jaarverslag 2013 Psychiatrisch Ziekenhuis Zoete Nood Gods

jaarverslag 2013 Psychiatrisch Ziekenhuis Zoete Nood Gods www.pclede.be

Inhoud 1 Voorwoord 3 2 Situering 4 3

Missie en kernopdrachten 5

4

Medewerkers bouwen de identiteit van de instelling verder uit 7

5

Terugblik 2013 8 Vermaatschappelijking van zorg

8

Kwaliteit 11 Patiëntsafety 13 Evidence informed practice

15

Afdelingsnieuws 16 Cliënten 22 Medewerkers

25

Weetjes 27 Het ziekenhuis in het park Herstel- en wooncoach Wet op de overheidsopdrachten Aanvraag voor uitbreiding beschut wonen

2

D

1 Voorwoord De komende jaren zal de geestelijke gezondheidszorg ingrijpende veranderingen ondergaan. Vanuit de overheid en diverse maatschappelijke geledingen klinkt steeds luider de roep naar vermaatschappelijking van zorg. De zorg dient in de toekomst meer georganiseerd te worden in de lokale samenleving en zo dicht mogelijk in de thuisomgeving van de cliënt. Ambulante teams zullen mensen met acute en chronische psychiatrische problemen begeleiden in hun vertrouwde leefomgeving. De geestelijke gezondheidszorg van de toekomst dient te vertrekken vanuit de hulpvraag van iedere patiënt. Patiënten dienen nog meer dan nu het geval is, mee de regie op te nemen van hun eigen behandeling en daarbij gesteund te worden door familie, vrijwilligers en ervaringsdeskundigen. Inclusie is de opdracht. Deze transmurale outreachende zorg vraagt meer overleg en samenwerking. Ons psychiatrisch ziekenhuis is eind 2013 toegetreden tot het netwerk voor geestelijke gezondheid Aalst - Dendermonde - Sint-Niklaas dat werd opgericht met het oog op de verdere evolutie naar deze meer gemeenschapsgerichte geestelijke gezondheidszorg. Diverse denk- en werkgroepen onderzoeken op welke wijze de vijf functies van het nieuwe GGZ-concept binnen het netwerk vorm kunnen krijgen. In het bijzonder wordt er nagedacht over de toekomst en functie van het psychiatrisch ziekenhuis. Naar welke doelgroepen zullen we ons richten, wat is het effect op de organisatiestructuur, de cultuur, het medewerkersbeleid, de infrastructuur enz. Een beeld zegt soms meer dan duizend woorden. Voor 2013 selecteerde het redactiecomité een aantal belangrijke gebeurtenissen van het afgelopen jaar en illustreerde de korte tekstfragmenten met passend beeldmateriaal. Daarnaast vindt u in dit jaarverslag ook nog wat relevante statistieken met cijfermateriaal over het medewerkers- en patiëntenbeleid. Voor meer uitgebreide info over de historiek en de algemene werking van het ziekenhuis verwijzen we naar onze website www.pclede.be. Tot slot onze blijken van dank en waardering voor alle medewerkers, vrijwilligers en zorgpartners die zich het afgelopen jaar met hart en ziel hebben ingezet voor het welbevinden van patiënten en hun omgeving alsook aan eenieder die een bijdrage geleverd heeft bij het tot stand komen van dit jaarverslag.

We geloven in de toekomst, in de groei van mensen. Verandering is permanent, niets is ooit af.

Marc Vandergraesen Algemeen directeur

3



2 Situering Het psychiatrisch centrum Zoete Nood Gods, behorend tot de VZW Provincialaat der Broeders Van Liefde, bestaat uit een psychiatrisch ziekenhuis en een psychiatrisch verzorgingstehuis, verspreid over twee campussen. Het psychiatrisch ziekenhuis, gelegen op de campus te Lede, beschikt over 151 ziekenhuisbedden voor voltijdse opname en 40 partiële plaatsen in dag- of nachthospitalisatie . Het psychiatrisch verzorgingstehuis beschikt over 102 bedden waar bewoners voltijds kunnen opgenomen worden. Er zijn 60 bedden op de campus Lede en 42 op de campus in Dendermonde Het directieteam van het Psychiatrisch Ziekenhuis Zoete Nood Gods bestaat uit volgende leden: Marc Vandergraesen Algemeen directeur Geert De Bruecker Hoofdgeneesheer An Staels Hoofd van het verpleegkundig departement Dirk Eeckhaut Adjunct hoofd van het verpleegkundig departement Inge Vandendriessche Administratief/facilitair directeur

Van links naar rechts: Marc Vandergraesen, Inge Vandendriessche, Geert De Bruecker, Dirk Eeckhaut, An Staels

4



3 Missie en kernopdrachten

Psychiatrisch centrum Zoete Nood Gods

Missie Vanuit de christelijke inspiratie van onze stichters bieden we professionele geïnspireerde en integrale zorg. We vormen een authentieke leef- en werkgemeenschap waar respect, empathie, betrokkenheid, menswaardigheid en innovatie belangrijke dragende krachten zijn en waar de kwaliteit van leven groeit dankzij kwaliteitsvolle behandeling en begeleiding. We zorgen voor volwassenen en ouderen, met zowel acute als langdurige en complexe psychiatrische problematiek, ongeacht hun afkomst, geslacht, overtuiging of financiële draagkracht. We geven hierbij bijzondere aandacht aan kansarmen en minderbedeelden, mensen met bedreigde ontwikkelingsmogelijkheden of beperkte functioneringskansen en personen die maatschappelijk uit de boot dreigen te vallen. Hiervoor creëren we een helende omgeving. We stellen de cliënt centraal en werken vanuit een holistische mensvisie. We verstrekken zorg op maat met het oog op het herstel van het psychische evenwicht of het draaglijk maken van psychische stoornissen voor cliënten en hun leefomgeving. We ondersteunen en begeleiden cliënten in de ontwikkeling en het verwerven van competenties die de basis kunnen vormen voor hun emancipatie en maatschappelijk geïntegreerd functioneren. We doen maximaal beroep op de medeverantwoordelijkheid en de zelfredzaamheid van de cliënt en zijn omgeving om zo gebruik te maken van de minst ingrijpende behandeling om ten aanzien van de vastgestelde problematiek het gewenste effect zo maximaal mogelijk te bereiken. In het kader van vermaatschappelijking werken we samen met andere actoren in de regio. We bouwen organisatieoverschrijdende en vraaggestuurde zorgprogramma’s door o.m. het creëren van zorgcircuits en netwerken zonder hierbij onze eigen identiteit te verliezen. Het centrum is een lerende organisatie. De geboden zorg is wetenschappelijk onderbouwd en voldoet aan de vereisten van doelmatigheid, doeltreffendheid en continuïteit. De teams zijn multidisciplinair samengesteld en kunnen rekenen op coachende leiders. Binnen een leeftijdsbewust personeelsbeleid bieden we aan alle medewerkers kansen tot levenslang leren. Dit beleid steunt op samenwerking, collegialiteit en een gezonde work-life-balans.

