Jaarverslag 2014
Inhoudsopgave
1. Inleiding
2
2. Bezoekers
2
3. Programmering 3.1 Debatten 3.2 Rotterdamse culturele festivals 3.3 De thuiskijkers 3.4 Commerciële en culturele openbare evenementen
2 3 3 4 4
4. Beleid
4
5. Bedrijfsvoering
5
6. Publiciteit
5
7. Restauratie 7.1 Het orgel 7.2 Het bankenplan
6 6 6
8. Organisatie en bestuur
7
Bijlagen Overzicht programmering en bezoekers
8
1. Inleiding Vanaf de start, nu bijna tien jaar geleden, is Arminius als debatcentrum vrijwel elk jaar gegroeid en vervult zij een steeds belangrijkere functie in de Rotterdamse samenleving. In 2014 uit zich dit in een recordaantal bezoekers, een grotere bekendheid in de stad en het feit dat organisaties en individuen Arminius steeds meer weten te vinden. Er waren diverse hoogtepunten in 2014. Aan het begin van het jaar debatteerden Joost Eerdmans en Hamit Karakus in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen in een rood en groen gekleurde zaal. Een nieuw initiatief, de Nacht van de Dictatuur, trok tijdens 24uur Cultuur volle zalen met onder meer een lezing van de eminente socioloog Abram de Swaan over genocide. Avonden over de democratie zijn vaak wat saai en slecht bezocht, maar het omgekeerde, de dictatuur, is een aantrekkelijk thema vanwege de menselijke fascinatie met macht, geld en geweld. De Nacht van de Dictatuur creëert een sterker bewustzijn van de waarde van de democratie. Een ander hoogtepunt was de tweede Rotterdamse Debatnacht. Arminius benadert daarin een aantal organisaties voor een showcase van de Rotterdamse debatcultuur (www.debatnacht.nl). Doel is de debatcultuur prominent op de kaart te zetten in een groot netwerk- en uitgaansevenement. Het aantal samenwerkende partijen is in de tweede editie bijna verdubbeld van zes naar elf. Aan het einde van het jaar gaf de wereldberoemde primatoloog Frans de Waal een boeiende lezing in een uitverkocht Arminius.
2. Bezoekers De bezoekers kunnen ingedeeld worden in vier typen: 1) bezoekers van de debatten (5.497 bezoekers/42 evenementen) 2) bezoekers van museumnacht en open monumentendag (1.026 bezoekers) 3) thuiskijkers, die op de livestream meekijken tijdens het debat (934 kijkers/ 340 kijkers langer dan een uur) of die een debat later terugkijken (3.013 kijkers) 4) bezoekers van openbare, door externe partijen georganiseerde evenementen (5.375 bezoekers/21 evenementen) In 2014 waren er in Arminius in 65 openbare evenementen die zijn bezocht door in totaal 11.898 bezoekers. Van deze evenementen vallen er 44 onder het cultuurplan: 42 debatten, de Museumnacht en de Open Monumentendag. Deze laatste twee evenementen voert Arminius uit omdat zij naast de debatfunctie ook van mening is dat zij behoort te participeren in ‘Rotterdambrede’ evenementen.
