Jaarverslag en Jaarrekening 2011

Jaarverslag en Jaarrekening 2011

Nationale Postcode Loterij De Nationale Postcode Loterij keert een record-bedrag van 284 miljoen euro uit aan 85 goede doelen. De Natuur en Milieufederaties krijgen 2.250.000 euro. Dankzij de 2,5 miljoen deelnemers van de Postcode Loterij kunnen goede doelen zoals De Natuur en Milieufederaties hun belangrijke werk voortzetten en nieuwe projecten starten.

Op de foto van links naar rechts: Nol Verdaasdonk (De Natuur en Milieufederaties), Sigrid van Aken (Managing Director Nationale Postcode Loterij) en Rita Kwakkestein (De Natuur en Milieufederaties).

Bij de voorpaginafoto: De CO2 Ambitie noemen de Natuur en Milieufederaties en tien bedrijven hun gezamenlijke project. Samen gaan ze voor 210.000 ton minder uitstoot aan kooldioxide. De reductie is vergelijkbaar met de CO2 uitstoot van een file tussen Utrecht en Berlijn. Het is voor het eerst dat milieubeweging en bedrijfsleven op deze manier de handen ineen slaan. Bij de foto: vlnr: Bernard Wientjes (voorzitter VNONCW), Tjeu van Mierlo (De Natuur en Milieufederaties), Margriet Schreuders (Nationale Postcode Loterij) en Bernard ter Haar (directeur-generaal Milieu van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu)

2

Inhoudsopgave Deel I: Jaarverslag 1. Algemene informatie over de organisatie

5 5

2. De activiteiten van de Stichting in 2011

6 6

3. De financiële positie van de Stichting

11 12

4. Verantwoordingsverklaring

12 13

Bijlage 1: Bijlage 2: Bijlage 3: Bijlage 4:

Overzicht projecten 2011 Verantwoordingsverklaring van het bestuur van Stichting De Natuur en Milieufederaties Leden Bestuur en Raad van Toezicht Nevenfuncties leden van Bestuur en Raad van Toezicht

14 19 22 23 26 25 28

Deel II: Jaarrekening 1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6

Jaarrekening Balans per 31 december 2011 Staat van baten en lasten over 2011 Grondslagen van waardering en resultaatbepaling Toelichting op de balans per 31 december 2011 Toelichting op de staat van baten en lasten over 2011 Specificatie en verdeling kosten naar bestemming

28 32 29 33 30 34 31 36 35 41 37 44

2 Overige gegevens 2.1 Vaststelling en goedkeuring 2.2 Statutaire bepaling resultaatbestemming 2.3 Resultaatbestemming 2.4 Gebeurtenissen na balansdatum 2.5 Accountantsverklaring Controleverklaring 2.6 Toelichting verschillen realisatie 2011 versus begroting 2011 2.7 Ondertekening van de jaarrekening

40 45 40 45 40 45 40 45 40 45 40 45 44 50

3 Bijlagen 3.1. Begroting 2011 3.2. Afrekening subsidies 3.3. Overzicht betalingen aan milieufederaties per begrotingspost 3.4. Verklarende woordenlijst

46 52 47 53 48 54 49 55

3 3

Nationale Big Jump 2011 in recreatieplas bij het Heerderstrand

4

4

1. Algemene informatie over de organisatie 1.1 Doelen en profiel van Stichting De Natuur en Milieufederaties Stichting De Natuur en Milieufederaties is de rechtspersoon waarbinnen de 12 provinciale natuur- en milieufederaties hun samenwerking hebben verankerd. De Stichting heeft een tweeledig doel, vastgelegd in de statuten: 1. Stimuleren en ondersteunen van samenwerking opdat het werk van de afzonderlijke Milieufederaties in de provincie wordt versterkt. 2. Het verkrijgen en beheren van gelden om daarmee de activiteiten van de provinciale Milieufederaties financieel te ondersteunen. De Stichting is aldus een ondersteunende faciliteit, bedoeld om het werk van de afzonderlijke federaties te versterken. De Stichting profileert zich dan ook niet op het landelijk toneel als “dertiende merk” en heeft geen eigenstandige natuur- en milieudoelen anders dan die welke zijn afgeleid van de doelen van de afzonderlijke Natuur- en Milieufederaties. 1.2 Vertaling van de doelstelling in visie, beleid en strategie Gezien de doelstelling van de Stichting is het stichtingbeleid gericht op het effectief samenwerken en op het verwerven en beheren van gezamenlijke inkomsten. Het beleid is neergelegd in een Meerjarenbeleidsplan, dat jaarlijks wordt vertaald in een jaarwerkplan. In het Meerjarenbeleidsplan (2009 - 2012) staat de visie als volgt beschreven: “Door samenwerking kunnen we zowel strategisch als financieel en bedrijfsmatig aan kracht winnen. Dat samenwerking strategische meerwaarde heeft, is evident bij de aanpak van grensoverschrijdende items en daar waar het landelijk speelveld van invloed is. Maar ook bij kwesties die op zich regionaal van aard zijn, maar zich overal voordoen, loont samenwerking doordat we efficiënter en effectiever kunnen werken en meer (landelijke) media-aandacht kunnen genereren. Financieel winnen we aan kracht omdat we met samenwerkingsprojecten ook landelijke en Europese bronnen kunnen aanboren en elkaar kunnen steunen in het veilig stellen van provinciale subsidies. Bedrijfsmatig kunnen we veel van elkaar leren en door samenwerking op het terrein van P&O valt schaalvoordeel te behalen. De conclusie is helder: investeren in de samenwerking is lonend voor de afzonderlijke federaties.” Het beleid van de Stichting zoals omschreven in het meerjarenbeleidsplan is vertaald in een aantal activiteiten die alle bijdragen aan de doelstellingen: o Gezamenlijke strategiebepaling op specifieke kwesties o Daadwerkelijke structurele samenwerking binnen drie programma’s o Kennisuitwisseling, afstemming en incidentele samenwerking o Versterking financiële basis o Kwaliteitsverbetering 1.3 Bestuursstructuur van de Stichting Het bestuur van de Stichting wordt gevormd door de 12 directeuren van de natuur- en milieufederaties. Het DB bestaat uit een team van vier directeuren. Voor de 5 5

toezichthoudende functie is een Raad van Toezicht gevormd bestaande uit vertegenwoordigers van alle 12 natuur- en milieufederaties. Dit zijn bij voorkeur bestuursleden van de federaties, maar het is ook mogelijk dat er personen buiten de federatie worden afgevaardigd. Zij moeten uiteraard wel voldoen aan de statutaire voorwaarden en de eisen van het CBF-keur. De Raad van Toezicht houdt toezicht op de algemene gang van zaken binnen de stichting en de daarmee verbonden organisatie. Tot de bevoegdheden behoren het goedkeuren van de begroting, het jaarwerkplan, de jaarrekening en het jaarverslag, alsmede de meerjarenbeleidsplannen en meerjarenbegrotingen. De Raad van Toezicht laat de beleidsvorming en beleidsuitvoering, waaronder het financieel beheer, over aan het Bestuur. Het Bestuur stelt jaarlijks de begroting, de werkbegroting, het jaarwerkplan, het jaarverslag en de jaarrekening vast, alsmede eens in de drie jaar een meerjarenbeleidsplan en meerjarenbegroting. Daarnaast staat regelmatig de voortgang van de programma’s op agenda en worden er strategische kwesties bediscussieerd. De voorbereiding en uitvoering van het beleid wordt ondersteund door een klein facilitair bureau bestaande uit een secretaris (0,8 fte, dagelijkse leiding) , een administrateur (0,4), een communicatiemedewerker (0,4) en een secretaresse (0,4).

2. De activiteiten van de Stichting in 2011

De afgelopen jaren is het politieke en economische klimaat sterk veranderd. De consequentie is dat de natuur- en milieubeweging zoals die zich de komende jaren ontwikkelt een andere moet zijn dan die wij kenden. Dat betekent afscheid nemen van oude zekerheden en een sterke noodzaak tot vernieuwing. In 2010 is een traject uitgevoerd ter bezinning op onze positionering in deze veranderende omgeving. De conclusie was dat we moeten werken aan een bedrijfscultuur waar gedacht en gewerkt wordt “van buiten naar binnen”, dat we op zoek moeten naar nieuwe partnerschappen, ook i.v.m. het aanboren van andere financieringsbronnen, en dat we onze unieke positie als provinciale natuur- en milieuorganisaties in een landelijk netwerk met een helder profiel moeten verstevigen. Dat waren de prioriteiten in 2011 en daar is afgelopen jaar op de volgende manier aan gewerkt. 2.1 Beleidsmatige activiteiten Vernieuwing werkwijze en acquisitie o De strakke programmastructuur is losser gemaakt zodat er meer ruimte is om te reageren op de actualiteit en voor de fondswervende activiteiten. o Er is een fondsenwerver cq relatienetwerker aangetrokken met de opdracht om, samen met ontwikkelteams gerekruteerd uit ons samenwerkingsverband, te zoeken naar nieuwe partnerschappen, naar kansrijke “product-marktcombinaties” en daarop projecten te ontwikkelen. Er worden door deze teams, samen met de fondsenwerver op het moment vier velden verkend die kansrijk lijken, waarbij ook contacten zijn gelegd met mogelijke partners: - Klimaatadaptatie in waterrijke gebieden en/of stedelijke gebieden, ook in het kader van het landelijke Deltaprogramma waar wij bij betrokken zijn; - Lokale initiatieven groene energie, naast onze overeenkomst met Qurrent in het kader van We Generate (zie programma Klimaat & Energie); - Regionale voedselstrategieën samen met gemeenten; 6 6

-

MKB, gekoppeld aan de Green Deal waar wij mede-ondertekenaars van zijn; - In 2012 moet dit leiden tot tenminste 3 nieuwe projecten waarin daadwerkelijk wordt samengewerkt en die (deels) extern gefinancierd worden. o Er is door de fondsenwerver een acquisitietraining ontwikkeld, uitgaande van het “van buiten naar binnen denken” en gericht op het zoeken van nieuwe partners. De trainingen worden regionaal gegeven en op maat gesneden De training is eind 2011 eenmaal gegeven voor de drie noordelijke provincies. In 2012 zijn de regio’s zuid en midden aan de beurt. Ook heeft de fondsenwerver een aantal afzonderlijke federaties geadviseerd over acquisitie en nieuwe partnerschappen. Positie op het landelijk toneel en de de 44 stedelijke stedelijke Milieucentra Milieucentra o Er is met Natuur en Milieu, Milieudefensie Milieudefentie en gesproken over nauwere samenwerking. Dat heeft geresulteerd in werkafspraken omtrent afstemming en waar nuttig samen optrekken. o In februari zijn we toegetreden tot de zgn. Groene11 (inmiddels in feite G15). Dit is een strategisch platform van 15 organisaties van waaruit de Haagse lobby wordt gecoördineerd en geëffectueerd. Dit heeft opgeleverd dat ons geluid meer dan tevoren is gehoord, m.n. op ruimtelijke dossiers. En vooral een aantal nuttige contacten en informatie, maar nog nauwelijks meetbare invloed. o De Natuur- en Milieufederaties hebben een initiërende en coördinerende rol gespeeld in de acties omtrent het natuurbeleid van de regering; m.n. het afbreukbeleid t.a.v. de EHS stond daarbij centraal. Profilering en externe communicatie Een helder en onderscheidend profiel is belangrijker dan ooit. Er is er een korte en heldere profielbeschrijving gemaakt waarin onze uniciteit als landelijk netwerk van provinciale organisaties met een sterke band met burgers wordt neergezet. Dit is beschikbaar in een mooi vormgegeven presentatie-document dat o.m. kan worden gebruikt bij de gesprekken met potentiële partners. Als opvolger van de Successenkrant is een magazine verschenen met de naam “Spring!”. Ook heeft de gezamenlijk website een facelift ondergaan (zie www.natuurenmilieufederaties.nl). Tenslotte dient vermeld dat mét de naamsverandering van Natuur en Milieufederatie Zuid-Holland en Gelderse Natuur en Milieufederatie er nu 7 federaties zijn met “Natuur” in hun naam waarvan 4 met dezelfde huisstijl. Relatie met de Nationale Postcode Loterij De Stichting is sinds 1996 beneficiënt van de Nationale Postcode Loterij. In 2010 is onze relatie met de loterij geëvalueerd met als resultaat dat de overeenkomst is verlengd tot 2016. Zoals elk jaar is ook voor 2011 een plan gemaakt hoe de Natuuren Milieufederaties de relatie met de Nationale Postcode Loterij willen onderhouden en onder de aandacht willen brengen van het publiek en van onze interne organisaties. Dit plan wordt persoonlijk doorgesproken met medewerkers van de Nationale Postcode Loterij om te bezien waar we elkaar kunnen versterken. De Natuur- en Milieufederaties hebben in 2011 voor de leden van de loterij in alle 12 provincies Groene Verrassingstochten georganiseerd. In Gelderland maakten de deelnemers aan de loterij een rit op een e-scooter door Park Veluwezoom (inclusief een kop koffie/soep). In Utrecht stond een excursie naar biologische Bierbrouwerij De Leckere op het programma. De wereldberoemde architect Erick van Egeraat deed 7 7

