PSYCHIATRISCH ZIEKENHUIS H. HART - IEPER Beste lezer, De opendeur van 7 en 8 juni 2008 ligt nog vers in het geheugen. Toen maakten heel wat geïnteresseerden kennis met de nieuwbouwprojecten en werking van ons Psychiatrisch Ziekenhuis H. Hart. De opening van het nieuwe Ergotherapeutisch Centrum was toen trouwens de aanleiding tot het uitbrengen van een Nieuwsbrief, die voortaan halfjaarlijks verschijnt. In deze tweede Nieuwsbrief gunnen we u opnieuw een blik achter de schermen. Het masterplan van de bouwwerken wordt onverminderd verdergezet met de bouw van een nieuw auditorium dat vanaf voorjaar 2009 ook voor buitenstaanders ter beschikking zal staan. Belangrijker nog zijn de opvang, therapieën en nazorg die we onze patiënten aanbieden en de expertise die we in ons netwerk ter beschikking willen stellen. Wie kan terecht bij het nieuwe Centrum voor Psychologisch Advies en Kortdurende Psychotherapie? Hoe verloopt de nazorg van alcoholafhankelijke patiënten in de open gespreksgroep De Weg? Wat gebeurt er in Dagkliniek 1 en wat is de meerwaarde van muziektherapie? Hoe werken diverse partners in deze regio samen in het therapeutisch project voor ouderen met ernstige psychische problemen? Met deze invalshoeken willen we u ons ziekenhuis in deze tweede Nieuwsbrief verder leren kennen. Johan Depoortere Algemeen directeur
Nieuwsbrief EDITIE oktober 2008
Therapeutisch project brengt zorgverstrekkers samen voor casusoverleg in regio Ieper-Poperinge-Wervik
Optimale begeleiding van ouderen met ernstige psychische problemen In de regio Ieper-Poperinge-Wervik loopt momenteel het therapeutisch project ‘Integrale begeleiding van ouderen met ernstige psychiatrische problemen’. Via netwerking, afstemming en overleg willen de diverse partners in dit driejarig pilootproject ouderen met ernstige psychiatrische problemen optimaal begeleiden. De voorbije decennia ontwikkelden zich in de geestelijke gezondheidszorg diverse diensten en initiatieven. Ook daarbuiten worden zorgverstrekkers zoals huisartsen, thuishulp, ziekenhuizen of woon- en verzorgingscentra regelmatig met psychiatrische noden geconfronteerd. “Via de subsidiëring van pilootprojecten wil de overheid de zorgverstrekkers, die vaak onafhankelijk van elkaar opereerden vanuit hun eigen expertise, gestructureerd laten samenwerken”, licht Ignace Noyez, directeur patiëntenzorg van het Psychiatrisch Ziekenhuis H. Hart in Ieper en voorzitter van de stuurgroep, toe. “Het is immers onze gezamenlijke betrachting om mensen zo goed mogelijk en zo lang als haalbaar in hun vertrouwde omgeving te laten functioneren.”
Ouderen met ernstige problemen Afhankelijk van de lokale noden en gebaseerd op informatie die ingewonnen werd via huisartsen en woon- en zorgcentra dienden zes partners uit de regio het therapeutisch project ‘Integrale begeleiding van ouderen met ernstige psychiatrische problemen’ in. De zes initiatiefnemers zijn: vzw Huisartsen Jan Yperman, SamenwerkingsInitiatief Thuiszorg Ieper, Psychiatrisch Ziekenhuis H. Hart Ieper, Centrum Geestelijke Gezondheidszorg Largo Ieper, Psychiatrische Zorg in de Thuissituatie Regio Ieper en de woon- en zorgcentra uit de regio IeperPoperinge-Wervik. Zij zijn vertegenwoordigd in de stuurgroep van het project. Het werkingsgebied omvat verder de gemeenten Heuvelland, Langemark-Poelkapelle, Mesen, Vleteren en Zonnebeke. “Het project richt uu
zich op ouderen (65+) met complexe en langdurige psychiatrische of psychische problematiek”, verduidelijkt Ignace Noyez. “Daarbij maken we geen onderscheid tussen bejaarden die thuis wonen dan wel in woon- en zorgcentra verblijven. Evenmin tussen mensen die al een psychiatrische behandeling achter de rug hebben of cliënten die nog niet gehospitaliseerd werden. Bij ouderen die thuis verblijven leggen we de prioriteit op stemmingsstoornissen. Bij bewoners van woon- en zorgcentra bespreken de partners meerdere pathologieën. In elk geval proberen we suïciderisico zo snel mogelijk te detecteren.”
