Jaarverslag 2014 Stichting Groninger Forum
Jaarverslag 2014 - Stichting Groninger Forum Voorwoord Raad van Toezicht ............................................................................... 4 Inleiding ................................................................................................................... 4 Voorbereiding 2017 1. Bouw ................................................................................................................ 6
2. Werkgroepen..................................................................................................... 8
3. GeoGroningen .................................................................................................. 9 4. Het Nederlands Stripmuseum .......................................................................... 9 Programmering 1. Debatten en events .........................................................................................11 2. Film regulier .................................................................................................... 14 3. Filmspecials en -festivals ............................................................................... 14 4. Provinciale filmliga’s ....................................................................................... 18 Educatie ................................................................................................................ 21 Verhuur ................................................................................................................. 22 Communicatie ...................................................................................................... 23
Financiën .............................................................................................................. 24 Facts & figures ..................................................................................................... 28
VOORWOORD RAAD VAN TOEZICHT De Raad van Toezicht bestaat uit dhr. J.G.M. Alders (voorzitter), dhr. L.J. Klaassen, dhr. P.W. van Klink en dhr. W.O. Wassenaar. De Raad vergaderde in 2014 zes keer, te weten op 6 en 12 februari, 31 maart, 14 mei, 11 september en op 19 november. De belangrijkste onderwerpen van bespreking waren het opzetten van de organisatie van het Groninger Forum, de samenwerking met Biblionet Groningen en de integratie van de Bibliotheek Groningen met het Groninger Forum, de financiële situatie, de samenstelling van de Raad van Toezicht en de governance en de benoeming van dhr. D.O. Nijdam als directeurbestuurder van het Groninger Forum. De wisseling van de directie is gepaard gegaan met intensieve gesprekken met de gemeente Groningen over de opzet van het Groninger Forum. De nadere definiëring van het Groninger Forum is door de directie getoetst bij de Raad van Toezicht, is vervolgens gepresenteerd aan de gemeente Groningen en daar positief ontvangen. De financiële opzet is daarmee in overeenstemming gebracht. De Raad van Toezicht heeft zich uitgesproken voor de vervanging van het governance-systeem dat gebaseerd was op de gedachte van de founding fathers voor een model waarin enerzijds sprake zal zijn van toezicht en anderzijds van advies gericht op het programma. De discussie over de opzet en de directie van het Groninger Forum heeft veel van alle medewerkers gevraagd en de Raad van Toezicht heeft met instemming vastgesteld dat ondanks de daaraan verbonden onzekerheid en veranderingen er met grote inzet is gewerkt aan de verdere vormgeving van het Groninger Forum. De Raad van Toezicht spreekt daarvoor haar waardering uit. 4
Inleiding Met een goed gevoel kijken we teRuGop het afgelopen jaar. Een jaar waarin we een grote organisatorische stap hebben gezet, waarin we onze plannen verder hebben geconcretiseerd en - niet geheel onbelangrijk - een jaar waarin we strak in lijn met onze begroting opereerden. In 2013 hebben we een nieuwe koers uitgezet. We besloten met een kleiner team te gaan werken om financieel gezonder te worden en meer ‘vet op de botten’ te hebben in de relatief onzekere openingsjaren. Tegelijkertijd werd de inhoudelijke focus verlegd van showcase-projecten in de huidige panden naar resultaatgerichte conceptontwikkeling en het inhoudelijke uitwerken van de nieuwbouw om beter op schema te komen met het bouwproces. Dit is niet zonder resultaat gebleven. Nu 2014 achter ons ligt kunnen we stellen dat we organisatorisch en inhoudelijk op schema liggen. De vierkante meters zijn op papier gevuld, met vele regionale, nationale en internationale partners voerden we (soms al vergaande) gesprekken over samenwerking en we sleutelden verder aan ons inhoudelijke profiel. We zijn natuurlijk nog niet klaar en er is nog een hoop werk te verzetten, maar we zijn in control en dat is een belangrijke constatering. Concreet betekent dit bijvoorbeeld dat er nu zogeheten vlekkenplannen liggen, die als input gaan dienen voor de inrichting. Deze plannen zijn gemaakt door vele werkgroepen waarbij in specifieke gevallen naast eigen medewerkers ook externe specialisten werden betrokken. De eerste inhoudelijke en visuele opzet voor het Nederlands Stripmuseum werd afgerond en ook werden de kaders bepaald waarbinnen de horeca moet worden neergezet in het nieuwe gebouw.
Maar zoals gezegd, we zijn er nog niet. Het huidige jaar 2015 staat in het teken van het inrichten van het gebouw, wat een megaproject is. Verder moeten de oriënterende gesprekken met derden worden omgezet in duidelijke afspraken en gaan we de eerste programmering invullen. Het belangrijkste wapenfeit van 2014 was waarschijnlijk de ontvlechting van de stadsbibliotheek met Biblionet Groningen, en daarmee de start van de integratie van de bibliotheek in het Groninger Forum. Na een wat stroeve start van deze ontvlechting werd na de zomer het schip vlot getrokken en de doelstellingen in tijd en kwaliteit gehaald. Op 1 januari 2015 konden we dan ook de nieuwe medewerkers van de bibliotheek verwelkomen. De organisatie is nu compleet en we kunnen nu integraal denken over programmering en daarmee de laatste muurtjes tussen de instellingen slechten, zodat er echt iets bijzonders kan ontstaan in deze stad.
Rest mij na deze terugblik nog dank uit te spreken aan alle collega’s die afgelopen jaar enerzijds de tent draaiende hebben gehouden met prachtige film, debatten, festivals, bibliotheekwerk, educatieve programma’s en wat al niet meer, en anderzijds veel tijd en energie hebben gestopt in het ontwikkelen van ons nieuwe Groninger Forum. Dankzij dit enthousiasme groeit het Forumconcept. Daarnaast wil ik mijn dank uitspreken richting de Raad van Toezicht voor hun constructieve houding en betrokkenheid bij dit markante project. Dirk Nijdam, algemeen directeur
Het gevoel overheerst dat zaken in 2014 op hun plaats zijn gevallen. Met nieuw elan zijn we hard op weg een mooi Groninger Forum te bouwen. Met een open houding proberen we dagelijks onze plannen aan te scherpen en te verbeteren. Dit jaar deden we bijvoorbeeld een proef met een ‘open podium’, een mogelijkheid voor Stadjers om te mede te bepalen wat er in het Groninger Forum te doen is. Alles vanuit de gedachte dat het Groninger Forum alleen een succes kan worden als het geen eiland maar een kruispunt in de stad wordt.
