Regionaal Ziekenhuis H. Hart Leuven

Regionaal Ziekenhuis H. Hart Leuven

Infobrochure

Zwangerschap en bevalling

Naamsestraat 105 3000 Leuven www.hhleuven.be

Inhoud De zwangerschap Van harte gefeliciteerd!........................................................................ 6 Ons team................................................................................................. 7 Op controle............................................................................................. 8 Het gesprek.................................................................................. 8 Onderzoeken................................................................................ 8 Onderzoek naar aangeboren en erfelijke aandoeningen.... 11 Klachten tijdens de zwangerschap.................................................... 12 Een gezonde levensstijl........................................................................ 14 Prenatale informatielessen.................................................................. 16 Kinesitherapie........................................................................................ 17 Moederschapsrust................................................................................ 18 Arbeid en bevallen De bevalling kondigt zich aan.............................................................. 20 Het begin van de arbeid............................................................. 20 Naar het ziekenhuis.................................................................... 20 Wat brengt u mee?................................................................................ 21 Naar de arbeidskamer.......................................................................... 22 Verloop arbeid............................................................................. 22 Houdingen tijdens de arbeid..................................................... 22 Epidurale verdoving.................................................................... 22 De bevalling............................................................................................ 23 Kunstverlossing........................................................................... 23 Geplande keizersnede............................................................... 23 Uw baby heeft extra zorgen nodig?.................................................... 24 Opname op de dienst neonatologie......................................... 24 De Leuvense navelstrengbloedbank.................................................. 25

3

Ziekenhuisverblijf Kamerkeuze en kostprijs...................................................................... 28 Bevallen met kort ziekenhuisverblijf.................................................. 29 Gezinshulp, kraamhulp, zelfstandige vroedvrouwen............ 29 Goed om weten...................................................................................... 30 Parkeren....................................................................................... 30 Bezoekuren.................................................................................. 30 Maaltijden.................................................................................... 30 Overnachting van partner......................................................... 30 Telefoon........................................................................................ 31 TV, kranten en tijdschriften....................................................... 31 Draadloos internet ..................................................................... 31 Cafetaria....................................................................................... 31 Strikt rookverbod........................................................................ 31 Zorg voor baby....................................................................................... 32 Zorg voor mama..................................................................................... 34 Ombudsdienst........................................................................................ 36 Naar huis Ontslag uit het ziekenhuis.................................................................... 38 Verzorging van uw baby....................................................................... 39 Goed herstel van mama........................................................................ 43 Beoordeling verblijf............................................................................... 45 Nuttige adressen................................................................................... 47 Persoonlijke nota’s................................................................................ 48

4

De zwangerschap

• • • • • • • •

Van harte gefeliciteerd! Ons team Op controle Klachten tijdens de zwangerschap Een gezonde levensstijl Prenatale informatielessen Kinesitherapie Moederschapsrust 5

V an harte gefeliciteerd! Wij heten u van harte welkom op onze dienst Verloskunde. Het team van gynaecologen, kinderartsen, vroedvrouwen en andere medewerkers zullen zich inzetten om u tijdens uw zwangerschap zo goed mogelijk te begeleiden. Een zwangerschap is een ingrijpende gebeurtenis. Het is een periode van grote lichamelijke veranderingen. Elke vrouw ervaart deze anders. Sommigen voelen zich negen maanden lang beter dan ooit. Anderen hebben te kampen met zwangerschapskwaaltjes. Ook emotioneel verandert er veel. Voor de meeste vrouwen en hun partners is een zwangerschap een blijde gebeurtenis. Soms zijn er echter zorgen over het verloop van de zwangerschap, de bevalling,... Met deze brochure willen we u informeren en wegwijs maken doorheen dit avontuur.

ns team O Gynaecologen Dr. Roland Van Dijck Dr. Veronique Deyaert Dr. John Koninckx Dr. Katrien Putseys

Hoofdvroedvrouw verloskamer Mevr. Katrien Van De Velde

Kinderartsen Dr. Anne-Marie Rentmeesters Dr. Inge Van Wambeke Dr. Els Deloof Dr. Grace Tan

Hoofdverpleegkundige neonatologie Mevr. Sofie Dewaet

Anesthesisten Dr. Luc Neyens Dr. Johan De Smet Dr. Guy Swinnen Dr. Dirk Van Der Donckt Dr. Heidi Weyns Dr. Anouschka Vandoorne Dr. Tom Van Severen Dr. Liesbeth Spincemaille

Hoofdvroedvrouw materniteit Mevr. Sylvie Dewaele

Sociale dienst Mevr. Valerie Stoens Pastor Mevr. Mieke Polfliet

Nuttige telefoonnummers

6

Afsprakencentrale Secretariaat gynaecologie Verloskamer Materniteit 1 Materniteit 2 Neonatologie

Overdag 016 20 92 09 016 20 91 62 016 20 92 91 016 20 92 88 016 20 92 89 016 20 92 93

‘s Nachts 016 20 99 93 016 20 99 65 016 20 99 66 -

Sociale dienst Pastorale dienst Prenatale informatielessen en rondleiding Prenatale kinesitherapie

016 20 99 38 016 20 93 61 016 20 92 09 016 20 98 42

-

7

p controle O Gedurende uw zwangerschap wordt u begeleid. In het begin van uw zwangerschap komt u om de twee maanden op medische controle. Na 36 weken zwangerschap komt u wekelijks of om de twee weken op controle. De opvolging van uw zwangerschap gebeurt bij voorkeur samen met uw huisarts.

Het gesprek Bij het begin van de zwangerschap verzamelt uw behandelende arts zo veel mogelijk informatie over uzelf, uw partner en uw familie. Informatie over uw algemene gezondheid, uw menstruele cyclus, eventuele vorige zwangerschappen en bevallingen, erfelijke aandoeningen binnen de familie,... is belangrijk voor uw verdere begeleiding. Heeft u vragen, aarzel dan niet deze te stellen.

Onderzoeken Lichaamsgewicht Bij elke controle wordt uw lichaamsgewicht opgevolgd. Dit geeft een idee over de groei van de baby, de hoeveelheid vruchtwater,... Bloeddruk en polsslag Ook uw bloeddruk en polsslag worden gecontroleerd. Een verhoogde bloeddruk moet nauwlettend in het oog gehouden worden om een eventuele zwangerschapsvergiftiging (pre-eclampsie) vroegtijdig te ontdekken.

de arts de baarmoeder met de handen af. Zo kan vastgesteld worden of het kind voldoende groeit. In de laatste maanden van de zwangerschap onderzoekt uw arts ook de ligging van het kind. In de laatste weken wordt gevoeld of het hoofd of de stuit (bij een stuitligging) van het kind indaalt in het bekken.