Afstemming en overleg Elke zorgverlener kan een patiënt ter bespreking binnen het project voorstellen. Via een aanmeldingsformulier verzamelt de inhoudelijke coördinator Oscar Delporte de eerste gegevens van de patiënt. In deze fase wordt ook al overleg gepleegd met de huisarts over de diagnose en de problematiek. Na goedkeuring door de stuurgroep volgt een eerste casusoverleg met alle betrokken hulpverleners en relevante partners. Indien mogelijk worden ook de patiënt zelf en/of zijn familie bij het overleg betrokken. Daarin wordt de situatie geschetst en bespreken de betrokken zorgverleners een mogelijk zorgenplan. “Op die manier brengt het netwerk expertise van diverse partners samen, elk vanuit hun eigen invalshoek”, zegt Ignace Noyez. “Afstemming en overleg bevorderen de continuïteit in de zorg en de integratie van de patiënt. Waar mogelijk voorkomen ze ook herval en hospitalisatie. Bovendien wordt de deskundigheid van de zorgverstrekkers rond individuele
Klankbord en nieuwe zuurstof
“De bedoeling van het therapeutisch project is dat mensen met psychische problemen zich optimaal kunnen handhaven”, getuigt Oscar Delporte. “Om de toestand in beweging te krijgen, komen diverse partners die een meerwaarde kunnen bieden, dan ook regelmatig voor overleg samen. Zoals in het geval van een vrouw die jarenlang door haar mindervalide man gedomineerd werd. Na gezamenlijke afspraken tussen huisarts, gezinshelpster, familie en ziekenhuis kon de man ertoe bewogen worden twee dagen in de week naar de dagopvang te gaan. Een situatie die voorheen muurvast zat, werd een bevrijding. Of hoe maak je dat een zorgbehoevende alleenstaande met psychische beperkingen, die zich in een woon- en zorgcentrum afzondert en paranoïde gedraagt, toch weer integreert? Relevante partijen zoals huisarts, verpleegkundige, ergotherapeut, psycholoog, … bekijken het probleem elk vanuit hun eigen discipline om tot een oplossing te komen. Het overleg over de aanpak in soms moeilijke situaties geeft de zorgverleners een klankbord en nieuwe zuurstof, rust en houvast. Al zijn we nog niet zover dat we het wetenschappelijk kunnen bewijzen, toch stellen we reeds resultaten vast, zoals weinig of geen heropnames in het ziekenhuis.” Oscar Delporte is de inhoudelijke coördinator van het project. Bij hem kan men terecht voor bijkomende informatie en kunnen aanvragen ingediend worden. Adres: Poperingseweg 16, 8900 Ieper. Tel. 057 23 91 11, fax 057 23 91 12, mail
[email protected]
Johan Mestdagh (P.Z.T.), Ignace Noyez (voorzitter Therapeutisch Project), Kris Tijtgat (diensthoofd De Wering 1), Gerrit Vanhee (P.Z.T.)