tijdens de Groene Verrassingstocht in Drenthe uit de doeken hoe de door hem ontworpen nieuwe vleugel van het Drents Museum eruit gaat zien. Deze uitbreiding wordt op een bijzondere wijze in de bestaande omgeving ingepast. In de reeks Bijvoorbeeld-advertenties van de Nationale Postcode Loterij in AD en FD verzorgden de Natuur- en Milieufederaties een advertentie over ons project de CO2 Ambitie waarbij grote bedrijven verrassende besparingen op energie realiseren. Ook hebben we in onze uitingen melding gemaakt van onze relatie met de Nationale Postcode Loterij, zowel bij samenwerkingsactiviteiten als bij de activiteiten van de individuele federaties. Kwaliteitsverbetering Afgelopen jaar is er in het kader van kwaliteitsverbetering aandacht besteed aan de sociale media. Deze nieuwe communicatievormen zijn uiterst belangrijk voor onze organisaties. In het AB van 17 maart is er een inleiding verzorgd door Fatima de Vos. Zij heeft vervolgens in het najaar twee workshops gegeven, bedoeld voor de directeuren die ieder één medewerker konden meenemen. Ook de eerder genoemde acquisitietrainingen horen onder dit kopje thuis. 2.2 Activiteiten binnen de programma’s Een overzicht van de projecten die in 2011 werden uitgevoerd, is opgenomen als bijlage 1. Platform Natuurkwaliteit Binnen dit thema wordt één meerjarig samenwerkingsproject uitgevoerd (zie bijlage 1): Avé N@tura. Het Platform Kwaliteit van de Natuur is een actief gremium met veel animo onder de deelnemers. Onder het platform “hangen” nog 2 satellieten: het ammoniakoverleg en het wateroverleg. Dit wateroverleg is in feite een dwarsverband tussen het platform Natuurkwaliteit en het programma Ruimte. Dit overleg verzorgt ondermeer de vertegenwoordiging van de groene organisaties (Natuurmonumenten etc.) in het Deltaprogramma van het Rijk. In het afgelopen jaar zijn er 2 bijeenkomsten geweest van het Platform, de beide satellieten kwamen eenmaal bij elkaar. Verder is er in het najaar een gezamenlijke bijeenkomst geweest met het Programma Ruimte om de strategie wat betreft klimaatadaptatie te bespreken en kansen voor samenwerkingsprojecten te verkennen (zie onder bij Ruimte). In het vroege voorjaar zijn de acties van de Natuur- en Milieufederaties in het kader van Hart voor Natuur vanuit het platform Natuurkwaliteit gecoördineerd. Verder is er deelgenomen aan het lobbyoverleg van de G11 ter afstemming van de vele natuurdossiers. De Natuur- en Milieufederaties hebben zich opgeworpen om het onderwerp ammoniak te trekken. Ook zijn er gezamenlijke brieven verstuurd, o.a. aan de Europese Commissie (over de Kaderrichtlijn Water en het kierbesluit) en naar staatsecretaris Bleker (over het vervallen van dierrechten en over volumebeleid in de veehouderij). Tenslotte: de nieuwe Natuurwet en de decentralisatie/EHS vroegen en kregen in 2011 de nodige aandacht, zowel van de afzonderlijke federaties in hun eigen provincie, als van het landelijk samenwerkingsverband als partner in de door Natuurmonumenten gecoördineerde landelijke acties. Wordt vervolgd in 2012! 8 8

Programma Ruimte Binnen dit programma werd in 2011 één meerjarig project uitgevoerd: Gedragen door de Wind (zie bijlage 1). Een belangrijk aandachtspunt in 2011 was de nieuwe Structuurvisie Infrastructuur en Milieu. Daarbij werkten we nauw samen met andere landelijke groene organisaties aan brieven, inspraakreacties, persberichten en een lobbytraject voor deze belangrijke structuurvisie. De programmagroep gaf de voorkeur aan weinig bijeenkomsten: uiteindelijk zijn er twee georganiseerd. Op de thema’s bevolkingskrimp en klimaatadaptatie zijn de mogelijkheden voor samenwerkingsprojecten verkend. Bevolkingskrimp lijkt vooralsnog weinig kansen te bieden voor projecten van de Natuur- en Milieufederaties. In november is samen met het Platform Natuurkwaliteit (zie boven) een bijeenkomst gehouden over klimaatadaptatie en het Deltaprogramma. Er zijn een viertal mogelijke onderwerpen benoemd, waarvan klimaatadaptatie in stedelijke gebieden voor ons het meest perspectiefvol lijkt voor verdere projectontwikkeling. De verkenning zal in 2012 worden voortgezet. Een ander belangrijk item in dit programma is Wind op Land. Naast het project Gedragen door de wind (zie bijlage 1) is namens de natuur- en milieufederaties deelgenomen aan de Klankbordgroep Structuurvisie Wind op Land van het Rijk. Doel is informeren van de milieufederaties over de Rijksstructuurvisie en MER enerzijds, en het coördineren van de inbreng van kennis en ervaring uit de regio's/provincies richting het Rijk anderzijds. Programma Klimaat en energie Binnen dit programma werden in 2011 drie projecten uitgevoerd: “De CO2 ambitie” , “Cradle to cradle in praktijk” en “We Generate” (zie bijlage 1) De programmagroep kwam een aantal maal bij elkaar voor uitwisseling en afstemming. Er is o.m. een gezamenlijke visie op energietransitie vastgesteld en een visie op kernenergie en CCS, er is gebrainstormd over nieuwe samenwerkingsprojecten, er is gesproken over acties met betrekking tot het energiezuiniger maken van bestaande bouw en over een vervolg op de landelijke campagne Schoon genoeg van Kernenergie. Dit is een coalitie van 15 maatschappelijke organisaties waar de natuur- en milieufederaties deel van uitmaken en die op 16 april een landelijke manifestatie heeft georganiseerd. In het najaar is een nationale Groene Groei Deal met bedrijfsleven, overheid en milieuorganisaties, waaronder de natuur- en milieufederaties, afgesloten. Het gaat om een pakket van maatregelen om de Nederlandse economie te vergroenen. Energiebesparing bij bedrijven vormt er een belangrijk onderdeel van. Op 21 november heeft de succesvolle slotbijeenkomst van het project De CO2 Ambitie plaatsgevonden (zie bijlage 1). Directeur Generaal Bernard ter Haar van het ministerie Infrastructuur en Milieu en voorzitter VNO-NCW Wientjes namen deel. Een vervolg op het project ‘De CO2 ambitie’ wordt gezocht in het kader van de Green Deal met het MKB en VNO-NCW.

9 9

Naast dit alles is een belangrijk project in dit programma We Generate. Het project dat de natuur- en milieufederaties samen met het Klimaatbureau hadden ingediend bij het Droomfonds van de Postcodeloterij is in februari gedeeltelijk gehonoreerd. Dit wil zeggen dat ons idee is geïntegreerd met het idee van stichting DOEN tot het project We Generate: een project dat regionale/lokale energie initiatieven gaat ondersteunen en faciliteren, gericht op stroom die in de eigen regio is geproduceerd. Het project is in november daadwerkelijk van start gegaan. Eind van het jaar is er een start gemaakt met de ontwikkeling van projectideeën voor 2012, waarvan er uiteindelijk 2 verder ontwikkeld gaan worden. De CO2 prestatieladder en een vervolg op de CO2 ambitie lijken kansrijk. Programma Versterking Binding met Burgers Het programma ‘Sterke binding met burgers en achterban’ heeft als doel om de maatschappelijke positie van de Natuur- en Milieufederaties op provinciaal niveau sterk te verbeteren. Onze inzet richt zich daarbij op het vergroten en verstevigen van de binding met burgers en achterban. In 2011 is hieraan invulling gegeven aan de hand van 3 speerpunten: 1. Nieuwe binding met burgers 2. Gezamenlijke basisondersteuning voor achterban 3. Campagnes met burgers De activiteiten in het kader van het eerste speerpunt zijn uitgevoerd binnen het landelijke samenwerkingsproject ‘Nieuwe Binding’. Concrete resultaten zijn dat er als gevolg van verschillende wervingsacties (landelijk en provinciaal) veel nieuwe mensen zijn verbonden aan ons werk. Bij alle milieufederaties is het aantal lezers van de nieuwsbrieven sterk toegenomen en door diverse publieksgerichte activiteiten op actuele thema’s (lokale energieopwekking, regionale voedselvoorziening, ruimtelijke ontwikkelingen) hebben veel (nieuwe) mensen actief meegewerkt aan het bereiken van onze doelstellingen. Landelijk zijn de ervaringen met werving en binding uitgewisseld om elkaar te inspireren en te leren van elkaars aanpak. Gedurende het jaar is ook tevens een stevig fundament gelegd voor de professionalisering van het relatiemanagement; een voorwaarde om succesvol te kunnen zijn met het verbinden van mensen aan ons werk. In 2011 is gezamenlijk gewerkt aan het verbeteren en sterker positioneren van de website ‘milieuhulp.nl’ als vorm van digitale basisondersteuning. Gezocht is naar een invulling die tegemoetkomt aan de wensen van de ‘klant’: mensen die meer willen weten over diverse natuur- en milieuthema’s. Begin 2012 zal blijken of de gekozen aanpak leidt tot meer bezoekers en een platform dat tegemoetkomt aan de vragen van burgers die op zoek zijn naar service, kennis en diensten op milieugebied. Door twee landelijke campagnes (Nacht van de Nacht en Groene verrassingstochten) hebben de Natuur- en Milieufederaties zichtbaar gemaakt dat we bij activiteiten namens een grote groep mensen spreken. Met name tijdens de Nacht van de Nacht zijn veel mensen op de been gebracht en op de digitale ‘lichthinderkaart’ die door de milieufederaties in het leven is geroepen, zijn meer dan 2000 meldingen gekomen van situaties in Nederland waarbij sprake is van ‘onnodig licht’. Diverse vervolgacties hebben geleid tot een gerichte aanpak van de lichthinderproblematiek.

10 10

Met het project ‘Cradle to Cradle in praktijk’ hebben de natuur- en milieufederaties een aantal (MKB)bedrijven begeleid en ondersteund bij de concrete uitwerking van een aansprekend Cradle to Cradle-geïnspireerd product of - project. Het heeft geleid tot 7 concrete producten en projecten.

