Jaarverslag 2015 Commissie van Toezicht Penitentiaire Inrichting Amsterdam, Locatie Tafelbergweg
Jaarverslag 2015 Pagina 1 van 9
Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1. Inrichting 2. Algemeen 3. De toezichthoudende taak 4. De adviestaak 5. De bemiddelingstaak 6. De rechtsprekende taak 7. Overige vermeldenswaardige gebeurtenissen 8. Managementoverzicht en totaaloverzicht 9. Slotoverweging
Jaarverslag 2015 Pagina 2 van 9
1. De inrichting De Tafelbergweg is onderdeel van de Penitentiaire Inrichting Amsterdam. In locatie de Tafelbergweg is plaats voor 96 gedetineerden. De Commissie van Toezicht De samenstelling van de commissie voldoet aan de vereisten zoals gesteld in de Penitentiaire maatregel artikel 11. Ambtelijk secretaris: mw. drs. E.A. Hendriks
2. Algemeen De Commissie van Toezicht is in 2015 – behalve in augustus vanwege de vakantieperiode - iedere maand in de Tafelbergweg bijeengekomen. Dat gebeurde doorgaans op de eerste maandag van de maand. Aan deze overleggen heeft de plaatsvervangend vestigingsdirecteur – of diens vervanger – een keer niet deelgenomen. Alle leden van de commissie van toezicht en de directie van de Tafelbergweg hebben voorafgaand aan de vergadering, de volgende stukken ontvangen: - de agenda; - notulen van de voorafgaande vergadering; - verslag van de maandcommissaris; - afschriften van de beschikkingen van de beklagcommissie en uitspraken in beroep; - eventuele circulaires van het ministerie en eventueel jurisprudentiebulletin van de RSJ; - overzicht van de lopende klachtzaken; - het Jurisprudentiebulletin van de RSJ; - indien aanwezig: een overzicht van de medische klachten; De vergaderingen werden gehouden aan de hand van een tevoren opgestelde agenda, met een aantal terugkerende agendapunten, zoals ingekomen stukken waaronder: het klachtenoverzicht, de beschikkingen van de beklagcommissie en de uitspraken van eigen beroepszaken van de RSJ, het jurisprudentiebulletin van de RSJ, mededelingen voorzitter, de verslagen van de maandcommissarissen, vaststellen maandcommissariaat, vaststellen beklagcommissie, mededelingen directie en wat verder ter tafel kwam. Op de vergadering van januari heeft de plv.vestigingsdirecteur de commissie laten weten dat op 5 en 6 januari 2015 de ISD’ers zijn overgeplaatst naar PI Almere. De overplaatsing is goed en rustig verlopen, alle gedetineerden waren in december 2014 al op de hoogte gebracht. Op de vergadering van maart heeft het Hoofd Zorg een toelichting gegeven over de ‘medische zorg in de toekomst’ en het verschil besproken tussen de populatie van de ISD’ers en de BBI’ers. In april 2015 is de directie niet aanwezig geweest op de vergadering en heeft tevoren schriftelijk de mededelingen toegestuurd. De directie heeft de commissie op de hoogte gebracht dat vanwege onvoldoende personeel een afdeling gesloten zal worden. In mei heeft de directie de commissie op de hoogte gebracht dat er geen zelfmelders meer in de inrichting verblijven en dat er nog 2 paviljoens geopend zijn. Op de vergadering van juli heeft de plv.vestigingsdirecteur een toelichting gegeven over een Beperkt Beveiligde Inrichting (BBI) en een Zeer Beperkte Beveiligde Inrichting (ZBBI). Ook heeft hij de commissie medegedeeld dat de Tafelbergweg definitief op 31 december 2015 gesloten zal worden. In augustus heeft geen vergadering plaatsgevonden vanwege de vakantieperiode, de meeste leden konden niet aanwezig zijn. Op de vergadering van oktober heeft de commissie vernomen dat de BBI Tafelbergweg zal overgaan naar de PI Lelystad en vanaf oktober 2015 zullen geen nieuwe BBI gedetineerden worden opgenomen in de inrichting. In november heeft op uitnodiging van de directie aansluitend aan de vergadering een afscheidsdiner plaatsgevonden.