5
VOORBEREIDING 2017 BOUW 2014 is het jaar waarin de bouw van het Groninger Forum echt zichtbaar geworden. Met het diepste punt in april, de opstapeling van de parkeergarage in de zomer en het leggen van de begane grondvloer in november is het ondergrondse deel van het Groninger Forum gerealiseerd. We zijn nu echt op weg. Ondanks de daadwerkelijke bouw is het afgelopen jaar een aantal zaken in de oorspronkelijke bouwplannen verbeterd en aangepast. In het eerste kwartaal zijn we gestart met de ontwerpen voor het Nederlands Stripmuseum op de zesde verdieping, dat met voortschrijdend denken later in het jaar is verplaatst naar de zevende verdieping. Hiervoor zijn in het bouwproces de nodige aanpassingen en wijzigingen meegenomen. De wens om van de gehele tiende verdieping een horecaverdieping te maken is samen met het bouwmanagement uitgewerkt en bij de aannemer ingediend. Het eerder genomen besluit om van een van de beoogde filmzalen een loungebioscoop te maken heeft er toe geleid dat ook hiervoor een nieuw voorstel is gemaakt, waarin gelijk is meegenomen dat twee van de vijf bioscoopzalen zonder projectiecabine worden uitgevoerd. De stand van de techniek is ondertussen namelijk zover dat het hele bioscoopbedrijf op afstand bestuurd kan worden. Op de begane grond ten slotte, werd het bouwplan aangepast voor de komst van de VVV-winkel met bijbehorend kantoor.
6
Met de in 2013 gestarte werkgroepen zijn de pleinen en overige ruimtes vastgesteld. De bouwafdeling heeft hierbij de tekeningen geleverd en de toetsing aan de geplande voorzieningen in het gebouw gedaan. Vastgesteld is dat deze voorzieningen nog steeds vrijwel naadloos voldoen. Met de architect, de installatie-adviseur en de lichtadviseur van het Groninger Forum is een omvangrijk alternatief plan voor led-verlichting ingediend bij het bouwmanagement. Dit plan is in behandeling genomen. Het plan voorziet in een veel actiever gebruik van led-verlichting op de pleinen waardoor eenvoudig sfeer en het reguleren van bezoekersstromen kan worden gefaciliteerd. Vanuit het bouwmanagement is een omvangrijk aantal bouwtekeningen en -voorstellen voor materiaalwijziging van de aannemer aan ons ter beoordeling aangeboden. Dit heeft er toe geleid dat het management van het Groninger Forum intensief betrokken is geweest bij onder andere de vereenvoudiging van de soorten constructie en afwerking van vloeren. Ook de kleur- en materiaalstaat is vastgesteld. In het laatste halfjaar is gestart met het uitwerken van de technische kant van het totale multimediaplan voor het hele gebouw en in het bijzonder het auditorium en de filmzalen.
Foto: © Mark Sekuur
7
WERKGROEPEN De werkgroepen die in najaar 2013 zijn opgestart ter voorbereiding op de nieuwbouw, werden in 2014 gecontinueerd en uitgebreid. Binnen de werkgroepen Commercie & Funding, pr & Marketing, Facilitair & Logistiek, Inrichting & Techniek, ict en hrm is hard gewerkt aan een groot aantal dossiers. Dit heeft geresulteerd in inventarisaties, onderzoeksrapporten of programma’s van eisen over en voor een groot aantal onderwerpen zoals technische inrichting auditorium en filmzalen, afvalverwerking, ontruiming en calamiteiten, bewegwijzering en digital signage, retail en horeca en meer. Voor ieder publieksplein in het Groninger Forum is een klein werkgroepje in het leven geroepen, dat de opdracht kreeg het profiel van het plein verder uit te werken en te toetsen aan de aanwezige of gewenste voorzieningen. Het dossier van ieder plein is de ‘stepping stone’ voor de volgende fase met betrekking tot de inrichting, programmering en partnerships. Mede door de koerswijziging en aanscherping van het profiel van het Groninger Forum is er een aantal bijeenkomsten georganiseerd over ‘de bibliotheek van de toekomst’ en ‘film in het Groninger Forum’. De snelle digitale en technologische ontwikkelingen en de daaruit voortvloeiende nieuwe inzichten over functies en mogelijkheden vragen om regelmatige gesprekken hierover, en ook om werkbezoeken naar nieuwe collega-instellingen in het land. Om te zien hoe anderen het doen.
8
Foto: © Marieke Kijk in de Vegte
In 2014 is samen met de nieuw opgerichte programmaraad gestart met een inventarisatie van de onderwerpen voor mogelijke tentoonstellingen en tentoonstellingsideeën voor de expozalen en het plein Expolab. Hiervoor wordt ook samengewerkt met partijen als ScienceLinx (rug), umcg en hannn (Healthy Ageing Netwerk Noord-Nederland). GEOGRONINGEN De eerder genoemde partners umcg en hannn zijn naast de invulling van de expozalen ook nauw betrokken bij de concretisering van de plannen voor GeoGroningen: een interactieve en visuele databank over de stad (en omgeving) met de stadsplattegrond als uitgangspunt. Via allerlei soorten content en media (film, kaarten, luchtfoto’s, statistische data, real time data, infographics, etc.) kan de toekomstige bezoeker van het plein Expolab de stad Groningen op een bijzondere manier leren kennen). GeoGroningen is geïnspireerd op de door het Oostenrijkse Ars Electronica Center te Linz ontwikkelde installatie GeoPulse/ SimLinz over stedelijke cultuur. Zij zijn dan ook een belangrijke partner in dit project. Andere enthousiaste (mogelijke) partners en/of dataleveranciers zijn de Gemeente Groningen (Statistiek & Onderzoek; Geo Data), RuG(Centrum voor Informatie Technologie/Geo Service), Platform Gras en de Groninger Archieven.