11

Buiten de programma’s Voedsel blijkt een thema waar veel federaties mee bezig zijn en waar mogelijk kansen liggen voor samenwerkingprojecten. In een bijeenkomst van medewerkers van diverse federaties zijn de kansen verkend. Vervolgens is dit uitgewerkt in een analyse en een aantal mogelijke product-marktcombinaties.

3. De financiële positie van de Stichting 3.1 Staat van Baten en Lasten Het jaar 2011 wordt afgesloten met een negatief resultaat van € 134.756,-. Dit is conform de begroting en dus voorzien. In de vergadering van het Algemeen Bestuur van december 2010 is een tekort begroot van € 120.000,- dat zou worden gedekt uit de continuïteitsreserve. In juni 2011 heeft het Algemeen Bestuur de begroting aangepast en het tekort verhoogd tot € 176.000,- . De verhoging wordt gedekt uit de overige reserves van de jaarrekening 2010. Aan de doelstelling werd in totaal € 2.749.329,- uitgegeven. Dat is 101,2 % van het totaal van de baten (in 2010 was dit 99,7 %). Hiervan is 4,5 % uitgegeven aan de organisatie van de samenwerking. Aan activiteiten van de samenwerkende milieufederaties is 7,2 % besteed en aan samenwerkingsprojecten 29,1 %. Aan activiteiten van de stedelijke milieucentra is 6,8 % uitgekeerd en aan de afzonderlijke milieufederaties 52,4 % als bijdrage aan hun eigen activiteiten. De inkomsten van Stichting De Natuur en Milieufederaties waren in 2011 voor 98,4 % afkomstig van de Nationale Postcode Loterij. Er is € 45.531,- uitgegeven aan de fondsenwerving. 3.2 Balans en beleid t.a.v. reserves Het eigen vermogen is samengesteld uit een continuïteitsreserve, een bestemmingsreserve en een vrij besteedbaar vermogen. De stichting streeft naar het aanhouden van een zo klein mogelijk eigen vermogen. Positieve resultaten worden in het daaropvolgende jaar bestemd, zodat het eigen vermogen zoveel mogelijk beperkt blijft tot een continuïteitsreserve om de continuïteit te waarborgen. Onder continuïteit wordt het volgende verstaan: - waarborgen van de liquiditeit van de Stichting - waarborgen dat de kosten van de organisatie voor minstens een half jaar gedragen kunnen worden - opvangen van tegenvallers bij projecten (overschrijding van projectbegrotingen is echter geen beleid) - financiering van activiteiten die samenhangen met de actualiteit, waarin gezamenlijk optreden vereist is - garantie voor de (gedeeltelijke) uitkering van de vrij besteedbare bijdrage aan de afzonderlijke Milieufederaties bij tegenvallende opbrengsten. Het Bestuur van de Stichting heeft in december 2010 besloten de continuïteitsreserve met ingang van 1 januari 2011 te verlagen met € 120.000,-. De continuïteitsreserve organisatiekosten Samenwerking is met € 50.000,- verlaagd van € 258.000,- naar

11 12

€ 208.000,-. De continuïteitsreserve organisatiekosten Stichting is met € 70.000,verlaagd van € 220.000,- naar € 150.000,-. Verder is in 2011 een bestemmingsreserve gecreëerd van € 8.000,- voor het werk van de huidige fondsenwerver. De overige reserves zijn in 2011 met € 1.441,- afgenomen tot € 54.475,-. Het bestuur van de Stichting zal in de vergadering van 15 juni 2012 de bestemming van dit overige vermogen vaststellen. Het vermogen is ondergebracht op een spaarrekening, waar geen vermogensrisico's aan verbonden zijn.

4. Verantwoordingsverklaring

De bestuursleden en de leden van de Raad van Toezicht van Stichting De Natuur en Milieufederaties hebben allen in een verklaring (bijlage 12 van het reglement CBF) de volgende principes onderschreven: 1. Binnen de instelling dient de functie ‘toezicht houden’ duidelijk te zijn gescheiden van het ‘besturen’ dan wel van de ‘uitvoering’. 2. De instelling dient continu te werken aan een optimale besteding van middelen, zodat effectief en doelmatig gewerkt wordt aan het realiseren van de doelstelling. 3. De instelling streeft naar optimale relaties met belanghebbenden. In een verantwoordingverklaring van het Bestuur wordt beschreven hoe de Stichting invulling geeft aan deze principes. Deze verklaring is als bijlage 2 bij dit jaarverslag gevoegd.

12 13

BIJLAGE 1

Overzicht van de in 2011 uitgevoerde projecten PROGRAMMA RUIMTE Gedragen door de wind, realisatie van windenergielocaties door regionale allianties Looptijd: september 2010 tot september 2012 Begroting: € 196.177,Deelnemers: milieufederaties Noord-Holland, Flevoland, Drenthe en Groningen, voor drie concentratiegebieden; Overijssel en Noord-Brabant voor twee combinatiegebieden Doel: In drie concentratiegebieden en twee combinatiegebieden realiseren van een maatschappelijke alliantie die de drijvende kracht is achter de ontwikkeling en realisatie van ambitieuze, gedeelde en gedragen regiovisies passend binnen de Rijksambitie Wind op land. De regiovisies zijn inhoudelijk innovatief doordat grootschalige windenergie bijdraagt aan investeringen in natuur en landschap in de regio en procesmatig innovatief omdat ze zijn opgesteld in nauwe dialoog met de bewoners in de gebieden en de ontwikkelende partijen. De ontwikkelende partijen (projectontwikkelaars en/of energiebedrijven) stellen in samenwerking met bewoners en natuur- en milieuorganisaties een investeringspakket op voor de regio dat tegemoet komt aan wensen en knelpunten in de regio. Resultaten in 2011 In 2011 is de dialoog gevoerd met lokale groepen en andere belanghebbenden met als doel om het draagvlak voor windenergie te onderzoeken en te onderzoeken op welke wijze volgens belanghebbenden windenergie zou kunnen bijdragen aan het realiseren van de directe en indirecte leefomgeving. Tevens zijn de knelpunten in beeld gekomen die het verkrijgen van draagvlak in de weg staan. Hierna is een begin gemaakt met het formuleren van regiovisies i.s.m. plaatselijke natuur-, milieu- en bewonersgroepen. Er is een document opgesteld waarin de opbrengsten van windenergie zijn geanalyseerd. Dit document zal worden gebruikt bij het beoordelen van proposities van windontwikkelaars. In de loop van 2011 is duidelijk geworden dat het project niet in alle casussen volgens de beoogde projectopzet zal kunnen verlopen. Inmiddels wordt nagedacht over een alternatieve aanpak in deze casussen.

13 14

PROGRAMMA KLIMAAT EN ENERGIE De CO2 Ambitie

CO2 reductie bij de energie-intensieve industrie Looptijd: maart 2010 tot november 2011 Begroting: € 235.684,Deelnemers: Het project wordt uitgevoerd door een samenwerkingsverband van 10 provinciale milieufederaties: de negen milieufederaties waar het project wordt uitgevoerd en de Zeeuwse Milieufederatie die de rol van projectleider op zich neemt. Doelen: 1. Een aanzienlijke reductie van de emissie van broeikasgassen bij negen energieintensieve bedrijven in Nederland. 2. Aan de Nederlandse energie-intensieve industrie de mogelijkheden laten zien om de emissie van broeikasgas aanzienlijk te verminderen (voorbeeldwerking). Resultaten: In het project de CO2 ambitie zijn uiteindelijk tien bedrijven samen met 10 provinciale milieufederaties in Nederland aan de slag gegaan. De maatregelen die de deelnemende bedrijven (gaan) nemen om hun CO2 uitstoot extra te verminderen zijn heel divers, van maatregelen die snel veel winst opleveren tot hele innovatieve. Tijdens de landelijke presentatie op 21 november 2011 is bekend gemaakt dat de totale CO2 reductie die de bedrijven gaan behalen in dit project 210 Kiloton bedraagt. Dat is te vergelijken met de CO2 uitstoot van een file van Utrecht naar Berlijn of met de CO2 uitstoot van het totale energieverbruik van 44.000 huishoudens op jaarbasis. In het CO2 ambitie magazine zijn de ervaringen van de bedrijven en de reacties op het project opgenomen van ondermeer Bernard Wientjes, voorzitter VNO-NCW en Bernard Ter Haar, directeur-generaal Milieu van het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Zowel Ter Haar als Wientjes hadden lovende woorden voor het initiatief van de Natuur en Milieufederaties.

Cradle to Cradle in praktijk Looptijd:

maart 2009 t/m februari 2011

Begroting: € 267.840,Deelnemers: NMFG, NMFD, NMU, MNH, ZMf, BMF en SML Doel: Samen met de regionale partners (MKB) bedrijven stimuleren om het Cradle to Cradle concept in de praktijk te brengen. Resultaten: Met het project ‘Cradle to Cradle in praktijk’ hebben de natuur- en milieufederaties een aantal (MKB)bedrijven begeleid en ondersteund bij de concrete uitwerking van een aansprekend Cradle to Cradle-geïnspireerd product of - project. Het heeft geleid tot 7 concrete producten en projecten. De natuur- en milieufederaties hebben hun rol bij het samenbrengen van geïnteresseerde C2C-partijen versterkt en duidelijk in beeld gebracht hoe C2C in de praktijk van bedrijven in een regionale aanpak kan worden vertaald.

14 15

De opgedane ervaringen en de som van alle praktijkcases zijn in de vorm van congressen, bijeenkomsten en het magazine ‘STOF’ gepresenteerd aan bedrijven, overheden en overige belangstellenden. Dankzij dit project hebben de natuur- en milieufederaties zich een plek veroverd in het netwerk en wordt met EPEA overlegd om als een toekomstige samenwerkingspartner in Nederland het MKB en regionale overheden te ondersteunen op het gebied van C2C®.

We Generate Looptijd: 1 november 2011 – 31 oktober 2013 Begroting: € 1.425.520,Deelnemers: alle natuur- en milieufederaties Doel: In elke provincie een functionerend servicepunt dat in staat is lokale energieinitiatieven te ondersteunen en te helpen tot realisatie te komen, en een levend netwerk van die lokale initiatieven te vormen. Resultaten in 2011: Overeenstemming over de rolverdeling tussen de projectpartners, het projectconcept en de specifieke taken en resultaten van de natuuren milieufederaties, een startbijeenkomst voor de federatiemedewerkers, een conceptlong list van initiatieven en een kwalitatieve vragenlijst om lokale energie-initiatieven op te beoordelen.

PROGRAMMA STERKE BINDING MET BURGERS Nieuwe Binding met burgers Looptijd: april 2009 t/m december 2011 Begroting: € 553.370,Deelnemers: alle natuur- en milieufederaties Doel: Het verstevigen van de positie en het vergroten van de invloed van de provinciale natuur- en milieufederaties door het versterken van de verbinding met individuen en groepen die ons werk steunen en voeden. Resultaten in 2011: Het project Nieuwe Binding heeft zich in 2011 met name gericht op het provinciaal en landelijk werven van nieuwe ‘kennissen’. Dit heeft geleid tot een aanzienlijke toename van het aantal mensen dat zich via onze digitale kanalen (website, nieuwsbrieven, Social Media) laat informeren over ons werk. Belangrijk aandachtspunt was het in alle provincies organiseren van activiteiten waaraan mensen een actieve bijdrage konden leveren (burgerparticipatie). Dit heeft geleid tot een zeer breed palet aan activiteiten met wisselend succes op het gebied van binding. Met name rondom thema’s als energie(besparing), lokale duurzame voedselproductie en ruimtelijke inrichting is sprake van een toenemend aantal mensen dat participeert in activiteiten van de natuur- en milieufederaties. Ook ten aanzien van het verder professionaliseren van het relatiebeheer is veel vooruitgang geboekt, zodat in de toekomst doelgerichter en intensiever kan worden 15 16

Nacht van de Nacht 2011: ruim 25.000 mensen deden mee aan honderden nachtelijke activiteiten, verspreid over heel Nederland.