Urine De urine wordt op regelmatige tijdstippen tijdens de zwangerschap gecontroleerd op de aanwezigheid van suiker (glucose) in verband met suikerziekte (diabetes). Ook de aanwezigheid van eiwitten (albumine) wordt opgespoord. Eiwitten in de urine kunnen wijzen op een urineweginfectie of kunnen een symptoom zijn van een eventuele zwangerschapsvergiftiging.

Harttonen baby Er wordt naar de harttonen van de baby geluisterd. De hartslag is sneller dan de onze: het hartje klopt gemiddeld tussen de 110 en 150 keer per minuut.

Groei van de baarmoeder Bij elke controle wordt de groei van de baarmoeder nagegaan. Via de buik tast

8

Rijpheid baarmoederhals Soms acht de arts/vroedvrouw het noodzakelijk dat er ook een vaginaal onderzoek gebeurt. Door dit onderzoek kan nagegaan worden of de baarmoederhals gesloten en lang blijft. Ook eventuele infecties kunnen zo opgespoord worden.

9

Bloedonderzoek Meestal wordt er tijdens uw eerste bezoek aan de arts een bloedonderzoek gedaan. Uw bloed wordt o.a. gecontroleerd op: - hemoglobinegehalte (opsporen van bloedarmoede) - bloedgroep + rhesusfactor (positief of negatief) - seksueel overdraagbare aandoeningen - hepatitis B (geelzucht) - antistoffen tegen: - toxoplasmose (zie verder: een gezonde levensstijl, blz. 15) - rubella (rode hond) - cytomegalie (zie verder: een gezonde levensstijl, blz. 15) Suikertest Tussen 24 en 28 weken wordt er een suikertest gedaan. Deze test (GCT) bestaat uit het drinken van 50 g suikerwater waarna 1 uur later bloed afgenomen wordt. Deze test dient niet nuchter te gebeuren. Als de waarde te hoog is, zullen we u vragen een uitgebreide test te doen om na te gaan of u zwangerschapsdiabetes hebt. Echografie In de regel wordt er per zwangerschapstrimester een echografie gemaakt, d.w.z. drie in totaal, tenzij de arts anders beslist. 10-12 weken • bepalen van de juiste zwangerschapsleeftijd • vaststellen van een eventuele meerlingzwangerschap • opsporen van anatomische afwijkingen • nekplooimeting 20-22 weken • ontwikkeling van de baby • plaatsbepaling van de moederkoek (placenta) • opsporen van bepaalde misvormingen

10

30-32 weken • groei en ligging van de baby • meten van de hoeveelheid vruchtwater • plaatsbepaling van de moederkoek (placenta)

Groep B streptokokken Wanneer u ongeveer 36 weken zwanger bent, wordt er een vaginale wisser genomen om na te gaan of u positief test op groep B streptokokken. Bij een positieve test krijgt u gedurende de arbeid preventief een antibioticum toegediend.

Onderzoek naar aangeboren en erfelijke aandoeningen Tijdens de zwangerschap kunnen een aantal testen en onderzoeken gedaan worden om eventuele afwijkingen bij uw baby vast te stellen (nekplooimeting via echografie, PAPP-A test via bloedafname). Deze onderzoeken berekenen de kans op chromosoomafwijkingen (vb. syndroom van Down). Enkel wanneer er een verhoogd risico bestaat op chromosoomafwijkingen bij de baby wordt een vlokkentest of vruchtwaterpunctie voorgesteld. Wanneer u niet wil dat er onderzoek gedaan wordt naar eventuele afwijkingen bij uw baby, breng ons hiervan op de hoogte. Wij respecteren uw wensen.

Wanneer uw huisarts of ziekenhuis contacteren? • Bij bloedverlies

• Bij val op de buik

• Bij onverklaarbare buikpijn

• Bij een algemeen gevoel van onwelzijn

• Bij vochtverlies

• Bij hoofdpijn boven de ogen

• Bij pijn bij het plassen

• Bij uitgesproken vochtopstapeling

• Bij hevig braken

• Bij het duidelijk minder voelen van kindsbewegingen (laatste trimester)

• Bij ziekte en koorts (38°C)

11

K lachten tijdens de zwangerschap Het hebben van klachten kan bij iedere vrouw en bij elke zwangerschap anders zijn. Hieronder staan de meest voorkomende ongemakken die zich kunnen voordoen.

Vermoeidheid Vooral tijdens de eerste drie maanden van de zwangerschap kunt u moe zijn. Veel vrouwen hebben dan meer behoefte aan slaap. Dit komt door hormonale veranderingen. Rust voldoende op de momenten dat dit mogelijk is. Misselijkheid Vooral in de eerste drie tot vier maanden van de zwangerschap kunt u last hebben van misselijkheid en braken. Niet eten maakt het meestal erger. Begin met een licht ontbijt, en probeer daarna het eten over kleine, lichte maaltijden te verdelen. Wanneer u vaak moet braken en u geen voedsel en/of vocht meer kan binnenhouden, moet u zeker contact opnemen met uw arts. Brandend maagzuur Sommige vrouwen krijgen last van brandend maagzuur. Voedingsmiddelen zoals koffie, sinaasappelsap en vet kunnen de klachten verergeren. Beperk ook het gebruik van koolzuurhoudende dranken. Vaak plassen Tijdens de zwangerschap moet u vaker dan normaal plassen. Naarmate de baarmoeder groeit, komt er meer druk op uw blaas. Wanneer u echter een branderig gevoel heeft bij het plassen, dient u contact op te nemen met uw behandelende arts. Dit kan namelijk wijzen op een blaasinfectie. Stoelgang Tijdens de zwangerschap werken uw darmen wat trager. Daardoor komt de ontlasting minder vaak en is deze ook harder. Vezelrijke voeding (rauwkost, fruit en volkoren producten) kan helpen. Zorg ook dat u voldoende drinkt en dagelijks tijd neemt voor wat lichaamsbeweging. Aambeien kunnen ontstaan. Ze zijn ongevaarlijk, maar kunnen pijnlijk zijn. Bespreek het met uw arts.

12

Groei- en/of rekpijn Groei- en/of rekpijn is pijn of een zeurende last die u kan voelen ter hoogte van beide liesstreken. Dit kan reeds vroeg in de zwangerschap optreden en doorheen het verdere verloop aanwezig blijven. Harde buiken Oefenweeën of harde buiken kunnen reeds vroeg in de zwangerschap (vanaf 20 weken) optreden. Deze mogen echter niet pijnlijk zijn en mogen niet meer dan een 20-tal keer per dag optreden. Spataders Sommige vrouwen krijgen tijdens de zwangerschap spataders. Vrouwen die reeds aanleg tot spataders of zware benen hebben, kunnen best preventief speciale kousen dragen, te koop in orthopedische winkels. Pigmentvlekken Tijdens de zwangerschap kunnen door de zon bruine vlekken in uw gezicht ontstaan (zwangerschapsmasker). Bescherm uw huid tegen de zon en blijf zo veel mogelijk in de schaduw.