HET NEDERLANDS STRIPMUSEUM Zoals al eerder gezegd is in 2014 ook gestart met de invulling en ontwerp van het Nederlands Stripmuseum in het Groninger Forum. Het nieuwe Stripmuseum in het Groninger Forum wordt een interactief avontuur voor jong en oud, waarbij gebruikt gemaakt wordt van eigentijdse audiovisuele en digitale technieken. Behalve strips toont het nadrukkelijk de cross-over met de beeldcultuur van animatie, games, 3D-design en andere vormen van (eigentijdse) visuele ‘storytelling’. Om voor dit nieuwe concept een goed vorm(geving) te vinden, is besloten een ontwerppitch te organiseren. In samenwerking met het huidige Nederlands Stripmuseum en met behulp van diverse adviseurs is na een spannend pitchproces uiteindelijk gekozen voor het concept van het gerenommeerde Nederlandse bureau Hypsos.
9
PROGRAMMERING DEBATTEN & EVENTS Debatten De debatagenda was in 2014 een stuk minder gevuld dan voorgaande jaren. We zetten aan het Hereplein acht debatten op touw. De bijeenkomsten werden bijna zonder uitzondering goed bezocht. Onderwerpen die de revue passeerden: Onderwijs, Volksverheffing, Piketty, Armoede in Groningen, iets teRuGdoen voor een uitkering en Players & sletten. Privacy De steeds oplaaiende discussies over privacy en internet was aanleiding om twee evenementen over dit thema te organiseren. ‘De online Burger’: een avond over het surfgedrag van de consument met diverse korte presentaties van juristen, hackers, kunstenaars en een flitsdebat, en (in samenwerking met Bits of Freedom) een ‘Privacycafé’, oftewel een cursus digitale zelfverdediging. Hier kon men eigen apparaten leren beveiligen. De middag werd druk bezocht door vele verschillende mensen die wensen te communiceren zonder ‘ongewenste pottekijkers’.
10
Foto: © Ernst Brederveld
Verkiezingen Twee keer konden we onze democratische plicht vervullen in 2014 en twee keer besteedde het Groninger Forum daar aandacht aan. In maart, vlak voor de gemeenteraadsverkiezingen, met een groot lijsttrekkersdebat dat live op OOG te zien was en op de verkiezingsdag zelf een uitslagenavond. In mei tuigden we Circus Europa op: een ‘leuke avond’ over de Europese verkiezingen die eindigde in een levende stemwijzer. Talkshow Stand van Stad De zondagse talkshow Stand van Stad kwam in 2014 teRuGnaar het Groninger Forum. De redactie met daarin onder andere Platform Gras en mediapartner Dagblad van het Noorden zorgde in 2014 voor vier talkshows, die net als voorgaande jaren luchtig van toon waren, gevarieerd qua onderwerpskeuze en geliefd bij het publiek. Onbetwist hoogtepunt was het verrassende optreden van burgemeester Ruud Vreeman die – na een interview – een blues ten beste gaf, zichzelf begeleidend op gitaar. Kenniscafés Aandacht aan nieuw wetenschappelijk onderzoek in een ongedwongen setting, dat zijn de kenniscafé ’s ten voeten uit. Studium Generale organiseerde samen met ons een mooie reeks van liefst acht stuks waarin we ons bogen over Pijn, Dyscalculie, Oostvaardersplassen, Big Data, Alzheimer, Politieverhoren en Antibiotica en resistentie.
11
Groningse Nacht van de Filosofie Voor de derde keer op rij zetten we samen met de Faculteit Wijsbegeerte en Studium Generale de Groningse Nacht van de Filosofie op touw. Net als in voorgaande jaren waren de kaartjes in mum van tijd uitverkocht en genoten ruim 500 mensen van bekende filosofen als Désanne van Brederode, Joke Hermsen, Maarten Doorman maar ook van vakfilosofen als Menno de Bree, Frans Jacobs en Barteld Kooi. Op de stoep stond een schaftkeet met intieme muziek en ruimte voor een filosofisch consult en in de foyer stond de eerste geautomatiseerde filosoof: een robotachtige installatie die vragen van het publiek automatisch van een wijsgerig antwoord voorzag. De combinatie van bekende namen én academische filosofie leidde tot een tevreden, en gelukkig zeer gemêleerd, publiek. De Nacht van Kunst & Wetenschap Afgelopen jaar was de Nacht van Kunst & Wetenschap niet te gast aan het Hereplein maar haakte het Groninger Forum aan bij het programma in de Bibliotheek. Vooruitlopend op de aanstaande verhuizing van de Bibliotheek naar het Groninger Forum aan de Nieuwe Markt onderzochten we tijdens De Nacht welke ‘nieuwe markten’ er nog meer zijn. Alles over actuele en soms controversiële ontwikkelingen als bitcoins, crowdfunding, computerkunst, (sociaal) ondernemen, big data en privacy. Kort-maar-krachtige traplezingen, DIY-activiteiten, een spraakmakende talkshow en virtuele ‘Matthijs-van-Nieuwkerk-ervaringen’ met de Oculus Rift. Alles wat er toe doet in de nabije toekomst vond je die nacht in de Bibliotheek. Het programma in de Bibliotheek werd mede mogelijk gemaakt door Europe Direct. 12
Foto: © Annemarijn Vlinder
Forum Open Podium Omdat het Groninger Forum in het nieuwe gebouw het Groningse publiek nadrukkelijk een stem wil geven in de programmering maar hier nog geen enkele ervaring mee had, heeft de organisatie in 2014 een pilot gedaan: Forum Open Podium. Stadjers en anderen met goede ideeën konden hun programmaplannen posten op een speciale pagina op de Forumwebsite. Alle bezoekers van de site kregen de kans te stemmen op de ingediende plannen. De tien beste ideeën zouden worden uitgevoerd, met productionele en marketingondersteuning van de Forumorganisatie. Voor deze pilot werd samengewerkt met Chris Garrit vanwege zijn ervaring met crowd sourcing als tool en zijn rol en netwerk als Nachtburgemeester van Groningen. De pilot was een leerzame ervaring. Leuk om te merken dat er een grote diversiteit aan plannen binnenkwam, van talkshow tot lezing, van theater tot muziek – totaal 29 programma-ideeën. Ook was het leuk om te zien dat er veel stemmen werden uitgebracht, 1000 mensen deden dit. Ingewikkelder was het om de voorgestelde activiteiten van voldoende publiek ter voorzien en ook om de activiteit op de juiste locatie onder te brengen en op het meest geschikte tijdstip te programmeren. Uiteindelijk was het programma daardoor te versnipperd. Voor een volgende keer is het handiger verschillende zaken op een of enkele avonden onder te brengen in een concept als Holland Got Talent.
