Jaarverslag 2012 Psychiatrisch Ziekenhuis Zoete Nood Gods
www.pclede.be
Inhoudsopgave 1 Inleiding
3
2.
Historiek
4
3.
Missie en kritische doelstellingen
6
3.1. Missie en visie
6
3.2. Kritische doelstellingen
6
4.
Officiële samenwerkingsverbanden
7
5.
Partner in een aantal zorgvernieuwingsprojecten
8
6.
Raad van Bestuur 9
7.
Vermaatschappelijking van zorg 9
8.
9.
7.1 Voorbereiding projectaanvraag artikel 107
9
7.2 Proactieve uitbouw van mobiele equipes (functie 2b) in de regio Aalst-Dendermonde
10
7.3 Proactieve uitbouw van functie 3: psychosociale rehabilitatie
10
7.4 Opening van het nieuwe ontmoetingscentrum ’t Evenwicht
11
7.5 TAZbis – Uitbesteding zorgbegeleiding binnen activering van werkzoekenden
11
7.6 DAZ – Doorstroom uit arbeidszorg
11
Medisch-farmaceutisch beleid 12 8.1 Medisch beleid
12
8.2 Associatie apotheek
12
Verpleegkundig en paramedisch beleid
14
9.1 Cijfergegevens
14
9.2 Reorganisatie Esperanza 1 en Providentia
15
9.3 Overleg rond de psychiatrische patiënt
16
9.4 Kwaliteitsprojecten: patiëntveiligheid
17
10. Informatieveiligheidsbeleid 19 11. Personeelsbeleid 20
12.
11.1 Vormingsbeleid
20
11.2 Cijfergegevens i.v.m. tewerkstelling
21
Pastoraal en ethisch beleid 22
12.1 Pastoraal beleid
22
12.2 Ethisch beleid
22
13. Beeldvorming 24
2
13.1 Dag van de zorg
24
13.2 Sociale media
25
14.
Verdere uitbouw vrijwilligerswerking 26
15.
Centraal jaarverslag van de vzw Provincialaat der Broeders van Liefde 27 15.1 Geestelijke gezondheidszorg
27
15.2 Ouderenzorg
27
1 Inleiding Sommige mensen zagen in de Mayakalender het bewijs dat eind 2012 de wereld zou vergaan. Was dit effectief gebeurd dan zat u nu niet door dit jaarverslag te bladeren. Herinnert u zich trouwens nog alle andere belangrijke nieuwsfeiten van 2012? Of moet u al wat dieper in uw geheugen graven om deze weer voor de geest te halen? De Europese staatsschuldencrisis waarbij vooral Griekenland het hardst werd getroffen? De Arabische lente met voor het eerst vrije verkiezingen in Tunesië, Egypte en Libië en de felle opstand in Syrië? De Olympische Zomerspelen in Londen? De gemeente-, districts- en provincieraadsverkiezingen in België en de Amerikaanse presidentsverkiezingen waarbij Barack Obama opnieuw werd verkozen? Eén van de kenmerken van “hot news” is dat het snel oud en vergeten is. Wat geldt voor het globale wereldnieuws geldt ook voor het lokale nieuws binnen een organisatie. In dit jaarverslag van het Psychiatrisch Ziekenhuis Zoete Nood Gods beschrijven we voor u nog even alle belangrijke zaken die er het afgelopen jaar gebeurd zijn. Het is niet een louter chronologische opsomming van uitgevoerde werkzaamheden maar eerder een inhoudelijk verhaal dat lijnen uit het verleden naar de toekomst duidelijk maakt, gebaseerd op cijfers en resultaten uit het werk. In dit jaarverslag van het Psychiatrisch Ziekenhuis Zoete Nood Gods vindt u verder info over historiek, het bestuur, de missie, de samenwerkingsverbanden en een samenvatting van het jaarverslag van de VZW Provincialaat der Broeders van Liefde. We focussen in dit jaarverslag vooral op de belangrijkste zorgvernieuwingsprocessen die worden opgezet met het oog op verdere vermaatschappelijking van zorg. Vergeleken met voorgaande jaren hebben we de structuur van het jaarverslag lichtjes gewijzigd en de lay-out wat vernieuwd. Voor het Psychiatrisch Verzorgingstehuis Zoete Nood Gods wordt vanaf 2012 een apart jaarverslag opgemaakt waarin we de historiek, missie, visie en werking van de diverse PVT-campussen beschrijven. U vindt deze gegevens dan ook niet meer terug in dit jaarverslag. Tenslotte houden we eraan om in deze inleiding onze blijk van dank neer te schrijven aan alle medewerkers en partners in de zorg die zich het afgelopen jaar met hart en ziel hebben ingezet voor het welbevinden van patiënten alsook aan eenieder die op één of andere wijze een bijdrage heeft geleverd bij het tot stand komen van dit jaarverslag. Veel leesgenot.
Marc Vandergraesen Algemeen directeur
33
2 Historiek Het Psychiatrisch Centrum Zoete Nood Gods werd in 1845 opgericht door de Zusters Maricolen van Dendermonde. Voor de stichting van deze congregatie moeten we teruggaan naar 19 maart 1663, datum waarop in Dendermonde door Anna Puttemans, een vrome begijn en pater Herman a Sancto Norberto, de jonge prior van de karmelieten “een familie van vrome jonge dochters” wordt gesticht die later zouden uitgroeien tot de Zusters Maricolen. Zij vonden hun inspiratie in het leven en het werk van Theresia van Avilla, de hervormster van de Karmelieten. Aanvankelijk richtten de Zusters zich in Dendermonde vooral naar de opvang en zorg van oudere vrouwen. Later waren ze ook actief in de Burgerlijke Godshuizen in Dendermonde. De zusters richtten in de regio Aalst-Dendermonde meerdere kleuter- en lagere scholen op. Tussen 1804 en 1856 waren de Zusters Maricolen ook betrokken in de krankzinnigenzorg van de Stedelijke Overheid te Dendermonde. Iets later kochten ze het kasteel van de familie Hellinckx te Lede. Hier openden de zusters op 28 december 1845 een gesticht waar ze zich inzetten voor de zorg voor krankzinnigen. Men startte met 12 mannelijke patiënten die van Dendermonde naar Lede werden overgebracht. Deze eerste mannelijke patiënten zouden echter kort na de opening naar Gent zijn overgebracht. Vanaf dan opteerde men ervoor om in Lede enkel nog vrouwelijke patiënten op te nemen. De eerste vrouwelijke patiënte werd op 19 mei 1848 opgenomen. De eerste officiële goedkeuring voor de instelling dateert van 9 november 1856. Pas in 1989 werd beslist om opnieuw mannelijke patiënten op te nemen.