13

E en gezonde levensstijl Over het algemeen kunt u, als u zwanger bent, alles blijven doen wat u ook deed voor u zwanger was zoals werk, sport,... Het is belangrijk dat u goed voor uzelf zorgt en naar uw lichaam luistert.

Gezond eten en drinken • Zorg ervoor dat u gezond en gevarieerd eet. • Eten voor twee is niet nodig, maar diëten tijdens de zwangerschap is niet verstandig; • Eet op geregelde tijdstippen; • Verse groenten en fruit zijn belangrijk omwille van vitaminen, mineralen en vezels; • Aardappelen, (volkoren)brood, rijst en pasta zijn essentiële energiebronnen; • Melk, kaas, eieren, vlees, kip en vis zijn noodzakelijk voor de calcium- en eitwitbehoeften van het groeiende kind en de moeder zelf; • Margarine, boter, plantaardige olie en vette vis voorzien in de behoefte aan vitamine A en D; • Wees zuinig met suiker en snoep niet overmatig. • Drink veel water, vers fruit- en groentensap • Drink voldoende melk • Wees heel matig met alle soorten frisdranken • Beperk het alcoholgebruik (max. 1 glaasje per week) • Wees zuinig met koffie

Kinderen van rokende moeders hebben vaker een lager geboortegewicht en worden dikwijls vroeger geboren. Tijdens hun eerste levensjaren hebben ze vaker ziekten aan de luchtwegen. Bovendien is geweten dat roken tijdens de zwangerschap een sterk verhoogd risico geeft op wiegendood!

Goede handhygiëne Was uw handen voldoende en zeker na contact met openbare ruimten zoals stations, grootwarenhuizen,... Was meermaals uw handen bij contacten met kribbe en school. Probeer contact met urine, stoelgang en speeksel van kleine kinderen zoveel mogelijk te mijden. Kleine kinderen zijn namelijk vaak drager van het cytomegalovirus.

Let op! •

•

Wanneer u geen antistoffen tegen toxoplasmose hebt, is het raadzaam om tijdens uw volledige zwangerschap geen rauw of halfgaar vlees te eten. Doorbak uw vlees altijd goed en vermijd lams- en schapenvlees. Rauwe groenten en fruit dient u te wassen. Vermijd ook contact met de uitwerpselen van katten en trek handschoenen aan bij het tuinieren.

•

Het cytomegalovirus wordt vaak door kleine kinderen overgedragen door middel van speeksel, urine en stoelgang. Deze ziekte kan van moeder op foetus worden overgedragen en kan afwijkingen bij de baby veroorzaken. Een goede handhygiëne kan besmetting voorkomen.

Lichaamsbeweging Voor sporten geldt: doe wat u altijd deed, maar verminder of stop bij klachten of wanneer het u meer vermoeit dan normaal. Zwemmen, fietsen en wandelen zijn ideale vormen van lichaamsbeweging. Roken Zelf roken, maar ook veelvuldig verblijf in een rokerige omgeving heeft een nadelige invloed op de zwangerschap. De schadelijke stoffen die in sigaretten zitten zorgen voor een verminderde doorbloeding van de placenta (moederkoek) waardoor er een verminderde zuurstoftoevoer is naar het kind.

14

Eet geen zachte kazen die gemaakt zijn van rauwe melk. In rauwe melk kan de listeriabacterie groeien. Besmetting met deze bacterie kan gevolgen hebben voor uw kind. Gepasteuriseerde melk en kazen kunt u zonder risico gebruiken.

15

P renatale informatielessen

K inesitherapie

Vanaf het begin van uw zwangerschap zijn u en uw partner van harte uitgenodigd op onze prenatale informatielessen. Deze lessenreeks m.b.t. de zwangerschap, arbeid en bevalling, borst- en flesvoeding wordt gegeven door vroedvrouwen verbonden aan het ziekenhuis.

Een kort thematisch overzicht van de lessen • De arbeid - Wanneer kom ik naar het ziekenhuis? - Wat gebeurt er bij opname in het verloskwartier? - Wat zijn weeën? - Welke houdingen kan ik aannemen om de pijn te verlichten? - Wat is epidurale verdoving? • Bevalling en verblijf op de kraamafdeling - Hoe verloopt de bevalling? - Wat is de navelstrengbloedbank? - Hoe verloopt een dag op de kraamafdeling? (verzorging mama + baby) • De rondleiding - Rondleiding op verloskwartier en kraamafdeling • Hoe voed ik mijn baby? - Hoe leg ik mijn baby het best aan de borst? - Wat met tepelkloven? - Wat kan de papa doen? - Hoe geef ik een flesje?

Inschrijven Voor verdere informatie en een vlotte organisatie van de inschrijvingen voor de lessen en de rondleiding vragen wij u contact op te nemen met de afsprakencentrale tussen 8 en 18 uur op het nummer: 016 20 92 09.

16

Prenatale kinesitherapie Aanvullend op de prenatale informatielessen kan er ook prenatale kinesitherapie gevolgd worden. Dit is zinvol vanaf 28/32 weken van uw zwangerschap. Oefeningen tijdens uw verblijf in het ziekenhuis Tijdens uw verblijf in het ziekenhuis komt er een kinesitherapeute op uw kamer langs. Zij leert u oefeningen aan voor bekkenbodem-, buik- en bekkengordelspieren. Deze oefeningen zet u thuis best verder. Postnatale kinesitherapie Na 4 weken (bij een bevalling) en na 6 weken (bij een keizersnede) kunt u beginnen met postnatale kinesitherapie. Bij deze intense oefentherapie vormen de oefeningen van de eerste postnatale fase in het ziekenhuis de basis. In deze sessies gaat men op een verantwoorde manier het spierkorset verstevigen en herstellen. Zie hierover meer op blz. 45.

17

oederschapsrust M

Arbeid en bevallen

Wanneer u zwanger bent, verwittigt u best uw werkgever aan de hand van een officieel attest waarop de vermoedelijke bevallingsdatum staat. Dit wordt u overhandigd bij uw gynaecoloog of huisarts.

Moederschapsrust voor werkenden De moederschapsrust voor werkenden bestaat uit 15 weken (17 weken voor meerlingzwangerschappen). Het prenataal verlof Het prenataal verlof bedraagt 6 weken (8 weken voor meerlingen), waarvan 1 week in beide gevallen voor de bevallingsdatum genomen moet worden (anders verliest u deze week rust). Dit betekent dat u maximaal 5 weken (7 weken voor meerlingen) kan overdragen naar het postnataal verlof. Postnataal verlof Het postnataal verlof bedraagt verplicht 9 weken. Dit kunt u, indien gewenst, met maximaal 5 weken (7 weken voor meerlingen) verlengen (zie prenataal verlof). Bijkomende mogelijkheden Andere mogelijkheden tot uitbreiding van de moederschapsrust zijn o.m. borstvoedingsverlof, ouderschapsverlof, loopbaanonderbreking, adoptieverlof,... Gezien deze regelingen altijd gekoppeld zijn aan een CAO, neemt u voor meer informatie best contact op met uw werkgever.