13
FILM REGULIER In 2014 bleef het aantal filmbezoeken nagenoeg gelijk aan dat van het voorgaande jaar, waarbij er sprake was van een zeer marginale stijging van 32 betalende bezoekers. Landelijk ging het bioscoopbezoek achteruit met 0.2 %. Opmerkelijk is dat het bezoek aan het filmtheater van het Groninger Forum nu al drie jaar stabiel te noemen is, zo rond de 96.000 bezoekers per jaar. Anders dan het commerciële bioscoopbedrijf dat nog meer gevoelig is voor concurrentie in de vorm van bijvoorbeeld het wereldkampioenschap voetbal en de conjunctuur van het filmaanbod, of door het al dan niet uitbrengen van films als Gooische Vrouwen en een nieuwe James Bond. Een van de films die het bioscoopjaar goed maakte was The Grand Budapest Hotel van regisseur Wes Anderson, die nog in 2015 werd bekroond met diverse Oscars. Andere favorieten waren Boyhood, het zeer geslaagde meerjarenproject van regisseur Richard Linklater dat de Zilveren Beer won op de Berlinale en vanaf de uitbreng in juli tot aan het einde van het jaar op het programma bleef staan. Een andere publieksfavoriet was de geslaagde boekverfilming De 100-jarige man die uit het raam klom en verdween. Ook films als Philomena en 12 Years a slave konden rekenen op een flinke schare bezoekers. Een mooie carrière was er ook voor de winnaar van de Gouden Palm in Cannes: Winter Sleep, Woody Allen deed mee met Magic in the Moonlight evenals Anton Corbijn met A most wanted man. In het najaar werden diverse films uit het filmfestival van Cannes uitgebracht met soms wisselend succes, zoals Leviathan, Whiplash, Wild Tales, Party Girl en Clouds of Sils Maria. In de zomerprogrammering bleken Fading Gigolo en Tracks aangename hits te zijn. De Nederlandse film was kwali14
tatief goed vertegenwoordigd met Nena van Saskia Diesing en Brozer van Mijke de Jong. Mooie uitschieters in het programma waren ook Die andere Heimat, de prequel van het levensweek van Edgar Reitz en Ida, de alom prijswinnende (Europese filmprijzen, Oscar) pure cinema uit Polen.
Hitchcock retrospectief In de zomermaanden werd aangehaakt bij een mooi retrospectief van de films van Alfred Hitchcock, dat georganiseerd werd door het Eye Filminstituut te Amsterdam. Hiervoor bleek grote belangstelling te bestaan.
Premières Het aantal premières daalde van 81 naar 69, waardoor de gemiddelde vertoningstijd per film enigszins toenam, zonder effect te hebben op het totale filmbezoek.
Zienemarkt In samenwerking met Vera, Zienemaan & sterren en de gemeente Groningen presenteerde het Groninger Forum in de zomer van 2014, net als het jaar daarvoor, een serie van vier openlucht filmvoorstellingen. Drie vrijdagavonden vonden plaats op het dak van het Informatiecentrum op de Grote Markt. Daarnaast werd op de Grote Markt zelf een drukbezochte (1.000 bezoekers) openluchtvoorstelling georganiseerd van een speciaal hiervoor gemonteerde versie van een nieuwe Groningse film over Herman Brood.
Kinderfilms Naast de speciale kinderfilmprogramma’s kwam de reguliere kinderfilmprogrammering dit jaar voor het eerst wat meer uit de verf met titels als Minuscule, Kleine Nicolaas, Tales of princess Kaguya, Het leven volgens Nino en Solan & Ludwig. We hopen hiermee een nieuwe trend ingezet te hebben die in de komende jaren zal worden uitgebouwd. FILMSPECIALS EN –FESTIVALS Documentaires In maart startte de documentaireserie ‘Docs’, op de woensdag eens in de veertien dagen een vertoning van een documentaire, soms speciaal geïmporteerd, soms met een inleiding of nagesprek (met de filmmakers of andere deskundigen) of debat. De serie werd gestart met de IDFA 2013 openingsfilm Return to Homs. Memorabele voorstellingen waren Zombie, the resurrection of Tim Zom (regisseur aanwezig in een zaal vol skaters) en de wielerdocu Nieuwe helden, in het hart van de Tour.
Boek & Film / Italiafilm Deze nieuwe activiteit, in 2013 gestart, bestaande uit een reeks boekverfilmingen met inleiding door filmjournalist Harry Peters, werd met succes gecontinueerd. Aan het publiek wordt daarbij een reader over de film ter beschikking gesteld. De reeks mag zich verheugen in een toenemende belangstelling en zal ook in 2015 worden gecontinueerd. Een andere reeks werd geëntameerd onder de noemer Italiafilm, waarbij Italiaanse films van een inleiding worden voorzien door de Italiaanse filmeditor en taaldocent Vincenzo Tabacco.