17

gecommuniceerd met mensen die zich hebben verbonden aan de natuur- en milieufederaties. De ervaringen die in de provincies zijn opgedaan met werving en binding door burgerparticipatie zijn landelijk gedeeld door middel van bijeenkomsten en een nieuwsbrief. De Groene Peiler (het ‘online panel’ van de Natuur en Milieufederaties), is veelvuldig ingezet om mensen te betrekken en de mogelijkheid te geven hun mening te geven over actuele onderwerpen.

Nacht van de Nacht 2011 Looptijd:

januari 2011 t/m december 2011 In 2012 wordt er weer een Nacht van de Nacht georganiseerd. Begroting: € 188.294 Deelnemers: alle natuur- en milieufederaties en Natuur & Milieu Doel: Bij het grote publiek aandacht vragen voor de schoonheid van de donkere nacht die bedreigd wordt door een toenemende lichtvervuiling. Resultaat: In 2011 deden ruim 25.000 mensen mee aan honderden nachtelijke activiteiten, verspreid over heel Nederland. Duisternis is een aansprekend, herkenbaar en feel good onderwerp geworden voor een breed publiek. Ook bij bedrijven en gemeenten krijgt het onderwerp steeds meer aandacht. De Nacht van de Nacht heeft wederom een stap vooruit gezet. Inmiddels is het een gevestigd en succesvol evenement.

Groene Verrassingstochten Looptijd: mei 2011 t/m oktober 2011 Begroting: € 26.824 Deelnemers: alle natuur- en milieufederaties Doel: Een Groene Verrassingstocht is een tocht/excursie in de provincie voor leden van de Nationale Postcode Loterij, aangeboden door de betreffende federatie, waarbij aandacht wordt gevraagd voor innovatieve duurzame ontwikkelingen in de provincie. “U kunt rondkijken in klimaatneutrale huizen en bedrijven, een ritje maken op een elektrische scooter en kennismaken met klimaatneutrale producten uit uw regio. Ontdek de groene verrassende wereld bij u om de hoek.” Het doel is enerzijds investeren in een goede relatie met de Nationale Postcode Loterij en anderzijds bieden de Groene Verrassingstochten ook interessante mogelijkheden om de deelnemers te “binden” aan de natuur- en milieufederaties. Resultaat: Iedere natuur- en milieufederatie heeft één groene verrassingstocht georganiseerd die voldoet aan bovenstaande beschrijving en doel.

Big Jump Looptijd: Begroting:

maart 2011 t/m augustus 2011 € 13.994 16

18

Resultaat: Iedere natuur- en milieufederatie heeft één groene verrassingstocht georganiseerd die voldoet aan bovenstaande beschrijving en doel.

Big Jump Looptijd: maart 2011 t/m augustus 2011 Begroting: € 13.994 Deelnemers: GNMF als landelijk actiepunt. Daarnaast deden NMO en BMF mee. Doel: De Big Jump is een Europese publieksmanifestatie waarbij aandacht wordt 16 gevraagd voor het belang van schoon water. Het wordt één keer per jaar in juli georganiseerd en bestaat eruit dat zoveel mogelijk mensen op een afgesproken tijdstip in het water springen. Doel is het in de media en dus bij de burgers positioneren van het belang van schoon oppervlaktewater. Per evenement moeten minimaal 250 mensen deelnemen. Resultaat: Op zeker 7 plekken in Nederland werd er gesprongen door 65 tot 150 springers. Er was veel aandacht in de regionale en landelijke pers (onder meer NOS Journaal, Jeugdjournaal, Telegraaf en Spits).

PLATFORM KWALITEIT VAN DE NATUUR Programma Avé Natura 2000 Looptijd: januari 2008 t/m december 2012 Begroting: € 719.582,Deelnemers: alle natuur- en milieufederaties en Natuur & Milieu Doelen: 1. Draagvlak creëren voor de Natura 2000 doelen en beheerplannen. 2. Bij het opstellen van de beheerplannen wordt integraal gewerkt om zo de beheerplannen op een hoger niveau te krijgen. 3. De beheerplannen worden op tijd gerealiseerd. Resultaten in 2011 Landelijk is er 2011 een brief verstuurd aan de Tweede Kamerleden waarin onder andere werd aangedrongen op spoedige aanwijzing van de nog niet aangewezen Natura 2000 gebieden. De natuur- en milieufederaties hebben in hun provincie symposia en excursies georganiseerd, informatie gegeven, bijeenkomsten gehouden en natuurvertegenwoordigers geïnformeerd. Er zijn folders gemaakt, boekjes uitgebracht, bijeenkomsten over Natura 2000 gebieden georganiseerd en er zijn filmpjes gemaakt over de Natura 2000 gebieden. Bijzondere was de onthulling van een Naturabalans door de Natuur en Milieufederatie Drenthe. De Naturabalans is een grote wip in de vorm van een boomstam waar kinderen de natuur spelenderwijs in evenwicht brengen. Eveneens goed bezocht was de het Frysk Fûgelpaad – een happening rond het vogels spotten in een Natura 2000 gebied. Hier namen ruim 600 mensen aan deel.

19

Projecten in acquisitie voor 2011

Deelnemers: Drie landelijk bekende monumenten, communicatieve ondersteuning natuuren milieufederaties Monumentenviavoor de toekomst Doelen: Energie besparen in drie openbare monumenten Wij bieden drie eigenaren van landelijk bekende monumenten met een publieksfunctie een substantiële financiële Looptijd: maart 2011 t/m maart 2014 bijdrage voor revolutionair energiebesparende maatregelen. Denk aan musea, bibliotheken, molens, dierentuinen, Begroting: € 3.234.300,forten of streekcentra. Het zijn voorbeeldprojecten aan een breed publiek te laten Deelnemers: Drie landelijk bekende monumenten,om communicatieve ondersteuning zien wat er allemaal mogelijk is aan energiebesparingen opwekking, zonder het via natuur- en milieufederaties monument aan te tasten. Doelen: Beoogd resultaat: Wij bieden drie eigenaren van landelijk bekende monumenten met een -publieksfunctie Drastische energiebesparing in financiële een aantalbijdrage monumenten een substantiële voor revolutionair -energiebesparende Behoud van deze maatregelen. monumenten Denk voor de toekomst (met beheersbare aan musea, bibliotheken, molens, dierentuinen, exploitatiekosten) forten of streekcentra. Het zijn voorbeeldprojecten om aan een breed publiek te laten - Inspirerende voorbeeldwerking op andere eigenaren van monumentenzonder het zien wat er allemaal mogelijk is aan energiebesparingen opwekking, - Ontwikkeling entasten. toepassing nieuwe methoden en technieken monument aan te - Bewustwording en inspiratie van bezoekers met betrekking tot energieverbruik - Permanente publiciteit voor de Postcode Loterij Beoogd resultaat: -- Drastische Bewustwording en handelen in van publiek gebied van energiebesparing energiebesparing een aantalop monumenten - Behoud van deze monumenten voor de toekomst (met beheersbare Status: exploitatiekosten) bij de Nationale Postcode Loterij eigenaren voor de Extra Trekking. Uitslag begin -Ingediend Inspirerende voorbeeldwerking op andere van monumenten 1 . februari - Ontwikkeling en toepassing nieuwe methoden en technieken - Bewustwording en inspiratie van bezoekers met betrekking tot energieverbruik -Natuurlijk Permanente treinen publiciteit voor de Postcode Loterij - Bewustwording en handelen van publiek op gebied van energiebesparing Looptijd: maart 2011 t/m maart 2014 Begroting: € 1.964.980,Status: Deelnemers: Natuur en Milieufederaties, Dede Landschappen, IVN, NS begin Ingediend bij deDeNationale Postcode Loterij voor Extra Trekking. Uitslag 1 februari . Doel: Landschapsbeleving Natuurlijk treinenvanuit de trein wordt mogelijk gemaakt door informatie over landschap en natuur aan te bieden op de digitale informatiepanelen in de trein in combinatie metmaart andere communicatiemiddelen zoals smart-phone en I-pad. Op deze Looptijd: 2011 t/m maart 2014 manier wordt kijken zien en ontstaat draagvlak voor natuur en landschap. Begroting: € 1.964.980,Deelnemers: De Natuur en Milieufederaties, De Landschappen, IVN, NS Status: Ingediend bij de Nationale Postcode Loterij voor de Extra Trekking. Uitslag begin Doel: februari2. Landschapsbeleving vanuit de trein wordt mogelijk gemaakt door informatie over landschap en natuur aan te bieden op de digitale informatiepanelen in de trein in combinatie met andere communicatiemiddelen zoals smart-phone en I-pad. Op deze manier wordt kijken zien en ontstaat draagvlak voor natuur en landschap. Status: Ingediend bij de Nationale Postcode Loterij voor de Extra Trekking. Uitslag begin februari2. 1

Niet toegekend Niet toegekend 2 Niet toegekend 1

20

18 18

Met Milieuhulp.nl stellen De Natuur en Milieufederaties natuur- en milieukennis ter beschikking aan iedereen die er wat aan heeft.

21

BIJLAGE 2

Verantwoordingsverklaring van het bestuur van Stichting De Natuur en Milieufederaties De bestuursleden en de leden van de Raad van Toezicht van Stichting De Natuur en Milieufederaties hebben allen in een verklaring (“bijlage 12” van het reglement CBF) de volgende principes onderschreven: 1. Binnen de instelling dient de functie ‘toezicht houden’ duidelijk te zijn gescheiden van het ‘besturen’ dan wel van de ‘uitvoering’. 2. De instelling dient continu te werken aan een optimale besteding van middelen, zodat effectief en doelmatig gewerkt wordt aan het realiseren van de doelstelling. 3. De instelling streeft naar optimale relaties met belanghebbenden. In deze verantwoordingverklaring van het Bestuur wordt beschreven hoe de Stichting invulling geeft aan deze principes.

1. Scheiding van toezicht houden, besturen en uitvoeren

De scheiding van toezicht houden, besturen en uitvoeren is statutair vastgelegd en verder uitgewerkt in een huishoudelijk reglement en het “Handboek”. In het huishoudelijk reglement staat beschreven hoe de diverse organen zijn samengesteld en wat de verantwoordelijkheden, bevoegdheden en taken van de diverse organen zijn, alsmede binnen welk mandaat men werkt. De inrichtingsprincipes, protocollen en afspraken zijn vastgelegd in het Handboek. Hieronder wordt in grote lijnen beschreven hoe de diverse verantwoordelijkheden verdeeld zijn. De Raad van Toezicht bestaat uit vertegenwoordigers van elk van de 12 natuur- en milieufederaties. Dit zijn bij voorkeur bestuursleden van de federaties, maar het is ook mogelijk dat er personen buiten de federatie worden afgevaardigd. Zij moeten uiteraard wel voldoen aan de statutaire voorwaarden en de eisen van het CBF-keur. De Raad van Toezicht houdt toezicht op de algemene gang van zaken binnen de stichting en de daarmee verbonden organisatie. Tot de bevoegdheden behoren het goedkeuren van de begroting, het jaarwerkplan, de jaarrekening en het jaarverslag, alsmede de meerjarenbeleidsplannen en meerjarenbegrotingen. De Raad van Toezicht laat de beleidsvorming en beleidsuitvoering, waaronder het financieel beheer, over aan het Bestuur. Het bestuur bestaat uit de 12 directeuren van de natuur- en milieufederaties. De voorzitter is uit hun midden benoemd. De dagelijkse leiding berust bij een dagelijks bestuur, bestaande uit 3 bestuursleden en de voorzitter. Het bestuur stelt jaarlijks de begroting, de werkbegroting, het jaarwerkplan, het jaarverslag en de jaarrekening vast, alsmede eens in de drie jaar een meerjarenbeleidsplan en meerjarenbegroting. Daarnaast staat regelmatig de voortgang

19 22

van de samenwerkingsprogramma’s op de agenda en worden er strategische kwesties bediscussieerd. De uitvoering van het beleid is grotendeels georganiseerd in thematische programma’s waar binnen samenwerkingsprojecten worden uitgevoerd. Het bestuur wijst uit zijn midden een à drie directeuren aan, die gezamenlijk de Stuurgroep vormen van een programma en de projecten die daarbinnen worden uitgevoerd. Zij zijn, binnen mandaat van het bestuur, verantwoordelijk voor de uitvoering van de programma’s en de projecten. De voorbereiding en uitvoering van het beleid wordt ondersteund door een klein facilitair bureau bestaande uit een ambtelijk secretaris, een administrateur, een communicatiemedewerker en een secretaresse.