Vaderschapsverlof Voor de vader is er door de wet na de geboorte 10 dagen vaderschapsverlof voorzien. Hij mag deze dagen vrij kiezen, binnen dertig dagen te rekenen vanaf de dag van de bevalling.

18

• • • • • •

De bevalling kondigt zich aan Wat brengt u mee? Naar de arbeidskamer De bevalling Uw baby heeft extra zorgen nodig? De Leuvense navelstrengbloedbank

19

D e bevalling kondigt zich aan

at brengt u mee? W

Verloskwartier

Het begin van de arbeid De arbeid begint meestal met weeën. Deze weeën of contracties zijn pijnlijk en komen met een bepaalde regelmaat terug. Naarmate de duur volgen ze elkaar sneller op en worden ze ook steeds pijnlijker. Deze contracties zorgen voor een verweking, verstrijking en ontsluiting van de baarmoederhals.



een kort nachtkleedje of een T-shirt met korte, brede mouwen (bevalling)



handdoeken en washandjes



persoonlijk toiletgerief (zeep, shampoo, tandenborstel, tandpasta,...)

kamerjas pantoffels

Naar het ziekenhuis

body + pakje + muts voor baby

identiteitskaart

Wanneer de weeën kort op elkaar beginnen te volgen (om de 5 à 10 min.), wordt u in het ziekenhuis verwacht. Dit betekent zeker niet dat u zo lang hoeft te wachten. U mag altijd eerder naar het ziekenhuis komen.

SIS-kaart

eventuele hospitalisatieverzekeringspapieren

Let op: bij vochtverlies, pijnlijke harde buiken, hevige buikpijn, overvloedig bloedverlies en/of verminderde kindsbewegingen vragen wij om contact op te nemen met het verloskwartier.



naam, adres en telefoonnummer van een contactpersoon die, buiten



uzelf, inlichtingen over u kan verschaffen

Wanneer u bloed verliest, gelieve onmiddellijk contact op te nemen.

Materniteit

Tel.: 016 20 92 91 Waar meldt u zich in het ziekenhuis? Als de baby zich aankondigt, wordt u verwacht in het bevallingskwartier op de derde verdieping van het gebouw M. • Overdag (tussen 6.30 en 22 uur) kunt u rechtstreeks naar de verloskamer. • Vanaf 22 uur meldt u zich via de nachtbel aan de ingang van gebouw M. • In geval van nood kunt u beroep doen op een ziekenwagen via het 100 nummer. De onkosten worden u aangerekend per kilometer. Afhankelijk van het ziekenfonds krijgt u een deel van deze kosten terugbetaald. • U kunt steeds met uw wagen de ingang aan de Naamsestraat binnen rijden.

20



bloedgroepkaart



een 8-tal hemdjes (maat 50-56), liefst van katoen en gewassen



(gevoelige babyhuid!)



voldoende pyjamaatjes/kruippakjes

sokjes

handschoentjes (om te voorkomen dat de baby zichzelf krabt)

mutsje

dekentje (gewassen) voor baby, voor vertrek naar huis



nachtkleding (ongeveer 6), eventueel aangepast aan borstvoeding



voldoende ruim zittende slipjes (ongeveer 10)



BH’s, eventueel aangepast aan borstvoeding



handdoeken en washandjes



persoonlijk toiletgerief (zeep, shampoo, tandenborstel, tandpasta,...)



kamerjas en pantoffels



kleding voor vertrek uit het ziekenhuis (mama + baby)



21

aar de arbeidskamer N Wanneer u in het ziekenhuis aankomt begeleidt de vroedvrouw u naar de arbeidskamer. U wordt aan de monitor gelegd waarmee we de hartslag van uw baby volgen en de contracties van uw baarmoeder registreren. Opgelet: hier wordt geen bezoek toegelaten.

Verloop arbeid We laten de arbeid zoveel mogelijk spontaan verlopen, maar bewaken wel de vooruitgang (vorderende ontsluiting) en het welzijn van de baby. Soms kan het nodig zijn de vliezen te breken en een weeënstimulerend middel te geven.

Houdingen tijdens de arbeid In de arbeidskamer is er de mogelijkheid om de weeën op te vangen in bad, op een skippy-bal, een zitkruk,... De vroedvrouw zal u hierbij adviseren. Ook uw partner kan u helpen door uw onderrug, benen, voeten,... zachtjes te masseren.

Epidurale verdoving Wanneer u een epidurale verdoving wenst, is dit mogelijk. Via een ruggenprik plaatst de anesthesist een heel fijn buisje tusen twee wervels tot in de peridurale ruimte. Via dit buisje wordt de verdoving toegediend. Deze werkt tot na de bevalling. De extra toediening van pijnstillers hebt u zelf onder controle via de pijnpomp.

22

D e bevalling Bij volledige ontsluiting (10 cm) wordt u naar de verloskamer gebracht waar alleen uw partner, de vroedvrouw (eventueel leerling-vroedvrouw), de gynaecoloog en, als dit wenselijk is, de kinderarts, aanwezig zijn. De eerste uren na de bevalling wordt u met uw baby terug naar de arbeidskamer gebracht, waar u nog een tweetal uren verblijft ter observatie (samentrekken van de baarmoeder, bloedverlies, pols, bloeddruk,...). Daar wordt u opgefrist door de vroedvrouw. Ook de eerste borst- of flesvoeding kan gegeven worden. Nadien wordt u samen met uw partner en de baby naar uw definitieve kamer gebracht op de kraamafdeling.

Kunstverlossing Soms wordt er weloverwogen besloten om tot een kunstverlossing (zuignap, verlostang of dringende keizersnede) over te gaan. De gynaecoloog en de vroedvrouw zullen u op dat moment goed informeren en begeleiden. Keizersneden gebeuren ook op de verlosafdeling en meestal onder epidurale verdoving. Ook in deze situatie kan uw partner aanwezig blijven. Soms dient echter een keizersnede onder algemene narcose uitgevoerd te worden. In deze situatie kan de partner niet aanwezig blijven en wacht hij in de arbeidskamer.

Geplande keizersnede Wanneer uw baby geboren wordt met een geplande keizersnede, dan wordt u de dag voordien verwacht op de verloskamer. De vroedvrouw zorgt voor de nodige voorbereidingen.

23

U w baby heeft extra zorgen nodig?

