen

Van Tienhoven Stichting

Mevr. M.M. Voeten

Vereniging Milieudefensie *

Dhr. H. Berkhuizen

Vereniging Natuurmonumenten

Dhr. P. Nuvelstijn

Vogelbescherming Nederland

Dhr. A.J.M. Wouters

Waddenvereniging

Dhr. H.T.H. Verheij (vice-voorzitter)

Wereld Natuurfonds Nederland (WNF)

Dhr. J. van de Gronden

Zoogdiervereniging

Dhr. R. van Westrienen

* Deze organisaties zijn geen lid van IUCN maar nemen wel deel aan de Raad van Toezicht als waarnemer.

Internationale IUCN-lidorganisaties gevestigd in Nederland

Naam vertegenwoordiger

European Association of Zoos and Aquaria (EAZA)

Mevr. L. Dickie

European Centre for Nature Conservation (ECNC)

Dhr. A.R. Wolters

Vereniging Kust & Zee (EUCC)

Dhr. F. van der Vegte

Wetlands International

Dhr. M.S.J. Silvius

Jaarverslag 2011

IUCN internationaal Opgericht in 1948 is IUCN de grootste en oudste overkoepelende natuurorganisatie ter wereld. De organisatie is met name bekend vanwege de Rode Lijst van bedreigde planten- en diersoorten, de mondiale barometer van biodiversiteit. IUCN is actief in ongeveer 160 landen en heeft haar hoofdkantoor in Zwitserland (Gland). In 2011 bedroeg het totale aantal IUCN-lidorganisaties 1199 (89 staten, 120 overheidsinstellingen, 853 nationale natuurorganisaties, 36 affiliates, 101 internationale organisaties) en bijna 11.000 wetenschappers. De wetenschappers werken in zes internationale commissies op het gebied van het behoud van biodiversiteit, beheer van natuurlijke hulpbronnen, planten- en diersoorten, beleid, recht, educatie en voorlichting. IUCN helpt ook mee internationaal natuur- en milieurecht te ontwikkelen, zoals de Convention on International Trade of Endangered Species (CITES) en de Convention on Biological Diversity (CBD). Als enige natuurorganisatie heeft IUCN de status van ambassadeur bij de Verenigde Naties.

Biodiversiteit is al het leven op aarde. Biodiversiteit omvat alle dieren, planten en micro-organismen en hun genen. Biodiversiteit zegt alles over de gezondheid van de aarde.

Ecosystemen vormen het geheel van planten, dieren en micro-organismen en hun niet-levende omgeving. Voorbeelden zijn koraalriffen, regenwouden, graslanden, stadsparken en gecultiveerde landbouwgronden. Ecosysteemdiensten zijn diensten die de natuur ons geeft. Het gaat om een gezonde bodem voor de landbouw, natuurlijke waterzuivering, vis uit oceanen, hout en bosvruchten, klimaatregulatie, de bestuiving van gewassen, natuurlijke kustbescherming, het tegengaan van erosie, en culturele diensten zoals toerisme.

13

IUCN NL

14

Werkgroepen en platforms

Platform Biodiversiteit, Werkgroep Ecosystemen, Ecologie en Economie Samenwerkings­­Ontwikkeling verband van het bedrijfsleven, Onafhankelijk netwerk van maatschappelijke organisaties wetenschappers, overheid, en kennisinstellingen ter maatschappelijke organisaties vermindering van de ecoen consultancybureaus op het Initiatiefgroep logische voetafdruk van gebied van internationale Duurzaam Uitgaand ondernemingen natuurbescherming Toerisme (IDUT) Samenwerkingsverband van bedrijven in de reisbranche, de Commissie overheid, het onderwijs en Corbey Werkgroep die Biomassa Platform maatschappelijke de regering adviseert over Overleg tussen organisaties de duurzame biobased maatschappelijke organisaties economy en duurzame over vraagstukken betreffende reststromen van biomassa duurzaam beleid voor biomassa als energiebron Leaders for Visnet Oceanenoverleg Nature Netwerk Overleggroep van Regulier overleg van negentien maatschappelijke voor geïnteres­ multinationals organisaties gericht op seerden in het gericht op kennis, informatieuitwisseling en behoud van afstemming over zeenatuur inspiratie en actie biodiversiteit in voor het behoud en wereldwijd in relatie tot Bossenoverleg oceanen en zeeën herstel van Nederlandse Regulier overleg voor wereldwijd ecosystemen en visserijactiviteiten geïnteresseerden in biodiversiteit buiten de duurzaam bosbeheer, EU-wateren waaronder Biomassa vertegenwoordigers uit de BinnensteBuiten Overleg houtsector, overheid en tussen maatschappelijk maatschappelijke organisaties over biomassa organisaties Natureandpoverty.net en bio-energie Kennis- en leernetwerk van maatschappelijke organisaties Coalitie voor het beheer van Biodiversiteit ecosystemen en Landelijke armoedebestrijding IUCN NL gelegenheidsformatie gericht Werkgroep Den Haag op publiekscommunicatie na Vierjaarlijks overleg met afloop van het Jaar van de politici, beleidsmakers en Biodiversiteit 2010 vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven, de wetenschap en het maatschappelijke middenveld

IUCN NL

Jaarverslag 2011

Netwerken

15

Bioscience Forum (lid) Coalitie voor Eerlijke Handel (lid) Dutch Caribbean Nature Alliance (waarnemend lid) Ecosysteem Alliantie (penvoerder) Facilitair Initiatief Amsterdam (lid) Forest Stewardship Council (lid) Garnalenoverleg (lid) GAWA Green Actors of West Africa Africa (lid) Groene11 (lid en lid stuurgroep) MVO Platform (lid en lid stuurgroep) Nederlandse Sojacoalitie (lid) Netherlands Water Partnership (lid) Palmolie Platform (lid) Partos (lid) People Unlimited 4.1 (alliantielid) Prins Bernard Cultuurfonds (lid van de Natuuradviescommissie) REDD-platform (lid) Stuurgroep Natuur-Wijs (oprichter en lid)

IUCN NL

Wat IUCN NL doet 16

IUCN NL zet zich in voor de wereldwijde bescherming van natuur. Aldus versterkt de stichting ecosystemen en biodiversiteit, en vergroot het welzijn van mensen in zuidelijke landen en Nederland. Hierbij wordt optimaal gebruikgemaakt van de synergie tussen het vergroenen van internationale samenwerking, de vergroening van bedrijven en het herstellen van natuurgebieden.

Groene internationale samenwerking Over de hele wereld leven miljarden mensen van de natuur. Voor hun inkomen, voedsel en onderdak zijn zij afhankelijk van ecosysteemdiensten, zoals een gezonde bodem en schoon water voor de landbouw, hout en medicijnen uit de bossen maar ook inkomsten uit toerisme. Om die reden richt IUCN NL zich op vergroening van internationale samenwerking door Nederland. Door natuur beter te beheren en te herstellen, draagt IUCN NL met haar zuidelijke partners bij aan het welzijn van lokale gemeenschappen. In 2011 ging IUCN NL’s nieuwe, vijfjarige internationale samenwerkingsprogramma van start, de Ecosystem Alliance. Gefinancierd door het ministerie van Buitenlandse Zaken werkt IUCN NL hierin samen met Both ENDS, Wetlands International en zuidelijke partners in zestien landen. Ecosystem Alliance De Ecosystem Alliance is erop gericht tezamen met de partners een ‘samenhangende inzet’ te realiseren in de zestien betrokken landen: Argentinië, Benin, Bolivia, Brazilië, Burkina Faso, Kameroen, DR Congo, Ghana, Indonesië, India, Kenia, Mali, Paraguay, Filippijnen, Senegal and Oeganda. Onder de landenprogramma’s ressorteren bijvoorbeeld projecten voor verduurzaming van de soja- en palmolieteelt, studies naar het effect op het milieu van mijnbouw, en projecten gericht op versterking van de medezeggenschap van lokale gemeenschappen in natuur- en landschapsbeheer. Zo is in Centraal-India een programma ontwikkeld voor het tegengaan van mijnbouw in de tropische en subtropische bossen van de Western Ghats.

In Oeganda en de DR Congo richt het landenprogramma zich onder meer op ondersteuning van de lokale bevolking zich te weren tegen de potentieel ontwrichtende oliewinning. People Unlimited 4.1 Eveneens gefinancierd vanuit het Medefinancieringsstelsel (MFS II) van het ministerie van Buitenlandse Zaken participeert IUCN NL, behalve in de Ecosystem Alliance, ook in de door Hivos geleide alliantie People Unlimited 4.1, samen met Mama Cash en Free Press Unlimited. IUCN NL werkt binnen deze alliantie vooral samen aan lobby, veldprojecten en ontwikkeling van het maatschappelijk middenveld in India, Bolivia en Peru gericht op groen ondernemerschap van zowel boeren als bedrijven. Naast de twee MFS-allianties financiert sinds 2007 ook de Turing Foundation kleinschalige ontwikkelingsprojecten via IUCN NL. Deze projecten beogen de druk op belangrijke natuur te verminderen alsook de voedselzekerheid, en daarmee het inkomen van boerengezinnen, te vergroten. In 2011 ondersteunde de Turing Foundation totaal achttien projecten.

Jaarverslag 2011

Bedrijfsleven vergroenen De Nederlandse economie moet vergroenen. Niet alleen om kansen te grijpen op nieuwe markten, technologische ontwikkeling en meer werkgelegenheid, maar ook om bedreigingen het hoofd te bieden voortvloeiende uit het verlies aan ecosystemen en biodiversiteit, klimaatverandering en het opraken van fossiele brandstoffen. Voor een groene economie werkt IUCN NL binnen haar bedrijvennetwerk Leaders for Nature samen met negentien multinationals. Om de banden met ondernemingen nauwer aan te halen richtte IUCN NL in 2011 samen met de overkoepelende werkgeversorganisaties van Nederland het Platform Biodiversiteit, Ecosystemen en Economie (Platform BEE) op. Bedrijven hebben veelal een groot negatief effect op ecosystemen en biodiversiteit. Naast directe schade door de eigen bedrijfsvoering gaat het in dezen ook om het gebruik van grondstoffen die van vooral buíten Europa komen, uit landen met een hoge biodiversiteit. Zo zijn de winning van olie en mineralen en de productie van soja en palmolie verantwoordelijk voor de kap van grote hoeveelheden tropisch bos. TEEB In het kader van de algehele vergroening deelt IUCN NL haar kennis over de relatie tussen economie, ecosystemen en biodiversiteit in eerste instantie met bedrijven. IUCN NL baseert zich daarbij op vooraanstaande internationale studies als The Economics of Ecosystems and Biodiversity (TEEB) waarin de economische waarde van natuur wetenschappelijk wordt aangetoond. Alleen al door ontbossing verliest de wereldeconomie jaarlijks een bedrag ter grootte van ‘s werelds grootste economie, die van de Verenigde Staten. IUCN NL verstrekt voorbeelden van bedrijven die succesvol verduurzamen, verspreidt uitkomsten van bedrijfsmatige proefprojecten en beoogt via Leaders for Nature en het Platform BEE bij te dragen aan praktische oplossingen voor biodiversiteitsbehoud. IUCN NL is lid van de Commissie Corbey, die adviezen formuleert hoe negatieve effecten van biomassa

op ecosystemen en biodiversiteit te verminderen. Tevens voert IUCN NL het secretariaat van IDUT (Initiatiefgroep Duurzaam Uitgaand Toerisme) en is trekker van het project Duurzaam Eten in de Dierentuin (verduurzaming dierenvoer en catering). In 2011 werd IUCN NL opnieuw lid van de Nederlandse Sojacoalitie. De Sojacoalitie streeft in 2015 naar het gebruik van louter honderd procent verantwoorde (RTRS) soja in Nederland. In 2011 startte IUCN NL met het Belgische onderzoeksinstituut VITO een tweejarig project gefinancierd door de Europese Unie om de effecten van Europese consumptie en handel op ontbossing buiten Europa te meten en beleidsaanbevelingen te formuleren om deze effecten te verminderen.