International Film Festival Rotterdam in Groningen (IFFRiG) De achttiende editie van het IFFR in Groningen werd feestelijk geopend met de première van Spike Jonze’s Her, het startschot voor een geslaagde en goed bezochte (7.200 bezoekers) festivaleditie. Het uit ruim 50 lange en korte films bestaande programma bood als vanouds een dwarsdoorsnede van het International Film Festival Rotterdam. Een eclectische mix van voorpremières (waaronder Jim Jarmusch’ Only lovers left alive, Alexander Paynes Nebraska en Pawel Pawlikowski’s Ida), hoogtepunten uit het internationale filmfestivalaanbod en Rotterdamse ontdekkingen. Naast de jaarlijkse selectie van films geselecteerd voor de Tiger Awards, de competitie van het festival, was er veel aandacht voor het programma ‘’The state of Europe’, met o.a. Gouden Leeuw winnaar Sacro Gra en de Duitse zwarte komedie Finsterworld. Naast de films afkomstig uit het Rotterdamse moederfestival voegen we ieder jaar een aantal eigen programmaonderdelen aan het festival toe: de laatste editie van de Grote Groninger Filmquiz, een silent disco en Europa Obscura, een special met bijzondere filmfragmenten naar aanleiding van het Europese themaprogramma en live optredens in de foyer. Traditioneel wordt in samenwerking met Grand Theatre een aantal zwijgende films met live begeleiding vertoond. Absoluut hoogtepunt was de vertoning van Fritz Langs Metropolis, in de bomvolle Der Aa-Kerk, waarbij de beelden van deze klassieker werden begeleid door de klanken het beroemde Schnitgerorgel. Het festival werd als gebruikelijk afgesloten met een verrassingsfilm, in 2014 We are the best! van Lukas Moodysson. 15
Uitslag Publieksenquête IFFRiG 2014 respondenten score 1. Nebraska 329 4,55 2. The Selfish Giant 315 4,51 3. Ida 228 4,47 4. Starred up 210 4,41 5. Arwad 146 4,27 6. Suzanne 167 4,17 7. Finsterworld 230 4,17 8. Her 252 4,13 9. Mole Song: Undercover Agent Reiji 59 4,10 10. Obvious Child 202 4,08 International Documentary Festival Amsterdam in Groningen Hoogtepunt van het documentaireseizoen is het International Documentary Festival Amsterdam (idfa) in Groningen, een pocketeditie van het Amsterdamse moederfestival. Het IDFA in Groningen werd op 29 november geopend met de speciale vertoning van Het Nieuwe Rijksmuseum, De Film, die de dag ervoor was bekroond met de prijs voor de Beste Nederlandse Documentaire. Na afloop van de film ging Eric Nederkoorn (Dagblad van het Noorden) in gesprek met Andreas Blühm, directeur van het Groninger Museum. Op zondag 30 november kon je je echt onderdompelen in een wereld aan documentaires met het programma idfa’s Favourites, bestaand uit de publieksfavorieten van het idfa. Daarnaast kon het publiek nog kiezen uit diverse losse voorstellingen, waaronder Wim Wenders’ prachtige Salt of the earth
16
de hilarische audience-pleaser Hip-hoperation, The look of silence, de opvolger van The act of killing en dé festivalverrassing Those who feel the fire burning van Morgan Stibbe, die zelf bij de voorstelling aanwezig was. Fantastisch Kinderfilm Festival Helaas hebben we in maart 2014 het Fantastisch Kinderfilm Festival maar twee dagen mogen verwelkomen, (voorgaande jaren was dat drie dagen) want ondanks het kortere programma hebben we meer bezoekers weten te trekken en barste het Hereplein bijna uit zijn voegen van gezelligheid! Het Fantastisch Kinderfilm Festival is gericht op de jongste doelgroep (twee tot en met negen jaar) en is zo voor veel van die kinderen hun eerste ervaring met film. Om de filmbeleving te versterken wordt bij elke film een korte inleiding gegeven. Ook zijn er aan alle films workshops, games of installaties gekoppeld die opgebouwd waren in de fantasiespeeltuin in Zaal 2. Het hele pand was aangekleed in het thema van 2014 De keuken van Pruttel & Proef.
ZA 19 OKT T/M VR 25 OKT www.groningerforum.nl/cinekid
17
Cinekid Tijdens de herfstvakantie stond het Hereplein in het teken van Cinekid, het film- en mediafestival voor kinderen van 6 tot en met 12 jaar. Het filmprogramma bevatte arthousefilms van over de hele wereld. Het Reuze-mini Medialab bestond uit zeven digitale games en installaties, ontwikkeld in samenwerking met de lokale creatieve sector en Cinekid Amsterdam. Het doel van dit Medialab is om de jonge bezoekers op speelse wijze kennis te laten maken met nieuwe technieken en zo de mediawijsheid te vergroten. Daarnaast werden er dagelijks workshops georganiseerd in de bovenfoyer, waar techniek centraal stond. Kinderen konden zelf animatiefilms, bibberbeesten of filmdecors maken met een lasersnijder. Soroptimisten Filmfestival voor Kinderen Na een succesvolle eerste editie in 2013 is de samenwerking met de Soroptimisten in 2014 voortgezet. De tweede editie van het festival stond wederom in het teken van de rechten van het kind. Na een voorbereidende les op school werd de bovenbouw van het primair onderwijs uitgenodigd om een van de geselecteerde films te komen bekijken aan het Hereplein. Ruim 600 kinderen maakten van die uitnodiging gebruik.
PROVINCIALE FILMLIGA’S Stichting Liga 68 (sinds 2013 integraal ondergebracht bij het Groninger Forum) ondersteunt vijf filmliga’s in de Provincie Groningen middels boeking, administratieve afhandeling en publiciteit. Publicitaire ondersteuning behelst voornamelijk de productie en verspreiding van de Provinciale Filmladder. De papieren filmladder werd in het verslagjaar vervangen door een digitale nieuwsbrief. Na de digitale revolutie van 2012 (waarin Veendam en Delfzijl overstapten op het professionele dcp bioscoopformaat) belandden de filmliga’s in 2013 in rustiger vaarwater. Ook 2014 was weer een goed jaar, waarin het totale bezoekersaantal steeg naar 14.498 bezoekers. Filmhuis VanBeresteyn Veendam Filmhuis VanBeresteyn had opnieuw een uitstekend jaar waarin het bezoekersaantal met ruim 1000 steeg naar 8.567. Naast de uitstekend bezochte kinderfilms waren de ladies nights met Toscaanse bruiloft en Oscarwinnaar 12 Years a slave de uitschieters. Filmliga Eemsmond Delfzijl Ook filmliga Eemsmond had een goed jaar. In november vertoonde de filmliga Cold breezes van de uit Delfzijl afkomstige filmmaker Cengiz Özgök. Best lopende voorstellingen waren Frozen en De 100-jarige man die uit het raam klom en verdween. Het totaal bezoekersaantal steeg naar 3.135.
