Jaarverslag 2010 Woningcorporatie WonenBreburg

Jaarverslag 2010 Woningcorporatie WonenBreburg Kernwaarden

Start bewoners participatie nieuwe stijl

Organisatieontwikkeling

Invoering Empire Projectmatig Creëren Traineeprogramma ‘Talent in Huis’

Plaatsing 2 Brabantse mantelzorgwoning e

Rapportcijfer klanttevredenheid

Nieuwe woonruimte verdeelsystemen

Klikvoorwonen.nl Klikvoorkamers.nl Woninginzicht.nl

Commissies van huurders

Melden reparatieverzoek via internet 7,8

32 in Breda 43 in Tilburg

Projecten in de wijk

PKVW aangebracht in

TOS Get Started MOM@Work Project Mobile

Opgestelde wijkvisies Tilburg

De 4e plaats bij de nationale Reputatie Monitor

14 complexen 504 woningen

Het Zand Goirke-Hasselt Vlashof Schans

Betrokken Betrouwbaar Klantgericht Ondernemend Samenwerkend

Wonen naar wens

144 verkopen met Koopgarant

Inhoud Volkshuisvestingsverslag 2010 Wonenbreburg in strategisch perspectief 1 Missie, strategie en doelstellingen................................................................................................................................. 6 2 Ontwikkelingen overheidsbeleid en corporatiesector........................................................................................................... 8 Wonenbreburg in maatschappelijk perspectief 1 Maatschappelijke inbedding: belanghebbenden......................................................................................................... 11 2 Maatschappelijk verantwoord ondernemen............................................................................................................... 19 Prestaties in 2010 voor de 5 resultaatgebieden........................................................................................................................ 23 1 Resultaatgebied ‘klanttevredenheid’........................................................................................................................... 23 1.1 Ambities uit ons meerjarenbeleidsplan 2009-2012, ‘Energie in wonen’..................................................................... 23 1.2 Resultaten ‘klanttevredenheid’ in 2010..................................................................................................................... 23 1.2.1 Huisvesten van onze doelgroep...................................................................................................................... 23 1.2.2 Huisvesten bijzondere doelgroepen................................................................................................................ 24 1.2.3 Huurbeleid voor onze doelgroep.................................................................................................................... 25 1.2.4 Kwaliteitsmeting van onze dienstverlening..................................................................................................... 26 1.2.5 Maatwerk voor de (individuele) klant.............................................................................................................. 27 1.2.6 Woonlasten en wooncomfort......................................................................................................................... 27 1.2.7 Specifieke vormen van dienstverlening........................................................................................................... 28 2 Resultaatgebied ‘wijken op orde’................................................................................................................................. 30 2.1 Ambities uit ons meerjarenbeleidsplan 2009-2012, ‘Energie in wonen’..................................................................... 30 2.2 Resultaten ‘wijken op orde’ in 2010.......................................................................................................................... 30 2.2.1 Leefbaarheid.................................................................................................................................................. 30 2.2.1.1 Leefbaarheid in Breda........................................................................................................................ 32 2.2.1.2 Leefbaarheid in Tilburg...................................................................................................................... 34 2.2.2 Herstructurering............................................................................................................................................. 37 2.2.2.1 Herstructurering in Breda................................................................................................................... 37 2.2.2.2 Ontwikkeling: sociaal en cultureel in Breda......................................................................................... 40 2.2.2.3 Herstructurering in Tilburg................................................................................................................. 41 2.2.2.4 Ontwikkeling: sociaal en cultureel in Tilburg....................................................................................... 44 2.2.3 Wonen, welzijn en zorg in Breda en Tilburg.................................................................................................... 45 2.2.4 Huurincasso in Breda en Tilburg...................................................................................................................... 48 3 Resultaatgebied ‘verbinding maken met onze maatschappelijke omgeving’.......................................................... 3.1 Ambities uit ons meerjarenbeleidsplan 2009-2012, ‘Energie in wonen’..................................................................... 3.2 Resultaten ‘verbinding maken met onze maatschappelijke omgeving’ in 2010......................................................... 3.2.1 Betrekken van bewoners bij beleid en beheer.................................................................................................

Stichting WonenBreburg Jaarverslag 2010

2

50 50 50 50

Inhoud Volkshuisvestingsverslag 2010 4 Resultaatgebied ‘kwantiteit en kwaliteit van het vastgoed’...................................................................................... 4.1 Ambities uit ons meerjarenbeleidsplan 2009-2012, ‘Energie in wonen’..................................................................... 4.2 Resultaten ‘kwantiteit en kwaliteit van het vastgoed’ in 2010................................................................................... 4.2.1 Omvang en ontwikkeling van de voorraad..................................................................................................... 4.2.2 Onderhouden en verbeteren van de voorraad................................................................................................ 4.2.3 Bedrijfsmaatschappelijk onroerend goed........................................................................................................

54 54 55 55 60 61

5 Resultaatgebied ‘ontwikkeling van de organisatie’..................................................................................................... 62 5.1 Ambities uit ons meerjarenbeleidsplan 2009-2012, ‘Energie in wonen’..................................................................... 62 5.2 Resultaten ‘ontwikkeling van de organisatie’ in 2010................................................................................................ 62 5.2.1 Organisatiestructuur- en ontwikkeling............................................................................................................. 62 5.2.2 Investeren in medewerkers............................................................................................................................. 64 5.2.3 Governancecode............................................................................................................................................ 66 5.2.4 Sturing, risico’s en risicobeheersing................................................................................................................. 69 5.2.5 Deelnemingen/verbindingen........................................................................................................................... 71 5.2.6 Financieel beleid en financiële continuïteit...................................................................................................... 76 5.2.6.1 Jaarresultaat....................................................................................................................................... 78 5.2.6.2 Financiële meerjarenraming................................................................................................................ 82

Kengetallen 2010 stichting WonenBreburg...................................................................................................................... 84 BSC-resultaat 2010............................................................................................................................................................... 85 Bijlage bij volkshuisvestingsverslag 2010 Stichting WonenBreburg................................................................................ 86 Bericht van het bestuur...................................................................................................................................................... 105 Bericht van de raad van commissarissen........................................................................................................................... 106 Verslag van de ondernemingsraad.................................................................................................................................... 112 Rapport van feitelijke bevindingen inzake het volkshuisvestingsverslag..................................................................... 114 Jaarrekening 2010 Stichting WonenBreburg Inhoudsopgave jaarrekening 2010......................................................................................................................................... 117 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant................................................................................................... 156 Verklaring raad van commissarissen.................................................................................................................................. 158


3

Geachte huurders en huurdersorganisaties, belanghebbenden, leden van de colleges van B en W, raadsleden en andere geïnteresseerden, Wij hebben een roerig jaar achter de rug. De financiële crisis heeft tot gevolg dat er in de vastgoedsector een nieuwe realiteit is ontstaan. Denken vanuit het perspectief van groei is in korte tijd omgeslagen naar een perspectief zonder groei. Indachtig de beperktere financiële middelen is daarbij de vraag aan de orde of onze maatschappelijke inzet van middelen effectiever kan. Op deze vraag hebben wij in 2010 een antwoord geformuleerd middels een bezuinigingstaakstelling. De crisis heeft bovendien grote invloed gehad op de uitvoering van de stedelijke woningbouwprogramma’s. Waar het in ons vermogen lag, én paste in ons beleid, hebben wij in 2010 onze bouwinspanningen in stand gehouden en in enkele gevallen bewust anticyclisch geïnvesteerd.

Tegelijkertijd maken wij ons grote zorgen over hetgeen in het regeerakkoord over wonen is opgenomen, en vooral wat niet. Wat door de jaren heen in ons land is opgebouwd en waar de hele wereld ons voor roemt, wordt in hoog tempo politiek ter discussie gesteld en deels afgebroken. Woningcorporaties vervullen nog altijd een functie en rol die de markt en de overheid niet op zich kunnen en willen nemen. Was het dan in 2010 bijna alleen maar kommer en kwel? Allerminst: WonenBreburg koos er ook het afgelopen jaar voor zijn specifieke maatschappelijke rol wederom daadwerkelijk handen en voeten te geven. Wij hebben in 2010 mooie resultaten geboekt. We maakten heldere, lokale afspraken over onder meer de herstructurering met onze huurders en met de gemeenten en met andere maatschappelijke partners. Afspraken die ten dienste staan van de lokale ontwikkeling en daar ook gelegitimeerd zijn en worden. De kwaliteit van ons woningbezit, alsook van onze dienstverlening, blijkt – getuige de oordelen van de bewonersorganisaties – keurig op orde te zijn. Bovendien boekten we, tegen alle verwachtingen in, een record met de verkoop van onze woningen. Vooral starters worden door ons verkoopbeleid in staat gesteld de eerste stap op de koopmarkt te zetten. Ook vermeldenswaard is het behalen van de vierde plaats op de nationale Reputatie Monitor (tweede plaats in 2009). Kortom, zaken genoeg om trots op te zijn. Het voorliggende verslag illustreert dat in veel bredere zin. Rest ons onze medewerkers te bedanken voor de inspanningen die zij zich in 2010 hebben getroost en voor de resultaten die zijn bereikt.

Bepalend voor onze toekomst is het regeerakkoord van CDA en VVD, waarbij een greep in de corporatiekas wordt aangekondigd die in de komende jaren een forse aanslag op onze middelen en investeringscapaciteit betekent. Wij betreuren het, dat in de kabinetsplannen de woningmarkt niet in totaliteit wordt bezien. Veel aan wonen gerelateerde onderwerpen zijn nog onduidelijk en onuitgewerkt; in het bijzonder de eventuele introductie van het kooprecht voor huurders baart ons zorgen. Ook de context van weten regelgeving is in 2010 ingrijpend veranderd. 2010 was het jaar van de doorvoering van de Europese beschikking over toegestane staatssteun. Met daarbij een voorgeschreven inkomensgrens voor wie bij ons een sociale huurwoning mag huren. Daardoor zijn vanaf 1 januari 2011 huishoudens met een beperkt middeninkomen vanaf € 33.614 op de markt voor commerciële huur en koop aangewezen. Een beleid met als risico dat de segregatie de komende jaren gaat toenemen en de wijken eenzijdiger op basis van inkomen worden samengesteld. Iets wat wij niet willen.

Met vriendelijke groet, Ir. Johan Dunnewijk Directeur-bestuurder

Het zou hier, in dit voorwoord, niet op zijn plaats zijn onze opvattingen ter zake uitgebreid uit de doeken te doen. Daarvoor staan ons andere mogelijkheden ter beschikking. Wel hechten wij eraan hier uit te spreken dat wij de vanuit Europa gevraagde focus op onze taakstelling op zich logisch en terecht vinden. En dat wij ons houden aan de democratisch tot stand gekomen voorschriften van de Europese beschikking.


4

drs. Ton Streppel directeur-bestuurder

Volkshuisvestingsverslag 2010 Stichting WonenBreburg


5

WonenBreburg in strategisch perspectief 1. Missie, strategie en doelstellingen Missie WonenBreburg zorgt voor huisvesting in de woningmarktgebieden Breda en Tilburg. Wij bieden op korte en lange termijn zekerheid in wonen. Maatwerk en tevreden klanten: daar gaat het ons om. Wij bieden woningen en diensten waar de klant behoefte aan heeft; soms ook maatschappelijk vastgoed. Een sterke vastgoedportefeuille met een hoogwaardige, energetische kwaliteit vormt de basis van ons bestaan. Wij besteden bijzondere aandacht aan het huisvesten van mensen die dat moeilijker zelf kunnen, zoals dak- en thuislozen, mensen met een laag inkomen en mensen met een maatschappelijke, fysieke of verstandelijke beperking. Daarnaast hebben we speciale aandacht voor studenten en senioren. Wij maken ons sterk voor de wijken en buurten waar onze woningen staan en voor de sociale ontwikkeling van de bewoners.

In het beleidsplan, dat u op onze website vindt, hebben we onze strategie uitgewerkt in 5 resultaatgebieden: 1. Klanttevredenheid: meer directe aandacht voor de individuele klant. 2. Wijken op orde: bijdragen tot de herstructurering van een aantal wijken, met aandacht voor de sociale ontwikkeling van mensen in achterstandssituaties. 3. Verbinding maken met de maatschappelijke omgeving: investeren in dagelijkse samenwerking met andere organisaties. 4. Kwantiteit en kwaliteit van het vastgoed, met als belangrijkste 2 onderdelen: a. bijdragen tot bezitsvorming van huishoudens met lage inkomens via verkoop van woningen; b. verbeteren van de energetische kwaliteit van ons woningbezit vanuit de optiek van woonlastenbeheersing en duurzaamheid. 5. Ontwikkeling van de organisatie: het fit houden van de organisatie.

Strategie 2010 was het tweede jaar van ons meerjarenbeleidsplan ‘Energie in Wonen’ voor de periode 2009-2012. In dat plan geven we aan dat we onze woningen binnen 10 jaar op een hoogwaardiger energieniveau willen hebben, dus zuiniger en milieuvriendelijker. In 2010 hebben zich verschillende omstandigheden voorgedaan die we niet hadden voorzien bij het opstellen van dit plan. Waar we dachten dat wij een groot deel van de, voor onze energieambitie benodigde, investeringen uit eigen middelen zouden kunnen bekostigen, kwamen we bedrogen uit. Die middelen hebben we hard nodig voor voldoende operationele kasstromen om onze financiering veilig te blijven stellen en om de grote bijdragen aan het rijk te kunnen betalen (belastingen en heffingen). Dat betekent dat wij huurverhoging moeten doorberekenen voor energiemaatregelen. In 2010 hebben we met enkele pilotprojecten verkend of dit voor huurders betaalbaar en acceptabel is. De conclusies liggen genuanceerd. Het is weliswaar mogelijk, maar alleen in het geval van een zeer zorgvuldig, situationeel toegepast beleid. We blijven in deze veranderende context volop energie steken in onze ambitie, want energie in wonen heeft ook betrekking op onszelf als energieke, ondernemende en actieve organisatie. Dat was onze ambitie in 2010 en dat zal het de komende jaren ook blijven.

We hebben deze 5 resultaatgebieden geformuleerd aan de hand van de conclusies van het visitatieonderzoek van 2008, de aanbevelingen van onze belangrijkste belanghebbenden en interactieve sessies met onze medewerkers. In dit jaarverslag kunt u lezen wat de voortgang op deze 5 resultaatgebieden is. Kernwaarden Onze missie bevat voor een deel de identiteit van onze organisatie, die wij met onze medewerkers uitdragen. 5 kernwaarden zijn voor WonenBreburg heel belangrijk. U mag ons dan ook aanspreken op het naleven hiervan. Deze kernwaarden, die ons dagelijks handelen bepalen, zijn: Betrokken WonenBreburg richt zich naar de maatschappelijke opgaven die aan woningcorporaties zijn gesteld. Wij hebben primair aandacht voor de mensen die moeilijk of helemaal niet in hun huisvesting kunnen voorzien. We willen lokaalmaatschappelijke vraagstukken oplossen; het woon- en leefklimaat optimaliseren. Bij onze medewerkers wordt op alle niveaus deskundigheid, het nemen van verantwoordelijkheid en het oplossen van problemen


6

1. Missie, strategie en doelstellingen gestimuleerd. Zij voelen zich verantwoordelijk voor het resultaat van hun handelen, ze zijn betrokken. Ze werken met hart en ziel en zijn zich bewust van het maatschappelijke karakter van onze organisatie. Dat uit zich in passie voor het werk.

Samenwerkend Als we met samenwerking onze doelstellingen beter, sneller of efficiënter kunnen bereiken, werken we samen. Onze medewerkers zoeken actief samenwerking die is gericht op gemeenschappelijke doelen. Zij staan open voor meningen en ervaringen van anderen en voelen zich verantwoordelijk voor het gezamenlijke resultaat. Ze kunnen adequaat reageren op verschillende omstandigheden.

Betrouwbaar WonenBreburg is eerlijk en duidelijk in zijn handelen. We treden onze belanghebbenden open tegemoet. Wij willen transparant, toegankelijk en consistent zijn. Onze medewerkers komen gemaakte afspraken na en aanvaarden de consequenties daarvan. Zij communiceren duidelijk, eerlijk en helder. Altijd.

De 5 resultaatgebieden van ons meerjarenbeleidsplan hebben we in de begrotingsronde van 2010 zo concreet mogelijk uitgewerkt in jaarplannen en ondernemingsplannen met strategische en operationele doelstellingen. We hebben tijdens dat jaar met maanden kwartaalrapportages gerapporteerd over de realisatie. In de bijlage op bladzijde 85 ziet u de balanced scorecard (BSC) die wij gebruiken voor onze interne sturing.

Klantgericht WonenBreburg krijgt door regelmatig klantonderzoek helder zicht op de wensen van de klant. Hierdoor kunnen we flexibel inspelen op hun wensen en vragen. Onze servicegerichte medewerkers zijn dagelijks op zoek naar de wensen en behoeften van de klant. Ze laten zien dat vanuit dat perspectief wordt gedacht en gehandeld. Ondernemend WonenBreburg heeft lef. Lef om creatief, zelfbewust en flexibel de ruimte te zoeken en te claimen. Ruimte die nodig is om die dingen te doen waar de samenleving om vraagt. Onze medewerkers tonen initiatief, signaleren kansen en zetten deze om in acties die bijdragen tot betere resultaten van de organisatie. Ze slaan nieuwe wegen in en durven risico’s te nemen.


7

WonenBreburg in strategisch perspectief 2. Ontwikkelingen overheidsbeleid en corporatiesector Landelijk Na jaren van turbulentie en instabiliteit is het in 2010 duidelijk geworden wat, voor de korte termijn, de rol, taken en (staatssteun)mogelijkheden van woningcorporaties zijn. Met de uitwerking van de Europese beschikking van december 20091 in een ministeriële regeling, die in november 2010 in de Staatscourant is gepubliceerd, zijn het nieuwe speelveld en de nieuwe spelregels voor corporaties voorlopig helder. Het is voor enkele aspecten echter nog onduidelijk hoe deze na invoering van de beschikking getoetst gaan worden en welke vrijheden corporaties in een overgangsfase houden. Een en ander moet zijn beslag krijgen in de herziene Woningwet.

Algemeen Economisch Belang) en niet DAEB-verhuureenheden en werkzaamheden. Ook in het regeerakkoord van VVD en CDA is een aantal maatregelen aangekondigd die een belangrijk effect kunnen hebben op ons functioneren: Verhuurders met meer dan 10 woningen gaan vanaf 2014 gezamenlijk een heffing van € 760 miljoen betalen. Circa € 600 miljoen is voor rekening van de corporaties. Voor ons betekent dat een beslag van ongeveer € 6 miljoen per jaar. Huishoudens met een inkomen dat hoger is dan € 43.000 mogen een jaarlijkse huurverhoging van inflatie + 5% krijgen. De uitvoering hiervan is een probleem, omdat verhuurders (nog) geen inkomensgegevens van huurders hebben. De definitieve regelgeving moet nog worden vastgesteld. Minister Donner heeft aangegeven zich er hard voor te maken dat deze huurverhoging per 1 juli 2011 kan ingaan. Of dit lukt, is nog erg onzeker. Huurders van corporatiewoningen krijgen het recht om hun woning tegen een redelijke prijs te kopen. De toewijzing van sociale huurwoningen wordt stapsgewijs beperkt tot lagere inkomensgroepen.

De consequenties voor onze bedrijfsvoering van de staatssteunregeling en de uitwerking daarvan in de ministeriële regeling vanaf 2011 zijn: Minimaal 90% van de sociale huurwoningen (met een huur tot € 652,52) moet worden toegewezen aan huishoudens met een bruto inkomen tot € 33.614 (prijspeil 2011). Corporaties worden geacht het inkomen van woningzoekenden te toetsen. Onze woonruimteverdeelsystemen in Breda en Tilburg moeten veranderd worden om aan deze toewijzingseis te kunnen voldoen. Corporaties moeten hun bedrijfsvoering administratief opsplitsen in een sociaal deel, waarvoor staatsteun is toegestaan, en een marktdeel, waarvoor geen staatssteun is toegestaan. Een ander belangrijk gevolg van de beschikking is, dat de gemengde (sociaal en commercieel) woningbouwprojecten uiteengerafeld moeten worden.

Deze helderheid in regels en voorschriften is overigens maar van korte duur. Er ligt een nieuwe Woningwet bij de Raad van State, waarin de positie en de activiteiten van toegelaten instellingen opnieuw worden bepaald. De nieuwe Woningwet wordt waarschijnlijk in 2013 ingevoerd. Pas dan wordt de nieuwe context voor de corporaties echt duidelijk. Gevolgen van de financiële en economische crisis Hoewel de kredietcrisis in de statistieken langzaam oplost, heeft WonenBreburg (en veel andere organisaties in de vastgoedwereld) te maken met een nieuwe realiteit. Zowel de financiële markten als de woningmarkt en de bouwsector zijn sterk veranderd en zullen dat ook de komende jaren nog blijven doen. Naast negatieve gevolgen, heeft de economische crisis op korte termijn ook enkele positieve gevolgen voor de corporatiesector. De rentevoet waartegen vermogen aangetrokken kan worden, is in 2010 onverminderd laag gebleven. Dit heeft een positief effect op de rentekosten die betaald moeten worden.

Anders dan een aantal andere corporaties in den lande, gaan wij de regels van de toewijzingseis van 90% naleven. Daarbij gaan we de 10% ruimte díe we hebben optimaal benutten voor huishoudens met een bovenmodaal inkomen die een beroep doen op een sociale huurwoning. In de laatste maanden van 2010 zijn we volop bezig geweest met het aanpassen van onze bedrijfsvoering op deze nieuwe spelregels. We hebben de wijzigingen in de woonruimteverdeling voorbereid en zijn gestart met de administratieve scheiding van de DAEB- (Diensten van

1 WonenBreburg heeft, samen met een groot aantal andere corporaties, beroep aangetekend tegen deze beschikking.


8

2. Ontwikkelingen overheidsbeleid en corporatiesector De stichtingskosten van nieuwe woningen, vooral de bouwkosten, staan onder druk: dit geeft ons op korte termijn ruimte. De concurrentie is groot en in aanbestedingen ontstaan voordelen.

standelijke of maatschappelijke beperking, of om andere redenen. Daarnaast bieden wij woningen voor huishoudens die om hen moverende redenen bij ons willen huren of kopen.

De verkoop van nieuwbouwwoningen verloopt moeizaam. Vooral duurdere woningen en appartementen zijn moeilijk te verkopen. Potentiële kopers zijn afwachtend en houden de marktontwikkelingen in de gaten. Áls de potentiële koper dan al tot koop wil overgaan, is het een stuk lastiger geworden om financiering bij de bank te krijgen dan enkele jaren geleden door de strengere inkomenseisen. De verkoop van ons bestaand bezit is in 2010 echter boven verwachting verlopen.

Als het gaat om onze inzet in de wijken: Die is niet overal hetzelfde. Wij bepalen hoe actief we in een bepaalde buurt moeten zijn op basis van de volgende criteria: De klanttevredenheid. Staat deze onder druk, dan grijpen wij in. Als de leefbaarheid onder het basisniveau komt, grijpen wij in. Ons marktaandeel in de wijk. Waar wij een substantieel marktaandeel hebben, voelen wij ons verantwoordelijk in te grijpen als dit nodig is.

Zowel de landelijke als de lokale overheden doen hun best om de economie te stimuleren. Zo is het btw-tarief op arbeid bij onderhoud tot 1 juli 2011 op 6% vastgesteld. De corporaties profiteren hiervan. Het onderhoudswerk moet toch uitgevoerd worden, maar het uitbestede werk wordt goedkoper. Daarnaast zijn er op landelijk gebied drie tranches geweest om de nieuwbouw te stimuleren. Voor een aantal van onze projecten kregen wij subsidie. Bovendien is er een provinciaal investeringsfonds nieuwbouw opgezet door de provincie Noord-Brabant. Dankzij dat provinciaal fonds wil en kan WonenBreburg participeren in het project De Havenmeester in Tilburg.

Uitgangspunt bij onze inzet in de wijken is samenwerking met andere partijen en organisaties die daar actief zijn. Dit op basis van zakelijke wederkerigheid. Afhankelijk van de situatie nemen wij het initiatief of zijn wij aanjager, of we zijn (mede-)financier of uitvoerder van activiteiten. Als het gaat om klanttevredenheid: Wij leggen een basisniveau van dienstverlening vast dat wij garanderen. Die dienstverlening kan per doelgroep verschillend zijn: tegen extra betaling kunnen er extra diensten geleverd worden. Ook voor onze woningen geldt een basisniveau. Extra kwaliteit is mogelijk op basis van doelgroep en/of portefeuillestrategie. Wij willen meer differentiatie in ons vastgoed aanbrengen in prijs en kwaliteit. Wij vinden dat mensen met lage inkomens ook zonder huurtoeslag een huurwoning met een basiskwaliteit moeten kunnen betalen. Aan de andere kant krijgen huurwoningen met een hogere marktkwaliteit een marktconforme huurprijs.

WonenBreburg in de nieuwe context Het is nog niet helemaal duidelijk wat de gevolgen van de aangekondigde maatregelen uit Brussel en Den Haag voor onze investeringscapaciteit en organisatiestructuur zijn. Duidelijk is wel, dat de maatregelen tot een forse verlaging van de investeringscapaciteit zullen leiden. Deze investeringscapaciteit hebben we echter hard nodig voor de stedelijke herstructurering, het verbeteren van de energiekwaliteit van onze woningvoorraad en de nieuwbouwopgave. We hebben in 2010 goed nagedacht over onze missie en de strategische keuzen die wij in de nieuwe context willen maken. De koers die wij willen volgen is:

Als het gaat om organisatieontwikkeling: Het aantal medewerkers groeit al enkele jaren. Het bestuur heeft mede vanwege de actuele ontwikkelingen besloten om de organisatie af te slanken. 2010 en 2011 staan daarom in het teken van bezuinigingen. Het personeelsbestand wordt vanaf 2010 tot medio 2012 teruggebracht met 50 fte. Uitgangspunt daarbij is, dat ons meerjarenbeleidsplan uitvoerbaar blijft: klanttevredenheid blijft het allerbelangrijkste.

Als het gaat om onze doelgroep: Wij willen niet marginaliseren, maar ons blijven inzetten voor een brede doelgroep. Wij zijn er in de eerste plaats voor mensen die zelf niet in hun huisvesting kunnen voorzien vanwege een laag inkomen, een fysieke, ver-


9

2. Ontwikkelingen overheidsbeleid en corporatiesector Wij hebben ons beleidsplan vanwege de actuele ontwikkelingen op onderdelen aangescherpt. Deze aanscherping heeft, zoals uit het voorgaande al bleek, gevolgen voor de 5 resultaatgebieden.

We leveren diverse nieuwbouwprojecten op in Tilburg: - Eerste fase Groeseind-Hoefstraat DP van Marenterrein met 37 koopwoningen, 29 huurappartementen en 19 grondgebonden eengezinswoningen in de sociale huursector. Wij hebben met zorginstelling Philadelphia afspraken gemaakt over de afname van eenheden in het appartementencomplex. - Project Bloei! in de Kruidenlaan: nieuwbouw van 21 eengezinswoningen en 12 patiowoningen. - 20 eengezinshuurwoningen in de vrije sector aan de Goirkezijstraat. - 5 appartementen voor RIBW (Regionaal Instituut Begeleid Wonen) Midden-Brabant aan de Goirkezijstraat. - 30 appartementen, inclusief parkeergarage, in het plan Fortuna op een binnenstadlocatie. In 2011 herijken wij de inhoud en de methodiek van onze vastgoedsturing. Wij stellen voor de komende jaren opnieuw de strategie vast en de maatregelen die we moeten nemen voor ons totale woningbezit. We houden daarbij rekening met de externe ontwikkelingen en onze beperktere financiële mogelijkheden. We gaan meer dan 1.000 woningen energetisch verbeteren. In verband met het waarborgen van onze financiële continuïteit blijven risicobeheersing bij projecten en het zeker stellen van onze financieringspositie, conform de afspraken met het WSW in 2011, de hoogste prioriteiten. Net als in Breda voeren we in Tilburg een nieuw, gezamenlijk woonruimteverdeelsysteem in. We blijven investeren in lokale initiatieven in wijken en buurten. We verkopen in totaal 200 bestaande huurwoningen via Koopgarant en vrije verkoop. We werken voortdurend aan wijkontwikkeling in de herstructureringsgebieden.

Doorkijk naar 2011 We blikken in dit verslag niet alleen terug, maar kijken ook kort vooruit. In 2011 voeren wij de nieuwe ministeriële regeling uit. Dat betekent, dat wij minimaal 90% van onze vrijkomende woningen met een huurprijs van maximaal € 652,52 toewijzen aan huishoudens met een inkomen van maximaal € 33.614. Om te zorgen dat wij aan de nieuwe regelgeving voldoen, hebben wij begin 2011 onze woonruimteverdelingscriteria aangepast. Wij willen de resterende 10% optimaal benutten voor toewijzing aan huishoudens met een inkomen vanaf € 33.614 die bij ons willen huren. Wij kiezen er uitdrukkelijk voor die huishoudens ook een huur- of koopwoning te blijven bieden. Daarom zullen wij voor meer huurwoningen in het geliberaliseerde huursegment zorgen, en ons verkoopbeleid evalueren en aanpassen waar nodig. Wij zijn bang dat de toewijzingseis van 90% averechts gaat werken voor wat betreft de beschikbaarheid van woningen voor onze doelgroep. Wij verwachten dat veel huishoudens blijven zitten waar ze zitten: het aantal verhuizingen zal dalen. Hierdoor krijgen de woningzoekenden in de doelgroep minder kans van slagen. Een greep uit de activiteiten voor 2011: We leveren diverse nieuwbouwprojecten op in Breda: - 276 appartementen in het project BinnenBuiten (Doornbos-Linie), samen met collega-corporatie Laurentius. 132 appartementen worden met Te Woon aangeboden: te huur of te koop. - 84 huurappartementen in plan Sculptura, Heuvel. - Start bouw van 203 woningen (huur en koop) en bedrijfsruimten aan het Dr. Struyckenplein, Heuvel. - Een bijdrage tot de bouw van het Huis van de Heuvel aan het Mgr. Nolensplein, Heuvel. - De realisatie van het project Spring (114 woningen en bedrijfsruimten) in Heuvel. - De realisatie van woningen in multifunctionele accommodatie De Mandt in Teteringen.


10

WonenBreburg in maatschappelijk perspectief 1. Maatschappelijke inbedding: belanghebbenden A Betrekken belanghebbenden bij beleid en beheer Wij vinden het belangrijk onze belanghebbenden te betrekken bij de beleidsvorming en de dialoog aan te gaan over de uitvoering van dat beleid. Wij vragen voortdurend wat onze werkomgeving van ons verwacht en passen de afspraken met onze belanghebbenden aan als dat nodig is. De vragen en verwachtingen waar wij in 2010 aan werkten, ziet u op pagina 13.

Benoemen belanghebbenden De Governancecode Woningcorporaties vraagt ons de belanghebbenden formeel te benoemen. De belangrijkste zijn in 2010: Bewoners Bewonersplatform Wonen-Breda, Breda HBO Wonen 99, Tilburg Stichting Huurdersbelangen WonenBreburg, Breda/Tilburg Overheden college van burgemeester en wethouders van de gemeente Breda college van burgemeester en wethouders van de gemeente Tilburg college van burgemeester en wethouders van de regiogemeenten Maatschappelijke organisaties op het terrein van zorg, welzijn, onderwijs en veiligheid Thebe, Breda/Tilburg WIJ, Breda Stichting Surplus, Breda Stichting MEE, Breda/Tilburg GGZ Breburg groep, Breda/Tilburg Novadic-Kentron, Breda/Tilburg Stichting De Wever, Tilburg GGD Hart voor Brabant, Tilburg Stichting De Twern, Tilburg Stichting Traverse, Tilburg RIBW, Tilburg Universiteit van Tilburg (UvT) Avans Hogescholen, Breda/Tilburg NHTV Breda ROC, Breda/Tilburg Politie Regio Midden- en West-Brabant Collega-corporaties Singelveste AlleeWonen, Breda Laurentius, Breda TIWOS, Tilburg TBV Wonen, Tilburg ’t Heem, Udenhout


11

WonenBreburg is een sterke partner in wijkontwikkeling gebleken, een corporatie met een sociaal hart. En die hebben we nodig de komende tijd. Er liggen nog genoeg uitdagingen, ook in andere wijken in Breda!

Bob Bergkamp, wethouder Wonen en Leven gemeente Breda


12

1. Maatschappelijke inbedding: belanghebbenden Vragen en verwachtingen van de werkomgeving

samenwerking bij het realiseren van goed bewoonbare wijken en buurten (aanpak overlast, realiseren maatschappelijk vastgoed); bijdrage leveren tot de verbetering van de sociale samenhang in wijken; ontwikkeling woon-zorgservicezones en uitvoering GWI (Geschikt Wonen voor Iedereen); bijdrage leveren tot CO2-reductie; samenwerking bij de aanpak van de toenemende armoedeproblematiek; afgestemde woonruimteverdeling die rekening houdt met alle problemen en situaties; lokaal gemaakte afspraken in het Convenant Wonen uitvoeren.

Wij dragen bij tot de oplossing van lokaal-maatschappelijke (woon)vraagstukken. Mensen prettig laten wonen, en wijken en buurten verbeteren: daar gaat het om. Er zijn vraagstukken die wij als maatschappelijk ondernemer op de agenda kunnen én moeten zetten. We hebben een overzicht gemaakt van de vragen die wij van onze werkomgeving krijgen. Bewoners en woningzoekenden vragen van ons: snelle beschikbaarheid en voldoende aanbod van bereikbare huurwoningen; ongestoord woongenot; strenge aanpak bij overlast en veiligheidsproblemen; schone, hele en veilige woongebouwen, wijken en buurten; klantvriendelijkheid door vooral goed te luisteren en afspraken na te komen; gematigde huren en huurstijgingen, oftewel betaalbaarheid; meer maatwerk, bijvoorbeeld bij het vervangen van keuken of badkamer.

(Bron: Woonconvenant Tilburg, Woonconvenant Breda)

De rijksoverheid vraagt van corporaties: inlopen op het woningtekort door meer nieuwbouw (landelijk 68.000 woningen per jaar, in de provincie Noord-Brabant 10.000 woningen per jaar); honoreren van de kwaliteitsvraag door te investeren in herstructurering; met voorrang huisvesten van huishoudens met inkomens beneden de € 33.000* (de primaire doelgroep) (*= norm 2010); terughoudend zijn met huurontwikkeling; verkopen van huurwoningen; bijdragen tot woon-zorgcombinaties; sociale samenhang in wijken en buurten versterken; meefinancieren van de aanpak van de zogeheten 40+ wijken; betalen van vennootschapsbelasting; Voldoen aan nieuwe weten regelgeving per 1 januari 2011.

Onze maatschappelijke partners vragen: verbreding van onze agenda van fysieke naar sociale en economische aspecten; samenwerking bij het huisvesten en begeleiden van mensen aan de onderkant van de maatschappelijke ladder (terugkeervoorziening De Sluis, Skaeve Huse); samenwerking in de keten wonen-leren-werken (jongerenfoyer U-turn, beschikbaar stellen van leer-/werkplekken); samenwerking in de keten wonen-welzijn-zorg (zorgcentra Reyshoeve, Padua, Den Herdgang, Raffy, Grote Houw); huisvesting van studenten van de Bredase en Tilburgse onderwijsinstellingen. De gemeenten Breda en Tilburg vragen van ons: bijdragen tot het aanbod van sociale huur- en koopwoningen; verbetering van de bestaande woningkwaliteit: van zorgwoning tot energiebesparing; huurwoningvoorraad bereikbaar houden voor grote groepen; herstructurering van wijken;


13

Nog meer dan in het verleden werken corporaties en gemeenten samen. Naast onze inzet op wijkontwikkeling en leefbaarheid, verdient het betaalbaar houden van de huurvoorraad voor minderdraagkrachtige Tilburgers echt prioriteit. Verduurzaming is de sleutel.

Berend de Vries, wethouder Wonen gemeente Tilburg


14

1. Maatschappelijke inbedding: belanghebbenden Breda: de onderhoudsstaat van de woningen: 6,3 (was 6,6) de beveiliging van de trappenhuizen: 5,8 (was 6,3) gehorigheid van de woning: 5,8 (was 6,3) de mate van isolatie: 5,7 (was 6,2) In Breda vragen de mate van isolatie en de onderhoudsstaat van de woning als eerste de aandacht omdat deze ten opzichte van de landelijke benchmark het laagst scoren en door de huurders het meest belangrijk bevonden worden. Tilburg: de onderhoudsstaat van de woningen: 6,9 (was 7,1) de beveiliging van trappenhuizen: 6,3 (was 6,8) de mate van isolatie: 6,4 (was 6,7) gehorigheid: 6,4 (was 6,7) In Tilburg vragen de onderhoudsstaat van de woning, de grootte van de kamers en de mate van isolatie als eerste de aandacht omdat deze ten opzichte van de landelijke benchmark het laagst scoren en door de huurders het meest belangrijk gevonden worden.

Belanghebbendenbijeenkomst 3 november 2010 Ieder jaar nodigt het bestuur onze zakelijke relaties uit om hen te vragen hoe ze vinden dat wij ons werk doen. De politie, gemeenten, collegacorporaties en maatschappelijke organisaties als Thebe, De Twern, Traverse en de Wever gingen ook dit jaar weer op onze uitnodiging in en discussieerden mee. We informeerden de deelnemers over onze prestaties op het gebied van vastgoed en leefbaarheid en over ons toekomstperspectief als corporatie. Wij vroegen hen waar ze zeker in zouden blijven investeren als zij WonenBreburg waren en € 100 te besteden hadden en waarop zij € 100 zouden bezuinigen. Van de discussie hierover, die binnen de 5 thema’s van ons meerjarenbeleidsplan werd gevoerd, werd een verslag gemaakt. Aan de hand hiervan bespreken we met de aan- én afwezigen in een vervolggesprek wat dit betekent voor onze samenwerking. Wederzijdse verwachtingen WonenBreburg vindt de communicatie met huurders erg belangrijk. Daarbij moeten we duidelijk maken wat we van elkaar mogen verwachten, en wat niet. In 2010 heeft WonenBreburg daarom samen met de Tilburgse bewonersbelangenorganisatie HBO Wonen 99 ‘richtlijnen voor een prettige samenwerking’ opgesteld. Hierin staat wat we van elkaar mogen verwachten en hoe we met elkaar om willen gaan.

Tevredenheid over de woonomgeving: 7,0 Breda, 7,2 Tilburg Dit wijkt nauwelijks af van het gemiddelde van de grotere steden (7,3). Volgens de bewoners moeten de volgende zaken prioriteit krijgen: rust in de buurt,een schone wijk, veiligheid en aanpak van vandalisme.

USP bewonersscan 2010 USP Marketing Consultancy heeft in 2001 tot en met 2005, in 2007 en 2010 een bewonersscan voor ons uitgevoerd. Omdat er in de verschillende jaren op verschillende onderdelen gemeten is, om zoveel mogelijk sturingsinformatie te krijgen, zijn de onderzoeksresultaten niet helemaal vergelijkbaar. In 2010 zijn onze bewoners in Breda en Tilburg bevraagd over hun bevindingen over onderstaande onderdelen. U ziet daarbij ook de resultaten:

Communicatie vanuit de organisatie Van de huurders die gebruik maken van internet heeft 88% in Breda en 89% in Tilburg onze website wel eens bezocht. Landelijk is dat 63%. Gemiddeld heeft 26% van onze huurders contact met ons via email of internet; opmerkelijk, want landelijk is dat maar 10%. Huurders geven ons een hoog cijfer voor het melden van reparatieverzoeken via internet: 7,8 gemiddeld. Duurzaamheid: energiebesparing en energiebeleid Het thema duurzaamheid leeft nog niet erg onder onze huurders. De bereidheid om te betalen voor energetische verbeteringen door middel van huurverhoging ligt dan ook onder het landelijk gemiddelde. Wel zijn de bewoners, vooral in Tilburg, er zich bovengemiddeld van bewust dat zij zelf ook maatregelen kunnen treffen om energie te besparen.

Tevredenheid over de woning: 7,3 WonenBreburg totaal Dit cijfer komt vrijwel overeen met het gemiddelde cijfer van de corporaties in andere grootstedelijke gebieden. Bij bepaalde onderdelen hebben de huurders een kritische noot geplaatst. We noemen de belangrijkste en vergelijken de beoordeling met die van de vorige meting in 2007:


15

1. Maatschappelijke inbedding: belanghebbenden Huurdersparticipatie We hebben onze huurders gevraagd of ze willen meedenken over oplossingen voor problemen in hun buurt of woning. In Breda is 26% geïnteresseerd, in Tilburg 22%.

namen 58 organisaties deel. We eindigden op de vierde plaats van de woningcorporaties, weliswaar 2 plaatsen lager dan in 2009, maar toch een goed resultaat waar we weer trots op zijn. De uitkomsten geven inzicht in onze sterke punten en verbeterpunten, waardoor we (nog) meer voor elkaar kunnen krijgen voor onze huurders en kopers. We blijven bouwen aan onze reputatie en het vertrouwen van onze samenwerkingspartners.

Stedelijk onderzoek leefbaarheid en veiligheid in Breda In de zomer van 2010 hebben 9.000 bewoners in Breda op verzoek van de 3 Bredase corporaties en de gemeente Breda de vragenlijst ‘Woon- en leefklimaat in Bredase buurten en dorpen’ ingevuld. Zij zijn bevraagd over hun woning, de woonomgeving, voorzieningen, leefbaarheid en veiligheid in hun buurt. De resultaten van dat onderzoek en die van de Veiligheidsmonitor van 2009 zijn in een rapportage opgenomen. Deze belangrijke informatie gebruiken de corporaties en de gemeente Breda bij het bepalen van wijkactiviteiten en voor wijkontwikkeling. Onze prestaties op het resultaatgebied ‘Wijken op orde’ staan in hoofdstuk 2 van dit jaarverslag.

Visitatie In 2008 hebben we een visitatietraject afgerond. Het volledige rapport kunt u vinden op onze website. De resultaten en conclusies vormden belangrijke informatie voor ons meerjarenbeleidsplan 2009-2012,‘Energie in Wonen’. De volgende visitatie staat gepland in 2012. B Prestatieafspraken over wonen In Breda en Tilburg hebben we, in respectievelijk 2008 en 2010, prestatieafspraken gemaakt over een groot aantal thema’s die met wonen te maken hebben. In Breda zijn in de ‘Alliantie 2008-2012: meer perspectief voor mensen’ afspraken gemaakt over het realiseren van genoeg goede woningen die voor de doelgroep bereikbaar zijn, over duurzaamheid en energieprestaties, wijkontwikkeling en de gezamenlijke verantwoordelijkheid voor maatschappelijke doelen.

Stedelijk onderzoek leefbaarheid en veiligheid in Tilburg (LEMON) In 2010 is in Tilburg onderzoek gedaan naar de leefbaarheidsbeleving bij de bewoners door middel van de leefbaarheidsmonitor LEMON. In iedere buurt ontvingen bewoners een vragenlijst met daarin de volgende onderwerpen: kwaliteit van de woning, kwaliteit van de speelvoorzieningen, sociale contacten in de buurt, overlast van activiteiten, verkeersoverlast en veiligheidsgevoel. In de rapportage, die in februari 2011 werd opgeleverd, worden de resultaten uit 2010, 2007 en 2004 met elkaar vergeleken. De resultaten van het onderzoek zijn te vinden op www.lemoninternet.nl. LEMON komt tot stand door samenwerking van de Tilburgse woningcorporaties en de gemeente Tilburg. De gemeente en de corporaties gebruiken de resultaten om het wijkbeleid actueel te houden. U vindt onze prestaties op het gebied van leefbaarheid in hoofdstuk 2, ‘Wijken op orde’, van dit jaarverslag

In Tilburg is in januari 2010 het ‘Convenant Wonen 20102015’ overeengekomen. Door de huidige onzekerheden binnen zowel de corporatiesector als de gemeente, die fors moet bezuinigen, gaan we de afspraken in eerste instantie voor 2 jaar aan. In dit convenant maken de partijen afspraken over de manier waarop zij de belangrijkste opgaven voor de volkshuisvesting in de stad de komende jaren gaan aanpakken. Het convenant bevat afspraken over 4 ambities: ‘woonlasten, woonvoorraad en betaalbaarheid’, ‘keuzevrijheid en differentiatie’, ‘sociale stijging’ en ‘participatie en zeggenschap’.Het centrale thema van het nieuwe Tilburgse convenant zijn de woonlasten van de primaire doelgroep, die de convenantpartijen willen helpen beheersen. Om meer inzicht te krijgen in de woonlasten voerde een extern bureau in 2009 een onderzoek uit, voorafgaand aan het maken van de bovengenoemde afspraken. Een belangrijke convenantafspraak die daaruit voortvloeide, is

Reputatiemonitor 2010 Wij deden voor de derde keer mee aan de Building Business Reputatie Monitor, een jaarlijks terugkerend onderzoek naar de naam en faam van organisaties in de vastgoedsector. Op deze manier krijgen we inzicht in hoe zakelijke relaties ons zien. Er


16

1. Maatschappelijke inbedding: belanghebbenden dat de corporaties met het oog op de woonlasten het energieverbruik terugbrengen door het aanbrengen van energetische maatregelen in de woningen; mits de gemeente haar armoedebeleid op peil houdt.

definitief programma ontstaan met draagvlak van alle partijen. De gemeente Breda en de corporaties vinden dat met deze gedeelde koers het partnerschap vanuit de Alliantie verstevigd wordt en de continuïteit in de ontwikkeling van de stad gezekerd is. Verder hebben wij in 2010 hard gewerkt aan het verder vormgeven van de sociale agenda, de afspraken over de wijkinvesteringen, de selectie en gunningcriteria, het woonlastenonderzoek, de woonmarketing en het invoeren van de themabijeenkomsten als onderdeel van het traject ‘cultuur van samenwerken’. Daarnaast hebben verschillende werkgroepen specifieke prestatieafspraken gerealiseerd, of verdere stappen gezet in de uitvoering daarvan.