De bedrijven binnen Leaders for Leaders zijn: ABN Amro, ARCADIS, AkzoNobel, Cofely, DHV, DSM, Eneco, FrieslandCampina, IBM, ING, Interface®, KLM, Nutreco, Philips, P&G, PostNL, PwC, Rabobank en Shell.

Het Platform Biodiversiteit, Ecosystemen, Economie (Platform BEE) staat onder voorzitterschap van Rein Willems (voormalig president-directeur van Shell Nederland en Eerste Kamerlid). Leden zijn VNO-NCW, MKB-Nederland, LTO Nederland, Recron, DSM, FrieslandCampina, Shell, IDH (Initiatief Duurzame Handel), Hivos, Stichting Natuur en Milieu, Vereniging Natuurmonumenten, Wetlands International, SOVON, Wageningen UR en IUCN NL.

17

IUCN NL

18

Herstel en behoud van natuur De effectiefste manier om ecosystemen en biodiversiteit te beschermen is herstel en behoud van natuurgebieden. IUCN NL beheert een fonds dat kwetsbare natuur aankoopt, de Small grants for the Purchase of Nature (SPN). Andere activiteiten zijn het Guiana Shield Initiative (GSI) en What if we Change. Small grants for the Purchase of Nature Doel van SPN is financiering van de aankoop of lease van kwetsbare natuurgebieden door lokale natuurbeschermingsorganisaties. Het betreft hierbij vaak het leefgebied van bedreigde soorten, die door uitbreiding van landbouw, illegale houtkap of mijnbouw verder worden bedreigd. Het SPN-fonds wordt gefinancierd door de Nationale Postcode Loterij (NPL). Inmiddels is met steun van de loterij over de hele wereld meer dan 22.000 hectare veiliggesteld. Guiana Shield Initiative Sinds 1993 is IUCN NL via het GSI nauw betrokken bij de Guiana Shield. Dit gebied omvat natuur in Colombia, Brazilië, Guyana, Suriname, Frans-Guyana en Venezuela. Het GSI ontwikkelt alternatieve methodes om natuurbescherming langdurig te financieren (onder meer via Payment for Ecosystem Services, PES). Een voorbeeld is de betaling van boeren in valleien (benedenstrooms gebied) aan de boeren hogerop (bovenstrooms gebied). Dankzij deze financiering beschermen boeren hooggelegen bos waardoor waterstromen uit bergen en heuvels intact blijven. Bossen reguleren en filteren regenwater waardoor boeren benedenstrooms voldoende water voor hun gewassen houden. In 2011 werd de tweede fase van GSI afgesloten en is een vervolgproject gestart in samenwerking met UNDP Guyana: de Guiana Shield Facility (GSF). What if we Change What if we Change is een innovatieve samenwerking tussen natuurbeschermers en mediamakers ter herstel van ecosystemen. In samenwerking met de lokale bevolking wordt verwoeste natuur in Mali, Bonaire en India nieuw leven ingeblazen door actief bomen te planten en natuurlijk herstel te stimuleren.

Filmmakers tonen via hun documentaires, presentaties en blogs (www.whatifwechange.org) de positieve effecten hiervan op de biodiversiteit en het lokale leven. Als onderdeel van What if we Change inspireert filmmaker John Liu beleidsmakers over de hele wereld met voorbeelden van ecosysteemherstel.

Rode Lijst van bedreigde soorten Wereldwijd is IUCN wellicht het meest bekend van de Rode Lijst van bedreigde soorten. Deze lijst inventariseert het risico op uitsterving van een soort en gaat na welke planten en dieren met uitsterven worden bedreigd. Een soort AEX-index dus voor biodiversiteit. Jaarlijks publiceert IUCN een update. De Rode Lijst wordt samengesteld door duizenden deskundigen uit verschillende wetenschappelijke commissies van IUCN, met behulp van partnerorganisaties als Conservation International, Birdlife International en andere natuurorganisaties, musea en universiteiten. Momenteel sterven planten- en diersoorten honderd tot duizend keer sneller uit dan zonder de aanwezigheid van de mens het geval zou zijn geweest. De Rode Lijst is een veelgebruikte richtlijn bij het vaststellen van prioriteiten voor natuurbescherming en verschaft een wetenschappelijke basis voor internationale natuurverdragen, zoals het Biodiversiteitsverdrag (CBD) en het CITES-verdrag inzake de internationale handel in bedreigde soorten.

Jaarverslag 2011

Natuur door bedrijventerreinen Planten en dieren hebben meer kans te overleven als ondernemingen hun bedrijfsterreinen laten fungeren als verbinding tussen natuurgebieden. Volgend jaar begint een proef. Van onze verslaggever Michael Persson AMSTERDAM Nederlandse ondernemingen moeten hun bedrijventerreinen deels ter beschikking stellen aan de natuur. Volgend jaar begint een proef met vier locaties.

Communicatie & public affairs Communicatie Voor IUCN NL is en blijft de Rode Lijst een belangrijk middel om aandacht te vragen voor de mondiale achteruitgang van het natuurlijk kapitaal. Onderzoek over het rendier en de vissen in de Middellandse Zee kregen veel aandacht in de media, op Schooltv onder andere. Nieuws over de toegenomen jacht op de Afrikaanse neushoorn leidde bijvoorbeeld tot items op RTL Nieuws en het Jeugdjournaal. In 2011 was er ook positief nieuws te melden. Voor het eerst in de geschiedenis wist een in het wild uitgestorven diersoort, de antilopesoort de Arabische oryx, zich te herstellen tot de status van kwetsbare diersoort. Gedrukte media Ook het bedrijvennetwerk Leaders for Nature van IUCN NL haalde het nieuws, onder andere met een paginagroot artikel in de Volkskrant over de overeenkomst waarin ondernemingen toezeggen hun bedrijfsterreinen te zullen laten fungeren als verbinding tussen natuurgebieden. In 2011 werden IUCN en IUCN NL in totaal 156 keer aangehaald in de nationale en regionale gedrukte Nederlandstalige media (bron: LexisNexis). Op internet was daarvan een veelvoud terug te vinden. In 2010 haalde IUCN NL 163 keer de gedrukte media. Daarnaast verzorgde IUCN NL twee opiniestukken voor de website Joop.nl en een voor Cobouw. Voor het eerst benaderde IUCN NL in 2011 ook de Nederlandstalige media in België met haar persberichten. Dit resulteerde in berichten in de belangrijkste Vlaamse dagbladen. In 2011 schreef IUCN NL de brochure Biodiversiteit en Ecosystemen: kansen voor de topsectoren, met daarin praktijkvoorbeelden hoe de Nederlandse economie kansen kan verzilveren door duurzaam te produceren. Voorts is communicatie via de website www.iucn.nl van wezenlijk belang. In 2011 bezochten circa 47.000 mensen de website, tegen 53.000 bezoekers in 2010. Deze daling is te verklaren uit het feit dat IUCN NL in 2011 minder fondsen te verdelen had.

De bedrijventerreinen moeten als verbinding gaan fungeren tussen natuurgebieden. Hierdoor zouden planten en dieren zich beter kunnen verspreiden, ‘waardoor ze in ons veranderende klimaat meer kans krijgen op overleven’. Dat zegt de natuurorganisatie IUCN, die vandaag een intentieverklaring tekent met elf Nederlandse ondernemingen. ‘Nu vervullen bedrijventerreinen slechts één functie: huisvesting van kantoren en fabrieken. Deze grijze infrastructuur kan veel beter worden benut.’ In een eerste schets van de toekomst is een glazen kantorencomplex te zien, met daarnaast een door bomen omzoomd zandpad waarover reeën, konijnen en een everzwijn van de ene naar de andere polder lopen. Volgens IUCN kunnen de bedrijfsterreinen lacunes vullen die ontstaan doordat het kabinet geen brood meer ziet in de Ecologische Hoofdstructuur (EHS), die eigenlijk bedoeld is om natuurgebieden te verbinden. Staatssecretaris Bleker (landbouw en natuur) wil daarvoor geen geld meer ter beschikking stellen. IUCN brengt nu in kaart waar de gaten in de corridors vallen. Vervolgens zullen bedrijven worden aangeschreven om die plekken te vullen, zegt een woordvoerder. Elf grote bedrijven hebben zich tot nog toe bij het initiatief aangesloten, waaronder DSM, AkzoNobel, Philips, KLM, Nutreco, ABN Amro en DHV. ‘Wat we precies gaan doen, weten we nog niet’, zegt een woordvoerder van Philips. ‘Maar we hebben grote bedrijventerreinen op interessante plekken, zoals in Drachten, Roosendaal, Winterswijk en Best. Je gaat echt met andere ogen naar die plekken kijken.’ Het initiatief wordt vandaag gepresenteerd met een rapport van de

19

Impressie van een bedrijfsterrein met daarnaast een door bomen omzoomd zandpad waarover dieren van de ene naar de andere polder kunnen lopen. Volgens de natuurorganisatie IUCN kunnen de terreinen lacunes vullen die ontstaan doordat het kabinet geen brood meer ziet in de Ecologische Hoofdstructuur.

‘Het is te gek als het kabinet hier goede sier mee wil maken’ Taskforce Biodiversiteit, die heeft onderzocht hoe de soortenrijkdom in Nederland en de wereld beter kan worden beschermd. Volgens dat rapport, dat vandaag in het hoofdkan-

toor van werkgeversvereniging VNONCW wordt aangeboden aan minister Verhagen van Economische Zaken, is ‘samenwerking met het bedrijfsleven voor het realiseren van groene groei onontbeerlijk’. Naast het rapport worden ook een aantal ‘Green Deals’ gepresenteerd, waarin het kabinet met bedrijven de natuur vooruit probeert te helpen. Niet iedereen is even enthousiast. ‘Als er bedrijven zijn die willen investeren in ecoducten over hun parkeer-

garage is dat prachtig’, zegt directeur Johan van de Gronden van het Wereldnatuurfonds. ‘Maar het is te gek als dit kabinet daar goede sier mee wil maken. We hebben een staatssecretaris die de hele Ecologische Hoofdstructuur op losse schroeven heeft gezet, het paradepaardje van het natuurbeleid. Dan vind ik het uitermate cynisch om met een paar van dit soort projectjes het beleid een groene glans te geven.’ Een van de Green Deals is de benoe-

ming van Rein Willems tot voorzitter van het Platform Ecologie en Economie. In die hoedanigheid moet de voormalige topman van Shell Nederland en huidig CDA-senator de aanbevelingen van de Taskforce Biodiversiteit gaan uitvoeren. ‘Dat is toch merkwaardig’, zegt Van de Gronden. ‘Een Green Deal zou een contract moeten zijn met de maatschappij. Straks schudt Verhagen de hand van Willems: dat is de ene Haagse CDA’er die de andere de hand schudt.’

Public affairs Voor IUCN NL zijn het vergroenen van het beleid voor internationale samenwerking en het verduurzamen van het beleid voor de Nederlandse economie belangrijke doelstellingen. IUCN NL onderhoudt intensief contact met politici en beleidsmakers bij ministeries om deze doelstellingen te realiseren, en werkt daarin samen met de Groene11, het samenwerkingsverband voor public affairs van de groene organisaties. Een belangrijk instrument is de IUCN NL Werkgroep Den Haag, een informeel overleg voor parlementariers en hun medewerkers en vertegenwoordigers van het bedrijfsleven, ministeries, universiteiten en nietgouvernementele organisaties (ngo’s). In 2011 vonden vier werkgroepen plaats onder voorzitterschap van Alexander Rinnooy Kan, met als thema’s: 1) De ecologische voetafdruk: welke lessen kan het kabinet trekken uit Unilever?, 2) Het belang van bossen en biodiversiteit binnen internationale samenwerking’, 3) Hoe groen zijn de Green Deals?, en 4) Een gelijk speelveld voor fossiele en duurzame energie?

