Jaarverslag
2013
de Bibliotheek Lek & IJssel
Inleiding
Wij nodigen onze gemeenten daarom uit om met ons in gesprek te gaan over hoe we hen kunnen ondersteunen bij de uitvoering van taken op het gebied van zorg, welzijn, werk en inkomen.
De Bibliotheek Lek & IJssel heeft in 2013 een nieuw beleidsplan 2014-2017 ontwikkeld met als missiestatement De Bibliotheek,
Ook het onderwijs is onze natuurlijke partner. Wij blijven
daar kom je verder mee. We hebben het plan opgesteld in
investeren in samenwerking met scholen op het gebied van
nauw overleg met de vier gemeenten in ons werkgebied,
lees-, taal- en informatievaardigheid voor kinderen en jongeren.
onze natuurlijke partners. Daarmee hebben we een stevig
Daarbij werken wij samen met organisaties als ‘Kunst van lezen’
fundament gelegd voor de toekomstige ontwikkeling van
en ‘Taal voor het leven’.
onze bibliotheken in samenwerking met de gemeenten en andere partners.
Als publieke speler met een groot bereik kunnen wij lokale en bovenlokale partijen verbinden met burgers en hen
Het rapport Bibliotheek van de toekomst van de commissie Cohen
ondersteunen bij participatie en sociale cohesie in de lokale
ziet de Bibliotheek van de toekomst als een knooppunt voor
samenleving. De Bibliotheek van de toekomst is een partner in
kennis, contact en cultuur. Dat onderschrijven wij volkomen.
de samenwerkingsketen en een platform in de samenleving.
Wij koesteren het dat de bibliotheek de enige neutrale en voor iedereen vrij toegankelijke plek in de publieke sector is.
Directie en bestuur
Niet alleen onze leden weten ons nog steeds in groten getale te
de Bibliotheek
vinden. Een toenemend aantal mensen ontdekt en waardeert
Lek & IJssel
onze gastvrije, goed ingerichte bibliotheken als publieke ruimte. De Bibliotheek beschikt over de kennis, informatie en mogelijkheden om hulp te bieden bij het functioneren in de participatiemaatschappij.
Ledenbestand In onze regio Lek & IJssel is 21% van de bevolking lid van de Bibliotheek. De percentages per gemeente lopen uiteen: Houten ... 23%
Leeswijzer
IJsselstein ... 22% Vianen ... 18% Lopik ... 15%
Dit jaarverslag betreft de algemene regionale resultaten van de Bibliotheek Lek & IJssel. U vindt hierin informatie over:
• Ledenbestand • Dienstverlening • Onderzoek • Bedrijfsvoering • Organisatieontwikkeling • Medewerkers Een uitvoerige rapportage per gemeente van de resultaten van de dienstverlening en activiteiten in 2013 vindt u op onze website
Dienstverlening Digitale Bibliotheek De digitale Bibliotheek, de landelijke digitale infrastructuur waarin wij participeren, is vernieuwd en uitgebreid. Deze infrastructuur biedt digitale informatie en beschikbaarheid van diensten als e-books, e-luisterboeken en e-muziek. We zorgen voor integratie van de fysieke en digitale Bibliotheek zodat ze elkaar versterken en onze gebruikers er optimaal profijt van hebben. Onze leden blijken goed op de hoogte van de digitale diensten en maken daar ook goed gebruik van. De meest gebruikte diensten zijn reserveren en verlengen via de website.
De Bibliotheek Lek & IJssel biedt klanten de volgende digitale mogelijkheden:
• Mijn Menu op de website: van huis uit reserveren en de uitleentermijn verlengen. Dit wordt door de klanten goed gebruikt en gewaardeerd, zo blijkt uit eigen onderzoek.
• App ‘de Bibliotheek’: via smartphone reserveren en de
uitleentermijn verlengen. Eind 2013 maakten 470 personen uit ons werkgebied hiervan gebruik.