patiënten met problemen inzake geestelijke gezondheid uitgebreid of aangevuld met expertise van de andere partners. De casusbesprekingen worden het eerste jaar om de drie maanden herhaald. Ze vormen een meerwaarde in de aanpak en behandeling van de patiënten én een verrijking voor de deelnemende partners die ondersteuning en waardering uitwisselen.” n
Samen juiste zorg op maat kiezen
“Het vernieuwende aan het project is vooral het overleg en de samenwerking”, zegt dr. Jef Vulsteke uit Woesten. “We kennen elkaar al wel via brief, telefoon of e-mail, maar ik denk dat we nu de kans krijgen om elkaar nog beter te leren kennen als zorgpartners en op die manier de deskundigheid nog te verbeteren. Omdat de huisarts de levenswandel van zijn patiënten het beste kent en verantwoordelijk is voor de gezondheid van heel wat mensen vanaf de wieg tot het levenseinde, is hij een spilfiguur in het overleg. Anderzijds is de oplossing van complexe problematieken niet voor één persoon weggelegd. Is een probleem complex, dan is ook de benadering vaak complex, vanuit diverse invalshoeken. Binnen de integrale begeleiding van mensen met complexe psychiatrische problemen kiezen we voor de juiste zorg op maat: zoveel zorg als nodig, maar ook niet méér dan nodig. Daarbij zoeken we de minst belastende zorg en proberen we elkaars competenties aan te vullen. Het project wordt alvast ondersteund door een goed werkende stuurgroep. De goodwill en de inzet van de partners is er. Samen ontwikkelen we een nieuwe visie op de benadering van complexe problemen.” Dr. Jef Vulsteke is ondervoorzitter van de vzw Huisartsen Jan Yperman, verantwoordelijke voor de navorming van huisartsen, lid van de stuurgroep van het therapeutisch project en voor eigen patiënten betrokken bij casus besprekingen.
Wat is een ‘therapeutisch project’?
Binnen de geestelijke gezondheidszorg stimuleert de overheid in haar beleid de uitbouw van zorgcircuits en netwerken, prioritair gericht op patiënten (zowel kinderen, volwassenen als ouderen) met een langdurige en complexe problematiek. Om het overleg op het niveau van de patiënt te organiseren, keurde de overheid in Vlaanderen 45 pilootprojecten of zogenaamde ‘therapeutische projecten’ goed. Het therapeutisch project ‘Integrale begeleiding van ouderen met ernstige psychiatrische problemen’ in de regio Ieper-Poperinge-Wervik is er één van. De zorgactoren bespreken de casussen op regelmatige basis, om te komen tot continue zorg op maat van de patiënt over de grenzen van de voorzieningen heen. Het gaat om kleinschalige projecten voor 30 tot 50 patiënten per jaar, waarbij de overheid de overlegtijd voorlopig voor drie jaar financiert. Evaluatie van de pilootprojecten zal het toekomstige beleid in de geestelijke gezondheidszorg sturen.
Evaluatie van het eerste werkjaar
Het therapeutisch project ‘Integrale begeleiding van ouderen met ernstige psychiatrische problemen’ ging voor drie jaar van start op 1 april 2007. Het kan inmiddels terugblikken op anderhalf jaar werking. Van de 45 aanmeldingen werden er het eerste werkjaar (1 april 2007 tot 31 maart 2008) 39 weerhouden, waarvan 20 thuiswonenden en 19 bewoners van een woon- en zorgcentrum. De patiënten moeten immers beantwoorden aan diagnose- en leeftijdscriteria en mogen niet te ver buiten het werkingsgebied wonen. Met 39 werd het vereiste aantal het eerste jaar ruimschoots overschreden. Het beperkte aantal niet-weerhouden aanmeldingen, evenals het beperkte aantal stopzettingen (3, waarvan 1 overlijden), wijst erop dat er in aanvang reeds een goede filtering gebeurt. De cliënten die thuis wonen, hadden bijna allemaal een hoofddiagnose gerelateerd aan stemmingsstoor nissen. Bij de bewoners in woon- en zorgcentra was er een grote verscheidenheid inzake pathologie. Er werden 7 casussen van buiten het arrondissement Ieper toegelaten, uit Houthulst, Moorslede en LoReninge. De doorverwijzers zijn vooral de woon- en zorgcentra en het Psychiatrisch Ziekenhuis H. Hart, maar ook huisartsen, Psychiatrische Zorg Thuis (P.Z.T.) en familie verwijzen door. Dit ruime draagvlak is een troef voor de toekomst. In het eerste jaar werden 81 overlegvergaderingen of casusbesprekingen gehouden met uiteenlopende deelnemers: huisartsen, zelfstandige thuisverpleegkundigen, thuisverpleegkundige diensten, woonen zorgcentra, kinesisten, OCMW-diensten, diensten voor gezinszorg, P.Z.T., Largo en H. Hart.