5

Kernopdrachten Het bieden van professionele geïnspireerde en integrale zorg. Deze zorg 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

is wetenschappelijk onderbouwd en innovatief is gericht op integratie, empowerment en diversiteit streeft naar hoge kwaliteit en veiligheid biedt vraaggestuurde en voorzieningoverstijgende zorgprogramma’s heeft aandacht voor zingeving en spirituele begeleiding is transparant, toegankelijk en betaalbaar heeft speciale aandacht voor de meest kwetsbare zorgbehoevenden wordt gekenmerkt door een respectvolle, vriendelijke en empathische bejegening is maatschappelijk en ethisch aanvaardbaar.

De creatie van een helende omgeving waarbij 10. 11. 12. 13. 14.

hedendaagse en menswaardige technologie worden gebruikt als hulpmiddel de architectuur en het huiselijk interieur een bijdrage leveren aan gezondheid en herstel we vraaggestuurde zorg aanbieden binnen een netwerk van interne en externe zorgcircuits er ruimte is voor de inbreng van patiënten, bewoners, familie, vrienden, vrijwilligers, ervaringsdeskundigen en medewerkers een duurzaam en milieuvriendelijk beleid wordt gevoerd.

De uitbouw van een lerende organisatie met 15. 16. 17. 18. 19. 20.

6

tevreden cliënten tevreden, gemotiveerde en deskundige medewerkers die kansen krijgen om levenslang te leren participatief ingestelde en coachende leidinggevenden een goede marktpositie en positieve relaties met belanghebbenden aandacht voor efficiëntie, effectiviteit en gezonde financiële resultaten een proactief en deugdelijk bestuur.



4 Medewerkers bouwen identiteit van de instelling verder uit

Onze instelling was ook in 2013 in beweging. We zochten ook dit jaar mogelijkheden om duidelijk te stellen waarvoor we staan… De werkgroep identiteit werkte in 2013 rond een centraal thema: “De Mens Centraal”. Dit onderwerp vormde de rode draad doorheen onze jaarwerking. De presentiebenadering van Andries Baart sluit hierbij mooi aan: presentie betekent een persoonlijke benadering en een persoonlijke inzet gericht op de ander en zijn context. Er gingen voor alle medewerkers verschillende specifieke vormingen door over deze presentietheorie. Verder zochten we een manier om ons jaarthema te visualiseren. Er werd gekozen voor de symboliek van ‘de schoen en de voet’. Patiënten en medewerkers werkten samen aan het samenstelling van een tentoonstelling die de titel ‘van onder de voet raken’ meekreeg. De tentoongestelde werken symboliseren de zorgvrager als mens, zijn proces van vallen en opstaan, het wankele evenwicht dat hij wil bereiken. Elk werk werd voorzien van een beschrijving met kernbegrippen van presentie.

Symbolisatie van de zoektocht naar het wankele evenwicht dat tijdelijk verstoord is voor patiënten.

7



5 Terugblik 2013 Vermaatschappelijking van zorg: uitbouw transmuraal zorgnetwerk Nog net voor jaareinde werd in de regio Aalst-Dendermonde-Sint-Niklaas een samenwerkingsakkoord gefinaliseerd tussen 23 partners met het oog op de uitbouw van een transmuraal zorgnetwerk voor geestelijke gezondheid. Vier PAAZ-Diensten (Aalst OLV en ASZ, Dendermonde, Sint-Niklaas), vier projecten beschut wonen (Lede, Dendermonde, Sint-Niklaas (Promente en Waasland), drie centra voor geestelijke gezondheidszorg (cgg Zuid-Oost-Vlaanderen, cgg Waas en Dender en cgg de Drie Stromen), drie psychiatrische ziekenhuizen en drie psychiatrische verzorgingstehuizen (Zoete Nood Gods Lede, Sint-Lucia en Sint-Hieronymus Sint-Niklaas), drie SEL (Aalst, Waasland, Gent), het overlegplatform voor ggz POPOV, twee patiënten- en familieverengingen zijn de oprichters van het netwerk en maken deel uit van het netwerkcomité. De partners beogen de oprichting van een functioneel transmuraal netwerk, zonder rechtspersoonlijkheid om een geïntegreerd zorgaanbod voor volwassenen (en jongvolwassenen vanaf 16 jaar) met psychiatrische stoornissen te realiseren. Hierbij willen deze partners proactief hun bestaande aanbod open stellen voor de tot standkoming en/of verdere intensifiëring van de samenwerking tussen de intra- en de extramurale voorzieningen. Binnen het werkingsgebied, bestaande uit de grootstedelijke regio’s Sint-Niklaas, Aalst-Dendermonde (uitgebreid met de gemeenten Wetteren, Wichelen, Sint-Lievens-Houtem en Herzele), wensen de partners de basisfilosofie van de hervorming van de geestelijke gezondheidszorg uit te dragen en gaandeweg de vijf functies uit te bouwen zoals omschreven in de “Gids naar een betere geestelijke gezondheidszorg door de realisatie van zorgcircuits en zorgnetwerken.” Hoofdbedoeling is om binnen het werkingsgebied concrete stappen te zetten in de ontwikkeling naar een meer gemeenschapsgerichte geestelijke gezondheidszorg door gedeeltelijke omvorming van een aanbodgestuurde hoofdzakelijke residentiële zorg naar een vraaggestuurde meer gedifferentieerde zorg. Hierbij vertrekt het zorgaanbod vanuit de concrete leef-, leer-, en werkomgeving van de patiënt. Verder willen de partners een meer intensieve samenwerking tussen de intra- en extramurale zorg uitbouwen zodat crisissen ambulant sneller aangepakt kunnen worden en waarbij er doorverwezen kan worden naar die voorziening die de meest geschikte zorg te bieden heeft. Patiënten met psychische problemen dienen ook beter geïntegreerd te worden in de maatschappij. De ggz dient meer ingeschakeld te worden in andere beleidsdomeinen zoals wonen, werk en sociale economie. Tenslotte willen de partners dat ggz-problemen in een zo vroeg mogelijk stadium gedetecteerd worden en dit vanuit het oogpunt van vroegdetectie en vroeginterventie. Dit vereist meer ggz op de eerste lijn. Zo willen de partners uiteindelijk een naadloze, getrapte en meer ambulante zorg bekomen. In aanvangsfase zullen de partners pro-actief via netwerkvorming en gemeenschappelijke inzet van middelen, nieuwe zorgfuncties uitbouwen, voornamelijk ambulante intensieve behandelteams voor patiënten met ggz-problemen en rehabilitatieteams die werken rond herstel en inclusie, zonder dat deze een nieuwe organisatie of aparte voorziening of rechtspersoon zijn.