(www.bibliotheeklekijssel.nl – De Bibliotheek Lek & IJssel – Jaarverslagen).
• Nooit meer te laat-service: klanten krijgen een herinnering per e-mail vlak voordat hun uitleentermijn is verstreken.
• Aanwinstenservice: klanten kunnen zich abonneren op
aanwinstenmail in de door hen gewenste categorieën en van daaruit rechtstreeks reserveren. Dit kan ook via RSS-feeds.
• De catalogus verrijken met eigen informatie (waardering en recensies).
• Vakantiebieb-app: tijdens schoolvakanties kunnen klanten gratis e-books downloaden op hun smartphone of tablet.
• e-books lenen via de Bibliotheek. Het provinciale aanbod, waarover wij niet geheel tevreden zijn, wordt in 2014 vervangen door een landelijke service en aanzienlijk uitgebreid. Waar mogelijk proberen wij daarop onze invloed aan te wenden.
• Luisterbieb-app voor iPhone, iPad en android. • Gratis wifi in alle bibliotheken, met uitzondering van Houten-Schoneveld en Benschop.
“Erg leuk, verrassend.
Verhalencoach
Het voelt als een
Er verschijnen enorm veel nieuwe boeken en films. De kasten van bibliotheken en boekwinkels puilen uit. Selecteren uit dat enorme
soort ontdekkings-
aanbod blijft lastig. Want wat past nu eigenlijk bij je voorkeuren,
tocht”
en wat vooral niet? Een Verhalencoach geeft persoonlijk, uitgebreid en op maat gemaakt lees- en kijkadvies. In 2013 hebben vijf medewerkers van de Bibliotheek Lek & IJssel zich gespecialiseerd tot verhalencoach. Ter introductie konden bibliotheekleden gratis gebruik maken van deze dienst. Vijftien mensen vroegen om een advies. Een greep uit de enthousiaste reacties:
• “Een cadeautje, ik voel me verwend” • “Inspirerend en erg leuk ook om te doen, om zoveel
persoonlijke aandacht te krijgen. De vragen waren ook
gemaakt van deze mogelijkheid: in totaal ontvingen wij in een
erg uitnodigend zodat ik een beter beeld kreeg van wat
half jaar 195 verzoeken om iets aan te schaffen.
ik mooie boeken vind”
Een klein onderzoek wijst uit dat de titels die op verzoek van de
• “Het voelt alsof ik een verlanglijstje in mijn handen heb
klanten zijn gekocht bovengemiddeld goed worden geleend.
met allemaal boeken die ik zomaar mag gaan lezen zonder
Deze vorm van collectioneren wordt in 2014 voortgezet.
dat ik er actief naar op zoek hoef”
Klanten gebruiken het formulier op de website ook om klachten of complimenten te uiten. Er zijn beduidend meer
De Verhalencoach is ingezet tijdens de Meet & Match in Houten
complimenten dan klachten.
en de Beursvloer in IJsselstein. In Houten kreeg de Bibliotheek van Theater Aan de Slinger in ruil voor een gesprek met de Verhalencoach advies op het gebied van PR voor de Biebwinkel.
Enkele reacties van klanten:
• Ik vind wel dat de Bibliotheek hiermee moet doorgaan, want
In IJsselstein ruilde de Bibliotheek vijf Verhalencoachgesprekken
dan kan bekeken worden of er iets in de collectie mist dat de
voor de financiering van een aantal statafels door de Rabobank.
klanten wensen.
Klanten beslissen mee over de collectie
• Zeer tevreden, beide verzoeken zijn snel toegekend. Ik ben benieuwd of deze boeken ook andere lezers zullen aanspreken.
• De bieb moet deze vorm zeker voortzetten. Ik heb geen
In 2013 vroegen wij aan onze klanten: “Wat wilt ú dat wij
verbetersuggesties. De bieb is top, goede boeken collectie,
kopen?” De Bibliotheek reserveerde 5 % van het collectiebudget
mooi gebouw en niet te vergeten heel vriendelijk en
om door klanten te laten besteden. Er is enthousiast gebruik
behulpzaam personeel.