4
Door het verschijnen van de wet op de ziekteverzekering en de ziekenhuiswet begin de jaren zestig van vorige eeuw, ondergingen de psychiatrische ziekenhuizen een ware metamorfose. Het is in die periode dat het ziekenhuis ook zijn huidige naam kreeg. Daarvoor had het ziekenhuis al verschillende namen gehad zoals “Maison de santé”, “Gezondheidshuis”, “Krankzinnigengesticht” en “Psychiatrisch Ziekenhuis Zusters Maricolen”. In 1966 koos men resoluut voor de naam Psychiatrisch Ziekenhuis Zoete Nood Gods te Lede. De naam verwijst naar de legende van 1414 en de verering van Onze Lieve Vrouw van Lede als de “Nood Gods”. 1990 is opnieuw een belangrijke mijlpaal voor het centrum. De overheid voert een grote reconversieoperatie door in de psychiatrische ziekenhuizen. Op dat ogenblik worden in Lede niet minder dan 240 ziekenhuisbedden omgeschakeld naar 127 PVT-bedden met uitdovend statuut, 112 PVT-bedden met permanent statuut en 30 plaatsen beschut wonen. Het psychiatrisch ziekenhuis richt in dezelfde periode samen met het centrum voor geestelijke gezondheidszorg te Lede de VZW Reymeers op. Dit samenwerkingsverband zal vanaf dan instaan voor de coördinatie en organisatie van beschut wonen voornamelijk in Lede en Aalst. In 1990 sluit het ziekenhuis zich aan bij het Overlegplatform POPOV. Ten gevolge van de nieuwe normering die door de overheid werd opgelegd m.b.t. de psychiatrische verzorgingstehuizen drong een grondige vernieuwing van de infrastructuur van zowel het psychiatrisch ziekenhuis als het psychiatrisch verzorgingstehuis zich op. Dit resulteerde in een masterplan voor het PVT en voor het ziekenhuis. Het ziekenhuis trad in deze periode toe tot heel wat netwerken en zorgcircuits en participeert aan tal van zorgvernieuwingsprojecten waaronder ontslagmanagement, psychiatrische thuiszorg, het netwerk activering, projecten betreffende het overleg rond de psychiatrische patiënt en de referentiepersoon, het tenderproject, de integrale drughulpverlening INDRA, het netwerk voor langdurige zorg te Dendermonde enz. In juni 2008 verlieten de Zusters Maricolen definitief het klooster te Lede. Het klooster was immers veel te groot geworden voor de nog aanwezige zusters en bovendien niet meer aangepast aan de stijgende zorglast. De meeste zusters vonden een nieuw onderkomen in het Woon- en Zorgcentrum Avondzon te Erpe-Mere. Op 18 maart 2009 sloten de Zusters Maricolen van Dendermonde en de Broeders van Liefde een akkoord om exploitatie, eigendom en erkenningen van zowel het ziekenhuis als het PVT over te dragen aan de VZW Provincialaat der Broeders van Liefde. De Zusters Maricolen en hun vertegenwoordigers trokken zich terug uit de beheersorganen van de diverse VZW’s die bij het beheer van het centrum betrokken zijn. Een nieuw masterplan werd opgesteld om de resterende oude klooster- en ziekenhuisgebouwen te slopen en een vervangingsnieuwbouw te realiseren voor de opnameafdeling, het daghospitaal, de administratie en het centrale therapiecomplex. Het ziekenhuis onderschrijft het nieuwe organisatieconcept voor de geestelijke gezondheidszorg en onderzoekt momenteel of het mogelijk is om samen met de zorgpartners uit de regio Dender en Waas een groot zorgnetwerk te realiseren en een project artikel 107 in te dienen met het oog op de verdere vermaatschappelijking van de zorg. De volledige historiek van het Psychiatrisch Centrum Zoete Nood Gods te Lede vanaf het ontstaan tot heden vindt u terug op de website www.pclede.be.
53
3 Missie en kritische doelstellingen 3.1 Missie en visie Vanuit de christelijke inspiratie van onze stichters betrachten we professionele geïnspireerde en integrale zorg. We willen een authentieke leef- en werkgemeenschap vormen waar respect, empathie, betrokkenheid, menswaardigheid en innovatie belangrijke dragende krachten zijn en waar de kwaliteit van leven groeit dankzij kwaliteitsvolle behandeling en begeleiding. We zorgen voor volwassenen en ouderen, met zowel acute als langdurige en complexe psychiatrische problematiek, ongeacht hun afkomst, geslacht, overtuiging of financiële draagkracht. Kansarmen en minderbedeelden, mensen met bedreigde ontwikkelingsmogelijkheden of beperkte functioneringskansen en personen die maatschappelijk uit de boot dreigen te vallen, verdienen onze bijzondere aandacht. Hiervoor creëren we een helende omgeving. In onze organisatie dient de cliënt centraal te staan en wordt er gewerkt vanuit een holistische mensvisie. We verstrekken zorg op maat met het oog op het herstel van het psychische evenwicht of het draaglijk maken van psychische stoornissen voor cliënten en hun leefomgeving. We ondersteunen en begeleiden cliënten in de ontwikkeling en het verwerven van competenties die de basis kunnen vormen voor hun emancipatie en maatschappelijk geïntegreerd functioneren. Binnen onze voorziening wordt maximaal beroep gedaan op de medeverantwoordelijkheid en de zelfredzaamheid van de cliënt en zijn omgeving om zo gebruik te maken van de minst ingrijpende behandeling om ten aanzien van de vastgestelde problematiek het gewenste effect zo maximaal mogelijk te bereiken. We werken actief samen met andere zorgactoren in de regio bij de uitbouw van organisatieoverschrijdende zorgprogramma’s door het creëren van zorgcircuits en netwerken zonder hierbij onze eigen identiteit te verliezen. Het centrum wil een gezonde lerende organisatie zijn. Onze zorg dient wetenschappelijk onderbouwd en maatschappelijk aanvaardbaar te zijn. Verder dient ze te voldoen aan de vereisten van doelmatigheid, doeltreffendheid en continuïteit. Onze medewerkers worden gestimuleerd om zich continu professioneel verder te bekwamen en hun capaciteiten te ontplooien. Ons medewerkersbeleid kenmerkt zich door ondersteuning van de multidisciplinaire teamwerking, samenwerking en collegialiteit en een gezonde work-life balans.
3.2 Kritische doelstellingen Professionele geïnspireerde en integrale zorg 1. Menselijke interactie, liefdevolle bejegening, presentie en empathie. 2. Eigen keuze en verantwoordelijkheid door informatie, educatie en empowerment. 3. Evidence based medische behandeling, continuïteit van zorg en zorg op maat. 4. Gezond eten, drinken en bewegen. 5. Zingeving en spirituele begeleiding. 6. Transparante, toegankelijke, betaalbare, kwaliteitsvolle en ethisch verantwoorde zorg. 7. Aandacht voor de meest kwetsbare en zorgbehoevenden. 8. Innovatie en zorgvernieuwing als weg naar maatschappelijk aanvaardbare zorg. 9. Inclusief en gericht op integratie.
6
Helende omgeving 10. Hedendaagse en menswaardige technologie als hulpmiddel. 11. Architectuur en huiselijk interieur leveren bijdragen aan gezondheid en herstel. 12. Vrienden, familie, vrijwilligers en gemeenschap spelen een positieve rol. 13. Vraaggestuurde zorg en voorzieningsoverstijgende zorgprogramma’s creëren. Gezonde lerende organisatie 14. Tevreden cliënten. 15. Tevreden, deskundige en gemotiveerde medewerkers. 16. Gezonde financiële resultaten, effectiviteit en efficiëntie. 17. Goede marktpositie en positieve relaties met belanghebbenden. 18. Milieuvriendelijk en duurzaam. 19. Goed en deugdelijk bestuur.
4 Officiële samenwerkingsverbanden Overlegplatform ● Popov GGZ, Oude Abdij, Drongen n Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg ● Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg Zuid-Oost-Vlaanderen, Aalst n Beschut wonen ● VZW Reymeers, Lede n Dagactiveringscentrum SAVA en netwerk activering, Lede n Netwerk voor langdurige psychiatrische zorg te Dendermonde n Project zorg voor psychiatrische patiënten in de thuissituatie Lotus-De Monding n Ouderenzorg ● Woon- en Zorgcentrum Mariatroon, Dendermonde ● Expertisecentrum dementie De Meander, Dendermonde ● VZW Residentie het Prieelshof, Oordegem ● VZW Huize Rozenwater, Wetteren n Algemene ziekenhuizen ● Algemeen Stedelijk Ziekenhuis, Aalst ● AZ Sint-Blasius, Dendermonde ● Onze-Lieve-Vrouwziekenhuis, Aalst n Associatieovereenkomst Psychiatrisch Ziekenhuis Sint-Jan-Baptist te Zelzate en Psychiatrisch Ziekenhuis Zoete Nood Gods te Lede voor de gemeenschappelijke exploitatie van de functie van ziekenhuisapotheek. n Overeenkomst wachtdienst apotheek : ● Psychiatrisch Centrum Caritas, Melle ● Psychiatrisch Centrum St.-Jan-Baptist, Zelzate ● Psychiatrisch Centrum Dr. Guislain, Gent n Poliklinische diensten ● VZW Medische Staf Stedelijk Ziekenhuis, Aalst (labo) n Intergemeentelijke preventiedienst INDRA: Integrale Drugsaanpak Regio Aalst (Aalst, Lede, Erpe-Mere, Denderleeuw, Haaltert) met ondersteuning van Provincie Oost-Vlaanderen. n Lid van het samenwerkingsverband en het netwerkcomité GGZ Aalst-Dendermonde-Sint-Niklaas met het oog op de uitbouw van een netwerk voor GGZ en de opmaak van een aanvraag voor indienen van project 107. n Netwerkoverleg internering regio Oost- en West-Vlaanderen. n Overeenkomst met het Psychiatrisch Verzorgingstehuis Zoete Nood Gods campus Leilinde en het Psychiatrisch Verzorgingstehuis Zoete Nood Gods campus Zoete Nood Gods en campus Nieuwemeers. n
73
5 Partner in een aantal
zorgvernieuwingsprojecten
De dagactiviteitencentra Sava en ’t Evenwicht te Lede. n Project activering, FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu. n Project Psychiatrische zorg in de thuissituatie ‘Lotus- De Monding’, FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu. n Project Ontslagmanagement, FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu. n Project ‘Tender Zorgbegeleiding binnen activering van werkzoekenden in het kader van meerbanenplan: engagement’. n Project TAZ-bis (Tender Activeringszorg vanuit de VDAB) in de regio Zuid-Oost-Vlaanderen. n Project DAZ (doorstroom uit arbeidszorg) binnen de regio Zuid-Oost-Vlaanderen in samenwerking met Grijkoort, SWP De Loods, VZW Reymeers en CGG Zuid-Oost-Vlaanderen. n Project FOD Overleg rond de psychiatrische patiënt en de referentiepersoon. n Voedingsproject: pilootproject inzake het aanstellen van een voedingsverantwoordelijke en een voedingsteam in het kader van het nationaal Voedings- en Gezondheidsplan voor België. n
n n
8
Project Outcome Management, FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu. Project Treatment Demand Indicators, FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu.