Behandeling in dagtherapie in de Dagkliniek van Psychiatrisch Ziekenhuis H. Hart in Ieper
In de kijker: Dagkliniek 1 Bij sommige psychische problemen is een residentiële opname in een psychiatrisch zieken huis niet nodig. Mensen kunnen zich ook als dagpatiënt laten behandelen. Dokter Carl Engel hard, diensthoofd Stéphanie Van Hauwaert en psycholoog Pauline Lippens gunnen u een blik achter de schermen van Dagkliniek 1 van het Psychiatrisch Ziekenhuis H. Hart in Ieper.
Stéphanie Van Hauwaert (diensthoofd Dagkliniek) en dokter Carl Engelhard
Wat is Dagkliniek 1 precies? Stéphanie Van Hauwaert: “Dagkliniek 1 is een opnameafdeling binnen het Psychiatrisch Ziekenhuis H. Hart waar uitsluitend overdag therapie aangeboden wordt. Het verschil met de andere vier opnameafdelingen bestaat erin dat patiënten in de Dagkliniek geen residentiële behandeling krijgen. Dagkliniek 1 staat in voor de opname van mensen bij wie dagbehandeling aangewezen en/of haalbaar is. De opname verloopt van maandag tot vrijdag tussen 8.30 en 17 uur. In het weekend is de Dagkliniek gesloten. Het aantal dagen aanwezigheid wordt individueel bepaald en varieert tussen 3 en 5 dagen per week.”
Nieuw laagdrempelig aanbod vanuit het Psychiatrisch Ziekenhuis H. Hart
‘Ambulant centrum’ biedt advies en individuele psychotherapie Het Psychiatrisch Ziekenhuis H. Hart breidde sinds kort zijn activiteit uit met een drempelverlagend aanbod: het Centrum voor Psychologisch Advies en Kortdurende Psychotherapie. De kennis die in het ziekenhuis aanwezig is, wordt voortaan ook ‘ambulant’ ter beschikking gesteld van mensen die op zoek zijn naar of gebaat zijn bij psychologisch advies of een korte individuele psychotherapie. Naast de raadpleging van de psychiaters is nu ook een rechtstreekse verwijzing mogelijk naar klinisch psychologen, in nauwe samenwerking met de huisarts en als aanvulling op het bestaande aanbod van de Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg. In momenten van crisis of bij levensfaseproblemen kunnen jongvolwassenen, volwassenen en ouderen voor advies of therapie bij het ‘ambulant centrum’ terecht. Tot de aanmeldingsklachten behoren angst, stress, depressie, fobie, dwang, verslaving, burn-out, psychose, traumaverwerking, rouw, relatie- en opvoedingsproblemen, eetproblemen, … Binnen de vier sessies wordt het probleem in kaart gebracht en verleent de psycholoog de cliënt een advies of oriëntePsychiater dr. Katrien Stuer en de ring. In veel gevallen volstaat de counpsychologen Evy D’hoop en Jan Dejonghe
Welk soort patiënten kunnen in Dagkliniek 1 opgenomen worden? Dr. Carl Engelhard: “In Dagkliniek 1 kunnen mensen terecht met psychische problemen van uiteenlopende aard. Het gaat om patiënten vanaf 16 jaar met depressie, psychose, stemmings- en angststoornissen, persoonlijkheidsproblemen, … met uitzondering van afhankelijkheidsproblemen (acute verslaving). Voorwaarde is evenwel dat de patiënt nog voldoende contact heeft met de realiteit. Voor de opname gaan we telkens na of behandeling in dagtherapie wel haalbaar is.” Waarom zou iemand zich in Dagkliniek 1 laten opnemen? Pauline Lippens: “Mensen die naar Dagkliniek 1 komen, zijn ’s avonds en in het weekend thuis. Op die manier kunnen ze de zorg binnen hun gezin verder opnemen en voldoende contact onderhouden met hun familie en vrienden. Hun netwerk is meestal een belangrijke steun. Hun betrokkenheid vormt vaak een meerwaarde binnen de behandeling. Zijn er thuis problemen, dan kunnen ze die ook de volgende werkdag in de therapie bespreken. Naast de voorziene therapiemomenten kunnen ze steeds bij de verpleegkundigen op de afdeling terecht voor een ondersteunend gesprek.” Hoe komen mensen in Dagkliniek 1 terecht? Stéphanie Van Hauwaert: “Het duurt vaak een periode vooraleer mensen de stap naar de Dagkliniek zetten. Tegen die tijd zijn er meestal reeds signalen opgevangen in de omgeving. Rechtstreekse opname gebeurt dan ook vaak via doorverwijzing van externe instanties, zoals huisartsen, psychiaters, begeleidingsdiensten, … of zelfs op eigen initiatief. Mutaties vanuit de Crisiseenheid (psychiatrische spoedgevallendienst) of andere opnameafdelingen van het ziekenhuis zijn eveneens mogelijk.”