Filmliga Winschoten Filmliga Winschoten had een roerig jaar. Best lopende voorstelling was de bijzondere Winschoter première van Nena in september, voor 245 bezoekers. In november moest Filmliga Winschoten de voorstellingen noodgedwongen tot nader order opschorten. De filmliga maakt zich op voor een mooie nieuwe start begin 2015, in het nieuwe Cultuurhuis De Klinker. Filmhuis Nienoord Het als altijd eigenzinnig programmerende Filmhuis Nienoord zag het bezoekersaantal licht dalen naar 1.169. De best lopende film was La grande bellezza. Sienemarne Schouwerzijl Het bezoekersaantal van de kleinste vertoner, Sienemarne Schouwerzijl, kwam uit op 319. Best lopende film was De 100-jarige man die uit het raam klom en verdween. Bezoekaantallen Filmhuis VanBeresteyn Veendam Filmliga Eemsmond Delfzijl Filmliga Winschoten Filmhuis Nienoord Sienemarne Schouwerzijl
8.567 (49 voorstellingen) 3.135 (31 voorstellingen) 1.308 (23 voorstellingen) 1.169 (29 voorstellingen) 319 (9 voorstellingen)
IN GRONINGEN
Za 29 nov & zo 30 nov, Groninger Forum
18
19
EDUCATIE Net als voorgaande jaren was het educatieve programma in 2014 voornamelijk gericht op de doelgroepen primair-, voortgezet- en speciaal onderwijs. De basis van het educatieve aanbod is filmeducatie, in de vorm van schoolvoorstellingen en workshops. Dit basisaanbod is vraaggestuurd vanuit de scholen en wordt in nauwe samenspraak met docenten en leerlingen ontwikkeld. Daarnaast werden er bij de grote filmfestivals (iffr, fkf, cinekid en idfa) verschillende educatieve filmprogramma’s aangeboden. Naast aanbod voor de leerlingen, was er ook aandacht voor de docenten. Zo werden er verschillende debatten georganiseerd over het onderwijs. Omdat Groningen onderwijsstad van het jaar was, hebben we tijdens de Nationale Onderwijsweek in samenwerking met nivoz en stichting Nationale Onderwijsweek een avondprogramma rond het thema ‘Onderwijs van de toekomst’ georganiseerd, waar de documentaire Alphabet vertoond werd. Naast het filmeducatieve vraaggestuurde aanbod hebben we voor het primair onderwijs ook een aantal projecten ontwikkeld in samenwerking met externe partners: MediaMatch Dit langlopende mediawijsheidproject is een samenwerking met Biblionet Groningen en Cultuur Click in het kader van de regeling ‘Cultuureducatie met Kwaliteit’. 2014 was het tweede pilotjaar en stond vooral in het teken van het testen van de het jaar daarvoor ontwikkelde monitor, die de informatievaardigheden van de leerlingen toetst. Daarnaast is de eerste versie van het leerlingenspel voor groep 7/8 ontwikkeld en getest op 20
Foto: © Douwe de Boer
de vijf pilotscholen uit stad en provincie. De interactieve online game oefent vooral de informatievaardigheden van de leerlingen. In 2014 zijn ook de eerste stappen gezet in de ontwikkeling van het derde onderdeel van het project, het educatieve speelveld. Hiervan zullen in 2015 de eerste resultaten gepresenteerd worden. Mini-collegetour Na een pilot in 2013 met astronaut André Kuipers, is de Minicollegetour een vast onderdeel van het educatieve aanbod geworden. Drie keer per schooljaar worden schoolklassen uitgenodigd om een bekende Nederlander of professor van de rug de hemd van het lijf te vragen. Professor Uges gaf een kijkje in de csi-wereld van criminalistiek en gifstoffen. Professor Haquebord en Faiza Oulahsen (Greenpeace) vertelden alles over de Noordpool en de bedreigingen voor dat gebied. Wiskundemeisje Ionica Smeets (journaliste) kwam vertellen over getallen. Net als in het bijna gelijknamige tv-programma is er ruimte voor het verhaal van de gasten, dat met veel beeldmateriaal gepresenteerd wordt op het Watchout systeem (drie-wandenpresentatie), maar draait het uiteindelijk om de vragen van de leerlingen. Zij bereiden het bezoek aan het Mini-college voor in de klas, verdiepen zich alvast in het onderwerp en bedenken goede vragen. De Mini-collegetour wordt georganiseerd in samenwerking met het Wetenschapsknooppunt Noord-Nederland van de rug.