6 Raad van Bestuur Gedelegeerd bestuurder: Voorzitter: Secretaris: Penningmeester: Leden:
Dhr. Raf De Rycke Eerwaarde Broeder Veron Raes Eerwaarde Broeder Frits Swinnen Eerwaarde Broeder Joris De Roeck Eerwaarde Broeder Luc Maes Eerwaarde Broeder Julius Cocquyt Eerwaarde Broeder Frans Van Hoorde Eerwaarde Broeder Victor Quets Eerwaarde Broeder Michel Paquet Eerwaarde Broeder Lucien De Priester Dhr. Hendrik Delaruelle Dhr. Koen Oosterlinck Dhr. Luk De Staercke
7 Vermaatschappelijking van zorg 7.1 Voorbereiding projectaanvraag artikel107 Eind 2011 werden binnen de provincie Oost-Vlaanderen de werkingsgebieden in het kader van de toekomstige uitbouw van netwerken en zorgcircuits door de raad van bestuur van het overlegplatform voor de geestelijke gezondheidszorg POPOV goedgekeurd. Hierbij heeft het overlegplatform ervoor geopteerd om het door de overheid vooropgestelde organisatiemodel in het kader van artikel 107 in de provincie Oost-Vlaanderen op termijn te operationaliseren in twee grote werkingsgebieden: een oostelijk en een westelijk deel. Het oostelijk werkingsgebied, waarbinnen ook onze instelling zich situeert, bestaat uit de verzamelde grootstedelijke zorgregio’s Aalst en Sint-Niklaas, uitgebreid met de gemeentes Moerbeke, Lokeren, Wetteren, Wichelen, Sint-Lievens-Houtem en Herzele. De afgebakende regio heeft een bevolkingsaantal van 672.157 inwoners.
zorgregio’s
93
Tussen het Psychiatrisch Centrum Zoete Nood Gods te Lede, het Psychiatrisch Centrum Sint-Hiëronymus te SintNiklaas en het Algemeen Psychiatrisch Centrum Sint-Lucia te Sint-Niklaas was er het voorbije jaar frequent overleg met het oog op de voorbereiding van een projectaanvraag in het kader van artikel 107 gericht op een verdere vermaatschappelijking van de geestelijke gezondheidszorg in deze ruime regio. Uit dit overleg bleek de noodzaak om ook de zorgpartners uit de 1ste, 2de en 3de lijn uit onze regio samen te brengen om na te gaan op welke wijze dit belangrijk zorgvernieuwingsproject concreet vorm kan krijgen. Een eerste informatie- en overlegmoment ging door in de lokalen van de CM te Dendermonde op 12 september 2012. Naast een toelichting over het nieuwe concept voor de toekomstige organisatie van de geestelijke gezondheidszorg werd onderzocht welke de bijdrage kan zijn van de diverse partners bij de concrete invulling van de vijf functies die in het nieuwe concept beschreven staan. Tijdens een volgend overlegmoment in ons centrum te Lede met de diverse zorgpartners uit de regio werd een eerste ontwerp van netwerkstructuur besproken en werd een officiële oproep gelanceerd om toe te treden tot partner van het globale samenwerkingsverband, tot het netwerkcomité of tot één van de werkgroepen die zullen worden opgericht om invulling te geven aan de vijf functies zoals beschreven in het organisatiemodel van de overheid. Aangezien er momenteel bij de FOD Volksgezondheid geen nieuwe exploratieprojecten kunnen ingediend worden, werd een dossier ingediend bij het overlegplatform GGZ POPOV met de vraag om een deeltijds projectcoördinator te financieren. Dit project werd intussen door de raad van bestuur van het overlegplatform goedgekeurd. Bedoeling is om op korte termijn over te gaan tot aanwerving van een netwerkcoördinator en tot benoeming van de leden van het bureau en het netwerkcomité.
7.2 Pro-actieve uitbouw van mobiele equipes (functie 2b) in de regio Aalst-Dendermonde Vanuit het Psychiatrisch Ziekenhuis Zoete Nood Gods werden in 2012 opnieuw belangrijke inspanningen gedaan om op proactieve wijze verder vorm te geven aan de uitbouw van een mobiele equipe voor begeleiding van patiënten met een langdurige en complexe psychiatrische aandoening. Vanuit het Psychiatrisch Ziekenhuis Zoete Nood Gods werden hiervoor 2,8 FTE ter beschikking gesteld om in samenwerking met de VZW Reymeers het mobiel rehabilitatieteam concreet vorm te geven. Hierbij wordt ook onderzocht welke plaats en rol het huidige pilootproject voor zorg aan psychiatrische patiënten in de thuissituatie (PZT) binnen de uit te bouwen mobiele equipes kan krijgen. Aangezien zich binnen de regio Dendermonde gelijkaardige ontwikkelingen voordoen, werd bij de FOD Volksgezondheid een aanvraag ingediend om voor de regio Dendermonde een volwaardig PZT-project te bekomen. Het huidige PZT-project Lotus-De Monding zou hierdoor worden opgesplitst in een PZT-project Lotus verbonden aan het initiatief beschut wonen Reymeers en een PZT-project De Monding, verbonden aan het initiatief Beschut Wonen Pro-Mente.
7.3 Pro-actieve uitbouw van functie 3: psychosociale rehabilitatie Het komt er bij deze functie op neer bepaalde programma’s aan te bieden aan mensen met psychiatrische problemen die zich in een specifiek stadium van hun ziekte bevinden. Psychosociale rehabilitatie is een dynamisch en langdurig proces. Het stelt de patiënten in staat om zich opnieuw in de maatschappij en het beroepsleven te integreren. Om dit te kunnen realiseren, is er een inclusief en transversaal beleid nodig. Daarom worden in nauwe samenwerking tussen de VZW Reymeers (project activering) en het psychiatrisch ziekenhuis programma’s op maat gemaakt die ervoor zorgen dat patiënten noodzakelijke vaardigheden kunnen ontwikkelen, bijvoorbeeld sociale vaardigheden, nodig om autonoom in het dagdagelijkse leven te functioneren. Die vaardigheden worden aangeleerd via het terug opnemen van een leven (sociaal, cultureel, vrijwilligerswerk, enz.) in de gemeenschap. Ook worden aangepaste beroepsmogelijkheden uitgewerkt. Deze specifieke programma’s kunnen worden opgestart naar aanleiding van of aanvullend bij de basisopdrachten uit de eerste functie. De programma’s kunnen ook een vervolg zijn op de interventies in de leefomgeving door de mobiele teams uit de tweede functie.
10 8
7.4 Opening van het nieuwe ontmoetingscentrum ’t Evenwicht Begin oktober 2012 opende het nieuwe ontmoetingscentrum ’t Evenwicht zijn deuren. Het nieuwe ontmoetingscentrum is een initiatief van het Psychiatrisch Centrum Zoete Nood Gods, in samenwerking met vzw Reymeers. Met ’t Evenwicht wil men vooral een gezellige ontmoetingsplaats creëren waar volwassenen en ouderen met psychosociale problemen elkaar kunnen ontmoeten in een gezellige en alcoholvrije omgeving. Het ontmoetingscentrum wil een plek zijn waar mensen, ongeacht hun afkomst of nationaliteit, elkaar kunnen leren kennen, elkaar kunnen helpen en gerespecteerd worden in hun eigenheid. Op deze manier hoopt ’t Evenwicht een veilige thuishaven te zijn die een uitvalsbasis kan bieden naar de maatschappij toe. De voornaamste doelstelling is het vormen van een basis voor rehabilitatie voor mensen met psychosociale problemen.