8

Terugblik 2013

Binnen een termijn van twee jaar wil het netwerk zoveel mogelijk actoren van binnen als buiten de ggz-sector betrekken bij de uitwerking van een zorgvernieuwingsproject in het kader van artikel 107. De netwerkstructuur en de werking van het netwerk werd vastgelegd in de samenwerkingsovereenkomst en in een huishoudelijk reglement. Mevr. Vanessa De Roo werd aangesteld tot netwerkcoördinator, met zowel strategische, structurerende en operationele taken. De netwerkcoördinator fungeert als staffunctionaris en facilitator. Zij organiseert in samenspraak met het netwerkcomité alle mogelijke initiatieven die als doel hebben de geestelijke gezondheidszorg van de bevolking van de omschreven doelgroep te bevorderen. De oprichters van het netwerk ggz Aalst-Dendermonde-Sint-Niklaas hebben zich in de samenwerkingsovereenkomst geëngageerd om gedurende twee jaar de nodige structuren en middelen samen te brengen om een zorgvernieuwingsproject uit te werken en om de coördinatiefunctie te financieren. Begin 2014 zullen de werkgroepen worden samengesteld voor de uitbouw van de vijf functies zoals omschreven in de Gids nl. (1) activiteiten inzake preventie en promotie van GGZ, vroegdetectie, screening en behandeling, (2) ambulante intensieve behandelteams voor zowel acute als chronische psychiatrische problemen, (3) rehabilitatieteams die werken rond herstel en sociale inclusie, (4) intensieve residentiële behandelunits voor zowel acute als chronisch psychiatrische problemen waarvoor opname noodzakelijk is, en (5) specifieke woonvormen waarin zorg kan worden aangeboden als het thuisvervangend milieu hiertoe niet in staat is. Intussen werden in de regio’s Aalst, Dendermonde en Sint-Niklaas reeds de eerste stappen gezet m.b.t. de uitbouw van mobiele teams voor langdurige zorg en rehabilitatie. Tevens werd een nieuwe samenwerkingsovereenkomst afgesloten tussen het IBW Reymeers te Lede en het psychiatrisch centrum Zoete Nood Gods met oog op ter beschikking stelling van personeel voor proactieve uitbouw van een mobiel multidisciplinair rehabilitatieteam dat werkt rond herstel en sociale inclusie.

9

10

Terugblik 2013 Kwaliteit We streven naar een continue verbetering van de aangeboden zorgen en diensten. Om die reden werden dit jaar het procedureboek en de methodiek van suïcidepreventie onder de loep genomen.

Procedureboek Procedures zijn noodzakelijk om op een systematische manier weer te geven hoe relevante processen moeten verlopen. In 2013 is het procedureboek volledig geactualiseerd en is er een opsplitsing in een ziekenhuis en een PVT procedureboek doorgevoerd. Om de procedures naar de toekomst toe actueel te houden, is er aan elke procedure een inhoudelijke eigenaar en een adviescomité toegewezen. Deze inhoudelijke eigenaar agendeert jaarlijks al zijn procedures op het vastgelegde adviescomité, zodat elke procedure jaarlijks up to date gebracht wordt.

Suïcidepreventie Om op een meer intensieve wijze te werken aan suïcidepreventie, werd de risicotaxatie van suïcidaal gedrag gewijzigd. Deze taxatie omvat nu volgende stappen: stel oriënterende vragen, neem een CASE-interview (Chronological Assessment of Suicide Events) af, breng stress- en kwetsbaarheidsfactoren en beschermende factoren in kaart, maak een inschatting van het suïciderisico en voer de daarbij horende behandeling en veiligheidsmaatregelen uit. De medewerkers kregen per afdeling een vorming over deze nieuwe methodiek.