2. Optimale besteding van middelen, effectiviteit en doelmatigheid

Om de middelen optimaal te besteden zodat effectief en doelmatig gewerkt wordt aan het realiseren van de doelstelling, hanteert de Stichting een aantal procedures en instrumenten. Deze staan omschreven in het huishoudelijk reglement en het Handboek. In grote lijnen: Vertaling van het meerjarenbeleidsplan in een jaarwerkplan met richtinggevende , toetsbare doelen.  Het jaarwerkplan met richtinggevende en toetsbare doelen wordt jaarlijks voorbereid door het dagelijks bestuur (DB), vastgesteld in het bestuur en goedgekeurd door de Raad van Toezicht. Dit principe is vastgelegd in de statuten en het huishoudelijk reglement en het Handboek van de Stichting. Vertaling van het jaarwerkplan in een werkbegroting  De jaarlijkse begroting, zoals vastgesteld door het bestuur en goedgekeurd door de Raad van Toezicht, wordt nader uitgewerkt in een werkbegroting die rechtstreeks gerelateerd is aan het jaarwerkplan. Financiële kwartaalrapportages  Het DB bewaakt de bestedingen door middel van financiële rapportages aan het bestuur waarin elk kwartaal verslag wordt gedaan van de realisatie van de bestedingen op dat moment. Verslaglegging op organisatieniveau  Het DB stelt jaarlijks een jaarverslag op dat aan het bestuur ter vaststelling wordt voorgelegd en vervolgens aan de Raad van Toezicht ter goedkeuring. Evaluatie op organisatieniveau  Evaluatie van de samenwerking. Tijdens de looptijd van een meerjarenbeleidsplan wordt de samenwerking eenmaal tussentijds geëvalueerd en eenmaal aan het einde van de periode. De tussentijdse evaluatie is m.n. gericht op effectiviteit van de organisatie en kan leiden tot tussentijdse aanpassing van de organisatie en/of protocollen. De evaluatie aan het einde van de beleidsperiode is m.n. gericht op de voortzetting in de

20 23

volgende beleidsperiode, zowel wat betreft de inhoud van de samenwerking als de organisatiestructuur. 

Evaluatie functionarissen. Jaarlijks vinden functioneringsgesprekken plaats tussen/met de diverse functionarissen: het functioneren van het DB door het bestuur; het functioneren van de programmaleiding door het DB; het functioneren van de programmasecretarissen door de programmaleiding; het functioneren van de ambtelijk secretaris door de voorzitter.



Evaluatie van de samenwerkingsprogramma’s. De programma’s worden jaarlijks geijkt door het bestuur en waar nodig bijgesteld. Dat gebeurt in december, als onderdeel van de voortgangsrapportage over de uitvoering van het jaarwerkplan en het meerjarenbeleidsplan. In het laatste half jaar van de looptijd wordt een programma geëvalueerd aan de hand van de eerder geformuleerde doelen. Ook wordt de organisatie van en het samenwerkingsproces binnen het programma geëvalueerd. Dit vormt belangrijke input voor de evaluatie van de samenwerking als zodanig.

Projectbeheer  Samenwerkingsovereenkomst. Voor elk samenwerkingsproject moeten de participanten een overeenkomst ondertekenen waarin de taken en verantwoordelijkheden van stuurgroep, projectleider en projectgroep zijn vastgelegd alsmede de verplichtingen van de participanten en de financiële afhandeling. 

Financiële en inhoudelijk tussentijdse rapportages. Zoals vastgelegd in de samenwerkingsovereenkomst en/of zoals bepaald door de subsidieverlener. De rapportages worden ter verantwoording voorgelegd aan de stuurgroep van het project en gearchiveerd in de centrale projectadministratie.



Eindrapportage en evaluatie. Zoals vastgelegd in het Handboek en/of zoals bepaald door de subsidieverlener. De evaluatie (zowel doelbereik als proces) vindt plaats met de projectdeelnemers en de stuurgroep. Daarnaast vindt ook een procesevaluatie plaats tussen stuurgroep en projectleider. Het DB krijgt het verslag daarvan ter kennisname. Eénmaal per jaar worden leerpunten uit de evaluaties in het bestuur besproken.

3. Optimale relatie met belanghebbenden

De belanghebbenden van de Stichting zijn de twaalf afzonderlijke provinciale natuuren milieufederaties. Het feit dat de twaalf natuur- en milieufederaties in alle organen van de Stichting vertegenwoordigd zijn en dat de samenwerking verankerd is in statuten en huishoudelijk reglement garandeert een optimale relatie. De Stichting is sinds 1996 beneficiënt van de Nationale Postcode Loterij. Deze relatie dient een wederzijds belang. Jaarlijks wordt een plan gemaakt hoe de Stichting de relatie met de Postcode Loterij wil onderhouden en onder de aandacht wil brengen van het publiek en van bestuur, directies en medewerkers van de samenwerkende 21 24

natuur- en milieufederaties. Dit plan wordt persoonlijk doorgesproken met medewerkers van de Postcode Loterij om te bezien waar we elkaar kunnen versterken. Ook lopende het jaar is er regelmatig contact over concrete acties waar we elkaars doelstelling kunnen versterken. Soms is er sprake van (gedeeltelijke) financiering van samenwerkingsprojecten door derden. Deze zijn te beschouwen als belanghebbenden. Het is beleid om de relatie met hen te optimaliseren door professioneel projectbeheer en door zorgvuldigheid bij de vereiste tussentijdse rapportages, de verslaglegging en de financiële afhandeling van projecten. De Stichting heeft geen publieksfunctie. Voor het geval er tóch klachten van het publiek binnenkomen is er wel een klachtenprocedure. Deze is opgenomen in het Handboek. Klachten over individuele natuur- en milieufederaties worden doorverwezen naar de betreffende federatie.

22

25

BIJLAGE 3

Leden Bestuur en Raad van Toezicht Leden Bestuur

Het bestuur van de Stichting bestaat uit de directeuren van de 12 natuur- en milieufederaties. In 2011 waren dat de volgende personen: Dhr. S.J. van der Velde

St. Natuur en Milieufederatie Groningen

Dhr. H. Van der Werf

St. Friese Milieufederatie

Dhr. R.H. Hoekstra, penningmeester

St. Natuur en Milieufederatie Drenthe

Mw. G. Wijffels

St. Natuur en Milieu Overijssel

Dhr V. Vintges

St. Gelderse Natuur en Milieufederatie

Dhr J.A.C. Hogenboom, Voorzitter

St. Natuur en Milieufederatie Utrecht

Mw. V. Dam

Vereniging Natuur en Milieufederatie Flevoland

Dhr. E. Briët

Vereniging Milieufederatie NoordHolland

Dhr. A Ouwehand .

St. Natuur en Milieufederatie Zuid-Holland

Dhr. T. van Mierlo

Vereniging ZMf Vereniging Zeeuwse Milieufederatie

Dhr. N. Verdaasdonk

St. Brabantse Milieufederatie

Dhr. J.H. Heijnen

St. Milieufederatie Limburg

23 26

BIJLAGE 3, vervolg

Leden Raad van Toezicht

De Raad van Toezicht bestaat uit vertegenwoordigers van de 12 natuur- en milieufederaties. In 2011 waren dat de volgende personen: Mw. H.J.B. Helmink

St. Natuur en Milieufederatie Groningen

Dhr I. Faber

St. Friese Milieufederatie

Dhr. F. Blanckenborg

St. Natuur en Milieufederatie Drenthe

Mw. Jolanda Hoeflak

St. Natuur en Milieu Overijssel

Dhr. Lex van Rootselaar

St. Gelderse Natuur en Milieufederatie

Mw. J.Kieft-van Wingerde

St. Natuur en Milieufederatie Utrecht

Dhr. C. Terlouw

Vereniging Natuur en Milieufederatie Flevoland

Dhr. A. Kappenburg

Vereniging Milieufederatie Noord-Holland

Dhr. Rob Schröder,

Vereniging en Stichting Natuur en Milieufederatie Zuid-Holland

Dhr. G. van der Slikke voorzitter

Vereniging ZMf Zeeuwse Milieufederatie Vereniging

Mw. S. Broekhoven-Schokker

St. Brabantse Milieufederatie

Mw. L. van Soest

St. Milieufederatie Limburg

24 27

BIJLAGE 4

Nevenfuncties Bestuur van Stichting De Natuur Milieufederaties in 2011 Naam

Nevenfuncties

Dhr S.J. van der Velde

Bestuurslid Stichting Duurzaamheids Centrum Groningen.

Mw G. Wijffels

Lid Raad van Advies Staatsbosbeheer; Lid Raad van Toezicht Deltion; Lid/Voorzitter Raad van Advies Stichting IJssellandschap.

Dhr V. Vintges

Voorzitter GroenLinks afdeling Nijmegen; Lid bestuur Stichting Mediation in Milieu en Ruimtelijke Ordening.

Dhr E. Briët

Dagelijks Bestuur Vereniging Delta-metropool.

Dhr N. Verdaasdonk

Lid Algemeen Bestuur Waterschap Brabantse Delta.

25 28

De Natuur en Milieufederaties hebben in 2011 in het hele land acties gecoördineerd tegen de drastische bezuinigingen van staatssecretaris Bleker op de natuur, bijvoorbeeld in Leeuwarden waar een kudde schapen door het centrum struinde (foto).

29

BIJLAGE 4, vervolg

Nevenfuncties Raad van Toezicht van Stichting De Natuur en Milieufederaties in 2011 Alle leden van de Raad van Toezicht, uitgezonderd mw. Kieft van Wingerden, zijn tevens bestuurslid van één van de 12 milieufederaties Overige nevenfuncties: Naam

Nevenfuncties

Dhr F.G. Blanckenborg (NMFD)

Voorzitter Raad van Advies IVN; Bestuurslid Faunabeheer Frijslân; Lid Bestuurscommissie Oosterwolde-ElslooAppelscha; Lid Dagelijks Bestuur Milieufederatie Drenthe.

Mw J. Hoeflak (NMO)

Programmamanager Woonbedrijf Ieder 1 te Deventer.

Dhr L. van Rootselaar (GNMF)

Bestuurslid IVN Afdeling Barneveld; Bestuurslid IJsselmeervereniging; Vz Wijkplatform Barneveld-Centrum.

Mw. S.J. Kieft-van Wingerde (NMU)

Voorzitter Centrale Cliëntenraad Aveant; Voorzitter Regioteam landelijke organisatie van cliëntenraden.

Dhr C. Terlouw (NMFF)

Bestuurslid afd. Flevoland van de Fietsersbond.

Dhr. A. Kappenburg (MNH)

Lid raad voor kerk en samenleving Suriname; Lid van de klachtencommissie KNHS /SRR.

Dhr. R. Schröder (MZH)

Lid van informele milieuwerkgroepen in Gouda; Werknemer van WUR/Alterra.

Dhr. G. van der Slikke (ZMf)

Lid Generale Synode Protestantse Kerk; Lid klachtencommissie personeel Emergis.