D e Leuvense navelstrengbloedbank Navelstrengbloed als hulpmiddel Beenmergtransplantaties hebben de afgelopen jaren de kans op genezing van patiënten met bloedziekten, zoals leukemie, sterk verhoogd. Toch zijn er nog steeds verschillende problemen bij deze transplantaties. Het belangrijkste is het vinden van een geschikte donor. Een transplantatie kan pas slagen als patiënt en donor volledig compatibel zijn. Hierbij wordt gekeken naar de weefselantigenen die zich in het beenmerg bevinden. Pas als de weefselantigenen van patiënt en donor bij elkaar passen, kan de transplantatie doorgaan. De kans dat zo’n geschikte donor zich in het eigen gezin bevindt, is één op de vier. De kans dat u iemand uit de gemiddelde samenleving vindt die geschikt is, is 1 op 50 000. U kunt helpen in de strijd tegen leukemie en andere bloedziekten. Onderzoek heeft immers aangetoond dat stamcellen uit het navelstrengbloed bruikbaar zijn voor transplantaties.

Als uw baby extra zorgen nodig heeft, dan gebeurt dit in een speciaal daarvoor uitgeruste babykamer die zich naast de verloskamer bevindt. De baby wordt er opgevangen op een verwarmde babytafel met de mogelijkheid om aangepaste zorg toe te dienen.

Opname op de dienst neonatologie Soms gebeurt het dat de pasgeboren baby onverwacht extra zorgen vraagt. Dit kan ook gebeuren wanneer de baby een aantal uren of zelfs een paar dagen oud is. Dan gebeurt er een opname op de dienst neonatologie op de vijfde verdieping van het gebouw M. De kinderarts en verpleegkundigen houden u steeds op de hoogte. Omdat het contact tussen u en uw baby van heel groot belang is, kunt u, als ouder, elke dag van 10 tot 22 uur uw baby bezoeken. U wordt zoveel mogelijk betrokken bij de verzorging. Om de rust van alle baby’s te waarborgen zijn alleen de ouders binnen deze afdeling toegelaten. Familie en vrienden kunnen via de bezoekersgang een kort bezoek brengen.

24

De Leuvense navelstrengbloedbank wil zwangere vrouwen vragen of ze hun navelstrengbloed na de bevalling mogen verzamelen. Dat bloed kan dan nadien gebruikt worden voor een mogelijke transplantatie.

Hoe gaat dit in z’n werk? De procedure omvat het afnemen van het bloed uit de navelstreng en moederkoek meteen na de bevalling. Ze heeft geen nadelige gevolgen voor moeder en/of kind. Uw baby zal geen prikje moeten krijgen.

Praktisch Indien u graag uw navelstrengbloed afstaat aan de Leuvense navelstrengbloedbank, moet u dit schriftelijk bevestigen bij aanvang van de bevalling. U zult dan ook een vragenlijst krijgen waarin, via verschillende vragen, wordt nagegaan of er een risico bestaat dat het bloed niet geschikt is voor transplatatie. Dit kan het geval zijn als er genetisch overdraagbare aandoeningen in uw familie voorkomen.

25

Ziekenhuisverblijf Na de afname van het bloed, zal het overgebracht worden naar het laboratorium. Daar zal men kijken of het beantwoordt aan de strenge, internationale kwaliteitscriteria. Nadien zullen ook de weefselantigenen worden bepaald. Het bloed zal op het einde ingevroren worden, in afwachting van een transplantatie.

Wat nadien? Zes maanden na de geboorte van uw kind, en dus ook zes maanden na de afname van het navelstrengbloed, moet u met uw baby op medische controle. Tijdens dat medisch onderzoek zal er gekeken worden naar de gezondheid van uw baby. Indien alles in orde is, wordt er een attest van goede gezondheid gegeven aan het navelstrengbloedregister. Zonder dit attest kan het bloed niet gebruikt worden.

In het kort Bij de bevalling

collectie van het navelstrengbloed na geboorte, zonder enig risico



bloedafname bij uzelf

Na zes maanden

controle bloedafname bij uzelf



algemeen onderzoek van de baby/medisch attest



26

• • • • • •

Kamerkeuze en kostprijs Bevallen met kort ziekenhuisverblijf Goed om weten Zorg voor baby Zorg voor mama Ombudsdienst

27

K amerkeuze en kostprijs

B evallen met kort ziekenhuisverblijf

Keuze kamer Rekening houdend met de beschikbaarheid van de kamers kunt u kiezen voor: • een tweepersoonskamer (partner kan niet blijven overnachten) • een eenpersoonskamer (partner kan niet blijven overnachten) • een luxekamer: dit is een grotere kamer met zetelbed voor de partner. Wanneer de partner blijft overnachten wordt er ook ontbijt voorzien. Het aantal luxekamers is beperkt. Privé-kamers zijn er voldoende. De verzorging is onafhankelijk van uw kamerkeuze.

Verblijfskosten Wettelijk persoonlijk aandeel Ongeacht het kamertype dat u kiest, betaalt u een wettelijk vastgelegd persoonlijk aandeel voor uw verblijf in het ziekenhuis. Verblijfskosten hospitalisatie Er wordt een kamer- en/of ereloonsupplement aangerekend naargelang het gekozen type van kamer. Bij uw opname ondertekent u een formulier waarin duidelijk wordt weergegeven voor welk type kamer u kiest en welke de kosten zijn, verbonden aan uw verblijf in deze kamer.

Verzekeringspolis Het is aangewezen om vóór opname uw hospitalisatieverzekeringspolis door te nemen of contact op te nemen met uw verzekeringsinstantie. Het is belangrijk om goed na te gaan in welke mate en voor wat uw verzekering tussenkomt.

28

Indien u kiest voor een kort ziekenhuisverblijf, blijft u slechts één of twee dagen op de materniteit in ons ziekenhuis. Tijdens deze eerste dagen wordt u samen met de baby opgevangen door ons verloskundig team. De gynaecoloog en pediater gaan na of uw gezondheid en die van uw kindje een vroeger ontslag uit het ziekenhuis toelaten.

Gezinshulp, kraamhulp, zelfstandige vroedvrouwen Als u voor een kort ziekenhuisverblijf kiest, is het belangrijk dat u zich goed informeert over gezinshulp, kraamhulp of zelfstandige vroedvrouwen. Wanneer u van deze diensten gebruik wilt maken, neem dan tijdens de zwangerschap (rond 7 maanden) contact op met uw mutualiteit of de betreffende diensten. Je kan voor hulp in uw zoektocht steeds beroep doen op onze sociale dienst: 016 20 99 38.

29

G oed om weten Parkeren

Telefoon

Patiënten en bezoekers kunnen parkeren in het parkeergebouw tegenover het ziekenhuis ‘Parking H. Hart’. Deze parking wordt door een externe firma uitgebaat. Er zijn 350 plaatsen ter beschikking op niveau -2 en -3.