IUCN NL

20

Evenementen Februari 4 Bilderbergconferentie in Den Haag, met Willem Ferwerda als spreker 9 Bossenoverleg in Akantes, Amsterdam 17 Leaders for Nature Forum: Doing business with nature, bij ABN Amro in Amsterdam

Juni 14

Maart 10 Presentatie rapport Naar de kern van de bio-economie, met Daniëlle de Nie als spreker, in Sociëteit de Vereeniging, Den Haag 10 De ecologische voetafdruk: welke lessen kan het kabinet trekken uit Unilever?, door IUCN NL Werkgroep Den Haag 14 Expertbijeenkomst Natuurbeleid in de Eerste Kamer, Den Haag, met Willem Ferwerda als spreker 16 Essent workshop: Certification of the biobased Economy, met Daniëlle de Nie als spreker in NH Hotel, Utrecht 24 Symposium in Barneveld Wie spreekt er nog natuur?, georganiseerd door adviesbureau BügelHajema, met Willem Ferwerda als spreker

23

April 14

14 20

27 Mei 12

25

26

Ronde Tafel: Resource Efficient Europe, in Tweede Kamer, Den Haag, met Daniëlle de Nie als spreker Leaders for Nature Forum: Follow-up event, bij PostNL, Den Haag Conferentie over de toekomst van natuureducatie, met Willem Ferwerda als voorzitter Bossenoverleg in Akantes, Amsterdam

Presentatie Ecosystems and Biodiversity, aan managers van KLM CSR, door Daniëlle de Nie Master class Leaders for Nature: Mapping impacts and dependencies, bij Rabobank, Utrecht IUCN NL Werkgroep Den Haag: Het belang van bossen en biodiversiteit binnen internationale samenwerking

16

29

Overheidsseminar Groene Kennis(basis) voor de Topsectoren, met Willem Ferwerda als spreker Bijeenkomst Broodje B door VNO-NCW over bedrijven en biodiversiteit, met presentatie van Willem Ferwerda, Den Haag Master class Leaders for Nature: Energizing the future naturally, bij Eneco, Rotterdam Bijeenkomst Biomassa BinnensteBuiten, met Daniëlle de Nie als voorzitter, bij de Haven van Rotterdam

September 12 Bijeenkomst Gebruik van sociale media in Fondsenwerving, georganiseerd door Marc Hoogeslag in Diergaarde Blijdorp, Rotterdam 16 Presentatie Wild Living Resources, IUCN NL partner uit Kenia, in het KLM CSR Café 19 Bijeenkomst Nationaal Platform Rio+20, met presentatie van Willem Ferwerda, in Den Haag 21 Leaders for Nature: Inspirational session Embedding sustainability in your core business, bij InterfaceFLOR in Scherpenzeel 21 Kennisconferentie Ondernemen met groen, met deelname Henk Simons in discussiepanel 22 Workshop Multi-stakeholder initiatieven, met Marielies Schelhaas als voorzitter, bij ICCO in Utrecht 22 Jubileumfeest Nationaal Park Veluwezoom, met Willem Ferwerda als spreker 28-30 Startbijeenkomst COBRA-project in de Royal Holloway University of London 29 IUCN NL Werkgroep Den Haag: Hoe groen zijn de Green Deals? 29 Lancering Manifest Biobased Economy, met Willem Ferwerda als spreker bij DSM in Delft 30 College Duurzaamheid en biodiversiteit, door Henk Simons voor het MBA-programma aan Nyenrode Business Universiteit

Jaarverslag 2011

21 Oktober 24 Cursus Fundamentals of evolution, biodiversity and conservation, door Henk Simons, Universiteit Leiden 26 Master class Leaders for Nature: Water, a key environmental service for your business, bij DHV in Amersfoort 27 Oceanenoverleg met als thema Transitie van sectoraal naar gebiedsgericht zeebeleid en zeebeheer, met Henri Roggeri in NH Tropenhotel Amsterdam November 2 Overleg van maatschappelijke organisaties, met staatssecretaris Ben Knapen, Henk Simons en Marijn van der Pas 2 Essent-conferentie Biomass and biodiversity in Geertruidenberg, met Daniëlle de Nie als spreker 2 Bossenoverleg in Akantes, Amsterdam 4 High Level meeting van Taskforce Biodiversiteit, met bijdragen van diverse IUCN NLmedewerkers 11 Conferentie over Responsible Shrimp Culture Improvement Program RSCIP op Bali, Indonesië 17 IUCN NL Werkgroep Den Haag: Een gelijk speelveld voor fossiele en duurzame energie? 28 Gastcollege Public Affairs/Advocacy, door Marijn van der Pas aan het Windesheim Honours College, Zwolle 29 Bijeenkomst met Europarlementariërs en Europese maatschappelijke organisaties van Biomassa BinnensteBuiten, met Daniëlle de Nie als voorzitter 30 Groeneveldbijeenkomst van IDUT, Framing the Other, met Laurens Gomes, aan Wageningen Universiteit

December 1 College Economische waarde van biodiversiteit en ecosystemen, door Willem Ferwerda aan de Nyenrode Business Universiteit 1 Bijeenkomst DCNA Dutch Partners Group bij IVN in Amsterdam, met Henri Roggeri als spreker 3-11 UNFCCC-bijeenkomst in Durban, ZuidAfrika, met aanwezigheid van Carl Königel 13 Presentatie eindadvies Taskforce Biodiversiteit en Natuurlijke Hulpbronnen, met Willem Ferwerda als spreker, bij VNONCW in Den Haag 13 Nationale Bossenconferentie in Theater aan de Schie, Schiedam, met presentatie van Willem Ferwerda

IUCN NL

Resultaten 22

Groene internationale samenwerking In 2011 ging de Ecosystem Alliance van start. Belangrijkste activiteit in de beginfase van het vijfjarige programma was het opstellen van landenprogramma’s voor de zestien betrokken landen. Hiertoe zijn, veelal samen met alliantiepartners Wetlands International en Both ENDS, werkbijeenkomsten gehouden met ongeveer 150 zuidelijke partners. Dit resulteerde in de formulering van breed gedragen en coherente landenprogramma’s gericht op vergroting van het welzijn van de lokale bevolking door bescherming van de natuur waarvan zij afhankelijk is, versterking van haar rechten en vergroening van de economie. In de landenprogramma’s lag de nadruk op drie hoofdthema’s: • Bestaansmiddelen en Ecosystemen – voor het duurzaam gebruik van ecosysteemdiensten, als water, biodiversiteit en een gezonde bodem. • Vergroening van de Economie – ter verduurzaming van lokale en internationale productketens als palmolie en soja, en vergroening van (westerse) bedrijven actief in betreffende landen. • Ecosystemen, Mensen en Klimaatverandering – voor een rechtvaardige benadering van lokale gemeenschappen in het kader van de (gevolgen van) klimaatverandering. Centraal onderwerp binnen deze hoofdthema’s is de versterking van de rechten van lokale gemeenschappen, denk bijvoorbeeld aan landrechten. Dit vergroot de zelfredzaamheid van de bewoners en tevens hun inzet voor en betrokkenheid bij natuurbescherming. Overige ‘dwarsdoorsnijdende’ thema’s zijn de internationale lobby, kennisoverdracht en versterking van het maatschappelijk middenveld. Taskforce Biodiversiteit en Natuurlijke Hulpbronnen In 2011 leverde IUCN NL bijdragen aan het beleidsadvies van de Taskforce Biodiversiteit en Natuurlijke Hulpbronnen op het gebied van de internationale handel, de ecologische voetafdruk en groene en sociaal rechtvaardige economische groei. Dit advies, positief ontvangen door het kabinet, is uitgevoerd

door het Platform Biodiversiteit, Ecosystemen en Economie, in samenwerking van IUCN NL met VNO-NCW. Met financiering van de Turing Foundation zijn in 2011 projecten gestart ter verbetering van de rijstproductie in wetlands aan de kust van Guinee, optimalisering van de verbouw van cassave in Guinee-Bissau, en het promoten van de kleinschalige productie van soja als alternatief voor katoen in Benin (de katoenteelt gebruikt schadelijke pesticiden). In Kameroen was de biologische teelt van Njamnjama, een op spinazie gelijkende groente, een succes. Over het algemeen worden bij de teelt steeds meer kunstmest en pesticiden gebruikt, resulterend in watervervuiling en sociale conflicten. Vele bossen moeten bovendien wijken voor nieuwe akkers. Via de Kameroense organisatie Mangai kregen 125 vrouwen training in biologisch telen. Uiteindelijk zijn de inkomsten uit Njamnjama-verbouw hierdoor verviervoudigd, is de ‘druk’ op het bos afgenomen en is het aantal sociale conflicten verminderd. IUCN NL was in 2011 actief lid van de Commissie Duurzaamheidsvraagstukken Biomassa (Commissie Corbey) die het kabinet adviseert over de biobased economy. IUCN NL beïnvloedde met succes de positie van het Nederlandse kabinet ten aanzien van indirect Land Use Change (iLUC). Over de hele wereld verdringt de verbouw van gewassen voor biobrandstoffen en biomassa het landbouwareaal voor voedsel, met ontginning van natuurgebieden tot gevolg.

Bedrijfsleven vergroenen Inzake vergroening van de economie boekte IUCN NL in 2011 meerdere successen. Allereerst de oprichting van het Platform Biodiversiteit, Ecosystemen en Economie, in samenwerking met werkgeversorganisatie VNO-NCW. In december werd hiertoe een Green Deal gesloten met zowel overheid als de inmiddels opgeheven Taskforce Biodiversiteit en Natuurlijke Hulpbronnen. Hierin werd vastgesteld dat het platform tot en met 2016 belangrijke aanbevelingen van de taskforce uitvoert. Een van de aanbevelingen is dat bedrijven streven

Jaarverslag 2011

naar No Net Loss, oftewel het voorkomen van een negatief bedrijfseffect op ecosystemen en biodiversiteit, of anders indien nodig compensatiemaatregelen treffen om dat effect te neutraliseren.

Leaders for Nature legde tevens de basis voor LfN India, in samenwerking met IUCN India, de Confederation of Indian Industries, Hivos India en de Wildlife Trust of India.

Voorts was IUCN NL aanjager van het Manifest Biobased Economy, ondertekend door meer dan veertig bedrijven en maatschappelijke organisaties, waaronder DSM, KLM, Eneco, het Havenbedrijf Rotterdam, Avebe en maatschappelijke organisaties als Oxfam Novib, Natuurmonumenten en WNF. In het manifest propageren zij een duurzame aanpak en gezamenlijke actie gericht op een biobased economy, gebaseerd op hernieuwbare grondstoffen. Betrokken partijen erkennen onder andere dat productie van hernieuwbare grondstoffen voor de biobased economy nóóit ten koste mag gaan van voldoende, veilige en gezonde voeding.

In 2011 is binnen het RSCIP (Responsible Shrimp Culture Improvement Program) van IUCN NL actief met Nederlandse bedrijven gewerkt aan zes business cases voor de teelt van duurzame garnalen. Voor de hoeveelheden garnalen die deze ondernemingen uit Indonesië importeren worden op grote schaal mangrovebossen gekapt en kweekvijvers met schadelijke chemicaliën en antibiotica aangelegd. November 2011 zijn de business cases gepresenteerd aan de Indonesische overheid.

Leaders for Nature In 2011 zette het bedrijvennetwerk Leaders for Nature (LfN) van IUCN NL concrete stappen inzake structurele verduurzaming. Tussen LfN-bedrijven kwamen ruim tachtig business deals tot stand, onder andere tussen Philips en FrieslandCampina over verduurzaming van verlichting in de stallen. Veertien bedrijven ontwikkelden een plan met specifieke acties voor vergroening van hun bedrijfsvoering. Een van de belangrijkste resultaten was de ondertekening van de intentieverklaring voor het Inspirational Programme on Ecosystems. Een unieke gebeurtenis: nooit eerder tekenden elf multinationals een langetermijnovereenkomst om gezamenlijk biodiversiteit en ecosystemen te beschermen door aanpassing van de bedrijfsprocessen.