7.5 TAZbis - Uitbesteding zorgbegeleiding binnen activering van werkzoekenden Een ‘activeringsbegeleiding’ is een voortraject waarin de medische, mentale, psychische of psychiatrische problematiek maar ook de sociaal-economische, sociale en/of psychologische drempels op weg naar werk worden aangepakt. Door dit project wordt een vervolgtraject van betaalde of onbetaalde arbeid mogelijk. De begeleidingen worden uitgevoerd door gespecialiseerde partnerschappen, partners zorg en partners empowerment. POPOV is penhouder van dit project en staat in die hoedanigheid onder meer in voor de algemene coördinatie en voor de administratieve en financiële kant van de zaak. De werking van het partnerschap is verdeeld in drie regio’s: Gent-Meetjesland, Zuid-Oost-Vlaanderen en WaaslandDendermonde. In de regio Zuid-Oost-Vlaanderen zijn de zorgpartners: CGG Zuid-Oost-Vlaanderen, PZ Sint-Franciscus en PC Zoete Nood Gods. De begeleidingen in onze voorziening worden verzorgd door psychologe Barbara Vaneeckhout en dr. Elke Lievens. Ellen Peirlinck is regionale coördinator voor de regio Zuid-Oost-Vlaanderen. Dit project is op 1 oktober 2009 van start gegaan. De opdracht werd ondertussen twee maal verlengd met 1 jaar en liep tot eind 2012. Sinds de aanvang van het project in 2009 werden in de regio Oost-Vlaanderen 945 begeleidingen opgestart, waarvan 70 in 2012 in Zuid-Oost-Vlaanderen. Vanaf januari 2013 wordt de structurele samenwerking tussen de verschillende partners verder gezet in het nieuwe project TAZbis.
7.6 DAZ - Doorstroom uit arbeidszorg Het ‘Doorstroomtraject’ is een project dat niet-werkende werkzoekenden moet oriënteren naar en voorbereiden op een vervolgtraject naar duurzame plaatsing in het normaal economisch circuit of het beschermde tewerkstellingscircuit. Tijdens dit traject worden de medische, mentale, psychische of psychiatrische problematiek en de sociaal-economische, sociale en/of psychosociale drempels op weg naar werk aangepakt zodat de voornaamste drempels en knelpunten die het traject kunnen verhinderen, weggewerkt zijn. De doelgroep bestaat enerzijds uit personen die nu reeds deelnemen aan arbeidszorg en anderzijds uit personen die het advies arbeidszorg krijgen, maar momenteel niet binnen de arbeidszorginitiatieven terecht kunnen. Voor de uitvoering van deze doorstroomtrajecten wordt er een beroep gedaan op een partnerschap van minstens twee arbeidszorginitiatieven, GTB (Dienst Gespecialiseerde Trajectbepaling en -Begeleiding), een zorgpartner en een partner empowerment. Binnen de regio Zuid-Oost-Vlaanderen zijn Grijkoort en SWP De Loods de betrokken arbeidszorginitiatieven en tevens partners empowerment. PC Zoete Nood Gods, Reymeers vzw en het CGG Zuid-Oost-Vlaanderen treden binnen de regio op als zorgpartner. Binnen onze voorziening wordt het project gecoördineerd door psychologe Barbara Vaneeckhout. De opstart van het project vond plaats op 1 september 2012. Het einde van het project wordt voorzien op 31 december 2014. Voor onze regio wordt een totaal van 13 begeleidingen voorzien.
11 3
8 Medisch-farmaceutisch beleid 8.1 Medisch beleid Naast de klinische activiteit en de actieve deelname aan de beleidswerking en het blijvend engagement in de stuurgroepen werd door de medische staf deelgenomen aan verschillende opleidingen en initiatieven ter verbetering van de kwaliteit van de zorg. Bijzondere aandacht gaat naar het optimaliseren van de zorg door middel van het uitwerken van outcome metingen, vermaatschappelijking van de zorg, en het verbeteren van de zorgstructuren op de afdelingen en binnen de doelgroepen. In samenwerking met het zorgdepartement werden ook de contacten met het lokale opleidingscentrum voor verpleegkunde verder gezet, door middel van het geven van een gastcollege. Met de scholen in de omgeving wordt ook meegewerkt aan het verbeteren van de beeldvorming rond psychiatrie en zorg in de psychiatrische instellingen, door middel van een ontmoetingsdag met de leerlingen van het laatste jaar humaniora. Op het vlak van opleiding werd, zoals steeds, deelgenomen aan diverse bijscholingen, studiedagen, en werkbezoeken aan andere instellingen. De instelling blijft via de artsen ook actief mee werken aan wetenschappelijk onderzoek op diverse terreinen. De samenwerking met de farmaceutische industrie werd verder aan gehouden, met medewerking aan studies naar de farmacokinetiek van depot neuroleptica in de behandeling van schizofrenie, en naar de behandeling van therapie resistente depressies. Ook op fundamenteel onderzoek leverde de instelling een eigen bijdrage. (G. De Bruecker, G. Otte “The use of graph theoretical analysis of EEG signals: Clinical application in schizophrenia”, Neurophysiologie Clinique/Clinical neurophysiology, 2013, 43, 79). Nog steeds in dezelfde context werd ook een onderzoeksproject ingediend en goedgekeurd rond de behandeling van therapieresistente hallucinaties van schizofrenie door middel van transcraniële stimulatietechnieken.
8.2 Associatie apotheek Op 16 februari 2012 ontvingen we het besluit van het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid houdende toekenning van een erkenning van een associatie tussen het Psychiatrisch Centrum Sint-Jan-Baptist te Zelzate en het Psychiatrisch Centrum Zoete Nood Gods te Lede met betrekking tot de gezamenlijke exploitatie van de functie van ziekenhuisapotheek. De associatie beperkt zich tot een juridisch geformaliseerd samenwerkingsverband tussen de twee ziekenhuizen, zonder afzonderlijke rechtspersoonlijkheid. De bovengenoemde ziekenhuizen wensen een duurzaam samenwerkingsverband tot stand te brengen, gericht op de gemeenschappelijke exploitatie van de functie van ziekenhuisapotheek. De functies van het voorwerp van de associatie verzekeren de continuïteit van kwaliteitsvolle dienstverlening.
12
De associatie heeft als doel de efficiëntere werking van de ziekenhuisapotheek op volgende gebieden: ● de bereiding en verpakking van geneesmiddelen, indien financieel haalbaar met robotisering; ● de aankoop van geneesmiddelen; ● de medico-farmaceutische informatie; ● de analyse en controle van de kwaliteit van de grondstoffen en geneesmiddelen; ● de rapportage en verslaggeving. Om een snelle en vlotte dienstverlening te kunnen garanderen, werd uitdrukkelijk overeengekomen dat de apotheek twee vestigingsplaatsen zal behouden, nl. één in elk van de betrokken ziekenhuizen. In de loop van 2012 werd het associatiecomité en het gemeenschappelijk medisch comité geïnstalleerd. De heer Marc De Vos, apotheker te Zelzate, neemt het voorzitterschap op. De voorzitter fungeert eveneens als algemeen coördinator, belast met de organisatie en coördinatie van de administratieve activiteit van de associatie en dit onder het gezag van het associatiecomité. De hoofdgeneesheren van de deelnemende ziekenhuizen nemen elk op hun beurt voor de duur van drie jaar de functie van medisch coördinator waar. De erkenning werd verleend vanaf 15 september 2011 tot en met 30 juni 2015.
13 3
9 Verpleegkundig en paramedisch beleid 9.1 Cijfergegevens In 2012 werden er 1008 aanvragen gedaan tot opname in het ziekenhuis, waarvan er 33% (n=303) als vraag tot dringende opname werd bestempeld. Van deze aanvragen zijn er 592 opnames gerealiseerd, waarvan 43% (n=252) een eerste opname is, 17% (n=99) een tweede opname en 40% (n=241) van de patiënten meer dan twee opnames in ons ziekenhuis hebben doorlopen. Het aantal opnames dat jaarlijks gerealiseerd wordt, blijft met ongeveer 600 relatief constant.