Onderzoek De Bibliotheek Lek & IJssel is een lerende organisatie. We zetten een lijn in en we onderzoeken wat het effect is van de veranderingen. Daartoe doen we regelmatig onderzoek.
Effectmeting
Effecten van de Bibliotheek op sociale cohesie
Bijzonder belangrijk is wat onze inspanningen voor effect hebben op onze gemeenten, samenwerkingspartners en
Door het lidmaatschap/bezoek aan de Bibliotheek:
gebruikers van onze producten en diensten. Daarom hebben we dit in 2013 laten onderzoeken.
•
kan ik mezelf beter vermaken
•
heb ik informatie gekregen over activiteiten
Uitkomsten gemeentelijke vertegenwoordigers
➜ 85%
•
van de gemeente •
vindt de Bibliotheek in de lokale
Rapportcijfer voor toegevoegde waarde
•
voor de lokale samenleving in algemene zin:
7,2
in relatie tot het huidige collegeprogramma:
6,4
Functies de Bibliotheek in volgorde van belangrijkheid: •
uitleenfunctie, samenwerkingspartner onderwijs, verstrekker van informatie.
•
34,8%
ben ik meer op de hoogte van informatie over de omgeving
samenleving belangrijk tot zeer belangrijk
• Rapportcijfer voor toegevoegde waarde
43,1%
organisator van activiteiten, plek om kranten/tijdschriften
32,2%
ben ik me meer betrokken gaan voelen met de woonplaats
22,6%
•
voel ik me meer betrokken bij de omgeving
17,2%
•
ben ik met andere mensen in contact gekomen
12,6%
•
ervaar ik meer saamhorigheid binnen de omgeving
10,7%
•
ben ik actiever binnen de omgeving
6,9%
•
ben ik me minder alleen gaan voelen
6,2%
te lezen, werk/studieplek. •
Maatschappelijke bijdrage volgens leden/bezoekers
ontmoetingsplek.
Uitkomsten lokale (samenwerkings-) partners
➜ 100%
• •
de beschikbaarheid van maatschappelijke actuele informatie
vindt de Bibliotheek in de lokale
samenleving belangrijk tot zeer belangrijk Rapportcijfer voor toegevoegde waarde voor de lokale samenleving in algemene zin:
7,6
Rapportcijfer voor toegevoegde waarde in relatie tot de missie en visie van partner:
7,4
75% van de respondenten werkt al samen met de Bibliotheek. De belangrijkste redenen: •
het aanbod van producten en diensten is relevant voor hun dienstverlening.
•
de Bibliotheek biedt toegevoegde waarde in relatie tot hun visie/missie.
•
het bieden van professionaliteit.
•
het bieden van inhoudelijke deskundigheid.
het ontmoeten van andere mensen
89,7%
60,4%
het bieden van het gebruik van internet
78,6%
het bieden van een plek om even tot rust te komen
De Bibliotheek draagt volgens 2335 leden/ bezoekers bij aan:
de ondersteuning bij opvoeding
74,7%
? het antwoord krijgen op specifieke vragen
82,1%
de beschikbaarheid van lokale informatie
70,6%
het bieden van een plek om te lezen
90,6%
83,9%
Biebpanel
Klantenpeilers
De Bibliotheek Lek & IJssel neemt deel aan Biebpanel, een
Zeven medewerkers zijn getraind in persoonlijk klantonderzoek.
klantonderzoek dat viermaal per jaar klanten, ook van onze
In 2013 zijn zij in gesprek gegaan met klanten in Vianen en
bibliotheken, digitaal bevraagt. Landelijk doen hieraan
IJsselstein over het winkelconcept, om te horen waar hun
38 bibliotheekorganisaties mee, waarmee we gezamenlijk
waardering ligt maar ook hun teleurstelling. De bevindingen
beschikken over ruim 18.000 panelleden. Vanaf 2012 nemen
zijn input voor werken aan kwaliteit. Klanten zijn over het
vrijwel alle Utrechtse bibliotheken deel, waardoor ook provinciaal
algemeen erg te spreken over de klantbenadering. We krijgen
vergelijken mogelijk is. De onderzoeksonderwerpen in 2013
veel positieve reacties.
waren toekomst, activiteiten en personeel.