Het project Duurzaam Eten in de Dierentuin leidde er in 2011 toe dat 75 procent van de soja, palmolie, vis en het frituurvet in het dierenvoer van deelnemende dierentuinen nu duurzaam is. Ten slotte droeg IUCN NL bij aan de ontwikkeling van een interne gedragscode met en vóór energiebedrijf Eneco op het gebied van Reducing Emissions from Deforestation and forest Degradation (REDD+), een mechanisme ter vermindering van de CO2-uitstoot door het tegengaan van ontbossing en degradatie van bossen.

Herstel en behoud van natuur In 2011 ontving de Small grants for the Purchase of Nature (SPN), het fonds voor de aankoop van natuurgebieden, 87 aanvragen. Na een selectieprocedure zijn, met steun van het mondiale SPNnetwerk, vijf voorstellen gehonoreerd. Zo kreeg de Armeense natuurbeschermingsorganisatie FPWC geld om een stuk land te leasen grenzend aan het Khosrov National Park. Bijgevolg wordt 839 hectare extra natuur beschermd en zijn parkwachters beter in staat toezicht te houden: Khosrov, bekend om de Perzische panter, de bezoargeit en de Syrische bruine beer, staat onder grote druk door stroperij en illegale landbouwactiviteiten. In Peru kon de Peruaanse natuurorganisatie AMPA dankzij steun van het SPN-fonds het Pucunuchoreservaat, leefgebied van het San Martín Titi-aapje,

23

IUCN NL

Foto: Proyecto Mono Tocón

IUCN Nederland en de Postcode Loterij.

24

Bijvoorbeeld: springaapje ontsnapt!

verdubbelen naar 46 hectare. Slechts een fractie van het oorspronkeSamen maken we het verschil. lijke leefgebied van dit kleine springaapje is nog intact, terwijl dit regenwoud ook onderhevig is aan de hoogste ontbossingsgraad van heel Peru. Bijgevolg staat dit aapje als ernstig bedreigd op de Rode Lijst van bedreigde soorten van IUCN. IUCN NL ziet het aankopen van natuurgebieden als de meest effectieve vorm van natuurbescherming. Zo redde IUCN NL bijvoorbeeld een belangrijk stuk regenwoud waar het San Martín Titi aapje nog leefde. Het San Martín Titi aapje – z’n naam zegt het al - komt alleen voor in San Martín. Een gebied in Peru dat door illegale houtkap vrijwel geheel ontbost dreigde te raken. Twee keer zo groot Het Pucunucho-bos was het laatste toevluchtsoord van deze unieke springaapjes. Omdat het bos maar zo’n 30 voetbalvelden groot is, hadden de aapjes er uiteindelijk geen overlevingskansen. IUCN NL gaf geld aan de Peruaanse natuurorgani-

satie AMPA om nieuwe grond aan te kopen waardoor het leefgebied van de aapjes werd verdubbeld. Zo ontsnapte het San Martín Titi aapje aan uitsterven. En dat niet alleen: het bos heeft zich volledig hersteld en biedt ruimte aan allerlei andere wilde dieren, insecten en planten. Meer reservaten Om verdere ontbossing tegen te gaan en onvervangbare planten en dieren te redden, werkt IUCN NL dus samen met AMPA aan de totstandkoming van nieuwe reservaten. IUCN staat voor International Union for Conservation of Nature, een samenwerkingsverband van organisaties die zich sterk maken voor natuurbehoud. In

Nederland zijn o.a. Artis, Natuurmonumenten en de Vogelbescherming lid. IUCN NL heeft wereldwijd al 22.000 hectare aan natuurgebied veiliggesteld voor de toekomst. Dankzij u... IUCN NL ontvangt sinds 2000 een bijdrage van de Postcode Loterij. Dankzij alle loterijdeelnemers heeft IUCN NL in totaal 16,8 miljoen euro ontvangen voor diverse projecten. Door mee te spelen met de Postcode Loterij steunt u met 50% van uw inleg het werk van IUCN NL en 84 andere goede doelen. Kijk op www.postcodeloterij.nl

Elke week leest u in deze krant over het belangrijke werk van één van de 85 goede doelen die de Postcode Loterij steunt. Dit is advertentie nummer 37.

Een derde voorbeeld is het project van de lokale natuurbeschermingsorganisatie The Hummingbird Conservancy (THC) in Colombia. Als beheerder van het natuurgebied was THC dankzij steun van het SPN-fonds in staat het 2000 hectare grote MeseniaParamillo-reservaat uit te breiden met 720 hectare. Dit reservaat heeft een zeer hoge biodiversiteit met maar liefst dertien bedreigde vogelsoorten, zoals de Dusky Starfrontlet, een prachtig gekleurde kolibrie die als ernstig bedreigd op de Rode Lijst staat. Guiana Shield Met het door de Europese Unie gefinancierde COBRA-project (Community Owned Best practice for sustainable Resource Adaptive management in het Guiana Shield) is de betrokkenheid van IUCN NL bij het Guiana Shield in september 2011 een nieuwe fase ingegaan. COBRA promoot effectief en efficiënt gebruik van mechanismen ter financiering van natuurbescherming (Payments for Ecosystem Services, PES) waarvan de gehele lokale bevolking moet profiteren. In het tweede jaar van het project What if we Change is een grote stap gemaakt in het herstel van ecosystemen op Bonaire, in Mali en India. Voorts heeft de boodschap van filmmaker John Liu de Rwandese regering er in 2011 toe bewogen verloren bosgebied te herstellen en zo de lokale economie te stimuleren. In 2015 wil Rwanda een compleet actieplan hebben opgesteld om voor 2035 al zijn bossen te herstellen opdat de natuur noodzakelijke diensten als de levering van zuiver water kan blijven bieden.

Rode Lijst van bedreigde soorten In 2011 publiceerde IUCN haar nieuwe Rode Lijst: van de 61.914 geëvalueerde soorten werden bijna 25.000 planten en dieren met uitsterven bedreigd, dat is een op de vier zoogdieren, een op de acht vogelsoorten, een op de drie amfibieën en een op de drie koraalsoorten. Andere feiten uit de Rode Lijst 2011: • De westelijke zwarte neushoorn, een ondersoort van de zwarte neushoorn, is officieel uitgestorven. • Van de landreptielen op Madagaskar wordt maar liefst veertig procent met uitsterven bedreigd. Het betreft verschillende soorten kameleons, gekko’s, hagedissen en slangen. • De status van een bepaald soort Taxus, een conifeer waaruit het medicijn tegen kanker Taxol wordt gewonnen, is verslechterd van kwetsbaar naar bedreigd. • Vijf van de acht tonijnsoorten wordt met uitsterven bedreigd. Vooral onzeker is of de blauwvintonijn zich als soort nog kan herstellen. Nederlandse planten en dieren Van de 379 onderzochte dieren en planten die van nature in Nederland voorkomen of voorkwamen, werden er in 2011 ten minste 55 bedreigd, waaronder de paling (ernstig bedreigd) en de otter (bedreigd). Successen Gelukkig waren er in 2011 ook successen te melden. Voor het eerst wist een in het wild uitgestorven diersoort zich te herstellen tot de status van kwetsbare diersoort. Het gaat hier om de Arabische oryx, een soort antilope die leeft op het Arabische schiereiland. Daarnaast bleek de populatie van de zuidelijke witte neushoorn, waarvan er eind negentiende eeuw nog slechts honderd resteerden, te zijn gegroeid naar ongeveer twintigduizend exemplaren. Door onder andere goede fokprogramma’s, een verbod op illegale jacht en handel en bescherming van leefgebieden, is het mogelijk in de toekomst meer van dergelijke successen te boeken.

Jaarverslag 2011

25

IUCN NL

Waar IUCN NL werkt 26

Landen

Organisatie

WErELDWiJD Armenië

Foundation for the Preservation of Wildlife and Cultural Assets

Nederlandse Antillen

Dutch Caribbean Nature Alliance

Wereldwijd

Loefflab

Wereldwijd

John Liu

AfrikA Benin

Action Plus

Benin

Aquaculture et Développement Durable

Benin

Nature Tropicale

Burkina Faso

Association pour la Gestion de l’Environnement et le Développement

Burkina Faso

Association pour le Développement Economique, Culturel et Social de la commune de Ségénéga

Burkina Faso

Association inter-villageoise de Gestion des Ressources Naturelles et de la Faune de la Comoé Léraba

Burkina Faso

Association pour la Gestion de l’Environnement et le Développement

Congo (D.Rep.)

Agro-Industrie Rurale

Congo (D.Rep.)

Solidarité pour la Promotion Rurale

Congo (D.Rep.)

Centre de Recherche sur l’Environnement, la Democratie et les droits de l’Homme

Ghana

Ghana Organic Agriculture Network

Ghana

Nature Conservation Research Centre

Guinee

Organisation pour le Développement Intégré du Littoral/ADEPAG

Guinee-Bissau

Acção para o Dessenvolvimento

Kameroen

Mai-Ngai Agro-Vet Group

Kameroen

International Union for the Conservation of Nature Kameroen

Kameroen

Association Camerounaise pour l’Education Environnementale

Kenia

Nature Kenya (The East Africa Natural History Society)

Mali

Donko

Mali

Wetlands International Headquarters

Mali

Association Malienne pour la Conservation de la Faune et de l’Environnement

Oeganda

African Institute for Energy Governance

Oeganda

National Association Of Professional Environmentalists

Tanzania

Tanzania Forest Conservation Group

Jaarverslag 2011

De door IUCN NL in 2011 ondersteunde projecten werden gefinancierd door: Nationale Postcode Loterij Turing Foundation Forest Forever Fund Het ministerie van Buitenlandse Zaken Adessium Foundation De Beuk Organisatieadvies

Uitleg afkortingen: SPN – Small grants for the Purchase of Nature (Nationale Postcode Loterij) Turing – Turing Foundation EA – Ecosystem Alliance (ministerie van Buitenlandse Zaken) FFF – Forest Forever Fund PU 4.1 – People Unlimited 4.1 (ministerie van Buitenlandse Zaken) WATW – We Are the World (Nationale Postcode Loterij) Adessium – Adessium Foundation Beuk – De Beuk Organisatieadvies

Projecttitel

Protecting Khosrov Nature Reserve, Armenia Conch restoration, Lac Bay, Bonaire

Budget € Programma

20000 300000

SPN WATW

Film production We Are the World

957479

WATW

John Liu, We Are the World

450000

WATW

Totaal Global

1727479

Promotion de la production biologique du piment dans la région de lgbodja (Save)

30000

Turing

Promotion de la production durable des poissons-chats dans les whedos du delta de l’Ouémé

30000

Turing

Promotion de l’agriculture durable autour du Lac Sire et le couloir de migration des populations de Lamantin d’Afrique

30000

Turing

Promotion de la culture biologique du niébe dans la zone de Darkoye

29500

Turing

30000

Turing

Participative management of the Sina and Koura forests to conserve biodiversity and fight poverty Improve livelihoods through climate change adaption measures around Comoé-Léraba Fauna Reserve

200000

EA

Climate change adaptation and livelihoods and ecosystems improvement in Séno et de l’Oudala/Burkina Faso

200000

EA

Support to the participative and sustainable development plan of Bapere

88296

EA

115000

EA

50091

EA

Improvement of biodiversity and sustainability in Ghanaian cocoa farms

75475

Turing

Launching of ATCC in Durban

10000

EA

Appui à l’organisation des producteurs de bonia et khoni khuoroude pour le développement