Aantal opnames (2008-2012)
De gemiddelde verblijfsduur is in 2012 vergelijkbaar met die van de afgelopen jaren. In totaal verlaten 11% van de patiënten binnen de week onze instelling en 33% binnen de maand. Een even grote groep van 33% verblijft hier tussen één maand en 3 maanden. Toch zien we ook dat 34% van de patiënten hier langer dan 3 maanden verblijft. Van alle patiënten die ontslagen worden, wordt 80% ontslagen met wederzijds akkoord. Qua opnames zien we net zoals de laatste jaren dat in 2012 het grootste deel van de opnames (31%) ten gevolge van een vorm van middelenmisbruik is en wel voornamelijk ten gevolge van alcoholmisbruik (28%). Bij de tweede grootste hoofddiagnose bij de opname zien we een stijging van het aantal opnames ten gevolge van stemmingsstoornissen van 19% naar 24%. Hierbij zijn de depressieve stoornissen met 16% de grootste vertegenwoordiger. De derde grote diagnostische groep (22%) zijn de patiënten met schizofrenie en aanverwante psychotische stoornissen. Het is voor deze groep belangrijk om binnen ons centrum, naar de toekomst toe, inspanningen te blijven ondernemen om de behandeling en begeleiding van deze doelgroep verder uit te bouwen. De verdere doorstroming naar PVT, MRT en beschut wonen is een beleidspunt dat verder opgenomen wordt. Dementie en andere cognitieve stoornissen komen op de vierde plaats van het aantal opnames. Het belang van deze groep, met betrekking tot het aantal opnames binnen onze instelling, is de laatste jaren toegenomen. Voor 2009 waren 6% van de opnames aan deze diagnostische groep toe te schrijven, terwijl dit in 2012 op 12% neerkomt.
14
De laatste belangrijke diagnostische groep is die van de eetstoornissen en deze vertoont met 6% een lichte stijging.
Hoofddiagnose bij opname St. middelen Stemmingsstoornissen Schiz. & Psychotische st. Dementie en cogn. st. Eetstoornissen Angststoornissen
2012 2011
St. kind en adolescent St. impulsbeheersing Persoonlijkheidsst. CLB Aanpassingsst. Persoonlijkheidsst. CLA Zwakzinnigheid Somatoforme st.
De leeftijdsverdeling binnen onze instelling blijft vrij constant. De grootste groep (52%) van de opgenomen patiënten bevindt zich tussen de 25 en 54 jaar. Leeftijdsverdeling opnames
2012 2011
9.2 Reorganisatie Esperanza 1 en Providentia Op 1 oktober 2012 werd een wijziging doorgevoerd in de team- en doelgroepwerking van zowel afdeling Providentia als afdeling Esperanza 1. Deze reorganisatie kwam tot stand na een constructief overleg binnen stuurgroepen, teams, medische raad, ondernemingsraad en directie. Via deze reorganisatie beoogt men meerdere doelstellingen te bereiken namelijk: ● komen tot homogene patiëntendoelgroepen; ● eenheid van leiding realiseren waarbij elke afdeling in de toekomst wordt aangestuurd door één afdelingsarts en één stuurgroep; ● beperking van de vergaderfrequentie van teams en stuurgroepen; ● efficiënter vormingsbeleid; ● uitbouw van afdelingsoverschrijdende zorgcircuits.
15 3
De groep van vijftien patiënten met eetstoornissen (vroeger een subunit binnen afdeling Providentia) werd overgebracht naar de afdeling Esperanza 1 die beschikt over 22 bedden. Naast de groep eetstoornissen zijn er tevens patiënten met ‘angst- en stemmingsstoornissen.’ Afdeling Providentia zal worden uitgebouwd tot één afdeling gespecialiseerd in ‘psychosenzorg’ met een capaciteit van 33 bedden. Een aantal patiënten van afdeling Esperanza 1 werd overgebracht naar Providentia
9.3 Overleg rond de psychiatrische patiënt Het nieuwe besluit betreffende het overleg rond de psychiatrische patiënt en de referentiepersoon is in werking getreden op 1 april 2012. Uit de ervaringen van de therapeutische projecten bleek dat het samenbrengen van hulpverleners die allen actief zijn rond eenzelfde persoon met ernstige en langdurige GGZ-problemen, nuttig en waardevol is. Het is dan ook de bedoeling om dit overleg met de betrokken hulpverleners te bestendigen en hiertegenover een financiële vergoeding te voorzien. De financiering verloopt via het RIZIV. Het overleg voorziet in twee duidelijk verschillende opdrachten, elk met de geëigende competenties: a) organiseren en structureren van het overleg b) de referentiepersoon als de spilfiguur van de zorg rond de patiënt. De organisatie en structurering van het overleg De geïntegreerde dienst voor thuisverzorging (GDT) werd aangeduid als de verantwoordelijke voor de organisatie van het overleg rond de patiënt. In de Vlaamse Gemeenschap hebben de GDT de mogelijkheid om de verantwoordelijkheid voor de concrete organisatie van een overleg rond een GGZ-patiënt te delegeren aan een Samenwerkingsinitiatief Eerstelijnsgezondheidszorg (SEL). De GDT blijft echter verantwoordelijk voor de administratieve en financiële afhandeling van het overleg. Aangezien in Vlaanderen de SEL’s ook alle opdrachten van de (federale) GDT opnemen, zal de opdracht tot het organiseren van het overleg rond de psychiatrische patiënt worden ingevuld door de SEL’s die per definitie zijn georganiseerd per grootstedelijke zorgregio.
16
Wie kan participeren aan het overleg? Diverse hulpverleners en gezondheidsbeoefenaars kunnen bij het overleg rond de patiënt worden betrokken. Om in aanmerking te komen voor financiering wordt als voorwaarde gesteld dat minstens drie verschillende types hulpverleners en gezondheidsbeoefenaars die in de zorg van de patiënt zijn betrokken, waarvan minstens één uit de GGZ-sector (beschut wonen, psychiatrisch ziekenhuis, CGG, PAAZ, project PTZ, mobiele equipe, centrum voor psychosociale revalidatie, …) en minstens één uit de eerstelijnsgezondheidszorg (huisarts, thuisverpleegkunde, kinesitherapeut, logopedist, vroedvrouw, ergotherapeut, klinisch psycholoog, orthopedagoog, apotheker, maatschappelijk werker). Naast deze hulp- en zorgverleners en de persoon die het overleg organiseert, kan ook de patiënt en/of diens familie aan het overleg participeren. De beoogde doelgroep Er zijn inclusie- en exclusiecriteria omschreven voor de doelgroep volwassenen/ouderen. Overleg wordt in de eerste fase enkel gefinancierd voor patiënten met ernstige en langdurige GGZ-problemen mits zij voldoen aan volgende zes voorwaarden: a) hoofddiagnose gesteld op basis van de groepen van pathologieën uit de DSM IV of ICD-10-CM, die van herhalende aard of potentieel herhalende aard zijn met uitsluiting van dementie, andere cognitieve stoornissen van medische, vasculaire of traumatische oorsprong, epilepsie, mentale retardatie, neurologische stoornis; b) patiënten waarvoor minstens drie gezondheidsbeoefenaars of hulpverleners beslissen dat een begeleidingsplan wordt opgesteld met duurtijd van minstens 12 maanden; c) patiënten hebben naast de hoofddiagnose nog een bijkomende psychiatrische diagnose; d) toename van de symptomen of de frequentie van de symptomen; e) voorafgaande ziekenhuisopname van minstens 14 dagen in een psychiatrisch ziekenhuis of algemeen ziekenhuis maar dan met bijgeroepen consult door een psychiater of ten laste neming door een mobiele equipe (107) uiterlijk 1 maand geleden; f ) een zeker verlies aan vaardigheden en functies. Binnen een periode van 1 jaar dienen er minimum 2 overlegmomenten plaats te vinden. Maximaal 3 overlegmomenten zijn vergoedbaar. Indien nodig kunnen er wel meer momenten georganiseerd worden. Het overleg kan zowel hier doorgaan als bij de patiënt thuis. Aantal inclusies en overlegmomenten Momenteel zijn er 10 personen geïncludeerd. Voor 6 patiënten is er al één overleg doorgegaan. Twee patiënten hebben reeds 2 overlegmomenten gehad terwijl 2 patiënten reeds 3 vergoedbare overlegmomenten gehad hebben.
9.4 Kwaliteitsprojecten: patiëntveiligheid Patiëntveiligheid komt neer op het zo veel als mogelijk voorkomen van schade aan de patiënt ten gevolge van fouten, ongevallen of bijna ongevallen tijdens zijn opname en de aanwezigheid in het ziekenhuis. Sinds de publicatie van “To Err is Human: Building a Safer Health System” door het “Institute of Medicine” in 1999, is de aandacht voor patiëntveiligheid sterk toegenomen. Hierin werd ondermeer gemeld dat in Amerika 44.000 tot 98.000 patiënten per jaar sterven aan medicatiefouten die voorkomen hadden kunnen worden. Problemen met patiëntveiligheid komen volgens vele andere rapporten voor bij 5-10% van de opgenomen patiënten. Het behandelen en de begeleiding van patiënten in een psychiatrisch ziekenhuis is zeer complex. Vele verschillende disciplines en personen uit verschillende shiften staan in voor de zorg voor patiënten met vaak complexe problematieken. Hoewel het in een psychiatrisch ziekenhuis vaak moeilijker is om het verband te leggen tussen zorggerelateerde schade en de behandeling dan in een algemeen ziekenhuis, blijft extra aandacht toch van groot belang.