Woonlastenonderzoek in Breda De 3 Bredase corporaties wilden meer inzicht in de woonlasten van hun huurders om een gericht beleid te kunnen voeren dat deze lasten betaalbaar houdt. In juli 2010 werden de resultaten van het onderzoek bekend. Een van de conclusies was, dat vooral de huishoudens uit de primaire doelgroep – eenpersoonshuishoudens jonger dan 65 jaar en gezinnen – boven de woonquote2 van het Nibud (Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting) zitten. Dit is ook landelijk zichtbaar. De corporaties en de gemeente Breda zijn met elkaar in overleg gegaan om het onderwerp woonlasten in een breder kader te bezien en te beoordelen. De gemeente heeft vervolgens aan RIGO Research en Advies BV gevraagd om een aanvullend onderzoek uit te voeren. De resultaten hiervan worden in 2011 verwacht.

In Tilburg hebben in 2010 een werkgroep energiebeleid en een werkgroep armoede aan het in praktijk brengen van de nieuwe convenantafspraken gewerkt. Tussen beide werkgroepen bestaat een duidelijke link, omdat de convenantpartijen de woningen van mensen met een laag inkomen, in combinatie met hoge energielasten, energiezuiniger willen maken. De gemeente is bereid een financiële bijdrage te leveren wanneer de corporaties in de convenantperiode in totaal 4.000 woningen energiezuiniger maken. De condities waaronder deze bijdrage wordt verstrekt, zijn nu onderwerp van gesprek.

In 2010 werkten wij in beide steden aan het uitvoeren van de prestatieafspraken. De resultaten van onze inspanningen worden gemonitord en over de voortgang rapporteren wij periodiek.

C Vernieuwde omgangscode herstructurering voor de periode 2010-2015 WonenBreburg heeft in Breda en Tilburg al jaren een omgangscode herstructurering. Dit is een generieke regeling met daarin de rechten en plichten van huurders die te maken krijgen met herstructurering of met grotere onderhoudsprojecten. Ook is hierin vastgelegd hoe de partijen met elkaar omgaan. Voor de periode 2010-2015 zijn de gezamenlijke corporaties en de huurdersorganisaties opnieuw een omgangscode herstructurering overeengekomen. Deze vernieuwde omgangscode is in grote lijnen gelijk aan de voorgaande. Op 3 punten zijn er voor de huurders echter verbeteringen aangebracht: De huurgewenningsregeling is uitgebreid. Er is een nieuwe regeling voor de renovatie en verhuiskosten vergoeding opgenomen. De regeling voor de ongemakkenvergoeding voor collectieve onderhoudsprojecten is uitgebreid.

Om de prestatieafspraken goed te kunnen uitvoeren en de gewenste resultaten te behalen, werden er in Breda een bestuurlijk overleg en een uitvoeringsgroep ingesteld met daarin vertegenwoordigers van de gemeente en de Bredase corporaties. Het programmamanagement wordt uitgevoerd door een extern adviesbureau. De gezamenlijke conclusie van de betrokken partijen is, dat ook in het tweede uitvoeringsjaar van de Alliantie de samenwerking goed is verlopen. In 2010 lag de focus vooral op de stedelijke herprogrammering. De Bredase nieuwbouw, sloop en herontwikkelingsplannen zijn daarbij onder de loep genomen en fors neerwaarts bijgesteld. Naar aanleiding van de bijgestelde demografische verwachtingen heeft de gemeente Breda begin 2010 het proces van stedelijke herprogrammering opgestart om de prestatieafspraken op het thema ‘Verruiming van de voorraad’ bij te stellen. Na een intensief proces met de drie corporaties is in december 2010 een

2 De woonquote van het Nibud geeft aan welk deel van het inkomen besteed wordt aan wonen.


17

1. Maatschappelijke inbedding: belanghebbenden D Tilburg Akkoord (convenant wijkimpuls) Tilburg en Breda hebben geen zogeheten Vogelaarwijken binnen hun stadsgrenzen. Dat betekent echter niet dat er geen buurten zijn die extra aandacht nodig hebben. De gemeente Tilburg en de corporaties TIWOS, TBV Wonen en WonenBreburg geven een extra impuls aan 5 wijken die dit hard nodig hebben. Dit doen we door een geconcentreerde aanpak van de thema´s werk, inkomen en onderwijs; thema’s die de bewoners zelf benoemd hebben. De deelnemende partijen verbinden zich door het akkoord aan de doelstellingen van de impulswijken. De 4 organisaties zijn het volgende overeengekomen: Tot 1 maart 2019 stellen de partijen zich garant voor de beschikbaarstelling van minimaal € 9 miljoen voor het realiseren van de genoemde doelen. Er is een gemandateerde commissie die de aanvragen beoordeelt en toekent of afwijst. De aanvragen moeten binnen de wijkimpulsplannen passen en een bijdrage leveren tot de realisatie van de doelstellingen die daarin genoemd worden. De looptijd van dit akkoord is 10 jaar en gaat in op 1 maart 2009. (Bron: convenant Wijkimpuls)

WonenBreburg draagt in 10 jaar tijd € 1 miljoen bij aan de impulswijken. Tot nu toe zijn in totaal 19 aanvragen ingediend, waarvan er 7 zijn goedgekeurd. 4 hiervan hebben betrekking op het impulsdoel ‘ieder huishouden een kostwinner’, 2 op ‘behalen van een diploma’ en 1 op ‘ieder huishouden boven de armoedegrens’. In 2011 onderzoeken we hoe we de samenhang tussen de gehonoreerde projecten kunnen verbeteren, door ze te verbinden met de wijkimpulsplannen per wijk die in de maak zijn. E Impulswijk Haagse Beemden in Breda In het verlengde van de 40+ wijken, de 40 aandachtswijken die in 2007 door voormalig minister Vogelaar bekend werden gemaakt, is de wijk Haagse Beemden in 2009 aangewezen als impulswijk. Samen met bewoners en partners is ook in 2010 intensief gewerkt aan de 3 aandachtsgebieden: leren en opgroeien, integratie en participatie, en veiligheid, wonen en woonomgeving.


18

WonenBreburg in maatschappelijk perspectief 2. Maatschappelijk verantwoord ondernemen A Duurzaamheid Energieambities Binnen 10 jaar willen wij onze gehele woningvoorraad op een hoogwaardig(er) energieprestatieniveau brengen. Deze investering kunnen we helaas niet doen zonder een huurverhoging te vragen voor de energetische maatregelen. Het uitgangspunt hierbij is, dat de huurverhoging voor huurders met een gemiddeld energieverbruik niet hoger is dan de besparing op de energiekosten die gerealiseerd wordt. De energieprijzen gaan de komende jaren waarschijnlijk sterker stijgen dan de jaarlijkse huurverhoging. Het verbeteren van de energieprestatie van onze woningvoorraad heeft daardoor een positief effect op de woonlasten van onze huurders. Ook reduceren we zo de CO2-uitstoot van onze woningen, die bovendien een hogere toekomstwaarde krijgen.

Behalve aan energiebesparende en isolerende maatregelen in bestaande woningen, werken wij continu aan verbetering en vernieuwing van onze woningvoorraad door het plaatsen van energiezuinige installaties, door nieuwbouw en door vervangende nieuwbouw na sloop. Bij nieuwbouw kan door de juiste bouwkundige en installatietechnische keuzes de kostenontwikkeling van energie in de hand worden gehouden. Daarom hebben we een Duurzame Energie Exploitatie WonenBreburg BV: de DEE. Voor een verslag over de DEE in 2010 verwijzen wij naar paragraaf 1.2.6. Energieconvenant Tilburg Het derde energieconvenant is eind 2010 afgelopen. Daarom zijn de afspraken voor de korte termijn ondergebracht in het Convenant Wonen, dat begin 2010 is overeengekomen tussen de gemeente, de georganiseerde bewoners en de 4 corporaties. De afspraken gaan over huurverhoging bij energetische verbeteringen, mede in relatie tot de gemeentelijke aanpak van armoede (hoge woonlasten). Ook hebben we afgesproken dat er in Tilburg bij 4.000 corporatiewoningen energetische maatregelen worden getroffen. Voor ons betekent dat ongeveer 2.000 woningen tot 2015. De door de gemeente Tilburg te leveren inspanningen zijn ook vastgelegd. In 2010 hebben wij 244 Tilburgse woningen energetisch verbeterd. Voor 2011 en de jaren daarna staan er 937 woningen op het programma.

Pilotprojecten In 2010 hebben we beleid uitgewerkt om onze ambities te kunnen realiseren. Dit beleid is getoetst in 2 pilotprojecten in Tilburg: groot onderhoud Pucciniflat en groot onderhoud Pater van den Elsenplein. In 2010 hebben we voor de pilotprojecten een communicatieplan opgesteld. In dit plan zijn middelen en acties opgenomen om bewoners te informeren over het effect van de energetische maatregelen en van hun energiegedrag op de woonlasten. Bij de huurders bleek voldoende draagvlak te zijn om de projecten in 2011 te kunnen uitvoeren volgens ons nieuwe energiebeleid.

Voor de langere termijn komt er een vervolg op het derde energieconvenant, waarin geen harde afspraken worden vastgelegd. In het vierde energieconvenant staat centraal: het delen van kennis; onderzoek hoe we in 2045 CO2-neutraal kunnen zijn.

Gedragsbeïnvloeding Om energetische maatregelen te kunnen uitvoeren, moet er draagvlak zijn bij de bewoners. Vooral bewoners met een smalle beurs kijken naar het effect van de energetische maatregelen op hun individuele woonlasten. Het is daarom erg belangrijk dat zij dat kunnen zien. We realiseren ons dat alleen het verbeteren van de energieprestaties van onze woningen niet tot lagere energielasten leidt. Energiebewust bewonersgedrag is minstens zo belangrijk: we weten inmiddels dat de invloed van het gedrag een factor 4 kan variëren tussen de laagste en de hoogste verbruiker.

Energieraad Breda WonenBreburg neemt samen met de gemeente, Rabobank, Essent en externe adviseurs deel aan de Energieraad Breda. De raad formuleert voorstellen voor de aanpak van het klimaat in Breda en ontwikkelt initiatieven voor energiebesparing en CO2-reductie in de gemeente. We vinden deelname aan de Energieraad belangrijk omdat het leidt tot een goede lokale afstemming over energiebeleid.


19

2. Maatschappelijk verantwoord ondernemen Inkoop energie Door de liberalisering van de energiemarkt kunnen we energie voor concurrerende prijzen inkopen. In 2010 hebben we een derde van de inkoop van energie opnieuw aanbesteed. Naast inkoopvoordeel levert dat efficiencyvoordelen op. De administratieve afhandeling gaan we in de loop van 2011 verbeteren.

Zijn gaan het complex op basis van een markconforme prijskwaliteitverhouding schoonhouden: een primeur in Tilburg. WonenBreburg en Diamant hebben veel vertrouwen in deze samenwerking. Als het experiment slaagt, breiden we het uit naar andere complexen. C Sponsoring Sponsoring is voor ons een goede manier om in contact te komen met huurders, relaties, potentiële huurders en inwoners van Tilburg en Breda, waarmee we bovendien laten zien dat WonenBreburg meer doet dan alleen woningen bouwen en beheren. Onze sponsoractiviteiten leverden in 2010 naamsbekendheid op en zijn een positieve bijdrage tot het imago van WonenBreburg. De wijkgerichte activiteiten hebben meegeholpen de leefbaarheid in de betrokken wijken en buurten te verbeteren: activiteiten waarbij het om onze bewoners en hun woonplezier gaat.

Intentieovereenkomst biomassacentrale In het tweede kwartaal van 2010 hebben de 3 Bredase corporaties en de gemeente Breda een intentieovereenkomst getekend met betrekking tot de biomassacentrale. Samen met ELES Essent Warmte onderzoeken wij de mogelijkheden om nieuwbouwprojecten aan te sluiten op een nieuw aan te leggen warmtenetwerk, dat gevoed wordt door een biomassacentrale die elektriciteit opwekt uit bijvoorbeeld snoeihout en biogas. In eerste instantie denken wij bij dit warmtenetwerk aan de uitbreidingen rondom Teteringen, maar we kijken ook naar de mogelijkheden om bestaande complexen en herstructureringsprojecten in Breda-Noord op dit netwerk aan te sluiten.

Op stedelijk niveau sponsorden we in 2010 voor bijna € 40.000 aan initiatieven, zoals het Restaurant van de Wereld en de T-parade in Tilburg. In Breda hebben wij muziekfestival Breda Barst, Hoedje van Papier, NAC Streetleague en de avondvierdaagse gesponsord. Op wijkniveau sponsorden we voor ongeveer € 10.000 activiteiten en verenigingen. Een geslaagde herhalingssponsoring in Tilburg is West on Ice. In Breda sponsorden we onder andere de Haagse Beemdenloop en een jubilerende kaartclub.

FSC-convenant Als deelnemer van het Forest Stewardship Council (FSC)-convenant Duurzaam Hout is het gebruik van duurzaam geproduceerd hout voor ons het uitgangspunt bij nieuwbouw en groot en planmatig onderhoud. B Werkgelegenheid Zoals wij in onze missie al aangeven, willen wij ons steentje bijdragen aan de keten wonen-werken-leren. Wij willen mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt de mogelijkheid geven om werkervaring op te doen en betaald werk te verrichten. Daarvoor hebben wij in 2010 een aantal activiteiten ondernomen: Het onderhoudsbedrijf heeft 15 scholieren een stageplaats gegeven om ervaring en vakkennis op te doen. We hebben deelgenomen aan het project VMBO Breda On Stage. Door jongeren in een vroeg stadium te informeren over beroepen wil On Stage het keuzeproces eenvoudiger maken. We hebben bij wijze van experiment het schoonmaakprogramma van een complex uitbesteed aan de Diamantgroep.

We kijken kritisch naar ieder verzoek. In 2010 hebben we ruim € 15.000 minder aan sponsoring besteed dan in 2009. De activiteiten díe we sponsoren moeten passen bij minimaal een van onze kernwaarden: betrokken, betrouwbaar, klantgericht, ondernemend en samenwerkend. Daarnaast hebben we enkele verplichte criteria: 1. een activiteit moet (een groot deel van) onze doelgroepen bereiken, dus we sponsoren in buurten of straten waar klanten van ons wonen; 2. de activiteit is van een instelling of organisatie die in Breda of Tilburg is gevestigd of daarop is gericht; 3. de instelling of organisatie is niet zichtbaar verbonden aan politiek of aan een godsdienst;


20

2. Maatschappelijk verantwoord ondernemen 4. als het sponsorbedrag hoger is dan € 250, willen wij een communicatiemiddel inzetten tijdens de activiteit waarop (het logo van) WonenBreburg te zien is: bij voorkeur geen advertentie, maar iets wat de organiserende partij kan gebruiken tijdens de activiteit; 5. de medewerkers van WonenBreburg hebben geen direct, persoonlijk belang bij de aanvragende partij (maatschappelijk ondernemen en transparantie).

In 2010 hebben we gezamenlijk activiteiten ontplooid en mooie resultaten geboekt aan de hand van 4 thema’s: kiezen en legitimeren, civiele kracht, duurzaamheid en ruimtelijke kwaliteit, en klant en woningmarkt. Kijk voor een uitgebreid overzicht op www.futurawonen.nl. Daarnaast zijn er zes platforms actief: Raad van Commissarissen, Bestuur, Finance en Treasury, Personeel en Organisatie, Communicatie, Informatisering en Automatisering. Ook organiseert Futura opleidingen en wordt gezamenlijk schaalvoordeel behaald door de gemeenschappelijke inkoop van onder andere schoonmaak, telefonie, print en duurzaam glas.

Daarnaast moet minimaal een van de onderstaande criteria uitgevoerd kunnen worden: 1. de activiteit heeft voordeel voor WonenBreburg in publiciteit en imago; 2. de activiteit levert een bijdrage tot de promotie van Tilburg of Breda als leefbare stad; 3. de activiteit levert een bijdrage tot het milieu, de architectuur of volkshuisvesting in het algemeen; 4. de activiteit levert een bijdrage tot leefbare wijken of buurten. Als tegenprestatie zijn we graag op een persoonlijke manier bij de initiatieven betrokken. Dat wil zeggen dat wij liever zelf aanwezig zijn dan dat wij alleen ons logo op een poster of in een boekje laten zien. Zo investeren we in de relatie met de betrokken organisaties en tonen we onze betrokkenheid bij de stad of wijk door letterlijk ons gezicht te laten zien. D Futura Futura is een samenwerkingsverband van de 5 Brabantse woningcorporaties AlleeWonen, Casade, Thuisvester, Zayaz en WonenBreburg. Het doel van Futura is bij te dragen tot de professionalisering en de ontwikkeling van de aangesloten corporaties in hun rol als maatschappelijk ondernemer. Futura vervult drie functies: partij (voeden van volkshuisvestelijke discussie en beïnvloeden van de agenda door de inhoud); platform (initiëren en regisseren van platforms met als doel kennis creëren en uitwisselen); producent (draaien van projecten waarop kan worden ingetekend).


21

Rian Rommens (links), coördinator Klik voor Wonen en Klik voor Kamers, Breda

De samenwerking tussen WonenBreburg en Klik voor Wonen/Klik voor Kamers (voorheen Woonloket Breda) is al jaren een prettige vanzelfsprekendheid. Klik voor Wonen en Klik voor Kamers zijn met een enthousiaste groep WonenBreburg collega’s ontwikkeld. Zij zijn het persoonlijke gezicht van ons nieuwe woonruimtebemiddelingssysteem.

Vanuit Woning in Zicht (WiZ) hebben we een fijne en nauwe samenwerking met de medewerkers van WonenBreburg in Tilburg. Ze zijn betrokken, positief kritisch, behulpzaam, resultaatgericht en hebben oog voor de klant! Len Amendt (rechts), coördinator van Woning in Zicht, Tilburg


22

Prestaties in 2010 voor de 5 resultaatgebieden 1. Resultaatgebied ‘klanttevredenheid’ 1.1 Ambities uit ons meerjarenbeleidsplan 2009-2012, ‘Energie in wonen’

gesteld, veranderen. Wij willen op die veranderende vraag blijven inspelen.

Energie in onze klanten Wij zijn er voor onze klanten: mensen die woningen huren en diensten afnemen – van onderhoud tot huismeester – of die interesse tonen in bij ons huren of kopen. Wij willen zo goed mogelijk inspelen op hun woonwensen. Daarom bieden we binnen een redelijke termijn woningen aan met een goede prijs-kwaliteitverhouding. Daarom investeren we voortdurend in de omvang en kwaliteit van onze woningvoorraad.

Vertaald in doelstellingen en beoogde maatschappelijke effecten betekent dat: zo goed mogelijk inspelen op de woonwensen van onze klanten; huisvesting blijven bieden die past bij de veranderende vraag; klanten zo veel mogelijk vrijlaten om hun woning naar eigen wens aan te passen en in te richten.

Vertaald in doelstellingen en beoogde maatschappelijke effecten betekent dat: Actief blijven voor de lage en middeninkomens; de breedte van onze doelgroepen is onze kracht. Wij bieden onze klanten keuzevrijheid en een kwalitatief goede woning voor een betaalbare prijs.

1.2 Resultaten ‘klanttevredenheid’ in 2010 Energie in onze klanten 1.2.1 Huisvesten van onze doelgroep Woonruimteverdeling Breda Begin december 2010 zijn we gestart met de nieuwe woonmarketingsystemen ‘Klik voor Wonen’ en ‘Klik voor Kamers’. Op de websites klikvoorwonen.nl en klikvoorkamers.nl staan alle koop- en huurwoningen van de 3 Bredase corporaties. De klant kan met één inschrijving reageren op alle huurwoningen. Het aanbod wordt verhuurd via het zogenaamde combinatiemodel. Op de websites leggen we uit wat dat is en hoe dat werkt. De woningzoekende heeft een ruime keuzevrijheid en kan zelf actiever naar een nieuwe woning zoeken. Hij kan gelijktijdig gebruik maken van 4 manieren om een woning te vinden en vergroot daarmee zijn kansen. Eind 2010 stonden er in Breda 31.292 woningzoekenden (inclusief studenten) ingeschreven.

Energie in ons woningbezit De stijgende energieprijzen zorgen voor een verhoging van de woonlasten. Die prijsstijgingen worden deels veroorzaakt door de grondstofprijs en voor een ander belangrijk deel door de belasting op energie en de btw. Het woongedrag, en daarmee het energieverbruik, verschilt per huurder, maar wij vinden dat onze woningen in ieder geval een goede energetische basiskwaliteit moeten hebben. Daarom nemen wij energiemaatregelen die ervoor zorgen dat de woonlasten beheersbaar blijven; goed voor de klanttevredenheid. Vertaald in doelstellingen en beoogde maatschappelijke effecten betekent dat: beheersen van woonlasten; gebruik van vooral duurzame energie: wind, water en zon; mensen leren hoe ze zuinig met energie kunnen omgaan.

Tilburg In Tilburg worden alle beschikbare huurwoningen verhuurd via Woning in Zicht (WIZ). De woningen van de corporaties ’t Heem, Tiwos, TBV Wonen en WonenBreburg worden door WIZ wekelijks aangeboden in een huis-aan-huisblad en op de website woninginzicht.nl. Vanaf februari 2011 worden de vrijkomende woningen dagelijks via de website woninginzicht. nl aangeboden. De woningzoekende kan op 4 manieren, via het zogenaamde combinatiemodel, een woning vinden die het beste bij hem past. Op de website leggen we uit hoe het werkt.

Wonen naar wens Mensen willen hun eigen woonplezier maken, maar dat kan niet altijd. Wij weten echter dat een stabiele basis voor veel bewoners minstens zo belangrijk is als individueel maatwerk en innovatie. De kwaliteitseisen die aan de woning worden


23

1. Resultaatgebied ‘klanttevredenheid’ 1.2.2 Huisvesten bijzondere doelgroepen We huisvesten mensen die zorg en/of woonbegeleiding nodig hebben. Hieronder verstaan we mensen met een verstandelijke of lichamelijke beperking, mensen met psychiatrische of psychische problemen, ex-gedetineerden, statushouders en mensen die door omstandigheden in de problemen zijn geraakt. Soms is tijdelijke (ambulante) begeleiding voldoende en soms is langdurige begeleiding en een speciale woonvoorziening nodig. Daarom werken we samen met de gemeenten Breda en Tilburg, de collega-corporaties en met instellingen op het terrein van zorg, welzijn en veiligheid.

Eind 2010 stonden er in Tilburg 42.306 woningzoekenden ingeschreven. Slechts een klein deel daarvan, ongeveer 10%, reageert actief op aangeboden woningen. Hieruit concluderen we dat de woningbehoefte, net als in Breda, vooral kwalitatief is. Personen in een acute woningnoodsituatie krijgen onder voorwaarden voorrang. Daarnaast mag jaarlijks maximaal 5% van de vrijkomende woningen gebruikt worden voor uitzonderlijke toewijzingen. De gezamenlijke corporaties hebben in 2010 aan deze 5%-regel voldaan. Huisvesten studenten Wij verhuren onze studentenwoningen via onze gespecialiseerde balie voor studenten in Breda en Tilburg: Kamerpunt. We stemmen vraag en aanbod op elkaar af door samen te werken met de plaatselijke gemeenten en instellingen voor hoger en wetenschappelijk onderwijs. In 2010 hebben we in Breda aan 160 studenten een kamer verhuurd en in Tilburg aan 369 studenten. In Breda bieden we onze kamers sinds 2010 aan via klikvoorkamers.nl. Studenten reageren zelf op de kamer van hun keuze en kunnen dan door loting in aanmerking komen. De eerste resultaten zijn er: we hebben minder leegstand, omdat de kamers sneller worden verhuurd. In Tilburg bieden we onze kamers aan op de website kamerpunt.nl. De studenten schrijven zich hier in en nemen opties op kamers van hun voorkeur.

In 2010 hebben we nieuwe samenwerkingsafspraken gemaakt. Er is afgesproken dat de corporaties jaarlijks een aantal woningen beschikbaar stellen om doorstroming vanuit de opvanginstellingen naar zelfstandig wonen onder begeleiding mogelijk te maken. Wij hebben in 2010 de volgende aantallen individuele personen met voorrang een woning toegewezen: generaal vergunning- zorginstellingen pardon houders en maatschappelijke opvang geen taakstelling Taakstelling Breda 8 42 34 Aanvragen zorg n.v.t. n.v.t. en opvang Breda Gehuisvest Breda 8 22 36

Huisvesten internationale studenten De vraag naar onze kamers door internationale studenten is ten opzichte van vorig jaar met 59% toegenomen. In 2010 hebben we aan 901 internationale studenten gemeubileerde en gestoffeerde kamers verhuurd. De onderwijsinstellingen verwachten dat het aantal internationale studenten nog verder zal groeien. Daarom is het voor ons en onze klanten van belang dat wij de optimale verhouding tussen vrije verhuur aan reguliere studenten en verhuur aan internationale studenten via onderwijsinstellingen goed in het oog houden. We willen dat de reguliere student voldoende slagingskans en keuzevrijheid houdt bij het vinden van een kamer. Daarnaast willen we voor internationale studenten op het juiste moment voldoende kamers beschikbaar hebben, omdat die vraag per semester fluctueert. Een optimale bezetting voorkomt leegstand en beperkt onze financiële risico’s.

Taakstelling 1 Tilburg Aanvragen zorg n.v.t. en opvang Tilburg Gehuisvest Tilburg 1


24

36

geen taakstelling

n.v.t.

48

36

35

1. Resultaatgebied ‘klanttevredenheid’ Breda Wij hebben onze taakstelling voor vergunninghouders op stedelijk niveau behaald. In 2010 hebben we 22 aanvragen voor cliënten van zorginstellingen en maatschappelijke opvang kunnen inwilligen. Er gaat veel tijd zitten in het leveren van maatwerk, omdat wij voor een woning en woonomgeving willen zorgen die passen bij de beperkingen van de cliënten. We hebben 2 huurwoningen aan GGZ aangeboden voor de huisvesting van hun cliënten. Deze vallen echter niet onder de samenwerkingsafspraken.

1.2.3 Huurbeleid voor onze doelgroep Wij streven naar voldoende betaalbare woningen voor onze primaire doelgroep. Daarom vinden we het belangrijk dat 90% van onze zelfstandige woningen financieel bereikbaar blijft voor huurders met lagere inkomens. Dat bereiken we onder meer door een adequaat huurprijsbeleid en een goede prijskwaliteitverhouding voor onze woningen. Voor de jaarlijkse huurverhoging per 1 juli schrijft het Rijk strikte regels voor, die wij uiteraard naleven. De toepassing van het streefhuurbeleid3 hebben we afgestemd met de huurdersbelangenorganisatie. Wij voeren een inflatievolgend huurbeleid, waarmee we zo veel mogelijk aansluiten op de bestedingsruimte van onze huurders. Ons huurbeleid is gebaseerd op de volgende uitgangspunten en randvoorwaarden: zo simpel mogelijk, dus eenvoudig uit te leggen aan de klant; streven naar stabiliteit, dus geen verrassingen voor huurders; jaarlijkse verhoging gelijkmatig laten verlopen, zodat er geen schoksgewijze verhogingen zijn; over het algemeen de inkomensontwikkelingen volgen (inflatie volgend); zo objectief mogelijk, onder andere door rekening te houden met het woningwaarderingsstelsel (WWS)4 en de WOZwaarde5; marktvolgend, dus aan de hand van marktontwikkelingen meegroeien; redelijke prijs-kwaliteitverhouding; afspraken met gemeenten respecteren.

Tilburg Naast de bovenstaande taakstellingen hebben de gemeente, zorgpartijen en corporaties in Tilburg een voorrangsregeling met elkaar afgesproken: het woningcontingent. Hierdoor kunnen wij cliënten begeleiden in het proces van onzelfstandig naar zelfstandig wonen. De partijen werken daarvoor nauw samen; de zorginstelling verleent zorg en de corporaties bieden huisvesting die woonbegeleiding mogelijk maakt. In sommige gevallen sluit de instelling een onderhuurcontract met ons af, zodat zij hun cliënt reguliere huisvesting kunnen bieden. Wij verhuren dan onder de voorwaarde dat de instelling de bewoner begeleidt gedurende de looptijd van het contract. We hebben in 2010 35 aanvragen gehonoreerd. De aanvragen die per 31 december 2010 nog in behandeling waren, waarvan wij een groot deel in de laatste maanden van 2010 ontvingen, zijn in 2011 allemaal ingewilligd. Binnen 4 maanden na de aanvraag doen we een aanbod. Dit is volgens de afspraken in de voorrangsregeling. Stichting Symfonie te Tilburg Deze stichting regisseert en coördineert hulp aan huishoudens die structurele overlast veroorzaken en waarbij van meervoudige problematiek sprake is. WonenBreburg en de andere betrokken instellingen zijn zeer tevreden over wat Symfonie bereikt heeft. Belangrijke resultaten zijn de oprichting van Bemoeizorg Midden-Brabant en de realisatie van een Zorghuis in Tilburg, naar voorbeeld van het zeer naar wens functionerende Veiligheidshuis. Met deze nieuwe ontwikkelingen is Symfonie feitelijk ingehaald door de ontwikkelingen die de stichting mede zelf in gang heeft gezet. Daarom is in 2010 besloten tot het opheffen van Stichting Symfonie.

Huurbeleid onzelfstandige eenheden In september 2010 zijn wij gestart met ons nieuwe huurbeleid voor onzelfstandige eenheden. Onze kamers liggen op goede locaties en zijn erg populair bij studenten in de regio. Bovendien zijn de huurprijzen, in vergelijking met die van studentenkamers van andere aanbieders, relatief laag. Daarom hebben we besloten om gebruik te maken van de ruimte die er is om de huuropbrengst te verhogen. De huurverhoging is beperkt en we zorgen er natuurlijk voor dat we ruim binnen de wettelijke kaders van het woningwaarderingsstelsel (WWS) blijven.

3 Voor de primaire doelgroep streven we naar een huurniveau van 80% van de huurprijs die wij maximaal voor de woning mogen vragen. Bij mutatie wordt de huurprijs aangepast aan de actuele marktsituatie. 4 WWS: Het woningwaarderingsstelsel is een puntensysteem waarmee de kwaliteit van een huurwoning wordt uitgedrukt. Hoe hoger de kwaliteit, hoe meer punten. Het totaal aantal

punten bepaalt de maximale huurprijs van de woning. 5 WOZ staat voor Waardering Onroerende Zaken. De WOZ-waarde is het bedrag dat een woning, naar verwachting, zou hebben opgebracht als deze op de peildatum van de waardebepaling was verkocht.


25

1. Resultaatgebied ‘klanttevredenheid’ Kwaliteitsmanagementsysteem ISO 9001:2000 Goede kwaliteit leveren is een van de speerpunten van ons onderhoudsbedrijf. Goede kwaliteit betekent immers tevreden huurders en tevreden opdrachtgevers. Om deze kwaliteit te waarborgen en continu te verbeteren, maakt het onderhoudsbedrijf gebruik van een kwaliteitsmanagementsysteem dat voldoet aan de ISO 9001:2000 norm. In 2010 is er wederom een verlengingsonderzoek gehouden, waarna het ISO-kwaliteitscertificaat weer aan beide locaties van het onderhoudsbedrijf, in Breda en Tilburg, is afgegeven.

Resultaten huurverhogingsronde 2010 De maximaal toegestane huursomstijging voor zelfstandige en onzelfstandige woningen is door het Rijk vastgesteld op 1,2%. Bij de huurverhogingsronde in 2010 hebben we voor alle zelfstandige en onzelfstandige woningen een huurverhogingspercentage van 1,2% toegepast, met uitzondering van enkele bijzondere situaties, zoals sloop, huurvastcontracten en huurcontracten waarvoor een huurbevriezing geldt. De gemiddelde, kale huurprijs voor zelfstandige eenheden bedroeg na de jaarlijkse huurverhoging per 1 juli 2010 € 412,50 per wooneenheid per maand. De gemiddelde kale huurprijs voor onzelfstandige eenheden bedroeg na de jaarlijkse huurverhoging per 1 juli 2010 € 187,88 per wooneenheid per maand. Een nadere uitwerking in cijfers vindt u in de tabellen 7 tot en met 13 in de bijlage bij dit volkshuisvestingsverslag.

Kwaliteitskaarten onderhoudsbedrijf Na elke reparatie ontvangt de huurder een kwaliteitskaart van het onderhoudsbedrijf. Hiermee kan hij zijn waardering of klacht melden. Bij een klacht, die wij overigens voor minder dan 1% van het aantal uitgevoerde reparatieverzoeken ontvingen, neemt een medewerker van het onderhoudsbedrijf contact op.

1.2.4 Kwaliteitsmeting van onze dienstverlening KWH-Huurlabel De afgelopen jaren hebben we de kwaliteit van onze dienstverlening laten meten door KWH, een landelijke organisatie die de ontwikkeling van woningcorporaties als klantgerichte organisatie bevordert. In 2010 zijn wij op 4 onderdelen gemeten en wederom met een goed resultaat geslaagd. Uiteraard zijn wij daar trots op! KWH-scores 2010 Labelonderdeel/vestiging Telefonische bereikbaarheid Woning onderhouden Klachten afhandelen Woning verlaten

Breda 6,8 8,2 7,0 8,6

Tilburg 7,2 8,2 6,4 8,5

Klachten dienstverlening: interne klachtenprocedure In 2010 heeft de vestiging in Breda 18 klachten ontvangen; de vestiging in Tilburg ontving er 54. Alle klachten zijn volgens de interne klachtenprocedure behandeld en afgehandeld. Bij 43 ingediende klachten zijn de klachten gegrond verklaard. Kamerpunt, onze balie voor studentenhuisvesting en tijdelijke verhuur, heeft 9 klachten ontvangen, waarvan er 4 gegrond zijn verklaard. 1 van de klachten van Kamerpunt was op 31 december 2010 nog in behandeling, de rest was afgehandeld. In verhouding tot het aantal verhuureenheden krijgen wij weinig klachten. Dat blijkt ook uit het aantal klachten dat bij de stedelijke klachtencommissies is ingediend.

VAST 7,4 6,3 6,5 8,5

Wij behaalden voor het eerst het KWH-Huurlabel in 2000. Dat was de afgelopen jaren het ijkpunt voor de kwaliteit van onze dienstverlening. De continuïteit in niveau laat ons zien dat we met een minimale interne aankondiging constante scores behalen. We verbinden hieraan de conclusie dat we de sturing op het dagelijkse proces goed geborgd hebben. Daarom hebben we besloten om de metingen door KWH niet langer te laten uitvoeren. Op pagina 9 berichtten wij al over de USP-meting. Daarbij scoorden we een gemiddeld cijfer van 7,3. Dit cijfer ligt in de lijn van bovenvermelde cijfers.

Klachten dienstverlening: Stedelijke Geschillencommissie Breda In 2010 ontving de Stedelijke Geschillencommissie in Breda 1 klacht over WonenBreburg. De geschillencommissie heeft die klacht naar ons terugverwezen en die is door ons afgehandeld. Daarnaast heeft de commissie de openstaande klacht uit 2009, over servicekosten, ongegrond verklaard.


26

1. Resultaatgebied ‘klanttevredenheid’ Klachten dienstverlening: Stedelijke Geschillencommissie Tilburg In 2010 heeft de Stedelijke Geschillencommissie in Tilburg 19 klachten ontvangen, waarvan 5 over WonenBreburg: 2 klachten over beleidsregels en schadevergoeding. De commissie was hier niet voor bevoegd. 1 klacht over verwarming en stookkosten. De klacht was eind 2010 nog in behandeling. 1 klacht over het functioneren van een schoorsteenkanaal. Deze klacht is ongegrond verklaard. 1 klacht is niet in behandeling genomen, omdat deze niet helder omschreven was.

Energie in ons woningbezit 1.2.6 Woonlasten en wooncomfort Duurzame Energie Exploitatie WonenBreburg BV (DEE) Met het oprichten van de Duurzame Energie Exploitatie WonenBreburg BV (DEE) werken we mee aan het beheersen van de woonlasten van onze klanten en aan het verminderen van de CO2-uitstoot. Bovendien draagt het bij tot duurzaamheid en het versterken van de marktpositie en waardeontwikkeling van ons vastgoed. Een manier dus om invulling te geven aan onze energieambities! Klantwaardering DEE Over het algemeen zijn onze klanten tevreden over de energievoorziening in onze DEE-complexen. Op technisch en energetisch vlak voldoen de installaties aan de ontwerpeisen en presteren meestal naar wens. De energiebalans warmtekoude vertoont echter bij de complexen Intermezzo, Tussen de Meesters en Theresia’s Rozen een afwijking van de gewenste normen. Voor een goede energiebalans zouden de afgenomen warmte en koeling gelijk moeten zijn. Nu zien we dat er meestal meer warmte dan koeling afgenomen wordt. Om te zien of we in 2011 maatregelen moeten treffen om die balans te herstellen, laten we een onafhankelijk onderzoek uitvoeren.

1.2.5 Maatwerk voor de (individuele) klant Melden reparatieverzoeken via internet Sinds 2009 stimuleren we onze huurders om hun reparatieverzoeken via internet te melden. In 2010 hebben we dit weer eens extra onder de aandacht gebracht van onze huurders en medewerkers. Het melden via internet is gestegen van 10% naar ongeveer 20%, maar voldoet daarmee nog niet aan onze ambitie van 40%. Belonen goed huurderschap Wij belonen onze huurders voor goed huurderschap. Denk daarbij aan trouwe huurders die al 10, 25 of 40 jaar bij ons huren; we gaan bij ze op bezoek met bloemen, taart of een VVV-bon. Huurders die zich regelmatig vrijwillig inzetten voor WonenBreburg zijn voor ons uitzonderlijk goede huurders, die we gaan belonen door een wens van ze in vervulling te laten gaan. Huurders die 6 weken van te voren hun huur opzeggen, ontvangen een bonus van € 50. Zo laten wij onze waardering blijken en stimuleren wij goed gedrag. Huurders die een positieve invloed op hun woonomgeving hebben, willen wij graag aan ons binden.

In het onlangs opgeleverde complex Tussen de Meesters in Breda worden de verhouding en de aansluiting tussen de gebouwen systeemtechnische werking onderzocht. Daarnaast hebben we in 2010 een onafhankelijk onderzoek uitgevoerd naar onder andere de technische prestaties van de WKO-installaties in de woningen van Theresia’s Rozen in Tilburg. Uit het onderzoek bleek, dat de prestaties van de installaties in orde waren, maar sommige bewoners toch nog vragen hadden over de energierekening. Daarom hebben we samen met de installateur huisbezoeken afgelegd bij bewoners die dit op prijs stelden; 73 van de 112 bewoners maakten hiervan gebruik. Tijdens deze bezoeken hebben we de werking van het verwarmingssysteem uitgelegd en de systeeminstellingen aangepast aan de comforteisen van de bewoners. Daarnaast heeft Essent, als men dit wilde, het voorschot op maat bepaald. Aan de hand van de jaarafrekeningen van huurders en kopers hebben we een beeld gekregen van het verbruik gedurende het stookseizoen.

Ontmoedigen ongewenst gedrag We stimuleren goed gedrag, maar ontmoedigen ongewenst gedrag van onze huurders. Vanaf 2010 brengen we voorrijkosten in rekening als de huurder meerdere keren niet aanwezig is op het afgesproken tijdstip. Bij een ontruiming factureren we de leegstandskosten en bij het intrekken van een huuropzegging laten we de huurder administratiekosten betalen.


27

1. Resultaatgebied ‘klanttevredenheid’ Deze gegevens hebben we vergeleken met de totale kosten, dus vastrecht en verbruikskosten, van een woning met een normale cv-ketel. Daarbij volgen wij het zogenaamde ‘niet-meerdan-anders-principe’. Dat betekent dat de gebruikskosten van een duurzaam energiesysteem gemiddeld niet hoger zijn dan die van een conventioneel hoogrendementsysteem. Uit het onderzoek bleek, dat het verbruik van het warmtepompsysteem zoals verwacht was. Wel waren de totale energielasten hoger dan die in de gasgestookte referentiewoning. Dit klopt niet met het eerdergenoemde ‘niet-meer-dan-anders-principe’. Wij bleken bij de huurwoningen een onjuiste berekening gemaakt te hebben bij het vaststellen van het vastrecht. In een reguliere huurwoning met cv-installatie hebben de huurders immers ook geen kosten voor aanschaf, onderhoud, en vervanging van een ketel en koeling. Op basis van deze uitkomst hebben wij het vastrecht voor huurders verlaagd.

Wonen naar wens 1.2.7 Specifieke vormen van dienstverlening Koopsubsidie In 2010 konden kopers Koopsubsidie aanvragen, waarmee de overheid het eigen woningbezit wil bevorderen. Koopsubsidie is een maandelijkse bijdrage in de hypotheeklasten voor mensen met een laag inkomen, die niet terugbetaald hoeft te worden. Vooral starters hebben gebruik gemaakt van deze succesvolle regeling. Daardoor was het budget van de Koopsubsidie veel eerder uitgeput dan verwacht en zijn eind maart 2010 de laatste aanvragen gehonoreerd. Dit terwijl de regeling bedoeld was tot eind 2012. Vanwege de overheidsbezuinigingen is er helaas geen nieuw budget beschikbaar. Koopgarant Ook in 2010 bleek de Koopgarantwoning weer bijzonder populair, vooral na het wegvallen van de Koopsubsidie. Eind 2010 stonden er 945 potentiële kopers op de wachtlijst, waarvan de meesten geïnteresseerd zijn in een Koopgarant-woning. Door de gunstige voorwaarden kunnen meer mensen een woning kopen, omdat gekozen kan worden voor een korting van 25, 15 of 0% op de koopprijs. Nog een voordeel is dat wij een terugkoopgarantie geven. Afhankelijk van het gekozen kortingspercentage wordt de winst of het verlies dan gedeeld.

In 2010 zijn er voor de 893 DEE-aangesloten woningen 122 reparatieverzoeken gemeld, oftewel afgerond gemiddeld 0,14 melding per woning. Deze gingen veelal over aanpassingen en uitleg van de instellingen van de systemen. Vergeleken bij de traditionele energiesystemen (gemiddeld 0,4) is dat lager, en dus beter. Conclusies en vooruitblik Eind 2010 stelden wij vast dat onze Duurzame Energie Exploitatie een belangrijk middel is om onze energiedoelstellingen te behalen. De installaties helpen ons energetisch en financieel onze doelen te bereiken. De eerste projecten vertonen alle kenmerken van een pilot: er zijn veel leermomenten die tot verbetering leiden. In 2010 hebben we een tijdelijke coördinator DEE aangesteld, die een goede borging binnen onze werkorganisatie moet realiseren. We blijven controleren of wij de gewenste prestaties realiseren voor de klant: technisch, financieel en organisatorisch. Gelet op de eerste uitkomsten hebben wij vertrouwen in de toegepaste techniek. Daarom realiseren we in de nieuwbouwcomplexen De Nieuwe Heikant in Tilburg en Spring in Breda ook duurzame energiesystemen. In financiële zin was er in 2009, mede door aanloopkosten, nog sprake van een negatief resultaat. In 2010 heeft de DEE echter een positief resultaat behaald en wij verwachten dat het dat ook in de komende jaren zal doen.

Starterslening Door de kredietcrisis stagneert de woningmarkt. De starterslening, die in Breda en Tilburg aangevraagd kan worden, moet de verkoop van woningen stimuleren. In Breda werken voor deze regeling de 3 corporaties en de gemeente samen, in Tilburg kan men een aanvraag bij de gemeente indienen. Vanwege de geldende voorwaarden kan voor slechts een zeer klein deel van onze koopwoningen een starterslening worden verstrekt: in 2010 waren dat er 3. Vereniging van Eigenaren (VvE) Als we in een gebouw appartementen verkopen, richten we een VvE (Vereniging van Eigenaren) op die alle appartementseigenaren vertegenwoordigt. De VvE beheert het appartementencomplex en ziet erop toe dat eigenaren en huurders de regels naleven. De woonconsulent van het complex vertegenwoordigt


28

1. Resultaatgebied ‘klanttevredenheid’ onze belangen en die van onze huurders. Vanwege nieuwbouw en verkoop van bestaande complexen zijn er 4 nieuwe verenigingen opgericht. In Breda waren in 2010 in totaal 22 verenigingen actief. In Tilburg is in 2010 1 nieuwe VvE opgericht en waren er 28 VvE’s actief.

aan een gespecialiseerd bedrijf, de huurincasso doen we zelf. Iedere 6 weken overleggen we met medewerkers van dit bedrijf en de afdeling handhaving van de gemeente Breda. De gemeente is bezig met een nieuwe rolverdeling, waarbij zij het eigendom en beheer aan een andere partij willen overdragen. In de loop van 2011 komt hierover meer duidelijkheid.

Verhuur in de vrije sector Vanwege hun commerciële ervaring en kennis van de lokale markt helpen de makelaars van WonenBreburg bij het verhuren van onze woningen in de vrije sector. In 2010 waren zij betrokken bij het verhuren van appartementen in de projecten Tussen de Meesters, Sculptura, Lakenmeterstaete en Eleonora in Breda; in Tilburg bij de appartementen in het nieuwbouwproject Intermezzo.