60000

Turing

Sustainable manioc production in Northern Guinee Bissau

40000

Turing

Promote all-year round organic vegetable farming in Mbot, Nkambe High Plateau

30000

Turing

Coordination agreement EA - IUCN Cameroon

60014

EA

191625

EA

Strengthening of Local NR governance in Lake Edward Support to North Kivu communities in their rights of revendications related to NR exploitation

Governance of the Waza Logone floodplain Land purchase for Sharpe’s Longclaw in Kinangop grasslands

80040

SPN

Promotion de produits maraichers biologiques dans les plaines adjacentes de la mare de DRO et la Riviere du Kolimbine

30000

Turing

Community based nature conservation in the Inner Niger Delta

300000

WATW

Improvement of community livelihoods in and around The Bafing Fauna Reserve and Lake Magui

200000

EA

Empowering communities for sustainable natural resource management in the Albertine Rift-Hoima district

185287

EA

Empowering communities for sustainable natural resource management in the Albertine Rift-Kasese sub region

265970

EA

Land purchase in the Misalai forest corridor Totaal Afrika

85000 2416298

SPN

27

IUCN NL

28

Landen

Organisatie

AZië Filipijnen

Network of Sustainable Livelihoods Catalysts

Filipijnen

Non-Timber Forest Products - Task Force

Filipijnen

Cordillera Peoples Alliance

Filipijnen

Tanggol Kalikasan

Filipijnen

Partnership For Rural & Technical Services

India

Wildlife Trust of India

India

WTI, Hivos India, IUCN India, FII

Indonesië

Alliance for Tompotika Conservation’s Tompotika Rainforest Reserve

Indonesië

Wetlands International Indonesia Programme

Indonesië

Non-Timber Forest Products Exchange Programme

Indonesië

Conservation Community Indonesia/Warsi

Indonesië

The Samdhana Institute

Indonesië, Maleisië

Netherlands Centre for Indigenous Peoples

Vietnam

SNV Vietnam

ZUiD-AMErikA Bolivia

Asociación para la Conservación, Investigación de la Biodiversidad y el Desarrollo sustentable

Bolivia

Fundación Natura Bolivia

Bolivia

Sociedad Boliviana de Derecho Ambiental

Bolivia

Naturaleza, Tierra y Vida

Bolivia

Sociedad Boliviana de Derecho Ambiental

Brazilië

Pró-Muriqui Association

Brazilië

Instituto Uiraçu

Brazilië

Instituto Rã-bugio para Conservação da Biodiversidade

Brazilië

Amigos de Iracambi

Brazilië

Instituto para a Salvaguarda das Paisagens Inspiradoras e dos Refugios Ambientais

Brazilië

Instituto Centro de Vida

Brazilië, Paraguay, Bolivia, Argentinië

Instituto Centro de Vida

Colombia

Fundación Proyecto Tití

Colombia

Fundación BioDiversa Colombia

Colombia

The Hummingbird Conservancy

Dominicaanse Republiek

Grupo Jaragua

Ecuador

Fundación Pro-Bosque

Ecuador

Fundación Ecominga

Mexico

Pronatura Península de Yucatán

Peru

Amazonicos por la Amazonía Association

Jaarverslag 2011

Projecttitel

Rebuilding coastal ecosystems through community pride and ownership in Bicol Forest conservation through sustainable NTFP Management and REDD+ in Luzon and Palawan Capacity building and campaigning for the protection of Cordillera Ecosystems

Budget € Programma

45601

EA

405211

EA

20339

EA

Strengthening capacity towards ecosystems-based management of critical ecosystems in Luzon, Philippines

111210

EA

Upstream-downstream approach to sustainable ecosystem management in Dioyo watershed, N-Mindanao

108457

EA

Restoring the wildlife habitat in Garo Hills and Karbi Anglong Autonomous Council Areas of Northeast India

300000

WATW

Leaders for Nature India

75000

PU 4.1

Landpurchase Tompotika Rainforest Reserve, Sulawesi

35500

SPN

Responsible Shrimp Culture Improvement Program (RSCIP)

152901

Adessium/EA

Upscaling sustainable community-based forest livelihoods

135280

EA

Increasing community welfare through participative forest management

180750

EA

National coordination for EA Programme Indonesia

20172

EA

Reducing the impact of the Dutch economy on indigenous peoples and their livelihoods

75000

EA

34232

Adessium

Responsible Shrimp Culture Improvement Programme, Vietnam Totaal Azië

Support environmental governance for indigenous autonomy in Charagua, Bolivia

1699653

12000

Beuk

Improved water productivity through watershed management in Santa Cruz, Bolivia

150000

EA

Generation of citizenship with environmental sensitivity and public accountability in the Bolivian Pantanal

121838

EA

Promote sustainable alternatives that empowers local communities to combat climate change

130000

EA

Desarrollo e implementación de un sistema de gestión ambiental indígena para la gobernanza de la TCO Monte Verde

249131

PU 4.1

Purchase bufferzone muriqui habitat

42820

SPN

Extension Serra Bonita Reserve Complex

85400

SPN

Atlantic rainforest landpurchase in Santa Catarina State, Brazil

60000

SPN

Serra do Brigadeiro Land Conservation Project

50000

SPN

Protecting the habitat of the critically endangered blonde capuchin monkey

87000

SPN

Conservation of Paraguay Headwaters

109744

EA

South America Facing Soy Challenges Together

43065

EA

Creating a protected area for cotton-top tamarins in Northern Colombia

87000

SPN

Protecting Barbacoas Wetland Watershed

87000

SPN

Cloud forest purchase Antioquia

85000

SPN

Landpurchase in the Jaragua-Bahoruco-Enriquillo Biosphere Reserve, Dominican Republic

18000

SPN

Purchase of Pro Cuenca within Cerro Blanco Protected Forest

53161

SPN

Strengthening the Rio Zuñac Reserve in the Corredor Ecológico Llanganates-Sangay

35814

SPN

Protection of migratory bird habitat, Northern Yucatan

85000

SPN

Land purchase to protect the habitat of the San Martín Titi monkey, Peru

19000

SPN

Totaal Zuid-Amerika

1510973

29

IUCN NL

Vooruitzicht 30

IUCN NL werkt aan het behoud, herstel en duurzaam gebruik van ecosystemen en biodiversiteit in Nederland en ontwikkelingslanden, in samenwerking met haar netwerk van zuidelijke partners, lidorganisaties en contacten in het bedrijfsleven. De komende jaren wil IUCN NL deze drie netwerken sterker met elkaar verbinden om gezamenlijk de beoogde doelstellingen te kunnen realiseren. Vergroening van de economie is daarbij de essentiële strategie. Deze overtuiging vindt steeds breder gehoor. Zo is bevordering van de groene economie centraal thema van de Rio+20-conferentie in juni 2012. Verantwoord omgaan met ecosystemen en biodiversiteit draagt bij aan het oplossen van problemen als klimaatverandering, het tekort aan grondstoffen en armoede, en is een voorwaarde om de voedsel- en watervoorzieningen veilig te stellen. De transitie naar een duurzame biobased economy is daarin een belangrijke stap. Voor een succesvol vervolg op de ingeslagen weg is duurzame versterking van economieën in het zuiden een absolute voorwaarde. IUCN NL richt zich derhalve op een sterkere verbinding tussen ecosystemen en biodiversiteit met het bedrijfsleven, de overheid, de lidorganisaties en de zuidelijke partners. Leidraad daarbij is de IUCNstrategie 2013–2018 die tijdens het World Conservation Congress in september 2012 zal worden aangenomen. IUCN NL wil ondernemingen bewegen tot vergroening van productieketens en bedrijfsprocessen en het sluiten van kringlopen van grondstoffen. Uitgangspunt daarbij is de overeenkomst met het Rijk over de uitvoering van de adviezen van de Taskforce Biodiversiteit en Natuurlijke Hulpbronnen door het Platform Biodiversiteit, Ecosystemen en Economie van IUCN NL en VNO-NCW van december 2011. De samenwerking tussen bedrijven – ook tussen directe concurrenten onderling – is essentieel om de enorme opgave van daadwerkelijke verduurzaming op ecosysteemniveau te bereiken. Samenwerking met en het ondersteunen van zuidelijke partners blijft een belangrijk onderdeel van de strategie en wordt vooral geconcretiseerd binnen de Ecosystem Alliance, waarin IUCN NL samenwerkt met Both ENDS en Wetlands International.

Voor het belang van de natuur, voor het welzijn van mensen binnen en buiten Nederland én de langdurige versterking van de Nederlandse en wereldwijde economie zal IUCN NL zich naast de intensievere samenwerking tussen de commerciële sector en maatschappelijke instellingen blijven inzetten voor vergroening van het Nederlandse beleid voor internationale samenwerking.

Jaarverslag 2011

31

IUCN NL

32

Jaarverslag 2011

Financiën Algemeen In 2011 ging het MFS II-programma Ecosystem Alliance van start. IUCN NL is penvoerder, alliantiepartners zijn BothENDS en Wetlands International. Bij het indienen van het voorstel in 2009 waren meer gelden beschikbaar gesteld dan uiteindelijk in 2010 zijn toegewezen. IUCN NL staat derhalve voor de uitdaging andere bronnen van financiering voor haar missie te vinden, want de biodiversiteit en ecosystemen zijn wereldwijd sterker bedreigd dan ooit. Tegelijk zijn er steeds meer particulieren, bedrijven en organisaties die deze ontwikkeling een halt willen toeroepen. In 2011 is veelvuldig een beroep gedaan op IUCN NL om in deze dubbele turbulentie een gids- en brugfunctie te vervullen. In 2010 is een intern verandertraject ingezet om beter toegerust te zijn op veranderende vragen van donoren, partners en leden. Dit traject is voortgezet. De teams hebben per thema (Land, Water, en Energie & Klimaat) een visie ontwikkeld op de meest prangende vraagstukken. Zo raakt de organisatie beter toegerust op de steeds intensievere dialoog met het bedrijfsleven. Deze inhoudelijke ontwikkeling is tevens noodzakelijk om internationaal mede leiding te geven aan de dialoog met de zuidelijke partners. In het kader van het MFS II-programma zijn in 2011 in zestien landen partners gecontracteerd die nu lokaal hun projecten realiseren, maar ook in onderling verband van elkaar leren en die de dialoog willen verdiepen in nationale en internationale beleidsfora. In Nederland vond een intensieve lobby en dialoog plaats met de leden en de overheid rond de nieuwe natuurwet. In december is vanuit het gezamenlijke platform van IUCN NL met VNO-NCW een green deal gesloten met het ministerie van EL&I gericht op het stimuleren van business cases die bijdragen aan het behoud en de bescherming van biodiversiteit en ecosystemen. Met dit platform intensiveert IUCN NL vanaf 2012 tezamen met haar leden de publiek-private samenwerking ter behoud van de natuur. De samenwerking met private donoren werd in 2011 gecontinueerd. Resultaat IUCN NL voert sinds 1994 het beleid uit van het ministerie van Buitenlandse Zaken op het gebied van lokaal duurzaam ecosysteembeheer en menselijk welzijn. Het consequent doorvoeren van deze

programmatische aanpak is in verscheidene externe evaluaties door het ministerie geprezen. Vanaf 2007 vallen deze programmatische werkzaamheden onder het Medefinancieringsstelsel (MFS I). De langetermijnaanpak is kenmerkend voor het werken aan ecosysteembeheer en –herstelprojecten, evenals de investering in relaties met lokale (IUCN-) partners. Met MFS II zet IUCN NL de continuering van MFS I voort. Het Ecosystem Grants Programme wordt in aangepaste vorm voortgezet. Decentralisatie van activiteiten naar lokale partners wordt verder vormgegeven in de jaren 2012-2015. Het resultaat na verwerking van fondsen en reserves is €13.000 negatief. De hogere kosten voor beheer en administratie worden veroorzaakt door eenmalige personeelskosten. In 2011 is verder gewerkt aan een systeem met nadruk op sturing van de organisatie en projecten tijdens het lopende boekjaar. De invoering van de planning- en controlcyclus wordt verder uitgewerkt. Daarnaast is het saldo van het natuuraankoopfonds (SPN) met €206.000 toegenomen; hiervan is begin 2012 echter reeds €170.000 gecommitteerd. Financiële positie De financiële positie van IUCN NL is goed. Er wordt hard gewerkt om alle kansen te benutten. De reorganisatie heeft ertoe geleid dat de omvang van de organisatie meer is toegerust op het uitvoeren van projecten en het aangaan van nieuwe kansen. De continuïteitsreserve bedraagt ultimo 2011 circa 42% van de personeelskosten in 2011. Personeel In 2011 is het personeelsbestand gedaald van 42 fte’s in 2010 naar 34 fte’s. Deze daling werd veroorzaakt door aanpassing van de organisatie vanwege verlaging van de MFS II-subsidie. Nieuwe contracten worden gesloten op basis van tijdelijkheid. Het bestuur wil op deze plaats zijn grote waardering uitspreken voor directie en medewerkers, voor hun enorme inzet en gedrevenheid waarmee zij hebben gewerkt aan het realiseren van de IUCN NL-doelstellingen. Dankzij deze inzet is het jaar 2011 afgesloten met een positief toekomstperspectief.