3. Programmering 3.1 Debatten Nadat vorig jaar het aantal debatten verdubbelde, maar het aantal bezoekers per debat iets terugliep, is dit weer terug op het niveau van 2012, namelijk ruim 130 bezoekers per debat. Per saldo resulteert dit in een record aantal bezoekers voor de debatten, nu zo’n 5.497 tegenover 4.150 in 2013, een stijging van maar liefst 33% Denkcafé In het Denkcafé worden maandelijks wetenschappelijke en maatschappelijke ontwikkelingen behandeld. De tien afleveringen, georganiseerd in samenwerking met SG Erasmus, werden door 1396 bezoekers bezocht, gemiddeld 140 bezoekers per aflevering. Hoogtepunten waren een uitverkochte lezing door primatoloog Frans de Waal en een avond over het succes van 50 tinten grijs met Marlies Dekkers. Checkpoint Geschiedenis
2
In Checkpoint Geschiedenis worden op populaire wijze allerlei geschiedkundige thema’s behandeld met een nadruk op de Rotterdamse geschiedenis en cultureel erfgoed. Het is een samenwerking met Museum Rotterdam, Gemeentearchief en Geschiedenis.nl. Drie afleveringen zijn bezocht door 252 bezoekers, gemiddeld 84 bezoekers. Hoogtepunt was een avond over de eeuwigdurende vete tussen Rotterdam en Amsterdam. DRAAD Samen met LOKAAL is Arminius in 2013 DRAAD gestart, een maandelijkse talkshow over de Rotterdamse politiek. Dit is een ambitieus project, waarbij het format nauw luistert. Na drie afleveringen is in oktober 2013 besloten tot een heroriëntatie. De talkshow behoefde meer inbedding in de politiek alsook een wijziging op diverse onderdelen van het format. In januari 2014 is gestart met de nieuwe formule. De tien afleveringen zijn bezocht door 1.011 bezoekers, meer dan 100 bezoekers per aflevering. Naar aanleiding van een bezuiniging van LOKAAL zijn de kostbare livestreams helaas gestopt. Debatten met AIR Rotterdam is een stad waar veel te doen is rondom architectuur: bouw, sloop en behoud van monumenten. Het sloopkogeldebat over de vermeende sloopwoede van Rotterdam werd bezocht door 127 bezoekers en AIR organiseerde op eigen initiatief een debat in Arminius over het collectiegebouw van Museum Boijmans Van Beuningen. Overige debatten Organisaties en individuen met een goed idee voor een debat vinden in Arminius een gewillige partner. Daarbij geldt een voorwaarde: gezien de actualiteit van het onderwerp, de marketingkracht van de samenwerkende organisaties en de bekendheid van de sprekers kan gerekend worden op minimaal 100 bezoekers. Samenwerkende organisaties in 2014 waren onder meer: Albeda College (over kindermishandeling), IFFR (Tuschinski), Marokko.nl, wijblijvenhier en NIDA (Rdam Talks), Donner (Maand van de Filosofie, Donner moet blijven), Rechtbank Rotterdam (De Zaak), Hans Siberani (Woordnacht), ProDemos (Nacht van Dictatuur), Rotterdamse Schouwburg (Breivik’s statement), Stichting Rotterdamse Persprijs, Ro Theater (over misbruik in RK-kerk), Sunny Bergman (over de film White Privilege), Rathenau Instituut (robotisering van samenleving) en de Teldersstichting VVD (over neoliberalisme). 3.2 Rotterdamse culturele festivals Museumnacht Het Museumpark – met befaamde instituten op het gebied van kunst, cultuur, wetenschap, zorg en onderwijs – is volop in beweging. Hoe ziet het toekomstige Museumpark eruit? En hoe wordt de biodiversiteit in het culturele hart van de stad gestimuleerd? Vanuit de kerktoren van Arminius op de hoek van het Museumpark konden bezoekers op 8 maart tijdens de Museumnacht en de volgende dag op 9 maart het perspectief van de “Luchtslaper” zien, een gierzwaluw die al vliegend slaapt. Op de toren staan nestkasten voor gierzwaluwen om de soortenrijkdom in het Rotterdamse stadscentrum te stimuleren. 366 bezoekers beklommen de toren en luisterden naar de lokroep en het verhaal. Open Monumentendag Hoe zijn de palen onder het kerkgebouw bij de renovatie 23 meter diep de grond ingegaan? Wat weten we van de strijd tussen Arminius en Gomarus? En wat is het aparte verhaal achter de drie kerkklokken? Voor iedereen die benieuwd was en Rotterdams enige Jugendstilkerk wilde bezichtigen, stonden de deuren van Arminius tijdens de Open Monumentendag op 13 september open, 660 bezoekers werden rondgeleid of vonden zelf hun weg in het gebouw. 24uur Cultuur/ Kunstblock Tijdens de opening van het culturele seizoen in het tweede weekend van september organiseerde Arminius de eerder genoemde Nacht van de dictatuur met op het voorplein een tentoonstelling.