17 3
Om die reden is de veiligheid van de patiënten een belangrijk thema dat door de FOD Volksgezondheid extra onder de aandacht wordt gebracht. Sinds juli 2007 tekent ons ziekenhuis in op het contract “patient safety” van de federale overheid. 2012 is hierbij het laatste jaar van het eerste meerjarenplan, dat bestaat uit drie pijlers, namelijk het veiligheidsmanagementsysteem, het uitbouwen van een transmuraal proces en het werken met indicatoren. Binnen de eerste pijler van dit contract moet er een veiligheidsmanagementsysteem uitgewerkt worden. Hierbij is er in 2012 een visietekst “melding en verwerking van incidenten” uitgewerkt. In deze beleidstekst wordt gesteld dat er bij het melden en/of analyseren van een incident niet gezocht wordt naar een schuldige, maar wel naar die processen die voor verbetering vatbaar zijn (no blame cultuur). Daarnaast wordt er extra nadruk gelegd op aan wie er gemeld moet worden en op het systematisch melden van incidenten en bijna incidenten. Vervolgens wordt het gebruik van de ernstfrequentie matrix ingevoerd, waarbij een ernstscore aan elk incident gegeven wordt. Op basis van deze score wordt er bepaald of een incident besproken wordt, of op de afdeling een meer uitgebreide analyse noodzakelijk is. Tot slot wordt transparante communicatie over incidenten ingevoerd, waarbij zowel de betrokken medewerkers, de afdeling of relevante werkgroepen geïnformeerd worden over specifieke incidenten of over statistieken. Naast deze visietekst is er een databank gecreëerd om gemelde incidenten systematisch te registreren en op te volgen, is de voorbereiding begonnen van de opstart van het meld- en leersysteem Infoland en zijn er meerdere retrospectieve en prospectieve risicoanalyses uitgevoerd. Bij de tweede pijler moet er een zorgpad worden uitgewerkt voor het transmuraal project waarover in het contract van 2011 een SWOT-analyse werd gemaakt. Aangezien het door ons gekozen project “therapeutisch project nr. 9” is stopgezet, moesten we noodgedwongen een nieuw project kiezen. De keuze viel al snel op het “Mobiel Rehabilitatieteam” (MRT), waarbij een nieuwe SWOT-analyse gebeurde. Voor de derde pijler werden de reeds geformuleerde indicatoren verder opgevolgd. Tot slot werd er een algemene evaluatie uitgevoerd van het huidige meerjarenplan van de overheid en van het patiëntveiligheidsplan van het eigen ziekenhuis. Aan de hand van deze evaluatie werden vijftien werkpunten opgesteld om vanaf 2013 de huidige werking te verbeteren.
18
10 Informatieveiligheidsbeleid Het ziekenhuis is een complexe organisatie waar veel informatie wordt verzameld en verwerkt. De groeiende samenwerkingsverbanden tussen de verschillende instellingen en instanties alsook de stijgende toename van mogelijkheden om informatie te verspreiden, vergroten de kans op verkeerd gebruik of zelfs misbruik van informatie. Informatie dient dus op een geschikte wijze beschermd te worden. De raad van bestuur heeft beslist om in elke zorginstelling een interne informatieveiligheidsconsulent aan te stellen. Binnen ons ziekenhuis werd mevr. Katleen Peirlinck in de zomer van 2012 deeltijds aangesteld als consulent. Op het niveau van de VZW Provincialaat der Broeders van Liefde werd centraal een full-time informatieveiligheidsconsulent aangesteld die de lokale veiligheidsconsulenten de nodige ondersteuning zal bieden. De informatieveiligheidsconsulenten waken over de integriteit en de beschikbaarheid van informatie. Zij trachten het correct omgaan met informatie te bevorderen en te stimuleren. Daarnaast sporen zij mogelijke risico’s op en nemen waar nodig de gepaste maatregelen. Dit kan op vraag van de directie, de medewerkers, of op basis van de goedgekeurde procedures. Naast een adviserende en stimulerende opdracht hebben zij ook een controlerende opdracht. Zo zal onder andere het correct toepassen van de privacywetgeving, databeheer, paswoord- en sleutelbeheer nader bekeken worden. Eind 2012 werd binnen de instelling een werkgroep informatieveiligheid opgericht om een intern informatieveiligheidsplan op te stellen en te implementeren. Aandacht voor informatieveiligheid is immers in het belang van iedereen die bij de organisatie betrokken is: personeelsleden, patiënten, derden, … Dit verbetert niet alleen de kwaliteit van de informatieverwerking maar vooral het veilig en respectvol omgaan met de informatie die we dagelijks verwerken.
19 3
11 Personeelsbeleid 11.1 Vormingsbeleid In 2012 werden opnieuw heel wat vormingen gegeven en gevolgd. Naast externe lesgevers spanden heel wat interne medewerkers zich in om deze vormingen te verzorgen. Op het vlak van psychiatrische zorg noteren we naast jaarlijks terugkerende thema’s zoals omgaan met verbale en fysieke agressie, ook vormingen rond automutilatie, suïcidepreventie, illegale drugs, leefwereld psychiatrische patiënt, observatie en rapportage, omgaan en communiceren met familie van patiënten, ... In het kader van therapie werd er ondermeer ingeschreven op eetstoornissen, psychogerontologie, dialectische gedragstherapie, therapeutisch werken met verlies en rouw, beweging en aangepaste sport bij bejaarden, tai chi.
Bij de meer algemene thema’s hebben we ondermeer de vormingen rond patiëntenrechten, brandoefeningen, HACCP-normering. Er was tevens de opstart van het opvangteam: twee psychologen volgden in dit verband een opleiding rond traumaopvang en nazorg. Wat het somatische aspect betreft, is er o.a. de vorming rond cardiometabool syndroom, diabetes, EHBO, tiltechnieken. Op administratief vlak zijn er terug heel wat opleidingsmomenten geweest rond Regas en Infomedic. Er waren ook meerdere opleidingsmomenten rond personeelsmanagement. Verschillende afdelingen organiseerden een denkdag waarbij zij een spreker uitnodigden om op een bepaald thema dieper in te gaan. Tenslotte waren er ook de spirituele thema’s met de vorming over deugdelijke zorg, recht op waardig levenseinde, pastoraal in de gezondheidszorg. Dit is slechts een greep uit de vele gevolgde vormingen.
20
Hieronder een overzicht van het aantal uren vorming per thema. Aantal uren vormingen per thema (ZH; 2012)
Totaal
Soort opleiding
11.2 Cijfergegevens i.v.m. tewerkstelling In 2012 telde het ziekenhuis gemiddeld 295 personeelsleden wat neerkwam op 204,8 fulltime-equivalenten (FTE). Binnen het departement zorg werden er 134,8 FTE ingezet, waarvan 99,7 FTE verpleeg- en zorgkundigen en 34,1 FTE paramedici, onderverdeeld als volgt: Verpleegkundig en verzorgend personeel: 1,0 FTE Hoofd van het verpleegkundig departement 1,2 FTE Middenkader 7,1 FTE Hoofdverpleegkundigen 27,7 FTE Verpleegkundigen A1 35,5 FTE Verpleegkundigen A2 1,8 FTE Assistent Verpleegkundigen 25,5 FTE Verzorgenden Totaal = 99,7 FTE Paramedisch en begeleidend personeel: 5,3 FTE Maatschappelijk Assistenten 5,8 FTE Psychologen 13,0 FTE Ergotherapeuten 2,6 FTE Bewegingstherapeuten 0,8 FTE Kinesisten 0,3 FTE Orthopedagogen 1,5 FTE Pastorale medewerkers 2,5 FTE Diëtisten 1,0 FTE Stafmedewerker 1,0 FTE Apotheker 1,3 FTE Apotheekassistenten Totaal = 35,1 FTE Naast tewerkstelling binnen het verpleegkundig en zorgdepartement werkten er in 2012 gemiddeld 70 FTE in de ondersteunende diensten (administratie, onderhoud, technische dienst en keuken).