33

IUCN NL

34

Toekomst Door de toekenning van de ontwikkelingsgelden (MFS II) en andere projecten ziet de toekomst van IUCN NL er voor de komende jaren goed uit. De nieuwe organisatiestructuur is zodanig ingericht dat een optimale situatie zal ontstaan waarin medewerkers, leden, partners uit bedrijfsleven en het lokale netwerk van partners in het Zuiden, elkaar vinden om extra financiën en andere mogelijkheden te vinden voor de uitvoering van IUCN NL’s missie en strategie. In de organisatie is een acquisitieteam samengesteld met heldere procedures en besluitvormingsprocessen om strategisch op zoek te gaan naar kansen die de ingeslagen weg, nationaal en internationaal, versterken. Het bestuur is verheugd over het goede toekomstperspectief van IUCN NL. Peter P. Fechter, penningmeester

Jaarverslag 2011

35

Balans per 31 december 2011

ACTiVA

2011





€

2010

€

€









€

Materiële vaste activa











• Bedrijfsmiddelen







39.258



45.677

















Vorderingen















• Nog te ontvangen subsidies





139.463



527.026



• Debiteuren en overige vorderingen





1.365.978



1.277.599











1.505.440



1.804.625













Liquide middelen







6.685.383















Totaal

PASSiVA









4.864.103

8.230.082

6.714.406

2011

2010

Reserves en fondsen















Reserves















• Continuïteitsreserve





1.074.468



1.088.270









1.074.468



1.088.270















Fondsen













• Bestemmingsfonds lopende projecten







502.841





296.082

















Schulden















Op korte termijn













• Crediteuren





205.177



493.280



• Belastingen en sociale verzekeringen





128.081



185.190



• Overige schulden





3.848.798



1.965.725



• Toegezegde programmasubsidies





2.470.718



2.685.858











6.652.773



5.330.054

































Totaal

8.230.082

6.714.406

IUCN NL

36

Staat van baten en lasten over 2011

BATEN

resultaat 2011

Begroot 2011

2010



€

€

€

€

€

Eigen fondsenwerving



607.354



557.967



730.634

Acties van derden



1.065.324



1.953.396



3.261.313 4.656.100

Subsidies van overheden



7.982.591



7.198.925















Totaal projectsubsidies





9.655.269



9.710.288













Interest





113.739



75.000













Overige baten





-



-













8.648.046 112.316

805

Totaal beschikbaar voor doelstelling

9.769.008

9.785.288

8.761.167

Jaarverslag 2011

LASTEN

resultaat 2011

Begroot 2011

2010

Besteed aan doelstelling - vermindering van de Nederlandse voetafdruk op:

€

€

€

€

€

Terrestrische ecosystemen Kosten activiteiten



1.875.916



2.161.404

Uitvoeringskosten eigen organisatie



947.353



777.977



Terrestrische ecosystemen





2.823.269



2.939.381



Mariene & zoetwater ecosystemen









Kosten activiteiten



2.636.599



2.746.143

Uitvoeringskosten eigen organisatie



479.797



603.262

Mariene & zoetwater ecosystemen





3.116.396



Energiebedrijven op biodiversiteit









Kosten activiteiten



1.764.146



1.566.692

Uitvoeringskosten eigen organisatie



682.568



666.288

Energiebedrijven op biodiversiteit





2.446.714









Kosten activiteiten

Innovatieve projecten met positieve voetafdruk

159.593



405.000

Uitvoeringskosten eigen organisatie



162.276



225.141

Innovatieve projecten met positieve voetafdruk



321.870



37 3.349.404

2.232.980

630.141

Bevorderen en promoten van IUCN - Missie Kosten activiteiten











Uitvoeringskosten eigen organisatie











2.592.425 341.876

Bevorderen en promoten van IUCN-missie











2.934.302

Ecologie en economie











Kosten activiteiten











368.218

Uitvoeringskosten eigen organisatie











469.484

Ecologie en economie











837.702

Financiering van internationaal natuurbehoud







Verstrekte subsidies / activiteiten











2.591.350

Uitvoeringskosten eigen organisatie











1.462.139

Financiering van internationaal natuurbehoud









4.053.489













7.825.492

Werving baten









-

95.392

Eigen fondsenwerving



48.602









Acties van derden



74.211









Subsidies van overheden



427













123.240





Beheer en administratiekosten





744.563



Totaal besteed aan doelstelling

9.576.052

535.369

709.113

9.687.274

8.629.998 131.169

Resultaat voor buitengewone baten en lasten





192.956



98.014

Buitengewone baten en lasten





-



-

-

Resultaat





192.956



98.014

131.169

Bestemmingsfonds

-55.157





-206.758



-

Onttrekking continuïteitsreserve (werving baten)









95.392

Resultaat na mutatie fondsen en reserves





-13.802



98.014

171.404

Onttrekking continuïteitsreserve





-



98.014

-95.392

Toevoeging continuïteitsreserve





-



-

171.404

98.014

76.011

Mutatie continuïteitsreserve

Resultaat

-13.802

IUCN NL

Specificatie en verdeling kosten naar bestemming Bestemming

- - - - - - - - - - - - Doelstellingen - - - - - - - - - - - Terrestrische Mariene & ecosystemen zoet watereco systemen €

Subsidies en bijdragen

Innovatieve eigen projecten fondsenmet positief werving voetafdruk

acties van derden

Beheer en administratie

Totaal 2011

Begroot 2011

€

Totaal 2010

subsidies van overheden

€

€

€

€

€

€

€

1.875.916 2.636.599

1.764.146

159.593

-

2.860

-

- 6.439.113 6.879.238 5.577.056

43.799 64.300

384

671.991 2.817.708 2.495.455 2.729.934

Personeelskosten

38

Energiebedrijven op biodiversiteit

Werving baten

€

€

847.525

432.883

610.412

146.414

Huisvestingskosten

40.518

19.041

29.287

6.438

1.950

2.862

17

29.456

129.569

119.482

145.238

Kantoor en algemene kosten

50.970

23.953

36.841

8.099

2.452

3.600

22

37.054

162.991

163.183

145.808

8.340

3.920

6.028

1.325

401

589

4

6.063

26.671

29.916

31.962

2.823.269 3.116.396

2.446.714

321.870

48.602 74.211

427

Afschrijving en rente Totaal

Kosten werving baten Deze kosten zijn vanwege hun diverse karakter moeilijk te vergelijken met voorgaande jaren. Verdeling kosten per team De verdeling van de kosten per team is op basis van het aantal fte’s per team. Bestedingen aan de doelstelling Bestedingspercentage lasten € 8.708.988,00 € 9.577.057,00 Bestedingspercentage baten € 8.708.988,00 € 9.769.008,00 Percentage kosten eigen fondsenwerving € 123.278,00 Baten eigen fondsenwerving € 607.354,00

744.563 9.576.052 9.687.274 8.629.998



















90,94% 89,15% 20,30%









Totaal

Samenstelling personeelsbestand Op 31 december 2011 waren bij IUCN NL 46 medewerkers werkzaam, 34 fulltime eenheden (2010: 47 medewerkers, 42 FTE’s) Naam

WH Ferwerda

MP Grit

MM Euwens

LM Besselink

Functie

alg. directeur

intern directeur

interim directeur

intern directeur

bepaald

Dienstverband

Aard (looptijd)

onbepaald

beëindigd

uren

36

36

36

part-time percentage

100

100

100

1/1 - 31/12

1/1 - 31/8

1/6 - 31/12

periode Bezoldiging (EUR)

Jaarinkomen bruto loon/salaris

90.780

49.064

52.500

-

vakantiegeld

7.262

7.119

-

-

eindejrsuitkering, 13e/14e mnd

8.138

4.398

4.706

-

variabel jaarinkomen

-

-

-

-

106.180

60.581

57.206

-

SV lasten (wg deel)

Totaal

5.238

3.492

3.055

-

Belastbare vergoedingen/bijtellingen

2.711

1.807

1.581

-

Pensioenlasten (wg deel)

6.044

4.029

3.525

-

Overige beloningen op termijn

-

-

-

-

Uitkeringen beëindiging dienstverband

-

140.000

-

-

Totaal bezoldiging 2011

120.173

209.909

65.367

-

395.449

Totaal bezoldiging 2010

122.680

21.736

-

72.083

216.499

*

223.967

De leden van het bestuur en de leden van de Raad van Toezicht van de Stichting IUCN Nederlands Comité zijn evenals voorgaand jaar onbezoldigd. De kosten van het bestuur zijn reis/verblijfkosten (€ 3.250), vergaderkosten (€ 906) en opleiding/cursus (€ 3.800) Aan leden van bestuur of directie zijn geen leningen, voorschotten of garanties verstrekt. * MP Grit: okt t/m dec 2010. De totale bezoldiging van MP Grit voldoet niet aan de norm van de Wet openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens, maar het betreft hier de som van de bezoldiging inclusief ontslagvergoeding. De laatste is lager dan de ontslagformule.