U bent steeds telefonisch, rechtstreeks bereikbaar tussen 7.30 en 20 uur. Uw persoonlijk telefoonnummer staat aangegeven op de lichtbalk boven uw bed. U kunt dit nummer doorgeven aan familieleden en kennissen.

Gebruik van de parking voor patiënten Als patiënt kan u genieten van een aantal voordeeltarieven. U ontvangt aan het onthaal een attest als bewijs dat u patiënt van dit ziekenhuis bent. Met dit attest en uw onbetaalde parkeerticket gaat u naar het onthaal van City Parking op niveau -2 van het parkinggebouw (aan de slagbomen).

TV, kranten en tijdschriften TV is op elke kamer gratis ter beschikking. Kranten en tijdschriften kunt u kopen aan het onthaal (gebouw M, gelijkvloers).

Meer uitleg hierover krijgt u bij het onthaal van het ziekenhuis.

Gebruik van de parking voor bezoekers Als bezoeker neemt u een ticket aan de automaat bij de slagboom (niveau -2). Alvorens de wagen te halen, betaalt u aan de betaalautomaat, gelegen aan de liften van het parkinggebouw. De parking is elke dag open van 7 uur ‘s morgens tot 3 uur ‘s nachts. Uitrijden kan altijd (24/24 u.)

Draadloos internet Indien u gebruik wenst te maken van het draadloos internet, brengt u uw eigen laptop mee. Per dag betaalt u voor deze service 5 euro.

Cafetaria Bezoekuren Op onze kraamafdeling is bezoek toegelaten van 14 tot 16 uur en van 18 tot 20 uur. Voor de partner is doorlopend bezoek toegestaan tot 22 uur. Aan het bezoek wordt gevraagd om het ‘belet-signaal’ (lampje boven de deur) te respecteren en de kamer te verlaten bij doktersbezoek/verzorging.

De cafetaria is gelegen op het gelijkvloers van het centrale gebouw A. Op weekdagen kunt u er doorlopend terecht tussen 8.30 uur en 19.30 uur. Tijdens het weekend van 11 tot 13.30 uur en van 14.15 tot 19 uur.

Strikt rookverbod In het ziekenhuis geldt een strikt rookverbod!

Maaltijden Het ontbijt wordt opgediend om 8 uur, het middagmaal om 12 uur en het avondmaal om 17 uur. Wij verzoeken u hiermee rekening te houden.

Overnachting van partner Wanneer u in een luxekamer verblijft, kan uw partner blijven overnachten.

30

31

Z org voor baby

De eerste stoelgang De eerste stoelgang, meconium genoemd, is taai en kleverig en groenzwart van kleur. Na enkele dagen zal dit van kleur, geur en consistentie veranderen. Vaginaal bloedverlies Bij meisjes kan eventueel wat vaginaal bloed- of slijmverlies optreden. Dit is volstrekt onschuldig en verdwijnt spontaan. Darmkrampjes Dag 3 en 4 zijn voor de baby soms wat moeilijk omdat zij af en toe wat last krijgen van krampjes. Deze krampjes worden veroorzaakt door de verandering van meconium naar gewone stoelgang. Hierdoor kunnen vaak de eerste hevige huilbuien optreden. Het gewicht Dagelijks wordt het gewicht van uw baby gecontroleerd.

Het beschermlaagje of vernix De witte, kleverige huidsmeer, vernix, beschermt de baby tegen temperatuurverlies en infecties. De navel Het navelstompje wordt twee maal per dag verzorgd. De huid De huid van uw kindje is heel gevoelig en heeft dus een goede verzorging nodig. Een soepele huid beschermt uw kindje tegen uitdroging, infecties en vreemde indringers. Het is niet nodig uw kindje iedere dag helemaal met zeep te wassen. Zeep droogt de huid uit en kan irritatie veroorzaken. Sommige lichaamsdelen, zoals de stuit en de handjes hebben een dagelijkse verzorging met zeep nodig. Voor de rest van het lichaam volstaat enkel water of oliebad.

32

Huidskleur Wanneer uw kindje wat ‘geel’ begint te kleuren, wil dit zeggen dat de lever nog niet voldoende werkt om afvalstoffen uit het lichaam te verwijderen. Indien nodig wordt er bloed genomen en wordt beslist dat de baby fototherapie nodig heeft. Hierbij legt men uw kindje onder de lamp. Deze lamp helpt de afvalstoffen af te breken. Meestal kan dit op de kamer gebeuren. Soms moet de baby hiervoor een tijdje op de dienst Neonatologie verblijven. Voeding Borstvoeding is de meest natuurlijke voeding voor uw baby, maar er kunnen goede redenen zijn om voor flesvoeding te kiezen. Het belangrijkste is dat u zich goed voelt bij uw keuze. Zowel borst- als flesvoeding wordt gegeven op vraag van het kind. Bij een pasgeboren baby met een normaal geboortegewicht laat u best minimum 2 u. en maximum 5 u. tussen de voedingen.

Let op! Laat uw baby nooit alleen op de kamer!

33

Z org voor mama Verzorging De vroedvrouwen komen regelmatig bij u langs ter controle van een eventuele knip (episiotomie) of scheurtje. Een goede verzorging is van essentieel belang. U kan gebruik maken van een zelfspoelsysteem in de badkamer zodat u na elk toiletbezoek of bij last van de knip/scheur eventjes kan spoelen. Controle van de baarmoeder De vroedvrouwen controleren elke dag de baarmoeder, die stilaan samentrekt tot haar normaal volume. Na zes weken zou de baarmoeder terug op haar plaats moeten zitten. Bloedverlies Ook het bloedverlies wordt gecontroleerd. De eerste dagen kan dit nog felrood zijn. Geleidelijk aan moet dit verminderen in hoeveelheid en veranderen naar oud, bruin bloed. Dit bloedverlies kan gemakkelijk een zestal weken aanhouden. Naweeën U kunt last hebben van naweeën. Deze ontstaan meestal na de geboorte van een tweede, derde,... kind. Deze pijn lijkt op weeënpijn, maar minder intensief. De pijn kan 48 uur aanhouden. U krijgt de nodige pijnmedicatie toegediend.

34

Wanneer u op dag 3 na de bevalling nog geen stoelgang hebt gemaakt, kan u medicatie worden toegediend om wat zachtere stoelgang te verkrijgen.

Onderdrukking borstvoeding Wanneer u geen borstvoeding geeft, krijgt u medicatie om de melkproductie te onderdrukken. Soms kan er, ondanks de medicatie, toch nog wat stuwing en/of melkverlies optreden.