seling om de situatie te verbeteren. Na de vier sessies kan binnen het ambulant centrum ook een kortdurende psychotherapie opgestart worden van maximum tien bijeenkomsten. De therapieën zijn gedragstherapeutisch of psychoanalytisch geïnspireerd. De cliënt kan eveneens gemotiveerd worden tot verdere hulpverlening binnen of buiten het centrum (dagtherapie, volledige opname, …). “De bedoeling is uiteindelijk om de lijdensdruk te verminderen en de draagkracht te verhogen, zodat de cliënt opnieuw kan functioneren”, stellen de medewerkers. Het ‘Centrum voor Psychodiagnostiek’ vormt een onderdeel van het ambulant centrum. Daar kunnen doorverwijzers terecht voor neuropsychologische testing en persoonlijkheidsonderzoek, of bij geheugenproblemen en ontwikkelingsstoornissen (ADHD, autisme, …) bij jongvolwassenen, volwassenen en ouderen. Het team van het Centrum voor Psychologisch Advies en Kortdurende Psychotherapie bestaat uit psychologen Evy D’hoop, Jan Dejonghe en Pauline Lippens en psychiater dr. Katrien Stuer. Poperingseweg 16, 8900 Ieper, tel. 057 23 91 11,
[email protected], www.hhartieper.be. Kostprijs: 30 euro per sessie. n
Hoe verloopt de behandeling in Dagkliniek 1? Dr. Carl Engelhard: “Aan de eigenlijke opname gaat een kennismakings gesprek vooraf. De eerste dag van de opname nodigen verpleegkundigen en de dienst maatrschappelijk werk de kandidaten uit voor een opnamegesprek. Ze brengen de problemen in kaart en polsen naar de hulpvraag. De patiënten worden ook door een huisarts onderzocht. Na de algemene diagnosestelling volgt een kortdurende therapie. Die valt uiteen in twee delen. De observatie- en oriëntatiefase duurt een drietal weken. Via een algemeen programma wil het team zicht krijgen op de toestand van de patiënt en de ziekmakende factoren. Na drie weken leggen alle teamleden hun bevindingen samen en stellen ze in de therapeutische fase (maximaal 6 maanden) een individueel en gericht programma voor. Er worden toekomstperspectieven/werkpunten vooropgesteld waaraan acties gekop peld zijn. Doelstellingen kunnen bv. zijn: stabiliteit vinden, omgaan met spanning en onrust, uiten van emoties, alternatieve dagbesteding zoeken, resocialisatie, reïntegratie op de arbeidsmarkt, … Om dit te bewerkstelligen worden aangepaste therapieën aangereikt. De teamleden komen regelmatig samen om de voortgang te evalueren of bij te sturen.” Wat gebeurt er na de eigenlijke behandeling? Pauline Lippens: “De behandeling richt zich vanaf de eerste dag op ontslag. Daarbij ligt de focus op reïntegratie. Daarom wordt ook het netwerk van de patiënt bij de terugkeer betrokken. Meestal wordt het aantal dagen dagtherapie per week geleidelijk aan afgebouwd. Als tussenstap kan er een nabehandeling gestart worden. Er kunnen ook externe diensten voor geestelijke gezondheidszorg ingeschakeld worden. Ook de huisarts speelt een rol in de medicatietrouw. Samen doen we ons uiterste best om herval te voorkomen. Soms is een voortgezette behandeling op een andere afdeling van het ziekenhuis echter nodig.” n
Bouwstenen voor een evenwichtig leven