Goed Geregeld Naar aanleiding van de resultaten uit de bewonersenquête over het gebruik van Goed Geregeld in Breda is, in goed overleg met de huurderbelangenorganisaties, besloten om de deelname aan Goed Geregeld eind 2010 te beëindigen. We onderzoeken of wij hiervoor in de plaats een instrument kunnen ontwikkelen dat meer recht doet aan de oorspronkelijke doelstelling van Goed Geregeld, namelijk de meest kwetsbare huurders een steuntje in de rug te geven bij het zelfstandig wonen.

Tijdelijke verhuur bij herstructurering In 2010 hebben we in Breda 194 woningen die binnen een termijn van 2 tot 10 jaar gesloopt gaan worden met een tijdelijk huurcontract verhuurd. In Tilburg waren dat er 126. Daarmee bedienen we doelgroepen die behoefte hebben aan tijdelijke woonruimte, zoals internationale studenten en Poolse arbeidsmigranten. Het beheer van deze woningen gebeurt volgens onze verhuurnormen ‘schoon, heel en veilig’.

Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO) CPO moet kopers meer mogelijkheden bieden om hun individuele of specifieke woonwensen te realiseren. Daarnaast kunnen starters zo tegen lagere kosten een woning kopen. Van CPO is sprake als een groep particulieren een bouwlocatie verwerft en samen in eigen beheer met zelfgekozen partners zonder winstoogmerk een (woning)bouwproject ontwikkelt en realiseert. We bieden mogelijkheden voor CPO in de herstructureringsgebieden Driesprong in Breda en GroeseindHoefstraat in Tilburg. Meer informatie hierover vindt u in de paragrafen 2.2.2.1 en 2.2.2.3.

De andere woningen in herontwikkelingsgebieden die tijdelijk verhuurd worden, zijn in 2010 van een externe leegstandbeheerder overgebracht naar Kamerpunt. Sinds november bieden wij deze woningen zelf aan via onze website, waardoor het verhuren sneller en efficiënter gaat.

Zelf Aangebrachte Voorzieningen (ZAV) WonenBreburg heeft in 2010 349 aanvragen van huurders voor dergelijke voorzieningen goedgekeurd: 63 in Breda en 286 in Tilburg. Het onderhoudsbedrijf voerde in Breda 5 aanvragen uit en in Tilburg 57. In 2010 is een nieuw beleid opgesteld waarbij de bewoners zelf verantwoordelijk zijn om te toetsen of de aanpassingen die zij hebben gedaan, of hebben laten doen, aan de gestelde voorwaarden voldoen. Wij toetsen dit nog eens achteraf. Met ruim 26.000 woningen hebben wij met veel mensen én wensen rekening te houden. Wij willen onze bewoners zo veel mogelijk vrij laten om de woning volgens eigen smaak aan te passen en treden daarbij op als adviseur. Het nieuwe ZAV-beleid wordt vanaf 2011 uitgevoerd.

Short stay In Tilburg verhuren we van 2 complexen een aantal appartementen gestoffeerd en gemeubileerd met een huurcontract voor een bepaalde periode. Hier huisvesten we (internationale) medewerkers van bedrijven, internationale studenten die voor hun promotieonderzoek een bepaalde periode aan de Tilburgse universiteit studeren, medewerkers van de UvT en woningzoekenden met een acute woonvraag. Woonwagens en standplaatsen In 2010 hadden wij in opdracht van de gemeente Breda 14 woonwagenlocaties in beheer. Het gaat hierbij om 66 standplaatsen en 7 huurwoonwagens. Het beheer besteden wij uit


29

Prestaties in 2010 voor de 5 resultaatgebieden 2. Resultaatgebied ‘wijken op orde’ 2.1 Ambities uit ons meerjarenbeleidsplan 2009-2012, ‘Energie in wonen’

werken en vrijetijdsbesteding. Voor ons betekent werken aan sociale ontwikkeling dat wij samen met onze maatschappelijke partners individuele en soms collectieve problematiek signaleren en helpen oplossen. We doen dat met gezamenlijke programma’s, zoals de aanpak van illegale bewoning, armoedebeleid, achter de voordeur kijken bij herstructurering en de inzet van huismeesters.

Werken met een blik op de wijk Wijken en buurten zijn allemaal verschillend, net zoals de vraagstukken waarmee we te maken krijgen. In veel van onze wijken vinden de bewoners het woon- en leefklimaat gelukkig prettig. Wij eisen dat wijken schoon, heel en veilig zijn en onze woningen moeten dat ook laten zien. De kwaliteit en uitstraling van ons vastgoed zorgen daarvoor, net zoals de huismeesters en woonconsulenten die dagelijks in de wijk aan het werk zijn. Zij voeren kleine reparaties uit, zien toe op de netheid van de complexen en de directe woonomgeving, lossen overlastsituaties op en bemiddelen bij conflicten tussen bewoners. Ook andere instanties en organisaties zijn dagelijks in de buurten aanwezig. Uiteraard hebben onze huurders zelf ook een belangrijke verantwoordelijkheid; wij moeten mét hen het gewenste woon- en leefklimaat bepalen en zorgen dat de rollen en verantwoordelijkheden duidelijk zijn.

Vertaald in doelstellingen en beoogde maatschappelijke effecten betekent dat: Wij willen lokaal-maatschappelijke vraagstukken oplossen; het woon- en leefklimaat optimaliseren. Wij willen dat minder mensen in een achterstandssituatie zitten. 2.2 Resultaten ‘wijken op orde’ in 2010 Werken met een blik op de wijk 2.2.1 Leefbaarheid Betrekken bewoners bij leefbaarheid Mensen wonen graag in een prettige leefomgeving en onze visie onderschrijft dit: eerst de mensen, dan de stenen. Wij zorgen dat wijken schoon, goed onderhouden, veilig én aantrekkelijk zijn. Om dat te bereiken, werken we samen met partners in de wijk op basis van wederkerigheid.

Vertaald in doelstellingen en beoogde maatschappelijke effecten betekent dat: Wij willen wijken die schoon, heel en veilig zijn. We willen producten en diensten leveren die boven de middelmaat en de minimumvereisten uitsteken. Werken aan herstructurering: fysieke, sociale en culturele ontwikkeling In een aantal wijken is het verbeteren van het woon- en leefklimaat een meer dan gemiddelde opgave. Alleen door fors ingrijpen in de fysieke structuur en met maatregelen die gericht zijn op de economische en sociale structuur kunnen daar het woon- en leefklimaat verbeteren. Voor de jaren 2009 tot 2012 zijn in Breda de herstructureringsgebieden Hoge Vucht/Doornbos-Linie, Heuvel en Driesprong in beeld. In Tilburg hebben we een herstructureringsopgave in Tilburg-Noord, GroeseindHoefstraat, Rosmolen en de Kruidenbuurt.

Wij zijn aanwezig en zichtbaar in de wijk; onder meer door een dekkend netwerk van huismeesters, die het eerste aanspreekpunt voor onze huurders zijn. Maar ook achter de schermen werken we aan een prettige woonomgeving in gebiedsteams, waarin huismeesters en woonconsulenten actuele zaken in de wijk bespreken én oppakken. Met de huurdersorganisaties, politie, afvalservice en welzijnswerk bereiken we veel, zeker omdat we het samen doen. Leefbaarheidsacties, veiligheid en toezicht In 2010 hebben we tal van leefbaarheidsacties en -projecten uitgevoerd om de sociale samenhang te bevorderen. De veiligheid van de woning en de woonomgeving is een belangrijke voorwaarde voor woongenot. Daarom plaatsen we achterpadverlichting, treffen we inbraakwerende voorzieningen en

Het fysiek ontwikkelen van woningen en wijken heeft alleen zin als de bewoners hun sociale en economische omstandigheden kunnen verbeteren. Het gaat daarbij om welzijn, leren,


30

2. Resultaatgebied ‘wijken op orde’ maken we de brandgangen afsluitbaar. Toezicht in de wijken is belangrijk voor de leefbaarheid. Onze huismeesters en woonconsulenten hebben dagelijks contact met buurtmeesters, opbouwwerkers, wijkraden, wijkagenten, de afvalservice en medewerkers van de gemeente. In een aantal wijken zijn projecten in uitvoering voor speciale doelgroepen of over specifieke thema’s. Bekijk voor een overzicht van onze activiteiten in 2010 de tabellen in de paragrafen 2.2.1.1 en 2.2.1.2 over leefbaarheid in Breda en Tilburg. Hennep Wij wijzen onze huurders regelmatig op de gevolgen en gevaren van het exploiteren van een hennepkwekerij. Als we een hennepkwekerij vinden, sporen we de huurder aan om de huurovereenkomst op te zeggen. Sinds de totstandkoming van het hennepconvenant ’Hard tegen hennep’ in 2008, treedt WonenBreburg in Breda en Tilburg met verschillende partijen hard op tegen hennepkwekerijen. Het beleid werpt zijn vruchten af. We zijn tevreden over de samenwerking en de goede resultaten. Breda Het aantal hennepzaken is teruggelopen van 22 in 2009 tot 11 in 2010. Alle huurovereenkomsten zijn beëindigd. Dat gebeurde door opzegging door de huurder, via een gerechtelijk vonnis of door ontruiming. Eén huurcontract is vanwege persoonlijke omstandigheden niet ontbonden. We hebben de ontruimingen ieder kwartaal geëvalueerd en houden een bestuurlijk overleg aan het einde van het jaar. Tilburg In 39 van onze woningen in Tilburg vonden we een hennepkwekerij – of restanten daarvan, waarbij in enkele gevallen ook een knipperij en drogerij – en in 2 woningen een hennepinstallatie. 37 huurovereenkomsten werden beëindigd door huuropzegging van de bewoners of na een succesvolle juridische procedure. In 4 zaken is geen sanctie opgelegd.


31

2. Resultaatgebied ‘wijken op orde’ 2.2.1.1 Leefbaarheid in Breda Projecten en leefbaarheidsacties in Breda Wijk projecten en acties leefbaarheid in Breda Doornbos In een van onze complexen hebben de huismeester en de woonconsulent huisbezoeken afgelegd om kennis te maken met de bewoners. Vanwege de anonimiteit van de bewoning was dit vaak een eerste kennismaking. Het project Thuis op straat (TOS), dat het spelen op straat moet stimuleren, ging van start, en er werd een vrouwenstudio opgezet. Hier kunnen (Marokkaanse) vrouwen bij elkaar komen en krijgen ze begeleiding van een coach. Het doel is een meer zelfstandig bestaan door cursussen en opleidingen en het vinden van een baan. Vanwege de jongerenoverlast hebben we samen met de gemeente en politie sterk ingezet op Geeren-Noord de beheersing van deze overlast. We hebben de projecten Grote Broer en buurtvaders in 2010 voortgezet en hebben wekelijkse schoonmaakronden georganiseerd. We hebben een schoonmaakactie georganiseerd met de jeugd in de wijk (opruimtroepers). In Geeren-Zuid de huiskamer van Samen Vooruit zijn verschillende activiteiten georganiseerd. We hebben ook meegewerkt aan de vrouwenstudio en de dag van de ontmoeting. Acties vanuit het wijkimpulsplan, zoals de inzet van buurtcoaches, buurtpreventie, het upgraHaagse Beemden den van wooncomplexen en het met bewoners opschonen van voortuinen en brandgangen. Daarnaast heeft een inventarisatie plaatsgevonden van de achterpadverlichting en afsluiting van brandgangen. Samen met basisschoolleerlingen hebben we een voortuinenproject bij senioren georganiseerd Heuvel en met bureau Halt een aantal grote schoonmaakacties in de brandgangen gehouden. In samenwerking met Surplus Welzijn en de gemeente Breda hebben we een ontmoetingsevenement georganiseerd. De bewoners uit Heuvel konden elkaar bij de koffiekar tijdens een kopje koffie ontmoeten. We hebben ook weer een Heuveldag georganiseerd. In de Vestingstraat hebben we samen met een basisschool en Afvalservice Breda, de politie en Westeinde Surplus Welzijn een opruimdag georganiseerd, waarbij kinderen het zwerfvuil in de straten en de speeltuin opruimden. We hebben meegeholpen bij de straatspeeldag en de straatversierwedstrijd en hebben ons, Tuinzigt samen met bewoners en partijen in de wijk, sterk gemaakt voor het behouden van de buurtmeester. Zijn contract is met een jaar verlengd. Bij de Kaatsbaan hebben wij op initiatief van de bewoners meegeholpen een pleinfeest te orgaCentrum niseren. Bewoners hebben voor hun complex een Hyves-site opgezet en we hebben samen met de bewoners een schoonmaakactie gehouden. In de Grote Houw hebben we een Franse middag georganiseerd, zodat de bewoners elkaar Heusdenhout konden ontmoeten. Voor de senioren is er buiten een fitnessapparaat geplaatst. Daarvoor hebben wij een tuinaanpassing uitgevoerd. In 2010 zijn in deze buurten wijktafels georganiseerd. Het doel is interactieve communicatie Heuvel, Geeren-Noord, met bewoners over de wijkontwikkeling. Geeren-Zuid, Doornbos en Driesprong


32

2. Resultaatgebied ‘wijken op orde’ Projecten veiligheid in Breda Wijk Heuvel, Doornbos, Belcrum, Geeren-Noord, Geeren-Zuid, Heksenwiel, Tuinzigt, Wernhout, Centrum, Heusdenhout, Westerpark Heuvel, Westerpark en Tuinzigt Geeren-Noord Geeren-Noord en -Zuid, Doornbos en Linie, Brabantpark, Haagse Beemden Toezichtmaatregelen in Breda Wijk/buurt/complex Geeren-Noord

Westeinde Brabantpark en Westeinde

veiligheidsproject Politiekeurmerk Veilig Wonen aangebracht in 14 complexen (504 woningen).

Verharding van achterpaden en aanbrengen van verlichting. Afsluiten van poorten/brandgangen. Intensief samengewerkt met de veiligheidsregisseurs, die het aanspreekpunt zijn voor partners van de gemeente op het gebied van veiligheid in de wijken.

toezichtmaatregelen Jongerenoverlast aangepakt met de gemeente Breda en de politie. We hebben gesprekken gevoerd met de ouders en brieven gestuurd. Door middel van wekelijks overleg wordt dit project bewaakt. Een interventieteam heeft een onderzoek uitgevoerd naar de leefbaarheid in de buurt. Hieruit zijn acties voortgekomen, waaronder het plaatsen van een hek rond een speeltuin. Ook in deze buurten heeft in 2010 een interventieteam een onderzoek uitgevoerd naar de leefbaarheid in de buurt. Er is voor de buurten een plan van aanpak opgesteld.


33

2. Resultaatgebied ‘wijken op orde’ 2.2.1.2 Leefbaarheid in Tilburg Projecten en leefbaarheidsacties in Tilburg Wijk projecten en acties leefbaarheid in Breda Nagenoeg alle wijken Gezamenlijk schoonmaken van achterpaden en straten, organiseren van straatfeesten, buurtfeesten, bijeenkomsten met sinterklaas, nieuwjaar, Kerstmis, en Ramadan. Veel commissies van huurders organiseren jaarlijks een bewonersbijeenkomst om hun contact met de achterban te verstevigen. Daarnaast zijn er diverse straatspeelmiddagen. Het verbeteren van contacten tussen bewoners onderling staat hierbij centraal. Er zijn diverse jubileumfeesten georganiseerd. Enkele bewoners wonen al 40 of 50 jaar in deNagenoeg alle wijken zelfde woning, of het gebouw waarin zij wonen jubileert. Een voorbeeld hiervan is het feest vanwege het 40-jarig bestaan van complex Parkzicht. De Corelli Troepers, kinderen tussen 10 en 14 jaar, hebben 10 weken lang elke woensdagmidStokhasselt, Corelliflats dag de omgeving van de flats schoongemaakt. Er hebben wekelijks ca. 20 kinderen actief meegedaan. Bij de afsluiting werden pannenkoeken gebakken en kregen de kinderen € 10. Er is tijdelijk een activiteitenbegeleidster ingezet om bewoners via gezamenlijke activiteiten met Verdiplein elkaar in contact te brengen. De bewoners van Villa Verdi hebben diverse bijeenkomsten georganiseerd, zoals een paasStokhasselt brunch, een barbecue en diverse theekransjes. Stokhasselt In het complex Parkzicht is een inloop-koffieochtend voor hulpverleners uit de wijk georganiseerd. Stokhasselt Bewoners van de appartementencomplexen aan de Kapelmeesterlaan hebben een schoonmaakactie gehouden en daarna de gevels verfraaid met planten. De commissie van huurders van het complex Moleneind heeft dit jaar een moederdagontbijt, Vlashof paasfeest, sinterklaas- en kerstbijeenkomst georganiseerd. De bewoners van de complexen aan de Bachlaan en Mozartlaan hebben zomerfeesten voor de Heikant/Quirijn bewoners van hun complexen georganiseerd. Dit was mede mogelijk dankzij de bijdragen van WonenBreburg en Verrijk je Wijk. Daarnaast zijn er bewonersbijeenkomsten geweest met Pasen en kerst. Een actieve groep bewoners van de Sweelincklaan heeft in de zomer een parkfeest georganiseerd voor omwonenden. De bewoners van het complex Schutsboomhof hebben samen met WonenBreburg het binnenBroekhoven terrein aangeplant en voorzien van nieuwe bestrating en kleuren op deuren. Het Zand Samen met bewoners en de commissie van huurders hebben wij een speelmiddag georganiseerd. Kinderen hebben door middel van foto’s van de wijk laten zien wat zij van hun wijk vinden. Wandelbos In de wijk Wandelbos zijn diverse acties op diverse plaatsen georganiseerd, zoals het opknappen van het energiehuisje aan de Valeriaanhof en het organiseren van koffieochtenden. Wij hebben enkele woningen beschikbaar gesteld die in samenwerking met een kunstenaarsGroeseind-Hoefstraat collectief zijn omgetoverd tot ware kunstobjecten. Zo heeft de wijk haar levendigheid kunnen behouden.


34

2. Resultaatgebied ‘wijken op orde’ Projecten veiligheid in Tilburg Wijk Het Zand en Wandelbos Wandelbos Wandelbos

veiligheidsproject Wij hebben in diverse complexen poorten geplaatst om de brandgangen af te kunnen sluiten. In 2010 is een veiligheidsgroep samengesteld. In 2010 is de veiligheid in de buurt door buurtpreventie verbeterd.

Toezichtmaatregelen in Tilburg Wijk/buurt/complex toezichtmaatregelen Tilburg Samen met de gemeente, politie, school en WonenBreburg worden, onder andere door huismeesters, jongeren aangesproken op ongewenst gedrag. In de Sibeliusstraat heeft WonenBreburg in samenwerking met de politie en de gemeente een Het Wandelbos project opgestart waarbij meldingen van overlast gezamenlijk worden aangepakt door bijvoorbeeld huisbezoeken bij de betreffende jongeren.


35

WonenBreburg heeft bijna 2.000 huurwoningen in Heuvel en is nauw betrokken bij de sociaal-maatschappelijke ontwikkeling van wijkbewoners. Ik ervaar WonenBreburg als professioneel en toegankelijk. WonenBreburg loopt niet weg voor zijn verantwoordelijkheden.

Ik hoop op voortzetting van de goede samenwerking met de wijkbewoners als het belangrijkste middelpunt.

Erwin Hoek, voorzitter Wijkraad Heuvel, Breda


36

2. Resultaatgebied ‘wijken op orde’ Nieuwe werkwijze schoonmaak Vooral de kwaliteitsbeleving van de schoonmaakwerkzaamheden in de algemene ruimten van woongebouwen blijft een aandachtspunt. Om de schoonmaakwerkzaamheden objectiever te kunnen beoordelen, hebben we een nieuwe werkwijze ingevoerd. In overleg met de commissies van huurders hebben we duidelijke schoonmaakprogramma’s opgesteld en de schoonmaakwerkzaamheden in onze complexen in de gebieden Noord en West in Tilburg opnieuw aanbesteed. Schoonmaakbedrijven konden op de programma’s inschrijven. De gunningen zijn eind 2010 bekendgemaakt.

1 Hoge Vucht, Doornbos-Linie in Breda-Noordoost Wijkontwikkeling in Hoge Vucht en Doornbos-Linie Begin 2010 was de herijkte ‘Ontwikkelingsvisie Hoge Vucht, Doornbos en Linie 2010-2015’ klaar. De gemeente Breda, welzijns- en zorgpartijen, corporaties en bewoners van de 6 buurten hebben hierin samengewerkt. Belangrijke aandachtspunten binnen deze visie zijn de communicatie en de wijkbranding, met daaraan gekoppeld een marketingstrategie voor de positionering van de wijk in de stad en ten opzichte van de omliggende wijken. Hierin nemen we gezamenlijk onze verantwoordelijkheid.

Werken aan wijkvisies In de zomer van 2010 zijn we wijkvisies gaan opstellen voor allereerst 3 wijken in Tilburg: Het Zand, Goirke-Hasselt en Vlashof Schans. Die kennen de nodige leefbaarheidsproblemen, maar hebben de afgelopen jaren minder belangstelling gehad dan de impulswijken. De wijkvisies, waarbij we de wijk analyseren en de focus bepalen,moeten daar verandering in brengen. Zij bieden kaders voor de vastgoedsturing en het sociaal beheer en geven richting en prioriteiten aan ons werk voor de komende jaren. Ook geven ze een duidelijke basis voor onze samenwerking met partners in de stad. De Bredase wijken Tuinzigt en Brabantpark gaan we ook onder de loep nemen.

In 2010 hebben we gediscussieerd over de door de gemeente Breda voorgestelde investeringen in de openbare ruimtes, zoals beschreven in het concept ‘Structuurvisie Doornbos en Linie’. Door de stedelijke herprogrammering zijn er bovendien nieuwe inzichten ontstaan. De definitieve structuurvisie wordt daarom pas in 2011 vastgesteld in plaats van in 2010. De stedelijke herprogrammering leidde ook tot wijziging van de plannen in Geeren-Noord en Geeren-Zuid; er komt meer nadruk te liggen op het sociaal-economische aspect. De wijkmonitor van de gemeente Breda dient als onderlegger en geeft aan dat de thema’s onderwijs, gezondheid en armoedebeleid flink aandacht nodig hebben. De samenwerkingspartners maken hierover nadere afspraken in 2011.

Werken aan herstructurering 2.2.2 Herstructurering Sociaal beleid en visie WonenBreburg werkt in diverse wijken aan buurtvernieuwing. Dat is hard nodig. Deze buurten kampen met sociaal-economische problemen, de leefbaarheid laat te wensen over en veel woningen voldoen niet meer aan de eisen van deze tijd. Er moet iets gebeuren om deze wijken er weer bovenop te helpen. Omdat we dat niet alleen kunnen, werken we samen met andere corporaties, de gemeente en commerciële ontwikkelaars, partners in het sociale domein en – niet te vergeten – de bewoners zelf. Zij weten tenslotte wat er speelt in hun buurt.

Edisonplein in Linie Samen met de gemeente Breda en Singelveste AlleeWonen hebben we in 2010 geïnvesteerd in de uitstraling en aantrekkingskracht van het Edisonplein. Het resultaat is positief. Er is een pleinmanager aangesteld die stuurt op branchering en diversiteit in het winkelaanbod en ontmoetingsactiviteiten op het plein organiseert. Zijn werkzaamheden zijn eind 2010 geëvalueerd, met als resultaat dat de pleinmanager ook in 2011 actief blijft. Hij richt zich dan op het organiseren van de communicatie, branchering, veiligheid en overdracht aan de winkeliers. Nieuwbouwprojecten in Hoge Vucht en Doornbos-Linie Tussen de Meesters Het project Tussen de Meesters bestaat uit meerdere fasen. Voor de realisatie van de laatste fase, fase C, zijn medio 2010

2.2.2.1 Herstructurering in Breda In 2010 hebben we verdere stappen genomen in de fysieke herstructurering van een aantal gebieden.


37

2. Resultaatgebied ‘wijken op orde’ startende ondernemers is gestopt en een deel heeft een doorstart kunnen maken. Ook vermeldenswaardig is de totstandkoming van een nieuwe wijkraad, die goed meedenkt over de wijkontwikkeling.

de laatste 4 flats met 152 appartementen aan de Bernard de Wildestraat gesloopt. In het kader van de herprogrammering hebben we met de gemeente Breda afgesproken dat op deze locatie 50 woningen gerealiseerd worden en dat verdere invulling vanaf 2020 plaatsvindt. We onderzoeken of op het braakliggende terrein een tijdelijk bedrijfsverzamelgebouw voor startende ondernemers geplaatst kan worden.

Mgr. Nolensplein en Dr. Struyckenplein in Heuvel We hebben de pleinvisie ‘Mgr. Nolensplein; een werelds plein, een plein van ontmoetingen’ vastgesteld en de plannen voor het Dr. Struyckenplein zijn concreet geworden.

Brede school Geeren-Noord De bouw van de brede school Geeren-Noord, ‘Het Noorderlicht’, vordert gestaag en de oplevering staat gepland voor het tweede kwartaal van 2011. In deze brede school worden de basisscholen de Watervlinder en de Samenloop gehuisvest, alsmede het Centrum voor Jeugd en Gezin Breda (CJG), het IMW, Careyn Thuiszorg Breda, Stichting Surplus Welzijn en een huismeesterkantoor van WonenBreburg. Gemeente Breda en WonenBreburg zijn met elkaar in gesprek om de financiële kaders van dit project af te wikkelen.

Nieuwbouwprojecten in Heuvel In de wijk Heuvel is al jaren een omvangrijke herstructurering gaande. WonenBreburg heeft daaraan een aanzienlijke bijdrage geleverd door de realisatie van de projecten Heinsiushof, WSST, WSST-poort en delen van de Talmazone. De onderstaande projecten hebben we bovendien nog in ontwikkeling. Talmazone In de Talmazone (project Sculptura) werken we samen met de Nederlandse Bouw Unie. We hebben al 79 grondgebonden koopwoningen gerealiseerd, 80 koopappartementen en een zorgcluster (Steunpunt Heuvel) met 59 eenheden. In het project realiseren we nog 84 huurappartementen, 84 koopappartementen en een woonhof met 22 grondgebonden koopwoningen. In het voorjaar van 2011 worden de 84 huurappartementen opgeleverd; de koopappartementen en koopwoningen in 2012.

BinnenBuiten In de wijk Linie realiseren we op het voormalige terrein van Brabant Water het project BinnenBuiten. We doen dat samen met collega-corporatie Laurentius. Het project omvat 276 appartementen, waarvan 132 appartementen via het zogeheten Te Woonconcept op de markt wordt gebracht. Daarmee kunnen geïnteresseerden kiezen voor huur of koop. Per 31 december 2010 hadden 4 geïnteresseerden een appartement gekocht. De oplevering startte in februari 2011.

Spring Het project Spring, op het kruispunt van de Verbeetenstraat, Oosterstraat en Scheldestraat, omvat 114 woningen en enkele commerciële ruimten. Wij ontwikkelen en realiseren dit samen met Kikx Development. Het proces van het bestemmingsplan is vertraagd, waardoor de bouw pas begin 2011 start. Aan de Oosterstraat worden 10 woningen gesloopt.

2 Heuvel in Breda Zuid-West Wijkontwikkeling in Heuvel Eind 2009 is door de herijking van eerdere documenten de ‘Ontwikkelingsvisie Heuvel 2010-2015: kwaliteit maken we samen’ tot stand gekomen. Uit de herijking blijkt, dat vooral de fysieke projecten zichtbaar zijn en dat er ook op sociaaleconomisch gebied flink vooruitgang is geboekt. In 2010 is een begin gemaakt met het opstellen van een sociaal-economisch programma. Op het onderdeel onderwijs zijn al veel verbeteringen zichtbaar. Het project Heuvel100, onderdeel werk, is beëindigd. Het gebouw, een bedrijfsverzamelgebouw voor startende jonge ondernemers, is gesloopt. Een deel van de

Dr. Struyckenplein In 2010 hebben WonenBreburg en de Nederlandse Bouw Unie voortvarend aan deze herontwikkeling gewerkt. Op dit plein gaan we 86 koopappartementen, 117 huurappartementen en enkele bedrijfsruimten realiseren, waaronder 2 supermarkten.


38

2. Resultaatgebied ‘wijken op orde’ Hierdoor komt een belangrijk plein in de wijk Heuvel weer tot leven; een goede zaak voor onze huurders in de aangrenzende gebieden. We hebben begin 2010 een samenwerkingsovereenkomst afgesloten met de gemeente Breda en de bouw start waarschijnlijk medio 2011. Begin 2011 zijn de onderhandelingen gestart om na te gaan of de individuele vof-partners afnamegaranties kunnen geven met betrekking tot de koopappartementen. Dit alles is erop gericht om de uitvoering van de herontwikkeling op te kunnen pakken.

Economische participatie. Onderwijsondersteuning: Tijdens spreekuren in het buurthuis kunnen jongeren zich laten informeren over studie, werk en begeleiding door een coach. De spreekuren zijn goed bezocht (14 jongeren). In 2011 wordt dit voortgezet. Transitiebeheer: In 2010 hebben wij een brainstormsessie gehouden met een extern bureau over het uitvoeren van een imago-onderzoek en het voeren van een campagne. Nieuwbouwproject Driesprong Wanneer de beoogde nieuwbouw in Driesprong gerealiseerd wordt, komt er een divers woningaanbod: bereikbare huur, middeldure huur en koopwoningen in diverse prijsklassen. In september 2010 hebben wij het stedenbouwkundig plan bij de gemeente aangeboden. Als die akkoord is, kan de bestemmingsplanprocedure opgestart worden en willen wij eind 2011, begin 2012 met de bouw kunnen starten.

Omgeving Dr. Struyckenplein (plangebieden F1 en F2) In de omgeving van het Dr. Struyckenplein bezitten we in de gebieden rondom de Hudsonstraat en de Montessoristraat – plangebieden F1 en F2 – ruim 400 huurwoningen. Plangebied F2 wordt in samenhang met de ontwikkeling van het Dr. Struyckenplein opgepakt. Plangebied F1 volgt als F2 en het Dr. Struyckenplein gerealiseerd zijn. Zowel in F2 als in F1 is er, voor wat betreft het aantal woningen, sprake van een verdunning ten opzichte van het huidige woningbestand.

Na langdurig overleg met de Molukse gemeenschap van de Driesprong en advies van de huurderscommissie, hebben wij medio 2010 besloten om een 26-tal woningen die wij zouden slopen, toch voorlopig nog te handhaven.

Mgr. Nolensplein en Brede School ‘Huis van de Heuvel’ Het Mgr. Nolensplein is een ander belangrijk plein in de wijk Heuvel. In 2010 is hier in samenwerking met de gemeente een pleinmanager aangesteld. We werken samen met de gemeente aan de revitalisering van het plein door de sfeer, de levendigheid en de veiligheid te verbeteren. We realiseren activiteiten, winkels en voorzieningen die passen binnen de pleinvisie die in 2010 geformaliseerd is. In 2010 zijn er intensieve voorbereidingen geweest voor de brede school ‘Huis van de Heuvel’. WonenBreburg wordt daar samen met de gemeente Breda eigenaar en gebruiker van. De start van de bouw is vertraagd en staat nu gepland voor begin 2011. De oude kerk wordt omgebouwd tot een prachtige nieuwe accommodatie.

Particulieren kunnen in Driesprong zelf bouwen in Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO).Wij hebben besloten om 50 kavels uit te geven voor CPO of individuele bouw. In paragraaf 1.2.7 geven we een nadere uitleg over CPO. 4 Overige nieuwbouwprojecten in Breda Maycrete-locaties Ginneken We hebben voor de gezamenlijke Maycrete-locaties A, C en D in 2010 in een coproductie met de gemeente een nieuw plan ontwikkeld. We hebben daarin ook een mogelijke AHOED (Apotheekhoudende Huisartsen Onder Een Dak) en het huisvesten van een bijzondere doelgroep meegenomen. Helaas is er voor het oude plan op een van de locaties nog altijd sprake van een geschil met de gemeente. Financieel hebben we een en ander in kaart gebracht en bij de gemeente kenbaar gemaakt. In 2011 zullen de partijen tot elkaar moeten komen over deze financiële claim.

3 Driesprong in Breda Zuid-Oost Wijkontwikkeling in Driesprong De gemeente Breda is de kartrekker van het sociaal programma en WonenBreburg biedt de financiële ondersteuning voor deze wijkontwikkeling. In 2010 hebben we hierover regelmatig overleg gehad met de betrokken partijen en de bewoners. Drie speerpunten staan centraal:


39

2. Resultaatgebied ‘wijken op orde’ achterbleef. Hier moest dus extra aandacht aan besteed worden. Samen met bewoners, gemeente en andere partijen stelden wij een sociaal activeringsprogramma op, waaronder het Grote Broer- en buurtvadersproject, activiteiten om jongeren te stimuleren en 2 vrouwenstudio’s.

De Lange Stallen (Keizerstraat) Door gewijzigde inzichten en tegenslag bij de planvorming heeft dit project vertraging opgelopen. De bewoners zijn al in 2009 opnieuw gehuisvest, maar vanwege de vertraging hebben we besloten de woningen enkele jaren te gebruiken voor tijdelijk verhuur aan studenten. Hiertoe zijn de complexen Keizerstraat/Achter De Lange Stallen in 2010 verbouwd. Het KPNgebouw is in 2010 volledig ons eigendom geworden.

Grote Broerproject Het Grote Broerproject coacht jongeren van 17 tot 23 jaar om een positieve rol in de wijk te vervullen en een voorbeeld te zijn voor jongeren van 9 tot 16 jaar. De oudere jongeren spreken hen aan op hun gedrag in de wijk, organiseren evenementen en zorgen voor vermindering van criminaliteit en overlast in de wijk. De jongeren van 17 tot 23 jaar krijgen hiermee een toekomstperspectief: ze krijgen een ‘normaal’ dagritme en doen arbeidservaring op. Ze worden begeleid om door te stromen naar onderwijs of arbeid.

Tramsingel De locatie aan de Tramsingel was een belangrijk onderwerp voor WonenBreburg bij de herprogrammeringsbesprekingen met de gemeente in 2010. Het betreft een plan met 77 sociale huurappartementen, vooral bedoeld voor starters. Tevens voorziet het plan in enkele bedrijfsruimten. We hebben de aanvraag voor de bestemmingswijziging bij de gemeente Breda ingediend.

Stichting Teamplay@NAC De 3 Bredase corporaties en de gemeente Breda hebben in 2010 besloten om de Stichting Team-play@NAC de komende drie seizoenen financieel te ondersteunen. We zetten ons hiermee actief in voor de doelen die de wijkaanpak nastreeft: deelname en betrokkenheid van de bewoners in de wijken stimuleren met behulp van maatschappelijke projecten, alsook activiteiten die gericht zijn op wonen, werken, leren en opvoeden, integratie en veiligheid, sport en bewegingsstimulering. Uitgangspunt van de samenwerkende partners is maatschappelijk betrokken ondernemen. De volgende projecten en activiteiten vallen onder dit initiatief:

Boeimeer In de wijk Boeimeer hebben we 168 appartementen, verdeeld over 10 blokken. Om ze nog lang te kunnen verhuren, investeren we hierin. In 2010 hebben we de mogelijkheid van vervangende nieuwbouw voor de 48 woningen van de locatie Zaart onderzocht. We willen dat bewoners met mobiliteitsbeperkingen hier in de toekomst een woning kunnen huren. Na een intensief traject met de bewonerscommissie en de gemeente hebben we eind 2010 besloten om deze 48 woningen te behouden. 2.2.2.2 Ontwikkeling: sociaal en cultureel in Breda Sociale stijging In de Heuvel en Driesprong hebben we in 2010 sociaal-economische programma’s opgesteld om invulling te kunnen geven aan het begrip ‘sociale stijging’: minder mensen moeten in achterstandssituaties komen door actieve signalering, verwijzing en actie voor verbetering van hun leefomstandigheden. Dit door gezamenlijke maatregelen op het gebied van wonen, inkomen en schulden, scholing en werk en vrije tijd. In 2011 starten deze programma’s in deze wijken. Bij de wijkontwikkeling van Breda-Noordoost bleek dat de sociale ontwikkeling

NAC Street League De Street League is een straatvoetbalcompetitie voor alle jeugd van 12 tot 16 jaar binnen de gemeente Breda. Naast sportieve prestaties is goed gedrag ook belangrijk. Het aantal deelnemende teams is gegroeid van 18 naar 20. Er worden trainingen gegeven en thema-avonden georganiseerd. Met deze competitie wordt gratis sport aangeboden en leren jongeren van verschillende sociale of culturele achtergronden elkaar beter kennen. Daarnaast wordt met de straatcompetitie de leefbaarheid in de wijken verbeterd.


40

2. Resultaatgebied ‘wijken op orde’ NAC Junior Street League De Junior Street League, voor jongeren van 9 tot 12 jaar, is een succes. In 2010 namen 17 teams deel aan deze voetbalcompetitie. Dit was mede mogelijk door een subsidie uit het gemeentelijke Fonds Maatschappelijke Ontwikkeling. In samenwerking met de Bredase basisscholen en de naschoolse opvang worden aan de jongeren ook gastlessen gegeven over de wijk, voeding en gezondheid, racisme, zinloos geweld en pesten.

Nieuwbouwprojecten Groeseind-Hoefstraat Groeseind-Hoefstraat De herstructureringswijk Groeseind-Hoefstraat is opgesplitst in 2 deelgebieden: 1. Pietersbuurt/Bisschoppenbuurt/DP van Maren (Groeseind) In dit gebied werken we samen met de gemeente Tilburg, Tiwos, Hurks en Janssen de Jong Projectontwikkeling aan een nieuwe wijk met verschillende typen huurwoningen in de sociale sector, en middeldure koopwoningen. Deze nieuwe wijk biedt mogelijkheden voor starters, gezinnen, senioren en bijzondere doelgroepen.

Get Started Dit is een project voor jongeren die de school verlaten hebben zonder startkwalificatie. De jongeren worden aangespoord om deze alsnog te halen en/of om aan het werk te gaan. In samenwerking met een loopbaanbegeleider volgen de jongeren een traject dat ze leidt naar een gekwalificeerde beroepsopleiding, een Arbeidsmarktgekwalificeerde assistent (AKA)-opleiding of naar betaald werk. Get Started is een onderdeel van het sociaal-economische programma van het Integraal Wijk Ontwikkelingsplan Geeren-Zuid (IWOP). Het doel van het programma is Geeren-Zuid op sociaal, economisch en ruimtelijk gebied te verbeteren. Voor het project Get Started is de inbreng van WonenBreburg in hoofdzaak financieel geweest.

WonenBreburg is mede ontwikkelaar van Groeseind-Zuid. De ontwikkeling loopt van 2010 tot 2014 en verloopt gefaseerd. Er worden 206 koopwoningen ontwikkeld, waarvan 25 volgens CPO – die voor 100% voor rekening en risico van WonenBreburg komen – en 89 huurwoningen. De huurwoningen ontwikkelen we zelf; voor de ontwikkeling van de koopwoningen hebben wij samen met Janssen de Jong Projectontwikkeling in 2009 VOF Groeseind opgericht. Fase 1: in 2010 startte de bouw van de eerste fase met 37 koopwoningen, 29 huurappartementen en 19 grondgebonden eengezinswoningen in de sociale huursector. Oplevering vindt plaats in 2011. Met zorginstelling Philadelphia hebben wij afspraken gemaakt over de afname van eenheden in het appartementencomplex. Deze oplevering staat gepland voor het najaar van 2011. Fase 2: De verkoop van de 19 koopwoningen van fase 2 is eind 2010 gestart. Afhankelijk van hoe de voorverkoop verloopt, willen wij medio 2011 starten met bouwen. De bouw van de 17 huurwoningen van fase 2 start begin 2011.

2.2.2.3 Herstructurering in Tilburg In 2010 zijn verdere stappen genomen in de fysieke herstructurering van een aantal gebieden. 1 Groeseind-Hoefstraat Wijkontwikkeling in Groeseind-Hoefstraat De redenen voor ons om in dit gebied te herstructureren zijn: De woningen in Groeseind-Hoefstraat zijn fysiek niet meer up-to-date en technisch en functioneel verouderd. Het plangebied is een van de 5 impulswijken in Tilburg. Door deze grootschalige herontwikkeling verandert dit gebied in een krachtige en aantrekkelijke wijk. Bij de herstructurering wordt actief beleid achter de voordeur ingezet; door individuele gesprekken bij de bewoners thuis kunnen wij actief achterstandssituaties signaleren, waarna ondersteuningsmaatregelen kunnen worden genomen.

In het herstructureringsgebied Groeseind in Tilburg bieden wij de mogelijkheid van Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO) voor 25 woningen, verdeeld over 3 bouwblokken. 1 blok van 8 woningen is opgezet volgens ‘consumentgericht bouwen’. Dit is een basiswoning waarbij de individuele koper


41

2. Resultaatgebied ‘wijken op orde’ Quirijnboulevard Op basis van het wijkontwikkelingsplan uit 1997 is Quirijnboulevard (‘riant wonen, groen leven’) al een aantal jaren in ontwikkeling. Gemeente Tilburg en WonenBreburg zijn de vennoten van de Wijkontwikkelingsmaatschappij (WOM) Quirijnboulevard. Een groot gedeelte van de bouwplannen is al gerealiseerd en verkocht. Ook de aanleg van Park Zuid en de bouw van de multifunctionele accommodatie (MFA) door gemeente Tilburg zijn al gerealiseerd. 3 deelplannen zijn nog niet gerealiseerd: Distlerstraat, Nobelstraat en Koningspage en ook de inrichting van Park Noord moet nog plaatsvinden. Het project Distlerstraat is in 2009 in de verkoop gegaan, maar de verkoop is in 2010 zodanig gestagneerd dat we niet konden gaan bouwen. In het voorjaar van 2011 beraadt de WOM zich nader op het vervolg van de ontwikkelingen van Quirijnboulevard.

met uitbreidings- en indelingsopties zijn woning naar eigen smaak en wens kan vormgeven. Deze woningen gaan in 2011 in de verkoop. Een tweede blok, met 10 woningen, is uitgewerkt als CPO; de kopers treden samen op als opdrachtgever van de architect en de aannemer. Afhankelijk van de resultaten van deze 2 trajecten wordt het derde blok van 7 woningen als ‘consumentgericht bouwen’ of onder CPO gerealiseerd. 2. Rosmolen. De herstructurering van het tweede deelgebied, Rosmolen, willen we het liefst laten aansluiten op de herontwikkeling van Groeseind-Hoefstraat. We streven naar een start van de bouwwerkzaamheden in 2014. We hebben de eerste overleggen over de ontwikkeling van Rosmolen in 2010 met de gemeente Tilburg en Tiwos gevoerd.

3 Kruidenbuurt Wijkontwikkeling Kruidenbuurt In 2011 gaan we de visie op de wijk en de resultaten van de doorgevoerde fysieke en sociale maatregelen evalueren. Op basis daarvan bepalen we óf en welke fysieke maatregelen we in 2011 en daarna gaan nemen.

2 Tilburg-Noord Nieuwbouwprojecten Tilburg-Noord De Nieuwe Heikant We zijn medio 2010 gestart met de bouw van zorgcentrum De Nieuwe Heikant, deelplan van de herontwikkeling van het Wagnerplein. Wij gaan binnen dit deelplan 166 huurwoningen, 24 koopwoningen en ruim 3.000 m² aan zorggerelateerde en maatschappelijke voorzieningen realiseren. Zorginstelling De Wever realiseert in dit gezamenlijke plan ruim 100 intramurale plaatsen en algemene voorzieningen, zoals een restaurant.

Nieuwbouwproject Kruidenbuurt Project Bloei! Onderdeel van de herstructurering van de Kruidenbuurt is project Bloei!, een van de ingrepen waarmee we de kwaliteit en leefbaarheid van de Kruidenbuurt verbeteren. In dit nieuwbouwproject worden 21 eengezinswoningen en 12 patiowoningen aan de Kruidenlaan gerealiseerd. De bouw is in het voorjaar van 2010 gestart. De oplevering vindt waarschijnlijk in april 2011 plaats. De verkoop met Koopgarant verloopt voorspoedig. Alle eengezinswoningen zijn verkocht en er zijn 3 patiowoningen verkocht.

Stokhasselt De herstructurering van de wijk Stokhasselt is een gezamenlijk initiatief van de gemeente Tilburg en WonenBreburg. In 2010 hebben wij invulling gegeven aan de intenties met betrekking tot de herontwikkeling, wat uiteindelijk moet leiden tot een samenwerkingsovereenkomst Stokhasselt. De ontwikkelingen zijn gebaseerd op de wijkvisie ‘Een wijk waar mensen prettig wonen en kunnen groeien’. Onderdeel hiervan is de mogelijkheid om in Stokhasselt wooncarrière te maken. Het project Donizetti met 20 koopwoningen draagt hiertoe bij. Deze eengezinswoningen met uitbreidingsopties zijn in 2010 opgeleverd en worden met Koopgarant verkocht. Er zijn 14 woningen verkocht, 6 zijn nog te koop.