Enkele reacties uit IJsselstein en Vianen: Enkele uitkomsten:
• Over het algemeen is men zeer tevreden over het personeel
• Verder vermeldt ze dat ze erg blij is met de nieuwe plek van de Bibliotheek in IJsselstein, niet alleen fysiek (het gebouw),
van de Bibliotheek Lek & IJssel: de medewerkers worden vooral
maar ook maatschappelijk: “Er gebeurt nu veel meer in de
gezien als vriendelijk en deskundig. Deze twee aspecten
Bibliotheek, er zijn veel activiteiten. Goed dat de Bibliotheek
vormen een essentieel visitekaartje van de bibliotheek.
dat doet!”.
• Panelleden zien vooral kansen voor samenwerking met: kunstuitleen, kunst- en cultuurcentrum, boekwinkel, VVV,
• De bibliotheek is meer van nu, met de kunstuitleen erbij (Vianen).
buurthuis / wijkcentrum.
• Boeken door elkaar op tafel vind ik leuker, kan ik lekker snuffelen.
vertrouwen in dat de bibliotheek zal blijven bestaan.
Meer reacties vindt u in onze rapportage per gemeente.
• De overgrote meerderheid van de panelleden heeft er • Een groot deel van de panelleden uit de verschillende leeftijdsgroepen denkt (ook) over tien jaar naar de bibliotheek te gaan om rond te snuffelen en inspiratie op te doen.
Opening Bibliotheek op School in Everdingen
Organisatieontwikkeling Medewerkers van de Bibliotheek Lek & IJssel zijn klantgerichte
jeugdleesadvies. Alle media voor de doelgroep jeugd zijn daarbij
dienstverleners die enthousiast en deskundig in teamverband
aan bod gekomen.
bijdragen aan de doelstellingen van de organisatie. De Bibliotheek investeert in haar medewerkers.
Onze medewerkers organiseren interne bijeenkomsten om kennis te delen met collega’s. In 2013 werd zo aandacht besteed
In 2009 is een intensief traject van organisatieontwikkeling
aan interactief voorlezen, groepsbezoeken en mediawijsheid.
ingezet, dat in 2013 is afgerond. Er is veel veranderd in de
De kennis van medewerkers van het bibliotheeksysteem werd
cultuur binnen de organisatie. De medewerkers groeien in
getest in een quiz.
hun nieuwe rol, die uitgaat van actief meedoen, denken in oplossingen, kansen zien en benutten en klantgericht handelen,
In het voorjaar werd een medewerkersonderzoek gehouden en
zowel intern als extern.
op basis van de uitkomsten werd een plan van aanpak uitgerold. In het kader van arbobeleid is een voorlichtingsbijeenkomst
In het najaar van 2013 is een groep van 13 medewerkers van
georganiseerd over staan, tillen, bukken en zitten (bureaustoel
start gegaan om meer op projectbasis te gaan werken in
en beeldscherm).
de beleidsperiode 2014 - 2017. Doel is om meer (cultureel) ondernemerschap neer te zetten binnen en buiten de
De Bibliotheek Lek & IJssel heeft een gecertificeerd mediacoach
organisatie. Het nieuwe beleidsplan heet niet voor niets:
in dienst. Medewerkers van de Bibliotheek Lek & IJssel namen
De Bibliotheek Lek & IJssel: daar kom je verder mee.
in 2012 actief deel aan relevante bijeenkomsten binnen het
Deskundigheidsbevordering en ontwikkeling
provinciale en landelijke bibliotheeknetwerk. Een groep van 11 medewerkers heeft een training Cultureel Ondernemen gevolgd.