21
Voortgezet onderwijs Voor het Voortgezet Onderwijs wordt voornamelijk maatwerk geleverd. Zo ontwikkelen we voor een aantal scholen jaarlijks een reeks workshops waarin leerlingen leren film, animatie of documentaire maken. Maar ook dj en vj-workshops of nieuwemediaworkshop. International School Haren, Zernike college, Dollardcollege en Stellingwerfcollege zijn in 2014 vaste partners geweest bij de ontwikkeling van workshops. Bij de workshops wordt er ook altijd een samenwerking gezocht met lokale kunstenaars en zogenaamde ‘bik’kers. Naast het filmeducatieve vraaggestuurde aanbod hebben we voor deze doelgroep ook een aantal projecten ontwikkeld in samenwerking met externe partners. Debatbattle Voor de tweede editie van dit project is in 2014 de samenwerking gezocht met GasTerra. De battle kreeg het energievraagstuk als thema. In een voorbereidende workshop op school, verzorgd door de workshopdocenten van Kalliope, leerden de scholieren de ins en outs van een zogenaamd Lagerhuisdebat en de kunst van het beargumenteren. Daarnaast kregen leerlingen dit jaar een tweede voorbereidende les op school. Deze gastles werd verzorgd door medewerkers van GasTerra en diende als inhoudelijke introductie met het energievraagstuk. Vervolgens namen leerlingen van verschillende scholen het tegen elkaar op in een zinderende Debatbattleshow aan het Hereplein. Er is juist voor de doelgroep vmbo gekozen, omdat zij in hun reguliere lesprogramma debatteren niet of nauwelijks aangeboden krijgen. 22
VERHUUR Het Groninger Forum heeft in 2014 de vier zalen aan het Hereplein verhuurd ten behoeve van de exploitatie en artistieke programmering. Met een professionele en klantgerichte service wil het Groninger Forum laten zien dat een cultuurlocatie ook echt iets kan toevoegen aan de zakelijke markt. Een gunstig neveneffect is dat groepen die nog niet eerder in aanraking zijn gekomen met het Groninger Forum, zowel de bestaande bouw als de nieuwbouw, op een positieve manier er kennis mee maken. De verhuurevenementen lopen ontzettend uiteen van karakter. Zowel de zakelijke partijen alsook de non-profit en creatievere partijen weten inmiddels de weg naar de Groninger Forum-locatie aan het Hereplein te vinden. De aantallen van de groepen die deelnemen worden bijgehouden. Zo hebben ruim 22.500 mensen de weg naar het Hereplein gevonden via verhuur. De helft hiervan is een unieke bezoeker. Er zijn veel frequente evenementen met dezelfde groepen, zoals colleges van de rug, de lezingen van het Koninklijk Natuurkundig Genootschap en de cursussen van de Seniorenacademie. Daarnaast hebben er ook congressen en symposia plaatsgevonden, van bijvoorbeeld Pygrunn, Casos en een bijeenkomst over de Wet Meldcode Huiselijk Geweld. Ook voor theater en cabaret verhuren we de zaal. Zo heeft amateurgezelschap Grof Volkoren de zaal gehuurd en hebben we de cabaretavond van de Keiweek in huis gehad. Dit is slechts een greep uit de bijeenkomsten die hebben plaatsgevonden. De afdeling verhuur genereert een omzet van bijna een ton. Dit is een stijging van bijna 25 % ten opzichte van 2013.
De afdeling verhuur heeft naast het verhuren nog een aantal andere taken. Zo is zij verantwoordelijk voor de afhandeling van relationele evenementen, zoals bouwborrels, persscreenings en excursies. Ook worden de educatieve evenementen, zoals schoolvoorstellingen of educatieve bijeenkomsten door deze afdeling georganiseerd. Als laatste draagt de verhuur ook zorg voor de Businessclub van Groninger Forum. Deze club is afgelopen jaar van naam gewijzigd: Businessclub ForumImages heet nu Businessclub Groninger Forum. De dertig leden kregen afgelopen jaar een gevarieerd programma aangeboden zoals Cinemadiner, film plus borrel, Boek & Film met geur-dj en, traditioneel, de openingsavond van het iffr in Groningen. De helft van het lidmaatschapsgeld van de Businessclub gaat naar de bijzondere artistieke (film)programmering, zoals het International Documentary Festival Amsterdam in Groningen en het International Film Festival Rotterdam in Groningen. In 2015 zal de focus van de afdeling verhuur liggen op het samenvoegen van alle bestaande locaties van het Groninger Forum - de bibliotheek, wijkfilialen en het Hereplein - en een uniform verhuurbeleid uitzetten. Ook heeft de afdeling de blik op de toekomst en kijkt hoe de verhuur in het Groninger Forum eruit komt te zien. Het Groninger Forum achter de Grote Markt zal namelijk een aantrekkelijke locatie worden voor de zakelijke markt met haar bijzondere architectuur, ambiance en faciliteiten zoals parkeergarage.
COMMUNICATIE & MARKETING Bouw en voorbereiding 2017 Het afgelopen jaar hebben we geprobeerd naast de programmacommunicatie substantieel tijd vrij te maken voor zaken en dossiers die uitgezocht moeten worden voor het Forumgebouw. In werkgroepvorm verdiepten we ons in analoge en digitale voorzieningen voor bewegwijzering en in-huis-communicatie van programmering. Een aantal excursies, analyses van plattegronden van verdiepingen met hun beoogde aansluitingen voor stroom en data, een occasional deskundige maar vooral degelijk onderzoek en de nodige tijd hierop te reflecteren resulteerden in een voorstel waarmee we verder kunnen richting bureaus. Voor de narrow casting, een van de essentiële onderdelen van de ‘digital signage’ maakten we een programma van eisen. Daarnaast buigden we ons in de werkgroep ook over de kortere termijn: namelijk het samenvoegen van de middelen en informatiestromen van Groninger Forum en Bibliotheek Groningen, die per 1 januari 2015 een organisatie zouden vormen. Wat betreft de bouwplaats zelf vierden we in 2014 het heuglijke feit dat het letterlijke dieptepunt van de bouw was bereikt: de bodem van de Forumparkeergarage was gestort. Samen met de mensen van gemeente Groningen en de BAM organiseerden we een open bouwputdag op Paaszaterdag. Gratis kaarten waren online te verkrijgen via de Forumsite en gingen als warme broodjes over de toonbank, ruim 700 mensen daalden langs de steigertrap af naar de bodem van de vijftien meter diepe bouwkuip. 23
Programmering En dan de programmacommunicatie die, ondanks het voornemen minder te programmeren, nog steeds een stevig beslag legt op de tijd van het team communicatie. Deels routinematig, meer en meer leunend op online middelen maar waar relevant nog wel gebruik makend van print en bij bijzondere activiteiten een speciale aanpak, op welke manier dan ook… Over het algemeen weten we de doelgroepen voor de bestaande Forumactiviteiten goed te vinden en te verleiden naar een voorstelling of event te komen! FINANCIEN Financiële toelichting De jaarrekening over 2014 sluit met een positief resultaat van € 482.000 uit gewone bedrijfsvoering. Begroot was een resultaat van € 284.000, een verschil van € 198.000. De positieve afwijking wordt vooral veroorzaakt doordat in de begroting was uitgegaan van het vormen van een voorziening voor de toekomstige verhuiskosten van € 200.000. In verband met de onzekerheid van omvang van deze kosten en het tijdstip van de verhuizing, was het niet mogelijk om in 2014 deze voorziening al te vormen. De directie heeft besloten het begrote bedrag via de resultaatbestemming toe te voegen aan een nieuw bestemmingsreserve voor de verhuiskosten. Vanuit deze reserve moeten de toekomstige kosten van de verhuizing en de eventuele inkomstenderving door tijdelijke sluiting worden bekostigd.