4 Piushaven Herontwikkeling Piushaven De Piushaven is een gezamenlijke ontwikkeling van de gemeente Tilburg en diverse ontwikkelaars. Het wordt een veelzijdig gebied van hoge kwaliteit, dat het Tilburgs stadscentrum verbindt met het buitengebied Moerenburg en de bestaande


42

2. Resultaatgebied ‘wijken op orde’ 5 Overige nieuwbouwontwikkelingen in Tilburg Forum Het ontwikkelingsplan Forum ten noorden van het station Reeshof is in 2010 verder uitgewerkt tot een definitief ontwerp. Het gaat om wonen en zorg rondom een plein, met ruimte voor uitgaan en vrije tijd en draagt bij tot een leefbare stationsomgeving. In het plan realiseren wij 37 sociale huurappartementen, 77 huurappartementen in de vrije sector, 24 zorgwoningen, 1 ruimte voor gezondheidsfuncties en 1 kinderdagverblijf.

wijken. De invulling van Piushaven richt zich op een stedelijk, creatief milieu. Het gaat hier om veel partijen en versnipperd eigendom. Projectbureau Piushaven heeft de leiding over de ontwikkeling. WonenBreburg is hier in 2010 bij betrokken voor de ontwikkeling van de deelplannen Havenmeester, De Spinaker en Lourdesplein. Nieuwbouwprojecten Piushaven Project Havenmeester Dit project is een ontwikkeling van Havenmeester BV (Van der Weegen en Panagro). Vanwege de financieel-economische crisis en de stagnatie in de woningmarkt heeft de provincie NoordBrabant het initiatief genomen voor een investeringsfonds om de realisatie van projecten, en daarmee de bouwsector,te stimuleren. In 2010 hebben de gemeente Tilburg, provincie Noord-Brabant, ontwikkelaar De Havenmeester en WonenBreburg samen aan de oprichting van een investeringsfonds gewerkt om het project Havenmeester te realiseren. In deze constructie zijn wij achtervang voor de niet verkochte woningen. Wij nemen de 48 sociale huurappartementen af, wat betekent dat wij nadrukkelijk hebben ingezet op kwalitatieve aanpassingen van het programma en het ontwerp. Eind 2010 is de bouw van de in totaal circa 230 woningen gestart.

Daarnaast ontwikkelen wij samen met Van der Weegen circa 50 koopappartementen, 1 commerciële ruimte en 1 stallingsgarage. Ten slotte ontwikkelt Van der Weegen voor eigen rekening circa 70 koopappartementen voor starters en 1 commerciële ruimte voor horecafuncties. De samenwerking tussen Van der Weegen en WonenBreburg is in 2010 formeel vastgelegd in een vennootschap onder firma, de VOF Forum. Goirkezijstraat Wij hebben het nieuwbouwplan aan de Goirkezijstraat met 20 grondgebonden huurwoningen en 5 appartementen voor RIBW Midden-Brabant in 2010 uitgewerkt. Begin 2011 start de bouw. Stichting Huize Mater Misericordiae (HMM) We hebben de samenwerking met de Nederlandse Provincie van de Congregatie van Zusters van Liefde van Onze Lieve Vrouw, Moeder van Barmhartigheid in 2010 beëindigd, omdat we helaas niet tot een overeenstemming konden komen voor wat betreft de planontwikkeling van het terrein van HMM.

Project Spinaker In 2010 hebben wij de samenwerking met Stichting De Wever voor de ontwikkeling van het complex De Spinaker, met circa 170 wooneenheden, beëindigd. Het plan bleek financieel-economisch niet haalbaar. Project Lourdesplein Wij zijn in 2010 benaderd door bouwontwikkelaar Van de Ven voor een gezamenlijk haalbaarheidsonderzoek naar de ontwikkeling van de locatie Lourdesplein. Onderzocht wordt of er op deze locatie circa 50 grondgebonden woningen en 70 appartementen gerealiseerd kunnen worden. In 2011 volgt uitsluitsel over de mogelijke samenwerking.

Vogelenzang In 2010 hebben we met de gemeente Tilburg onderhandeld over de overname van de voormalige school De Burcht aan de Vogelenzang in de wijk Groenewoud. In de planvorming gaan wij uit van de sloop van het schoolgebouw en nieuwbouw van circa 24 wooneenheden voor psychogeriatrische patiënten van Thebe en 23 sociale huurappartementen. De ontwikkeling van levensloopgeschikte sociale huurappartementen op deze locatie bevordert de doorstroming in de wijk en draagt bij tot de positieve ontwikkeling en levensloopbestendigheid van de wijk. Begin 2011 wordt de bestemmingsplanprocedure opgestart.


43

2. Resultaatgebied ‘wijken op orde’ pilotproject in de wijken Kruidenbuurt en Groenewoud dat de activiteiten van de deelnemende organisaties met elkaar moet verbinden. In deze wijken hebben wij de neerwaartse spiraal kunnen ombuigen tot een voorzichtige weg omhoog. Het enthousiasme en de betrokkenheid bij de bewoners groeit!

Thomas van Aquinostraat In 2010 hebben wij met de gemeente Tilburg onderhandeld over de overname van de voormalige schoollocatie aan de Thomas van Aquinostraat in de wijk Het Zand. In onze planvorming gaan wij uit van sloop van het schoolpand en nieuwbouw van circa 45 (sociale) huurappartementen. Ook deze ontwikkeling stimuleert de doorstroming in de wijk en draagt bij tot de levensloopbestendigheid ervan. Begin 2011 wordt de bestemmingsplanprocedure opgestart.

Het tweede jaar van de MOM stond in het teken van focus en borgen. Het MOM-bestuur concentreert zich op de Tilburgse impulsdoelen werk, armoede en opleiding. De rollen zijn: Aanjager op de voorgrond:bijvoorbeeld met MOM@Work, dat werkzoekende buurtgenoten vanaf de keukentafel bemiddelt naar werk. Door dit pilotproject zijn nu meer dan 40 mensen die een grote afstand tot de arbeidsmarkt hadden aan het werk. In 2011 wordt dit project geborgd in het nieuwe werkgelegenheidsbeleid van de afdeling Sociale Zaken van de gemeente Tilburg. Versterker op de achtergrond: bijvoorbeeld in het Boddehuis, waar leerlingen uit het speciaal onderwijs leren functioneren in een wijk. Dit unieke project is, mede op aangeven van de MOM, door de 3 Tilburgse corporaties en De Twern overgenomen. U leest meer over het Boddehuis op pagina 48. Verbinder tussen werkers: de werkers in de beide wijken weten elkaar vaker en beter te vinden voor afstemming over wie wat doet achter de voordeur. Een gezamenlijk spreekuur in beide wijken heeft hiervoor de basis gelegd.

Fortuna In 2010 is een principeovereenkomst met KDO Vastgoedontwikkeling tot stand gekomen waarin de voorwaarden voor de koop van plandeel Fortuna van woonpark Phoenix zijn vastgelegd. Het gaat hier om 30 ruime appartementen met (ondergrondse) parkeervoorziening op een gewilde locatie in de stad. Wij voegen deze appartementen toe aan onze sociale huurvoorraad. De bouw start naar verwachting in de eerste helft van 2011. Magazijnkwartier In 2010 hebben wij de (financiële) haalbaarheid onderzocht van de afname van circa 260 zelfstandige studenteneenheden op de ontwikkellocatie Magazijnkwartier-Pieter Vreedeplein (ZLTO-locatie) in het centrum van Tilburg. De onderhandelingen gaan in 2011 verder.

Balans in de Kruidenbuurt Voor dit project hebben we bij woningtoewijzing 2 aanvullende criteria opgesteld, namelijk: wie in de wijk wil komen wonen, mag niet bij de politie geregistreerd staan voor criminele activiteiten en/of overlast; nieuwe bewoners of huishoudens moeten een inkomen uit arbeid hebben. Als een kandidaat niet aan deze voorwaarden voldoet, kan hij of zij niet in de Kruidenbuurt huren; huisvesting vindt dan in overleg op een andere plek in de stad plaats. Met dit project willen de samenwerkende corporaties en de gemeente Tilburg meer grip op de wijk krijgen en een positieve beweging op gang brengen. In maart 2010 hielden wij een tussenevaluatie. De bewonerscommissie signaleerde dat het rustiger is geworden in de wijk en vindt dat het project een positieve bijdrage

Korte Tuinstraat Een ontwikkelaar heeft plannen ontwikkeld voor circa 30 studenteneenheden boven een winkelplint op de hoek van de Korte Tuinstraat-Nieuwlandstraat in het centrum. Het gaat hierbij om gedeeltelijk nieuwbouw en gedeeltelijk herbestemming. De gesprekken over de eventuele afname van dit vastgoed lopen nog. 2.2.2.4 Ontwikkeling: sociaal en cultureel in Tilburg Maatschappelijke Ontwikkelings Maatschappij (MOM) in Groeseind-Hoefstraat en Kruidenbuurt De MOM is een voor Nederland uniek project dat in 2008 van start is gegaan. Het is een initiatief van Thebe, de Twern, De Wever en de 3 grote Tilburgse corporaties. Het gaat om een


44

2. Resultaatgebied ‘wijken op orde’ Breda Specifieke woonvormen voor bijzondere doelgroepen Bij het ontwikkelen van nieuwe initiatieven konden we in 2010 merken dat er bezuinigd wordt in de zorgen welzijnssector. Ook de wisseling van lokaal bestuur en forse overheidsbezuinigingen hadden invloed. Plannen zijn vooruit geschoven en andere plannen bleken vanwege financiële problemen niet meer haalbaar. Dat neemt niet weg dat er kansen ontstaan om op andere wijze, in alternatieve samenwerkingsvormen en wellicht ook met andere financieringsvormen, toch projecten tot stand te brengen.

levert tot de verbetering van de leefbaarheid in de wijk. Er is meer balans (draagkracht versus draaglast) in de Kruidenbuurt gekomen. De eindevaluatie houden wij in 2011. Kanswonen in Stokhasselt De 4 flats aan de Kapelmeesterlaan in Stokhasselt hadden een hoge mutatiegraad met negatieve gevolgen voor de leefbaarheid. Met het project Kanswonen krijgen alle nieuwe bewoners een extra kans. In het huurcontract nemen wij aanvullende afspraken op over wonen, werk, inkomen, scholing en zorg. Uit een evaluatie in 2010 bleek, dat de sfeer in de flats is verbeterd en dat de kracht van Kanswonen in het contact tussen mensen ligt; kennen en gekend worden.

Geschikt Wonen voor Iedereen De 3 Bredase corporaties hebben in 2010 in de Geschikt Wonen voor Iedereen (GWI)-gebieden onderzoek gedaan naar de geschiktheid van de woning van mensen met een beperking. We hebben het bestaande bezit geïnventariseerd en onderzocht welk deel hiervan opgewaardeerd moet worden en welke nieuwbouwplannen toegevoegd kunnen worden. Daarnaast hebben we geanalyseerd wat we aan de bestaande voorraad moeten toevoegen om tot 2025 aan de vraag naar geschikte woningen te kunnen voldoen. Uiteindelijk moet dit in 2011 leiden tot een concrete, gezamenlijke opgave voor de corporaties voor hun voorraad huurwoningen. Uit de rapportage blijkt, dat de gemeente Breda een forse opgave heeft om het particuliere woningbezit geschikter te maken voor mensen met een beperking, zodat ze langer zelfstandig kunnen blijven wonen. In het Bredase complex aan de Ir. Lelyhof hebben wij collectieve maatregelen aangebracht om het woongebouw en de 34 seniorenwoningen geschikter te maken voor mensen met een beperking.

Tilburg Street League 2010 De Twern, Willem II en WonenBreburg organiseerden de Tilburg Street League 2010, een voetbaltoernooi voor jongeren van 12 tot 16 jaar uit meerdere Tilburgse wijken. Het toernooi zorgt voor een positieve impuls voor de leefbaarheid in de wijken en geeft extra aandacht aan gedrag, sportiviteit, normen en waarden. Het moet de bewustwording op gang brengen en de resultaten zijn positief te noemen. Ook dit jaar was het toernooi weer geslaagd en was het afsluitende toernooi bij het Willem II stadion een echt feest. 2.2.3 Wonen, welzijn en zorg in Breda enTilburg Beleid We zetten ons in voor allerlei doelgroepen. Ook mensen met een beperking en mensen die woonbegeleiding nodig hebben, behoren nadrukkelijk tot onze doelgroep. Wonen, welzijn en zorg moeten onder één dak aangeboden kunnen worden; hierdoor kunnen mensen ondanks hun leeftijd en eventuele beperkingen in hun – levensloopbestendige – woning blijven wonen. Daar zorgen we voor en daar investeren we in. Niet alleen in menskracht, maar ook in geld. Goed samenwerken met onder andere zorgpartijen leidt tot mooie resultaten. In deze paragraaf belichten wij onze meest in het oog springende initiatieven op het vlak van wonen, welzijn en zorg.

Eind 2010 is het laatste van de 15 Bredase uitvoeringsprogramma’s voor de GWI-gebieden tot stand gekomen. De gemeente Breda heeft de GWI voor de periode 2006 tot 2010 geëvalueerd. Wij zijn door de gemeente uitgenodigd om mee te denken over de GWI-doelstellingen voor de periode van 2011 tot en met 2014. Wat ons betreft is domotica - slimme elektronische voorzieningen die het wooncomfort en de veiligheid vergroten - om mensen zo lang mogelijk zelfstandig te kunnen laten wonen daarbij een belangrijk onderwerp.


45

WonenBreburg is sinds de beginjaren van onze organisatie voor ons een belangrijke ketenpartner. Tijdens al die jaren samenwerking hebben we WonenBreburg leren kennen als een zeer menselijke, betrokken organisatie met een warm hart voor onze cliënten.

Artie van Tuijn, voorzitter raad van bestuur RIBW Midden-Brabant


46

2. Resultaatgebied ‘wijken op orde’ begeleiding, veel overlast veroorzaakten. Het project is tot stand gekomen door samenwerking tussen de gemeente Tilburg, politie, Traverse, RIBW Midden-Brabant, Tiwos, TBV Wonen, WonenBreburg en de direct omwonenden. Het project bestaat uit 9 zelfstandige woonunits die in 2010 zijn verhuurd. De samenwerking met de betrokken organisaties verloopt goed en de omwonenden zijn zeer tevreden: zij hebben geen overlast van het project.

Stedelijk Kompas De gemeente Breda werkt al jaren intensief aan de maatschappelijke opvang van dak- en thuislozen in nauwe samenwerking met instellingen voor maatschappelijke opvang, verslavingszorg, GGD, geestelijke gezondheidszorg, maatschappelijk werk en welzijnswerk. Dat beleid heeft een impuls gekregen met het Stedelijk Kompas. In 2010 namen wij deel aan de stedelijke projectgroep om de opdracht van het Stedelijk Kompas uit te voeren. Er is gekozen voor een voorziening voor dak- en thuislozen. In de volgende fase wordt gekozen uit de beschikbare locaties en start de communicatie hierover met de stad. Aan de Bredase corporaties is gevraagd om de rol van verhuurder en eigenaar van deze voorziening op zich te nemen.

Fatimastraat 28 In 2009 hebben wij besloten om dit pand te verhuren aan Traverse, die het zal gebruiken om gezinnen in een crisissituatie tijdelijk te huisvesten. Er is veel energie gestoken in het communicatietraject met omwonenden. Na een kleine verbouwing hebben de nieuwe bewoners het pand in het voorjaar van 2010 in gebruik genomen. Het contact met de omwonenden is zeer goed en er is minimaal 2 keer per jaar overleg met elkaar. Op verzoek van de bewoners heeft de gemeente een kleine speelvoorziening aangelegd voor het pand.

Jongerenfoyer In september 2010 is de jongerenfoyer ‘Kamers met Kansen Breda’ van start gegaan. Het gaat om 4 bewoners die ondersteuning nodig hebben bij het zelfstandig wonen. Ze worden hierbij geholpen door 4 ’maatjes’ die in dezelfde woning wonen. In 2011 breidt het project verder uit en wordt er gezocht naar differentiatie in de huisvestingsvormen. Met de projectgroep buigen wij ons over de vraag hoe er de komen jaren financiële middelen gevonden kunnen worden.

Woonvoorziening voor RIBW Midden-Brabant, Generaal Kockstraat Wij hebben het voormalig buurthuis Soekmekaar aan de Generaal Kockstraat 2a in 2009 verbouwd tot een moderne voorziening waar het RIBW Midden-Brabant 14 cliënten met een dubbele diagnose, zoals bijvoorbeeld verslaving en psychiatrie, kan huisvesten. Voordat de voorziening in gebruik werd genomen, heeft het RIBW Midden-Brabant een open dag georganiseerd voor de bewoners uit de buurt. De omwonenden konden zo zien hoe het voormalige wijkcentrum verbouwd is. De contacten met de buurtbewoners zijn goed.

Mantelzorgwoning Na een lange en intensieve voorbereiding hebben wij in oktober 2010 in Prinsenbeek de eerste mantelzorgwoning gerealiseerd, in samenwerking met de gemeente Breda. Een mantelzorgwoning is een zelfstandige woning voor een vader of moeder in de tuin van een van hun kinderen. Hierdoor is opname van de ouder in een verzorgings- of verpleeghuis niet nodig. Wij realiseren en exploiteren deze mantelzorgwoning, omdat dit een van de manieren is om ouderen zo lang mogelijk zelfstandig te kunnen laten wonen.

Nieuw onderkomen project Mobile ASVZ In 2009 heeft ASVZ, een organisatie voor zorgen dienstverlening aan mensen met een verstandelijke beperking, ons benaderd met de vraag woonruimte beschikbaar te stellen voor Project Mobile. Door dit project kunnen jongeren met een verstandelijke beperking en gedragsproblemen zo zelfstandig mogelijk wonen met 24 uur per dag toezicht en begeleiding. In Project Mobile werken we samen aan een toekomst voor deze jongeren. In 2010 is het project verder uitgebreid

Tilburg Skaeve Huse Aan de Apennijnenweg in de wijk Groenewoud is in december 2009 het project Skaeve Huse geopend, een ontwikkeling naar Deens voorbeeld. Op een afgelegen terrein worden huurders gehuisvest die in hun vorige woonomgeving, ondanks woon-


47

2. Resultaatgebied ‘wijken op orde’ tot 10 wooneenheden waarin 9 jongeren gehuisvest worden. De wooneenheden bevinden zich in het hoogbouwcomplex Monte Cristallo aan de Dolomietenlaan.

Signaalfunctie onderhoudsbedrijf Iedere dag komen de vaklieden van het onderhoudsbedrijf achter de voordeur bij bewoners van WonenBreburg. Tijdens deze bezoeken kunnen vaklieden technische of sociale aandachtspunten signaleren die de vestigingen en VAST moeten weten. Met inachtneming van de privacy melden de vaklieden deze zodat we, waar nodig, actie kunnen ondernemen.

Kleinschalige woonvoorziening PG (psychogeriatrische)-plaatsen in Groenewoud Uit de samenwerking tussen Thebe, stichting De Twern en WonenBreburg is het initiatief ontstaan om een kleinschalige woonvoorzienig te ontwikkelen in de wijk Groenewoud voor dementerende ouderen. We hebben het plan in 2010 uitgewerkt; de besluitvorming vindt in 2011 plaats.

2.2.4 Huurincasso in Breda en Tilburg Huurincassobeleid Ons huurincassobeleid moet betalingsproblemen in een vroegtijdig stadium signaleren. Daarmee willen we voorkomen dat de huurachterstanden van onze bewoners (verder) oplopen, omdat een geringe huurachterstand nog relatief eenvoudig op te lossen is. Daarom willen we zo snel mogelijk in contact komen met onze huurders, liefst via een huisbezoek. Probleemsituaties zijn daardoor snel in beeld en oplossingen worden doorgaans snel bereikt. Daarbij bekijken we onder meer of we hulpverleningsinstanties moeten inschakelen. Door goede begeleiding kunnen huurachterstanden en huisuitzettingen voorkomen worden. Alleen bij uiterste noodzaak voeren we een ontruiming uit.

Moeder-kind-project Op verzoek van RIBW Midden-Brabant hebben we in 2010 in het complex Churchillplein 5 appartementen geschikt gemaakt voor het Moeder-kind-project. In dit project vinden alleenstaande moeders die hulp nodig hebben op psychiatrisch vlak onderdak. 1 appartement wordt gebruikt als kantoorruimte, waardoor ook goed toezicht is georganiseerd. Het Boddehuis in Wandelbos; school in huis In juli is de samenwerkingsovereenkomst getekend tussen TBV Wonen, Tiwos, WonenBreburg en LVG-school de Bodde. De Bodde is een onderwijsinstelling voor kinderen tussen de 16 en 20 jaar met een licht verstandelijke beperking. Door het project moeten de leerlingen zelfstandig leren wonen. Centraal staat de samenwerking tussen de bewoners van de wijk en de leerlingen bij diverse activiteiten die positief bijdragen tot de wijk en de eigenwaarde van de leerlingen. Op schooldagen komen 2 groepen van 6 leerlingen met 1 begeleider naar de woning aan de Kruidenlaan 23. Ze werken aan de leefbaarheid in de wijk door het uitvoeren van activiteiten en door met de bewoners te praten. Het is de bedoeling dat de bewoners samen met de leerlingen aan projecten werken. Daarnaast krijgen de leerlingen onderwijs in alles wat met wonen te maken heeft: ze gaan zelf aan de slag met huishoudelijke taken en leren wat er komt kijken bij op jezelf wonen. Aan het einde van de dag gaan ze weer naar huis. De pilot loopt 1 schooljaar en wordt tussentijds geëvalueerd. Tiwos stelt de woning beschikbaar en TBV Wonen en WonenBreburg bekostigen de vaste woonlasten.

In Breda zijn wegens huurachterstand 130 ontruimingen aangezegd, waarvan er uiteindelijk 18 gerechtelijk zijn uitgevoerd. In Tilburg zijn wegens huurachterstand 137 ontruimingen aangezegd, waarvan er uiteindelijk 43 gerechtelijk zijn uitgevoerd. Een groot deel van de aangezegde ontruimingen hebben we door deelbetalingen en betalingsregelingen met huurders kunnen voorkomen. Het aantal ontruimingen vanwege huurachterstand daalt al een aantal jaren op rij, waaruit wij de conclusie trekken dat ons op preventie gerichte beleid succesvol is. Een resultaat waar we trots op zijn! Hieronder beschrijven we enkele aspecten van ons incassobeleid en geven we inzicht in de resultaten van onze inspanningen. In de tabellen 19a en 19b in de bijlage ziet u de resultaten. Huisbezoeken In september 2009 is in Breda het gezamenlijke initiatief ‘preventieve huisbezoeken’ gestart om mensen die in de problemen


48

2. Resultaatgebied ‘wijken op orde’ Dit is een stijging ten opzichte van 2009. Het percentage huurachterstand bij studenten was in 2010 wederom laag: in Breda 0,75% en in Tilburg 0,39%.

zijn geraakt te helpen bij het oplossen van hun financiële en vaak ook sociaal-maatschappelijke problemen. In samenwerking met het Instituut voor Maatschappelijk Welzijn (IMW) en de Gemeentelijke Kredietbank Breda (GKB) hebben de 3 Bredase corporaties een maatschappelijk werkster aangesteld. Zij legt preventieve huisbezoeken af bij huurders waarvan vermoed wordt dat er meerdere problemen spelen. Het project is in september 2010 met 1 jaar verlengd. In 2010 heeft ze voor WonenBreburg 32 preventieve huisbezoeken afgelegd. Medewerkers van onze vestiging in Tilburg hebben in 2010 bij 100 huurders een huisbezoek afgelegd. Schuldhulpverlening We hebben afspraken gemaakt met schuldhulpverleningsinstanties waar we bewoners met betalingsproblemen actief naar verwijzen. Bewoners worden begeleid bij het inventariseren van schulden en het maken van afspraken over het inlossen ervan: Raad voor de Schuldhulpverlening Breda Onder de paraplu van de Raad van de Schuldhulpverlening zijn EHBF’ers (EHBF staat voor ‘eerste hulp bij financiën’) en budgetcoaches actief. Vanwege de opheffing van het Fonds Maatschappelijke Ontwikkeling (FMO) is in oktober 2010 binnen de Raad voor de Schuldhulpverlening gesproken over een herijking van de Raad. De bedoeling is, de activiteiten meer te gaan richten op het actiegericht oplossen van knelpunten, het uitwisselen van informatie en het nemen van nieuwe initiatieven. Bureau Schuldhulpverlening Tilburg (BSH) De Tilburgse woningcorporaties werken samen met Bureau Schuldhulpverlening om het aantal huisuitzettingen te minimaliseren. Hiertoe is een convenant opgesteld. In 2010 werden 60 huishoudens, door tussenkomst van WonenBreburg, begeleid door Bureau Schuldhulpverlening. Huurincassoresultaten De huurachterstand van de zittende huurders bedroeg in 2010, uitgedrukt in het percentage van de jaarhuur, voor de vestiging Breda 0,87% en voor de vestiging Tilburg 1,23%.


49

Prestaties in 2010 voor de 5 resultaatgebieden 3. Resultaatgebied ‘verbinding maken met onze maatschappelijke omgeving’ 3.1 Ambities uit ons meerjarenbeleidsplan 2009-2012, ‘Energie in wonen’

gaan naar belanghebbenden om de maatschappelijke agenda te bespreken.

Twee kunnen meer dan één Als het daardoor beter, sneller of efficiënter kan, kiest WonenBreburg voor samenwerking. Die samenwerking moet dan wel in relatie staan tot onze doelstellingen en een meerwaarde hebben. Onze samenwerkingsbereidheid gaat verder dan enkel voor de invulling van onze eigen doelstellingen; we willen ook bijdragen tot die van onze samenwerkingspartners.

Vertaald in doelstellingen en beoogde maatschappelijke effecten betekent dat: goede relaties met samenwerkingspartners; maatschappelijke legitimatie: ons denken en handelen regelmatig toetsen aan de wensen van de omgeving om ons optreden maatschappelijk te legitimeren; vergroting van het maatschappelijk vertrouwen.

Vertaald in doelstellingen en beoogde maatschappelijke effecten betekent dat: efficiënt en effectief doelen realiseren door samenwerking op het vlak van wonen, welzijn zorg en sociale ontwikkeling.

3.2 Resultaten ‘verbinding maken met onze maatschappelijke omgeving’ in 2010 Twee kunnen meer dan één Wij hebben onze samenwerking op het vlak van wonen, welzijn, zorg en sociale ontwikkeling uitgebreid beschreven in dit verslag in de paragrafen over fysieke, sociale en culturele ontwikkeling en in paragraaf 2.2.3 ‘Wonen, welzijn en zorg in Breda en Tilburg’.

Samenwerken met bewoners Onze belangrijkste samenwerkingspartners zijn de georganiseerde bewonersorganisaties. Met hen werken we aan schone, hele en veilige wooncomplexen en wijken met een goede sociale samenhang. Daarnaast zijn we in 2010 begonnen met het project ‘Alternatieve vormen van participatie’ om te onderzoeken welke participatiemogelijkheden er nog meer zijn, naast onze commissies van huurders, die kunnen bijdragen tot het behalen van onze gezamenlijke doelen. Op pagina 51 kunt u onder Bewonersparticipatie ‘nieuwe stijl’, meer lezen over dit project.

Samenwerken met bewoners 3.2.1 Betrekken van bewoners bij beleid en beheer Onze belangrijkste samenwerkingspartners zijn de georganiseerde bewonersorganisaties en de op andere wijze betrokken bewoners. Samen werken we aan schone, hele en veilige wooncomplexen en wijken met een goede sociale samenhang. In het vorige hoofdstuk zijn de activiteiten en projecten die door en met bewoners zijn gerealiseerd uitvoerig aan bod geweest. In deze paragraaf volstaan wij daarom met het schetsen van de meer zakelijke en procesmatige aspecten van de bewonersparticipatie.

Vertaald in doelstellingen en beoogde maatschappelijke effecten betekent dat: schone, hele en veilige wooncomplexen en wijken met een goede sociale samenhang door samenwerking met bewonersorganisaties.

We overleggen jaarlijks verschillende keren met de huurdersbelangenorganisaties in Breda en Tilburg. Op concernniveau spreken we met de overkoepelende huurdersbelangenorganisatie Stichting Huurdersbelangen WonenBreburg (SHW). Op het niveau van het werkgebied Breda en omgeving voeren we overleg met Bewonersplatform Wonen-Breda. Op het niveau van het werkgebied Tilburg en omgeving overleggen we met de huurdersbelangenorganisatie HBO Wonen 99.

Invloed van onze samenwerkingspartners Onze samenwerkingspartners hebben invloed op onze beleidsvorming; volgens ons een goede zaak. Wij willen graag goede relaties met deze partijen onderhouden en proberen de juiste balans te vinden tussen de uiteenlopende belangen. We gebruiken de beleidsplanperiode 2009 tot 2012 om de relaties te versterken, open te staan voor dialogen en actief op zoek te


50

3. Resultaatgebied ‘verbinding maken met onze maatschappelijke omgeving’

Stichting Huurdersbelangen WonenBreburg (SHW)

HBO Wonen 99 (Tilburg)

Bewonersplatform Wonen - Breda (Breda)



Bewonersparticipatie ‘nieuwe stijl’ We hebben geconstateerd dat onze huidige participatiestructuur, die vooral gericht is op de traditionele bewonerscommissies en huurdersbelangenorganisaties, niet meer in alle situaties voldoet. Een deel van onze huurders, vooral jongeren en allochtonen, bereiken we hier niet, of niet voldoende mee. Bovendien sluit onze huidige structuur niet goed aan bij de eisen van de ‘nieuwe vrijwilliger’. Huurders geven zelf aan graag met ons te willen meedenken, maar niet binnen de huidige structuren. Nieuwe vrijwilligers zetten zich graag in voor kortdurende projecten met een concreet doel waarbij ze zelf een direct belang hebben.

opgenomen, geïnspireerd door bestaande alternatieven. Deze ‘gereedschapskist’ met alternatieve vormen is niet statisch, maar kan uitgebreid worden met andere instrumenten die, als ze niet zinvol blijken te zijn, weer verwijderd kunnen worden.

Eind 2009 hield WonenBreburg, samen met de collega-corporaties Zayaz uit Den Bosch, AlleeWonen uit Breda en Roosendaal en onze huurdersbelangenorganisaties een werkconferentie waarin de toekomst van de bewonersparticipatie werd verkend. De conferentie leverde verfrissende ideeën en veel enthousiasme en betrokkenheid op. Als vervolg op deze conferentie zijn wij in 2010 gestart met het ontwikkelen en inzetten van alternatieve vormen van bewonersparticipatie en zijn tot de conclusie gekomen dat het inzetten van een breed scala hieraan de beste manier is om de huidige knelpunten het hoofd te bieden.

Invloed van onze samenwerkingspartners SHW Jaarlijks bespreken we het huurverhogingsbeleid met onze huurdersbelangenorganisatie, Stichting Huurdersbelangen WonenBreburg (SHW). In 2010 hebben wij met de SHW afgesproken om voor alle zelfstandige en onzelfstandige woningen een huurverhoging van 1,2% toe te passen. Daarmee realiseerden we een totale huursomstijging van nagenoeg 1,2%.

De huidige, formele participatiestructuur met commissies van huurders, huurdersbelangenorganisatie en SHW blijft bestaan naast de nieuwe, informele(re) structuur. In sommige situaties kan een bewonerscommissie namelijk juist wel het beste instrument zijn. We verwachten dan ook dat deze combinatie van informele en formele participatie leidt tot een versterking van onze bewonersparticipatie.

Daarnaast hebben we ook het huurprijsbeleid voor de komende 2 jaar uitgebreid met hen besproken. Concreet hebben we de SHW om advies gevraagd over de volgende voorstellen: de streefhuren voor 2010 en 2011 op 80% van de maximale huur te handhaven; voor die complexen die we niet voor de primaire doelgroep hebben gelabeld de streefhuur op te hogen naar 90%;

Voor de verschillende niveaus van participatie (van informeren tot meebeslissen) hebben we een of meerdere geschikte alternatieve vormen geselecteerd. We hebben ons hierbij niet laten beperken, maar een uitgebreid scala aan diverse instrumenten


51

3. Resultaatgebied ‘verbinding maken met onze maatschappelijke omgeving’ ruim 90% van onze woningen bereikbaar te houden door de streefhuren af te toppen op de huurtoeslaggrenzen, tenzij we investeren in energetische maatregelen en andere verbeteringen; bij investeringen in energetische maatregelen een huurverhoging via een aanvullende huurovereenkomst (AHOK) bij onze huurders in rekening te brengen; deze huurverhoging zal niet meer bedragen dan de besparing die op de energiekosten wordt gerealiseerd door energetische maatregelen.

project Kamers met Kansen; projectvoorstel Goed Huurderschap; Goed Geregeld; nieuwe omgangscode bewonersparticipatie; nieuwe participatievormen; Stedelijke Geschillencommissie; proces Koopgarant.

Commissies van huurders in Breda In het eerste halfjaar van 2010 hebben leden van het managementteam van de vestiging Breda en de betreffende woonconsulent alle commissies van huurders bezocht. Tijdens dit bezoek hebben we van gedachten gewisseld over de inzet van de eerstelijnsmedewerkers, zoals opzichters, huismeesters en woonconsulenten. Voor zowel de vertegenwoordigers van de commissies van huurders als voor onze medewerkers zijn dit belangrijke ontmoetingen. De nieuwe vestigingsdirecteur heeft in 2010 met alle commissies van huurders persoonlijk contact gehad. Op 10 juni hebben wij in het kader van het jaarlijkse uitstapje met de commissies een bezoek gebracht aan Rotterdam.

De SHW heeft positief geadviseerd over de eerste 3 voorstellen. Ten aanzien van het laatste voorstel gaven zij aan de ervaringen met proefprojecten af te wachten alvorens een definitief advies te geven. Daarnaast hebben we in 2010 de volgende onderwerpen voor advies voorgelegd aan de SHW: de verhogingspercentages voor de verschillende servicekostencomponenten; huurbeleid studenten; aanpassing van het PKVW-beleid. In onze gesprekken met de SHW kwamen verder de jaarverslagen en jaarbegrotingen aan de orde, de ontwikkelingen op het terrein van wonen en, meer in algemene zin, de voortgang van diverse projecten.

Aan het einde van 2010 waren in Breda 32 commissies van huurders actief, waarvan 27 een samenwerkingsovereenkomst hebben gesloten met het Bewonersplatform Wonen-Breda voor ondersteuning en begeleiding. In totaal vonden 94 vergaderingen met commissies van huurders plaats. De volgende onderwerpen kwamen aan bod: servicekosten; schoonmaak; sociaal en technisch beheer; woonmarketing en woningtoewijzing; leefbaarheid en leefregels; inbraakpreventie en PKVW; veiligheid; zorgprojecten en zorgactiviteiten; onderhoudswerkzaamheden; wijkontwikkelingsplannen; kwaliteit van onze dienstverlening; overlast/onveilige situaties; groenbeheer in de wijk; bewonersactiviteiten.

Breda Bewonersplatform Wonen-Breda Het managementteam van de vestiging Breda heeft in 2010 5 keer overleg gevoerd met het bewonersplatform. In deze bijeenkomsten zijn de leden van het platform geïnformeerd over het beheer en beleid van de vestiging Breda. Tevens hebben wij gevraagd welke zaken in hun ogen niet of onvoldoende functioneerden. Daarmee zijn we aan de slag gegaan. De volgende onderwerpen kwamen aan bod: woonmarketing ‘Klik voor Wonen’; servicekostenbeleid (afrekening stookkosten en bepalen nieuwe tarieven); proces herprogrammering; kantoorverbouwing vestiging Breda; KWH-meting; de bewonersenquête; diverse projecten nieuwbouw en groot onderhoud;


52

3. Resultaatgebied ‘verbinding maken met onze maatschappelijke omgeving’ Tilburg HBO Wonen 99 Het managementteam van de vestiging Tilburg heeft in 2010 6 keer regulier regio-overleg gevoerd met HBOWonen 99 (HBO), en daarna diverse keren op ad-hocbasis naar aanleiding van concrete vragen en ontwikkelingen. In deze bijeenkomsten hebben wij de leden van de HBO geïnformeerd over het beheer en beleid van de vestiging Tilburg. De volgende onderwerpen zijn besproken: nieuwe schoonmaakmethodiek; herhuisvesting bedrijfsonderdelen WonenBreburg; herontwikkeling bewonersparticipatie; vacaturestop WonenBreburg; wederzijdse verwachtingen van WonenBreburg en commissies van huurders; communicatie met commissies van huurders; enquête bewonerscommissies; herontwikkeling bewonersparticipatie; belonen goed huurderschap; combinatiemodel van Woning in Zicht; het meerjaren onderhoudsplan; bewonerstevredenheidsonderzoek USP; energievoorziening (warmtepompen) Theresia’s Rozen; energetische maatregelen; pilotprojecten energiemaatregelen Pucciniflat en Pater van den Elsenplein.

(IPSV)-subsidie toegezegd voor het project ‘Samen bouwen aan Tilburg-Noord’. Voorwaarde voor deze subsidie was het organiseren en uitvoeren van projecten voor de zeggenschap van, en samenwerking met, wijkbewoners. Wij hebben hiervoor een SRV-wagen aangeschaft die we volledig gerestaureerd en ingericht hebben en aangepast als wijkwagen. Op 30 november 2010 hebben we de wijkwagen gepresenteerd aan de bewoners(groepen) in Tilburg-Noord die erover hadden meegedacht. De reacties waren positief. We wilden de wijkwagen oorspronkelijk gebruiken om de bewonersparticipatie voor het Wagnerplein een impuls te geven, maar in overleg met de gemeente en De Twern hebben we besloten dat deze breder kan worden ingezet. Zo kan de wagen ook worden gebruikt voor herstructureringsprojecten of participatieprojecten elders in de stad, of voor de promotie van verkoopprogramma’s. De Driehoek in Tilburg In 2007 zijn we gaan samenwerken met De Twern en De Wever – en later ook Thebe – voor de gezamenlijke opzet en exploitatie van multifunctionele ruimten in zorgcentrum Reijshoeve in De Reeshof in Tilburg: De Driehoek. De Driehoek is, met gemiddeld 225 bezoekers per week, uitgegroeid tot een drukbezochte voorziening met een welzijns- en ontmoetingsfunctie voor de Reeshof. Een actieve groep vrijwilligers helpt bij het organiseren van activiteiten. Er is echter al jaren sprake van negatieve exploitatie, waardoor sluiting dreigde. Daarom hebben we in 2010 een beroep gedaan op de gemeente Tilburg om bij te dragen aan de exploitatie. De gemeente heeft hiermee ingestemd en vooralsnog voor een jaar subsidie toegekend.

Commissies van huurders in Tilburg Wij ondersteunen en faciliteren de commissies van huurders en vinden dat daar een bepaalde kwaliteit tegenover mag staan. Met de HBO spreken wij periodiek de stand van zaken van alle commissies door, op basis van een beschrijving van de betrokken woonconsulent. Dit geeft een goed beeld van wat er goed loopt en wat er aandacht nodig heeft. Zo werken we samen aan de tevredenheid van onze huurders. Openheid, eerlijkheid en respect zijn hierbij sleutelbegrippen. Aan het einde van 2010 waren er in Tilburg 43 commissies van huurders.

Studentenparticipatie De studentenparticipatie krijgt vorm via bewonerscommissies en internetpanels. Het nieuwe complex Intermezzo heeft inmiddels een bewonerscommissie en een eigen evenementencommissie. In het hoofdstuk ‘WonenBreburg in maatschappelijk perspectief’ vertelden wij al hoe we onze belanghebbenden invloed geven op ons beleid en beheer, en gaven we inzicht in de gerealiseerde resultaten.

Bewonersparticipatie Wagnerplein in Tilburg In 2003 heeft het ministerie van VROM aan de gemeente Tilburg een Innovatie Programma Stedelijke Vernieuwing


53

Prestaties in 2010 voor de 5 resultaatgebieden 4. Resultaatgebied ‘kwantiteit en kwaliteit van het vastgoed’ 4.1 Ambities uit ons meerjarenbeleidsplan 2009-2012, ‘Energie in wonen’

Studentenhuisvesting Wij vinden dat studenten een belangrijke maatschappelijke bijdrage leveren. In Tilburg hebben we een lange historie en verantwoordelijkheid voor de huisvesting van studenten; in Breda is onze verbondenheid minder duidelijk en dat willen we graag veranderen. We werken actief samen met de andere Bredase corporaties en hebben contact op bestuursniveau met de gemeente en onderwijsinstellingen. Wij richten ons op het vergroten van ons inzicht in de vraag naar woningen in aantallen en vastgoedkwaliteiten als prijs, locatie, omvang en mate van zelfstandigheid.

Marktpositie en marktaandeel WonenBreburg heeft een marktaandeel van ruim 50% in Tilburg en 35% in Breda en streeft naar instandhouding daarvan. Een deel van de huurvoorraad wordt omgezet in een Koopgarantvoorraad waardoor de woningen eigendom worden van private huishoudens, maar bij verkoop weer ter beschikking staan van WonenBreburg. Binnen de voorraad is er sprake van een kwalitatieve ontwikkeling. Door sloop, nieuwbouw, onderhoud en verbetering is er sprake van een dynamische voorraad. Die voorraad stemmen we continu af op de consumentenvraag.

Vertaald in doelstellingen en beoogde maatschappelijke effecten betekent dat: delen van ons huidige studentenbezit omvormen van onzelfstandige naar zelfstandige eenheden; optimum tussen vrije verhuur en verhuur via onderwijsinstellingen.

Vertaald in doelstellingen en beoogde maatschappelijke effecten betekent dat: een goede woningkwaliteit leveren en onze klanten zo veel mogelijk keuzevrijheid bieden. Verkoop en Koopgarant WonenBreburg verkoopt sinds 2001 woningen, waarvoor wij een aantal criteria benoemd hebben. Zo moet de verkoop van woningen bijdragen tot een betere buurt en een gezonde financiële huishouding van WonenBreburg. Starters en klanten met een smalle beurs kunnen zo onder gunstige voorwaarden een woning kopen. We vinden echter dat de verkoop van woningen niet mag leiden tot belemmering van noodzakelijke herstructurering of tot een te versnipperd bezit, omdat dit zeer inefficiënt is.

Bedrijfsmatig en maatschappelijk onroerend goed Wij beheren ook bedrijfspanden en maatschappelijk onroerend goed, maar bouwen en exploiteren dergelijk vastgoed alleen als er een samenhang is met de volkshuisvesting in wijken en buurten waar wij al woningen beheren. Daarom kopen wij soms onroerend goed aan voor herontwikkeling. Ook hebben we een financiële doelstelling bij de exploitatie van bedrijfsmatig onroerend goed: we verdienen er geld mee dat gebruikt wordt voor volkshuisvestelijke doelstellingen. Vertaald in doelstellingen en beoogde maatschappelijke effecten betekent dat: bijdragen tot volkshuisvestelijke doelstellingen door de exploitatie van bedrijfsmatig en maatschappelijk onroerend goed.

Vertaald in doelstellingen en beoogde maatschappelijke effecten betekent dit: keuzemogelijkheden voor huurders verruimen door meer accent op Koopgarant in onze vastgoedportefeuille te leggen; in 2010 is ons aanbod van Koopgarantwoningen fors uitgebreid; bijdragen tot een betere buurt door verkoop van woningen; in de bepaling van het verkoopprogramma streven we ernaar een mix van huur en koop aan te bieden; bijdragen tot de gezonde financiële huishouding van WonenBreburg.


54

4. Resultaatgebied ‘kwantiteit en kwaliteit van het vastgoed’ 4.2 Resultaten ‘kwantiteit en kwaliteit van het vastgoed’ in 2010 Marktpositie en marktaandeel 4.2.1 Omvang en ontwikkeling van de voorraad Het totaal aantal verhuureenheden per 31 december 2010 was 29.221. Dat zijn er 173 meer dan in 2009. Op 31 december 2010 hadden wij 26.042 woningen in ons bezit; 53 minder dan in 2009. Uitgesplitst naar de vestigingen was de samenstelling als volgt: Tabel Stand per 31-12-2010 per vestiging

Toelichting bij ‘Verkocht’: in 2010 zijn 230 woningen werkelijk verkocht, 3 eenheden zijn een administratieve correctie over 2009.


55

We zijn erg blij met het fantastische woonzorgcentrum dat we van WonenBreburg huren. Niet alleen van binnen is het gebouw erg mooi en functioneel; met het Grand Café vervullen we ook een belangrijke rol in de wijk. Veel ouderen uit de wijk doen al mee aan activiteiten!

Rob Stam, lid raad van bestuur Thebe


56

4. Resultaatgebied ‘kwantiteit en kwaliteit van het vastgoed’ In de tabellen 20 tot en met 27 van de bijlage bij dit verslag vindt u een specificatie van de mutaties. Over enkele mutaties vindt u hieronder meer informatie.

164 bewoonde seniorenappartementen en 2 als bedrijfsruimte verhuurde appartementen in het winkelcentrum van stadsdeel Reeshof, Tilburg. Door deze aankoop versterken wij onze positie in de Reeshof en creëren we meer mogelijkheden om hier in de vraag naar woonruimte voor senioren te voorzien.

Opgeleverde huurwoningen In 2010 hebben wij in Breda en Tilburg 53 nieuwe huurwoningen en 6 studenteneenheden gerealiseerd door voormalige kantoorruimtes om te bouwen: Tram 88 38 woningen Steunpunt Heuvel 9 appartementen Intermezzo 6 appartementen Hogeschoollaan 6 studentenkamers

Versterking positie in het middengebied Rijen Om onze positie in de regio te versterken, zijn wij per 1 september 2010 eigenaar geworden van het complex HoofdstraatTuinstraat in Rijen: ons eerste woningbezit in het gebied tussen Breda en Tilburg. Dit complex, dat bestaat uit 16 appartementen en 4 commerciële ruimten, hebben we aangekocht om sociale huurwoningen in dit gebied te kunnen aanbieden. Het zijn 2 kleinschalige appartementengebouwen met elk 8 appartementen en 2 commerciële ruimten op de begane grond.

Tram 88 in Breda De voormalige bedrijfslocatie van Rooftop aan de Tramsingel en het bijbehorende bouwplan met bouwvergunning hebben wij in 2009 aangekocht. Het project bestaat uit 37 bereikbare huurappartementen en 1 maisonnette in de vrije sector voor verhuur. Deze woningen zijn eind 2010 opgeleverd en verhuurd.