3
3.3 De thuiskijkers Van de 44 evenementen die onder het cultuurplan vallen zijn er 16 live gestreamd en werden bekeken door 935 kijkers, waarvan 340 kijkers langer dan een uur keken. De registraties van de debatten staan meestal binnen een dag op de website van Arminius. Ze vormen zo een archief dat altijd bezichtigd kan worden. In 2014 hebben 3.013 mensen dit gedaan. 3.4 Commerciële en culturele openbare evenementen Arminius wordt door commerciële partijen gehuurd voor openbare evenementen, waaronder een aantal debatten. Daarnaast biedt Arminius, vanuit haar betrokkenheid bij het Rotterdamse culturele klimaat, regelmatig onderdak aan culturele instellingen voor een sterk gereduceerd, niet-commerciëel tarief. In 2014 waren er 21 commerciële en culturele openbare evenementen, waaronder 9 debatten en lezingen. De voorstelling “Het geheugen van Rotterdam” van Theatergroep Onderwater Producties is een voorbeeld van een cultureel evenement. Het gezelschap voerde tijdens de vijftien voorstellingen het publiek mee naar onverwachte ruimtes in het gebouw en trok hiermee 675 bezoekers. In totaal bezochten 5.375 mensen de openbare commerciële en culturele evenementen in Arminius, 2.100 daarvan waren debat- of lezingenbezoekers.
4. Beleid Stichting Arminius is een Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI). De stichting bevordert het gebruik van het gebouw, een Rijksmonument. Met de resultaten van de exploitatie kan de instandhouding van gebouw worden gegarandeerd, het dagelijks onderhoud en de restauratie van het monument. De stichting verwerft inkomsten uit de verhuur van de zalen en catering, alsmede de bijdragen van particulieren, fondsen en overheid. Stichting Museumpark, waar Arminius onderdeel van is, heeft aan het eind van het jaar een plan bij de BankGiro Loterij ingediend voor een drie-jarige programmering in het Museumpark. Door slechte communicatie tussen de leden onderling, viel Museum Boijmans Van Beuningen als indiener af. Begin februari 2015 werd bekend gemaakt dat het plan niet is gehonoreerd. Voor de programma’s Denkcafé en Checkpoint Geschiedenis werkt Arminius met een vrijwillige redactie, waarmee Arminius de talentontwikkeling ondersteunt van gemiddeld dertien personen per jaar. Op het gebied van binnenschoolse educatie organiseert Arminius samen met STERK (Stichting Estafettemars voor de Rechten van het Kind) en het Albeda College ieder jaar een debat waar gemiddeld driehonderd leerlingen van het voorgezet onderwijs aan deelnemen.
4
5. Bedrijfsvoering Binnen de stichting Arminius is het bestuur het beleidsbepalende en besluitvormende orgaan. De taken en bevoegdheden van het bestuur staan in de statuten omschreven. Binnen de door het bestuur gestelde kaders is de directeur belast met de voorbereiding en uitvoering van de taken van het bestuur, evenals met de dagelijkse leiding van de medewerkers van Arminius. Het bestuur regelt de taken en de bevoegdheden van de directeur bij directiestatuut, is onbezoldigd en komt gemiddeld één keer per maand bij elkaar. De stichting volgt de principes uit de Governance Code Cultuur. De 44 culturele evenementen worden georganiseerd door de debatafdeling van Arminius, ondersteund door samenwerkingspartners en vrijwillige redactieleden. Alle verhuuractiviteiten zoals de 21 openbare (2.100 bezoekers) en 78 besloten bijeenkomsten (13.090 bezoekers) worden gepland en uitgevoerd door de afdeling verhuur en acquisitie. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van leveranciers en cateringbedrijven uit Rotterdam en omstreken en een eigen team van cateringmedewerkers en technici. De publiciteit voor alle eigen en openbare, commerciële programma’s wordt uitgevoerd door het hoofd communicatie. Naast alle activiteiten verhuurt Arminius ook het gebouw aan de Remonstrantse Gemeente, voor haar erediensten en andere bijeenkomsten. Klein onderhoud aan het gebouw wordt uitgevoerd door een trouw team van vier vrijwilligers die een dag per week aanwezig zijn.