Mw. S. Schokker (BMF)

Lid van de gemeenteraad Breda; Bestuurslid Milieuvereniging Oosterhout; Bestuurslid bewonersvereniging Wester Wetering.

Mw. L. van Soest (SML)

Voorzitter GroenLinks Limburg.

26 30

Deel II Jaarrekening 2011

31

Jaarrekening 2011

1.1 Balans per 31 december 2011 (Na verwerking resultaatbestemming)

Ref.

31 december 2011 €

31 december 2010 €

ACTIVA

Vorderingen en overlopende activa

1

216.467

670.819

Liquide middelen

2

711.358

967.464

927.825

1.638.283

358.000 8.000 54.475

478.000 21.315 55.915

420.475

555.230

507.350

1.083.053

927.825

1.638.283

Totaal activa

PASSIVA

Reserves en fondsen Reserves: Continuïteitsreserve Bestemmingsreserve Overige reserves

Kortlopende schulden

Totaal passiva

32

3 4 5

6

28

Jaarrekening 2011

1.2 Staat van baten en lasten over 2011

Ref.

werkelijk 2011 €

begroting 2011 €

werkelijk 2010 €

Baten: Baten uit eigen fondsenwerving Baten uit acties van derden Subsidies van overheden Overige baten

8 9 10 11

Som der baten

11.764 2.279.074 415.471 11.658

13.000 2.263.000 152.499 30.000

30 2.424.576 636.143 12.312

2.717.967

2.458.499

3.073.061

Lasten: Besteed aan doelstellingen: * Organisatie van de samenwerking

12

123.997

172.000

120.534

Activiteiten van de samenwerking

13

197.474

285.800

188.719

Samenwerkingsprojecten

14

800.658

493.499

1.091.631

Bijdragen aan milieucentra

15

187.200

187.200

187.200

Bijdragen aan milieufederaties

16

1.440.000

1.440.000

1.476.000

2.749.329

2.578.499

3.064.084

Werving baten

17

45.531

-

-

Beheer en administratie *

18

57.862

-

55.490

Som der lasten Resultaat

2.852.722 134.756-

2.578.499 120.000-

3.119.574 46.513-

Resultaat bestemming 2011 Toevoeging/onttrekking aan: Continuïteitsreserve Bestemmingsreserve intranet 2009 Bestemmingsreserve exploitatie 2010 Bestemmingsreserve fondsenwerving 2011 Overige reserves

120.0005.68015.6358.000 1.441134.756-

* In de begroting 2011 zijn de bedragen inclusief de Beheer- en administratiekosten. Bij de realisatie 2010 en 2011 zijn de bedragen exclusief de Beheer- en administratiekosten. Deze kosten worden separaat vermeld.

33

29

Jaarrekening 2011

1.3 Grondslagen van waardering en resultaatbepaling Algemeen Stichting De Natuur en Milieufederaties is gevestigd te Utrecht, Hengeveldstraat 29 3572 KH. De doelstelling van de stichting is: - het versterken van het werk en de positie van de provinciale Milieufederaties in de diverse provincies door het samenwerken, door het uitwisselen van informatie, kennis en inzicht en door het coördineren van gezamenlijke belangenbehartiging. - het verkrijgen en beheren van gelden om daarmee de activiteiten van de provinciale Milieufederaties financieel te ondersteunen ten behoeve van het behartigen van de belangen van natuur en milieu. - voorts al hetgeen met één en ander rechtstreeks of zijdelings verband houdt of daartoe bevorderlijk kan zijn, alles in de ruimste zin des woords. Inrichting jaarrekening De jaarrekening is ingericht conform de Richtlijn Fondsenwervende Instellingen. Grondslagen voor waardering Activa en passiva Activa en passiva worden gewaardeerd op nominale waarde. Grondslagen van resultaatbepaling Het resultaat wordt bepaald als verschil tussen de baten beschikbaar voor doelstelling en de bestedingen over het jaar. De baten worden verantwoord in het jaar waar deze betrekking op hebben. Voorzover de baten gebruikt worden voor de (mede)financiering van projecten worden zij verantwoord in de verslagperiode waarin de projectkosten worden gemaakt. Niet bestede projectgelden worden op de balans geactiveerd als nog te besteden projectgelden. De kosten worden toegerekend aan de verslagperiode waarop zij betrekking hebben. Projectkosten worden geboekt op de factuurdatum. Indien de eindafrekening van een project opgesteld wordt binnen het boekjaar waarover gerapporteerd wordt, dan worden de projectkosten met een factuurdatum in het volgende jaar wel in het betreffende boekjaar geboekt. Verliezen worden genomen zodra deze voorzienbaar zijn.

30

34

Zes Natuur en Milieufederaties laten met het project Gedragen door de Wind zien dat wind op land toekomst heeft; onder ander door de uitkomsten uit grootschalige windenergie deels te gebruiken voor het uitvoeren van gezamenlijke ruimtelijke wensen zoals natuur- en plattelandsontwikkeling of recreatiemogelijkheden.

35

Jaarrekening 2011

1.4 Toelichting op de balans per 31 december 2011 ACTIVA

1. Vorderingen en overlopende activa De post kan als volgt worden toegelicht: 31 december 2011

31 december 2010

73.523 6.000 113.678 21.225 2.041

85.273 27.226 537.905 16.575 3.840

216.467

670.819

Debiteuren: - Vorderingen op federaties i.v.m. NS-kaarten - Vorderingen i.v.m. eindafrekening projecten - Overige vorderingen Te ontvangen subsidies Nog te ontvangen bedragen Vooruitbetaalde bedragen

2. Liquide middelen Hieronder zijn opgenomen de direct opeisbare gelden bij bankinstellingen.

PASSIVA

Reserves De reserves en fondsen zijn samengesteld uit een continuïteitsreserve, een bestemmingsreserve en overige reserves. De stichting streeft naar het aanhouden van een zo klein mogelijk eigen vermogen. Positieve resultaten worden in het daaropvolgende jaar bestemd, zodat het eigen vermogen zoveel mogelijk beperkt blijft tot een continuïteitsreserve om de continuïteit te waarborgen. Onder continuïteit wordt het volgende verstaan: a) waarborgen van de liquiditeit van de stichting b) waarborgen dat de kosten van de organisatie voor minstens een half jaar gedragen kunnen worden c) opvangen van tegenvallers bij projecten (overschrijding van projectbegrotingen is echter geen beleid) d) financiering van activiteiten die samenhangen met de actualiteit, waarin gezamenlijk optreden vereist is e) garantie voor de (gedeeltelijke) uitkering van de vrij besteedbare bijdrage aan de afzonderlijke Milieufederaties bij tegenvallende opbrengsten In het meerjarenbeleidsplan 2009 – 2012 is als beleidslijn opgenomen om in principe een continuïteitsreserve van € 450.000,- aan te houden, waarvan € 150.000,- ten behoeve van organisatiekosten Stichting (eerste vier bullits) en € 300.000,- als garantie voor de (gedeeltelijke) uitkering van de vrij besteedbare bijdrage aan de afzonderlijke Milieufederaties (laatste bullit). Daarnaast is sinds 2008 jaarlijks een bedrag van € 35.000,- geoormerkt aan de reserve toegevoegd om te kunnen voldoen aan bepaalde personele verplichtingen (bestuursbesluit 18 december 2007). Op 31 december 2010 was de omvang van dit bedrag € 70.000,- zodat de continuïteitsreserve ten behoeve van de organisatie van de Stichting op die datum € 220.000,- bedroeg. Op 31 december 2011 is deze reservering van € 70.000,- vrij gevallen omdat de betreffende personele verplichting vervallen is. In de vergadering van het AB van 16 december 2010 is besloten om naast deze € 70.000 nog eens € 50.000 te onttrekken aan de continuïteitsreserve zodat het totale bedrag dat in mindering wordt gebracht € 120.000 bedraagt. Het AB vond dit verantwoord nu de overeenkomst met de Postcodeloterij voor 5 jaar is verlengd.

36

31

Jaarrekening 2011

(Vervolg toelichting op de balans per 31 december 2011) De mutaties in de reserves kunnen als volgt worden toegelicht:

31 december 2011

31 december 2010

3. Continuïteitsreserve Continuïteitsreserve Samenwerking Stand per 1 januari Onttrekking boekjaar

258.000 50.000-

300.000 42.000-

Stand per 31 december

208.000

258.000

De benaming Continuïteitsreserve Federaties is gewijzigd in Continuïteitsreserve Samenwerking omdat deze betiteling beter overeenkomt met waar deze reserve voor bedoeld is, namelijk de categoriën a, c, d en e zoals hierboven omschreven onder het kopje "Reserves". Continuïteitsreserve organisatiekosten Stichting Stand per 1 januari Onttrekking/toevoeging boekjaar

220.000 70.000-

220.000 -

Stand per 31 december

150.000

220.000

Totaal continuïteitsreserve per 31 december

358.000

478.000

De benaming Continuïteitsreserve Stafbureau is gewijzigd in Continuïteitsreserve organisatiekosten Stichting omdat deze benaming beter overeenkomt met waar deze reserve voor is bedoeld, namelijk categorie b zoals hierboven omschreven onder het kopje "Reserves". 4. Bestemmingsreserve Stand per 1 januari Onttrekking boekjaar Toevoeging boekjaar (n.a.v. resultaatverdeling) Stand per 31 december

21.315 21.3158.000

25.000 19.32015.635

8.000

21.315

De bestemmingsreserve exploitatie 2011 bestaat uit een reserve € 8.000 voor activiteiten van de huidige fondsenwerver. 5. Overige reserves Stand per 1 januari Onttrekking boekjaar (n.a.v. resultaatverdeling)

55.915 1.441-

56.743 828-

Stand per 31 december

54.475

55.915

37

32

Jaarrekening 2011

(Vervolg toelichting op de balans per 31 december 2011) 6. Kortlopende schulden Crediteuren Nog te besteden projectgelden acties derden (1) Ontvangsten Nationale Postcode Loterij Ontvangsten andere fondswervende instellingen Nog te besteden projectgelden overheden (1) Nog te betalen posten

141.837

297.133

162.947 8.172 178.599 15.796

156.157 31.037 594.069 4.658

507.351

1.083.053

(1) De hier vermelde bedragen betreffen toegezegde subsidiegelden toegezegd in 2011 of eerder maar waarvan de realisatie in 2011 of later plaats vindt. Verbonden partijen Het Algemeen Bestuur van Stichting De Natuur en Milieufederatie wordt sinds 7 oktober 2009 gevormd door de twaalf directeuren van de milieufederaties. Voor die datum bestond het bestuur uit 8 directeuren en vier bestuursleden van de milieufederaties. Voor deze functie ontvangen de bestuursleden geen vergoedingen. Stichting De Natuur en Milieufederaties verricht betalingen aan de afzonderlijke federaties in verband met uitgevoerde activiteiten of vergoeding van materiële zaken die in het teken staan van de doelstellingen Organisatie van de samenwerking, Activiteiten van de samenwerking, Samenwerkingsprojecten en Bijdragen aan milieufederaties. Op de volgende pagina staat een overzicht waarin de bedragen zijn opgenomen die per ultimo nog betaald dienen te worden aan de milieufederaties. Tevens heeft stichting De Natuur en Milieufederaties verplichtingen aan de federaties bij de post Nog te besteden projectgelden. Onder de post debiteuren staat een aantal bedragen in verband met nog te vorderen bedragen voor geleverde NS/OV-jaarkaarten. (Vervolg toelichting op de balans per 31 december 2011) 31 december 2011

31 december 2010

Verschuldigd per 31 december 2011 aan milieufederaties m.b.t. crediteurensaldo Stichting Natuur en Milieufederatie Groningen Stichting Friese Milieufederatie Stichting Natuur en Milieufederatie Drenthe Stichting Natuur en Milieu Overijssel Stichting Gelderse Milieufederatie Vereniging Natuur en Milieufederatie Flevoland Vereniging Milieufederatie Noord-Holland Stichting Natuur en Milieufederatie Utrecht Vereniging en Stichting Milieufederatie Zuid-Holland Vereniging ZMf Stichting Brabantse Milieufederatie Stichting Milieufederatie Limburg

38

2.910 3.528 25.083 17.455 14.010 15.908 970 5.931 8.924 3.779 -

13.886 9.516 41.706 13.095 31.622 44.911 17.075 11.616 7.275 21.922 7.275 13.095

98.498

232.994

33

Groene Verrassingstochten voor leden van de Nationale Postcode Loterij. Rondkijken in klimaatneutrale huizen en bedrijven, een ritje maken op een elektrische scooter, kennismaken met klimaatneutrale producten uit uw regio of ontdek de verrassende wereld van flora en fauna in Nationaal Park Lauwersmeer (foto).