Het dienstverleningsconcept in de vestigingen is gebaseerd op actieve klantbenadering en aantrekkelijke presentatie van
In 2013 is hard gewerkt aan het nieuwe beleidsplan voor de
de collectie.
periode 2014 – 2017. In twee teambijeenkomsten werden gesprekken gevoerd over het nieuwe beleid en de nieuwe
We willen dat medewerkers van de Bibliotheek Lek & IJssel
producten en diensten. In deze sessies is uitgebreid
uitblinken in leesadvies aan klanten. In 2011 en 2012 is roman-
aandacht besteed aan alle competenties rondom het thema
leesadvies getraind om de volwassen klanten beter te adviseren.
‘Ondernemen’. De organisatieontwikkeling zal in de komende
In 2013 is een dergelijke training georganiseerd rondom
jaren gericht zijn op het neerzetten van meer ondernemerschap.
552.255 bezoekers 25.374 leden
Voor fondsenwerving bij bijvoorbeeld vermogensfondsen willen we duidelijk afgebakende projecten met een maatschappelijke meerwaarde realiseren. In 2013 hebben we een start gemaakt om projecten te formuleren waarvoor we in 2014 fondsen gaan
Bedrijfsvoering
werven. Er is voor gekozen om begin 2014 de financiering aan te vragen voor de VoorleesExpress (www.voorleesexpress.nl). Met het werven van Vrienden zijn we in 2013 in Vianen van start
Opnieuw gecertificeerd
gegaan. Substantieel Vrienden werven voor de Bibliotheek blijkt
Iedere vier jaar wordt de kwaliteit van de openbare bibliotheken
lastig te zijn. Er zijn veel organisaties die daarmee bezig zijn, de
in Nederland getoetst. Dit gebeurt om te kunnen vaststellen of
concurrentie is groot. Ook bedrijven hebben moeite het hoofd
een bibliotheek als volwaardige partner kan functioneren in het
boven water te houden. We merken dat ze alleen een bijdrage
netwerk van openbare bibliotheken. Eind december 2012 bezocht
willen leveren aan de Bibliotheek als die een aanwijsbare
een auditor (Willem van Raaijen) namens het Certificeringsbureau
toegevoegde waarde heeft.
onze bibliotheken. Hij voerde gesprekken met directie en medewerkers en bezocht de bibliotheken in Benschop, Vianen,
Lokaal draagvlak versterken is een eerste en belangrijke
IJsselstein, Schoneveld en Hagestein. Deze audit eindigde met
vereiste voor lokale fondsenwerving. Dit is voor de Bibliotheek
het positieve advies om aan de Bibliotheek Lek & IJssel het
een belangrijke focus. Tijdens de Week van de Bibliotheek in
certificaat te verlenen. Uiteraard zijn er plussen en minnen,
Vianen is hiermee een begin gemaakt, door het zoeken en
maar over het algemeen scoort onze bibliotheek goed. We
vinden van ambassadeurs in Vianen.
kunnen trots zijn op een totale score van 87%. Mooie afsluitende
Fondsenwerving onder de bevolking in Vianen leverde het
zin uit het certificeringsrapport: “Lek & IJssel is een bibliotheek
volgende op: 39 nieuwe Vrienden in Vianen, waarvan 5 goud
die haar primaire en de meeste secundaire processen prima op
(€ 72 per jaar), 23 zilver (€ 36 per jaar) en 11 brons (€ 18 per jaar).
orde heeft en daadwerkelijk klantgericht is en werkt.”
Totaal bedrag € 1.569,50 op jaarbasis.
Projectsubsidies en fondsenwerving
In 2013 is een eerste verkenning gedaan met de Stichting Lezen
De Bibliotheek Lek & IJssel creëert en benut kansen bij (potentiële)
& Schrijven voor samenwerking op regionaal niveau rondom
gebruikers, overheden en andere organisaties. In de tabel ziet u
laaggeletterdheid. Met overheidssubsidie via het programma
de projectsubsidies die de Bibliotheek in 2013 heeft ontvangen.