Inschatting suiciderisico volgens 6-fasen model (M. Meers) Suicide

Zichtbaar suicidaal gedrag Onzichtbaar suicidaal gedrag

Suicide poging

S5

Suicidegedachten en -plan

S4

Suicidegedachten en vaag suicideplan

S3

Suicidegedachten

S2

Doodsgedachten

S1 S0

11

DAZ – Doorstroom uit Arbeidszorg Het ‘Doorstroomtraject’ is een project dat niet-werkende werkzoekenden moet oriënteren naar en voorbereiden op een vervolgtraject naar werk binnen het normaal economisch circuit of een beschermd tewerkstellingscircuit. Concreet gaat het vooral over het begeleiden en oriënteren van mensen actief binnen arbeidszorg. De begeleiding richt zich op het wegwerken van sociaal-economische, sociale en/of psychosociale drempels op weg naar werk. Binnen het project wordt samengewerkt met twee arbeidszorginitiatieven, GTB (Dienst Gespecialiseerde Trajectbepaling en –Begeleiding), een zorgpartner en een partner empowerment. Binnen de regio Zuid-Oost-Vlaanderen zijn Grijkoort en SWP De Loods de betrokken arbeidszorginitiatieven en tevens partner empowerment. PC Zoete Nood Gods, Reymeers vzw en het CGG Zuid-Oost-Vlaanderen treden binnen de regio op als zorgpartner. Binnen onze voorziening wordt het project gecoördineerd door psychologe Barbara Vaneeckhout. Sinds de opstart van het project op 1 september 2012 werden 7 begeleidingen gerealiseerd. Werkzoekenden worden gedurende 18 maanden door de verschillende partners begeleid naar werk. Sinds 1 december 2013 participeren we ook aan het nieuwe DAZ2 project. Qua opzet sterk gelijklopend met het oorspronkelijke traject. Onze ambitie is ook hier 7 personen te begeleiden in hun zoektocht naar een job.

TAZbis – Uitbesteding zorgbegeleiding binnen activering van werkzoekenden Het project TAZbis richt zich op werkzoekenden met ‘niet-arbeidsmarktgerelateerde problemen’. Het gaat over langdurig werkzoekenden met ernstige medische, mentale, psychische of psychiatrische (MMPP-) problemen, al dan niet gecombineerd met andere sociale problemen. Gespecialiseerde partnerschappen, partners zorg en partners empowerment staan in voor de begeleiding. POPOV is penhouder van het project en staat in deze hoedanigheid onder meer in voor de algemene coördinatie en voor de administratieve en financiële kant van de zaak. In de regio Zuid-Oost-Vlaanderen zijn de zorgpartners: CGG Zuid-Oost-Vlaanderen, PZ Sint-Franciscus en PC Zoete Nood Gods. Partners empowerment zijn Groep Intro en Job en co. Psychologe Barbara Vaneeckhout en Dr Lievens staan in voor de begeleiding binnen onze voorziening. De eerste TAZ liep eind 2012 af en werd op 1 januari 2013 opgevolgd door de tender TAZ bis. Bij de begeleiding TAZ bis worden alle werkzame elementen van de TAZ behouden, waardoor de basiscomponenten gelijk blijven: nl. gespecialiseerde trajectbegeleiding, empowerment en herstelgerichte zorg. Er komt meer nadruk te liggen op de opmaak van een gedragen actieplan aan de hand van een groepsmodule, een ‘geïntegreerde’ werk-welzijnswerking, een nauwere samenwerking met de VDAB-psycholoog en een meer outputgerichte beschrijving van opdracht en rollen binnen de begeleiding. Sinds januari 2013 werden in onze voorziening 25 activeringsbegeleidingen opgestart.

12

Terugblik 2013 Patiëntsafety Patiëntveiligheid heeft als doel het voorkomen van schade aan de patiënt, die door de geleverde zorg of door de aanwezigheid in het ziekenhuis kan veroorzaakt worden. Aangezien het behandelen en het begeleiden van patiënten in een psychiatrisch ziekenhuis zeer complex is, hechten we veel belang aan patiëntveiligheid. Daarom hebben we dit jaar opnieuw ingetekend voor het meerjarenplan “Patient Safety” (2013-2017) en hebben we een meld- en leersysteem ingevoerd.

Meerjarenplan In dit nieuwe meerjarenplan legt de FOD Volksgezondheid vast aan welke thema’s er specifiek gewerkt moet worden, nl. hoogrisicomedicatie, vrijheidsbeperkende maatregelen en transmurale zorg. De eerste 2 thema’s zijn kritisch onder de loep genomen aan de hand van een zelfevaluatie, zodat de werkpunten voor het volgende jaar zijn vastgelegd. Voor het thema transmurale zorg, is er na de SWOT analyse van het “Mobiel Team” (MT), o.a. overgegaan tot het opstellen van een zorgpad. Dit zorgpad formaliseert de afstemming en de zorgcommunicatie over individuele patiënten tussen medewerkers van het ziekenhuis en van het MT.

Meld- en leersysteem Om te kunnen leren uit incidenten met patiënten, medewerkers of infrastructuur, is er gekozen om met een meld- en leersysteem (Infoland) te starten. Dit programma zorgt ervoor dat alle betrokkenen de benodigde informatie krijgen over incidenten en dat het afdelingshoofd dit kan opvolgen. Verdere bespreking en analyse wordt dan mogelijk, zodat er maatregelen genomen kunnen worden (vb. aangepaste procedure, nieuwe vorming, …), die de kans op herhaling verkleinen. Na vorming van alle zorgmedewerkers en medewerkers van de ondersteunende diensten over patiëntveiligheid en Infoland, is dit programma op elke ziekenhuisafdeling opgestart.

13

Terugblik 2013 Evidence Informed Practice De medische staf blijft, zoals voorgaande jaren, actief betrokken bij de uitbouw van een optimale zorg voor de verschillende doelgroepen. Dit door deelname aan de stuurgroepen op afdelingsniveau, alsook via gestructureerde overlegmomenten binnen de medische staf en met de directie. In 2013 zetten we de eerste stappen naar de uitwerking van routine outcome metingen via het uittesten van bruikbaarheid van bestaande schalen. Daarnaast wordt ook een aanzet gegeven voor een constructief meedenken en mee ontwikkelen van het beleid in het kader van de zorgvernieuwing binnen de psychiatrie in het algemeen, en de ziekenhuizen in het bijzonder. Op het vlak van wetenschappelijk onderzoek blijft het medische team actief, zowel op eigen initiatief, als in samenwerking met de farmaceutische industrie. Ook dit jaar konden hiervan resultaten worden gepresenteerd. In het kader van de voortgezette opleiding van de artsen wordt dankbaar gebruik gemaakt van de nieuwe mogelijkheden van de MOOCs, of massive open online courses. Deze nieuwe initiatieven voor opleiding geven toegang tot cursussen, gegeven door topdocenten, die anders moeilijk of niet bereikbaar zijn voor actieve artsen. Daarnaast blijven we deelnemen aan de traditionele vormen van opleiding en peer review, zowel als deelnemer als door middel van het geven van presentaties voor de collegae. Op technisch vlak tenslotte blijven we actief mee participeren aan de nieuwste evolutie op het vlak van behandeling en diagnose technieken, zoals transcraniële direct current stimulatie, en selectieve toepassing van medische beeldvorming.