Jaarverslag 2015 Pagina 3 van 9
Om de twee maanden heeft een voorvergadering plaatsgevonden - voorafgaand aan de maandelijkse commissievergadering – waarbij de directie niet aanwezig is. De samenwerking met de directie en de overige functionarissen binnen de inrichting is dit verslagjaar naar tevredenheid verlopen. De directie heeft tijdens de vergaderingen waarbij de directeur of plv directeur aanwezig was, steeds verslag gedaan van de lopende zaken en ontwikkelingen binnen de inrichting, waardoor de Commissie van Toezicht zich steeds goed op de hoogte gesteld heeft gevoeld van ontwikkelingen in de inrichting. Van hetgeen tijdens de vergaderingen is besproken, is telkens een schriftelijk verslag opgesteld.
3. De toezichthoudende taak Volgens een van tevoren vastgesteld schema zijn telkens twee van de leden van de commissie opgetreden als maandcommissaris. De maandcommissarissen bezoeken de inrichting bij toerbeurt één maal per week. Hoewel er hooguit 96 man- verdeeld over vier afdelingen - in de inrichting kunnen verblijven, is het noodzakelijk dat er steeds twee maandcommissarissen zijn die elk twee afdelingen bezoeken. In mei heeft de commissie besloten dat vanwege de sluiting van 2 paviljoens in verband met de overplaatsing van de zelfmelders, het voldoende is om één maandcommissaris de twee opengebleven paviljoens te laten bezoeken. Verhoudingsgewijs zijn er veel klachten/grieven, dit heeft veelal te maken met de multi-problematiek van de ingeslotenen. De maandcommissaris haalt de klachten en spreekbriefjes uit de brievenbus in de inrichting. Klachten die rechtstreeks bij het secretariaat binnenkomen worden naar de maandcommissaris gezonden. De klachten worden door het secretariaat naar de betreffende maandcommissaris gezonden. De maandcommissaris bezoekt in principe alle gedetineerden die een klacht of spreekbriefje hebben ingediend. (Dit lukt niet altijd omdat sommige gedetineerden met verlof zijn of zijn overgeplaatst.) Het bezoek van de maandcommissaris dient allereerst om na te gaan of een klacht zich leent voor bemiddeling. Is dat niet het geval, dan kan de nadere informatie over de klacht die de maandcommissaris van klager ontvangt, gebruikt worden bij de behandeling van de klacht op de beklagzitting. De maandcommissaris probeert zich tijdens het bezoek aan de inrichting zoveel mogelijk op de hoogte te stellen van wat er verder gaande is in de inrichting. Veelal door ook in gesprek te gaan met personeelsleden en/of directieleden. De maandcommissaris maakt telkens een verslag van de tijdens zijn of haar ronde behandelde klachten en gevoerde gesprekken met gedetineerden en personeelsleden. Dit – en mogelijk andere belangrijke zaken die de maandcommissaris tegenkomt in zijn ronde door de inrichting – neemt hij/zij op in het verslag. In de vergadering van de commissie van toezicht worden de verslagen besproken. Niet alle problemen lenen zich voor een afhandeling via de beklagprocedure, het betreft dan geen klachten maar ‘grieven’. Deze grieven worden tijdens de vergadering – bij de bespreking van de maandverslagen – onder de aandacht van de directie gebracht. Vaak leidt dit tot oplossingen en overleg waarbij regelmatig de Gedeco wordt ingeschakeld. De commissie signaleert dat het wel lastig is om mensen te vinden die bereid zijn om in de Gedeco plaats te nemen. In 2015 heeft de commissie geen verslagen van de Gedeco ontvangen en hoewel het streven is om een enkele keer een Gedecooverleg bij te wonen, heeft dit in 2015 niet plaatsgevonden.