‘Taal voor het Leven’ wordt begin 2014 onderzoek gedaan.
Projectsubsidies PROJECT
TOELICHTING
BEDRAG IN €
De Bibliotheek op School
Landelijke stimuleringssubsidie van Kunst van Lezen voor schooljaar 2013-2014 ten behoeve van IJsselstein, Everdingen en Cabauw
Cultuurparticipatie IJsselstein
Workshops cultuurkenniscafé’s, doorontwikkeling website Uit in IJsselstein
7.000
Cultuurcafé’s IJsselstein
Extra subsidie
3.000
Everdingen – schenking van de diaconie van de Rooms-Katholieke kerk
Bij de verhuizing naar de school. Van dit geld is een collectie informatieve boeken voor de jeugd gekocht
Boekstart in de kinderopvang
Ontvangen eind 2012 en deels ingezet in 2013
10.450
500
28.920
Medewerkers Ziekteverzuim In 2013 (0,8%) is het ziekteverzuim fors gedaald ten opzichte van
De bibliotheekformatie is in 2013 met 57,5 uur per week
2012 (3,96%). Langdurig verzuim van twee medewerkers in 2012
gedaald (= 1,6 fte) als gevolg van bezuinigingen.
ligt daaraan ten grondslag. Het percentage blijft ver onder het
Het aantal bibliotheekmedewerkers daalde van 37 naar 34.
landelijk gemiddelde in 2013. Dat schommelt rond 4,5%
Inclusief de medewerkers voor UitinIJsselstein waren er
(Bron: CBS).
36 medewerkers in dienst per 31 december 2013. De vrijwillige formatie is in 2013 toegenomen, zoals blijkt
Formatie
uit de tabel. Onder druk van de bezuinigingen worden de
De formatie van de Bibliotheek Lek & IJssel is per
administratief ondersteunende taken in toenemende mate
31 december 2013 737,5 uur per week (=20,49 fte) . Voor
door vrijwilligers uitgevoerd. In Benschop en in de kleine kernen
UitinIJsselstein is daarnaast 46 uur per week beschikbaar.
verzorgen vrijwilligers zelfstandig alle openingstijden. In 2013 heeft de Bibliotheek Lek & IJssel nieuw vrijwilligersbeleid geformuleerd, dat in een speciale bijeenkomst aan medewerkers en aan alle vrijwilligers is gepresenteerd.
30,00 25,00
25,40
25,17
20,00
25,06 22,08
15,00
20,49
10,00 5,00 0,00
2009
2010
2011
2012
Formatie in FTE
1000 800
914
906
902
600
795
737
400 200 0
2009
2010
2011
2012
Formatie in aantal uren per week
2013
2013
VRIJWILLIGE FORMATIE
31-12-2011
31-12-2012
31-12-2013
Ondersteuning publieksservice in uren per week
155
220,5
280
Kleine kernen
26
22,5
22,5
Totaal uren inzet
181
243
302,5
Totaal aantal vrijwilligers
64
74
87
Naast vrijwilligers in de vestigingen en de kleine kernen zijn zestien vrijwilligers actief met voorlezen en voor de Bibliotheek aan huis. Eind 2013 waren er drie expertvrijwilligers actief binnen lopende projecten. Vrijwilligers per gemeente:
HOUTEN
IJSSELSTEIN
VIANEN
LOPIK
BENSCHOP
KLEINE KERNEN
TOTAAL
27
22
8
10
7
13
87
Voorlezen/Bibliotheek aan Huis
2
14
0
0
0
0
16
Expertvrijwilligers
1
1
1
0
0
0
3
PER 31 DECEMBER 2013 Publieksservice
Totaal aantal vrijwilligers
106 NB Schoneveld is opgenomen onder Houten.