15

Afdelingsnieuws Wie doet wat? Ons ziekenhuis is gespecialiseerd in de behandeling van ouderen en volwassenen met diverse acute of chronische psychiatrische aandoeningen. In onze voorziening organiseren we de zorg rond volgende patiëntendoelgroepen: - Volwassenen met een: • Psychotische problematiek • Alcohol en/of medicatieafhankelijkheid • Stemmings- of persoonlijkheidsstoornis • Eetstoornis - Ouderen met psycho-organische of cognitieve stoornissen Om de zorg rond de diverse patiëntendoelgroepen optimaal te organiseren, verschilt het behandelaanbod van afdeling tot afdeling. Binnen de volwassenenzorg zijn er vijf afdelingen binnen het ziekenhuis, met telkens een specifieke doelgroep: Esperanza 0 is een gesloten afdeling voor crisisopname en intensieve behandeling voor patiënten met diverse acute psychiatrische aandoeningen, inclusief gedwongen opnames. Deze afdeling bevindt zich op het gelijkvloers van het gebouw “Esperanza”. Esperanza 1 is een open afdeling voor opname en voortgezette behandeling voor enerzijds patiënten met een angst- en/of stemmingsstoornis en anderzijds voor patiënten met een eetstoornis. Deze afdeling bevindt zich op de eerste verdieping van het gebouw “Esperanza”. Providentia is een open afdeling voor de opname en voortgezette behandeling van patiënten die te kampen hebben met een psychotische problematiek, die mogelijks complex en langdurig van aard is. Deze afdeling bevindt zich op de eerste en tweede verdieping van het gebouw “Providentia”. Dit gebouw is gelegen aan de straatkant en huisvest tevens de administratieve diensten. Egidius verleent zorg aan patiënten die te kampen hebben met een alcohol- en medicatieafhankelijkheid met comorbiditeiten en staat in voor de opname en behandeling. Deze afdeling bevindt zich achteraan het domein. Emmaüs is een afdeling die zich richt op daghospitalisatie en dit voor diverse doelgroepen. Er is een aanbod voor patiënten met een algemeen psychiatrische aandoening, voor mensen die met een psychose of met een verslavingsproblematiek te kampen hebben en er is een zorgunit voor ouderen met een psychiatrische aandoening. Deze afdeling bevindt zich aan de overkant van de straat ten opzichte van het hoofdgebouw. Binnen de ouderenzorg zijn er twee afdelingen binnen het ziekenhuis: Esperanza 2 richt zich tot ouderen (60+) met diverse psychiatrische stoornissen. De afdeling bevindt zich op de tweede verdieping van het gebouw “Esperanza”. Theresia is een volledig gesloten afdeling en biedt opname en behandeling aan ouderen (60+) die te kampen hebben met een aandoening van cognitieve aard (vb dementie).

16

Terugblik 2013 Visiedagen… Alle afdelingen organiseerden een visiedag voor, en soms door, de eigen medewerkers… Deze dag kon op twee manieren worden ingevuld. Enerzijds door aandacht voor het team-buildend aspect, anderzijds door de mogelijkheid om een inhoudelijk onderwerp uit te diepen. De regie van de visiedagen ligt binnen de stuurgroepen van de afdelingen… Bij de afdeling Esperanza 0 lag de focus dit jaar vooral op teamwerking. Door middel van gezamelijke activiteiten werd er gewerkt aan teamcohesie. Het team van Esperanza 1 ging op bezoek bij de collega’s van het UZ Gent. Ze bezochten er de afdelingen angst- en stemmingsstoornissen en eetstoornissen. Esperanza 2 organiseerde twee visiedagen in 2013. Luc van de Ven kwam er praten over ‘Leven na verlies’ en Chantal Van Audenhove gaf een toelichting rond de ‘Zorgvernieuwingstrajecten en -projecten binnen de gerontopsychiatrie’. Op de afdeling Egidius werd een lezing van Dr. Ceyssens gesmaakt over het onderwerp ‘psychoanalyse en alcoholafhankelijkheid’. Enkele teamleden spraken vervolgens over ‘hechting’. Binnen de afdeling Theresia werd er samengewerkt met externe coach Lieve Vermeulen rond de MBTI-persoonlijkheidsprofielen (Myers-Briggs-type-indicatoren) in functie van de verdere uitbouw van een goede teamwerking. De visiedag van de afdeling Providentia stond in het teken van beeldvorming rond psychiatrie en het effect hiervan op de patiënt. De dagkliniek Emmaüs tenslotte nodigde Koen De Coninck uit die sprak over het DISC-instrument (Persoonlijkheidsanalyse Dominant-Invloed-Stabiel-Consciëntieus). Dit persoonlijkheidsmodel biedt een bruikbaar instrument om individuele gedragspatronen te kunnen analyseren. De vakgroep ergotherapeuten nodigde Chris Collier uit die theorieën, referentiekaders en modellen voorstelde waarbij het ergotherapeutische methodisch handelen voorop stond. Er werd vanuit de vakgroep ook stilgestaan rond ‘occupational science’. Occupational therapy heeft als doel de gezondheid en het welzijn van het individu te verbeteren door het aanbieden van functionele activiteiten. Occupational science bestudeert de aard, functie en betekenis van deze activiteiten.