4. De adviestaak De commissie heeft de directie gewezen op het feit dat er regelmatig meldingen komen dat de casemanagers niet doen wat ze behoren te doen. De directie heeft besloten om met ingang van mei Jaarverslag 2015 Pagina 4 van 9
2015 een casemanager te koppelen aan een celnummer en daarnaast een schaduw casemanager te koppelen.
5. De bemiddelingstaak Zoals hierboven beschreven bezoeken twee maandcommissaris(sen) – en vanaf mei één - wekelijks de inrichting om ingeslotenen te spreken die een verzoekbriefje of beklagformulier hebben ingediend. In eerste instantie probeert de maandcommissaris te bemiddelen, lukt dit niet dan wordt de klacht op de beklagzitting behandeld en wordt de informatie die via de bemiddeling is ingewonnen, door de beklagcommissie gebruikt bij de behandeling van de klacht. Het gebeurt vaak dat voor bemiddeling informatie wordt ingewonnen bij het afdelingshoofd. Is deze niet aanwezig, dan wordt via e-mail contact gezocht. Een terugkerend punt van zorg en van aandacht is de communicatie. Er wordt soms traag of te weinig gereageerd door de afdelingshoofden en de trajectbegeleiders op de mails van de maandcommissaris die hij/zij stuurt naar aanleiding van het bezoek aan de inrichting. Maandcommissarissen doen dan een verzoek om nadere informatie over de ingediende klachten en/of grieven. Aangezien het de taak is van maandcommissarissen om te bemiddelen, is het van belang dat er wordt gereageerd op deze verzoeken. Via de gedetineerden is bij de maandcommissarissen regelmatig geklaagd over de communicatie tussen gedetineerden en personeelsleden (trajectbegeleiders, afdelingshoofden). Bij de directie is er diverse keren op aangedrongen om ervoor te zorgen dat de afdelingshoofden en de trajectbegeleiders adequaat reageren op vragen van maandcommissarissen. Vanuit de commissie blijven wij wijzen op het belang van een goede communicatie tussen afdelingshoofden en de commissie. Een snelle en voortvarende afhandeling van problemen is vooral voor de ingeslotenen van grote betekenis. In 2015 zijn 37 klachten ingetrokken na bemiddeling.
6. De rechtsprekende taak In 2015 hebben 12 beklagzittingen plaatsgevonden. De zittingen van de beklagcommissie vinden in het algemeen plaats voorafgaand aan de geplande vergadering. Tijdens de zittingen van de beklagcommissie of van de alleensprekende beklagrechter is steeds bijstand verleend door een secretaris van de Commissie van Toezicht. Als voorzitter van de beklagcommissie traden bij toerbeurt de juristen onder de leden op, volgens een vastgesteld rooster. De overige leden van de Commissie van Toezicht fungeerden bij toerbeurt, eveneens aan de hand van een tevoren opgesteld rooster, als lid van de beklagcommissie. Gemiddeld worden per zitting vijf à zes klagers met één of meer klachten gehoord. Voorafgaande aan de beklagzittingen wordt in de klachten die op zitting worden behandeld schriftelijk directiecommentaar opgevraagd. Ter zitting kunnen zowel klager als de directie een nadere toelichting op de zaak geven. In een aantal gevallen heeft de beklagcommissie mondelinge uitspraak gedaan Daarnaast heeft de voorzitter van de beklagcommissie buiten de zitting om schriftelijke uitspraak op de stukken gedaan. Dit betreffen veelal klachten waarin duidelijk is dat de klacht kennelijk nietontvankelijk, kennelijk ongegrond of kennelijk gegrond zal zijn. Een voorbeeld van een dergelijke uitspraak betreft de klacht van één gedetineerden over de voeding waarover hij gedurende enkele maanden schriftelijk dagelijks dezelfde klacht in heeft gediend. Deze klachten zijn kennelijk niet-ontvankelijk en kennelijk ongegrond verklaard. Klagers hebben telkens een ontvangstbevestiging van de klacht ontvangen. De commissie is van mening dat het versturen van een ontvangstbevestiging bij klagers de onzekerheid over het aankomen van hun klacht wegneemt en dit past in de systematiek van de Algemene wet bestuursrecht. Jaarverslag 2015 Pagina 5 van 9
De voorzitter van de beklagcommissie behandelt tevens de verzoeken tot het rogatoir horen van klagers. Op verzoek van het secretariaat hoort de beklagrechter de klager over diens elders ingediende klacht. De secretaris stuurt daartoe een kopie van de stukken die zich in het dossier bevinden aan de voorzitter. De secretaris van de beklagcommissie noteert hetgeen klager verklaart en maakt daarvan een proces-verbaal op. Het secretariaat stuurt het ondertekende proces-verbaal aan de commissie van toezicht bij de inrichting waarover wordt geklaagd. In april 2015 zijn de Huisregels P.I. Amsterdam, Tafelbergweg BBI gereedgekomen en uitgereikt aan de commissie.