39

Jaarrekening 2011

(Vervolg toelichting op de balans per 31 december 2011) Te vorderen per 31 december 2011 van milieufederaties i.v.m. OV/NS-jaarkaarten m.b.t. debiteurensaldo Stichting Natuur en Milieufederatie Groningen Stichting Natuur en Milieufederatie Drenthe Stichting Natuur en Milieu Overijssel Stichting Gelderse Milieufederatie Vereniging Natuur en Milieufederatie Flevoland Vereniging Milieufederatie Noord-Holland Stichting Natuur en Milieufederatie Utrecht Vereniging en Stichting Milieufederatie Zuid-Holland Stichting Brabantse Milieufederatie Stichting Milieufederatie Limburg

2.047 9.237 15.630 8.768 2.047 12.118 4.093 5.255 10.234 4.094

4.580 9.042 17.297 11.309 4.580 15.872 4.003 2.578 10.008 6.005

73.523

85.274

7. Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen Het Droomfonds van de Nationale Postcode Loterij heeft in februari 2011 aan Stichting DOEN, het Klimaatbureau en Stichting De Natuur en Milieufederaties 13,5 miljoen euro toegekend voor het project met de werktitel 'We Generate' , met Stichting Doen als budgethouder. Doel van dit project is een deel van de energievoorziening in Nederland te verduurzamen door bevordering van enerzijds energiebesparing en anderzijds decentrale duurzame energieopwekking. Hierdoor worden minder broeikasgassen uitgestoten waardoor klimaatverandering wordt tegengegaan. Inmiddels heeft het onderdeel van het project dat door het Klimaatbureau en door De Natuur en Milieufederaties wordt uitgevoerd de naam 'Hier Opgewekt' aangenomen. In februari 2012 is er een samenwerkingsovereenkomst getekend waarbij Stichting Doen als penvoerder en budgethouder aan De Natuur en Milieufederaties een financiële bijdrage ter beschikking stelt van € 950,000,- uit het Droomfonds. Aangezien de ontvangsten voor De Natuur en Milieufederaties in 2012 definitief zijn vastgesteld, wordt de bijdrage in de jaarrekening 2012 verantwoord. Tegenover dit actief van € 950.000 staat een verplichting van hetzelfde bedrag.

40

34

Jaarrekening 2011

1.5 Toelichting op de staat van baten en lasten over 2011 werkelijk 2011

begroot 2011

werkelijk 2010

8. Baten uit eigen fondsenwerving Gift Mooi Informatiebeheer Andere subsidies uit nog te besteden projectgelden

3 13.000 1.23911.764

13.000

30 -

-

-

13.000

30

De baten uit eigen fondsenwerving vallen volledig binnen de categorie Overige baten uit eigen fondsenwerving. 9. Baten uit acties van derden Ontvangsten Nationale Postcode Loterij: Jaarlijkse bijdrage 2.250.000 NPL gelden uit nog te besteden projectgelden 6.7902.243.210

2.250.000 2.250.000

2.250.000 85.774 2.335.774

Tussen de Nationale Postcode Loterij en Stichting De Natuur en Milieufederaties is een overeenkomst tot 31 december 2015 gesloten, waarin bepaald is dat Stichting De Natuur en Milieufederaties als beneficiënt zal delen in de opbrengst van de loterij. Ontvangsten andere fondswervende instellingen Stichting Natuur en Milieu Vereniging Milieudefensie 13.000 Natuurmonumenten De 12 Landschappen Vogelbescherming Nederland Staatsbosbeheer Andere ontvangsten uit nog te besteden projectgelden 22.864

Totaal baten uit acties derden

13.000 -

14.250 14.250 8.330 6.000 5.950 10.000

-

30.022

35.864

13.000

88.802

2.279.074

2.263.000

2.424.576

35

41

Jaarrekening 2011

(Vervolg toelichting op de staat van baten en lasten over 2011) 10. Subsidies van overheden Ministerie van Infrastructuur en Milieu Ministerie van ELI Subsidies uit nog te besteden projectgelden

415.471

134.070 18.429 -

282.072

354.071

415.471

152.499

636.143

11.658

30.000

12.312

11.658

30.000

12.312

11. Overige baten De overige baten zijn als volgt samengesteld: Rente

Er zijn geen giften in natura of op geld waardeerbare diensten van bedrijven ontvangen. Ook zijn er geen sponsorbijdragen ontvangen. Verantwoording bezoldiging directie en toezichthouders Stichting De Natuur en Milieufederaties heeft geen bezoldigde directie. Bestuurlijke taken worden gedaan door directeuren van de 12 aangesloten Natuur- en Milieufederaties binnen de tijd dat zij zijn aangesteld bij de eigen organisatie. Het toezichthoudende orgaan (Raad van Toezicht) bestaat uit 12 afgevaardigden van de Natuur- en Milieufederaties, bij voorkeur samengesteld uit de bestuursleden van de 12 organisaties. Zij ontvangen eveneens geen bezoldiging.

36

42

De Natuur en Milieufederaties realiseren in elke provincie een servicepunt dat lokale energie-initiatieven ondersteunt (project We Generate).

43

Jaarrekening 20112011 Jaarrekening

1.6 Specificatie en verdeling kosten naar bestemming

Bijdrage aan milieucentra Bijdrage aan milieufederaties Personeelskosten Huisvestingskosten Bureaukosten Accountantskosten Overige organisatiekosten Bestuurskosten Samenwerking milieufederaties Communicatiekosten Overige samenwerkingskosten Materiële projectkosten

Doelstelling 12 13 14 Organisatie Activiteiten Samenvan de van de werkingssamenwerking samenwerking projecten

103.990 7.090 3.188

27.516 2.428 1.091 777

9.729 98.065 47.715 51.694 123.997

15 Bijdragen milieucentra 187.200

197.474

16 Bijdragen milieufederaties

17 18 Werving Beheer en baten administratie

1.440.000

7.318 565 987 5.504 43.488 45.531

768.846 800.658

187.200

1.440.000

45.531

57.862

Totaal 2011

begroting 2011

werkelijk 2010

187.200 1.440.000 138.824 10.083 5.266 6.281 9.729 43.488 98.065 93.246 51.694 768.846

187.200 1.440.000 135.500 11.500 5.000 9.500 10.500 41.220 105.000 100.000 39.580 493.499

187.200 1.476.000 132.230 9.082 8.418 6.277 9.990 41.470 111.362 51.902 25.455 1.060.188

2.852.722

2.578.499

3.119.574

De uitgaven van de Stichting zijn te verdelen over vijf categorieën doelstellingen, namelijk: - Organisatie van de samenwerking. Dit betreft kosten van het bureau van de Stichting. - Activiteiten van de samenwerkende 12 milieufederaties: activiteiten die ondernomen worden om de samenwerking te organiseren en te ondersteunen, maar die niet direct te maken hebben met de inrichting en beheer van de organisatie. - Samenwerkingsprojecten - Bijdragen aan milieucentra - Bijdragen aan milieufederaties De toerekening van de uitvoeringskosten aan de doelstellingen vindt plaats op basis van werkelijk gemaakte kosten. De personele kosten worden toegerekend op basis van een schatting van het aantal werkelijk bestede uren. De secretaris verricht 90 % van de werkzaamheden voor de Organisatie van de samenwerking, 5 % voor Samenwerkingsprojecten en 5 % voor Beheer en administratie. De secretaresse besteedt 80 % van werkzaamheden aan Organisatie van de samenwerking, 10 % aan Samenwerkingsprojecten en 10 % aan Beheer en administratie. De communicatiemedewerker werkt voor 100% voor de Organisatie van de samenwerking. En de administrateur tenslotte besteedt 90 % aan Samenwerkingsprojecten en 10 % aan Beheer en administratie. Alle overheadkosten, zijnde de kosten voor personele ondersteuning van de samenwerking, de huisvestings- en bureaukosten naar rato van de uren personeel die ingezet worden voor de ondersteuning van de samenwerking, en de overige organisatiekosten, worden toegerekend aan de Organisatie van de Samenwerking. De Stichting heeft geen personeelsleden in dienst. Bij de Stichting Natuur en Milieu zijn uitvoerende taken neergelegd ten behoeve van het beheer van de Stichting De Natuur en Milieufederaties. De kosten hiervoor worden door de Stichting gedragen. Doelbestedingspercentage van de baten Bestedingen aan de doelstellingen Som der baten Som der lasten Bestedingen aan de doelstellingen / som der baten: Bestedingen aan de doelstellingen / som der lasten:

2011

2010

2.749.329 2.717.967 2.852.722 101,2% 96,4%

3.064.084 3.073.061 3.119.574 99,7% 98,2%

Fondsenwervingspercentage Kosten eigen fondsenwerving / baten eigen fondsenwerving:*

387,1%

Percentage beheer en administratie Kosten beheer en administratie Som der lasten Kosten beheer en administratie / som der lasten:

57.862 2.852.722 2,0%

n.v.t. 55.490 3.119.574 1,8%

* Stichting De Natuur en Milieufederaties is geen fondsenwervende instelling, maar kanspelbegunstigde. De stichting doet geen beroep op de publieke offervaardigheid. In 2011 heeft een medewerker met name de acquisitie binnen het netwerk van milieufederaties versterkt door vergroting van de acquisitievaardigheden en versterking van het relatienetwerk. De medewerker heeft zich weinig direct ingezet voor acquisitie zodat het percentage van de kosten eigen fondsenwerving ten opzichte van de baten uit eigenfondsenwerving groot is.

44

Jaarrekening 2011

2.0 Overige gegevens

Jaarrekening 2011

2.1 Vaststelling en goedkeuring De jaarrekening 2011 is door het bestuur vastgesteld en goedgekeurd in de vergadering van 15 juni 2012.

2.2 Statutaire bepaling resultaatbestemming In de statuten van de stichting zijn geen bepalingen opgenomen omtrent de bestemming van het resultaat.

2.3 Resultaatbestemming Het bestuur stelt de resultaatbestemming vast overeenkomstig de resultaatverdeling zoals opgenomen in de staat van baten en lasten.

2.4 Gebeurtenissen na balansdatum Er hebben zich geen gebeurtenissen na balansdatum voorgedaan die hier vermeld dienen te worden.

2.5 Controleverklaring De controleverklaring is opgenomen op pagina en 49. 41. pagina 40 48 en

2.6 Toelichting verschillen realisatie 2011 versus begroting 2011 Toelichting op de staat van baten en lasten: 1. Baten: Baten uit eigen fondsenwerving: Mooi Informatiebeheer heeft aan de website van Milieuhulp.nl € 13.000,- bijgedragen in de vorm van technisch beheer. Baten uit acties van derden: Vereniging Milieudefensie heeft aan Milieuhulp.nl een bijdrage geleverd van € 13.000,-. Subsidies van overheden: Aan subsidie van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu is € 134.070,- en bij het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie is € 18.429,- begroot, terwijl nihil is gerealiseerd. Deze verschillen worden veroorzaakt door een verschil in systematiek. Op verzoek van het Algemeen Bestuur worden in de begroting van meerjarige projecten per jaar de subsidiebedragen opgenomen die in het betreffende jaar uitgegeven gaan worden volgens de projectbegroting. In de jaarrekening daarentegen wordt bij de werkelijke cijfers het totaal van de toegekende subsidiebedragen opgenomen. In 2011 is geen subsidie toegekend aan de stichting. Overige baten: Aan rente was € 30.000,- begroot, maar door de lage rentestand is er € 11.658,- ontvangen.