17

Nieuw bij… Esperanza 0 Familiewerking De werkgroep familiewerking ging van start! De bedoeling is om familieleden zoveel mogelijk in de behandeling van de patiënt te betrekken. Op die manier kan er wederzijds informatie worden uitgewisseld wat de voorbereiding van de herintegratie in het thuismilieu bevordert. Meten is weten… Outcome-metingen zijn belangrijk om de kwaliteit van onze zorgen steeds te kunnen bijsturen. We begonnen dit jaar met het gebruik van de BPRS (Brief Psychiatric Rating Scale) en met de RAVEN (Standard Progressive Matrices)… Veilige kamers in kader van suïcidepreventie Er werden vijf kamers omgebouwd tot ‘veilige kamers’ (neerklapbare kapstokken, legkasten in plaats van hangkasten, veiligheidsglas,…). Hierdoor probeerden we patiënten, die daar nood toe hadden, een beveiligde en prikkelarme omgeving aan te bieden.

Esperanza 1 Gezond ontbijten Om bij de patiënten de aandacht te vestigen op het belang van een stevig en gezond ontbijt bij het begin van de dag, organiseerde het team maandelijks een ‘gezond ontbijtbuffet’. Rookvrij… Dit jaar sloten we het rooklokaal binnen de afdeling af. Patiënten die het wensen kunnen buiten op een daartoe voorziene plek hun sigaretje roken. De voormalige rokersruimte kreeg een nieuwe bestemming en wordt benut als therapielokaal. Vernieuwd therapieschema Het bestaande therapieschema werd aangepast aan de noden van de beide doelgroepen. Op die manier streven we naar een betere integratie van de groepswerking binnen de afdelingswerking. De verpleegequipe ging hierdoor een meer uitgesproken rol spelen bij de therapeutische werking van de afdeling.

18

Terugblik 2013

Esperanza 2 Bedbestemming en wachtlijsten De bestemming van vijf afdelingsbedden wijzigde tijdens het afgelopen jaar. Deze bedden werden ingezet voor patiënten die het behandelprogramma doorliepen binnen de ‘voorbereidingsgroep voor Beschut Wonen’. Sedert begin 2013 is deze groep gereorganiseerd en de vrijgekomen bedden worden ingevuld door ouderen met gerontopsychiatrische problemen. De wachttijd is hierdoor sinds lang weggewerkt. Uitbreiding bewegingstherapie. De activiteiten van de bewegingstherapeuten werden in 2013 uitgebreid. Het onderhouden of verbeteren van de mobiliteit van de oudere patiënt is immers een belangrijke voorwaarde voor het behoud van vrijheid. Vooral de stoelgymnastiek bleek erg in de smaak te vallen!

Egidius What’s in a name? Een activiteit is ’ iets wat je kan doen…’ Als individu sla je een groot deel van de activiteiten op in je geheugen. Alle opgeslagen activiteiten vormen het activiteitenkapitaal en net daarmee gingen de ergotherapeuten aan de slag binnen de afdeling Egidius… Bepaalde activiteiten werden van onder het stof gehaald of het activiteitenkapitaal van de individuele patiënt werd uitgebreid. Bedoeling was om mensen een tevreden gevoel te laten overhouden na het uitvoeren van een activiteit zodat ze er later voor kunnen kiezen om deze te herhalen… Test 123… De aandacht van het behandelteam ging dit jaar vooral uit naar de invalshoek van de hechtingsstoornissen. Op basis hiervan werd er gestart met de groepstherapie ‘Identiteit’ en werd er beslist om een aantal nieuwe psychodiagnostische tests te lanceren binnen de afdelingswerking. Concreet gaat het hier over de RS-nl (nederlandstalige versie van de Resilience-Scale) die de mentale veerkracht inschat en de TAS-20 (Toronto Alexithymia Scale), een hechtingsstijlenvragenlijst.

19

Theresia Het geheugenkoor Maandelijks ging er een geheugenkoor door op de afdeling. Samen zingen en dansen ondersteunt immers de zelfwaarde van de persoon met dementie. Onder leiding van 2 vrijwillige muzikanten/koorbegeleiders zongen patiënten, samen met medewerkers, familieleden en mantelzorgers liedjes van vroeger en nu. Dans je leven lang In 2013 lag de focus op ‘beweging’, één van de belangrijkste factoren in de preventie van valincidenten. De algemene doelstelling was om ouderen aan te sporen om zo lang mogelijk actief te blijven. Tijdens de week van de valpreventie tekende de afdeling in op de organisatie van een dansfeest voor de campagne ‘Dans je leven lang!’. Zilverzacht Ziekenhuis Aan het eind van het jaar kreeg de afdeling het heugelijke nieuws dat hun project: ‘Wat als moeten niet bestond…?’ werd weerhouden door de Koning Boudewijnstichting voor het project Zilverzacht Ziekenhuis. Concreet betekent dit dat er een werkingsbudget van 2500€ wordt toegekend alsook dat er projectondersteuning wordt geboden door ‘kritische vrienden’ vanuit de Universiteit van Gent en uit Stimul. We werken dit project verder uit in 2014.

Providentia Herstel Dit jaar stond de verdere implementatie van de herstelgerichte benadering centraal om zo de kwaliteit van leven te verhogen van mensen met een psychische en/of sociale kwetsbaarheid. We beoogden zowel het persoonlijk als het sociale herstel. Thema’s als vermaatschappelijking, destigmatisering, adherence, zingeving, identiteit, zinvolle vrijetijdsbesteding, presentie en krachtgericht werden behandeld.

20

Terugblik 2013

Emmaus Uitbouw van het DISC- persoonlijkheidsmodel Naar aanleiding van de visiedag, waar Koen De Coninck sprak, werd er hard gewerkt aan de implementatie van de DISC-visie (Dominantinvloed-correct-stabiel) die gedragslijnen inzichtelijk en toepasbaar maakt. De kracht van het model is dat er een methodiek voorhanden is om communicatielijnen te ontwikkelen en toe te passen binnen het therapeutische klimaat. Op die manier creëren we inzichten, vertrouwen, acceptatie en daardoor ook samenwerking.