Naast individuele gesprekken biedt het Centrum voor Psychologisch Advies en Kortdurende Psychotherapie sinds dit jaar ook groepstrainingen aan onder de titel ‘Bouwstenen voor een evenwichtig leven. Training in aandacht, denken en assertiviteit’. Deze cursus is gebaseerd op de groepstherapie die aangeboden wordt op de afdelingen De Wending 2 en Dagkliniek 1. Er bestond echter ook van buitenaf belangstelling voor, bij mensen die meerwaarde zoeken, zichzelf willen verrijken, innerlijk tot rust willen komen in een wereld vol stress en overprikkeling. De reeks ‘Bouwstenen voor een evenwichtig leven’ omvat acht avondsessies van telkens twee uur. De eerste vier sessies handelen over aandacht en denken, mindfulness en denkpatronen. Dit deel wordt gegeven door Ivan Adriaen, klinisch psycholoog en gedragstherapeut. Klinisch psychologen Aaike Christiaens en Pauline Lippens bouwen daarop verder in het tweede deel dat assertieve vaardigheden traint en ingaat op de vraag hoe iemand beter kan opkomen voor zichzelf zonder de ander te kwetsen. Het uiteindelijke doel is stabieler in het leven te staan. De eerstvolgende reeks start op 20 april 2009 voor acht weken na elkaar op maandagavond van 18.30 tot 20.30 uur. De sessies worden in het najaar hernomen vanaf 7 september 2009. Er worden maximaal 16 deelnemers toegelaten, na een kennis makingsgesprek. Ivan Adriaen, Pauline Lippens, Aaike Christiaens
Bouwprogramma profileert H. Hart als psychiatrisch kennis- en behandelingscentrum binnen netwerk
Méér dan bakstenen en beton alleen In zijn bouwprogramma van de voorbije en komende jaren wil het Psychiatrisch Ziekenhuis H. Hart tegemoetkomen aan de moderne visie op het behandelen van mensen met psychische problemen. De opening van het nieuwe Ergotherapeutisch Centrum begin juni was slechts de voorlopig laatste schakel in een hele ketting. Het ‘Masterplan’ voorziet nog ingrijpende bouwwerken tot 2012. “Om gespecialiseerde behandeling te kunnen aanbieden aan onze patiënten, moeten we beschikken over een aangepaste accommodatie, die tegemoet komt aan hedendaagse en toekomstige noden”, zegt algemeen directeur Johan Depoortere. “De bakstenen op zich zijn niet belangrijk, maar de inrichting en de infrastructuur kunnen wel een positief effect hebben op de patiënt en diens behandeling. Het is een teken van waardering, verschaft structuur en motivatie, schept een heldere en open omgeving, creëert een goed gevoel binnen een huiselijke sfeer, biedt tegelijk een aangename werkomgeving waarin gediversifieerde specialistische behandeling op maat geboden wordt, … Ruimtelijk gezien vertaalt zich dat in eenpersoonskamers die aan de hedendaagse comforteisen voldoen, leefruimtes voor kleine groepen, een uitnodigende hoofdingang, rustgevende groenaankleding, moderne en duurzame architectuur, toekomstgericht bouwen met oog voor flexibiliteit en polyvalentie, …” De voorbije decennia werd het neogotische gebouw van na W.O. I systematisch aangepast, verbouwd en uitgebreid om aan nieuwe inzichten en noden in de psychiatrie te voldoen. Parallel met de inhoudelijke ontwikkeling evolueerden de gebouwen tot een drieluik met onderscheiden functies: opnamekliniek met nieuw onthaal aan de oostzijde, dagkliniek aan de westzijde en het neogotische gebouw in het midden voor de voortgezette behandeling.