40

45

Jaarrekening 2011 Jaarrekening 2011 2. Lasten: Bij de onderstaande posten zijn er substantiële verschillen tussen de begrote kosten en gerealiseerde kosten: - Organisatie samenwerking - Activiteiten samenwerking - Samenwerkingsprojecten Een belangrijke oorzaak van deze verschillen is de toepassing van de Richtlijn 650 in de jaarrekening. Een deel van de gemaakte kosten in deze posten wordt als gevolg van deze richtlijn toegeschreven aan beheer en administratiekosten en een deel van kosten van de organisatie samenwerking wordt toegerekend aan de samenwerkingsprojecten. Deze kosten en toerekening is in de onderstaande tabel samengevat. De verschillen tussen begroot en gerealiseerd zijn voor dit aandeel te verklaren uit het feit dat deze toerekening in de begroting van 2011 nog niet als uitgangspunt was genomen. Dat zal in volgende begrotingen wel het geval zijn.

Begroting Organisatie samenwerking Personeelskosten Huisvestingskosten Bureaukosten Accountantskosten Overige organisatiekosten

Verdeling over doelstelling Organisatie Activiteiten samensamenwerking werking

103.990 7.090 3.188

Samenwerkingsprojecten

Werving Beheer en Totaal baten administratie 2011

27.516 2.428 1.091 777

9.729

7.318 565 987 5.504

Subtotaal

138.824 10.083 5.266 6.281 9.729 170.183

Activiteiten samenwerking Bestuurskosten Samenwerking milieufederaties Communicatiekosten Overige samenwerkingskosten

43.488

98.065 47.715 51.694

45.531

Subtotaal Totaal

Begroting 2011

123.997

243.005

800.658

45.531

172.000

43.488 98.065 93.246 51.694 286.493

285.800

57.862

456.676

Het grote verschil tussen begrote en gerealiseerde kosten op de post samenwerkingsprojecten en bijdragen milieufederaties heeft vooral te maken met de relatief grote hoeveelheid afrekening van meerjarige samenwerkingsprojecten dit jaar. Deze afrekeningen hebben weliswaar geleid tot veel hogere uitgaven maar daartegenover staan de eerder toegezegde project-inkomsten (uit de projectreserves op de balans). Het verschil tussen begroot en gerealiseerde kosten heeft dus hier geen gevolgen voor het resultaat. Voor volgende jaren zal nagegaan worden of bij de opstelling en/of bijstellingen van de begrotingen meer rekening gehouden kan worden met de in het jaar verwachte afrekeningen.

41

46

Met ons programma Avé N@tura 2000 creëren we meer maatschappelijk en politiek draagvlak voor N@tura 2000 doelen en beheerplannen.

47

48

49

Jaarrekening 2011

50

Jaarrekening2011 2011 Jaarrekening

3. Bijlagen

45

51

Jaarrekening 2011 Jaarrekening 2011

3.1 Begroting 2012 16 december 2011 Begroting 2012 Baten Baten uit eigen fondsenwerving Baten uit acties van derden: - Nationale Postcode Loterij - NPL: Droomfonds (WeGenerate) - Andere fondswervende instellingen Subsidies van overheden Overige baten

11.500

0,40%

2.250.000 500.000 13.500 63.427 12.000

78,94% 17,54% 0,47% 2,23% 0,42%

Totaal beschikbaar voor doelstelling

2.850.427

Besteed aan doelstelling * Bijdragen aan milieufederaties Bijdragen aan milieucentra Organisatiekosten stichting Activiteiten van de stichting Samenwerkingsprojecten Totaal besteed aan doelstelling

1.386.000 187.000

48,62% 6,56%

162.400 275.855 838.427

5,70% 9,68% 29,41%

2.849.682

Beheer en administratiekosten Overschot

745

0,03%

* Deze bedragen zijn inclusief Beheer- en administratiekosten.

46

52

Jaarrekening 2011

Jaarrekening 2011

3.2 Afrekening subsidies Nog te Toegekend Ontvangen ontvangen

Projectnr. Projectnaam

Subsidiegever

Pr0704

3P, Programma Burgerparticipatie

Ministerie van I&M

450.000

450.000

0

Pr0801 Np0802

Ruimtelijke Kwaliteit in de Regio Ave N@tura 2000 programma 2011-2012

Ministerie van I&M Ministerie van ELI

298.944 300.000

298.944 240.000

0 60.000

Pr0902 Cradle to Cradle in praktijk Pr0904 De Klimaatkaravaan Np0904.1 Inzet N&M Federaties in Windteams

Ministerie van I&M Ministerie van I&M Ministerie van I&M

186.480,00 189.964,00 9.312,00

186.480 189.964 9.312

0 0 0

Pr1003 Pr1005

Ministerie van I&M Ministerie van I&M

157.100 124.972

149.245 79.149

7.855 45.823

1.716.772

1.603.094

113.678

De CO2 ambitie Gedragen door de wind

53

Jaarreke

Jaarrekening 2011

Overzicht betalingen 2011 Stichting De Natuur en Milieufederaties aan de natuur- en milieufederaties per be Begrotingspost

NMFG

B1101 Or1102 Or1103 Or1111 Ac1102 Ac1103 Ac1104 Ac1105 Ac1108 Ac1109 Ac1112 Ac1114 Pr1102 Pr1103 Pr1104 Pr1105

bijdrage 2011 secretariële ondersteuning stafbureau diverse staftaken huisvesting kosten DB leden vergoeding programmadirectie programmasecretarissen budget programma's acquisitie en projectontwikkeling communicatie budget (vanaf 2010 incl website) lobbyactiviteiten deelname aan activiteiten met derden Milieuhulp.nl Nacht van de nacht en Laat het donker donker Groene verrassingstochten Big Jump

120.000,00

B0901 Ac0910 Or1003 Or1005 Or1012 Ac1002 Ac1003 Ac1004 Ac1007 Ac1010 Ac1011 Pr0606 Pr0706 Pr0801.1 Pr0801.2 Pr0902 Pr0903 Pr0904.1 Pr1002 Pr1003 Pr1004 Pr1005 Np0802 Np0902 NP0902.1 Np0904 Np0904.1

Bijdrage 2009 Intranet diverse staftaken overige personeelskosten Overige bureaukosten Kosten DB leden vergoeding programmadirectie programmasecretarissen Overig kosten Ontw. Programma's en netwerkfunctie Adviseur fondsenwerving acquisitie en projectontwikkeling Verkenning Waterschapsverkiezingen 2008 Waterschapsverkiezingen Ruimtelijke Kwaliteit i/d Regio: Verrommeling Ruimtelijke Kwaliteit i/d Regio: Nieuwe WRO Cradle to cradle Klimaatkaravaan Uitvoeringsfase nieuwe binding Milieuhulp.nl 2010 De CO2 ambitie Nacht van de Nacht en Laat het Donker Donker Gedragen door de wind Ave n@atura 2000 Programma 2008-2012 Nacht van de nacht 2009 Laat het donker donker Windenergie Inzet N&M federaties in Windteams

TOTAAL

54

FMF 120.000,00

NMFD 120.000,00

NMO 120.000,00

GNMF

120.00

34.091,00

7.66 6.40

8.92 2.069,50

2.152,00

2.152,00

292,38

3.395,00 1.152,10 1.649,00

4.462,00 217,18 465,00 1.848,64 705,52 14.513,27 5.989,57 9.700,00

2.00 5.20

3.39

388,00 9.700,00 3.686,00 10.185,00

5.820,00

15.52

6.40

7.27 478,30 2.798,64 2.814,52 9.700,00

1.088,64 690,94 1.960,65 5.467,63 56.333,63

1.370,03 1.848,64 125,377.509,25 9.700,00 2.960,00 7.275,00 26.284,00

2.07 5.30 1.84 70

47.90 9.70 13.80 2.96 7.27

2.960,00 7.275,00 1.920,00

4.850,00 499,45

2.960,00 7.275,00 3.840,00 10.472,00

1.007,00

607,80

912,00

1.025,00 88,67

91

174.781,68

179.143,81

240.506,49

184.047,60

275.28

ening 2011

egrotingspost

F

NMFF

00,00

120.000,00

63,00 02,00

MNH 120.000,00

3.880,00

5.820,00

25,14

140,00

1.847,00

76,62 06,13 48,64 05,52

04,16 00,00 09,00 60,00 75,00

2.152,00

120.000,00

BMF 120.000,00

1.718,00 3.880,00 14.550,00

SML 120.000,00

6.790,00

428,50 3.880,00

32,13 499,80

1.319,15 485,00

4.048,91 8.406,89 2.152,00

2.152,00

2.152,00

2.152,00

2.152,00

2.910,00

20,00

75,00

120.000,00

ZMf

4.400,00-

95,00

02,00

120.000,00 6.091,80

MZH

873,00

24,00

02,00 00,00

NMU

28.906,00 1.843,00

2.910,00 970,00 1.455,00

5.443,52 9.700,00

504,49 2.798,64 10.431,77 5.099,80 5.425,23 4.850,00

16.005,00 9.600,00 5.012,85

5.920,00 7.275,00 9.600,00 669,29

1.848,64 705,52

9.700,00 7.372,00 2.037,00 6.944,44 640,73 12.731,46 914,52

2.857,10

5.280,42 9.700,00

12.147,59 9.700,00

2.960,00 6.668,75 9.600,00

7.275,00

742,02 2.325,00

465,00 23.128,64 2.054,52 2.096,305.130,89 9.700,00 26.911,34 7.275,00 11.033,75

2.481,92

12,00

6.079,80

4.465,00 1.007,00 3.492,00

8.509,97 5.820,00

80,07

210.896,47

191.458,22

238.306,40

5.820,00

364,73 1.477,15 1.848,64 705,52 5.965,44 2.228,469.700,00

9.700,00

2.960,00 7.275,00

2.960,00 7.275,00

501,41 1.848,63 705,52 7.285,99

2.000,00 607,80

157.198,71

227.407,68

154.024,17

165.646,35

TOTAAL 1.440.000,00 6.091,80 34.091,00 1.718,00 3.880,00 38.703,00 6.402,00 1.944,92 4.365,00 499,80 873,00 4.048,91 8.924,00 8.406,89 23.426,88 5.200,00 4.400,006.790,00 2.910,00 388,00 1.152,10 25.220,00 29.585,00 53.835,00 1.843,00 7.275,00 7.954,00 10.344,99 13.533,24 53.637,85 23.165,60 32.728,85 98.069,80 158.183,63 13.809,00 53.551,34 92.998,75 71.877,75 18.653,59 2.481,92 5.490,00 19.732,04 9.312,00 2.398.697,65

55

48

Jaarrekening 2011

Jaarrekening 2011

3.4 Verklarende woordenlijst NMFG FMF NMFD NMO GNMF NMU NMFF MNH MZH ZMf BMF SML NPL

Natuur en Milieufederatie Groningen Friese Milieufederatie Natuur en Milieufederatie Drenthe Natuur en Milieu Overijssel Gelderse Milieufederatie Natuur en Milieufederatie Utrecht Natuur en Milieufederatie Flevoland Milieufederatie Noord-Holland Milieufederatie Zuid-Holland ZMf (voorheen Zeeuwse Milieufederatie) Brabantse Milieufederatie Milieufederatie Limburg Nationale Postcode Loterij

49

56

57

Hengeveldstraat 29

3572 KH Utrecht

www.natuurenmilieufederaties.nl