Bavel In juni 2010 zijn we gestart met de bouw van 4 appartementen aan de Kloosterstraat in Bavel. Voor het nieuwbouwproject aan de Seminarieweg (19 woningen) hebben we verdere voorbereidingen getroffen.

Steunpunt Heuvel in Breda In Breda hebben we in 2010 in de wijk Heuvel een zorgcluster met 59 eenheden opgeleverd. Het zorgcluster is ontstaan uit de behoefte van Thebe om het zorgcentrum Lucia te deconcentreren over verschillende locaties in de stad en daarmee wijkgebondenheid te creëren. Samen met Thebe hebben wij het eerste zorgcentrum in de wijk Heuvel gerealiseerd. Het bestaat uit: 9 huurappartementen - Verhuurd aan zorginstelling: 24 psychogeriatrische (PG) plaatsen (intramuraal) 26 verzorgingsappartementen

Berkel-Enschot In Berkel-Enschot worden wij waarschijnlijk eigenaar van 40 sociale huurwoningen. De aankoop wordt in 2011 afgerond. Nieuwbouwprojecten In 2010 hebben wij overeenkomsten afgesloten of verdere uitwerkingen gemaakt voor de onderstaande, nog te realiseren, projecten: Rijen 100 huurwoningen, locatie Garage Van Dorst Galder 10 woningen; 8 huur en 2 koop Teteringen 28 huurwoningen, MFA De Mandt

Aangekochte huurwoningen Kronenburgwerf in Heuvel, Breda In 2008 hebben wij 13 appartementen aangekocht in het nieuwbouwplan Kronenburgwerf. Het totale plan bestaat uit 62 woningen. De woningen zijn medio 2010 opgeleverd en verhuurd.

Verkoop en Koopgarant Verkochte huurwoningen Ondanks berichten uit de makelaarswereld over tegenvallende verkopen vanwege de kredietcrisis en het stilvallen van de vraag naar huizen hebben wij met ons aanbod in de lagere prijsklasse goede resultaten geboekt. De aangescherpte inkomenseisen

Versterking positie in de wijk Reeshof Tilburg In 2010 hebben we het complex Heyhoef gekocht van Stichting Pensioenfonds Unilever Nederland (Progress). Het gaat hier om


57

4. Resultaatgebied ‘kwantiteit en kwaliteit van het vastgoed’ van de banken en de gestegen hypotheekrente zijn mogelijk van invloed geweest. Hierdoor werden veel potentiële kopers gedwongen een geschikte woning te zoeken in een goedkoper segment en daar hebben wij van geprofiteerd. De uitbreiding van ons aanbod en de berichtgeving over het opraken van de Koopsubsidie - voor veel klanten een extra prikkel om toch te kopen - hebben bijgedragen tot het grote aantal verkopen.

Gesloopte huurwoningen Als het nodig is, slopen wij sociale huurwoningen in herstructureringsomgevingen. In 2010 hebben we in Breda 152 woningen gesloopt in de B. de Wildestraat. In 2010 zijn we ook gestart met het herhuisvesten van de huurders in plangebied Heuvel F2, de Oosterstraat en Lage Kant vanwege de herstructureringsplannen in deze gebieden. In Tilburg hebben we in het herstructureringsgebied Groeseind-Hoefstraat 103 woningen gesloopt.

2010 is voor WonenBreburg Makelaars een bijzonder goed jaar geweest. Onze makelaars benaderen actief de markt en maken daarbij steeds meer gebruik van internet. We hebben in 2010 15% meer woningen verkocht dan gepland: een record van 230. Hiervan zijn 144 gekocht met Koopgarant; vrijwel allemaal met 25% korting. De verkochte woningen behoren voornamelijk tot het goedkope segment. We hebben 4 garages verkocht en 10 appartementen, inclusief parkeerplaats. In Breda hebben we 76 woningen verkocht en in Tilburg 154, terwijl we er respectievelijk 60 en 140 gepland hadden.

Aantal verkochte woningen (via Koopgarant en regulier) en garages


58

4. Resultaatgebied ‘kwantiteit en kwaliteit van het vastgoed’ Sculptura Breda In 2010 hebben wij in Breda 80 koopwoningen via Ontwikkelingscombinatie WonenBreburg Nederlandse Bouwunie VOF gerealiseerd. Het gaat hierbij om de toren Appel van het nieuwbouwproject Sculptura.

Gerealiseerde koopwoningen In 2010 hebben we 167 koopwoningen gerealiseerd. Voor enkele projecten geldt, dat wij de onverkochte woningen (tijdelijk) aan onze voorraad huurwoningen hebben toegevoegd. Gerealiseerde koopwoningen 2010 Gebied project aan- totaal type tal Breda Sculptura, 80 appartementen Appel1) 20 Rondom Breda grondgebonden woningen Breda 100 Stokhasselt, 20 Tilburg grondgebonden Donizetti woningen Intermezzo 47 appartementen Tilburg Tilburg 67 WonenBreburg 167

Rondom in Breda Dit project aan de Dijklaan in Tuinzigt bestaat uit 20 grondgebonden koopwoningen: 16 hofwoningen en 4 drive-underwoningen. Het complex is eind 2010 opgeleverd en eind 2010 waren op een na alle woningen verkocht. Donizetti, Stokhasselt in Tilburg De opgeleverde grondgebonden eengezinswoningen met uitbreidingsopties worden onder Koopgarant verkocht. Er zijn 14 woningen verkocht, 6 woningen zijn nog te koop. Intermezzo In 2010 is het nieuwbouwproject Intermezzo aan de Conservatoriumlaan met 422 zelfstandige studenteneenheden, 131 koopappartementen, kantoorruimten, 7 commerciële-/bedrijfsruimtes en 1 parkeerkelder opgeleverd. In april 2010 zijn de laatste 47 koopappartementen opgeleverd. De koopappartementen zijn niet allemaal verkocht. In 2010 hebben wij 6 appartementen in het dure huursegment onder Te Woon aangeboden en de overige 41 appartementen met Koopgarant verkocht.

Woningen zijn voor gezamenlijke rekening en risico ontwikkeld met de vofpartner in de Ontwikkelcombinatie WonenBreburg Nederlandse Bouwunie VOF.

1)

BBSH-norm voor in 2010 gerealiseerde nieuwe woningen (huur en koop) Voor de onderstaande woningen geldt, dat de kosten voor het in eigendom verkrijgen hoger zijn dan, of gelijk zijn aan, € 240.000 per woning: Gebied Breda Breda

complex Sculptura, Appel Rondom

aantal 37

koop

8

koop

Vastgestelde en voorgenomen plannen Het volgende overzicht geeft een totaalbeeld van de per 31 december 2010 vastgestelde en voorgenomen plannen. Deze plannen komen voor rekening en risico van WonenBreburg. Voor de vastgestelde plannen hebben wij besluiten genomen die in het verlengde van de stedelijke afspraken liggen. In de bijlage bij dit volkshuisvestingsverslag is onder ‘Werken aan herstructurering’ in de tabellen 15 tot en met 17 een specificatie opgenomen van de vastgestelde plannen.

type appartementen grondgebonden woningen

Het realiseren van deze woningen draagt bij tot de volkshuisvestelijke beleidsdoelstellingen van WonenBreburg.


59

4. Resultaatgebied ‘kwantiteit en kwaliteit van het vastgoed’ Categorie Sloop: vastgesteld Sloop: in voorbereiding Sloop: totaal

Breda 184 28 212

Tilburg 317 0 317

WonenBreburg 501 28 529

Nieuwbouw huurwoningen: vastgesteld Nieuwbouw huurwoningen: in voorbereiding Nieuwbouw huurwoningen: totaal

407 16 423

585 0 585

992 16 1.008

Nieuwbouw huur BOG: vastgesteld Nieuwbouw huur BOG: totaal

4.983 m² 4.983 m²

3.344 m² 3.344 m²

8.327 m² 8.327 m²

Nieuwbouw koopwoningen: vastgesteld Nieuwbouw koopwoningen: in voorbereiding Nieuwbouw koopwoningen: totaal

38 0 38

73 72 145

112 72 183

Studentenhuisvesting Ontwikkeling aantal beschikbare studentenwoningen in Breda en Tilburg Kamerpunt verhuurt niet alleen aan studenten, maar ook aan organisaties die actief zijn op het sociale vlak, zoals hockeyvereniging Push en dansschool ‘de Stilte’ in Breda.

vastgoed van onze vestigingen zorgen voor de voorbereiding en coördinatie. Conform het aanbestedingsprotocol dat wij in 2010 geïmplementeerd hebben, vragen wij bij meerdere externe partijen een offerte op, waarna de gunstigste aanbieder de opdracht krijgt. In 2010 hebben we ons woningbezit opnieuw geïnventariseerd en hebben we met een conditiemeting de onderhoudstechnische staat van ieder complex bepaald. Hiermee bepalen we welke onderhoudswerkzaamheden wanneer nodig zijn. Om kosten te besparen, combineren we de maatregelen in de woningen om de energieprestaties te verbeteren zoveel mogelijk met gepland onderhoud.

Wij hebben de voorraad woningen voor internationale studenten in 2010 uitgebreid met 90 kamers in het herstructureringsproject aan de Keizerstraat in Breda, door het uitvoeren van beperkte bouwtechnische aanpassingen. Woningen die vrijkomen in de Lange Nieuwstraat in Tilburg worden omgebouwd tot onzelfstandige eenheden voor reguliere studenten. In 2010 hebben we dit met 5 woningen gedaan, wat tot nu toe 18 studentenkamers heeft opgeleverd. Dit ombouwen zetten we in 2011 voort. Met het oog op een gewenste uitbreiding van het aantal studentenkamers overwegen we om een aantal wooncomplexen voor studenten te bestemmen.

Het onderhoudsbedrijf voert in opdracht van de vestigingen in Breda en Tilburg onderhoud uit aan woningen. Hun kernactiviteiten zijn reparatieverzoeken, mutatieonderhoud, aanpassingen in het kader van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO), werkzaamheden voor het Politie Keurmerk Veilig Wonen (PKVW), het coördineren van werkzaamheden bij brand- en stormschades, het optreden als storingsdienst buiten kantoortijden, zodat we bereikbaar zijn voor urgente reparatieverzoeken en woonzorgcomplexen, en het coördineren van de uitvoering van periodiek en planmatig onderhoud aan technische installaties.

4.2.2 Onderhouden en verbeteren van de voorraad Een van onze kerntaken is het behouden en verbeteren van de kwaliteit van onze woningen. Het preventief en planmatig onderhoud voeren we uit om de kwaliteit te behouden en groot onderhoud om de kwaliteit te verbeteren. De afdelingen


60

4. Resultaatgebied ‘kwantiteit en kwaliteit van het vastgoed’ PKVW In Tilburg zijn nagenoeg alle woningen voorzien van de Politie Keurmerk Veilig Wonen (PKVW)-standaard. Het onderhoudsbedrijf voert daarvoor in Tilburg geen werkzaamheden meer uit, in Breda wel. In 2010 zijn 504 keurmerken toegekend. Sinds 2008 is het certificaat 10 jaar geldig in plaats van 5 jaar. Daarna vervalt het certificaat en moet een woning opnieuw gekeurd worden volgens de dan geldende PKVW-eisen. Dat vraagt om forse investeringen, terwijl het bestaande hangen sluitwerk meestal nog goed werkt; wel of geen certificaat. Om verspilling van goed hangen sluitwerk te voorkomen, hebben wij in 2010 besloten geen nieuwe PKVW-certificaten aan te vragen als de oude verlopen. De Stichting Huurdersbelangen WonenBreburg heeft met dit besluit ingestemd. Uiteraard onderhouden wij het hangen sluitwerk en vervangen dat als het nodig is.

Interne procedures en werkprocessen zijn aangescherpt. Hierdoor zijn goede producten tegen de juiste fysieke en contractuele condities verhuurd, met een laag risico, aan partijen die zijn betrokken bij de ontwikkelfase. Het is nu mogelijk om maandelijks op basis van prestatieindicatoren aan te geven hoe hoog - de bezettingsgraad van het BOG is; gemiddeld was die over 2010 bijna 92%; - hoe hoog de huurontvangsten zijn ten opzicht van de begrote opbrengsten; in 2010 bedroeg de realisatie 150% van de begroting. We hebben een loketfunctie geïmplementeerd binnen de organisatie. Zowel bij het verwerken van huurmutaties als bij het vinden van huurders met een maatschappelijke doelstelling is de makelaar BOG partner van de vestigingen.

In de bijlage bij dit volkshuisvestingsverslag vindt u onder ‘Onderhouden en verbeteren voorraad’ in de tabellen 28 tot en met 32 informatie over kerncijfers, verbeteringen en projectmatig en planmatig onderhoud. Legionellabeheer In 2010 zijn risico-inventarisaties opgesteld voor panden waar het legionellabeheer een hoge prioriteit heeft. Aan de hand van deze inventarisaties hebben wij beheersplannen opgesteld waarmee de risico’s op legionellabesmetting van leidingwater voldoende beperkt worden. We hebben gekozen voor een digitaal controlesysteem dat de temperatuur in waterinstallaties bewaakt en bewaakt of de beheerstaken worden uitgevoerd. Bedrijfsmatig en maatschappelijk onroerend goed 4.2.3 Bedrijfsmaatschappelijk onroerend goed Sinds 2009 is het beheer van de portefeuille Bedrijfs Onroerend Goed (BOG) gecentraliseerd bij de afdeling Makelaars van VAST. Deze centralisatie heeft het volgende opgeleverd: Een stijgende lijn van de huuropbrengsten (cumulatief) ten opzichte van de begrote huurontvangsten in 2010. De huurcontracten die in 2010 zijn afgesloten, sluiten beter aan op de markthuur. Bij de realisatie van de huuropbrengsten is dit te zien.


61

Prestaties in 2010 voor de 5 resultaatgebieden 5. Resultaatgebied ‘ontwikkeling van de organisatie’ 5.1 Ambities uit ons meerjarenbeleidsplan 2009-2012, ‘Energie in wonen’

Vertaald in doelstellingen en beoogde maatschappelijke effecten betekent dat: bijzondere verantwoordelijkheid voor een adequate besturing van, en toezicht op, de bedrijfsvoering.

Investeren in medewerkers en organisatie WonenBreburg is een dynamische organisatie die in een veranderende en complexe omgeving opereert. Het is dus belangrijk dat wij flexibel op die dynamiek kunnen reageren. Daarom willen we onze organisatie en medewerkers continu fit en alert houden. We willen een aantrekkelijke werkgever blijven die als duurzame arbeidsorganisatie zorgvuldig met zijn medewerkers omgaat. Ons personeelsbeleid is gericht op deze doelstelling, waarbij we uitgaan van een wederkerige arbeidsrelatie. Dit betekent een goede balans tussen resultaatsturing en persoonlijke ontwikkeling met regelmatige feedback, een gezonde werkprivébalans en het hanteren van moderne arbeidsvoorwaarden. Regelmatige feedback vinden wij essentieel. Dat hebben wij dan ook in onze prestatiemanagementcyclus geborgd.

Financiële kaders Het uitgangspunt van financiële sturing is het bereiken van voldoende rendement op het eigen vermogen. Alleen dan kunnen we het gewenste beleid uitvoeren en een solvabiliteit realiseren die continuïteit garandeert. We moeten een zodanige liquiditeitsontwikkeling nastreven dat alles wat we willen bereiken te financieren valt. Ook moet WonenBreburg in de dagelijkse bedrijfsvoering efficiënt worden beheerd. Vertaald in doelstellingen en beoogde maatschappelijke effecten betekent dat: continuïteit door het realiseren van de noodzakelijke solvabiliteit; realiseren wat we beogen door een passende liquiditeitsontwikkeling; zichtbaar maken wat de financiële resultaten zijn van onze vastgoedexploitatie en maatschappelijke inzet.

Vertaald in doelstellingen en beoogde maatschappelijke effecten betekent dat: een aantrekkelijke werkgever zijn; toepassen van integraal management; strategische keuzes samen realiseren om optimale resultaten te behalen; structuur en organisatie aanpassen aan veranderende omstandigheden; competente en betrokken medewerkers die zich permanent ontwikkelen, rekening houdend met de kernwaarden; realiseren van de vakinhoudelijke ontwikkeling van medewerkers; blijvende inzetbaarheid van medewerkers om eigen kansen op de arbeidsmarkt duurzaam te vergroten.

5.2 Resultaten ‘ontwikkeling van de organisatie’ in 2010 Investeren in medewerkers en organisatie 5.2.1 Organisatiestructuur en -ontwikkeling De werkorganisatie bestaat uit een frontoffice met 2 vestigingen en 2 gespecialiseerde bedrijfsonderdelen. Deze bedrijfsonderdelen beschikken voor de uitvoering van de primaire processen over vergaande bevoegdheden en verantwoordelijkheden. De afdelingen van de concernstaf bieden met beleid en advies ondersteuning aan de frontoffice. De vestigingen in Breda en Tilburg verhuren, beheren en onderhouden onze woningen. Onder de vestigingen vallen de afdelingen Verhuur & Woonwinkel, Beheer, Vastgoed en Stedelijke herontwikkeling. In beide steden hebben wij ook een onderhoudsbedrijf en een bedrijfsonderdeel VAST, wat staat voor Verkoop, Advies, Studentenhuisvesting en Tijdelijke verhuur. Zij verzorgen de verkoop van onze bestaande woningen, de verhuur van studentenkamers en de tijdelijke verhuur van woningen.

Goed bestuur We zijn een maatschappelijke ondernemer en voelen een speciale verantwoordelijkheid voor adequate besturing van, en toezicht op, de bedrijfsvoering. Dat noemen we good governance. We hebben de bedrijfsvoering ingericht vanuit professionele uitgangspunten, waarover ook op basis van de eisen van de weten regelgeving adequaat wordt gerapporteerd.


62

5. Resultaatgebied ‘ontwikkeling van de organisatie’

Raad van commissarissen

Huurdersbelangenorganisatie

Raad van bestuur

CONCERNSTAF

Vestiging Breda

Vestiging Tilburg

Ondernemingsraad

Concernstaf Strategie & Beleid Projecten Financiën Bedrijfsvoering Bestuurssecretariaat Communicatie Personeel en Organisatie

Verkoop, Advies Studentenhuisvesting en Tijdelijke verhuur

Onderhoudsbedrijf

formatie is ongeveer € 2,5 miljoen (= loonkosten)).

Tegen de achtergrond van beheersing van de managementkosten en de financieel-economische crisis heeft het bestuur een bezuinigingsopdracht geformuleerd. De uitkomst daarvan moet ons financieel, economisch en organisatorisch fit houden, dan wel fit maken, in het perspectief van slechtere tijden. Dit is hard nodig om onze continuïteit te garanderen. Dit perspectief hebben wij vertaald in een opdracht om tot (mogelijke) besparingen/inkomstengroei te komen van ongeveer 15% van het budget (niveau 2010: € 132 miljoen = ongeveer € 20 miljoen). Om dit te bereiken zijn bezuinigingswerkgroepen in het leven geroepen. Het bestuur heeft daarbij bepaald dat een deel van de bezuinigingen gevonden moet worden in het verbeteren van de efficiency van de werkorganisatie. Als onderdeel van de totale opgave is dan ook een taakstelling opgenomen om de loonkosten als onderdeel van de managementkosten te verlagen door het bezuinigen van 50 fte’s (15% van de budgettaire

Voor het stroomlijnen van de organisatie heeft het bestuur besloten een aantal organisatiewijzigingen door te voeren in 2011, waarvoor advies is gevraagd aan de OR: 1. Organisatieontwikkeling onderhoudsbedrijf: het gaat om maatregelen die de structuur van het onderhoudsbedrijf versterken. Het aantal fte’s voor uitvoerende activiteiten wordt uitgebreid, waardoor het bedrijf vanuit economisch perspectief verantwoord kan functioneren. 2. Samenvoeging van de administratie van het onderhoudsbedrijf met de afdeling bedrijfsadministratie voor meer efficiency. 3. Centraliseren beleidsfuncties bij de afdeling Strategie en Beleid; het verbeteren van de efficiency en integrale advisering.


63

5. Resultaatgebied ‘ontwikkeling van de organisatie’ Voor deze organisatiewijzigingen zijn wij een sociaal statuut met de vakorganisaties overeengekomen. Dit om de gevolgen voor de bij deze ontwikkelingen betrokken medewerkers in goede banen te leiden.

naast hebben wij in 2010 de eerste stappen gezet voor de inrichting van de beheerorganisatie. We zijn zeer tevreden over de dienstverlening aan onze klanten die, ondanks de drukke werkzaamheden van onze medewerkers, goed verlopen is.

Personeelsopbouw Op 31 december 2010 bestond het personeelsbestand van WonenBreburg uit 463 medewerkers (473 medewerkers op 31 december 2009). De personeelsopbouw ziet er als volgt uit:

Invoering taxplanning Vanaf 1 januari 2008 zijn woningcorporaties belastingplichtig in het kader van de vennootschapsbelasting. Het is dan ook belangrijk dat de winst- en verliesgevende activiteiten zo gepland worden dat de belastingdruk zo laag mogelijk is. Dit wordt taxplanning genoemd. Op organisatieniveau zijn de voorbereidingen in volle gang. Een nadere uitwerking voor de vestigingen krijgt in 2011 vorm.

Tabel Personeelsopbouw per 31 december 2010 2010 fulltime parttime 2010 Vrouwen 70 114 184 Mannen 260 19 279 Totaal 330 133 463

% 40,8% 60,2% 100%

Tabel Personeelsopbouw per 31 december 2009 2009 fulltime parttime 2009 Vrouwen 73 120 193 Mannen 261 19 280 Totaal 334 139 473

% 40,9% 59,0% 100%

5.2.2 Investeren in medewerkers Personeelsbeleid We stimuleren medewerkers regelmatig stil te staan bij hun loopbaan en hierbij zelf de regie in handen te nemen. Wij ondersteunen dit door gericht te investeren in training en opleiding en medewerkers daadwerkelijk de kans te geven om binnen de organisatie naar een andere functie door te stromen. We hebben gekozen voor integraal management als besturingsfilosofie. Dat betekent dat de lijnmanagers integraal verantwoordelijk zijn voor P&O-activiteiten, met ondersteuning van de afdeling P&O.

Doorstroom In 2010 stroomden 33 medewerkers door naar andere functies. Dit komt neer op een doorstroompercentage van 7,1%, waarmee niet aan de (ambitie)norm van 10% wordt voldaan. Door de aangekondigde bezuinigingen en ingestelde vacaturestop is er minder doorstroom in de organisatie.

Training adviesvaardigheden In het laatste kwartaal volgden interne adviseurs de incompanytraining adviesvaardigheden van trainings- en adviesbureau GITP. De training is gericht op het professionaliseren van de interne adviseurs binnen onze organisatie, zodat zij het lijnmanagement effectief en efficiënt kunnen ondersteunen bij het behalen van hun persoonlijke en zakelijke doelstellingen. De 3 subdoelstellingen zijn: het professionaliseren van de adviseurs op het terrein van adviesvaardigheden; het opbouwen van een gezamenlijk referentiekader, gericht op het handelen als adviseur (werkwijze, houding en gedrag); het intensiveren van de samenwerking tussen alle adviseurs van de concernstaf.

Diverse onderwerpen over de bedrijfsvoering Nieuw bedrijfsinformatiesysteem Per 1 maart 2010 hebben wij het nieuwe bedrijfsinformatiesysteem Empire ingevoerd. Dit biedt ons onder andere meer mogelijkheden voor de registratie van gegevens, geeft betrouwbare informatie en inzicht in de klant – zodat wij nog klantgerichter kunnen werken – en maakt koppeling met andere informatiesystemen en ondersteuning van de werkprocessen mogelijk. De medewerkers hebben een forse bijdrage geleverd tot het inrichten en implementeren van het nieuwe systeem. We hebben kerngebruikers opgeleid die hun collega’s hebben getraind om met het nieuwe systeem te werken. Daar-


64

5. Resultaatgebied ‘ontwikkeling van de organisatie’ lingen. Van de 471 medewerkers hebben er 315 de enquête ingevuld (= 66,9%). De resultaten zijn over het algemeen positief, met 79,1% van de respondenten positief over het resultaat dat zij hebben bereikt in de samenwerking met andere afdelingen. Het gemiddelde rapportcijfer voor de kwaliteit van prestaties en voor de klantgerichtheid is een 7,1. De resultaten van het onderzoek zijn op de werkoverleggen teruggekoppeld aan de medewerkers. Vervolgens zijn er afspraken gemaakt met de afdelingen die minder tevreden zijn over de interne klantgerichtheid. Vooral wanneer dit wederzijds was, bleken gesprekken hierover verhelderend te werken.

Voor het samen leren en delen van praktijksituaties worden intervisiegroepen gestart. Project verzuim Verzuim heeft ruime aandacht binnen onze organisatie. Leidinggevenden zijn getraind in het voeren van verzuimgesprekken en hebben handvatten gekregen om verzuim te beperken. Eind 2010 bleek het verzuimpercentage toch weer langzaam toe te nemen van 3,5% en 4% in respectievelijk het tweede en derde kwartaal naar 5,4 % in het vierde kwartaal van 2010. De aandacht voor verzuim neemt af en dat heeft ongewenste gevolgen voor de bezetting en kosten. Daarom hebben wij een verzuimdoelstelling opgenomen van minder dan 3% voor heel WonenBreburg die eind 2012 behaald moet worden. Een projectteam heeft de opdracht gekregen om te onderzoeken wat we daarvoor moeten doen. We hebben de volgende doelstellingen geformuleerd: bewustwording van eigen verzuimgedrag en de gevolgen daarvan voor de organisatie; aanspreekcultuur versterken; verbondenheid met WonenBreburg vergroten; verzuimcijfers omlaag; intrinsieke motivatie van de medewerker versterken; voorbeeldgedrag van management versterken.

Verbeterprogramma Projectmatig Creëren (PMC) Twee jaar geleden zijn we gestart met het verbeterprogramma projectmatig creëren (PMC). We hebben een workshop ‘Opdrachtgeverschap bij projecten’ georganiseerd, waarin de relatie tussen opdrachtgever (OG) en projectleider (PL) tijdens projecten is besproken. Tijdens de workshop werd aan de hand van eigen praktijksituaties kennis gemaakt met de essentie van projectmatig creëren en hoe de rol van de OG binnen onze organisatie wordt ingevuld. Daarbij constateerden we dat er nog veel te verbeteren valt, zoals een betere samenwerking tussen opdrachtgever en projectleider en het scherper definiëren van de projectdefinitie bij de start van een project. Een andere interventie betreft het organiseren van Project Start Up (PSU) aan de ‘voorkant’ van een project. De PSU vindt plaats tijdens de definitiefase van een project, waarbij het projectteam alle belangrijke onderdelen van het project met de opdrachtgever bespreekt en deze verder uitwerkt. De begeleiding van PSU’s wordt gedaan door interne collega’s en levert de volgende voordelen op: besparing op advieskosten; opbouwen PMC-/PSU-kennis en -ervaring in eigen organisatie; intern uitwisselen van PSU-ervaringen, gericht op continu verbeteren; persoonlijke ontwikkeling PSU-coaches; ➢ afdelingoverstijgende blik vergroten onder PSU-coaches. In 2011 krijgt de hierboven beschreven werkwijze zeker een vervolg. Dit zal vooral van toepassing zijn bij grote, organisatiebrede projecten.

Uit een enquête die is uitgezet onder medewerkers en leidinggevenden blijkt, dat het merendeel van de medewerkers aangeeft dat een verzuimpercentage van 3% haalbaar is en dat ziekteverzuim een gezamenlijke verantwoordelijkheid is van leidinggevende en medewerker. Ook het aanspreken van verzuimende collega’s wordt toegejuicht, maar dan moet de onderlinge aanspreekcultuur wel veranderen. In 2011 krijgt dat extra aandacht. Onderzoek samenwerking Een van de verbeteracties die voortkwam uit het medewerkersonderzoek Great Place To Work (2009) gaat over interne samenwerking. In de eerste helft van 2010 hebben we onderzocht hoe het gaat met de interne samenwerking tussen afde-


65

5. Resultaatgebied ‘ontwikkeling van de organisatie’ zakelijke kilometervergoeding, te continueren in 2010. Daarnaast is afgesproken dat we ons gaan richten op het opstellen van één mobiliteitsregeling, die onder andere rekening houdt met duurzaamheid en milieu. Uiterlijk 1 juli 2011 willen we een dergelijke mobiliteitsregeling hebben opgesteld, ook rekening houdend met de CAO 2011. Conform de bepalingen in de CAO is er met de OR de regeling (brom)fietsvergoeding afgesproken. De regeling beeldschermbril is kritisch bekeken en op onderdelen aangepast. Dit betrof met name de hoogte van de vergoeding (versobering) en een nadrukkelijkere betrokkenheid van de leidinggevende bij het goedkeuren van de aanschaf van een beeldschermbril. De OR heeft hiermee ingestemd. Ingangsdatum: 1 januari 2011. Met het oog op de economische crisis en de toenemende onzekerheid in de woningcorporatiesector willen wij een zo flexibel mogelijke organisatie (be)houden. Dat bereiken we onder andere door met nieuwe medewerkers zo lang mogelijk een tijdelijk dienstverband aan te gaan.

Traineeprogramma Woningcorporaties Wij doen mee aan het traineeprogramma ‘Talent in Huis’ voor woningcorporaties. Met dit programma wordt jong talent klaargestoomd voor toekomstige managementposities en vakspecialismen. We nemen hieraan deel om het imago als potentiële werkgever onder hoogopgeleiden te versterken. Daarnaast krijgt talent de kans om een kijkje in onze keuken te nemen, veel te leren en in korte tijd door te groeien. Gedurende anderhalf jaar werken 3 trainees elk een half jaar bij 3 verschillende corporaties. Daarnaast volgen zij gedurende het traineeprogramma een opleiding en ontmoeten ze elkaar tijdens intervisiebijeenkomsten. Begin september 2009 startte de eerste trainee bij WonenBreburg, 1 trainee kreeg bij ons een tijdelijk contract. Klachtencommissie 2010 De klachtencommissie heeft in 2010 geen officiële klachten ontvangen. Wel is de vertrouwenspersoon eenmaal geraadpleegd. Het vraagstuk is gedeeld en besproken met het management en naar tevredenheid van beide partijen opgelost. Daarnaast heeft een van de teamleiders van de vestiging Tilburg de vertrouwenspersoon gevraagd voorlichting te geven aan de huismeesters over ongewenst gedrag op de werkvloer en de toepassing van de klachtenregeling. In 2010 hebben wij het klachtenreglement herijkt en een klachten- en bezwarenreglement Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten (WGA) voorbereid. De reglementen gaan begin 2011 in. De nieuwe commissie installeren wij in 2011.

Goed Bestuur 5.2.3 Governancecode Werkterrein Het werkgebied van de toegelaten instelling WonenBreburg omvat het regionale woningmarktgebied Midden- en WestBrabant. Corporate governance De toepassing van goed ondernemingsbestuur, oftewel corporate governance, is voor ons vanzelfsprekend. Centrale thema’s bij corporate governance zijn het bestaansrecht en de toegevoegde waarde van de organisatie binnen de maatschappij (lokaal en regionaal), de geleverde prestaties, toezicht, risicobeheersing en de manier waarop verantwoording plaatsvindt. We hechten grote waarde aan integriteit, onafhankelijkheid, deskundigheid, transparantie en het afleggen van verantwoording, vooral op de maatschappelijke prestaties. We houden ons aan de branchegerichte AedesCode en de Governancecode Woningcorporaties. In het vervolg van deze paragraaf leggen wij uit hoe wij hier in 2010 invulling aan hebben gegeven.

CAO/arbeidsvoorwaarden In 2010 werkte de afdeling P&O samen met de Ondernemingsraad aan de volgende arbeidsvoorwaarden en regelingen: Regeling loopbaanontwikkeling. De OR heeft ingestemd met deze regeling, waarbij hoofdstuk 10 van de CAO over loopbaanontwikkeling de basis vormt. Deze regeling voorziet in een individueel loopbaanbudget voor iedere medewerker en beschrijft de procedure en uitgangspunten op grond waarvan een medewerker aanspraak kan maken op het budget. Het bestuur heeft met de OR afgesproken de bestaande bedrijfseigen regelingen, zoals de autokostenregeling en


66

5. Resultaatgebied ‘ontwikkeling van de organisatie’ Binnen onze organisatie bestaat een scheiding tussen het uitvoerende werkapparaat onder leiding en verantwoording van de raad van bestuur (directie-bestuur) en het toezichthoudend orgaan: de raad van commissarissen. De raad voert zelfstandig taken ten aanzien van remuneratie uit en heeft uit zijn midden een auditcommissie ingesteld, die vooral thema’s op het financiële, fiscale en controltechnische vlak behandelt. We hebben ook een reglement auditcommissie opgesteld. De raad vertrouwt op de interne planning- en controlstructuur binnen WonenBreburg, zoals deze nader geduid is in paragraaf 5.2.4, ‘Sturing, risico’s en risicobeheersing’. Voor een nadere uiteenzetting over de invulling, functies, taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden, alsmede de activiteiten en resultaten over 2010, verwijzen wij u naar het hoofdstuk ‘Bericht van de raad van commissarissen’.

Integriteit WonenBreburg heeft een integriteitsprotocol, waarin onder meer beschreven is welke eisen wij stellen aan onze medewerkers ten aanzien van hun houding, handelen, informatie en communicatie, hoe om te gaan met (waarde-)transacties, omgang met klanten en leveranciers alsook de melding van eventuele nevenfuncties. Naleving van weten regelgeving is daarbij een vanzelfsprekendheid. Van onze leidinggevenden verwachten wij een duidelijke voorbeeldfunctie en adequaat optreden indien noodzakelijk. Meer specifiek hebben wij in 2010 een aanbestedingsprotocol voor vastgoedprojecten en informatie- en beveiligingsbeleid opgesteld en ingevoerd. Het bestuur en de raad van commissarissen van WonenBreburg hebben in 2009 deelgenomen aan de nulmeting naar integriteit die in opdracht van het Ministerie van WWI uitgezet was door het Centraal Fonds Volkshuisvesting (CFV). De nulmeting moest inzicht verschaffen in het beleid en de maatregelen die de corporatiesector heeft ontwikkeld op het gebied van integriteit. Geconcludeerd is, dat de sector het beleid en de maatregelen in behoorlijke mate invult. Uit de meting bij WonenBreburg blijkt, dat wij aan nagenoeg alle geïnventariseerde items, inclusief de aanbevelingen, adequaat invulling geven. Op de items risicoanalyse, te benoemen sancties bij inbreuk op integer handelen, audits en de check op waardeverloop bij vastgoedtransacties zijn door het bestuur acties uitgezet om deze verder te verbeteren. Wij verwachten dat er in de loop van 2011 nadere regelgeving volgt op de nulmeting vanuit het ministerie. Wij volgen dit nauwlettend en voeren toepassingsconsequenties tijdig door.

De interne governancestructuur binnen WonenBreburg kan als volgt schematisch worden geduid.

Governancestructuur en -werking Dit jaarverslag is onderdeel van de planning- en controlcyclus die we binnen WonenBreburg hanteren. In dit verslag duiden we onze beleidsdoelstellingen en geven we aan hoe deze zich verhouden tot de BBSH-prestatievelden. We geven inzicht in onze prestaties en de samenhang met ons meerjarenbeleidsplan ‘Energie in wonen’ en de daarvan afgeleide jaarplannen en dito begroting.


67

5. Resultaatgebied ‘ontwikkeling van de organisatie’ Figuur Relaties interne governancestructuur WonenBreburg

Raad van commissarissen (inclusief remuneratie): toezichtsrol Externe accountant: jaarwerkcontrole, controle AO/IB

Auditcommissie: voorzitter en lid raad van commissarissen genodigden: bestuur, directeur Financiën, directeur Bedrijfsvoering, externe accountant

Bestuur: beleidsbepaling, directievoering overall Interne accountant: jaarwerkcontrole, controle AO/IB Management: beleidsuitvoering, procesen kwaliteitsmanagement

Bedrijfsvoering: procesen kwaliteitsbeheer, middelenbeheer

Geeft sturing aan Geeft delegatie aan Legt verantwoording af aan

ren van de accountant in de regel elke 4 jaar op alle facetten (kwaliteit, vakbekwaamheid, prijsstelling, klantgerichtheid, adviesvaardigheid en tijdigheid) en jaarlijks op de van toepassing zijnde onderdelen.

Functioneren accountant We maken sinds 1 januari 2004 voor de accountantscontrole en -werkzaamheden gebruik van de diensten van Deloitte. Jaarlijks voeren zij in het najaar een interimcontrole uit, die voornamelijk kijkt naar de juiste werking van de bedrijfsprocessen. Hierbij worden in een tijdsframe van drie jaar alle bedrijfsprocessen geaudit. In het voorjaar voeren zij een jaarwerkcontrole uit, die gericht is op het vaststellen van de juistheid en volledigheid van de verantwoordingsstukken voor het jaarverslag en de jaarrekening. Impliciet maakt een toetsing op frauderisico onderdeel uit van de controleactiviteiten. Deloitte maakt voor hun werkzaamheden gebruik van de controleactiviteiten van de interne accountantsdienst van WonenBreburg. Wij (de raad van commissarissen, het bestuur, management en onze interne accountantsdienst) beoordelen het functione-

In 2008 heeft voor de laatste keer een integrale beoordeling plaatsgevonden en is besloten tot herbenoeming van Deloitte voor de verslagjaren 2008 en 2009. De belangrijkste punten waarvoor wij vinden dat de dienstverlening in orde is, zijn kwaliteit, actuele kennis van weten regelgeving, advisering en flexibiliteit. Als verbeterpunt hebben wij genoemd oog en gevoel te hebben voor en het volgen van de (organisatorische) ontwikkelingen van WonenBreburg waarop Deloitte de afgelopen jaren heeft geacteerd. In 2010 hebben wij een partiële beoordeling gehouden, waarbij de conclusie was dat Deloitte


68

5. Resultaatgebied ‘ontwikkeling van de organisatie’ het controlewerk voor verslagjaar 2010 continueert. In 2011 vindt waarschijnlijk een nieuwe integrale beoordeling van het functioneren plaats.

malisatie en het beheer van Empire, de tijdigheid van de periodieke informatievoorziening, verslaggeving over financiële projectadministratie en projectrisico’s en de doorontwikkeling van de bedrijfsvoering van het onderhoudsbedrijf. Binnen WonenBreburg worden de aandachts- en verbeterpunten vanuit een centrale sturing (centraal overleg bedrijfsvoering) bewaakt. Tevens zijn wij in het najaar van 2010 gestart met een organisatiebreed programma voor de ’Verbetering van de Operationele Aansturing’ van onze primaire bedrijfsprocessen, wat tot doel heeft de processen te optimaliseren (doelmatigheid en efficiency) en de (voornamelijk operationele) informatievoorziening beter in lijn met de processen te brengen.

Auditplan 2010 In de afstemming tussen externe en interne accountants wordt, met raadpleging van bestuur en management en toetsing door de raad van commissarissen, jaarlijks een auditplan opgesteld en uitgevoerd. De belangrijkste onderwerpen voor 2010 waren: interne controle jaarrekening 2009; interimcontrole 2010; beoordeling (financiële) verantwoordingen samenwerkingsverbanden; uitvoeren van procesaudits; controle van kwartaalrapportages; ondersteuning en advisering bij diverse (organisatie)projecten, waaronder de implementatie van het nieuwe bedrijfsinformatiesysteem Empire; bedrijfsbeoordelingen (mede in relatie tot de economische crisis); diverse toetsingen fiscaliteiten; beoordeling toepassing RJ645.

5.2.4 Sturing, risico’s en risicobeheersing Planning en control In 2008 is in samenwerking en afstemming met belanghebbenden en medewerkers het meerjarenbeleidsplan 2009-2012, ‘Energie in wonen’, uitgewerkt met daarin onze doelstellingen en speerpunten voor die beleidsperiode. Vervolgens hebben de bedrijfsunits van onze werkorganisatie voor dezelfde periode richtinggevende ondernemingsplannen en doelstellende jaarplannen opgesteld. Zij deden en doen dat mede op basis van een kadernota, waarin jaarlijks de belangrijkste externe en interne ontwikkelingen worden beschreven die van invloed kunnen zijn op het realiseren van plannen of doelen en prestaties. De kadernota heeft een strategisch karakter en is daardoor een dynamisch verlengstuk van het meerjarenbeleidsplan. Bovendien worden in de kadernota de prioriteiten voor een aankomende jaarcyclus geduid (planning), alsook de te behalen resultaten ter verantwoording in het betreffende jaar (control). Gedurende de uitvoeringsperiode worden de resultaten van onze activiteiten gemonitord met behulp van maanden kwartaalrapportages. Deze rapportages gebruiken wij voor de interne sturing. We rapporteren op strategisch, tactisch en operationeel niveau. Per kwartaal leggen bestuur en management verantwoording af aan de raad van commissarissen. Voorts zijn er gedurende de looptijd van het meerjarenbeleidsplan bijeenkomsten met onze stakeholders, waar wij de voortgang en de resultaten terugkoppelen. Hoe wij verder aan onze belanghebbenden verantwoording afleggen, kunt u lezen in het hoofdstuk ‘WonenBreburg in maatschappelijk perspectief’ van dit jaarverslag.

De interimcontrole over 2010 heeft zich gericht op: de toepassing van planning en control binnen WonenBreburg; implementatie van het nieuwe bedrijfsinformatiesysteem Empire; eventuele consequenties van de warmtewet (mede in relatie tot de Duurzame Energie Exploitatie WonenBreburg BV); bedrijfsvoering (bedrijfsadministratie, inkopen en kostenbewaking, projecten nieuwbouw en groot onderhoud, dagelijks onderhoud, personeelsprocessen en salarissen, verhuuropbrengsten, verkopen en treasury); fiscaliteiten (intermediairsovereenkomst, taxcontrol-framework en aangiften vpb); actualiteiten: richtlijn RJ645 en EU-beschikking. In hoofdlijnen is zowel door de externe als interne accountantsdienst geconstateerd dat wij op genoemde items ‘in control’ zijn, met aandacht voor verdere implementatie, opti-


69

5. Resultaatgebied ‘ontwikkeling van de organisatie’ van onze organisatiedoelstellingen en bevat bovendien analyses en benoemde verbetermaatregelen.

Risicobeheersing algemeen We besteden nadrukkelijk aandacht aan het beheersen, analyseren en bewaken van de risico’s van onze activiteiten. We vinden het essentieel dat er een gezonde balans is tussen ondernemerschap en risicomanagement. De systematiek die we toepassen, blijven we ontwikkelen en maakt integraal onderdeel uit van onze bedrijfsvoering en verantwoordingsstructuur. De risicovelden en de daarbij behorende risicofactoren worden continu gemonitord. Daarvoor maken we gebruik van de BSCmethodiek. Aan de opzet van de genoemde BSC-rapportages ligt een inventarisatie van operationele, of bedrijfsrisico’s en financiële risico’s ten grondslag. Deze risico’s worden in samenhang met de organisatie- en resultaatgebieden van het INK-managementmodel beschouwd. We hebben de reikwijdte vergroot door ook externe risico’s als marktrisico’s, omgevingsrisico’s en maatschappelijke risico’s in de systematiek van ons sturingsmodel te betrekken.

In het kader van het procesen kwaliteitsmanagement worden in opdracht van proceseigenaren audits uitgevoerd. De onderzoeken worden door, of onder begeleiding van, de interne accountancydienst uitgevoerd volgens een auditjaarplan en kunnen leiden tot aanpassing van onze processen. De uitkomsten kunnen invloed hebben op beschikbaar gestelde middelen en op de wijze van sturing en uitvoering van onze activiteiten. De belangrijkste bedrijfsprocessen en onderkende risico’s worden ten minste eenmaal per 3 jaar geaudit. De interne accountant rapporteert zowel aan individuele managers van bedrijfsonderdelen als aan managementorganen en bestuur. De externe accountant rapporteert aan het bestuur en de raad van commissarissen via een managementletter. Wij maken bovendien gebruik van kwaliteitsmodellen als KWH en ISO. Hier hebben we onder het resultaatgebied ‘klanttevredenheid’ aandacht aan besteed. Om projectmatige vastgoedrisico’s te beheersen, werken we regelmatig samen in een bouwcombinatie met andere waardetoevoegende partijen. Dat doen we in afgezonderde, juridische entiteiten. In paragraaf 5.2.5 over onze nevenstructuur kunt u lezen over onze resultaten in 2010. De gevolgen van de kredietcrisis voor onze bedrijfsvoering bewaken we mede door gebruik te maken van de beschikbare instrumenten van onze planning- en controlcyclus. We sturen op financiële en operationele indicatoren die beïnvloed kunnen worden door de kredietcrisis, zoals de mutatiegraad, de verkopen van woningen uit ons bestaande bezit, de verkopen van nieuwbouwwoningen, de ontwikkeling van de huurachterstanden en de financierbaarheid van investeringen. Daarnaast verrichten we extra bewakingsactiviteiten, zoals het initieel en periodiek monitoren van de financiële posities van onze belangrijkste aannemers en leveranciers. De concernstaf van WonenBreburg is verantwoordelijk voor beleidsontwikkeling op de werken aandachtsvelden van een woningcorporatie, zoals vastgoed, techniek, energie, huur, financieel en fiscaal. De gevolgen van de (veranderende) weten regelgeving op ons beleid en de uitvoering daarvan, worden hierbij continu gemonitord en beoordeeld.