7. Overige vermeldenswaardige activiteiten en gebeurtenissen In de nieuwe Penitentiaire Landkaart 2015 is de PI Amsterdam, locatie Tafelbergweg aangewezen als inrichting die zal dienen als Beperkt Beveiligde Inrichting (BBI) met een capaciteit van 48 plaatsen en als gevangenis (zelfmelders) voor eveneens 48 plaatsen. Vanwege de sluiting met ingang van 1 december 2014 van de BBI in PI Heerhugowaard, locatie Westlinge heeft de instroom van BBI gedetineerden reeds eind november 2014 plaatsgevonden. Vanaf mei 2015 verblijven er geen zelfmelders meer in de inrichting, zij zijn overgeplaatst naar PI Lelystad en PI Almere en worden twee paviljoens gesloten. In maart 2015 zijn een aantal leden naar het RSJ congres in Ermelo geweest. Het congres had als thema: ‘Kleur erkennen! Cultuurverschillen in de strafrechtstoepassing: je begrijpt het pas als je het wilt zien’. In april 2015 zijn de voorzitter en een commissielid aanwezig geweest bij de regiobijeenkomst in de P.I. Haaglanden, locatie Scheveningen waarbij twee onderwerpen door de commissie van toezicht Tafelbergweg zijn ingebracht en zijn besproken: 1. Invoering DBT en de rechtspositie van gedetineerden, dit in samenhang met arrest van het Hof Den Haag (ECLI:NL:GHDHA:2014:3961). Ondanks dat er sprake is van met voldoende waarborgen omklede rechtsgang stelt Hof Den Haag wel dat de rechtspositie van gedetineerden erop achteruit is gegaan (r.o.8) 2. Veel inrichtingen werken met personeel dat Verplicht van Werk naar Werk gaat. Dit heeft gevolgen op de werkvloer van de inrichtingen. Zorgelijk? Op de TBW zijn – wegens personeelsgebrek – twee afdelingen (waarvan 1 BBI) enkele weken gesloten geweest. In november 2015 zijn de voorzitter en 2 leden aanwezig geweest bij de Landelijke themadag van de Commissies van toezicht in Amersfoort. Het thema was: ‘Mensenrechten in detentie”. Er waren diverse sprekers waaronder de Nationale Ombudsman. In november 2015 heeft de commissies een schriftelijke reactie ontvangen van de RSJ ten aanzien van het jaarverslag 2014. De RSJ heeft de navolgende zaken genoteerd: -
-
“Veel klachten ontstonden doordat afdelingshoofden niet altijd adequaat reageren/omgaan met de multi-problematiek van deze doelgroep. De cvt heeft dit onder de aandacht gebracht van de directie; Door een bestemmingswijziging verhuizen de isd-ers naar pi Almere en een nieuwe isdafdeling in Nieuwegein. Tot de sluiting in 2016 (in verband met nieuwebouw in Zaanstad) wordt de locatie bestemd voor arrestanten en zelfmelders”.