Babyblues Op dag 3 en 4, wanneer u vaak wat minder goed geslapen hebt, moe bent,... kan dit zich uiten in onverklaarbare huilbuien: de ‘babyblues’. Verschillende vrouwen maken zo een huildag door. Neem zeker voldoende rust en gun uzelf de tijd om te wennen aan deze nieuwe situatie.

Plassen en stoelgang Plassen kan een branderig gevoel geven ter hoogte van de plaatsen waar kleine scheurtjes zijn ontstaan. Wanneer u regelmatig gebruik maakt van het zelfspoelsysteem zal dit prikken snel verdwijnen. De eerste stoelgang kan ook wat pijnlijker zijn als u een knipje hebt gekregen.

Kinesitherapie Tijdens uw verblijf komt de kinesitherapeute op uw kamer langs. Zij brengt u een aantal oefeningen bij om de bekkenbodemspieren opnieuw te trainen. In een latere herstelfase, bij u thuis, is het van erg groot belang dat u deze versterkende oefeningen verder uitvoert (zie blz. 17).

35

O mbudsdienst

Naar huis

Wij vinden het belangrijk te weten wat uw bevindingen waren tijdens uw verblijf in het ziekenhuis. De bedenkingen die ons worden gemeld door patiënten en hun familie geven ons de kans verder te groeien en onze dienstverlening te optimaliseren. U kunt uw ervaringen steeds doorgeven aan de betrokken dienst of medewerker in het ziekenhuis. Wanneer u dit moeilijk vindt, of als u zich niet correct benaderd voelde, kunt u ook terecht bij de bemiddelaar (ombuds) van het ziekenhuis. Deze persoon: • Luistert naar uw klacht en registreert uw ervaring; • Bemiddelt tussen u en de persoon of dienst waar het spaak liep; • Licht u in over verdere mogelijkheden wanneer er geen vergelijk wordt gevonden; • Formuleert aanbevelingen naar de organisatie om herhaling van deze bedenkingen in de toekomst te voorkomen. U kunt een gesprek met de bemiddelaar aanvragen op 016 20 92 08 of [email protected]

• • • • • •

36

Ontslag uit het ziekenhuis Verzorging van uw baby Goed herstel van mama Beoordeling verblijf Nuttige adressen Persoonlijke nota’s

37

ntslag uit het ziekenhuis O

V erzorging van uw baby

Overleg met gynaecoloog en kinderarts Ontslag gebeurt in overleg met uw gynaecoloog en kinderarts. Bij ontslag uit de kraamkliniek zal uw gynaecoloog met u de contraceptie bespreken, de verdere zorg van uw eventuele knipje of litteken en wanneer hij/zij u graag terug op controleraadpleging ziet. Ook de kinderarts zal op al uw laatste vragen antwoorden en u een afspraak geven op haar raadpleging. Niet te vergeten bij ontslag pampers vochtige doekjes navelpoeder Vitaminen voor de baby bij borstvoeding: borstcompressen kraamverband verzorgingsproducten Mustella, Galenco of Weleda (indien aangekocht) 5 setjes compressen voor de navelverzorging spoelsysteem babythermometer Vervoer van uw baby naar huis Wanneer u uw baby meeneemt in de auto, zorg dan dat hij vervoerd wordt in een erkend autozitje (maxi-cosi). Neem ook een extra dekentje mee om over uw baby te leggen. Het temperatuurverschil van het ziekenhuis naar buiten is groot, vooral tijdens de winter. Let op met airbags (zet je kindje op een plaats waar geen airbag aanwezig is of schakel de airbag uit). Bescherm uw baby tegen de zon door een zonnescherm op het raam aan te brengen.

In bad Zorg dat de badruimte behaaglijk van temperatuur is. Zet alle benodigdheden vooraf klaar. De temperatuur van het badwater moet ongeveer 37° C zijn. Dit kunt u controleren met een badthermometer of door met uw pols of elleboog te voelen. Spoel shampoo en zeep goed af. Wanneer uw baby een droge huid heeft, kunt u badolie toevoegen aan het water of de huid na het baden insmeren met babylotion of huidolie. Ogen Wanneer uw baby wat vuil in zijn oogjes heeft, kunt u deze schoon maken met een steriel compresje dat u nat maakt met fysiologisch water. U veegt het oogje schoon in de richting van de neus, één streek per gaasje. Zonodig voor ieder oogje meerdere gaasjes gebruiken. Oren en neus De oren en neus kunt u met een nat compres schoonmaken. Gebruik nooit wattenstaafjes!

38

39

Navel De navel kunt u verzorgen met fysiologisch water. U kunt de navel voorzichtig schoonmaken met een steriel compres. Na de verzorging brengt u nog wat ‘navelpoeder’ aan. Dit bevordert de uitdroging van het naveltje. Het poeder krijgt u mee vanuit het ziekenhuis. Slapen Een ruim en goed verlucht bedje • Gebruik geen dekbed en bedrandbeschermer tot 1 jaar, geen kussens tot 2 jaar. Laat uw baby gewoon slapen met een deken en lakentje of in een slaapzak met armsgaten, op maat van uw kindje; • Zorg voor een veilig wiegje of bedje. De bedspijlen moeten op een korte afstand van elkaar staan, maximum 8 cm; • Vermijd knuffels aan het hoofdeinde van het bed; • Dek het bedje tot in de helft op zodat uw baby niet onder de lakens kan glijden (leg de voetjes van uw baby bijna helemaal onderaan van het bedje en dek dan uw baby toe). Juiste slaaphouding

• Leg uw baby altijd op zijn rug te slapen, geen buikligging; • Buikligging is aanbevolen als speelhouding wanneer je kind wakker en on der toezicht is. Dit bevordert ook de motorische ontwikkeling van uw baby;

• Controleer uw kindje regelmatig. Hou het zowel overdag als ‘s nachts in een rustige omgeving. Temperatuur van de ruimte

• De ideale slaaptemperatuur ligt tussen 18 en 20° C. In de leefruimte mag het warmer zijn; • Kleed uw kindje niet te warm; • Leg nooit een elektrisch dekentje of kersenpitkussen bij uw baby, die geven te veel warmte af. Respecteer het slaap- en waakritme Reizen, drukke visites, logeerpartijen en allerlei andere ongewone gebeurtenissen maken een zuigeling vaak onrustig. Een verstoorde slaap kan het gevolg zijn. Beperk onrustige situaties in het eerste levensjaar. Respecteer zoveel mogelijk het slaap- en voedingspatroon van uw kindje en maak uw baby niet onnodig wakker.