In 2010 zijn we begonnen met het organisatieproject ‘Risicomanagement’. Onder aansturing van de directeur Financiën is een projectgroep samengesteld die de projectopdracht ’Inzicht verkrijgen in risico’s betreffende nieuwbouwprojecten en bepalen van het effect op de (financiële) positie van WonenBreburg’ heeft. De oplevering van het project moet daarbij bestaan uit: benoemen, selecteren en wijze van waarderen en kwantificeren van projectrisico’s; beoordeling van beschikbare modellen en software voor analyse van risico’s en voorstel keuze model en software voor analyse van project risico’s. In de vervolgopdracht worden de operationele en financiële bedrijfsrisico’s geïnventariseerd en op een soortgelijke wijze behandeld. Operationele risico’s Binnen WonenBreburg beheersen we de operationele risico’s vooral door het toepassen van de geduide planning- en controlcyclus, in combinatie met procesen kwaliteitsmanagement. De managementinformatie geeft op basis van de vastgestelde normen en prestatie-indicatoren periodiek inzicht in de realisatie


70

5. Resultaatgebied ‘ontwikkeling van de organisatie’ Ir. J.A. Dunnewijk is voorzitter van het werkveld adviesraad van Avans, lid van het bestuur van Stichting Symfonie, lid van het bestuur van Stichting Kences (studentenhuisvesting) en lid van het bestuur van de Stichting MOM.

Financierings- en renterisico’s Wij hebben het beleid voor de beheersing van financieringsen renterisico’s opgenomen in een treasurystatuut. De volgende risico’s en beheersmaatregelen zijn hierin onderkend en vastgesteld: Financieringsrisico Woningcorporaties zijn afhankelijk van externe financiering. WonenBreburg is deelnemer van het WSW. We sturen continu op voldoende borgingsruimte om voor de uitvoering van ons beleid verzekerd te zijn van de noodzakelijke, externe financiering. Renterisico Hieronder verstaan we een korte periode met een extreem hoge rente, waarin juist dan sprake is van aanzienlijke (her) financieringen. Om dit te beheersen, nemen we de eisen van het WSW op dit punt over. Het WSW stelt: ’Het bedrag waarover een corporatie renterisico loopt vanwege vervolgfinanciering of renteherziening wordt geacht maximaal 15% per jaar te zijn, gerekend over het rentedragend vreemd vermogen.’ WonenBreburg komt hier momenteel aan tegemoet.

Drs. A.G.M. Streppel is lid van de Deelnemersraad van het WSW, lid van het algemeen bestuur van Aedes en bestuurder bij de Stichting Futura. Alle functies zijn onbezoldigd, met uitzondering van de Aedes-bestuursfunctie. De vergoeding die daarvoor wordt verkregen, komt ten goede aan WonenBreburg. Financiële kaders 5.2.5 Deelnemingen/verbindingen WonenBreburg is in juridische zin een stichting. Naast de reguliere organisatieonderdelen kent WonenBreburg een aantal 100%-deelnemingen in een bv-structuur.

Daarnaast streven we naar spreiding van renterisico’s door: te voorkomen dat zich een concentratie van herfinancieringen en/of renteconversies voordoet aan het einde en begin van opvolgende kalenderjaren; de rentevervaldag of -data van nieuwe leningen zodanig te kiezen, dat binnen een kalenderjaar rente- en aflossingsverplichtingen gelijkmatig vervallen. Beleggingen WonenBreburg heeft uitsluitend belegd door het uitzetten van gelden in rekeningcourant, op deposito’s en spaarrekeningen. Gegevens bestuurders Tabel Persoonlijke gegevens bestuurders Naam functie

leeftijd

Ir. J.A. Dunnewijk Drs. A.G.M. Streppel

58 57

directeur-bestuurder directeur-bestuurder

werkzaam in huidige functie sinds 01-01-1990 01-09-2000


71

werkzaam bij de organisatie sinds 01-01-1990 01-09-2000

Samenwerken in een herstructureringsgebied is een kwestie van vertrouwen in elkaar en doorzetten. Dit is typerend voor de samenwerking tussen Tiwos en WonenBreburg. Werken aan een gemeenschappelijk doel: Groeseind revitaliseren!

René Scherpenisse, directeur-bestuurder Tiwos


72

5. Resultaatgebied ‘ontwikkeling van de organisatie’ Nevenstructuur

Stichting WonenBreburg

WonenBreburg Holding BV: 100%

Laurentius/ WonenBreburg VOF: 50%

WonenBreburg Project Talmazone BV: 100%

Ontwikkelingscombinatie WonenBreburg Nederlandse Bouwunie VOF: 50%

WonenBreburg Project Haagpoort BV: 100%

VOF Woningontwikkeling Haagpoort: 50%

WonenBreburg Project Quirijnboulevard BV: 100%

VOF WijkontwikkelingsMaatschappij Quirijnboulevard Tilburg: 50%

WonenBreburg Project Groeseind BV: 100%

VOF Groeseind: 50%

Cofier Bouwontwikkeling BV: 25%

Breedband Tilburg BV: 24,33%

Stichting Brabants Investeringsfonds Nieuwbouwwoningen Project Havenmeester: 25%

Duurzame Energie Exploitatie BV WonenBreburg: 100% WonenBreburg Project Dr. Struyckenplein BV: 100%

VOF ontwikkelings combinatie Dr. Struyckenplein: 50%

WonenBreburg Project Forum BV: 100%

VOF Forum: 50%

Stadsontwikkelingsmaatschappij Tilburg BV: 25%

Deelnemingen A Minderheidsbelangen VOF Laurentius/WonenBreburg Samen met woningcorporatie Laurentius werken wij aan de uitvoering van het herstructureringsproject BinnenBuiten (voorma-

lig BrabantWater-terrein). De oplevering is gepland in de loop van 2011. In de jaarrekening 2010 heeft de afwaardering van het ontwikkelde onroerend goed plaatsgevonden. Het aandeel in de afwaardering bedraagt € 5,6 miljoen. Deze afwaardering is gebaseerd op reguliere exploitatie van de eenheden die bestemd


73

5. Resultaatgebied ‘ontwikkeling van de organisatie’ B Meerderheidsbelangen: dochtermaatschappijen en joint ventures WonenBreburg Holding BV Onder WonenBreburg Holding BV zijn de project-bv’s WonenBreburg Project Haagpoort BV, WonenBreburg Project Quirijnboulevard BV, WonenBreburg Project Talmazone BV, WonenBreburg Project Forum BV, WonenBreburg Project Groeseind BV en WonenBreburg Project Dr. Struyckenplein BV geplaatst, waarin de deelnames in projectontwikkeling en vof-verband zijn opgenomen. Ook Stadsontwikkelingsmaatschappij Tilburg BV en Duurzame Energie Exploitatie WonenBreburg BV zijn onder WonenBreburg Holding BV geplaatst. De vennootschappen WonenBreburg Project Forum BV en WonenBreburg Project Dr. Struyckenplein BV zijn in het tweede halfjaar van 2010 opgericht. Deze vennootschappen zijn houdstermaatschappij van respectievelijk VOF Forum en VOF Ontwikkelingscombinatie Dr. Struyckenplein. Verder is via een statutenwijziging WonenBreburg Projectontwikkeling omgevormd tot WonenBreburg Project Groeseind BV, die houdstermaatschappij is van VOF Groeseind.

zijn voor de doelgroep en de verkoop bij mutatie van eenheden die oorspronkelijk gelabeld waren voor verkoop of verhuur in het duurdere segment. Cofier Bouwontwikkeling BV WonenBreburg neemt per 31 december 2010 in financiële zin voor 25% deel in Cofier Bouwontwikkeling BV in Tilburg. De doelen van de vennootschap zijn: de verwerving van nieuwbouwprojecten in de regio MiddenBrabant (SMB-gebied); de coördinatie, begeleiding en uitvoering van nieuwbouw-, renovatie- en onderhoudsprojecten en alles wat rechtstreeks of zijdelings verband houdt met deze werkzaamheden of daarvoor bevorderlijk is. De deelneming waarderen wij volgens de netto vermogenswaarde. Het aandeel in het behaalde resultaat voor WonenBreburg bedraagt € 19.332. Dit bedrag is ten gunste van het jaarresultaat verantwoord. Breedband Tilburg BV Stichting WonenBreburg heeft een belang verworven in Breedband Tilburg BV: het belang bedraagt 24,33%. Het doel van de bv is het in eigendom verwerven en beheren van een glasvezelinfrastructuur in de regio Tilburg. Deelname staat open voor alle organisaties, instellingen en bedrijven in de regio.

Het behaalde negatieve resultaat in de WonenBreburg Holding BV bedraagt € 1.711.494. De opbouw van dit resultaat is als volgt: Resultaten dochter-bv’s: 1. WonenBreburg Project Quirijnboulevard BV Correctie voorgaande jaren 2. WonenBreburg Project Haagpoort BV 3. WonenBreburg Project Talmazone BV 4. WonenBreburg Project Groeseind BV 5. WonenBreburg Project Forum BV 6. WonenBreburg Project Dr.Struyckenplein BV 7. Duurzame Energie Exploitatie WonenBreburg BV 8. Stadsontwikkelingsmaatschappij BV Resultaat eigen bedrijfsvoering: 9. WonenBreburg Holding BV Totaal

Stichting Brabants Investeringsfonds Nieuwbouwwoningen Project Havenmeester Wij hebben deze stichting ultimo december 2010 samen met de Provincie Noord-Brabant en de gemeente Tilburg opgericht. Het doel van deze stichting is te zorgen voor een deel van de financieringsmiddelen van de onverkochte eenheden, bij oplevering in 2013, in het project Havenmeester. WonenBreburg is deelnemer in het fonds en heeft een afnamegarantie afgegeven voor de onverkochte eenheden. Voor het kalenderjaar 2010 is geen jaarrekening opgemaakt. De jaarrekening 2011 zal opgemaakt worden voor de periode van de start van de stichting tot en met 31 december 2011.


74

- € 1.174 - € 433 - € 96 € 30 € 13 - € 3 - € 10 € 28 - € 41 - € 25 - € 1.711

5. Resultaatgebied ‘ontwikkeling van de organisatie’ Bij de vennootschappen onder firma beschrijven we het resultaat van de relevante moeder-bv’s en de mogelijke risico’s.

VOF WOM Quirijnboulevard Tilburg. Dit betreft de realisatie van het project Quirijnboulevard in deelplannen. Fases ParkZuid, Obrechtstraat en Park Noord EGW hebben we volledig afgerond. De overige 2 deelplannen betreffen deelplan Park Noord appartementen en deelplan Nobelstraat. Van het deelplan Park Noord zijn van de appartementen 20 eenheden DKV Koningspage gerealiseerd. Op dit moment denken we erover na hoe we de nog uit te voeren delen van de 2 overige deelplannen kunnen uitvoeren. In verband met de ongunstige marktomstandigheden worden op dit moment verschillende (financiële) scenario’s doorgerekend. Bij de opmaak van de jaarrekening is uitgegaan van het worst-case scenario in financiële zin, waarbij de aanleg van het Park Noord uitgevoerd, en de gemaakte kosten voor de resterende plannen aan afkoopsommen voor reeds gecontracteerde partijen volledig afgeboekt zullen moeten worden. Hierdoor resulteert in 2010 een aandeel in het nadelig resultaat van € 1.173.987.

In de Duurzame Energie Exploitatie WonenBreburg BV is het beheer en de exploitatie van de koelinstallaties aan de Heinsiushof, Theresia’s Rozen, Intermezzo en Tussen de Meesters ondergebracht. Het uitgangspunt hierbij is om ten minste tot een kostendekkende exploitatie te komen. Het positieve resultaat bedroeg in 2010 € 27.616. De Stadsontwikkelingsmaatschappij Tilburg BV is opgericht om bouw- of herbouwprojecten in stand te houden, te verbeteren, te financieren en uit te voeren in het belang van de volkshuisvesting en stedelijke vernieuwing. Hieronder vallen ook de open herbouw en ontwikkeling van registergoederen. Een andere doelstelling van de vennootschap is het voor eigen rekening verkrijgen, vervreemden, bezwaren, exploiteren, huren en verhuren van registergoederen. WonenBreburg Holding BV participeert hierin voor 25%, net als de gemeente Tilburg, Tiwos Holding BV en Stichting TBV Wonen. Het aandeel in het nadelig resultaat 2010 bedroeg € 41.315 en is ten laste van het jaarresultaat van WonenBreburg Holding BV verantwoord.

Ontwikkelingscombinatie WonenBreburg & Nederlandse Bouwunie VOF. Dit is een project in uitvoering van de bouw van 408 eenheden, waaronder appartementen en eengezinswoningen. Via een vof-structuur participeren we samen met de Nederlandse Bouw Unie (NBU) in de realisatie van dit project. De resultaten in het project nemen we afhankelijk van de voortgang van de bouwfasen. Het aandeel in het gerealiseerde positieve resultaat 2010 voor WonenBreburg Project Talmazone BV bedraagt € 29.838.

WonenBreburg Holding BV is een houdstermaatschappij. Het verantwoord eigen resultaat heeft betrekking op het bedrijfsmatige beheer van de bv. Onder de specifieke project-bv’s zijn vennootschappen onder firma geplaatst ten behoeve van de projectontwikkeling die wij met derden verrichten. Vennootschappen onder firma WonenBreburg maakt met een aantal bouwondernemingen deel uit van 7 vennootschappen onder firma. In deze vof’s werken wij gezamenlijk aan projectontwikkeling. Ultimo 2010 nam WonenBreburg deel in de volgende vof’s: VOF Laurentius/WonenBreburg. Dit betreft de realisatie van het project BinnenBuiten in samenwerking met woningcorporatie Laurentius in Breda. Het project omvat de realisatie van 276 woningen. Het project bestaat uit een hoogbouwcomplex (17, 6 en 4 bouwlagen) en 2 laagbouwcomplexen (6 bouwlagen).

VOF Woningontwikkeling Haagpoort. In 2008 is dit project nagenoeg volledig opgeleverd. Op dit moment zijn er echter nog 2 bedrijfsunits onverkocht waarvoor besprekingen met een derde voor de verkoop worden gevoerd. Het aandeel in het gerealiseerde negatieve resultaat 2010 bedraagt € 95.630. VOF Forum. Dit project behelst de realisatie van 113 eenheden in de koopsfeer en 139 sociale huurwoningen en zorgwoningen, almede enkele commerciële ruimten. Het aandeel in het gerealiseerde negatieve resultaat 2010 bedraagt € 2.736. Besloten is om over 2010 geen jaarrekening op


75

5. Resultaatgebied ‘ontwikkeling van de organisatie’ willen voldoen aan de eisen van het WSW. We realiseren ons echter dat alleen sturen op deze externe eisen tot suboptimale beslissingen kan leiden. Daarom sturen we meer op ontwikkeling van de marktwaarde en de rendementen, waarbij we de IPD/aeDex Corporatie Vastgoedindex (aeDex) als instrument gebruiken om de resultaten inzichtelijk te maken. Dit is in 2010 mede geëffectueerd door bij investeringsbeslissingen de ingeschatte marktwaarde expliciet te benoemen.

te stellen, maar in 2011 het jaarverslag over een verlengde verantwoordingsperiode op te maken VOF Groeseind. Dit is een groot, binnenstedelijk herstructureringsproject in de wijk Groeseind-Hoefstraat. Het gaat om de realisatie van 173 EGW en patiowoningen, 93 appartementen en enkele eenheden via particulier opdrachtgeverschap. Het aandeel in het gerealiseerde positieve resultaat bedraagt € 12.943.

De normen van het CFV en WSW blijven uiteraard belangrijke randvoorwaarden. Bij het uitwerken van het meerjarenbeleidsplan 2009-2012 hebben we de uitgangspunten voor de financiële doelstellingen opnieuw gedefinieerd. We hebben opgenomen dat we voldoende rendement met ons vastgoed moeten genereren om ook onrendabele werkzaamheden te bekostigen. Dit hebben we als volgt in het beleidsplan vastgelegd: De solvabiliteit ligt maximaal 10% boven de ondergrens van het volkshuisvestelijke vermogen zoals dat door het CFV wordt gepresenteerd. De algemene kosten van het werkapparaat mogen maximaal 25% van de huurinkomsten bedragen. De operationele kasstroom moet voldoende zijn voor de realisatie van de voorgenomen activiteiten op basis van de WSW-normering. Vanaf 2011 moet deze positieve operationele kasstroom gerealiseerd zijn.

VOF Ontwikkelingscombinatie Dr. Struyckenplein. In de Bredase wijk Heuvel geven wij inhoud aan de realisatie van 3 blokken, te weten: a. winkelblok voor 70 huurappartementen, 30 koopappartementen en 1 commerciële ruimte; b. maatschappelijke voorzieningenblok, 47 huurappartementen en 1 commerciële ruimte voor de verhuur; c. torenblok dat bestaat uit 56 koopappartementen en 1 commerciële ruimte. Duurzame Energie Exploitatie WonenBreburg BV WonenBreburg heeft een 100% belang in DEE WonenBreburg BV. Het doel van deze vennootschap is het leveren van (warm) tapwater, warmte en koude en energiediensten. Daarnaast concentreert de DEE WonenBreburg BV zich op (project) ontwikkeling van energiesystemen. Hieronder vallen ook het stichten, verbouwen en onderhouden van de installaties en het aanleggen, respectievelijk wijzigen, van de infrastructuur. In het boekjaar heeft de vennootschap een resultaat behaald van € 27.616.

Het beleid zoals wij dat in het meerjarenbeleidsplan hebben beschreven, is door de economische crisis onder druk komen te staan. We moeten meer dan ooit kiezen welke zaken we wel of niet uitvoeren, waarbij we het doel voor ogen houden het voorgestelde beleid uiteindelijk wel te willen uitvoeren. Voor de uitvoering van het energetisch programma zijn de keuzes uitgesteld in afwachting van de uitkomsten van een tweetal pilotprojecten.

5.2.6 Financieel beleid en financiële continuïteit In de jaarrekening 2010 leggen we verantwoording af over de tweede jaarschijf uit de meerjarenbeleidsperiode 2009 tot 2012. De titel ‘Energie in wonen’ van ons meerjarenbeleidsplan 2009-2012 verwijst onder meer naar de investeringen die we in energetische maatregelen willen doen. Ons financiële beleid is erop gericht om deze en vele andere investeringen mogelijk te maken, terwijl de continuïteit gewaarborgd blijft. We hebben aansluiting gezocht bij de jaarlijkse toets van het CFV, die het minimale solvabiliteitspercentage becijfert en wij

We verwachten dat de crisis een tijdelijk karakter heeft en realiseren ons dat niet te voorspellen is wanneer het voorzichtige herstel zich zal doorzetten. In afzonderlijke, tussentijdse verantwoordingen stellen we onze keuzes (tijdelijk) bij en presenteren we de financiële impact aan de raad van commissarissen. Daarnaast worden we geconfronteerd met gemeentes die hun


76

5. Resultaatgebied ‘ontwikkeling van de organisatie’ hebben wij in 2010 een bezuinigingsprogramma opgesteld. Onderdeel hiervan is een vacaturestop en een fte-reductie die medio 2012 gerealiseerd moet zijn.

(woningbouw)planning bijstellen, waardoor ook wij dat moeten doen. Het beschikbaar houden en krijgen van borgingsfaciliteiten voor het aantrekken van financieringsmiddelen vormt het grootste knelpunt in de uitvoering van onze beleidsplannen. De druk hierop ontstaat mede door: Mogelijk in de toekomst stagnerende verkopen uit het bestaand bezit; potentiële kopers krijgen minder mogelijkheden om financieringen af te sluiten. In 2010 was hiervan nog geen sprake, maar de verdere aanscherping van de regels per 1 januari 2011 kan dit tot gevolg hebben. Stagnerende verkoop in nieuwbouw koopprojecten waardoor we onverkochte woningen tijdelijk in de verhuur moeten nemen. Stagnerende verkoop heeft vooral een negatieve invloed op de solvabiliteit. De invloed op de operationele kasstroom is gering. Om het verkooprisico te beperken, hebben we in 2009 het aantal woningen dat bij mutatie in aanmerking komt voor verkoop uitgebreid. Mede daardoor zijn in 2010 230 bestaande verhuureenheden verkocht tegen 143 in 2009. Dat is ons hoogste aantal verkopen ooit. Van deze 230 woningen zijn er wel 144 met korting op de koopprijs – met Koopgarant – verkocht. Deze verkopen hebben een minder gunstig effect op de solvabiliteit dan reguliere verkopen. Het is afwachten hoe de koopmarkt zich in 2011 gaat ontwikkelen.

Sturen op marktwaarde en rendementen Wij sturen vooral bij investeringsbeslissingen meer op marktwaarde (in verhuurde staat) en rendementen. Zolang wij alleen op basis van bedrijfswaardes, onrendabele toppen en operationele kasstromen sturen, hebben wij een minder goed beeld van de bedrijfseconomische resultaten en kosten van het beleid. De marktwaarde in verhuurde staat heeft, ten opzichte van de bedrijfswaarde, als voordeel dat het laat zien wat een externe partij bereid is te betalen bij overname van het vastgoed. De waardetoename na een investering is dan ook het bedrag dat het vastgoed bij verkoop meer zal opleveren. Zo krijgen wij een beter beeld van de waardecreatie bij investeringen. Bij een aantal investeringsbeslissingen in 2010 hebben wij de marktwaarde in verhuurde staat daarom in de overweging meegenomen. Door het bepalen van de onrendabele toppen en verwachte toekomstige rendementen, of ‘internal rate of return’ (IRR), bij investeringsbeslissingen, wordt niet alleen het bedrijfseconomische offer op het moment van investeren duidelijk, maar ook de rendementen in de toekomst. Op die manier kunnen we met behulp van aeDex de gerealiseerde rendementen in de exploitatieperiode vergelijken met de rendementsverwachtingen. In 2011 zal rendementsdenken daarom onderdeel uitmaken van ons project vastgoedsturing, waarbij investeringsbeslissingen veel meer vanuit economische overwegingen worden genomen.

Hoewel de Vogelaarheffing door de huidige regering wordt afgeschaft, hangen er donkere wolken boven de sector. De ultimo 2009 gepresenteerde kaders met betrekking tot staatssteun zijn nog niet op alle terreinen duidelijk. Afhankelijk van de omvang van de doelgroep en de woningmarktsituatie kan de impact voor individuele corporaties fors negatief uitvallen. Ons bezit moet per 1 januari 2013 administratief of juridisch gesplitst zijn. De voorgenomen bezuinigingen op de huurtoeslag van de rijksoverheid van ongeveer € 750 miljoen in 2014 zullen voor een groot deel door de woningcorporaties gedragen moeten worden. Voorlopig blijft er sprake van een inflatievolgend huurbeleid, waarbij de huren voor huurders van een gereguleerde woning met een huishoudinkomen van meer dan € 43.000 met 5% boven inflatie mogen stijgen. Mede door deze donkere wolken, maar ook om te kunnen voldoen aan de WSW-eisen met betrekking tot de operationele kasstroom,

CFV De toets van het CFV is met ingang van 2008 aangepast. De beoordelingen vinden tweemaal per jaar plaats: in maart op basis van de prognosecijfers en in juni op basis van de verantwoordingscijfers. Op basis van de prognosecijfers (aan het begin van een kalenderjaar, na opmaak van de begroting) wordt een oordeel uitgesproken over de continuïteit. Het laatst gerapporteerde continuïteitsoordeel van mei 2010 gaf als uitkomst dat wij de komende 5 jaar aan de continuïteitsnorm van


77

5. Resultaatgebied ‘ontwikkeling van de organisatie’ het CFV blijven voldoen. De voorgenomen activiteiten tot en met 2014 vinden zij passen bij de financiële mogelijkheden. Dit betekent dat WonenBreburg de A1-status heeft behouden.

5.2.6.1 Jaarresultaat De opbouw van het jaarresultaat 2010 presenteren we als volgt:

In de verantwoordingtoets worden, op basis van de aangeleverde informatie, de uitkomsten afgezet tegen de uitkomsten van de sector en vergelijkbare corporaties (bedrijfsvergelijking Corporatie in Perspectief). Binnen Corporatie in Perspectief wordt op een breed financieel vlak het presteren van de corporatie vergeleken. De in negatieve zin afwijkende operationele kasstroom is een van de belangrijkste waarnemingen. Deze afwijking, een bekend gegeven, werd mede veroorzaakt door de onderhoudsopgave die er de afgelopen jaren vooral in Breda lag. We zien dat onze operationele kasstroom zich positief ontwikkelt. De kasstroom van de volkshuisvestingssector en de vergelijkbare corporaties laten een dalende tendens te zien.

Onderdeel Operationeel exploitatieresultaat Financiële baten en lasten (exclusief deelnemingen) Operationele kasstroom Verkoop onroerende zaken Gerealiseerd resultaat Resultaat deelnemingen Overige waardeveranderingen materiële vaste activa Mutatie actuele waarde materiële vaste activa Belastinglatentie Totaal resultaat

Het CFV heeft een aantal woningcorporaties geselecteerd waarvan de netto bedrijfslasten hoog zijn, of die fors gestegen zijn in de laatste paar jaar. Inzet is, dat corporaties geacht worden de volkshuisvestelijke opgave sober en doelmatig uit te voeren. De verantwoordingscijfers van WonenBreburg hebben niet geleid tot selectie.

realisatie 2010 49.611

realisatie 2009 29.223

-28.484 21.127 7.556 28.683 -7.289 3.565

-26.975 2.248 -841 1.407 -463 -9.206

-10.619

9.446

95 14.435

1.184

Bij deze presentatie op hoofdlijnen geven we een globale toelichting. In de jaarrekening van dit verslag (hoofdstuk 6) lichten we de cijfers toe.

Faciliteringsvolume WSW Sinds een aantal jaren stuurt de WSW, voor de afgifte van de borgingsfaciliteit, op de operationele kasstroom en de bewaking van de verhouding tussen de leningportefeuille en de vastgestelde WOZ-waarde. Van belang is, dat er in de operationele kasstroom ruimte is om de rentelast van aanvullende financieringen te kunnen betalen. De afgelopen jaren hebben we gestuurd op het op orde krijgen van de operationele kasstroom. De financiële meerjarenramingen gaven het voortdurende beeld dat vanaf 2011 de positieve operationele kasstroom bereikt zou worden. Geconstateerd kan worden, dat de operationele kasstroom 2010, zelfs rekening houdend met de 20% genormeerde aflossing, € 3,4 miljoen oplevert. Met de aangekondigde bijdrage in het regeerakkoord, alsmede door de belastingdruk die er op termijn ontstaat, is een blijvende verhoogde aandacht voor de operationele kasstroom van essentieel belang.

Operationele kasstroom Het hogere operationele resultaat ten opzichte van de realisatie in 2009 van ruim € 18,8 miljoen verklaren wij als volgt: hogere huuropbrengst 2010 ten opzichte van 2009: € 3,2 miljoen; lagere directe exploitatielasten van € 12,1 miljoen, in hoofdzaak veroorzaakt door lagere onderhoudskosten; de managementkosten 2010 zijn € 5 miljoen lager dan de werkelijke kosten in 2009; de financieringslasten 2010 zijn € 1,5 miljoen hoger dan in 2009. Verkoop onroerend goed De uitvoering van het verkoopprogramma uit het bestaande bezit is een belangrijke voorwaarde voor de realisatie van onze herstructureringsplannen, waaronder nieuwbouw van huurwoningen voor de doelgroep. De gerealiseerde verkopen uit


78

5. Resultaatgebied ‘ontwikkeling van de organisatie’ Deze waardeveranderingen zijn in 2010 ten opzichte van 2009 met € 12,7 miljoen afgenomen (2010: batig € 3,5 miljoen, 2009: nadelig € 9,2 miljoen).

het bestaand bezit 2010 zijn fors hoger dan de gerealiseerde verkopen in 2009. Nieuwbouw wordt vaak in mixprojecten uitgevoerd. Bij verliesgevende projecten geschiedt de resultaatneming als de verliezen voorzienbaar zijn (bij besluitvorming); voor de winstgevende projecten naar rato van de voortgang van het werk in relatie tot het aantal verkochte eenheden.

Mutatie actuele waarde De mutatie actuele waarde laat het resultaat zien van de ontwikkeling in de bedrijfswaarde van het bestaande bezit. De afwijking ten opzichte van de berekening per 2009 is € 20,1 miljoen negatief. De belangrijkste verklaringen voor de samenstelling van het bedrag in 2010 zijn: Door de aanpassing van het disconteringspercentage is de bedrijfswaarde toegenomen. Het financiële effect hiervan bedraagt ruim € 68 miljoen. Dit effect wordt deels tenietgedaan door het aanpassen van indexeringen en normeringen aan de CFV-uitgangspunten (nadelig bijna € 31 miljoen) en een lagere rentabiliteitswaardecorrectie. De mutatie in de rentabiliteitswaardecorrectie is enerzijds het gevolg van een aangepast disconteringspercentage (van 6% naar 5,25%), negatief effect circa € 30 miljoen, en het effect van het vervallen van een jaar op de bestaande leningportefeuille per 31 december 2009, negatief effect ruim € 2 miljoen. Deze effecten worden gecompenseerd door de rentabiliteitswaardecorrectie over opgenomen nieuwe financieringsmiddelen in 2010 tot een bedrag van bijna € 14 miljoen. Beleidsaanpassingen, financieel effect, vervallen exploitatiejaar in combinatie met nainvesteringen op bestaand bezit: voordelig € 43 miljoen. Aanpassing restwaarde bezit in exploitatie, aangepast aan uitgangspunten Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting: nadelig € 46 miljoen. Financieel effect ingerekende nainvesteringen bestaand bezit: nadelig € 26 miljoen. Overige effecten: nadelig € 4 miljoen.

Financiële baten en lasten De financiële baten en lasten omvatten de volgende onderdelen: het totaal van de lasten die verband houden met de langlopende financiering voor vastgoed; rentes in verband met rekeningcourantposities; de resultaten op deelnemingen. WonenBreburg heeft een belangrijk deel, circa 69%, van de investeringen in vastgoed gefinancierd met leningen van derden. De gemiddelde rentekostenvoet van de leningenportefeuille bedroeg 4,32% per 31 december 2010. Van de opgenomen financieringsmiddelen had per 31 december 2010 ruim 68% een resterende rentevastperiode van 5 jaar. Resultaat deelnemingen Ten opzicht van 2009 is het resultaat € 6,8 nadeliger uitgevallen. De 2 belangrijkste oorzaken die hieraan ten grondslag liggen zijn: De afwaardering van het bezit dat in de VOF Laurentius/ WonenBreburg in Breda ontwikkeld wordt. De afwaardering houdt verband met het Te Woon aanbieden van een belangrijk deel van de woningen die in eerste aanleg voor de verkoop bestemd waren. Daarnaast is een deel veroorzaakt door bijgestelde waarderingsgrondslagen. In het project Quirijnboulevard, dat met de gemeente Tilburg ontwikkeld wordt, is uitgegaan van een worst-case scenario met betrekking tot de nog te ontwikkelen deelplannen. Dit heeft geleid tot een afwaardering in 2010 van ruim € 1,1 miljoen.

Vergelijking boekwaarde, bedrijfswaarde, marktwaarde en waarde onroerendezaakbelasting WonenBreburg waardeert het bezit op basis van actuele waarde (bedrijfswaarde). Deze waardering is gebaseerd op de toekomstige verdiencapaciteit van het bezit dat op 31 december 2009 in exploitatie is. In het overzicht op de volgende pagina zijn de uitkomsten van een aantal waardevaststellingen naast elkaar gezet.

Overige waardeveranderingen materiële vaste activa De overige waardeveranderingen houden verband met de financiële gevolgen van bestuurlijke besluiten over projectontwikkeling en de sloop van daaraan verbonden complexen.


79

5. Resultaatgebied ‘ontwikkeling van de organisatie’ In de onderstaande tabel presenteren we: de resterende boekwaardes (aanschafwaarde minus berekende afschrijving in de afgelopen jaren) per 31 december 2010; de berekende bedrijfswaardes op basis van volledige doorexploitatie vanaf 1 januari 2010, plus bijtelling van de grondwaarde die voor maximaal gemiddeld € 4.179 per verhuureenheid is meegenomen; de berekende marktwaarde aeDex per 31 december 2009, waarbij we bij de bepaling van deze waarde uitgaan van:

Tabel bij paragraaf 5.2.6.1 Waarde per eenheid in € Vestiging boekwaarde per 31 dec. 2010

Breda Breda, VAST Tilburg, VAST Tilburg WonenBreburg

22.769 32.152 15.528 30.356 25.844

een maximale exploitatietermijn van 15 jaar op basis van markthuren en commerciële exploitatielasten; verkoop tegen actuele verkoopwaarde bij tussentijdse mutatie, mits deze hoger is dan de indirecte opbrengstwaarde; complexgewijze uitponding van het resterende bezit na 15 jaar. de vastgestelde onroerendezaakbelastingwaardes met als waardepeildatum 1 januari 2009, die worden bepaald door de gemeente aan de hand van gerealiseerde referentieverkopen.

bedrijfswaarde (incl. afgetopte grondwaarde) per 31 dec. 2010 33.583 7.236 16.519 35.094 32.539

marktwaarde aeDex per 31 dec. 2009

ozb-waarde 2010, waardepeildatum 1 jan. 2009

88.980 40.318 30.042 72.251 74.453

142.329 89.340 63.710 139.368 132.844

Tabel bij paragraaf 5.2.6.1 Waarde per technische type in € Technisch type boekwaarde per bedrijfswaarde 31 dec. 2010 (incl. afgetopte grondwaarde) per 31 dec. 2010 35.162 Eengezinswoningen 29.601 34.132 Galerijflat met lift 28.011 39.740 Galerijflat zonder lift 22.630 47.483 Portiekflat met lift 42.428 21.764 Portiekflat zonder lift 26.653 28.923 Maisonnette 25.629 19.895 Duplexwoning 29.528 15.635 Onzelfstandige eenheid 10.303 3.990 Garage 2.928 363.031 Bedrijfspand 108.820 117.614 Verzorgingshuis 87.013


80

aeDex-waarde ozb-waarde 2010, per 31 dec. 2009 waardepeildatum per 1 jan. 2009 89.980 84.199 95.419 92.372 66.790 70.545 73.431 58.165 31.636 11.102 142.459

162.487 142.283 135.243 142.981 129.767 139.652 143.599 67.168 16.664 191.457 195.363

5. Resultaatgebied ‘ontwikkeling van de organisatie’ Treasurybeheer Het treasurybeheer richtte zich de afgelopen jaren op het beperken van de financieringsrisico’s en de zorg voor het beschikbaar houden van financieringsfaciliteiten. Door de gewijzigde benaderingswijze van het WSW is de zorg voor het behouden van financieringsfaciliteiten meer op de voorgrond gekomen. Er is een striktere scheiding tussen de financiering met het borgstellingsregime van het WSW en de financiering van commerciële investeringen. Deze scheiding zal, mede door de staatssteundiscussie en de kaders die daarvoor door Brussel zijn gesteld, nog explicieter aan de orde komen. Ultimo 2010 was nog niet bekend hoe de aangepaste financiering van de ‘niet-DAEB-activiteiten’ vorm gegeven moest worden. Door de lage rentestand en de onzekerheid met betrekking tot de herfinancieringsmogelijkheden voor het aandeel ‘niet DAEB’ in de leningenportefeuille is in de loop van 2010 besloten om de herfinancieringen voor de jaren 2011 en 2012 nagenoeg volledig vast te leggen.

Fiscaliteiten In het kader van de afwikkeling van de vaststellingsovereenkomst VSO1 zijn de aangiften vennootschapsbelasting (vpb) 2006 en 2007 van stichting WonenBreburg ingediend bij de belastingdienst en inmiddels definitief vastgesteld. De aanslag vennootschapsbelasting 2006 toonde een belastbare winst van € 519.890: de aanslag vennootschapsbelasting 2007 toonde een fiscaal verlies van € 5.713.381, wat na verliesverrekening met 2006 een fiscaal compensabel verlies doet overblijven van € 5.193.491. Dit compensabel fiscaal verlies is verrekenbaar met toekomstige winsten (9 jaar vooruit). In het verslagjaar hebben wij de aangifte vennootschapsbelasting 2008 ingediend met een fiscaal verlies van € 2.223.475. Bij de indiening van de aangifte 2008 zijn de volgende uitgangspunten aangegeven bij de belastingdienst: WonenBreburg laat VSO-taxatierapporten opstellen van het bedrijfsmatig vastgoed dat per 1 januari 2008 in de belaste sfeer komt en van de eigen kantoorpanden. In de aangifte 2008 is het bedrijfsmatig vastgoed opgenomen tegen de aeDex-waarde en de eigen kantoorpanden tegen de commerciële boekwaarde. Voor het maatschappelijke vastgoed bepaalt artikel 2.2.4 van de VSO dat, wanneer de gemeente de WOZ-waarde onjuist heeft berekend, voor het MOG een WOZ-waardering mag worden gehanteerd die is vastgesteld door de taxateur. Wij hebben de WOZ-waarden per 1 januari 2008 van het MOG vergeleken met de aeDex-waarde. Voor zover de WOZ-waarde onder de AeDex-waarde lag, hebben wij in de aangifte als openingsbalanswaardering de (hogere) aeDex-waarde gehanteerd. Voor de herontwikkelingsprojecten per 1 januari 2008 hebben wij dezelfde fiscale waardering gevolgd als die van de (inmiddels definitief vastgestelde) aangifte van 2007 en is daarom in lijn met de uitspraak (belastingdienst, kenmerk WonenBreburg 210710) op het (gehonoreerde) bezwaar tegen de aanslag vpb 2007.

De kredietcrisis heeft op dit moment beperkte nadelige gevolgen voor de operationele kasstroom. Aangenomen dat de kredietcrisis tijdelijk is en geen structurele terugval veroorzaakt, verwachten we op basis van de gemaakte scenarioberekeningen dat het positief worden van de operationele kasstroom met maximaal 2 jaar vertraagd wordt. In de dagelijkse praktijk van het treasurybeheer wegen we voortdurend de ontwikkeling van de kapitaalmarkt af tegen de achtergrond van de financieringsbehoefte in de komende jaren. Hierbij volgen we een behoudende strategie: de huidige, lage kapitaalmarktrentes zetten we in voor het aantrekken van financieringsmiddelen met een lange(re) rentevastperiode. De ontwikkeling van de liquiditeitspositie zetten we regelmatig af tegen de begrote ontwikkeling. Beleggingen De beleggingen die WonenBreburg aanhoudt, bestaan uit: een deposito bij BNG dat we aanhouden in het kader van de rekeningcourantfaciliteit in Futuraverband; de modaliteiten van het deposito lopen in rentevergoeding en rentevastperiode parallel met de hiervoor opgenomen gelden bij BNG; aandelen in minder- en meerderheidsdeelnemingen, zoals in paragraaf 5.2.5 omschreven.

Vanwege de bovenstaande waarderingsproblematiek met betrekking tot de openingsbalans hebben wij een voorbeeld VSO2-taxatierapport ter beoordeling naar de belastingdienst


81

5. Resultaatgebied ‘ontwikkeling van de organisatie’ lingsmanagers waren betrokken. Het door Deloitte geschreven rapport is besproken met het management en bestuur en vormt mede een opmaat voor de inrichting van het Tax Control Framework (TCF) en Horizontaal Toezicht (HT). Indachtig de ondertekening van de VSO2 ( belastingplicht woningcorporaties, vaststellingovereenkomst, looptijd 2008 tot en met 2012) zijn de partijen, in casu de belastingdienst en WonenBreburg, overeengekomen te streven naar Horizontaal Toezicht.

gestuurd. Als de taxatie-uitkomsten tot afwijkingen leiden van de verwerkte waarderingen, worden deze met een aanvulling op de aangifte van 2008 gecorrigeerd. Wij verwachten vanaf het verslagjaar 2013 een acute vennootschapsbelastingdruk te voelen vanwege: de mogelijkheden van fiscale verliescompensatie voor de jaren tot en met 2009; de vorming van een herinvesteringsreserve waardoor, binnen de gestelde fiscale termijn, fiscale verkoopresultaten uit het bestaande bezit verrekeningsmogelijkheden bieden in het kader van projectontwikkeling, dan wel aankoop bestaand bezit; het in toenemende mate gebruik kunnen maken van de faciliteit van de EIA (Energie Investeringsaftrek) voor warmte-koude-opslag (WKO)-projecten en nu ook vanwege de stimuleringsmaatregelen: de verruimde EIA voor het aanbrengen van energiemaatregelen voor bestaande woningen; vele grootonderhoud- en renovatieprojecten waarbij in beperkte mate sprake zal zijn van verbeteringselementen.

Verder hebben wij ultimo 2010 een suppletieaangifte btw ingediend over de jaren 2005 tot en met 2009 over de integratieheffing in de pro rata van de algemene kosten. Wij verwachten een teruggaaf van circa € 1,5 miljoen. Naar aanleiding van de ingediende btw-suppletieaangifte heeft de belastingdienst een boekenonderzoek ingesteld, standaard voor woningcorporaties die een dergelijke aangifte hebben ingediend over de jaren 2005 tot en met 2009. Bij de indiening van de aangifte vennootschapsbelasting 2008 hebben wij al melding gemaakt van het feit dat wij vinden dat een deel van deze teruggaaf niet tot de belastbare winst voor de vennootschapsbelasting zou moeten worden gerekend (namelijk gedeeltelijke toerekening aan VSO-voorperiode, respectievelijk VSO1-periode).

Verder zijn in het verslagjaar 2010 de opgerichte vennootschappen WonenBreburg Project Forum BV en WonenBreburg Project Dr. Struyckenplein BV toegevoegd aan de fiscale eenheid btw- en vennootschapsbelasting van WonenBreburg.

5.2.6.2 Financiële meerjarenraming Tegen de achtergrond van de (aannames in) de bovenstaande ontwikkelingen en aanstaande projecten, hebben we een doorrekening gemaakt voor de komende jaren. We geven de ontwikkelingen voor de komende jaren in enkele kengetallen weer.

In 2010 heeft Deloitte een fiscale nulmeting uitgevoerd binnen WonenBreburg, waarbij diverse functionarissen en afde-

Omschrijving (bedragen x € 1.000) Resultaat Eigen vermogen Balans totaal Solvabiliteit Operationele kasstroom Genormeerde 2% aflossing Norm WSW-financiering

2010 werkelijk 14.435 282.421 1.238.638 22,8% 21.127 16.032 5.095

2011 begroot 4.286 286.707 1.322.379 21,7% 41.607 16.874 24.733

2012 fmr 11.372 298.079 1.364.909 21,8% 21.699 18.374 3.595


82

2013 fmr -16.284 281.795 1.321.013 21,3% 29.294 19.936 9.358

2014 fmr 2.231 284.026 1.305.092 21,8% 32.003 19.931 12.072

2015 fmr -10.050 284.036 1.384.114 20,5% 25.193 19.655 5.538

5. Resultaatgebied ‘ontwikkeling van de organisatie’ Bij de doorrekening in de financiële meerjarenraming (fmr) hebben we de volgende uitgangspunten gehanteerd: Op te leveren (bedragen x € 1.000) Aantal nieuwbouw/aankoop huurwoningen Directe verkoopopbrengst bestaand bezit Aantal te verkopen eenheden bestaand bezit Resultaat nieuwbouw koopwoningen Afboeking bedrijfswaarde in verband met sloop Aantal te slopen woningen Huurverhoging, jaarlijks Loon inflatie

2010 257 30.280 230 120 3.355 255 1,3% 1,3%

2011 261 25.639 206 -359 5.033 449 1,44% 1,64%


83

2012 778 22.783 181 774 1.792 141 1,58% 1,98%

2013 644 22.836 173 6.054 3.919 218 1,72% 2,32%

2014 536 21.666 165 1.216 5.308 272 1,86% 2,66%

Kengetallen 2010 Stichting WonenBreburg Kengetallen op 31 december 1 aantal woningen 2 aantal garages en stallingsplaatsen 3 aantal bedrijfsruimtes 4a aantal verhuureenheden 4b aantal eenheden in eigendom 5a cumulatief aantal woningen bestaand bezit verkocht onder Koopgarant 5b cumulatief aantal woningen nieuwbouw verkocht onder Koopgarant 6 aantal woningen met een huurprijs < € 357,57 (2009: < € 357,57) 7 gemiddelde huurverhoging per 1 juli 8 jaarhuur per woning in € 9 huurderving x € 1.000 10 huurachterstand in % van de jaarhuur1 11 mutatiegraad 12 wettelijke reserve x € 1.000 13 bestemmingsreserve beleid x € 1.000 14 reserve waardeverschillen x € 1.0003 15 overige reserve x € 1.000 16 totaal eigen vermogen x € 1.000 17 voorzieningen bestaand beleid x € 1.0002 18 overige voorzieningen x € 1.000 19 solvabiliteit totaal eigen vermogen 20 rentabiliteit eigen vermogen 21 gewogen gemiddelde rentekostenvoet 22 rentabiliteit totale vermogen 23 current ratio (liquiditeit) 24 huren x € 1.000 25 vergoedingen x € 1.000 26 jaarresultaat x € 1.000 27 onderhoudsuitgaven per verhuureenheid in € 28 managementkosten in % jaarhuur 29 personeelsformatie (fte)

2010 26.042 2.935 244 29.221 29.247 449

2009 26.096 2.741 212 29.048 29.080 305

2008 26.123 2.614 177 28.914 28.923 222

2007 26.702 2.584 132 29.418 29.206 121

2006 26.830 2.572 123 29.525 29.284 36

87

0

0

0

0

8.014

8.509

8.918

9.853

10.136

1,2% 4.959 2.927 1,11% 14,10% 29 74.936 207.456 282.421 42.267 2.076 22,80% 5,10% 4,32% 3,75% 0,40 130.094 11.563 14.435 1.313 22,1% 417,3

2,5% 4.829 2.530 0,6% 16,5% 29 187.386 80.571 267.986 53.375 2.973 23,4% 0,4% 4,6% 2,5% 0,30 126.821 9.291 1.184 1.690 26,6% 425,5

1,6% 4.668 2.084 0,7% 14,5% 29 149.466 117.306 266.801 65.416 1.980 24,7% 0,8% 4,75% 2,5% 0,41 123.079 9.929 2.182 1.808 26,4% 397,3

1,1% 4.480 2.448 0,8% 14,7% 21 108.905 155.693 264.619 56.886 91 26,0% -16,8% 4,73% -1,6% 0,23 120.514 9.248 -44.538 1.519 28,3% 394,6

2,5% 4.408 1.927 0,8% 15,3% 53 82.771 133.440 92.893 309.157 0 47 31,6% 22,4% 4,7% 9,9% 0,16 118.073 10.006 69.340 1.736 393,6

1 Vanaf 2010 zijn de overige vorderingen op huurdebiteuren in dit saldo opgenomen. 2 Na aanwending voorziening met activa in ontwikkeling. 3 M.i.v. 2007 samengevoegd met overige reserve (punt 15).