Torenkranen en werven “De voorbije jaren werden heel wat bouwwerken uitgevoerd”, zegt Luc Verhulst, coördinator van de Bouw en Technische dienst. “De eerste bijgebouwen uit de jaren 1960 en 1970 werden afgebroken en de neogotische gevels gerenoveerd. Meerdere afdelingen en diensten werden verbouwd of voorzien van een nieuwbouw, zodat er altijd wel ergens een torenkraan of werf zichtbaar was. Sinds 1996 maken de aanpassingen deel uit van een masterplan over tien jaar in verschillende fasen, met tussentijdse bijsturingen afhankelijk van nieuwe evoluties, overheidsaccenten, financiering, uitvoeringstermijnen, … Momenteel wordt de cafetaria (1978) verbouwd en komt er aanpalend een nieuwe dienst vrije tijd voor patiënten. De grootste ingreep vormt de bouw van een psycho-educatief centrum met een auditorium van 134 zitplaatsen en twee vergaderzalen.” Vanaf januari 2009 verrijzen er twee nieuwbouwafdelingen met in het totaal 67 T-bedden voor voortgezette hospitalisatie achter de voorgevel links van het neogotische gebouw, dat zoveel mogelijk in de oorspronkelijke staat hersteld wordt. n
Psycho-educatief centrum open voor buitenstaanders Het nieuwe psycho-educatief centrum met auditorium voor 134 mensen en twee vergaderzalen opent de eerste week van mei 2009. Ook externen zullen er gebruik van kunnen maken. De bouw van een auditorium groeide vanuit een behoefte van het Psychiatrisch Ziekenhuis H. Hart aan plaats voor groepsgerichte activiteiten en de nood aan flexibele en polyvalente ruimten. Zo zal deze nieuwe ruimte, als aula opgevat, gebruikt worden voor vrijetijdsactiviteiten (voorstellingen, optredens) voor patiënten tijdens hun verblijf. Ze kunnen er samen met familieleden infosessies bijwonen over ziektebeelden en behandeling. De nieuwbouw past ook binnen de beleidsoptie van het ziekenhuis als specialistisch behandel- en kenniscentrum, binnen een netwerk geestelijke gezondheidszorg met diverse partners in de regio. Bestaande samenwerkingsprojecten getuigen daar reeds van. Het psycho-educatief centrum biedt dan ook de ruimte waar diverse partners of verenigingen elkaar kunnen ontmoeten voor overleg, conferenties, workshops, bijscholing, activiteiten, … Daarvoor zijn multimediatechnologieën maximaal beschikbaar. De locatie is vlot bereikbaar via de hoofdingang nabij de ruime parking van het ziekenhuis. Info: Psychiatrisch Ziekenhuis H. Hart, Poperingseweg 16, Ieper, tel. 057 23 91 11
Vooraankondiging Cursus “Cognitief-gedragstherapeutische technieken voor huisartsen” door dr. Roland Rogiers (docent Universiteit Gent) en Ivan Adriaen (klinisch psycholoog en gedragstherapeut P.Z. H. Hart) op 3 en 24 september en 1, 22 en 29 oktober 2009
Rijselsestraat 33 8900 Ieper
COLOFON n Deze Nieuwsbrief is een uitgave van het Psychiatrisch Ziekenhuis H. Hart, v.z.w. Gezondheidszorg ‘Bermhertigheid Jesu’, Poperingseweg 16, 8900 Ieper Tel. 057 23 91 11 | Fax 057 23 91 12 |
[email protected] | www.hhartieper.be Eindredactie: Marc Dejonckheere n Verantwoordelijke uitgever : Mieke Kerckhof
Open gespreksgroep ondersteunt alcohol- of medicatieafhankelijken na behandeling
De Weg: alert blijven is de boodschap Patiënten die afhankelijk zijn van alcohol of medicatie, worden na hun behandeling in het Psychiatrisch Ziekenhuis H. Hart niet aan hun lot overgelaten. Ze kunnen er blijvend een beroep doen op vrijwillige nazorg in de open gespreksgroep De Weg. Alcohol- of medicatieafhankelijke mensen worden binnen het ziekenhuis residentieel behandeld in de afdeling De Wending 1, tijdens een programma van minstens 5 weken. Na drie maanden, als hun toestand gestabiliseerd is, kunnen ze eventueel verder terecht in de vervolgafdeling De Wissel 1. Omdat herval na ontslag altijd mogelijk is, biedt het ziekenhuis nazorg aan. In nazorgstatuut kan een patiënt gedurende een bepaalde periode nog een aantal (voor hem belangrijke) sessies overdag volgen en/of kiezen