40

Observatie van uw baby Lichaamstemperatuur • De normale temperatuur van uw kindje ligt tussen 36,5 en 37,5 ° C; • U neemt best de temperatuur van uw kind wanneer het heel warm aanvoelt of zich anders gedraagt dan gewoonlijk; • Uw kindje heeft koorts wanneer zijn temperatuur boven de 38 - 38,5° C stijgt; • Raadpleeg bij koorts steeds een arts. Huidskleur

• Blauwe handjes of voetjes: te koud? • Rood: te warm? Koorts? • Geel of bleek? • Raadpleeg bij een abnormale kleur steeds een arts Ongewoon gedrag Suf, prikkelbaar, moeilijke ademhaling, kreunen,...? Raadpleeg steeds een arts! Huilbuien • Honger, dorst? • Vuile luier? • Krampen? • Genegenheid? • Verveling? Ga na een huilbui steeds kijken hoe uw baby in slaap gevallen is.

Rook niet in de omgeving van uw kind! Passief roken veroorzaakt een verhoogd risico op wiegendood. Ook geeft het meer kans op verkoudheden, bronchitis, oorontstekingen en astma. Laat uw kind nooit slapen op een plaats waar gerookt wordt of werd!

41

Vitaminen Gedurende het eerste levensjaar dient u uw baby elke dag vitaminen toe. Deze worden u vanuit het ziekenhuis meegegeven.

oed herstel van mama G

Medicatie • Geef enkel medicatie op voorschrift van de behandelende arts; • Ook homeopathische middelen, kruiden,... enkel op voorschrift van de arts geven; • Geef nooit geneesmiddelen voor volwassenen aan kinderen! Naar buiten Afhankelijk van de weersomstandigheden mag uw baby naar buiten. Bescherm uw baby tegen de wind en zet een mutsje op. Trek bij erg warm weer uw baby luchtige kleding aan en zoek de schaduw op. Kinderen verbranden namelijk erg snel. Bovendien kan het in de kinderwagen erg warm worden als de zon op de kap schijnt. Op controle Uw kindje dient na 3 weken op consultatie te komen bij de kinderarts. Hiervoor kan u een afspraak maken: 016 20 92 09.

Schud nooit met uw baby! Wanneer u een baby schudt, gaat zijn hoofd heel snel en met grote kracht heen en weer. De fijne adertjes in de hersenen kunnen dan scheuren en bloedingen veroorzaken. Dit kan leiden tot stuipen, doofheid, blindheid, hersenbeschadiging en overlijden.

Aanpassing van uw lichaam Negen maanden lang heeft uw lichaam naar de bevalling toegewerkt. Nu draagt u plots geen kind meer in uw buik. Uw lichaam moet zich opnieuw aanpassen aan deze nieuwe situatie. Hoe snel dat bij u gaat, is afhankelijk van uw conditie en hoe de bevalling is verlopen. Door bekkenbodemoefeningen te doen, kunt u ook de spieren weer wat steviger maken. Ook de buikspieren kunt u trainen met eenvoudige oefeningen, aangeleerd door de kinesiste. Let wel: als u een keizersnede hebt gehad, mag u deze oefeningen nog niet doen. Afspraken voor postnatale kiné kunnen gemaakt worden op: 016 20 98 42. Emoties Een aantal dagen na de bevalling kan de moeder overspoeld worden door allerlei emoties van angst, onzekerheid en droevigheid. Die fase wordt ‘baby blues’ of kraamtranen genoemd. Het gaat hier om een veel voorkomende post-

42

43

natale reactie van voorbijgaande aard. Indien deze symptomen aanhouden of uw dagelijks functioneren belemmeren, dient u uw arts te raadplegen.

Bloedverlies Het is volkomen normaal dat u 4 tot 6 weken na de bevalling bloedverlies hebt. De eerste dagen is het bloed felrood van kleur, daarna wordt het meer bruin. Wanneer u na een aantal weken opeens terug meer felrood bloedverlies hebt en/of er zijn veel klontertjes bij, dan dient u uw arts te raadplegen. Zorg altijd voor voldoende spoel- en/of wasbeurten. Neem een douche en verwissel regelmatig het maandverband. Op controle Na 6 tot 8 weken dient u op raadpleging te komen bij uw gynaecoloog. Bij vragen of problemen kunt u steeds een beroep doen op uw gynaecoloog en een afspraak maken: 016 20 92 09.

44

eoordeling verblijf B Een ziekenhuisverblijf is een ingrijpende ervaring. Wij zouden graag helpen om dit verblijf zo goed mogelijk te laten verlopen. Het kan gebeuren dat u of uw familie over bepaalde zaken in het ziekenhuis niet zo tevreden bent. Laat ze ons weten zodat wij onze zorg kunnen verbeteren. Natuurlijk vinden wij, en zeker diegenen die u persoonlijk verzorgden, het ook prettig te horen dat u tevreden bent met de zorg die u kreeg. Al uw bedenkingen en reacties kan u op de keerzijde van deze blz. vermelden. U kunt dit formulier bezorgen aan het onthaal of deponeren in de daartoe bestemde brievenbus in de hal van het ziekenhuis (gebouw M, gelijkvloers). Tot slot willen wij u danken voor het vertrouwen in ons ziekenhuis.

45

uttige adressen N

Noteer hier enkele ervaringen, voorstellen, bedenkingen,... die u of uw familie stoorden of plezier deden. Wij houden er rekening mee!

Met vragen of problemen kunt u steeds bij onze sociale, psychologische en pastorale dienst terecht (zie telnrs. op blz. 7). Zij luisteren naar u en helpen u verder. Indien nodig sturen zij u door naar een gespecialiseerde organisatie.

Het ingevulde formulier bezorgt u aan de onthaaldienst of deponeert u in de brievenbus (gebouw M, gelijkvloers).

Afdeling van verblijf: Naam (mag ook anoniem):

Hulpverleningsorganisaties algemene problemen, partnergeweld en misbruik CAW regio Leuven Redingenstraat 6, 3000 Leuven 016 21 01 01 www.caw.be

Kraamzorg De Bakermat Remylaan 4b 3018 Wijgmaal-Leuven 016 24 49 24 www.debakermat.be

Hulporganisatie Parel (Perinataal Aanbod Regio Leuven) www.pareleuven.be

46



Kind en Gezin Vlaams-Brabant en Brussel Karel Van Lotharingenstraat 4 3000 Leuven 016 21 05 11 www.kindengezin.be

Beweging tegen Geweld - Vzw Zijn Middaglijnstraat 10, 1210 Brussel 02 229 38 70

Lijst van zelfstandige vroedvrouwen NVKVV vzw Vergote Square 43 1030 Brussel 02 732 10 50 www.nvkvv.be VLOV Sint Jacobsmarkt 84 2000 Antwerpen 03 218 89 67 www.vlov.be La Leche League (borstvoeding) Koningin Astridlaan 155 2800 Mechelen 015 55 79 43 www.lalecheleague.be

47

P ersoonlijke nota’s

48

49

Ontwerp en realisatie: dienst communicatie Herdruk: augustus 2011 Verantw. uitgever: Dhr. De Wachter, Naamsestraat 105, 3000 Leuven

51