84

BSC-resultaat 2010

In 2010 hebben wij het huidige BSC (balanced scorecard)overzicht gehandhaafd voor onze interne sturing. De normen van de prestatie-indicatoren worden jaarlijks geëvalueerd en opnieuw vastgesteld. De normen van 2008, 2009 en 2010 zijn gelijk gebleven. Strategisch resultaatgebied

prestatie-indicator

resultaat 2010

resultaat 2009

resultaat 2008

1 1 1 1

klant tevredenheid huurders beantwoorde telefonische oproepen opneemsnelheid telefonische oproepen doorlooptijd reparatieverzoeken

+ + + -

+ + + +

+ + + -

4 3

maatschappij verkoop huurwoningen toewijzingen aan primaire doelgroep

+ =

=

+ =

4

vernieuwing voortgang en opgeleverde nieuwbouwwoningen

+

*

*

4 5 5

organisatie leegstandsduur doorstroming medewerkers ziekteverzuim

-

+ + +

+ +

5 4

geld realisatie versus begroting gemiddelde verkoopwinst per woning

+ +

-

+ +

Legenda met betrekking tot resultaat + prestatie boven de norm = voldoet aan de norm - prestatie onder de norm * norm was nog niet bepaald


85

Bijlage bij Volkshuisvestingsverslag 2010 Stichting WonenBreburg Huisvesten van onze doelgroep (tabellen bij paragraaf 1.2.1 en 1.2.2) Breda

Tabel 1 Woonruimteverdeling in 2010* Inschrijving woningzoekenden in stad totaal Aantal nieuw ingeschreven woningzoekenden Aantal woningzoekenden naar specifieke doelgroep: urgentiekandidaten aanleunindicatie studenten Inschrijftijd voor toewijzing in maanden (incl. extra inschrijfduur Aantal toewijzingen aan urgenten Aantal toewijzingen aan statushouders/asielaanvragers Aanbiedingsgraad per huurwoning

30.591 6.781

Tilburg Studenten Studenten Breda Tilburg 701 2.507 42.306 645 1.866 9.0224 18 612

54 0 44 3,5

57,5 36 37 1,7 *

489 11 n.v.t. n.v.t. 4,1

2.507 13,9 n.v.t. n.v.t.

* Exclusief groepsaanbiedingen.

Breda

Tabel 2 Mutatiegraad vestigende huurder woningen in 2010

678 7974 7892

Mutaties totaal Aantal woningen totaal1) Aantal woningen bestaand bezit2) Aantal studentwoningen 1 Inclusief nieuwbouw. 2 Exclusief nieuwbouw en aankoop.

Breda

Mutatiegraad totaal Mutatiegraad bestaande bouw Mutatiegraad studenten

8,50% 8,59%

Tabel 3 Verhuurbaarheid conform BBSH in 2010

Breda

Aantal huuropzeggingen Toewijzingen aan primaire doelgroep Absolute aantallen

746 455 Breda

Toewijzingen primaire doelgroep Toewijzingen buiten primaire doelgroep Totaal

455 196 651

In % Toewijzingen primaire doelgroep Toewijzingen buiten primaire doelgroep

Breda 84,93% 15,07%

WonenBreburg 3672 26042 25785 2601

Tilburg Studenten Studenten Breda Tilburg 78,73% 52,57% 7,87% 78,73% 52,60% 7,97% 111,58% 57,35%

WonenBreburg 14,10% 14,24% 141,18%

Tilburg Studenten Studenten Breda Tilburg 317 912 1120 650 1124 816

Tilburg Studenten Studenten Breda Tilburg 650 1124 816 0 13 318 650 1137 1134 Tilburg 85,42% 14,58%


86

Tilburg Studenten Studenten Breda Tilburg 655 1155 1184 832 2197 15039 832 2196 14865 587 2014

WB 85,26% 14,74%

WonenBreburg 3045 527 3572

WB in % 85% 15%

Huisvesten van onze doelgroep (tabellen bij paragraaf 1.2.1 en 1.2.2) Tabel 4 Verhuur van woningen aan primaire doelgroep conform BBSH in 2010

Jonger dan 65 < € 21.450 (alleenstaand) Ouder dan 65 < € 20.200 (alleenstaand) Jonger dan 65 < € 29.125 (meerpersoons) Ouder dan 65 < € 27.575 (meerpersoons) Totaal Jonger dan 65 < € 21.450 (alleenstaand) Ouder dan 65 < € 20.200 (alleenstaand) Jonger dan 65 < € 29.125 (meerpersoons) Ouder dan 65 < € 27.575 (meerpersoons) Totaal Jonger dan 65 < € 21.450 (alleenstaand) Ouder dan 65 < € 20.200 (alleenstaand) Jonger dan 65 < € 29.125 (meerpersoons) Ouder dan 65 < € 27.575 (meerpersoons) Totaal

WonenBreburg 2431 toewijzingen, 78 waarvan 493 43 3045 Breda 858 toewijzingen, 24 waarvan 212 11 1105 Tilburg 1573 toewijzingen, 54 waarvan 281 32 1940

% t.o.v. totaal 78,65% 11,54% 19,27% 0,00% 66,21%

1912 9 95 0 2016

met een huurprijs < € 357,37

641 1 64 0 706


74,71% 4,17% 30,19% 0,00% 63,89%

1271 8 31 0 1310


80,80% 14,81% 11,03% 0,00% 67,53%

Tabel 5 Overzicht verhuur van woningen naar doelgroep in Breda in 2010 Breda Laag: tot € 357,37 Midden: van € 357,37 tot € 511,50 Hoog: vanaf € 511,50 Totaal Tilburg Laag: tot € 357,37 Midden: van € 357,37 tot € 511,50 Hoog: vanaf € 511,50 Totaal

absoluut aantal toewijzingen 706 337 62 1105 absoluut aantal toewijzingen 1310 549 81 1940

Tabel 6 Aantal gehuisveste internationale studenten in 2010 Breda Tilburg

Avans Hogescholen NHTV Universiteit van Tilburg Fontys Hogescholen Totaal


87

% t.o.v. het totaal 63,89% 30,50% 5,61% 100,00% % t.o.v. het totaal 67,53% 28,30% 4,18% 100,00%

140 199 532 30 901

Huurprijsbeleid voor onze doelgroep (tabel bij paragraaf 1.2.3) Tabel 7 Woningbezit (exclusief gemeubileerde verhuur, tijdelijke verhuur en buitenlandse studenten) onderverdeeld in prijsklassen huur per 31-12-2010 woningen woningen woningen woningen Tilburg studenten Tilburg Breda studenten Breda 12,44% 8,07% 7,35% 2,91% Goedkoop (3.329) (2.103) (1.913) (759) (< € 357,37) 40,79% 0,34% 21,11% 0.28% Betaalbaar (10.623) (90) (5.499) (73) (€ 357,37 – < € 548,18) 3,44% 0,00% 1,66% 0,00% Duur tot huurtoeslaggrens (896) (0) (432) (0) (€ 548,19 – < € 647,53) 1,08% 0,01% 0,50% 0,00% Duur boven huurtoeslaggrens (281) (4) (130) (0) ( > € 647,53) Tabel 8 Uitwerking huursombeleid Breda (peildatum: 1 juli 2010) Totaal aantal woningen Met gelijkblijvende huur Met minder dan inflatie verhoogd Met inflatie verhoogd Met meer dan inflatie verhoogd*

woningen WonenBreburg 30,78% (8.014) 62,53% (16.285) 5,10% (1.328) 1,59% (415)

netto huurprijs < € 357,37 2.267 307 0 1.960 0

netto huurprijs > € 357,37 6.104 201 0 5.903 0

totaal

netto huurprijs < € 357,37 4.303 244 0 4.059 0

netto huurprijs > € 357,37 11.546 81 1 11.464 0

totaal

8.371 508 0 7.863 0

* Is niet van toepassing omdat maximale huurverhoging gelijk was aan inflatiecijfer.

Tabel 9 Uitwerking huursombeleid Tilburg (peildatum: 1 juli 2010)

Totaal aantal woningen Met gelijkblijvende huur Met minder dan inflatie verhoogd Met inflatie verhoogd Met meer dan inflatie verhoogd*

15.849 325 1 15.523 0


Tabel 10 Uitwerking huursombeleid Breda onzelfstandige eenheden (peildatum: 1 juli 2010) netto huurprijs netto huurprijs ≤ € 357,37 > € 357,37 445 1 Totaal aantal woningen 22 0 Met gelijkblijvende huur 0 0 Met minder dan inflatie verhoogd 423 1 Met inflatie verhoogd 0 0 Met meer dan inflatie verhoogd* * Is niet van toepassing omdat maximale huurverhoging gelijk was aan inflatiecijfer.


88

totaal 446 22 0 424 0

Huurprijsbeleid voor onze doelgroep (tabel bij paragraaf 1.2.3) Tabel 11 Uitwerking huursombeleid Tilburg onzelfstandige eenheden (peildatum: 1 juli 2010) netto huurprijs netto huurprijs ≤ € 357,37 > € 357,37 1.240 10 Totaal aantal woningen 0 0 Met gelijkblijvende huur 0 0 Met minder dan inflatie verhoogd 1.240 10 Met inflatie verhoogd 0 0 Met meer dan inflatie verhoogd*

totaal 1.250 0 0 1.250 0


Tabel 12 Prijs-kwaliteitverhouding bezit zelfstandige eenheden (peildatum: 31 december 2010) Breda 128,02 Gemiddeld aantal punten WWS € 3,24 Puntprijs o.b.v. netto huur € 3,59 Puntprijs t.b.v. streefhuren € 414,29 Gemiddelde netto huurprijs per woning per maand

Tilburg 130,95 € 3,24 € 3,37 € 424,06

Tabel 13 Prijs-kwaliteitverhouding bezit onzelfstandige eenheden (peildatum: 31 december 2010) Breda 127,81 Gemiddeld aantal punten WWS € 1,47 Puntprijs o.b.v. netto huur € 1,61 Puntprijs t.b.v. streefhuren € 188,00 Gemiddelde netto huurprijs per woning per maand

Tilburg 127,75 € 1,44 € 1,61 € 184,25


89

Kwaliteitsmeting van onze dienstverlening (tabel bij paragraaf 1.2.4) Tabel 14 KWH-scores 2009 en 2010 Breda

Tilburg

VAST

Labelonderdeel scores 2009 Corporatie bezoeken Woning zoeken Woning betrekken Huur betalen Reparatie uitvoeren

7,7 7,1 8,2 8,0 8,3

7,8 7,7 8,2 7,9 8,1

7,5 7,6 7,4 7,5 8,5

Labelonderdeel scores 2010 Telefonische bereikbaarheid Woning onderhouden Klachten afhandelen Woning verlaten

6,8 8,2 7,0 8,6

7,2 8,2 6,4 8,5

7,4 6,3 6,5 8,5


90

Werken aan herstructurering (tabellen bij tabel met vastgestelde en voorgenomen plannen in paragraaf 4.2.1) Tabel 15 Sloop huurwoningen: vastgesteld Stad cluster Breda 0026 Montessoristraat 0028 Rijpstraat 0030 Oosterstraat 0054 Jan Ligthartstraat 0057 Fröbelstraat/Montessoristraat 0505 Van Mierisstraat e.o. (Rosmolen) Tilburg 0514 Walvisstraat e.o. (Rosmolen) 0498 Wagnerplein VAST

aantal eenheden 30 24 10 30 90 50 59 208

Tabel 16 Nieuwbouw huurwoningen: vastgesteld cluster Vestiging

aantal eenheden

vermoedelijke oplevering

77 84 114 4 100 28 166 24 37 77 17 48 24 5 20 40 26 23 48 30

2013 2011 2012-2013 2011 2012 2012 2012 2013 2014 2014 2011 2011 2013 2011 2011 2012 2012 2012 2013 2012

Breda

Tilburg

Tramsingel Sculptura toren 1, Constant Spring (VOS-terrein) Kloosterstraat Bavel Stationsstraat Rijen In De Mandt Teteringen Nieuwe Heikant deelplan 4 ’t Forum zorgwoningen ’t Forum sociale sector ’t Forum vrije sector Groeseind Pietersbuurt Groeseind DP van Maren Groeseind Bisschoppenbuurt Goirkezijstraat zorgwoningen Goirkezijstraat vrije sector Thomas v. Aquinostraat Vogelenzang PG-eenheden Vogelenzang appartementen Havenmeester appartementen Fortuna appartementen


91

vermoedelijke sloopperiode 2011 2011 2011 2011 2011 2012 2013 2013

vermoedelijke netto aanvangshuur per maand € 540,20 € 886,27 € 648,95 € 484,00 € 622,04 € 528,13 € 448,19 € 610,00 € 585,00 € 808,00 € 548,00 € 521,06 € 546,00 € 480,00 € 785,00 € 484,86 € 400,00 € 650,00 € 550,00 € 550,00

Werken aan herstructurering (tabellen bij tabel met vastgestelde en voorgenomen plannen in paragraaf 4.2.1) Tabel 16a Nieuwbouw huur Bedrijfs Onroerend Goed: vastgesteld Vestiging cluster Breda Tilburg

aantal m² v.v.o.

Tramsingel Spring (VOS-terrein) Nieuwe Heikant deelplan 4

1.000 3.983 3.344

vermoedelijke oplevering 2013 2012/2013 2012

V.v.o. staat voor ‘verhuurbare vloeroppervlakte’.

Tabel 17 Nieuwbouw koopwoningen: vastgesteld Vestiging cluster

Breda

Tilburg

aantal eenheden

vermoedelijke oplevering

6 13 19 24 33 9 8

2012 2012 2012 2012 2011 2012 2013

Seminarieweg Bavel** Seminarieweg Bavel** Seminarieweg Bavel** Nieuwe Heikant deelplan 4 Kruidenlaan Bloei! Tartinistrip Groeseind CPO DP van Marenterrein

* Tot € 200.000 is ‘goedkoop’, tot € 300.000 is ‘middel duur’, vanaf € 300.000 is ‘duur’. ** Realisatie in samenwerking met Janssen de Jong Projectontwikkeling en Bouw.


92

vermoedelijke prijsklasse per eenheid* goedkoop middel duur duur middel duur middel duur middel duur middel duur

Werken aan herstructurering (tabellen bij tabel met vastgestelde en voorgenomen plannen in paragraaf 4.2.1) Tabel 18 Samenwerking met derden voor nieuwbouw (Projecten vanuit deelnemingen; dit overzicht is vanuit het perspectief van de deelneming opgesteld.) Locatie/ project

samenwer- aandeel king met in deel neming

prijsklasse

50%

WB nieuw- start- opaantal een- type bouwjaar levering heden (in- eenheden categorie dien comm woningen ruimte m²) koop 84 2010 2012 appartement

Talmazone Sculptura (Corneille) Talmazone woonhof 3

NBU NBU

50%

koop

2011 2012

22

middel duur

BinnenBuiten BinnenBuiten BinnenBuiten

Laurentius Laurentius Laurentius

50% 50% 50%

huur huur koop/huur

2008 2011 2008 2011 2008 2011

101 43 132

eengezins woning appartement appartement appartement

Dr. Struyckenplein Dr. Struyckenplein

NBU NBU

50% 50%

koop n.v.t.

2011 2012 2011 2012

86 4.325 m²

appartement bedrijfsruimte

duur commercieel Te Woon, commercieel middel duur n.v.t.

‘t Forum

Van der Weegen Van der Weegen Janssen de Jong Janssen de Jong

50%

koop

2011 2013

51

appartement

middel duur

50%

n.v.t.

2011 2013

2.605 m²

bedrijfsruimte

n.v.t.

50%

koop

2011 2013

68

appartement

middel duur

50%

koop

2010 2013

113**

eengezins woning

middel duur

‘t Forum Groeseind Pietersbuurt-Oost Groeseind DP van Maren – Pietersbuurt

middel duur

** Exclusief 25 koopwoningen die onder CPO gerealiseerd worden en waarvoor WonenBreburg 100% risico draagt. In de kolom ‘prijsklasse’ betekent ‘duur’ een huurprijs tot maximaal de huurtoeslaggrens, ‘commercieel’ een huurprijs boven de huurtoeslaggrens en ‘middel duur’ een prijsklasse van € 200.000 tot € 300.000.


93

Huurincasso (tabellen bij paragraaf 2.2.4)

Tabel 19a en b Kengetallen huurincasso 2008, 2009 en 2010 Breda 2008 2009 Gemiddelde huurdebiteuren 0,70% 0,66% Huurdebiteuren huidige huurders in €1) 304.832 316.678 1.139.964 1.074.953 Totale achterstand, incl. administratie kosten, afrekeningen stook- en servicekosten, reparatiekosten (huidige en vertrokken huurders) in €1) 836 800 Deurwaarderszaken Aantal betalingsregelingen: 110 197 huidige huurders 19 21 vertrokken huurders 64 59 Aantal uitzettingen naar reden: 52 33 Huurachterstand 0 1 Overlast 1 6 Onderhuur 9 22 Hennep 2 1 Overig

Gemiddelde huurdebiteuren Huurdebiteuren huidige huurders in €1) Totale achterstand, incl. administratie kosten, afrekeningen stook- en servicekosten, reparatiekosten (huidige en vertrokken huurders) in €1) Deurwaarderszaken Aantal betalingsregelingen: huidige huurders vertrokken huurders Aantal uitzettingen naar reden: Huurachterstand Overlast Onderhuur Hennep Overig

2010 0,87% 386.787 1.227.193

2008 0,74% 605.790 2.132.636

Tilburg 2009 0,73% 660.329 2.101.804

2010 1,23% 1.036.577 2.559.374

766

1.335

1.300

1347

88 17 28 18 0 0 103) 0

157 11 57 55 1 0 1 0

159 22 64 60 2 0 0 2

209 22 56 43 1 1 112) 0

2008 0,11% 3.052 13.084

Breda VAST 2009 0,26% 11.246 29.221

2010 0,75% 24.291 41.596

2008 0,39% 35.421 146.323

Tilburg VAST 2009 0,18% 26.004 100.921

2010 0,39% 37.755 115.366

40

4

13

47

128

47

1 0 1 1 0 0 0 0

13 2 1 1 0 0 0 0

6 0 0 0 0 0 0 0

8 2 9 9 0 0 0 0

27 1 7 7 0 0 0 0

12 2 4 4 0 0 0 0

1 Vanaf 2010 zijn de overige vorderingen op huurdebiteuren in dit saldo opgenomen. 2 Er zijn bovendien 26 huurovereenkomsten door bewoners beëindigd na sommatie door WonenBreburg in verband met hennep. 3 Inclusief huuropzeggingen door bewoners na sommatie door WonenBreburg in verband met hennep.


94

Omvang van de voorraad (grafiek bij paragraaf 4.2.1)

Grafiek Woningbezit naar bouwjaren per stad


95

Ontwikkeling van de voorraad (tabellen bij paragraaf 4.2.1) Mutaties in verhuurbare vastgoedeenheden

Tabel 20 Gebouwd en in exploitatie genomen bezit cluster Vestiging Breda

type eenheid

Steunpunt Heuvel appartementen Steunpunt Heuvel zorgcentrum Tram88 Tram88 Predikherenlaan Tilburg Professor de Moorplein Professor de Moorplein Professor de Moorplein VAST Tilburg Professor de Moorplein

woning bedrijfsruimte garage woning garage bedrijfsruimte garage woning garage

Tabel 21 Aangekocht bezit Vestiging cluster

type eenheid

Breda

Tilburg

Ahorn-/Olm-/Pijnboomstraat e.o. Aruba-/Bonaire-/Curaçaostraat e.o Chabotstraat/Kronenburgwerf Chabotstraat/Kronenburgwerf Crogtdijk Gilbert Van Zinnikstraat e.o. Kroeten Kapelstraat Prinsenbeek Mgr. Nolensplein Olmstraat/Slingerweg Oude Vest 2-4 KPN-gebouw Rijen, Hoofdstraat en Tuinstraat Rijen, winkels Hoofdstraat Goirkezijstraat Hart van Brabantlaan Populier Heyhoef Heyhoef Rossinistraat/Donizettistraat e.o. Sinopelstraat e.o. Staatliedenbuurt e.o.

woning woning garage woning woning woning woning woning bedrijfsruimte woning bedrijfsruimte woning bedrijfsruimte bedrijfsruimte woning bedrijfsruimte woning woning woning woning

aantal in exploitatie per eenheden (gemiddeld) 9 01-12-2010 1 01-12-2010 50 21-12-2010 38 21-12-2010 2 01-06-2010 17 28-04-2010 174 01-01-2010 6 21-05-2010 29 01-01-2010

huurklasse

aantal in exploitatie per eenheden (gemiddeld) 1 10-03-2010 1 04-01-2010 13 15-08-2010 13 15-08-2010 1 15-01-2010 1 05-02-2010 1 02-04-2010 1 01-09-2010 2 01-09-2010 1 21-05-2010 1 29-03-2010 16 01-09-2010 4 01-09-2010 1 01-01-2010 1 25-06-2010 2 06-07-2010 164 06-07-2010 1 17-03-2010 1 06-01-2010 1 22-03-2010

huurklasse


96

duur duur goedkoop betaalbaar goedkoop duur goedkoop duur goedkoop

goedkoop goedkoop goedkoop duur duur betaalbaar betaalbaar duur duur goedkoop duur duur duur goedkoop betaalbaar duur betaalbaar betaalbaar duur betaalbaar


Tabel 22 Omgevormd bezit Vestiging cluster Breda

type eenheid

Alexberg Biesdonk Brusselstraat Keizerstraat Grieglaan Tilburg VAST Tilburg Hoefstraat

bedrijfsruimte garage garage woning garage woning

Tabel 23 Ontsplitst bezit cluster Vestiging

type eenheid

Churchillplein Tilburg VAST Tilburg Boerhaavestraat

woning woning

aantal eenheden 1 1 -3 -1 -1 -1

in/uit exploitatie per (gemiddeld) 01-01-2010 01-01-2010 01-01-2010 01-02-2010 01-01-2010 01-07-2010

huurklasse

aantal eenheden 5 8

in/uit exploitatie per (gemiddeld) 31-07-2010 22-04-2010

huurklasse

Ontsplitst = eenheden met een gewijzigde woonbestemming, waardoor minder eenheden zijn ontstaan. De oude eenheden hebben wij administratief afgevoerd en de nieuwe eenheid administratief opgevoerd.


97

goedkoop goedkoop goedkoop goedkoop goedkoop goedkoop

goedkoop goedkoop


Tabel 24 Gesplitst bezit cluster Baliëndijk e.o. Breda Epelenberg e.o. Keizerstraat Lage Kant e.o. Tilburg Franz Lisztflat Bachlaan Hazelaarstraat Lange Nieuwstraat Marsstraat e.o. Nassaustraat/-plein Reitse Hoevenstraat e.o. Sibeliusflat Torenbuurt e.o. Vellingenhoef VAST Breda Achter de Lange stallen Baliëndijk e.o. Epelenberg e.o. Frankenthalerstraat Frankenthalerstraat Keizerstraat Lage kant e.o. Molenslag Zandbergweg VAST Tilburg Hogeschoollaan Lange Nieuwstraat Marsstraat e.o. Nassaustraat/-plein Reitse Hoevenstraat e.o. Torenbuurt e.o. Vellingenhoef

type eenheid woning woning woning woning woning garages garages woning woning woning woning woning woning woning woning woning woning woning woning woning woning woning woning woning woning woning woning woning woning woning

aantal eenheden -6 -24 -42 -37 2 -2 4 -5 -3 -3 -1 6 -1 -2 1 18 58 -1 5 89 74 1 1 5 22 12 9 4 3 6

in/uit exploitatie per (gemiddeld) 01-03-2010 01-03-2010 01-06-2010 01-03-2010 01-03-2010 01-03-2010 01-01-2010 01-03-2010 01-03-2010 01-03-2010 01-03-2010 01-03-2010 01-03-2010 01-03-2010 01-03-2010 01-03-2010 01-03-2010 01-03-2010 01-03-2010 01-06-2010 01-03-2010 01-06-2010 01-03-2010 18-08-2010 01-03-2010 01-03-2010 01-03-2010 01-03-2010 01-03-2010 01-03-2010

huurklasse betaalbaar betaalbaar goedkoop goedkoop goedkoop goedkoop goedkoop betaalbaar betaalbaar betaalbaar betaalbaar betaalbaar betaalbaar betaalbaar goedkoop goedkoop goedkoop duur goedkoop goedkoop goedkoop goedkoop goedkoop goedkoop goedkoop goedkoop goedkoop goedkoop goedkoop goedkoop

Gesplitst = eenheden met een gewijzigde woonbestemming, waardoor meer eenheden zijn ontstaan. De oude eenheid hebben wij administratief afgevoerd en de nieuwe eenheden administratief opgevoerd.

Tabel 25 Verkochte garages en stallingplaats cluster Azuurweg e.o. Tilburg Componist* Cuneratoren De amazone*

aantal eenheden 3 6 1 4

*Verkochte parkeerplaatsen die niet apart als verkochte eenheid zijn opgenomen bij de verkopen.


98

huurklasse goedkoop goedkoop goedkoop goedkoop


Tabel 26 Verkochte woningen Categorie te verkopen huurwoningen volgens verkoopprogramma totaal waarvan Koopgarant 1008 Breda 1291 1535 Tilburg 2938 2543 Totaal 4229

verkochte woningen 2010 totaal

waarvan Koopgarant 66 76 78 154 144 230





Grafiek aantal verkochte woningen naar huurklasse in 2010

Tabel 27 Gesloopt bezit Vestiging cluster Breda

Bernard de Wildestraat

Tilburg

Geeren-Zuid Bisschoppenbuurt

type eenheid woningen garages garages woningen

aantal uit exploitatie per eenheden (gemiddeld) 152 48 11 01-01-2010 103 01-10-2010


99

huurklasse goedkoop goedkoop goedkoop goedkoop

Onderhouden van de voorraad (tabellen bij paragraaf 4.2.2)

Tabel 28 Kerncijfers onderhouds- en verbeteringskosten Overige gegevens financieel Kosten per reparatieverzoek Kosten reparatieverzoeken per verhuureenheid Kosten mutatieonderhoud per mutatie Geriefsverbeteringen Gehandicaptenvoorzieningen

Breda € 182 € 366 € 2.643 € 61.984 € 17.726

Tilburg € 134 € 231 € 2.701 € 284.865 € 45.657

Breda 18.130 678 187

Tilburg 29.408 1184 389

Tabel 29 Kerncijfers onderhouds- en verbeteringskosten Overige gegevens Aantal reparatieverzoeken Aantal mutaties Aantal aangebrachte speciale voorzieningen in gehandicapteneenheden

VAST WonenBreburg € 291 € 156 € 126 € 262 € 161 € 1.438 € 118.089 € 464.938 € 313 € 63.696

VAST WonenBreburg 1.347 48.885 1810 3672 1 577

Breda Dijkplein/Plataanstraat Dokter Ariënsplein Roland Holststraat e.o. Amelandstraat e.o. Lelystraat/Calandstraat Ernst Casimirstraat Keizerstraat Tilburg Edisonlaan e.o. Generaal Smutslaan e.o. Lakenstraat/Kasteeldreef Reeshof 2

2 1

1 21 50 12

101 14 28 42

47 14 13

1 21 50 12

1 15 50 12

80

77 54 94 21 27 37

50

44 60

56

1 44 60 12 192 80

1 21 50 12 0 77

1 21 60 12 192 80

139 26

139 26 28 42

139 26 28 42

94 21 27 37

139 26 28 42

28 42

42

betonherstel

schilderwerk

sanitaire renovatie

onderhoud gevels

energetische maatregelen 1 21 50 12 192 77

54


100

dakdekkerswerk

onderhoud galerijen/entrees

inpandige renovatie

draaibare delen en/of kozijnen vervangen

aanbrengen erfafscheidingen

aanbrengen Politie Keurmerk Veilig Wonen

aanbrengen ARBO-voorzieningen

Tabel 30 Projectmatig onderhoud en verbeteringen

60


Breda Belcrum Biesdonk Blauwe Kei Brabantpark Chassé City Doornbos-Linie Fellenoord Geeren-Noord Geeren-Zuid Ginneken Haagpoort Heksenwiel Heusdenhout Heuvel Kesteren Overkroeten Princenhage Station Schorsmolen Tuinzigt Valkenberg Wernhout Westerpark Zandberg

21

56

21

vervanging cv(-ketels)/geisers

technisch werk aan liften

schilderwerk

sanitaire renovatie

onderhoud gevels, galerijen & entrees

inpandige renovatie

(elektronisch) sleutelsysteem

groot onderhoud

elektrotechnisch werk

dakdekkerswerk

beton herstellen

aanbrengen Politie Keurmerk Veilig Wonen

aanbrengen flow control ventilatiesysteem


Tabel 31 Planmatig onderhoud en verbeteringen in Breda

7 84

1 7

21

2 105

21

21 82

152 30 133 34

12

21 1 7

54 133 17

2

52

2

23 2

44 30 162 144

1 2 19 45 19

1 94 34

44

1 4

18 12 108 1 5 12 193 31

58

12 56

1

1

1

1

109 12

36 40 17 62

26

40

1

1

1

1

121 20 63

12

193 26

12 13 13

41

11

30


101

11

3


Tilburg Alleenhouderstraat Anselmusstraat Azuurweg e.o. flat Ballostraat/Hespstraat Banningstraat Bartokflat Bartokstraat e.o. Berkdijksestraat Berkdijksestraat EGW Berkenrodeflat e.o. Bisschop Bekkerstraat Bodenhof/Tuinstraat Boksdoornerf Beukenflat Boksdoornerf/Meanderstraat Brucknerhaghe Brunostraat e.o. flat Calandhof HAT-eenheden Calandhof/Eisingahof Coehoornstraat/Calandhof Corelliflat Dalem Zuid Den Herdgang woningen Duifstraat e.o. Enschotsestraat Enschotsestraat flat Goirkestraat Goirkestraat senioren

112 60 104

11

31

31

28 96 175 14

14 9

9

40 97

97 17 346 75

75

96

96

56 73 90

346 75 45 96 56

346

56

90 144 54 116

68 42 16

16

42 16 24

16 15


102

vervanging buitenriolering

vervangen postkasten

vervangen mechanische ventilatie


vervangen ramen, kozijnen en/of deuren

vervangen goten en HWA’s


schoon, heel en veilig

schilderwerk

sanitaire renovatie

reinigen en inregelen ventilatie

reinigen kozijnen

onderhoud gevels, galerijen en entrees

inpandige renovatie

houtrotreparatie


isolatie glas


dakdekkerswerk

brandveiligheid


Tabel 32 Planmatig onderhoud en verbeteringen in Tilburg


Heikant Heyhoefpromenade Hoefstraat Hogeschoollaan Jurawei patiowoningen Kapelmeesterflat Kobaltstraat e.o. garages Kruizemuntweg e.o. Kwendelhof Berk L. v. Vechelstraat L. v. Vechelstraat e.o. Lakenstraat/Kasteelstraat Langestraat Langestraat Langestraat/Wingerdstraat Mahlerflat Marsstraat e.o. Mascagniflat Mendelssohnflat Mr. J.H. de Pontplein Obdamstraat Paduastraat e.o. Paletplein Park de Horion Park de Horion 1 flat Park de Horion 2 flat Perosiflat Professor Verbernelaan

187









187

166 15

15 15 15

schilderwerk

sanitaire renovatie


reinigen kozijnen


inpandige renovatie

houtrotreparatie


isolatie glas


dakdekkerswerk

brandveiligheid



15 15

15 15

78 80

153 192

192

45

45 96 48 16

16 28

28 20 20

20

7

17 96 6 145

103 145

6

112

91

14 75 112 96 9

9

8

9

14 16 107 433


103


Pucciniflat Reeshof 2 Reinevaarflat Rossinistraat/Donizetistraat Salesianenflat Schouwburg/Bredaseweg Sepiastraat Sibeliusstraat Sinopelstraat e.o. garages Sint Josephstraat Stevezandsestraat Sweelincklaan Tamboerskade Van Hogendorpstraat Veestraat e.o. Vellingenhof Vellingenhoef woningen Vendelierstraat Verdiplein VilVer Verhulstlaan Verspreid liggend bezit Wilhelminapark Winkler Prinsstraat

106 42 217

91

91 217

61

144 61 9 12

101

34

101

101 25

5 11

6 5 7

11

60 11 29 23

18 13

58

13


104

58 13 13 13 54









schilderwerk

sanitaire renovatie


reinigen kozijnen


inpandige renovatie

houtrotreparatie


isolatie glas


dakdekkerswerk

brandveiligheid



Bericht van het bestuur

Het bestuur is belast met het besturen van WonenBreburg, wat inhoudt dat het verantwoordelijk is voor de realisatie van de doelstellingen van WonenBreburg, de strategie, de financiering en de daaruit voortvloeiende resultatenontwikkeling en het beleid ten aanzien van de deelnemingen van WonenBreburg. Het bestuur richt zich bij de vervulling van zijn taak naar het belang van WonenBreburg, in het licht van zijn volkshuisvestelijke en maatschappelijke doelstellingen. Het bestuur legt verantwoording af aan de raad van commissarissen en verschaft de raad daartoe tijdig de noodzakelijke informatie. Het bestuur is verantwoordelijk voor naleving van relevante weten regelgeving en het beheersen van de risico’s, verbonden aan de activiteiten van WonenBreburg. Het bestuur rapporteert hierover en bespreekt de interne risicobeheersings- en controlesystemen met de (auditcommissie van) de raad van commissarissen. Het bestuur handelt op basis van het bestuursreglement Stichting WonenBreburg. In dit reglement zijn de taken en de werkwijze van het bestuur vastgelegd. In de bijlagen bij het reglement zijn de afspraken opgenomen die gemaakt zijn over de goedkeuring door de raad van commissarissen ten aanzien van de registergoederen en geldleningen.

Vaststelling jaarverslag Op basis van het opgestelde jaarverslag annex jaarrekening 2010, de toelichting en de accountantsverklaring d.d. 26 mei 2011, deelt het bestuur mede dat het het jaarverslag 2010, inhoudende de volkshuisvestelijke verantwoording en de jaarrekening, vaststelt.

Ir. J.A. Dunnewijk Voorzitter raad van bestuur

In het verslagjaar waren er geen transacties waarbij tegenstrijdige belangen van het bestuur speelden die van materiële betekenis zijn voor WonenBreburg. Het bestuur verklaart in het verslagjaar de middelen te hebben besteed in het belang van de volkshuisvesting. Het bestuur onderschrijft de Governancecode Woningcorporaties en past deze toe. De belangrijkste bestuursbesluiten in 2010 betreffen de volgende onderwerpen: projectontwikkeling (nieuwbouw en renovatie); projecten groot onderhoud; maatschappelijke projecten; sponsorverzoeken; bedrijfsvoeringszaken, waaronder organisatieontwikkeling; beleidszaken; deelnemingen.


105

drs. A.G.M. Streppel bestuurder

Bericht van de raad van commissarissen

I Algemeen De raad van commissarissen houdt toezicht op beleid en besturing van de raad van bestuur van stichting WonenBreburg en op de algemene zaken van de stichting en de met WonenBreburg verbonden deelnemingen. De raad opereert onafhankelijk. De raad van commissarissen houdt integraal toezicht en treedt gevraagd en ongevraagd op als adviseur van de raad van bestuur. Met dit verslag legt de raad van commissarissen verantwoording af voor het door hem gevoerde toezicht over het jaar 2010. De raad fungeert als werkgever van de leden van de raad van bestuur. Als algemeen toetsingskader geldt het meerjarenbeleidsplan ‘Energie in wonen’ (2009-2012) evenals de vigerende weten regelgeving. De statuten, het bestuursreglement, het reglement raad van commissarissen, het reglement van de auditcommissie en het treasurystatuut van Stichting WonenBreburg alsmede de Governancecode Woningcorporaties vormen de basis voor toezicht door de raad. De statuten, het reglement voor de raad van commissarissen en het bestuursreglement zijn beschikbaar op www.wonenbreburg.nl. II Corporate governance De Governancecode Woningcorporaties is leidend voor goed bestuur en toezicht, transparantie, externe verantwoording en financiële beheersing. De raad past de code toe. In de uitzonderlijke gevallen, waarin van de bepalingen is afgeweken, wordt dat gemotiveerd. In 2010 is de code gevolgd met uitzondering van de contractduur van de arbeidscontracten van de leden van de raad van bestuur. De arbeidsovereenkomsten met de leden van de raad van bestuur zijn in 2003 voor onbepaalde tijd gesloten en zijn gebaseerd op de destijds aanbevolen beloningsgrondslag. Bij het aangegaan van arbeidsovereenkomsten met nieuwe bestuurders zal de code onverkort worden gevolgd. De governancestructuur is vastgelegd in diverse documenten zoals de statuten, het reglement van de raad van commissarissen, het bestuursreglement en de profielschets van de raad en die van zijn leden, en de integriteitcode.

III Toezichthoudende rol en klankbord/adviseur In het vigerende meerjarenbeleidplan 2009-2012, de kadernotitie, de werkplannen van de bedrijfsonderdelen, de begroting en de financiële meerjarenraming is het beleid van WonenBreburg vastgelegd. Daarnaast zijn er beleidsplannen voor bepaalde thema’s zoals het huurbeleid vastgesteld. De raad heeft deze goedgekeurd en hanteert genoemde stukken bij zijn begrip- en besluitvorming. Gevraagd en ongevraagd heeft de raad in casu zijn voorzitter de raad van bestuur adviserend bijgestaan. De raad heeft getoetst of de bepalingen uit het controleprotocol BBSH 2009 zijn opgevolgd, onder meer door verantwoording van de accountant aangaande: de jaarrekening en het jaarverslag; het volkshuisvestingsverslag; de cijfermatige kerngegevens (dVi); de specificatie van de bezoldiging bestuurders en commissarissen; de naleving van vigerende regelgeving bij verkopen en de controlewerkzaamheden met betrekking tot nevenactiviteiten. IV Interne organisatie raad en WonenBreburg algemeen De raad bestaat uit zeven leden van waaruit een voorzitter en een vicevoorzitter zijn gekozen. De raad voldoet daarmee aan de statutaire bepalingen en aan het BBSH. De voorzitter en de vicevoorzitter vormen samen het presidium van de raad. Twee leden uit de raad hebben zitting in de auditcommissie. De remuneratiecommissie bestaat uit de heren A. Hexspoor en W. van Dijk. Daarnaast wordt er een selectiecommissie gevormd indien het vervullen van een vacature in de raad aan de orde is. De werkorganisatie staat onder leiding van een raad van bestuur bestaande uit twee leden. De portefeuilles en de aansturing van de organisatie zijn - met inachtneming van de vereiste functiescheiding - tussen beide bestuurders verdeeld. De werkorganisatie kent een functionele en een geografische indeling: de diensten aan de huurders worden verricht vanuit de twee vestigingskantoren in Breda en Tilburg. Het onderhoudsbedrijf en de studentenunit opereren in beide steden. De operationele eenheden worden ondersteund door een concernstaf die in Tilburg is gevestigd.


106


V Financiële verslaglegging Het behoort tot de taken van de raad toe te zien op de naleving van procedures en richtlijnen van de (totstandkoming van de) financiële verslaglegging. Deze taak heeft de raad opgedragen aan de auditcommissie. Deze commissie voert onder andere overleg met de externe accountant. De heren S. Hoenderop (voorzitter) en A. Hexspoor hebben zitting in de auditcommissie. De auditcommissie heeft in 2010 de raad van bestuur, de directeur Financiën en de directeur Bedrijfsvoering in de auditcommissie uitgenodigd. Voor de vergaderingen van de auditcommissie wordt een agenda opgesteld en een verslag gemaakt. Terugkoppeling van de vergaderingen van deze commissie vindt plaats aan de hand van de notulen die in de vergaderingen van de raad worden geagendeerd. De auditcommissie is in 2010 4 keer in vergadering bijeen geweest. De volgende onderwerpen zijn besproken: jaarverslag 2009 WonenBreburg; jaarverslagen van deelnemingen, verbindingen en samenwerkingsverbanden; de managementletter van de accountant resp. interim-controleaccountant; nieuwe richtlijn jaarverslaglegging; fiscaliteiten o.a. de nulmeting fiscaliteiten en Tax Control Framework; financiering diverse projecten; financieringsvorm; opdracht controle werkzaamheden accountant 2010; calculatiemethoden bij projecten; begroting 2011 en FMR 2011-2015. VI Benoemingen/herbenoemingen De benoemingstermijn van mevrouw J. Storm-Bosch eindigde op 31 december 2010. Mevrouw Storm heeft op die datum afscheid genomen van de raad. Na een selectieprocedure op basis van het profiel van de vacature en een kennismaking heeft de raad van commissarissen op 24 maart 2011 de heer R.L. Vreeman benoemd tot lid van de raad. De benoemingstermijn loopt conform de statuten tot 31 december 2015.

Het uitgangspunt van benoemingen bij werving en selectie van vacatures en ingeval van herbenoemingen bij het bereiken van het einde van de zittingsperiode is te allen tijde het reglement van de raad van commissarissen alsmede de vigerende profielschets van de raad en die van zijn leden. Bij selectieprocedures wordt nadrukkelijk aandacht besteed aan integriteit. Een nieuw lid wordt een introductiecursus WonenBreburg en opleidingsmogelijkheden op maat aangeboden. VII Werkgeversrol Ieder jaar beoordeelt de raad van commissarissen het functioneren van de raad van bestuur. Hij doet dit in een besloten vergadering. Deze vond plaats op 2 december 2010. De uitkomsten hiervan zijn door de voorzitter en de vicevoorzitter van de raad in een beoordelingsgesprek met de bestuurders besproken, waarbij ook de arbeidsvoorwaarden aan de orde zijn gesteld. Van dit gesprek is een verslag opgemaakt dat na goedkeuring door de gesprekspartners voor akkoord wordt ondertekend en aan de leden van de raad wordt aangeboden. Het totaaloordeel van de raad over het functioneren van de raad van bestuur in 2010 was positief. De raad bevestigde opnieuw het vertrouwen in de raad van bestuur. Het salaris van de bestuurders kent geen variabele component en wordt contractueel jaarlijks aangepast aan de ontwikkeling van de consumentenprijsindex. In het verslagjaar zijn geen incidentele beloningen toegekend. VIII Tegenstrijdige belangen Alle commissarissen zijn onafhankelijk in de zin van bepaling III.2.2 van de Governancecode. Geen van de commissarissen heeft in een zodanige relatie tot de corporatie gestaan dat hij in formele zin niet onafhankelijk kan worden geacht. De leden van de raad van commissarissen zijn niet betrokken geweest bij transacties waarbij sprake was van tegenstrijdige belangen en zij hebben de vastgestelde gedragscode nageleefd. In het verslagjaar hebben er geen activiteiten of transacties plaatsgevonden waarbij tegenstrijdige belangen speelden. De raad ziet erop toe dat er geen leningen en/of garanties worden verstrekt aan de leden van de raad, aan de leden van de raad van bestuur en/of aan de medewerkers van WonenBreburg.


107


IX Integriteitbeleid De raad is zodanig samengesteld dat de leden ten opzichte van elkaar onafhankelijk en kritisch kunnen opereren. Het integriteitbeleid van WonenBreburg is vastgelegd in een integriteitcode. Daarnaast kent WonenBreburg een klokkenluiderregeling. De integriteitcode is gepubliceerd op de website van WonenBreburg en wordt gehanteerd bij werving en selectie, evenals bij functionering- en beoordelingsgesprekken. De raad realiseert zich daarbij dat nog meer dan het instrument houding en gedrag integer handelen bepalen. In 2010 heeft er een audit plaatsgehad om te onderzoeken of het systeem naar behoren werkt. De uitkomst van de audit was positief. Wel is het telefoonnummer en emailadres waar meldingen kunnen worden gedaan, duidelijker op het intranet geplaatst. In 2010 is één melding ontvangen van vermeende schending van integriteit. Deze melding is door een bureau voor bedrijfsrecherche onderzocht en heeft geleid tot het ontslag van de betrokken medewerker.

een dag georganiseerd in Tilburg en in het najaar in Breda. Een aantal projecten werd toelicht door medewerkers dan wel samenwerkingspartners van WonenBreburg.