6. Publiciteit Arminius wordt bekender in de stad. In 2013 is al een grote slag geslagen in het vergroten van het communicatiebereik, vooral op Twitter. Het communicatiebereik groeide in 2014 verder, vooral het aantal Facebookvrienden. Verder is er gewerkt aan een nieuwe huisstijl. Begin 2015 ging de nieuwe website online met een frissere huisstijlkleur en een geactualiseerd logo. Arminius zal de verhuur en programmering hiermee een stuk professioneler kunnen profileren. Website Elk debat wordt aangekondigd op de website arminius.nu. Het aantal websitebezoekers is met 3000 gelijk gebleven met 2013. Alle debatten zijn tevens in verschillende online agenda’s op externe, relevante, goed bezochte websites geplaatst. Persberichten Een week voordat een debat plaatsvindt wordt een persbericht naar ruim 200 directe perscontacten gemaild. Veel persberichten worden door o.a. de Telegraaf, het Rotterdams Dagblad, de Havenloods, Dichtbij.nl en Open Rotterdam overgenomen. Digitale nieuwsbrief De debatten worden tweemaal in de digitale nieuwsbrief opgenomen, die naar ongeveer 6.000 leden wordt verstuurd. Het aantal e-mailadressen is ten opzichte van vorig jaar met 300 gestegen. Mensen kunnen zich via de website inschrijven en daarnaast gaat tijdens elk debat een emaillijst rond. Vorig jaar namen LOKAAL en Arminius eens per maand een evenement van elkaar in de nieuwsbrief op. Deze samenwerking is helaas ten einde gekomen door een nieuwe invulling van de nieuwsbrief van LOKAAL. Er zijn in 2014 nieuwe samenwerkingen ontstaan met Donner, de Rotterdamse Bibliotheek en de Rotterdamse Schouwburg. Advertentie Er is afgelopen jaar opnieuw gekeken naar een optimale besteding van het advertentiebudget. De maandelijkse advertentie in het Rotterdam Uitmagazine is ingeruild een advertentie in de Uitmail (programma’s staan nog wel in de agenda van het Uitmagazine), waardoor er meer accent ligt op de digitale marketing. Er is daarnaast gekozen voor een advertentie op versbeton.nl, tevens gaat het programma mee in de nieuwsbrief van Vers Beton. Social Media Het aantal Facebookvolgers groeide van 1.300 eind 2013 naar 2.400 in 2014. Arminius maakt gebruik van een vaste vorm in communicatieboodschappen, korte prikkelende berichten met visueel
5
materiaal. Naast het groeiende aantal volgers, stijgt het aantal likes op de berichten, dit komt ten goede aan de verspreiding van de berichten. In beperkte mate wordt ook extra geadverteerd op. Op Twitter zijn de meeste volgers in 2012 en 2013 verkregen. Het lijkt er op dat het aantal volgers nu redelijk ‘verzadigd’ is, er is nog wel een lichte groei: van 5.000 in 2013 naar 5.300 in 2014. Social media leent zich goed om gericht nieuwe doelgroepen en organisaties aan te spreken. Gezondheidsnet (29.000 volgers) deelde bijvoorbeeld een post over het Denkcafé Suikerverslaving. Op Twitter verzoekt Arminius om retweets gevraagd, wat vaak gebeurd. Uitnodiging / Direct mail Voor elk debat worden specifieke doelgroepen benaderd, organisaties die affiniteit hebben met het onderwerp van het debat, bijvoorbeeld Rotterdamse architecten voor het Sloopkogeldebat of Rotterdamse diëtisten voor het Denkcafé over Suikerverslaving.