Jaarverslag 2015 Pagina 6 van 9
8. Managementoverzicht en totaaloverzicht Cijfers Tabel 1: overzicht in- en uitstroom klachten 2016 (bron Klaver)
Beginvoorraad 1 januari 2015 Instroom klachten Uitstroom klachten Eindvoorraad 31 december 2014
2015 38 407 436 9
Tabel 2 geeft inzicht in de verschillende onderwerpen waarover klachten zijn ingediend. Deze onderwerpen zijn met de invoering van het systeem Klaver landelijk vastgesteld. Tabel 2: overzicht klachten naar onderwerp 2016 (bron Klaver)
Activiteiten (*1) 8 Behandeling 33 Bejegening 94 Bewegingsvrijheid 1 Compensatie 2 Contact(*2) 18 Controle 3 DBT Disciplinaire straf 13 Geweld ISD (interv + beh) 2 Informatie/procedure 3 Nog onbekend Ordemaatregel 2 Persoonlijke voorwerpen 18 Regime 6 Rek. cour./zak- en kleedgeld 6 Rogatoir verzoek 29 Schadeverhaal Selectie/overpl 17 Time-out Verlaten inrichting 17 Verzorging (divers) (*3) 14 Verzorging(persoonlijke) 121 Totaal 407 (*1 )w.o. arbeid, lucht, sport (*2) w.o. bellen, bezoek, post (*3) w.o. godsdienst, levensbeschouwing, medisch Uit de tabel blijkt dat de meeste klachten zijn ingediend over verzorging. Andere veelvoorkomende onderwerpen zijn bejegening, behandeling, contact en persoonlijke voorwerpen.
Jaarverslag 2015 Pagina 7 van 9
In tabel 3 treft u uit Klaver een overzicht van de uitstroom van de klachten ten opzichte van voorgaande jaren. Tabel 3: overzicht uitstroom klachten t/m 2015 (bron Klaver)
2010 Gegrond Ongegrond Deels gegrond Overgedragen Niet-ontvankelijk Ingetrokken Ingetrokken na bemiddeling Afdoening na rogatoir verzoek Totaal
2011
18 45 3 6 29 104 82 9 296
28 77 4 9 43 125 160 5 451
2012 23 42 9 5 7 95 113 13 307
2013 35 32 4 4 49 118 107 12 361
2014 19 25 3 10 23 51 151 5 287
2015 55 129 67 7 64 43 37 34 436
Ten aanzien van de wettelijke termijn waarbinnen de beklagcommissie dan wel een beklagrechter een uitspraak dient te geven op een ingekomen klacht, merkt de Commissie op dat deze termijn in 2015 bijna nooit gehaald is. In de praktijk blijkt het moeilijk om de wettelijke termijnen te halen. Met name het aantal klachten en de werkdruk spelen daarbij parten. Het streven is er echter op gericht om in de termijn van behandeling duidelijk verbetering te brengen
Jaarverslag 2015 Pagina 8 van 9
9. Slotoverweging Dit verslagjaar overziende, meent de Commissie van Toezicht haar werk opnieuw op adequate wijze en in goede harmonie te hebben kunnen vervullen. Daarbij mag zeker worden opgemerkt dat de individuele leden van de commissie dit werk steeds met betrokkenheid en met plezier hebben verricht. De Commissie van Toezicht heeft uit de contacten met de directie en de gedetineerden de algemene indruk gekregen dat de bejegening van de gedetineerden goed te noemen is, zij het dat de communicatie in een aantal opzichten beter zou kunnen, waardoor een aantal klachten voorkomen hadden kunnen worden. Mede gelet op de aard van de klachten, de inhoud van hetgeen uit de gesprekken met de maandcommissaris naar voren komt en hetgeen de commissie overigens ter orde komt, kan worden geconcludeerd dat binnen de kaders van de penitentiaire wet- en regelgeving, het gevoerde beleid op verantwoorde uitgangspunten berust en dat aan dat beleid als regel op bevredigende wijze gestalte wordt gegeven. Dit jaarverslag is vastgesteld en ondertekend door de voorzitter en de secretaris op 12 januari 2016.
w.g. de secretaris,
w.g. de voorzitter,
Jaarverslag 2015 Pagina 9 van 9