voor de nazorg op donderdagavond. Deze donderdagavondsessies lopen over een periode van 6 maanden, waarna afgerond wordt. “Hier begint het verhaal van De Weg”, zegt dr. Herlinde Lamote, verantwoordelijke voor De Wending 1 en De Wissel 1. “De Weg is in feite een zelfhulpgroep voor mensen die het traject binnen het ziekenhuis afgelegd hebben, die stabiel zijn en niet meer drinken of slikken, maar alert willen blijven om niet te hervallen. Afhankelijkheid is immers een levenslang probleem en ontwenning een permanent aangehouden wijziging van levensstijl.” De samenkomsten van De Weg vinden wekelijks op donderdagavond plaats. De deelnemers hebben vrijwillig gekozen om de sessies bij te wonen. Er zijn vier groepen van een twaalftal personen, die elk door twee verantwoordelijken begeleid worden. “Het zijn open gespreksgroepen”, zegt Jhony Beun, groepstherapeut van De Wending 1, adviseur van De Weg en go-between tussen de groepen. “Alle vragen en mogelijke problemen worden er overlopen en besproken. De groepsondersteuning is heel belangrijk, opdat deelnemers niet zouden afhaken. Door de groepsdruk blijven ze alert en bij herval kunnen we sneller ingrijpen. Wij vormen de binding met het ziekenhuis dat niet alleen zijn infrastructuur maar ook de expertise van zijn medewerkers blijft aanbieden.” n
Muziektherapie als zinvolle aanvulling in totaalaanbod In het Psychiatrisch Ziekenhuis H. Hart kan de nog vrij onbekende muziektherapie op indicatie deel uitmaken van het therapeutisch totaalaanbod. “Het is een misvatting dat het enkel gaat over muzikaal tijdverdrijf of muziekles”, zegt muziektherapeute Nele Hillewaere. “Het product is ondergeschikt aan het proces: onze mensen beter maken.” Nele Hillewaere is sinds vijf jaar als muziektherapeute verbonden aan het Psychiatrisch Ziekenhuis H. Hart. Na studies aan de muziekacademie en het conservatorium volgde ze een opleiding muziektherapie aan de Hogeschool Zuyd in het Nederlandse Sittard. “Muziektherapie is een non-verbale therapievorm”, legt Nele Hillewaere uit. “Naast drama, beeldende kunst en dans & beweging is muziek één van de vier media in de creatieve therapie. In de muziektherapie maken we gebruik van de diverse aspecten van muziek. Zo doen we via muziek bij mensen met bv. depressie of persoonlijkheidsstoornis appèl op hun gevoel. We laten ze contact maken met het volledig scala aan emoties. Door een instrument te bespelen of te zingen kunnen ze zich ook uiten. Muziek is ook heel gestructureerd en biedt daardoor veiligheid en houvast aan bv. mensen met psychose of angststoornis. Werken in groep vraagt bovendien interactie waardoor ze zicht krijgen op hun eigen communicatiepatroon. Wat ze bijleren bevordert hun functioneren in de maatschappij.”
Samenspraak De twee grote werkvormen zijn receptieve muziektherapie (actief luisteren met opdrachten) en actieve muziektherapie, zowel spelen (voorkennis is niet vereist) als zingen (klanken, woorden, improviseren, …). Alle patiënten (depressie, verslaving, psychose, persoonlijkheidsstoornis) komen ervoor in aanmerking, behalve ouderen en mensen in crisisopvang. Naast het therapeutisch basisprogramma van gesprekken met psychiaters, psychologen, verpleegkundigen, maatschappelijk werkers, ergotherapie, psychomotorische therapie kan het begeleidende team ook muziektherapie voorstellen als zinvolle aanvulling. Daarbij worden de doelstellingen afgelijnd in samenspraak met de patiënt: contact maken met emoties, emoties uiten, structuur aanbrengen in zichzelf, eigen communicatiepatroon ontdekken, grenzen in zichzelf ervaren en leren aangeven, … Patiënten vinden er ook duidelijk een meerwaarde in. “Sommige gevoelens en herinneringen zitten zo diep weggestopt dat woorden ze niet kunnen vinden”, getuigt S. uit Ieper die muziektherapie volgt. “Muziektherapie bewandelt de wegen van het hart en opent deuren waarvoor het verstand geen sleutel heeft.” n