7. Restauratie 7.1 Het orgel In het gebouw bevindt zich een monumentaal orgel, gebouwd door Steenkuyl in 1898 in opdracht van de toenmalige Remonstrantse gemeente. Het orgel in thans in feite onbespeelbaar en dient te worden gerestaureerd. In opdracht van het bestuur heeft de orgelcommissie deze taak op zich genomen en heeft daartoe contact opgenomen met de heer Henk Verhoef voor advies. Hij schrijft daarin: “Het orgel van de remonstrantse kerk maakt al bij de eerste ontmoeting grote indruk. Weinig orgels uit die periode zijn met een dergelijke zorgvuldigheid en ambachtelijkheid gemaakt. Alle materialen zijn superieur en alles is prachtig afgewerkt. Net als bij het gebouw zijn voor het orgel de beste materialen gebruikt. Opvallend is daarnaast de ambachtelijke bouw en de verfijnde detaillering, ook van het binnenwerk. Al met al past het orgel perfect in het luxueus uitgevoerde kerkcomplex, dat een unicum is in ons land. Duidelijk is dat het orgel in slechte staat is. Het is in feite onbespeelbaar.” Door Verhoef is een restauratieplan opgesteld waarvoor bij vier orgelbouwers een offerte is aangevraagd. De gunstigste offerte bleek in alle opzichten te voldoen aan de eisen die aan de restauratie dienen te worden gesteld en het bestuur heeft dan ook ingestemd met de keus van de orgelcommissie voor deze restaurateur, te weten Pels en van Leeuwen te ‘s-Hertogenbosch. Het benodigde bedrag is € 325.000 inclusief kosten en BTW. De restauratie zal ongeveer een jaar in beslag nemen. In 2014 is een start gemaakt met de fondsenwerving. 7.2 Het bankenplan Ondanks het feit dat het Rijksmonument een prachtige grote zaal heeft met bijhorende stijlkamers, is het voor commerciële verhuur en culturele programmering onontbeerlijk om de oorspronkelijke kerkelijke inrichting hier en daar iets aan te passen. Zo ook de vaste kerkbanken. Deze bieden weinig comfort, wat voor kerkgangers tijdens een één uur durende kerkdienst wellicht minder een probleem is, maar wat bij programma’s zoals symposia, maatschappelijke debatten of muziekuitvoeringen een zeer ongemakkelijke zit oplevert. Potentiële huurders wijken dan ook regelmatig uit naar andere locaties. Het aanpassen van het bankenplan zal naar onze mening de samenwerking met commerciële en culturele instellingen verbeteren en de reguliere exploitatie daarmee verlichten. In opdracht van het bestuur van Stichting Arminius heeft architect Gerard Vreugdenhil van Braaksma & Roos een ontwerp gemaakt waarin een gedeelte van de kerkbanken uit de oorspronkelijke opstelling is verwijderd. De lambrisering die zich momenteel tussen de gemetselde kolommen bevindt, wordt naar achteren verplaatst zodat het originele beeld zoveel mogelijk intact blijft. De huidige vloerbedekking bestaat uit sombere tapijttegels, in het bankenplan is tevens het aanbrengen van een nieuwe vloer opgenomen en de aanschaf van bijbehorend meubilair. De aanvraag voor dit plan is ingediend bij Monumentenzorg Rotterdam en de Rijksdienst. Voor een deel van de financiering wordt een beroep gedaan op particuliere fondsen. Er wordt nog gezocht naar een interieurarchitect.
8. Organisatie en bestuur
6
Bestuur Stichting Arminius Joan Leemhuis-Stout Roelof Gortemaker Jeroen Everaert George van Gent Mariette Opstelten-Dutilh Brenda Poels Paul van Oort
voorzitter tot 1 juli voorzitter vanaf 1 juli secretaris penningmeester bestuurslid tot 31 december bestuurslid vanaf 1 september bestuurslid vanaf 24 september
Organisatie Gabriëlle Anceaux directeur Hans Kennepohl hoofd debatten Eeva Liukku programmamaker Inge Janse, programmamaker Anna Visser, programmamaker Judith Bakker marketing en communicatie Monique van den Berg verhuur, acquisitie Boubker El Manouzi facilitair medewerker
1,0 fte freelance 0,4 fte tot augustus freelance augustus - oktober 0,4 fte vanaf november 0,6 fte freelance 0,2 fte
Ongeveer 25 freelancers uit Rotterdam worden ingezet voor catering, techniek, boekhouding en onderhoud van het gebouw. Vrijwilligers Brenda Schouten Beckett Wim Granneman Hans Lems Niels Zuurendonk Paul Kleppe Thoraya Muttardy
onderhoud gebouw onderhoud gebouw onderhoud gebouw, rondleiding kassa programma’s rondleidingen onderhoud tuin