21 3
12 Pastoraal en ethisch beleid 12.1 Pastoraal beleid De pastorale dienstverlening in het psychiatrisch ziekenhuis is op de eerste plaats patiëntgericht. Via individuele en gemeenschappelijke begeleiding schenken de pastores aandacht aan de existentiële vragen, de geloofsbeleving en/of levensbeschouwelijke overtuiging van de patiënt. De pastores zijn maximaal aanwezig op de afdelingen op formele of informele wijze. Zo scheppen zij een vrije ruimte voor ontmoeting en gesprek, in een context van vertrouwen en veiligheid, waarbij de pastor een spiegel vormt waartegenover de patiënt zich bewust kan worden van zijn persoonlijke overtuiging, zijn zoeken naar zinvolheid en/of zijn geloofsbeleving. Vanuit het perspectief van de pastorale dienst is deze vrije ruimte bovendien een plaats van Godsontmoeting, een plaats waar God de mens in al zijn kwetsbaarheid barmhartig tegemoet treedt. Dit is de “core-business” van de pastorale dienst. Concreet gesteld, wordt het pastoraal zorgaanbod voorgesteld aan alle aanwezige patiënten. De pastores bieden individuele pastorale begeleiding aan ieder die dit wenst, op aanvraag van de patiënt of via doorverwijzing van het team. Indien door patiënt gewenst, wordt er verslag uitgebracht in het elektronisch patiëntendossier. Overleg met de afdelingsteamleden is mogelijk. Op alle afdelingen zijn er groepsactiviteiten – zinbelevingsgroepen – op wekelijkse, tweewekelijkse of maandelijkse basis, of n.a.v. betekenisvolle gebeurtenissen op de afdeling of religieuze feesten. Op aanvraag is sacramentele begeleiding mogelijk, bij ziekte of overlijden. De patiënten worden uitgenodigd naar de gemeenschappelijke liturgische vieringen die de pastorale dienst organiseert in de ziekenhuiskapel of er kan aangesloten worden bij de (liturgische) activiteiten op de parochie. Ten aanzien van het personeel voert de pastorale dienst een attentiebeleid n.a.v. geboorte, huwelijk, pensioen en overlijden. Ten gepaste tijde leveren de pastores een bijdrage aan het personeelstijdschrift. De pastoraal werkers participeren aan de werkgroep ‘Identiteit’ van het centrum en organiseren vorming op aanvraag. De pastorale dienst ondersteunt de jaarlijkse solidariteitsactie van de Broeders van Liefde en het peterschapsproject van het psychiatrisch centrum.
12.2 Ethisch beleid De begeleidingscommissie ethiek heeft zich in 2012 verder gebogen over het ontwikkelen van een nieuw advies over “Systematisch reflecteren over zorg: ‘evidence-based practice’ op basis van kennis, beleving en waarden”. In dit advies heeft de begeleidingscommissie een ethische visie ontwikkeld op het systematisch reflecteren over zorg. Reflecteren is nadenken. Zorgverleners stellen heel wat handelingen in de zorg. Het is belangrijk na te denken over dat handelen én open te blijven staan voor een ander of beter handelen. Nadenken gebeurt best op een systematische wijze. Dit betekent in overleg met anderen, vanuit goede grondhoudingen, gericht op kwaliteit van zorg, en op een coherente wijze, waarbij de verschillende elementen van de reflectie – kennis, waarden, beleving – met elkaar verbonden worden. Met dit advies speelt de begeleidingscommissie in op de opkomst van het ‘meten’ en van ‘evidence-based practice’ in de gezondheidszorg. De begeleidingscommissie ontwikkelt echter een eigen, ethische visie met expliciete nadruk op grondhoudingen, overleg, integratie en kwaliteit.
22
In de visie op systematisch reflecteren over zorg onderscheidt de begeleidingscommissie vier pijlers: 1. Systematisch reflecteren is gericht op het verbeteren van de kwaliteit van zorg. 2. Systematisch reflecteren is gebaseerd op een integratie van kennis, beleving en waarden. 3. Systematisch reflecteren gebeurt in overleg tussen de betrokken partners: cliënten, naastbetrokkenen, zorgverleners, en lokale en politieke beleidsverantwoordelijken. 4. Systematisch reflecteren is gemotiveerd vanuit de grondhoudingen van de zorgverleners en de andere betrokkenen. Bijgevolg omschrijft de begeleidingscommissie het systematisch reflecteren als volgt: “Systematisch reflecteren over zorg is vanuit goede grondhoudingen en in overleg met de betrokkenen, nadenken over de zorg op basis van kennis, beleving en waarden, om de kwaliteit van de zorg te verbeteren.” Op basis van de voorgaande visie stelt de begeleidingscommissie ethiek een leidraad voor om te komen tot de systematische reflectie over zorg: Voorwaarden: Nemen jullie voldoende de goede grondhoudingen aan? Gaan jullie voldoende het overleg met de cliënt en naastbetrokkenen aan? Beschrijving: Beschrijf een eigen zorgpraktijk: Wat? Wanneer? Waar? Hoe? Hoe zien de cliënt en naastbetrokkenen deze zorgpraktijk? Bevraging: Waarom handelen jullie zo? Wat is het doel van die zorgpraktijk? Is het kwaliteitsvolle zorg? Wat zijn de wensen van de cliënt en naastbetrokkenen? Reflectie: Vanuit welke kennis handelen jullie? Vanuit welke beleving handelen jullie? Vanuit welke waarden handelen jullie? Wat zijn de kennis, beleving en waarden van de cliënt en naastbetrokkenen? Evaluatie: Hebben jullie het vooropgestelde doel bereikt? Wat kunnen jullie aan de zorgpraktijk verbeteren? Hoe kunnen jullie dat verbeteren? Welke ondersteuning hebben jullie daar eventueel voor nodig? Wat vinden de cliënt en naastbetrokkenen over de bijgestuurde zorgpraktijk? Implementatie: Hoe kunnen jullie de inzichten implementeren? Hoe kunnen jullie de inzichten met anderen delen? De begeleidingscommissie ethiek waardeert “evidence-based practice”, maar wil het tegelijk verbreden en ethisch invullen, en daarom herbenoemen als “systematisch reflecteren op zorg”. Systematisch reflecteren op zorg is niet alleen een zaak van onderzoekers en beleidsmakers. Wanneer zorgverleners samen met de andere betrokkenen de zorg documenteren en er kritisch over reflecteren vanuit kennis, beleving en waarden zijn ze systematisch reflectie aan het voeren. Vanuit welke kennis handelen we? Vanuit welke beleving? Vanuit welke waarden? Dit systematisch reflecteren draagt bij tot de kwaliteit van zorg en ligt binnen de mogelijkheden van elk team.
23 3
13 Beeldvorming 13.1 Dag van de zorg Op 18 maart 2012 nam het centrum deel aan de Dag van de Zorg. Dit initiatief dat een opendeur wil zijn voor zorg, welzijn en witte economie wordt ondersteund door de Vlaamse Overheid en de verschillende koepelorganisaties uit de zorg- en welzijnssector. Tijdens deze dag openden verschillende afdelingen van de instelling hun deuren, waarbij het brede publiek een blik achter de schermen werd geboden.
Door het ontvangen van buurtbewoners en geïnteresseerden probeerden we de wereld van de psychiatrie minder onbekend te maken. Werken aan een correcte beeldvorming rond behandeling in een psychiatrische voorziening kan een belangrijke bijdrage leveren aan de destigmatisering van de psychiatrische patiënt. Er kwamen verschillende sprekers langs. De lezing van ‘Thuis’-acteur Pol Goossen werd erg gesmaakt. Hij las voor uit zijn werk ‘Uitgewist’ dat een beklijvend en ontroerend beeld schept van wat het betekent om samen te leven met een Alzheimerpatiënt. We mochten die dag ongeveer 450 bezoekers verwelkomen in ons centrum. Dankzij het engagement, het enthousiasme en de inzet van een grote groep medewerkers werd dit initiatief een mooi succes.