Jaarverslag 2011

39

Begroting 2012

BATEN Eigen fondsenwerving Acties van derden

Begroot 2012 €

Werkelijk 2011 €

Begroot 2011 €

474.887

607.354

557.967

1.059.354

1.065.324

1.953.396

Subsidies van overheden

12.269.329

7.982.591

7.198.925

Totaal projectsubsidies

13.803.570

9.655.269

9.710.288

Interest Overige baten

75.000 -

113.739 -

75.000 -

Totaal beschikbaar voor doelstelling

13.878.570

9.769.008

9.785.288

LASTEN Besteed aan doelstelling - vermindering van de Nederlandse voetafdruk op: Terrestrische ecosystemen

4.358.695

2.823.269

2.939.381

Mariene & zoetwaterecosystemen

4.611.303

3.116.396

3.349.404

Energiebedrijven op biodiversiteit

4.073.998

2.446.714

2.232.980

321.870

630.141

Innovatieve projecten met positief voetafdruk

-

Bevorderen en promoten van IUCN-missie

-

-

-

Economie & Ecologie

-

-

-

Financiering van internationaal natuurbehoud Werving baten Beheer en administratiekosten Totaal besteed aan doelstelling

- 117.600 716.974 13.878.570

- 123.240 744.563 9.576.052 192.956

- - 535.369 9.687.274

Resultaat voor buitengewone baten en lasten

0

Buitengewone baten en lasten

-

Resultaat

0

192.956

Bestemmingsfonds

-

-206.758

-

Onttrekking continuïteitsreserve (MFS II-kosten)

-

0

-

Toevoeging continuïteitsreserve

-

-

-

-

98.014 - 98.014

Resultaat na verwerking van bestemmingsfonds / toevoeging aan continuïteitsreserve

0

-13.802

98.014

IUCN NL

40

Toelichting en grondslagen voor waardering en resultaatbepaling Hoewel de stichting IUCN Nederlands Comité geen fondsenwervende instelling is, is zij als kansspelbegunstigde verplicht aan de eisen van het CBF-keur te voldoen. Op grond van wettelijke verplichtingen is de jaarrekening opgesteld conform de Richtlijn Verslaglegging Fondsenwervende Instellingen (richtlijn 650), zoals gepubliceerd onder de verantwoordelijkheid van de Raad voor de Jaarverslaggeving. Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling Tenzij anders vermeld worden activa en passiva gewaardeerd tegen nominale waarde. De materiële vaste activa worden gewaardeerd op verkrijgingsprijs verminderd met de lineair berekende afschrijvingen, gebaseerd op de economische levensduur. Debiteuren worden gewaardeerd tegen nominale waarde zonodig onder aftrek van een voorziening voor oninbaarheid. Activa en passiva in vreemde valuta worden gewaardeerd tegen de koers per balansdatum. Koersverschillen komen ten gunste of ten laste van het resultaat. Transacties in vreemde valuta worden verwerkt tegen de koers op transactiedatum. Onder projectsubsidies worden vergoedingen verantwoord voor in de opdracht van de overheid of andere opdrachtgevers/donoren uitgevoerde activiteiten. De over het verslagjaar verantwoorde subsidies worden toegerekend aan het jaar waarop deze betrekking hebben. De lasten bestaan uit uitvoeringskosten van de eigen organisatie. Deze kosten worden besteed ten behoeve van de realisatie van de doelstellingen. Alle lasten worden toegerekend aan het jaar waarop deze betrekking hebben. Als bedrijfseconomische criteria met betrekking tot de overheadkosten hanteert de stichting de regel dat de overheadkosten aansluiten op de criteria in de projectbegrotingen. Deze criteria verschillen per donor. Kosten worden zoveel mogelijk rechtstreeks aan projecten doorbelast.

De stichting heeft geen beleggingen op lange termijn. De liquide middelen worden op spaarrekeningen gezet en zijn direct opvraagbaar. Tijdelijke liquiditeitsoverschotten worden vastgelegd op risicoloze depositorekeningen. Continuïteitsreserve Het beleid van het bestuur ten aanzien van de functie en de hoogte van de reserves en fondsen is als volgt geformuleerd: om de continuïteit op langere termijn te waarborgen heeft het bestuur besloten een reserve te vormen ter borging van de continuïteit. Het gedeelte van de reserves en fondsen dat is afgezonderd omdat daaraan door subsidieverstrekkers een beperkte bestedingsmogelijkheid is gegeven, wordt aangemerkt als bestemmingsfonds lopende projecten.

Jaarverslag 2011

41

IUCN NL

42

Jaarverslag 2011

43

IUCN NL

44

Verantwoordingsverklaring Het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF) stelt vast aan welke eisen jaarverslagen van organisaties met het CBF-keurmerk moeten voldoen. Dit hoofdstuk bevat de door het CBF vereiste verantwoordingsverklaring. Deze verklaring, ondertekend door bestuur en de Raad van Toezicht van IUCN NL, beschrijft hoe de organisatie op bestuurlijk, uitvoerend en financieel vlak functioneert. Bestuur & toezicht IUCN NL kent twee organen: het bestuur en de Raad van Toezicht. De Raad van Toezicht, het bestuur en de directie van IUCN NL onderschrijven de Code Goed Bestuur voor Goede Doelen (Code Wijffels). Hieronder wordt de scheiding tussen het besturen (bestuur), de uitvoering (directie) en het toezicht houden (Raad van Toezicht) volgens de regels en afspraken weergegeven. Raad van Toezicht • De Raad van Toezicht verenigt vertegenwoordigers van de in Nederland gevestigde lidorganisaties van IUCN (zie Hoofdstuk 2: Over IUCN NL, paragraaf Lidorganisaties). • De Raad van Toezicht stelt de meerjarenstrategie, de jaarlijkse begroting en de jaarrekening vast en verleent daarbij decharge aan het bestuur. • De Raad van Toezicht benoemt bestuursleden. Deze leden hebben een zittingstermijn van vier jaar, met de mogelijkheid tot éénmalige verlenging van die termijn. • Vergaderingen van de raad vinden viermaal per jaar plaats. Bestuur De door de Raad van Toezicht benoemde bestuursleden vormen het bestuur. Het bestuur draagt de eindverantwoordelijkheid voor de dagelijkse leiding van de organisatie en de uitvoering van de programma’s en de activiteiten. Het bestuur bereidt de besluiten van de Raad van Toezicht voor, vertegenwoordigt de stichting en is bevoegd tot alle daden van beschikking en beheer. Ook is het bevoegd de directie of één of meer overige functionarissen volmacht te geven om binnen de daarin beschreven

grenzen de vereniging te vertegenwoordigen en verplichtingen aan te gaan binnen een vastgesteld procuratieprotocol. Bestuursleden 2011 Drs. H.J. Laseur – vice-voorzitter en tevens voorzitter ad-interim Dr. G. Bennett – secretaris Dhr. P. Fechter – penningmeester Prof. dr. mr. C. Bastmeijer – lid Ir. D. Rosenberg – lid Prof. dr. H. Udo de Haes – lid Prof. dr. L. Vet – lid Dr. H. Friederich – waarnemer IUCN Internationaal

Jaarverslag 2011

45

Nevenfuncties bestuur 2011

Hendrik Jan Laseur

Louise Vet

• Directeur Phoebe BV

• Search committee Chair in Biodiversity (Utrecht University)

• Council Member SustainAbility, Londen, VK

• Scientific Advisory Board Waddenacademie

• Partner bij Sokrates Partners, LLC, New York, VS

• Jury Green Filmmaking Competition

• Board member of INNED (INSEAD Alumni Non-Executive Director

• Jury Green Design Competition

platform)

• Jury Green Architecture Competition • Review Panel National Centers for Excellence in Research (NCCR)

Graham Bennett

Plant Survival Swiss National Science Foundation

• Directeur Syzygy

• Supervisory Board Netherlands Genomics Initiative

• Focal Point Nederland voor de World Commission on Protected

• NWO Task Force Life Sciences

Areas • Thematic Group Leader on Connectivity voor de Commission on Ecosystem Management van IUCN

• Earth and Life Sciences Board (KNAW) • Advisory Board Club of Rome Netherlands • Chair Netherlands Ecological Research Network (NERN) • Member Dutch BioScience Forum

P. fechter

Geen nevenfuncties

• Advisory Board for Nature Conservation, Prins Bernhard Cultuurfonds • Supervisory Board National Centre for Science and Technology

C.J. (kees) Bastmeijer

(NCWT, including Science Museum NEMO, Kennislink, Wetenweek)

• Hoogleraar natuurbeschermings- en waterrecht, Tilburg

• Board NWO Darwin Centre for Biogeosciences



• Elected Member of the Royal Netherlands Academy of Arts and

University (hoofdfunctie)

• Lid beheercommissie Stichting Het Brabants Landschap

Sciences • Advisory Council Institute of Biology, Leiden University

David rosenberg • Council Member and Treasurer, Better Cotton Initiative • Group Sustainability Advisor at Ecom Agroindustrial Corp, Ltd. (hoofdfunctie)

• Supervisory Board (Raad van Toezicht), Natural History Museum Naturalis • Elected Member Royal Holland Society of Sciences and Humanities (Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen) • Elected Member Teylers Tweede Genootschap, Teylers Museum,

Helias Udo de Haes • Emeritus hoogleraar Milieukunde, CML, Universiteit Leiden • Voorzitter TPAC (Timber Procurement Assessment Committee, ingesteld door de toenmalige minister van VROM) • Voorzitter CEN (European Committee for Standardization) TC 383 (Sustainability Criteria for Biomass for Energy Applications)

Haarlem • Selection committees NWO and European personal research grants • Scientific Advisory Board, Research School Production Ecology & Resource Conservation • Student Examination Committees (MSc, PhD, also international)

• Lid Platform Landbouw, Innovatie en Samenleving • Voorzitter CoastInfo (stichting gelieerd aan Nederlandse Kustvereniging)

Hans friederich • Regionaal directeur IUCN Pan-Europe • Administrator of IUCN AISBL in Brussel • Member board of Bellagio Forum for Sustainable Development • Member board of InterCooperation • Advisory Board of European Crop Protection Association • Member of the Jury of UEPG Environment Award

IUCN NL

46

Directie Het bestuur wordt ondersteund door een bezoldigde directie. De directie is verantwoordelijk voor de beleidsvoorbereiding en beleidsuitvoering en stuurt de uitvoeringsorganisatie aan. De directie kan voorts beleid vaststellen, dat vervolgens door het bestuur dient te worden goedgekeurd. De verantwoordelijkheid van de directie is vastgelegd in een directiestatuut. Het bestuur benoemt de directie en stelt de beloning vast. Salariëring geschiedt volgens de CAO Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening. Aan de directie worden geen leningen, voorschotten en garanties verstrekt. Directieleden 2011 Drs. W. Ferwerda – algemeen directeur Drs. R. Grit – intern directeur (01.01.2011– 31.08.2011) Drs. L. Euwens – operationeel directeur ad interim (per 01.06.2011) Evaluatie bestuur & directie De Raad van Toezicht evalueert zijn eigen functioneren. De Raad van Toezicht kent een vaste commissie financiële zaken, die de statutaire besluiten van de Raad van Toezicht dienaangaande voorbereidt. De Raad van Toezicht evalueert het functioneren van het bestuur. Ook het bestuur zelf evalueert de eigen rol en effectiviteit. Voorzitter en vice-voorzitter van het bestuur evalueren het functioneren van de directie. Dat geschiedt op basis van de functieprofielen van de directie, en op grond van de jaarlijks met de directeur gemaakte ‘resultaatgerichte afspraken’. Doelbereik en efficiënte middelenbesteding De Raad van Toezicht en het IUCN NL-bestuur onderschrijven het principe dat ‘de instelling continu dient te werken aan een optimale besteding van middelen, zodat effectief en doelmatig wordt gewerkt aan realisering van de doelstelling.’ Doelbereik Eens per vier jaar stelt de Raad van Toezicht van IUCN NL een meerjarenbeleidskader vast waarin de beleidsvoornemens en richtinggevende doelstellingen zijn vastgelegd. Het meerjarenprogramma wordt met jaarplannen en begrotingen vormgegeven en uitgevoerd. Deze jaarplannen en begrotingen wor-

den opgesteld onder verantwoordelijkheid van de directie en vastgesteld door het bestuur. De begroting en de jaarrekening behoeven goedkeuring van de Raad van Toezicht. De directie brengt viermaal per jaar verslag uit aan het bestuur over de voortgang van de activiteiten. Waar nodig wordt het beleid bijgesteld en stilgestaan bij prioriteiten. Eenmaal per jaar brengt het bestuur verslag uit aan de Raad van Toezicht. Waar nodig wordt beleid bijgesteld en stilgestaan bij de prioriteiten dat jaar. Besteding middelen IUCN NL kent drie inkomstenbronnen: financiering door de overheid, donaties van particulieren en fondsenwerving via derden (Nationale Postcode Loterij). IUCN NL streeft naar: • Een sluitende exploitatie- en activiteitenbegroting • Toename van de baten uit eigen fondswerving • Dekking structurele lasten uit structurele inkomsten; maximale besteding ten gunste van de doelstelling (doelstelling 90%; overhead 10%) • Groei van het aantal lidorganisaties en donaties • Een percentage middelen besteed aan eigen fondswerving van maximaal 8% Continuïteitsreserve Vooral de inkomsten uit financiering door de overheid zijn met grote onzekerheden omgeven. Anders dan de baten zijn de kosten van IUCN NL in belangrijke mate als ‘vast’ te typeren. Eventuele noodzakelijke aanpassing van de kostenstructuur onder handhaving van de continuïteit van de organisatie vergt derhalve geruime tijd. Tegen de achtergrond van deze risico’s is een aanzienlijk deel van het eigen vermogen benodigd om enerzijds continuïteitsrisico’s voor de korte en lange termijn te kunnen dekken en gedurende een redelijke periode alternatieve inkomstenbronnen te kunnen genereren. Anderzijds is de reserve ook nodig om in geval van reorganisaties de kosten van een Sociaal Plan te kunnen dekken. De continuïteitsreserve bedraagt ultimo 2011 42 % van de personeelskosten in 2011. Communicatie met belanghebbenden De Raad van Toezicht en het bestuur van IUCN NL onderschrijven het principe: ‘de instelling streeft naar optimale relaties met belanghebbenden, met gerichte