Redacties i.s.m. Hans Kennepohl en Anna Visser Denkcafé Geert Maarse, programmamaker SG Erasmus Vrijwilligers: Emma van der Wouw, Samir Azrioual, Eckhart Vlaming, Willemijn Dicke, Ted de Hoog, Mathijs van der Mijn, Paulien Kastermans, Lara de Bree. DRAAD Roos Poelman, programmamaker LOKAAL Francisco van Jole, gespreksleider Checkpoint Geschiedenis Reinard Maarleveld, eigenaar en oprichter geschiedenis.nl en docent geschiedenis Jacques Börger, hoofd communicatie Museum Rotterdam René Spork, projectleider Gemeentearchief Rotterdam Anne Jongstra, projectleider Gemeentearchief Rotterdam Vrijwilligers: Erik van Beusekom, Els Coblijn, Marciano de Bruin, Tara Lewis, Catrien Rosendaal
7
Bijlage 1: Overzicht programmering en bezoekers vanuit cultuurplan Datum
Event
15-jan 28-jan 19-feb 25-feb 26-feb 03-mrt 08-mrt 11-mrt 12-mrt 17-mrt 20-mrt 25-mrt 26-mrt 27-mrt 04-apr 09-apr 23-apr 29-apr 04-mei 07-mei 10-mei 14-mei 22-mei 24-jun 25-jun 10-sep 13-sep 13-sep 17-sep 28-sep 30-sep 22-okt 27-okt 29-okt 08-okt 19-nov 25-nov 24-nov 10-dec 13-dec
Denkcafé: Suikerverslaving DRAAD: Verkiezingen & Beeld Zadkine Denkcafé: Kunstmatig van Nature DRAAD: Eerdmans vs Karakus Checkpoint: Tuschinski Cultureel Lijsttrekkersdebat Museumnacht: Luchtslaper RdamTalks: 10 visies op emancipatie in 010 Sloopkogel-debat Gebiedscommissies: De nieuwe democratie! Donner moet blijven DRAAD: Coalitieonderhandelingen & Hofbogen Denkcafé: Doe het zelf maarschappij Op het Tweede gezicht Opening van de maand van de filosofie We zijn nog nooit zo romantisch geweest Denkcafé: De avond van de ironie DRAAD: Europa & discriminatie uitgaanseleven Gesprek voor de dam Checkpoint Geschiedenis: WOII herdenken Woordnacht Denkcafé: De Supermarktleugen Europese Verkiezingsavond DRAAD: Piketty Denkcafé: Ouder worden De Zaak: De media als Rechter Open Monumentendag Nacht vd Dictatuur Denkcafe: SM Breivik: voorstelling & debat DRAAD: Verkiezing, collectiegebouw Denkcafe: Droomshow Checkpoint: Vete 010 020 Uitreiking Persprijs Ro theater (als ik de liefde niet had) Mars Kinderrechten DRAAD: Poppodium & Blankenburgtunnel Denkcafé: Robots Denkcafé:Frans de Waal Debatnacht Sunny Bergman: Zwart als Roet De robots komen eraan Het neoliberalisme bestaat niet 16-dec DRAAD: Vuurwerkdebat & Ontzamelen Totaal
Aantal bezoekers
Livestream
Kijkers > 1 uur
Terugkijkers
81 97 124 280 55 400 366 150 127 80 334 49 102 103 82 96 115 67 70 29 85 61 31 116 120 82 660 307 139 135 166 170 168 126 87 350 101 95 389 296 * * * 32
58 34 26 313
32 17 17 67
482 82 356 711
81 30 46 100 57 41
35 10 17 20 23 24
88 57 61 240 41 180
9 24
4 9
132 110
24
15
146
29
21
146
36
16
126
26
13
55
6.523
934
340
3.013
* Dit aantal bezoekers is meegeteld in het bezoekersaantal van de Debatnacht
8
Bijlage 2: Overzicht commerciële en culturele evenementen Aantal bezoekers
Datum 16-jan 24-jan 03-feb 21-feb 28-feb 01-mrt 16-mrt 11-apr 27-apr 01-mei 23-mei 24-mei 01-jun 21-jun 05-jul 17-jul 10-aug 28-okt 30-okt 29-nov 22-dec
Event AIR Debat, Collectiegebouw IFFR, Vertical Cinema Nutslezing NVVE debat, Hulp is geen misdaad Issuesparty & tentoonstelling FNV, verkiezingsdebat Chabotmuseum, lezing Karel van Veen Nino&Frankie 5 jarig bestaan party Spoorcursus, filosofie Onderwater prod. 15 theatervoorstellngen DEAF festival. Evenings OFF DEAF festival. Evenings OFF RCTH, theatervoortselling Chabotmuseum, lezing Jan Kamman Int.Fringe Festival, Jazz Recordings Eendrachtsfestival i.s.m Music Matters RE:Orchestra, concert Nieuwe Instituut, symposium/booklaunch Rotterdamse Nieuwe, Design-thinking St.de Loodsen, Nacht van de Wansmaak,film Live@Rotterdam, Stille Nacht, concert Totaal
266 240 458 246 500 155 245 500 120 675 72 78 60 145 50 385 70 150 315 145 500 5.375
9