24
13.2 Sociale media Op 10 oktober 2012, de Werelddag Geestelijke Gezondheid, lanceerde ons centrum een eigen facebookpagina. Hierdoor participeert ons centrum vanaf nu actief aan de sociale netwerksites van de nieuwe sociale media. Sociale media staat voor alle mogelijke toepassingen op het internet waarmee men info kan delen op een gebruiksvriendelijke en vaak ludieke wijze. Het is een virtuele plaats voor artikels, afbeeldingen (fotografie), geluid- en beeldmateriaal (podcast, muziek en video). Sociale media zijn dus een hulpmiddel om contact te maken en te houden via internet met als doel een netwerk tweezijdig te verstevigen. De meest gekende sociale netwerken zijn Facebook, Twitter, LinkedIn en Hyves. Gemiddeld spenderen we wereldwijd met zijn allen 5,5 uur per maand aan één of andere vorm van sociale media. Vanuit de werkgroep Identiteit vinden we het dan ook belangrijk om als psychiatrisch centrum in de sociale media aanwezig te zijn, met als doel op een laagdrempelige manier zoveel mogelijk mensen te bereiken. Aangezien uit onderzoek blijkt dat bijna 50% van de Belgische bevolking actief is op Facebook, leek het ons logisch om o.a. met een facebookpagina van start te gaan. Zichtbaarheid en aanwezigheid in de sociale media was één zaak, realisatie ervan in de praktijk een andere. Vragen m.b.t. profilering van de boodschap en doelpubliek zijn eerst uitgeklaard. Het resultaat hiervan is raadpleegbaar via http://www.facebook.com/PCZoeteNoodGods. We gebruiken onze facebookpagina als uithangbord voor een brede waaier aan onderwerpen: ● ontwikkelingen binnen de geestelijke gezondheidszorg, ● informatie over ziektebeelden en psychiatrie in het algemeen, ● door het centrum georganiseerde activiteiten, ● jobaanbod ● “facts & figures”,… Op de facebookpagina verzorgen gebruikers zonder of met minimale tussenkomst van een professionele redactie de inhoud. Hoofdkenmerken hierbij zijn interactie en dialoog.
25 3
14 Verdere uitbouw vrijwilligerswerking In 2012 werden bijkomende middelen vrijgemaakt om de vrijwilligerswerking in het ziekenhuis te versterken. Daarnaast werd het vrijwilligerswerk beter gestructureerd door binnen het takenpakket van de sociale dienst een aantal uur te voorzien om het vrijwilligerswerk te promoten en te coördineren. Aandachtspunten hierbij waren o.a. het tot stand brengen van een stimulerende omgeving voor het vrijwilligerswerk, de versterking van de samenwerking met Present versterken, de verbetering van de kwaliteit van het vrijwilligerswerk via overlegvergaderingen en vormingen, de bewustmaking van de waarde en het belang van vrijwilligerswerk. Om de vrijwilligers ook meer zichtbaar en kenbaar te maken werd een nieuw logo ontworpen. Dit gebruiken we verder in onze briefwisseling, rekruteringscampagnes, enz. In de loop van 2012 zijn er 10 nieuwe vrijwilligers gestart op de ziekenhuiscampus te Lede. De komst van deze nieuwe vrijwilligers was onder andere te danken aan de promotiecampagne en de infonamiddag gegeven door Present. Binnen het ziekenhuis promoten we enerzijds het klassiek gekende reguliere vrijwilligerswerk waarbij personen op vrijwillige basis en zonder vergoeding een aantal activiteiten verrichten en op die manier een belangrijke meerwaarde bieden. Ze helpen bij ondersteunende diensten zoals het magazijn, de technische dienst, vervoer, de wasserette en het kapsalon. Daarnaast kennen we ook een niet onbelangrijke vorm van vrijwilligerswerk die we eerder kunnen typeren als een buddyproject. Buddy’s voeren geen personeelsvervangende taken uit. Afhankelijk van de gezondheidstoestand van de patiënt worden aangepaste activiteiten gedaan zoals: bezoek, gezelschapsspelen, wandelen, gewoon present zijn, winkelen, enz. Als dank werd voor al de vrijwilligers van ons centrum (PVT en ziekenhuis) een gezamenlijke activiteit georganiseerd op vrijdag 27 juli 2012, in het prachtige domein van Bokrijk. Het was een unieke gelegenheid om de vrijwilligers van Lede en Dendermonde kennis te laten maken met elkaar en met ons als verantwoordelijken. Door deze uitstap voelden zij zich gewaardeerd. Dit is belangrijk want vrijwilligers kunnen het verschil maken. Het ziekenhuis heeft voor de verdere uitbouw van het vrijwilligerswerk een overeenkomst afgesloten met Present. Deze organisatie ondersteunt het ziekenhuis en de vrijwilligersverantwoordelijken o.a. bij recrutering, vorming, studies, publicaties, opvolging wetgeving, beleid en visievorming. Al de vrijwilligers ontvangen gratis een tijdschrift Vitamine C en het instellingsblad Ter Sprake. Er is tevens een verzekering burgerlijke aansprakelijkheid en een ongevallenverzekering voorzien. Mocht ook u interesse hebben om als vrijwilliger aan de slag te gaan binnen ons ziekenhuis, aarzel dan niet om ons te contacteren op het nummer 053 76 21 11 of via onze website www.pclede.be.
26
15 Centraal jaarverslag van de vzw
Provincialaat der Broeders van Liefde
15.1 Geestelijke gezondheidszorg 1. In 2012 werd andermaal veel energie gestoken in de realisatie van de artikel 107-projecten. In deze projecten wordt, via middelen bekomen uit het buitengebruik stellen van ziekenhuisbedden- of plaatsen, een aanzet gegeven voor de hervorming van de geestelijke gezondheidszorg voor de doelgroep volwassenen. Dit betrof voornamelijk de oprichting van mobiele behandelteams die in een crisissituatie (functie 2a) of bij langdurige zorgvragen (functie 2b) psychiatrische hulp in de thuissituatie brengen. Daarnaast werden ook voorbereidende stappen gezet voor de opstart van bijkomende rehabilitatieteams (functie 3) in 2013. Deze nieuwe teams zullen samen met de bestaande intramurale en ambulante behandelteams ingebed worden in een voorzieningenen dienstenoverstijgend zorgcircuit en netwerk voor deze doelgroep. De uitvoering van deze projecten vergt zowel beleidsmatig als klinisch heel wat overleg en begeleiding. De psychiatrische centra van de Broeders van Liefde engageren zich hier ten volle in. 2. De Begeleidingscommissie Ethiek Geestelijke Gezondheidszorg Broeders van Liefde bracht een nieuw advies onder de titel “Systematisch reflecteren over zorg: ‘evidence-based practice’ op basis van kennis, beleving en waarden”. 3. Vanuit de organisatie wordt ook actief meegewerkt aan het Quality Indicator Project (QIP) geestelijke gezondheidszorg dat in samenwerking tussen de koepelorganisaties Icuro en Zorgnet Vlaanderen opgestart werd. 4. In april vond een wetenschapsdag GGZ plaats waarop artsen en andere medewerkers hun onderzoeksprojecten, die mee mogelijk gemaakt worden door ondersteuning vanuit het Fonds Wetenschappelijk Onderzoek GGZ Broeders van Liefde, konden voorstellen. 5. Mee inspelend op het maatschappelijk debat naar aanleiding van het tienjarig bestaan van de euthanasiewet werden o.a. in overleg met de hoofdgeneesheren een aantal acties vastgelegd die artsen en medewerkers nog beter in staat moeten stellen op een ethisch verantwoorde wijze om te gaan met eventuele vragen van patiënten of bewoners.
15.2 Ouderenzorg 1. Voor de ontwikkelingen binnen de ouderenzorg was het voornamelijk uitkijken naar de nieuwe reglementering die de Vlaamse overheid opstelde voor de toekenning van nieuwe voorafgaande vergunningen en de inspanningen die geleverd worden voor de realisatie van de eerder toegekende doch nog niet gerealiseerde vergunningen. 2. Medio 2012 werd het Woonzorgcentrum Huize Nazareth uit Goetsenhoven mee opgenomen in de organisatie Broeders Van Liefde. Deze voorziening maakt voortaan mee deel uit van de entiteit Broeders Alexianen Tienen. Samen met het Woonzorgcentrum Sint-Alexius in Tienen en de in ontwikkeling zijnde woonzorgwijk Park Passionisten zal Huize Nazareth gestalte geven aan de verdere ontwikkeling van de woonzorg voor ouderen in de Tiense regio. 3. De werken werden aangevat voor het nieuwbouwproject van het Woonzorgcentrum Mariatroon te Dendermonde.
27 3
Psychiatrisch Centrum ‘Zoete Nood Gods’ • Reymeersstraat 13A • B-9340 Lede Tel. 053 76 21 11 • Fax 053 76 21 99 • e-mail:
[email protected] • www.pclede.be Het Psychiatrisch Centrum Zoete Nood Gods behoort tot de vzw Provincialaat der Broeders van Liefde
ONTWERP EN DRUK DE CANCK - WETTEREN