Pastorale werking Het aanbod De pastorale dienst is verantwoordelijk voor de spirituele dimensie van zorg. In dat kader ondersteunden zij ook dit jaar weer mensen in hun beleving van zin en onzin, in hun verlangen naar een menselijker bestaan en werden ze tochtgenoot voor velen... Afhankelijk van de noden van de verschillende doelgroepen verschilde de invulling van deze taak over de verschillende afdelingen. Enkele voorbeelden uit de werking: groepsgesprekken ‘spiritualiteit en zingeving’, vele individuele contacten, liturgische vieringen, begeleiden van de stervensfase, oog voor existentiële en spirituele noden.

21

Cliënten Enkele cijfers In 2013 noteerden we 1096 aanvragen tot opname waarvan 21% (n=226) als vraag tot dringende opname. We realiseerden 639 effectieve opnames, waarvan: • 42% (n=268) als eerste opname • 14% (n=89) als heropname (2de opname) • 44% (n=281) als heropname (3de, 4de, … opname) Het aantal gerealiseerde opnames blijft in vergelijking met vorige jaren relatief constant.

De gemiddelde verblijfsduur ligt in 2013 in lijn met die van de afgelopen jaren. In totaal verlaten 13% van de patiënten binnen de week ons ziekenhuis, 35% binnen de maand. Een groep van 32% van onze patiënten verblijft hier tussen 1 en 3 maanden. Een even grote groep (32%) is langer dan 3 maanden opgenomen. In 80% van de ontslagen, gebeurt het ontslag in wederzijds akkoord. Ons ziekenhuis is gespecialiseerd in de behandeling van ouderen en volwassenen met diverse acute of chronische psychiatrische aandoeningen. De opnames in 2013 kunnen gecatalogeerd worden in 5 diagnostische groepen: middelenmisbruik (voornamelijk alcohol) (30%), stemmingsstoornissen (24%), schizofrenie en aanverwante psychotische stoornissen (21%), dementie en andere cognitieve stoornissen (11%) en eetstoornissen (5%).

22

Terugblik 2013

Het verder uitbouwen van de behandeling en begeleiding van patiënten met schizofrenie en aanverwante psychotische stoornissen is een beleidspunt dat de komende jaren verder wordt uitgewerkt. Evenals de doorstroom van deze patiënten naar PVT, Mobiel Team en Beschut Wonen. We stellen vast dat de afgelopen jaren het aantal opnames naar aanleiding van dementie en andere cognitieve stoornissen stijgt. In 2009 schreven we 6% van de opnames toe aan deze diagnostische groep, in 2013 zijn dit er 11%. De leeftijdscategorieën van opgenomen patiënten blijft in 2013 vrij constant. 52% van de opgenomen patiënten is tussen de 25 en 54 jaar.

23

Terugblik 2013 Medewerkers Kennis Ons ziekenhuis wil een gezonde lerende organisatie zijn. Daarom worden onze medewerkers gestimuleerd om zich continu bij te scholen en hun capaciteiten te ontplooien. In totaal werden 5.458 uren vorming gevolgd, waarvan ongeveer de helft specifiek over psychiatrische zorg gaan. Om het belang van kennis extra te onderstrepen, is er binnen het verpleegkundig departement een vormingsvisie opgesteld en zijn we van start gegaan met referentiemedewerkers. Visie vorming In de nieuwe visietekst rond vorming wordt omschreven wat we onder vorming verstaan en welke plaats vorming inneemt in ons ziekenhuis. We hebben aandacht voor de bevoegdheden en rollen van de verschillende actoren en voor de praktische organisatie. Belangrijk hierbij zijn de toepassingsmogelijkheden op de afdelingen. We streven er immers naar om de opgedane kennis ook te kunnen integreren in de (in)directe patiëntenzorg.

Referentiepersonen en referentiespecialisten Voor de vernieuwde werking referentiepersonen/referentiespecialisten werden we geïnspireerd door de visie van Zorgnet Vlaanderen. Voor verschillende domeinen (vb. omgaan met agressie en vrijheidsbeperkende maatregelen) kan elke afdeling zich nu beroepen op de expertise van een referentiespecialist (organisatiebreed) en een referentiepersoon (afdelingsspecifiek). Dankzij het engagement van velen, gaan we voor kwaliteit.

Cijfers In 2013 telde het ziekenhuis gemiddeld 275 personeelsleden wat neerkwam op 203,94 fulltime-equivalenten (FTE). Binnen het verpleegkundig departement werden er 135,80 FTE ingezet, waarvan 99 FTE verpleeg- en zorgkundigen en 36,80 FTE paramedici, onderverdeeld als volgt: Medisch personeel:

Paramedisch personeel:

• 1,00 FTE Hoofd van het verpleegkundige departement

• 5,98 FTE Maatschappelijk assistenten

• 1,44 FTE Middenkader

• 4,88 FTE Psychologen

• 6,86 FTE Hoofdverpleegkundigen

• 15,89 FTE Ergotherapeuten

• 25,01 FTE Verpleegkundigen A1

• 2,43 FTE Bewegingstherapeuten

• 34,93 FTE Verpleegkundigen A2

• 0,84 FTE Kinesitherapeuten

• 1,22 FTE Assistent Verpleegkundigen

• 1,50 FTE Pastorale medewerkers

• 16,16 FTE Verzorgenden

• 1,95 FTE Diëtisten

• 12,38 FTE Anderen (opvoedkundigen, begeleiders, …)

• 1,00 FTE Stafmedewerkers

TOTAAL: 99 FTE

• 1,00 Apotheker • 1,33 Apotheek-assistenten

Naast tewerkstelling binnen het verpleegkundig departement werkten er in 2013 gemiddeld 68,14 FTE in de ondersteunende diensten (administratie, onderhoud, technische dienst en keuken).