24
Het begrote positieve resultaat over 2014 is nodig om de kosten voor advies en voorbereiding van de het nieuwe gebouw en de nieuwe inrichting te financieren. Daarnaast moet weerstandvermogen worden opgebouwd voor de eerste jaren exploitatie in de nieuwbouw. In lijn met de begroting kon € 84.000 resultaat worden toegevoegd aan het weerstandsvermogen. Er wordt € 200.000 bestemd voor de verhuiskosten en het resterende deel van het resultaat van € 198.000 is toegevoegd aan het bestemmingsfonds opbouw Groninger Forum, ter dekking van deze toekomstige kosten voor advies en inrichting. Ook heeft in 2014 de eerste onttrekking aan het bestemmingsfonds ‘opbouw Groninger Forum’ plaatsgevonden voor een bedrag van € 112.000. Zowel de opbouw van de bestemmingsreserve ‘opbouw Groninger Forum’ als de groei van het weerstandsvermogen, verloopt volgens planning. De baten en lasten over 2014 zijn vrijwel geheel in lijn met de begroting. De meest opvallende afwijkingen zijn ontstaan in de programmering. De opbrengsten programmering waren hoger door meer filmbezoek dan begroot (€ 65.000). De programmeringslasten tenslotte zijn lager dan begroot (€ 90.000), door de eind 2013 ingezette koerswijziging en het opschorten van de nieuwe-mediaprogrammering. Voor een volledige toelichting op de financiën over 2014 verwijzen we naar de jaarrekening.
Foto: © Bob de Vries
25
Tot slot maken wij hier melding van de stand van zaken voor wat betreft de financiering van de inrichting van de nieuwbouw en het exploitatietekort voor het openingsjaar. Voor de financiering van de inrichtingskosten van het Groninger Forum van in totaal ca. € 13 miljoen is in overleg met de Gemeente Groningen een voorstel gemaakt voor een bijdrage van € 10 miljoen. Besluitvorming over de financieringsvraag wordt in de tweede helft van 2015 verwacht. De resterende gewenste € 3 miljoen zal de stichting Groninger Forum zelf uit de markt proberen te halen. Hiervoor is in 2014 een samenwerking met een externe fondsenwerver aangegaan. Het exploitatietekort is wat betreft het aandeel van de stichting Groninger Forum teruggebracht tot iets meer dan € 400.000. Het afgelopen jaar zijn veel financiële problemen rondom de nieuwbouw opgelost binnen deze nieuwe ramingen. Zo zijn de aangescherpte eisen van de gemeente over bijvoorbeeld een 40-jarig onderhoudsplan in de exploitatie verwerkt. We hebben dus nog geen sluitend verhaal, we hebben ook nog een aantal jaren tot de opening. Deze periode werken we samen met de gemeente gestaag verder aan het verder terugdringen van dit tekort.
26
Balans Stichting Groninger Forum
31-12-2014 31-12-2013 31-12-2014 31-12-2013 € € € € ACTIVA PASSIVA Materiële vaste activa Eigen vermogen Inventaris 126.140 244.025 Algemene reserve 234.000 150.000 Installaties en apparatuur 126.140 380.200 Bestemmingsreserve verhuiskosten 200.000 0 372.940 380.200 Bestemmingsfonds Opbouw Forum 1.147.460 949.418 1.581.460 1.099.418 Financiële vaste activa 0 177.990 Voorzieningen Voorziening openingsfeest 512.000 312.000 Vlottende activa Vorderingen Kortlopende schulden Debiteuren 17.654 173.716 Crediteuren 110.194 76.045 Overige vlottende activa 158.110 154.120 Belastingen en sociale premies 231.389 258.373 Schuld aan groepsmaatschappijen 0 177.990 Liquide middelen 2.343.358 1.531.17 Overige kortlopende schulden 457.019 737.400 2.519.122 1.859.012 798.602 1.249.808 TOTALE ACTIVA 2.892.062 2.661.226 TOTALE PASSIVA 2.892.062 2.661.226
27
FACTS & FIGURES BEZOEKERS 2012 2013 2014 Via kassa Hereplein Film regulier 78.814 78.562 78.950 Film specials 4.515 3.496 3.555 Film festivals (Cinekid, IDFA, FKFF, IFFRiG) 9.780 10.647 10.447 Film educatie 3.228 3.814 3.599 Non film (incl. openbare verhuur) 8.059 8.450 8.014 Totaal kassa 104.396 104.969 104.565 Buiten kassa Hereplein Educatie (projecten en workshops) 1.425 3.809 4.901 Verhuur 8.217 15.691 18.789 Projecten/programma op locatie 7.870 4.803 4.275 Programma aan Hereplein buiten kassa (o.a. ESNS) 2.250 2.000 2.350 Filmvertoningen in de provincie (via Liga 68) n.v.t. 13.518 14.498 Totaal buiten kassa 19.762 39.821 44.813 Totaal bezoek Groninger Forum 124.158 144.790 149.378 Overige cijfers Bezoekers Informatiecentrum Grote Markt 100.000 105.000 89.500 Abonnees nieuwsbrief 5.872 7.555 8.439 Volgers sociale media (twitter, facebook) 7.751 9.943 5.474* Website (visits) 363.526 406.456 393.675 Website (unieke bezoekers) 183.708 204.278 191.769 Website (pageviews) 1.273.164 1.450.172 1.496.924
28
* Sinds 2014 heeft het Groninger Forum nog maar één Facebookpagina en één Twitteraccount. De ForumImages-pagina en -account worden hier niet meer meegeteld.
29
Groninger Forum 2015 ©