Jaarverslag 2011

aandacht voor de informatieverschaffing en de inname en verwerking van wensen, vragen en klachten.’ IUCN NL identificeert de volgende belanghebbenden voor de organisatie: • In Nederland gevestigde lidorganisaties van IUCN. Deze zijn gerechtigd een vertegenwoordiger af te vaardigen aan de Raad van Toezicht. • In Nederland gevestigde IUCN-commissieleden. • Financiers en donoren. • Partners in ontwikkelingslanden die middelen ontvangen vanuit de Ecosystem Alliance, People Unlimited 4.1 en de Small grants for the Purchase of Nature (SPN). • Het bedrijfsleven, onder andere vertegenwoordigd in Leaders for Nature en het Platform Biodiversiteit, Ecosystemen en Economie. • De overheid en de politiek. • De Nederlandse en Vlaamse media. IUCN NL-belanghebbenden ontvangen op drie niveaus informatie: • IUCN-lidorganisaties in Nederland ontvangen informatie over programma’s, relevante ontwikkelingen en andere zaken aangaande de organisatie, via respectievelijk bestuursrapportages aan de Raad van Toezicht, de kwartaalbrief van de directie en ad hoc via e-mails van de directie. Voor aanvullende informatie kunnen leden van IUCN in Nederland contact opnemen met het bureau. • Naast het jaarverslag ontvangen financiers van IUCN NL de activiteitenrapportages, opgesteld volgens door henzelf gehanteerde normen en richtlijnen en gericht op de door hen gefinancierde activiteiten. • Partners in ontwikkelingslanden en andere ontvangers van financiële ondersteuning van IUCN NL ontvangen regelmatig relevante updates over de ontwikkelingen: via de website, twitter, via mailings, en/of via direct contact met programmamedewerkers. • Bedrijven worden onder andere geïnformeerd via de nieuwsbrief, LinkedIn-pagina en de tweets van Leaders for Nature. • IUCN NL benadert de media via persberichten, met opiniestukken en via een-op-een voorstellen voor nieuws- en achtergrondverhalen.

IUCN NL hanteert een partnerbeleid, een anticorruptiebeleid, en een klachtenprocedure, conform de Code Wijffels en de richtlijnen van het CBF-keurmerk.

47

IUCN NL

48

Jaarverslag 2011

Ten slotte

* Sinds 2001 is IUCN NL beneficiënt van de Nationale Postcode Loterij. Met de bijdrage stelt IUCN NL wereldwijd strategisch gelegen natuurgebieden veilig, en betrekt het bedrijfsleven op een innovatieve manier bij natuurbescherming.

Nationale Postcode Loterij: elke dag meer dan een miljoen Met de flinke bezuinigingen waarop het kabinet Rutte inzet, neemt het belang toe van particuliere fondsenwervers als de Nationale Postcode Loterij. De goededoelenloterij is een bewezen en succesvol middel tot fondsenwerving. Inmiddels wordt jaarlijks door de goededoelenloterijen (Nationale Postcode Loterij, BankGiro Loterij en VriendenLoterij) €400 miljoen geworven, dat is meer dan €1 miljoen per dag. Bovendien is de steun meerjarig en zijn de bijdragen vrij te besteden. De goededoelenloterijen zijn hiermee de grootste fondsenwerver van Nederland en derde van de wereld: 25% van alle private giften in Nederland komt van deelnemers van goededoelenloterijen.

Foto Roy Beusker

IUCN NL dankt haar donoren en financiële partners: • Ministerie van Buitenlandse Zaken • Nationale Postcode Loterij * • Turing Foundation • Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties • Ministerie van Infrastructuur en Milieu • Ministerie van Economie, Landbouw en Innovatie • Europese Unie • Forest Forever Fund • Cordaid • Solidaridad • Addessium Foundation • Individuele leden Initiatiefgroep Duurzaam Uitgaand Toerisme (IDUT) • Leden van Leaders for Nature (ABN Amro, AkzoNobel, Arcadis, Cofely, DHV, DSM, Eneco, Friesland Campina, IBM, ING Bank, InterfaceFLOR, KLM, Koninklijke Philips Electronics N.V., Nutreco, Procter & Gamble, PwC, Rabobank, Shell, TNT) • ABN Amro: Leaders for Nature Forum • TNT: Leaders for Nature Forum follow-up event • Cofely: Leaders for Nature Forum closing event • Rabobank: Master class Mapping your ecosystem Impacts and Dependencies • Eneco: Master class Energizing the Future • DHV: Master class Water as key ecosystem service to your company • InterfaceFLOR: Inspirational Session ‘Embedding Sustainability in the core business • De Beuk Organisatieadvies

De drie loterijen hebben als missie het steunen van goede doelen die werken aan: • Een rechtvaardige en groene wereld (Nationale Postcode Loterij) • Cultuur en behoud van cultureel erfgoed (BankGiro Loterij) • Verbetering van welzijn en gezondheid in Nederland (VriendenLoterij) Maandelijks spelen 3,5 miljoen huishoudens in Nederland met deze loterijen mee, en met de helft van hun lot dragen ze bij aan een betere wereld. Het huidige kabinet heeft aangegeven het kansspelbeleid te willen moderniseren. IUCN NL hoopt dat de voorgestelde wijzigingen in het kansspelbeleid de Nationale Postcode Loterij voldoende ruimte laten om de succesvolle fondsenwerving op dit niveau voort te zetten. Zonder hen zou IUCN NL vele van haar initiatieven immers niet (goed) kunnen realiseren!

49

IUCN NL

50

Medewerkerslijst Team Energie & Klimaat

Team Land

Team Water

Sander van Andel

Cas Besselink

Tina Lain

Programme Officer - Ecosystem Alliance

Senior and Legal Advisor / Hivos

Senior Advisor / DR Congo Country

Alliance manager

Advisor

Advisor Leaders for Nature

Evelien van den Broek

Mathew Parr

in dienst 01.07.11

Senior Advisor

TEEB Specialist

David Aparici Plaza

Imke Gilsing

Henri Roggeri

Project Officer

Coordinator What if we Change

Senior Advisor / Team Coordinator

Rob Glastra

Maartje Hilterman

Senior Advisor

Senior Advisor

Irma Bakkers

uit dienst 31.10.11

Jan Kamstra Senior Advisor

Laurens Gomes

Alexandra Aubertin

Heleen van den Hombergh

Advisor Biodiversity & Ecosystem

Environment and Resource Management

Senior Advisor

Services

master student at Vrije Universiteit

Carl Konigel

Liliana Jauregui Bordones

Senior Advisor

Senior Advisor

Daniëlle de Nie

Joseph Lumumba

Biofuels Expert / Team Coordinator

Senior Advisor West Africa

Femke Tonneijck

Mark van der Wal

Coordinator Purchase of Nature

Senior Advisor / REDD Expert

Senior Advisor / Team Coordinator

Programme

(stagiaire) in dienst 01.04.11, uit dienst 31.08.11

Henk Simons Chief Expert

Marc Hoogeslag

uit dienst 30.11.11

Daan Wensing

Chris Maas Geesteranus

Peter van Sluijs

Manager Leaders for Nature

Senior Advisor (vrijwilliger)

Coordinator Natureandpoverty.net

in dienst 15.01.11

uit dienst 01.11.11

uit dienst 15.11.11

Sjef Gussenhoven Desiree Beeren Advisor Leaders for Nature uit dienst 15.05.11

Rob Regoort Senior Advisor (vrijwilliger)

Marielies Schelhaas Manager Business Relations

Senior Advisor (vrijwilliger)

Jaarverslag 2011

51 Externe Relaties

Financiën

Directie

Rosa Draaisma

Chris Bonnar

Lena Euwens

Communications Officer

Finance Manager

Director Operations a.i.

uit dienst 31.08.11

in dienst 01.06.11

Machiel Overhoff Freek Bersch

Finance Officer

Online Community Marketeer What if we

Willem Ferwerda Executive Director

Change

Corry van Swieten

in dienst 09.05.11

Controller

Annelies Henstra

Aldren Tweeboom

Project Manager Child’s Rights to

Finance Officer Funds

Nature

uit dienst 31.03.11

Aukje ter Horst

Saïdou Cisse

Communications Officer

Project Officer

Joost van Montfort

uit dienst 31.08.11

uit dienst 30.09.11

Ecosystem Alliance Program Coordinator

Rietje Grit Director Operations uit dienst 31.08.11

Program Coordinator

in dienst 14.03.11

Marijn van der Pas Coordinator Public Affairs and

Administratie en ICT

Communications in dienst 01.02.11

Puck Heikens Office Management

Dieuwertje Scheringa Communications Officer

Rita van Keulen

in dienst 15.10.11

Office Manager in dienst 14.06.11

Anneke Meijer-Minderhout Office Manager uit dienst 31.03.11

Leonieke Mevius ICT Manager

IUCN NL

52

Colofon Auteurs: Medewerkers IUCN NL Samenstelling: Marijn van der Pas en Dieuwertje Scheringa Tekstredactie: Merel Ligtelijn Fotoredactie: Marijn van der Pas en Dieuwertje Scheringa Foto’s: Laurens Gomes, Vincent de Groot, Monique de Jong, Manuk Manukyan, Miro Zumrik Foto omslag: Hannah Bosse Jonsson Vormgeving: Joseph Plateau Grafisch Ontwerpers Druk: Grafisch servicebureau Ruparo

IUCN NL Plantage Middenlaan 2K 1018 DD Amsterdam Telefoon: 020 6261732 E-mail: [email protected]

IUCN (International Union for Conservation of Nature) is ’s werelds grootste en oudste unie van natuurorganisaties, wetenschappers en overheidsinstellingen. IUCN stelt jaarlijks de Rode Lijst van bedreigde dieren en planten samen en heeft als enige natuurorganisatie de status van ambassadeur bij de Verenigde Naties.

IUCN National Committee of The Netherlands (IUCN NL) Plantage Middenlaan 2K 1018 DD Amsterdam The Netherlands Phone: +31 (0) 20 626 1732 Email: [email protected] Internet: www.iucn.nl

IUCN Regional Office for Europe

IUCN Headquarters

Boulevard Louis Schmidt 64 1040 Bruxelles Belgium Phone: +32 (0) 2732 8299 Email: [email protected]

Rue Mauverney 28 1196 Gland Switzerland Phone: +41 (22) 999 0000 Email: [email protected]

Internet: www.iucn.org/europe

Internet: www.iucn.org

IUCN NL Jaarverslag 2011 Bruggen bouwen tussen bedrijven en natuur

IUCN NL (IUCN National Committee of The Netherlands) brengt 36 Nederlandse natuur- en milieuorganisaties samen. IUCN NL zet zich in voor het behoud van ecosystemen en biodiversiteit en werkt met bedrijven, overheden en maatschappelijke organisaties aan het welzijn van mensen door wereldwijd behoud en herstel van natuur.

Jaarverslag IUCN NL 2011

Bruggen bouwen tussen bedrijven en natuur