TOTAAL: 36,80 FTE

25

Vrijwilligerswerking werkt! Vrijwilligerswerk is niet nieuw binnen ons ziekenhuis. Je ziet het op vele verschillende domeinen en manieren. Het gaat niet over wereldschokkende dingen maar over het maken van kleine verschillen. Het gaat over hoop en liefde, over vriendschap en solidariteit, over kleur geven aan je eigen leven en aan dat van iemand anders. Binnen het ziekenhuis werken we al lang goed en constructief samen met vrijwilligers. Ieder van hen draagt op zijn manier bij tot een verbetering van de kwaliteit van zorg. Het afgelopen jaar zetten we vooral in op het formeler maken van het statuut van de vrijwilliger. Er werd druk geschreven aan een boeiende brochure voor onze vrijwilligers waarin ze alle informatie kunnen terugvinden die ze nodig hebben om aan de slag te gaan in ons ziekenhuis. Daarnaast organiseerden de vrijwilligersverantwoordelijken een aantal groepsactiviteiten om de samenhang tussen de vrijwilligers te bevorderen. Op die manier lieten we als voorziening dankbaar voelen aan de vrijwilligers dat wat ons betreft de vrijwilligerswerking werkt!

26

Terugblik 2013 WEETJES

Het ziekenhuis in het park Sinds het vertrek van de Zusters Maricolen in juni 2008 stond het klooster in de Reymeersstraat leeg. Het psychiatrisch centrum Zoete Nood Gods werd in maart 2009 eigenaar van gronden en gebouwen van het klooster. Door de ingebruikname van de nieuwbouw PVT Leilinde in Dendermonde eind november 2011, stond ook de oude PVT afdeling Caritas, grenzend aan het kloostergebouw, leeg. Beide gebouwen voldeden niet meer aan de huidige bouwtechnische en -fysische normen, bevatten asbest en waren onveilig. Vandaar dat midden 2013 werd gestart met de sloop van deze gebouwen. Zij moeten onder andere plaats maken voor een nieuwbouw van 22 bedden Sp-psychiatrie. Eind 2013 werd eveneens gestart met de afbraak van de oude technische dienst, het zwembad en de vrije expressie. Met de afbraak van deze leegstaande gebouwen veranderde het straatbeeld aanzienlijk. We zien het als een nieuwe stap in de creatie van een open en toegankelijk ziekenhuis.

Herstel- en wooncoach Het Psychiatrisch Centrum Zoete Nood Gods zet in op vermaatschappelijking van de geestelijke gezondheidszorg. In dit kader zag de nieuwe functie van herstel- en wooncoach het levenslicht. De functie herstel- en wooncoach is gecreëerd met als doel een brugfunctie te vervullen tussen het psychiatrisch centrum enerzijds en allerhande projecten, initiatieven en organisaties met betrekking tot zorgvernieuwing anderzijds. Naast deze brugfunctie vervult de herstel- en wooncoach een ondersteunende rol als referentiespecialist voor zowel ziekenhuis als PVT voor wat betreft de herstelgerichte visie en de implementatie daarvan op afdelingsniveau.

Aanvraag voor uitbreiding beschut wonen

Wet op de overheidsopdrachten Op 1 juli 2013 trad de wetgeving op overheidsopdrachten in werking. Vanaf dat moment dienden we als zorgorganisatie ons aankoopbeleid af te stemmen op deze wetgeving. Deze nieuwe regelgeving had een grote impact op onze werking, te meer gezien we door de aard van onze financiering voor het grootste deel door de overheid gesubsidieerd worden. Een meer professionele en geïntegreerde aankoopwerking drong zich op. In eerste instantie werd op het centraal niveau van het Provincialaat een werkgroep opgericht met als doel de contouren uit te zetten die een eerste aanzet moesten geven aan de implementatie van deze verstrekkende regelgeving. In een latere fase werd in centrale ondersteuning voorzien. Naast de centrale sturing anticipeerden we binnen ons ziekenhuis op deze vernieuwing door onder andere de aanwerving van een nieuwe medewerker die samen met de administratief directeur de implementatie in goede banen moet leiden.

Nog net voor het jaareinde werd bij het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid een vergunningsaanvraag ingediend tot opname in de programmatie van 19 plaatsen Beschut wonen via het Beschut wonen Reymeers. Het IBW Reymeers is een erkend samenwerkingsverband voor organisatie van beschut wonen tussen het psychiatrisch centrum Zoete Nood Gods en het Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg Zuid-Oost-Vlaanderen. Deze aanvraag tot oprichting van plaatsen beschut wonen gebeurde in toepassing van artikel 4 van het KB van 23 juni 2003 houdende vaststelling van de regelen inzake de gelijkwaardige vermindering van een aantal ziekenhuisbedden zoals bedoeld in artikel 35 van de wet op de ziekenhuizen waarbij gesteld wordt dat de desaffectatie van 6 t (d) plaatsen kan aanleiding geven tot de oprichting van 19 plaatsen beschut wonen. De aanvraag kadert in de verdere vermaatschappelijking van de zorg binnen de regio Zuid-Oost-Vlaanderen. Het psychiatrisch centrum Zoete Nood Gods heeft de laatste jaren immers een aantal maatregelen genomen om het langverblijf binnen de T-diensten verder in te perken en af te bouwen. Voor een aantal patiënten dient echter na ontslag nog voor huisvesting en ambulante begeleiding gezorgd te worden. Hierdoor groeide de wachtlijst van kandidaat bewoners voor opname binnen het IBW Reymeers stelselmatig aan. Indien de aanvraag wordt goedgekeurd dan zal het IBW Reymeers in de toekomst over 62 erkende plaatsen beschikken.

27

Psychiatrisch Centrum ‘Zoete Nood Gods’ • Reymeersstraat 13A • B-9340 Lede Tel. 053 76 21 11 • Fax 053 76 21 99 • e-mail: [email protected] • www.pclede.be Het Psychiatrisch Centrum Zoete Nood Gods behoort tot de vzw Provincialaat der Broeders van Liefde

ONTWERP EN DRUK DE CANCK - WETTEREN