X Overleg met de ondernemingsraad De voorzitter en de vicevoorzitter van de raad voeren twee keer per jaar een gesprek met de ondernemingsraad. Bij deze besprekingen is de raad van bestuur niet aanwezig. De raad van commissarissen acht een dergelijk overleg zinvol en vruchtbaar. Voorts ontvangen voorzitter en vicevoorzitter van de raad afschriften van de goedgekeurde verslagen van de overlegvergaderingen tussen de ondernemingsraad en de raad van bestuur. XI Overleg met de stakeholders Op 3 november 2010 vond overleg plaats met de stakeholders van WonenBreburg. Nagenoeg de voltallige raad was aanwezig. Naast een korte terugblik werd een kijkje in de keuken van de actualiteit van de branche gegeven. Aan de stakeholders werd daarbij nadrukkelijk gevraagd, waarop zij zouden investeren als zij het ‘voor het zeggen hadden’. De leden van de raad die namens de huurders vertegenwoordigd zijn, hebben diverse overlegsituaties van huurdersbelangenorganisaties van WonenBreburg als toehoorder bijgewoond. Twee keer per jaar bezoekt de raad een gedeelte van het bezit van WonenBreburg. In het voorjaar van 2010 was


108


XII Samenstelling van de raad In het jaar 2010 was de raad van commissarissen als volgt samengesteld: Naam

Mr. W.M.M. van Fessem Drs. A.L.W. Hexspoor MIM Drs. S. J. Hoenderop Mr. L.H.J. Kokhuis

geboren/ beroep geslacht vicevoorzitter op 1953/m adviseur voordracht van huurders lid op voordracht 1949/m advocaat-generaal van huurders gerechtshof Den Haag voorzitter 1951/m universitair docent lid AC lid, 1962/m directeur voorzitter AC beleggingsbedrijf lid 1944/m voormalig inspecteur generaal W&I

J. Storm-Bosch

lid

1946/v

voormalig lid rvb zorginstelling

Mr. H.J. Touw

lid

1943/m

voormalig directeur financiële instelling

Ing. W.P.J.M. van Dijk

functie

Nevenfuncties voor zover relevant

1.1.2010

31.12.2014

1.1.2003

31.12.2012

1.1.2009

31.12.2013

rechter plv. arr.-rechtbank Den Bosch, voorzitter Fonds Werken aan Wonen, lid RvC Woonbedrijf Eindhoven voorzitter RvC Groen Wonen Vlist

1.2.2006

31.12.2011

1.1.2006

31.12.2010

vicevoorzitter RvC Woonkracht 10, stille curator DNB

1.1.2010

31.12.2014

commissaris / adviseur MKB-bedrijven

AC = auditcommissie

Alle leden van de raad zijn onafhankelijk van de stichting. Er bestaan geen onverenigbaarheden met andere functies. Geen van de commissarissen is of was in dienst van de stichting of onderhoudt een directe relatie met leveranciers van de stichting. Voorts verleent geen van de commissarissen aan de stichting andere diensten dan die voortvloeien uit het lidmaatschap van de raad.


109

in functie aftreden sinds per 1.1.2005 31.12.2014


XIII Werkzaamheden van de raad In het verslagjaar hebben vijf reguliere vergaderingen, een thematische vergadering en een besloten vergadering plaatsgevonden. Geen van de leden is frequent afwezig geweest bij de vergaderingen. Tijdens de reguliere en thematische vergaderingen was de raad van bestuur aanwezig. In de reguliere vergaderingen zijn onderwerpen van volkshuisvestelijk belang besproken. Tevens zijn het gevoerde beleid en relevante externe en interne ontwikkelingen onderwerp van bespreking geweest. Onderstaand is weergegeven welke zaken aan de orde zijn geweest, c.q. waaraan goedkeuring door de raad van commissarissen is verleend: diverse herstructurering-, nieuwbouw- en grootonderhoud/woningverbeteringplannen; diverse aankopen locaties en projecten in Tilburg, Breda en het middengebied; kwartaalrapportages bedrijfsvoering (Balanced Score Card); de organisatiewijziging c.q. bezuinigingsplannen; planning en uitvoering van de interne controlecyclus; de risico’s van WonenBreburg in het licht van de financiële en economische crisis; jaarverslag 2009; managementletter 2009; oordeelsbrief 2009 van de minister Wonen, Wijken en Integratie; nulmeting fiscaliteit 2010; oprichten, opheffen en volgen deelnemingen, verbindingen en samenwerkingsverbanden; begroting 2011 en FMR 2010-2015; nieuw huurbeleid; lijst met stakeholders; beleid inzake normering investeringsbeslissingen; financieringsafspraken; klachtencommissies; gevolgen van Europese maatregelen; Reflectie op integriteit ‘Lessons Learned’. In de thematische bijeenkomst van februari 2010 stond het woonlastenonderzoek Tilburg en het convenant Wonen Tilburg centraal.

De leden van de raad hebben ook een themabijeenkomst van het samenwerkingsverband Futura bijgewoond. In deze bijeenkomst werden de gevolgen van de Europese regelgeving voor de woningcorporaties besproken. Door de raad werd aan de raad van bestuur decharge verleend over het gevoerde financiële beleid over 2009. Om te komen tot een afgewogen oordeelsvorming voor het nemen van besluiten, wordt de raad van relevante informatie voorzien door de raad van bestuur. De besluiten zijn genomen bij meerderheid van de uitgebrachte stemmen. XIV Zelfevaluatie van de raad Jaarlijks, in de maand december, komt de raad in een besloten vergadering bijeen en wordt zijn eigen functioneren aan de orde gesteld. De raad beseft terdege dat zelfreflectie van groot belang is voor het functioneren als raad van commissarissen. Mede om die reden vindt ten minste eenmaal per jaar een grondige reflectie plaats. Steeds terugkerende punten in de zelfevaluatie zijn het functioneren, de onafhankelijkheid en de integriteit van elke commissaris en van de raad van commissarissen als geheel. Deze zelfevaluatie ervaart de raad van commissarissen als zinvol omdat met open vizier en constructief het debat wordt aangegaan. De evaluatie heeft inzichten tot verbetering opgeleverd, die de raad gaat toepassen en monitoren. Besloten is dat de voorzitter jaarlijks in het najaar functioneringsgesprekken zal voeren met de leden. Naast de zelfevaluatie is ook het bijhouden van ontwikkelingen in de markt, het vergaren en up-to-date houden van kennis een doorlopend proces. Het lidmaatschap van VTW van alle leden, het volgen van cursussen en (voorlichtings)bijeenkomsten, het raadplegen van vakbladen en de internetsites van bijvoorbeeld Aedes, de Ministeries van VROM en VWS en andere corporaties noemt de raad hierbij, zonder daarbij limitatief te zijn. De publicaties en brieven van het Centraal Fonds Volkshuisvesting vormen ook een belangrijke informatiebron.


110


XV Vergoeding De leden van de raad ontvangen voor hun werkzaamheden een vaste vergoeding per jaar. In het boekjaar is in totaal € 68.617 (exclusief btw) aan de commissarissen betaalbaar gesteld. Dit bedrag bestaat uit € 59.601 honorarium en € 9.016 kostenvergoeding. De raad van commissarissen heeft de vergoedingen vastgesteld op de benedengrens voor woningcorporaties met meer dan 10.000 wooneenheden zoals opgenomen in het rapport ‘Honorering van toezichthouders’ van de VTW. Naam

Functie

Honorarium

Ing. W.P.J.M. van Dijk Mr. W.M.M. van Fessem Drs. A.L.W. Hexspoor MIM Drs. S.J. Hoenderop Mr. L.H.J. Kokhuis J. Storm-Bosch Mr. H.J. Touw Totaal

vicevoorzitter lid voorzitter raad, AC lid, voorzitter AC lid lid lid

€ 9.250 € 7.426 € 12.148 € 8.499 € 7.426 € 7.426 € 7.426 € 59.601

AC = auditcommissie

XVI Tot slot De raad spreekt zijn waardering uit voor de door alle medewerkers van WonenBreburg geleverde prestaties. De raad ervaart het overleg met de raad van bestuur, met de ondernemingsraad en in voorkomende gevallen met individuele functionarissen als betrokken, open en constructief. De raad dankt eenieder voor zijn of haar inzet in 2010. Drs. A.L.W. Hexspoor MIM Voorzitter


111

Kostenvergoeding € 1.471 € 1.151 € 1.790 € 1.151 € 1.151 € 1.151 € 1.151 € 9.016

Totaal € 10.721 € 8.577 € 13.938 € 9.650 € 8.577 € 8.577 € 8.577 € 68.617

Verslag van de ondernemingsraad

Noodzakelijke bezuinigingen en gevolgen voor WonenBreburg We kunnen terugkijken op een zeer levendig 2010: het jaar waarin Europese regelgeving corporatieland dwingt tot bezuinigingen. Ook de hoge managementkosten vragen om extra bezuinigingen. Deze bezuinigingen leidden onder andere tot herhuisvestingsplannen en een vacaturestop. Een reductie van 50 fte in de periode 2010, 2011 en 2012 gaat een bijdrage leveren tot het gezond houden van de financiële huishouding. Dit leidde tot adviesaanvragen bij de OR die betrekking hadden op de herhuisvesting van verschillende bedrijfsonderdelen en voor enkele organisatiewijzigingen. De ondernemingsraad (OR) heeft bij organisatiewijzigingen aandacht voor draagvlak en wijzigingen binnen functies en vraagt aan de betreffende collega’s naar mogelijke risico’s voor de bedrijfsvoering. De risico’s vertaalden wij in evaluatiepunten.

CAO 2009-2010 Een ander belangrijk onderwerp van gesprek waren de onderhandelingen voor de CAO 2009–2010. De beschrijvingen in de CAO waren vooral op het gebied van reiskostenvergoedingen niet duidelijk. Daarom is, na een stemmingsronde bij de achterban, afgesproken de bestaande bedrijfseigen regelingen, zoals de autokostenregeling, door te zetten in de jaren 2009 en 2010.

Onderwerpen OR 2010 Adviesrecht Activiteitenbegeleider vestiging Tilburg Nieuw functieprofiel administratief medewerker PIT Nieuwe functie Assistent Technisch Beheer Herhuisvesting diverse bedrijfsonderdelen Inkrimping in fte’s (en deeladviezen)

Instemmingsrecht Klachtenregeling Wet Gedeeltelijke Arbeidsgeschiktheid Klokkenluidersregeling Loopbaanontwikkeling (Brom)fietsvergoeding CAO-aangelegenheden Nawerkingstermijn bedrijfseigen regelingen

Initiatiefrecht Weet hoe het werkt! Werkplezier OR-structuur Uitbreiding introductietraining van leidinggevenden Navraag efficiency pensioenfonds SPW

Evaluaties Arbodienst Klokkenluidersregeling DEE PIT Futura Inrichting afdeling Beheer Tilburg


112

Verslag van de ondernemingsraad

Overleg met bestuur en raad van commissarissen Met de raad van commissarissen werd elk half jaar een gesprek gevoerd over de inkrimping, de begroting, de kasstromen en over het tijdig verkrijgen van het adviesrecht. Met de bestuurder is in een open sfeer overleg gevoerd over de bovenstaande onderwerpen. Tot slot De OR heeft in 2010 de mogelijkheden verkend het OR-werk efficiënter te laten verlopen. Hieromtrent besloot de OR dat de structuur na de verkiezingen in maart 2011 als volgt verandert: het aantal OR-leden wordt teruggebracht van 11 naar 7 het aantal overleguren wordt verminderd de voltallige OR komt wekelijks samen voor overleg en voor behandeling van adviesaanvragen, instemmingverzoeken en het uitwerken van initiatieven. Voorheen werden deze activiteiten gesplitst. Binnen het OR-team groeide de ervaring door het behandelen van bovenstaande onderwerpen en door trainingen. John de Bruijn Voorzitter Ondernemingsraad WonenBreburg


113


115


116

Inhoudsopgave jaarrekening 2010 Stichting WonenBreburg 6

Jaarrekening Balans per 31 december 2010 (niet-geconsolideerd)........................................................................................................ 118 Winst-en-verliesrekening 2010 (niet-geconsolideerd)....................................................................................................... 120 Kasstroomoverzicht (niet-geconsolideerd, op basis van indirecte methode)...................................................................... 121 6.1 Waarderingsgrondslagen......................................................................................................................................... 122 6.2 Toelichting op de balans per 31 december 2010...................................................................................................... 127

Toelichting op winst-en-verliesrekening (niet-geconsolideerd)........................................................................................... 138 Geconsolideerde balans per 31 december 2010 en winst-en-verliesrekening 2010.......................................................... 148 Geconsolideerde winst-en-verliesrekening 2010............................................................................................................... 150 Toelichting op de geconsolideerde balans en winst-en-verliesrekening............................................................................. 151

Stichting StichtingWonenBreburg WonenBreburg Jaarverslag Jaarverslag 2010 2010

117

6. Jaarrekening 2010 De financiële prestaties nader toegelicht. Balans per 31 december 2010 (niet-geconsolideerd) Tabel 6.2 Passiva na resultaatbestemming (bedragen x € 1.000)

Tabel 6.1 Activa na resultaatbestemming (bedragen x € 1.000)

Activa 1 Vaste activa 1.1 Materiële vaste activa 1.1.1 Onroerende en roerende zaken in exploitatie 1.1.2 Onroerende en roerende zaken in ontwikkeling 1.1.3 Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie 1.1.4 Onroerende en roerende zaken verkoop onder voorwaarden Totaal materiële vaste activa 1.2 Financiële vaste activa 1.2.1 Te vorderen BWS-subsidie 1.2.2 Deelnemingen 1.2.3 Vorderingen op groepsmaatschappijen 1.2.4 Belastinglatentie 1.2.5 Overige vorderingen Totaal financiële vaste activa Totaal vaste activa

31-12-2010

31-12-2009

1.052.669 37.115 18.616 68.453 1.176.853

1.021.248 43.046 15.148 35.591 1.115.033

2.325 294 13.873 3.671 5.464 25.627 1.202.480

2 Vlottende activa 2.1 Voorraad 2.1.1 Magazijnvoorraad 2.1.2 Koopwoningen in ontwikkeling 2.1.3 Koopwoningen Totaal voorraad

482 6.326 1.823 8.631

2.2 Vorderingen 2.2.1 Huurdebiteuren 2.2.2 Gemeente en Rijk 2.2.3 Overige vorderingen 2.2.4 Vorderingen op groepsmaatschappijen 2.2.4 Overlopende activa Totaal vorderingen 2.3 Liquide middelen Totaal vlottende activa Totaal activa

P.m. Toegezegde leningen Aangegane verplichtingen Rentefixaties langlopende leningen Obligo’s Waarborgfonds Sociale Woningbouw Garantie St. Dutch International Guarantees for Housing

2.612 1.040 13.458 5.171 7.985 30.266 1.145.299

474 5.592 6.838 12.904

1.413 42 1.178 18.657 3.969 25.258

1.005 388 993 13.842 4.685 20.913

2.268 36.158 1.238.638

618 34.435 1.179.734

31-12-2010

31-12-2009

44.065 77.000 31.786 326

50.376 30.000 28.280 360

Passiva 3 Eigen vermogen 3.1 Wettelijke reserve 3.2 Bestemmingsreserve ‘beleid’ 3.3 Overige reserve Totaal eigen vermogen

31-12-2010

31-12-2009

29 74.936 207.456 282.421

29 187.386 80.571 267.986

12 127 139

28 167 195

42.267 2.076 44.343

53.375 5.379 58.754

6 Langlopende leningen 6.1 Leningen overheid 6.2 Leningen kredietinstellingen 6.3 Waarborgsommen 6.4 Terugkoopverplichting verkoop onder voorwaarden Totaal langlopende leningen

40.918 713.345 280 65.832 820.375

47.636 653.218 396 35.591 736.841

7 Kortlopende schulden 7.1 Schulden aan kredietinstellingen 7.2 Schulden aan gemeente 7.3 Schulden aan leveranciers 7.4 Schulden aan belastingen en sociale verzekeringen 7.5 Aflossingsdeel leningen komend boekjaar 7.6 Overlopende passiva Totaal kortlopende schulden Totaal passiva

4.848 1.681 12.171 2.844 47.059 22.757 91.360 1.238.638

7.867 3.268 12.243 5.581 64.835 22.164 115.958 1.179.734

31-12-2010

31-12-2009

44.065 77.000 31.786 326

50.376 30.000 28.280 360

4 Egalisatierekeningen 4.1 Egalisatierekening BWS 4.2 Egalisatierekening leveringen en diensten huurders Totaal egalisatierekeningen 5 Voorzieningen 5.1 Voorziening beleid 5.2 Overige voorzieningen Totaal voorzieningen

P.m. Toegezegde leningen Aangegane verplichtingen Rentefixaties langlopende leningen Obligo’s Waarborgfonds Sociale Woningbouw Garantie St. Dutch International Guarantees for Housing



118

119

6. Jaarrekening 2010 Winst-en-verliesrekening 2010 (niet-geconsolideerd) Tabel 6.3 Winst-en-verliesrekening 2010 (bedragen x € 1.000)

2010

2009

130.094 11.563 134 7.556 5.370 154.717

126.821 9.291 38 - 841 2.792 138.101

2.935 -3.565 19.121 6.223 34.751 34.521 93.986

2.586 9.206 20.268 5.823 45.319 35.723 118.925

Bedrijfsopbrengsten minus bedrijfslasten M. Rentebaten N. Resultaat deelnemingen O. Rentelasten

60.731 1.783 -7.289 -30.267

19.176 1.406 -463 -28.381

Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening (exclusief actuele waarde) P. Mutatie actuele waarde

24.959 -10.619

-8.262 9.446

Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen Q. Belastingen

14.340 95

1.184 0

Jaarresultaat na belastingen

14.435

1.184

Bedrijfsopbrengsten A. Huren B. Vergoedingen C. Overheidsbijdragen D. Verkoop onroerende zaken E. Overige bedrijfsopbrengsten Totaal bedrijfsopbrengsten Bedrijfslasten F. Afschrijvingen G. Overige waardeveranderingen H. Erfpacht I. Lonen en salarissen J. Sociale lasten K. Lasten onderhoud L. Overige bedrijfslasten Totaal bedrijfslasten


120

6. Jaarrekening 2010 Kasstroomoverzicht (niet-geconsolideerd, op basis van indirecte methode) Tabel 6.4 Kasstroomoverzicht (bedragen x € 1.000)

2010

2009

60.731 -7.289 2.935 39

19.176 -463 2.586 -143

Veranderingen in werkkapitaal Voorraden Vorderingen Kortlopende schulden

4.273 -4.345 -21.579

18.317 -6.502 17.257

Kasstroom uit bedrijfsoperaties Ontvangen interest Betaalde interest

1.783 -30.267

1.406 -28.381

-121.263 10.711 32.972 -14.411 -9.789 14.428

-102.440 17.293 23.140 -11.048 -7.438 1.763

100.000 32.086 -46.346

135.032

4.669

14.438

Kasstroom uit operationele activiteiten Bedrijfsopbrengsten minus bedrijfslasten Aandeel resultaat deelnemingen Afschrijvingen Mutaties egalisatierekening

Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investering in materiële vaste activa Desinvesteringen materiële vaste activa Aanwendingactiva in ontwikkeling met voorziening Mutaties voorzieningen Investeringen in financiële vaste activa Desinvesteringen in financiële vaste activa Kasstroom uit financieringsactiviteiten Ontvangsten uit langlopende schulden Mutatie terugkoopverplichtingen VoV Aflossing langlopende schulden Mutatie geldmiddelen in 2010


121

-65.117

6. Jaarrekening 2010

6.1 Waarderingsgrondslagen Algemeen De jaarverslaggeving door toegelaten instellingen volkshuisvesting moet voldoen aan de eisen zoals die zijn geformuleerd in het Besluit Beheer Sociale Huursector (BBSH). In dit besluit wordt BW 2 titel 9 voorgeschreven, behoudens een enkele uitzondering van specifieke aard. De algemene regel is, dat lasten worden genomen als deze voorzienbaar zijn, en baten als deze zijn gerealiseerd. Voor de uitzondering van specifieke aard heeft dit geleid tot een specifieke Richtlijn van de Raad voor de Jaarverslaggeving (hoofdstuk RJ645 Toegelaten Instellingen Volkshuisvesting). In deze richtlijn zijn onder meer specifieke modellen voor de balans en winst-en-verliesrekening opgenomen. Voor de sectorspecifieke presentatie zijn waarderings- en verslaggevingsvoorschriften geformuleerd. De richtlijn adviseert de sector de waardering te baseren op fair value. Dit impliceert dat waardering van het ‘materieel vast actief in exploitatie’ plaatsvindt op basis van fair value, in concreto de bedrijfswaarde. Vanaf de jaarrekening 2005 hebben wij de samenstelling in lijn gebracht met de uitgangspunten van richtlijn 645. Dit impliceert dat enkele aanpassingen in de bepalingen van de ‘voorziening beleid’ en ‘bestemmingsreserve’ ook in de presentatie hebben plaatsgevonden en – voor zover van toepassing – in de verwerking van de bedrijfswaardebepaling. Vanaf de jaarrekening 2008 is in de presentatie van de cijfers de waardering van het te verkopen onroerend goed – voor een periode van 3 jaar, volgend op het verantwoordingsjaar – opgenomen in de bedrijfswaarde. Balanswaardering Materiële vaste activa Onroerende en roerende zaken in exploitatie De complexen in exploitatie worden gewaardeerd tegen bedrijfswaarde. De bedrijfswaarde is bepaald op basis van het volledig doorexploiteren van het bezit. Aanvullend is het resultaat opgenomen van de verwachte verkopen bestaand bezit, gewaardeerd op verkoopwaarde minus verwachte bijkomende verkoopkosten. De restwaarde is gebaseerd op een genor-

meerd bedrag van netto € 5.000 (voor onzelfstandige eenheden en eenheden in verzorgingshuizen € 2.500) prijspeil 31 december 2010. Rekening houdend met de resterende exploitatieduur per complex wordt aan deze norm een kostenontwikkeling toegerekend en contant gemaakt met het algemeen gehanteerde disconteringspercentage van 5,25%. De mutatie op de waardeverschillen wordt jaarlijks bepaald, op basis van de actuele normen en beleidsaanpassingen, in relatie tot het werkelijke in exploitatie zijnde bezit. De aanschafwaarde is bepaald als de som van de stichtingskosten inclusief grond, eventueel vermeerderd met na-investeringen en verminderd met de gebudgetteerde onrendabele top op het moment van inexploitatiename. De bedrijfswaarde wordt gevormd door de contante waarde van de kasstromen uit hoofde van de toekomstige exploitatieopbrengsten en -lasten over de geschatte resterende exploitatieperiode van de investering. De correctie die op bedrijfsniveau is toegevoegd, is: De rentabiliteitswaardecorrectie voor de afwijking tussen het gehanteerde disconteringspercentage en de werkelijke rente van de leningenportefeuille. Bij de berekening van de bedrijfswaarde gelden de volgende uitgangspunten: Jaarlijkse huurverhoging vanaf 2011 van 1,3% en stapsgewijs oplopend in een periode van 5 jaar naar 2%. Bij mutatie is voorzien dat de huur opgetrokken wordt tot streefhuurniveau. Voor een belangrijk deel van het bezit is de streefhuur afgetopt op een bedrag van € 511 dan wel € 548 per maand. Voor mutaties vanaf 2014 (aanvang nieuwe beleidsperiode) is de aftopping vervallen. Jaarlijkse huurderving van 1,75% en gedurende de laatste 5 exploitatiejaren oplopend met 1,25% per jaar. Voor de jaarlijkse stijging van de variabele lasten is 1% boven de verwachte inflatie aangehouden. Overige variabele lasten (gemeentelijke belastingen, verzekeringen en algemeen beheer). Hiervoor hebben wij als uitgangspunt de begrote kosten over 2011 genomen, rekening houdend met toe te rekenen lasten aan projectbegeleiding,


122


treasury-activiteiten en verkoop woningen en lasten in verband met shortstay-activiteiten. Vanaf 2011 is de norm voor algemeen beheer bijgesteld in verband met de financiële bijsturing. Onderhoud: - De budgetten voor planmatig en projectmatig onderhoud zijn overgenomen uit het expertsysteem. De planmatige en projectmatige onderhoudsbudgetten zijn bepaald op basis van de cyclische vervangingsmomenten voor de aanwezige technische elementen. - Voor het dagelijks onderhoud zijn genormeerde bedragen opgenomen die zijn afgestemd op de werkelijke lasten van de afgelopen jaren. Restant exploitatieperiode. Als minimale exploitatieperiode is een termijn van 7 jaar aangehouden. Als in deze periode sloop in verband met herstructurering is voorzien, vormen de lasten daarvan onderdeel van de voorziening beleid of bestemmingsreserve beleid. Disconteringspercentage van 5,25. De periode waarover contant wordt gemaakt, loopt parallel met de geschatte resterende exploitatieperiode (de oorspronkelijke exploitatieperiode is 50 jaar) van de investering, eventueel verlengd bij na-investeringen met exploitatieduur verlengende uitgaven. Het disconteringspercentage is, ten opzichte van de jaarrekening 2009, aangepast van 6 naar 5,25. Het percentage van 5,25 is het adviespercentage van het Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting en het Waarborgfonds voor de Sociale Woningbouw. De gemiddelde rentevoet voor WonenBreburg bedraagt 4,35% over 2010. Het verschil tussen werkelijke rente – met de daarbij behorende looptijden – en het gehanteerde disconteringspercentage, is als rentabiliteitswaardecorrectie meegenomen. Als complexdefinitie is de financieel-administratieve complexindeling gehanteerd.

complex. Indien het beschikbare bedrag hoger is dan de historische uitgifteprijs, wordt het complex op nihil gewaardeerd en het meerdere opgenomen in de voorziening beleid.

Onroerende en roerende zaken in ontwikkeling Het gaat hier om complexen in aanbouw, bestemd voor de verhuur. Deze complexen worden gewaardeerd tegen historische uitgifteprijzen, verminderd met het beschikbare bedrag voor de dekking van de onrendabele top voor het betreffende

Deelnemingen WonenBreburg neemt in financiële zin voor 25% deel in Cofier Bouwontwikkeling BV in Tilburg en voor 24,33% in Breedband Tilburg BV. Deze deelnemingen waarderen wij volgens de nettovermogenswaarde.

Onroerende zaken ten dienste van de exploitatie De onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie waarderen wij op basis van aanschafwaarde onder aftrek van lineaire of annuïtaire afschrijvingen. Onroerende en roerende zaken Verkopen onder Voorwaarden (VoV) Met ingang van de jaarrekening 2010 zijn de verplichtingen uit de verkopen onder voorwaarden als actief opgevoerd. Tegenover de verantwoording aan de activapost staat, onder de categorie ‘langlopende leningen’ de terugkoopverplichting VoV. De vergelijkende cijfers van 2009 zijn gecorrigeerd op deze aangepaste verantwoording. Financiële vaste activa Te vorderen BWS-subsidies De subsidierechten (contante waarde van de uitbetalingen) op grond van het Besluit Woninggebonden Subsidies (BWS) worden jaarlijks verminderd met de bedragen die wij van de gemeente Breda hiervoor ontvangen. In 2009 zijn de bedragen van de gemeente Tilburg afgekocht. De uitbetalingstermijn is afhankelijk van de disconteringsvoet en loopt vanaf de vaststelling van de subsidie maximaal 30 jaar. Het kortlopende deel van deze post is opgenomen onder de vlottende activa. Belastinglatentie De gevormde belastinglatentie is de contante waarde tussen bedrijfseconomische en fiscale waardering van de leningenportefeuille als gevolg van de invoering van de integrale vennootschapsbelastingplicht per 1 januari 2008.


123


Voorraden Magazijnvoorraad De waardering van de voorraden gronden hulpstoffen in het magazijn vindt plaats tegen vaste verrekenprijzen.

onrendabele top, afhankelijk van de huur gekoppeld aan de gekozen doelgroep. De overige onderdelen van de voorziening calculeren we op basis van beschikbare cijfers, dan wel voorlopige afspraken.

Koopwoningen in ontwikkeling De waardering van de koopwoningen in ontwikkeling gebeurt tegen kostprijs of lagere marktwaarde.

Overige reserve De overige reserve wordt gevormd uit de resultaten voor zover deze niet ten gunste of ten laste van de andere benoemde reserves komen.

Koopwoningen De opgeleverde en onverkochte koopwoningen worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Vorderingen Huurdebiteuren Waardering geschiedt tegen nominale waarde, rekening houdend met een voorziening voor mogelijke oninbaarheid. Reserves Wettelijke reserve Wettelijke reserves zijn reserves die op grond van wettelijke bepalingen ter zake aangehouden worden. De gevormde wettelijke reserve betreft de reserve ingehouden winst van de deelnemingen, in casu Cofier Bouwontwikkeling BV en projectontwikkeling-vof’s. Bestemmingsreserve beleid De bestemmingsreserve beleid is gevormd om de verwachte resultaten van toekomstige projecten in de nieuwbouw huur(onrendabele toppen) en koopsfeer te reserveren. Bovendien wordt in de bestemmingsreserve beleid rekening gehouden met de afboeking van de bedrijfswaarde bij sloop met de bijkomende kosten en algemene bijdragen herstructurering, waarvoor de besluitvorming nog niet definitief is. Daarnaast is – als onderdeel van de bestemmingsreserve – het verwachte resultaat op verkopen in het 4e en 5e jaar na het verslagjaar als dekking van de lasten meegenomen. Voor de resultaten van de nieuwbouw gaan we uit van genormeerde bouwkostenbudgetten. Bij koop rekenen we, afhankelijk van de categorie, een opslag voor winst in. Voor de huur bepalen we de

Egalisatierekeningen Egalisatierekening BWS De waardering van de te egaliseren BWS-subsidies vindt plaats door aan de contante waarde van de subsidie bij aanvang van de exploitatie jaarlijks rente toe te rekenen op basis van het subsidierendement, onder aftrek van het ten gunste van het jaarresultaat verantwoorde voorcalculatorisch exploitatietekort. De vrijval van de BWS-subsidies is gebaseerd op de voorspelde exploitatietekorten van de diverse complexen. In enkele complexen, waarvoor geen exploitatietekorten meer worden voorzien, heeft een versnelde vrijval plaatsgevonden. In 2009 zijn de subsidieverplichtingen door de gemeente Tilburg afgekocht. Egalisatierekening niet-verrekenbare leveringen en diensten huurders Nagenoeg alle servicecomponenten worden afgerekend. Voor enkele componenten, zoals glasherstel en rioolonderhoud, wordt het jaarlijks exploitatiesaldo verrekend in de vermelde egalisatierekening. Voorzieningen Voorziening beleid De voorziening beleid is gevormd om de verwachte resultaten van toekomstige projecten in de nieuwbouw huur- en koopsfeer te reserveren. Bovendien nemen we in de voorziening de afboeking van de bedrijfswaarde bij sloop met de bijkomende kosten op. Net zoals de algemene bijdragen herstructurering waarvoor de besluitvorming definitief heeft plaatsgevonden en/of extern van gecommuniceerd is en waarbij bestemmingsplannen geen belemmeringen meer opleveren.


124


Overige voorzieningen Overige voorzieningen liggen in de sfeer van het personeel: voor de toepassing van het Cafetariamodel, voor toepassing van de persoonsgebonden ontwikkelingsbudget en voor toepassing van de toekomstige jubilea-uitkeringen.

Huren De huren zijn onderworpen aan overheidsvoorschriften. De jaarlijkse huurverhoging is van overheidswege gebonden aan een maximum. Daarnaast geldt, dat de huren de zogenoemde maximaal redelijke huur niet mogen overschrijden.

Schulden op lange termijn Opgenomen langlopende leningen Leningen die zijn aangetrokken binnen het dynamisch kostprijshuursysteem (klimleningen) lossen wij niet af zolang de bijbehorende exploitaties van de activa voorgecalculeerde exploitatieverliezen opleveren. Tijdens deze periode worden de leningen jaarlijks met een vooraf bepaald bedrag verhoogd. Het kortlopende deel (aflossingen in 2011) van de langlopende leningen is opgenomen onder de kortlopende schulden.

Overheidsbijdrage Onder deze post staan: de bijdrage in het kader van de Wet Voorziening Gehandicapten (WVG)-regeling waarvoor wij jaarlijks een bijdrage in de oorspronkelijke aanpassingskosten ontvangen; de toerekening van BWS-subsidies; huurverlagingstoelage.

Waarborgsommen De waarborgsommen die verantwoord zijn onder de langlopende schulden zijn gewaardeerd tegen nominale waarde. Terugkoopverplichtingen VoV Met ingang van de jaarrekening 2010 is de verantwoording van de VoV in lijn gebracht met de RJ richtlijnen (richtlijnen voor de jaarverslaggeving). Tegenover de terugkoopverplichting is onder het materieel vast actief de categorie ‘onroerende en roerende zaken’ opgenomen. De vergelijkende cijfers 2009 zijn gecorrigeerd op deze aangepaste verantwoording. Overige activa en passiva Als in bovenstaande niet anders is aangegeven, worden activa en passiva gewaardeerd tegen de nominale waarde. Hierbij brengen we op vorderingen, indien dit noodzakelijk is, een voorziening wegens mogelijke oninbaarheid in mindering. Resultaatbepaling Algemeen Het resultaat wordt bepaald als: Verschil tussen de opbrengstwaarde van de geleverde prestaties en de kosten en andere lasten over het jaar. De winsten worden verantwoord in het jaar waarin zij zijn gerealiseerd; verliezen zodra zij voorzienbaar zijn.

Verkoop onroerende zaken De post verkoop onroerende zaken betreft het saldo van de behaalde verkoopopbrengst minus de daaraan toe te rekenen actuele waarde inclusief grondwaarde (bestaand bezit) dan wel de vervaardigingsprijs (nieuwbouw). Daarnaast brengen we op de verkoopprijs de directe verkoopkosten in mindering. Verder is als onderdeel van de verkopen (de mutatie in) het verwachte resultaat voor de komende 3 jaar meegenomen. Overige waardeverandering Onder de waardeverandering ‘materieel vast actief’ verantwoorden we de veranderingen in actuele waarde die voortvloeien uit capaciteitsmutaties (verkopen, aankoop, oplevering en sloop) in het bezit, voor de genomen besluiten in het verantwoordingsjaar en de daaraan verbonden lasten die in de voorziening worden opgenomen (onrendabele toppen minus dekking uit resultaat op toekomstige verkopen). Lasten onderhoud Onder deze post verantwoorden we de werkelijke kosten ten behoeve van het klachten- en mutatieonderhoud, preventief onderhoud, planmatig en projectmatig onderhoud. We doen dat voor zover de uitgaven niet door huurverhoging dan wel exploitatieduurverlenging geactiveerd kunnen worden. De kosten van reparatieverzoeken, mutatieonderhoud en periodiek onderhoud onderscheiden we in kosten van het eigen onderhoudsbedrijf – opgenomen bij de kostensoort salarissen en sociale


125


lasten – en onderhoud uitgevoerd door derden, verantwoord bij onderhoud. Overige bedrijfslasten De overige bedrijfslasten worden toegerekend aan het verslagjaar waarop deze betrekking hebben. Mutatie actuele waarde De mutatie in de actuele waarde vloeit voort uit de ontwikkeling van de bedrijfswaarde minus de (restant) boekwaarde op basis van historische kosten en bij de exploitatiestart genomen onrendabele top. De mutaties omvatten onder meer: aanpassing van de gehanteerde normen en parameters aan de werkelijke ontwikkeling bij onder andere het huurprijsniveau, beheer- en bijkomende exploitatielasten;. na-investeringen en de daaraan gekoppelde hogere huuropbrengsten en verlengingen van de exploitatieduur; mutatie in de rentabiliteitswaardecorrectie; vervallen van een exploitatiejaar. Vennootschapsbelastingplicht Op basis van de uitgangspunten van de vaststellingsovereenkomst (VSO) is een berekening gemaakt van de vennootschapsbelastingplicht 2010. De latenties uit de waardering van het te verkopen bezit, uit projectontwikkeling en het fiscale exploitatieresultaat 2010, hebben niet geleid tot een verwerking in het resultaat, mede omdat de definitieve vaststelling van de aanslag 2008 nog niet is gebeurd en op een aantal materiële punten de uitkomst fors kan beïnvloeden. Kasstroomoverzicht Het opgestelde kasstroomoverzicht is opgemaakt op basis van de indirecte methode.


126


6.2 Toelichting op de balans per 31 december 2010 ACTIVA Tabel 6.2.1: 1.1 Mutaties materiële vaste activa (bedragen x € 1.000) Mutaties materiële vaste activa

onroerende en roerende goederen in in ten dienverkopen exploitatie ontwikkeling ste van de onder voorexploitatie waarden 15.148 35.591 1.021.248 43.046

1-1-2010 Mutaties 2010 Investeringen: in ontwikkeling Investeringen: in exploitatie Investeringen: nieuwbouw beschikking voorziening Na-investeringen: bestaand bezit Investeringen: aankoop bezit Investeringen: aankoop beschikking voorziening Desinvesteringen Verkoopprogramma 2011-2013 Afschrijvingen Aanwending voorziening Mutaties actuele waarden Totaal mutaties 31-12-2010

6.082

1.115.033

-10.619 31.421

-5.930

3.468

32.861

58.044 34.002 -912 8.704 27.484 -10.720 -10.711 2.455 -2.935 -32.972 -10.619 61.820

1.052.669

37.116

18.616

68.452

1.176.853

24.920 -912 8.704 27.484 -10.720 -9.570 2.455 -321

51.962 -24.920

totaal

34.002

-1.141 -2.614 -32.972

Zie voor een nadere specificatie van de ‘mutaties actuele waarde’ tabel 6.2.45. Met ingang van 2010 is, als onderdeel van het materieel vast actief in exploitatie, de waarde van de portefeuille Verkoop onder Voorwaarden opgenomen. De geactualiseerde verkoop waarde van de verkopen onder voorwaarden zijn verantwoord. Onder langlopende leningen zijn de verplichtingen aan de kopers van de woningen verantwoord. Voor de bepaling van de restwaarde voor woningen in de bedrijfswaardeberekening is door ons met ingang van 2010 aangesloten op de beleidsregels van het Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting. De aangehouden restwaarde (prijspeil 31

december 2010) is netto € 5.000 (kavelprijs van € 20.000 onder aftrek van € 15.000 voor sloop, uitplaatsing en woonrijp maken). Rekening houdend met het restant exploitatieduur wordt aan de restwaarde een kostenontwikkeling toegerekend en vervolgens met het percentage van 5,25% contant gemaakt. Van het in exploitatie zijnde bezit zijn per 31 december 2010 4.229 eenheden gelabeld voor verkoop. Voor een toelichting op de post ‘waardemutaties’ verwijzen we u naar de toelichting in de resultatenrekening.


127


Als onderdeel van de activa in ontwikkeling zijn de investeringen in een drietal grondposities verantwoord. De verantwoorde waarde van grondposities waarvan de toekomstige woningbouwbestemming niet volledig zeker is, bedraagt € 14,7 miljoen. Voor deze grondposities heeft Stichting WonenBreburg het volledige eigendomsrecht. Wel zijn er afspraken gemaakt met ontwikkelaars, waarbij het ontwikkel risico gedeeld wordt met andere partijen. De afschrijvingsmethodiek voor activa ten dienste van exploitatie is op lineaire basis. De afschrijvingstermijn varieert van 3 tot en met 50 jaar. Op gronden wordt niet afgeschreven. Tabel 6.2.2: 1.2 Mutaties financiële vaste activa (bedragen x € 1.000) Mutaties financiële te vorderen deel vorderingen vaste activa BWS-subsidie nemingen op groepsmaatschappijen 13.458 Boekwaarden (1-1-2010) 2.612 1.040 Mutaties Toevoegingen Aflossingen Uitkering dividend deelneming Resultaat deelneming Verrekening NVW Holding BV Totaal mutaties Boekwaarden (31-12-2010)

204 -491

27 -739 -21 -13

4.558 -160

-287

-746

2.325

294

13.873

Onder de leningen uitgeleende gelden (u/g) zijn onder andere opgenomen verstrekte leningen: Aan Bank Nederlandse Gemeenten: € 5 miljoen (in het kader van de gezamenlijke cashpool in Futura-verband). Tegenover deze lening staat een lening opgenomen gelden (o/g) met gelijke condities. Overige € 0,464 miljoen.


totaal

5.171

7.985

30.266

-1.136

5.000 -7.521

-1.500

-2.521

9.789 -10.047 -21 -377 -3.983 -4.639

3.671

5.464

25.627

-364 -3.983 415

128

belasting- leningen u/g latentie


Onder de vorderingen op groepsmaatschappijen zijn de volgende vorderingen opgenomen: VOF Woningontwikkeling Haagpoort: € 0,279 miljoen (voor de realisatie van een project). Dit betreft een lening op basis van de gebruikelijke condities met hypotheekrecht op de nog niet verkochte woningen binnen dit project. WonenBreburg Project Haagpoort BV: € 2,621 miljoen voor financiering van nog onverkocht bezit binnen de VOF Woningontwikkeling Haagpoort. Hiervoor is hypothecaire zekerheid gevestigd. WonenBreburg Holding BV: € 8,059 miljoen. Hiermee is verrekend de negatieve vermogenswaarde tot een bedrag van € 3.983 miljoen. Duurzame Energie Exploitatie WonenBreburg BV: € 3,111 miljoen. Laurentius/WonenBreburg VOF € 3,785 miljoen. De verstrekkingen aan de bv’s zijn op basis van de gebruikelijke condities voor onderhandse leningen. Hiervoor zijn geldleningenovereenkomsten opgemaakt. Er zijn geen zekerheden afgegeven. Zie voor een verdere toelichting op de post deelnemingen tabel 6.2.24. Tabel 6.2.3: 1.2.2 Deelnemingen (bedragen x € 1.000) Deelnemingen aanresulnetto deel taat in vermogens% boekwaarde per jaar 31-12-2010 21 294 Cofier Bouwontwikkeling BV 25 Breedband Tilburg BV 24,33 21 294 Totaal Tabel 6.2.4: 2.1 Voorraden (bedragen x € 1.000) Voorraden 31-12-2010 31-12-2009 Onderhoudsmaterialen 482 474 Koopwoningen in ontwikkeling 6.326 5.592 Koopwoningen 1.823 6.838 Totaal 8.631 12.904

Verloop koopwoningen Saldo 1 januari Overheveling naar VoV per 1 januari Uitgaven Gefactureerde termijnen Saldo 31 december

2010 6.838 -4.657 20.883 -22.241 1.823

Het saldo van de koopwoningen in ontwikkeling heeft betrekking op de koopwoningen die in aanbouw zijn in diverse projecten. Voor enkele projecten zijn de resterende verplichtingen in het saldo koopwoningen in ontwikkeling verwerkt. Per 31 december was het project in ontwikkeling, dat volledig voor rekening en risico van WonenBreburg komt, project Heikant (zorgwoningen). Tabel 6.2.5: 2 (bedragen x € 1.000) Vorderingen 31-12-2010 31-12-2009 Debiteuren 3.819 2.386 Vorderingen op 17.471 13.842 groepsmaatschappijen Overlopende activa 3.968 4.685 Totaal 25.258 20.913 Tabel 6.2.6: 2.2.1, 2.2.2 en 2.2.3 Debiteuren (bedragen x € 1.000) Debiteuren 31-12-2010 31-12-2009 Huurdebiteuren (zittende bewoners) 1.413 1.005 Vertrokken huurders 2.155 2.352 Gemeente en Rijk 42 388 Overige debiteuren 2.442 446 Subtotaal Af: voorziening Totaal

6.052 2.233 3.819

4.191 1.805 2.386

De toename van de vordering op groepsmaatschappijen wordt voornamelijk veroorzaakt door de ter beschikking gestelde middelen voor de bouwrealisatie binnen de VOF Laurentius/ WonenBreburg. Per 31 december 2010 bedroeg de vordering


129


hierop € 18,051 miljoen. Daarnaast betreft het een bedrag van € 3,993 miljoen met betrekking tot VOF Wijkontwikkelingsmaatschappij Quirijnboulevard Tilburg en € 0,268 miljoen voor de Duurzame Energie Exploitatiemaatschappij. Het resterende bedrag betreft enkele marginale vorderingen op de overige deelnemingen. In de vorderingen op de groepsmaatschappijen is de negatieve vermogenswaarde van de VOF Laurentius/ WonenBreburg verrekend.

Tabel 6.2.10: 2.3 Direct opvraagbaar (bedragen x € 1.000) Direct opvraagbaar 31-12-2010 31-12-2009 Kas 20 13 Kruisposten geldverkeer 10 ING 1.452 84 Fortis 781 501 Rabobank 5 20 Totaal 2.268 618

Tabel 6.2.7 Verloop voorziening dubieuze debiteuren (bedragen x € 1.000) Verloop voorzieningen 2010 dubieuze debiteuren Saldo 1 januari 1.805 Dotatie 896 Onttrekking -468 Saldo 31 december 2.233

De rekening-courant bij Fortis wordt aangehouden als borgstelling voor de waardedaling van de swaps. De overige liquide middelen staan ter vrije beschikking.

2009 1.892 912 -999 1.805

Tabel 6.2.8: 2.2.4 Overlopende activa (bedragen x € 1.000) Overlopende activa 31-12-2010 31-12-2009 Vooruitbetaalde kosten 1.049 1.834 Vooruitbetaalde verzekeringen 424 Nog te activeren posten 360 Door te belasten aan derden 305 Breedband BIT-netwerk 652 652 Onderhanden werk niet-planmatig onderhoud 382 332 Facturen nog te fiatteren 463 826 Nog te verwerken in projectadministratie 322 Niet-vervallen rente 166 166 Te verrekenen inzake cursus 9 Waarborgsommen wegens nieuw-/verbouw 30 Overig 789 -108 Totaal 4.685 3.968

PASSIVA Tabel 6.2.11: 3 Vermogen (bedragen x € 1.000) Eigen vermogen 31-12-2010 31-12-2009 Wettelijke reserve 29 29 Bestemmingsreserve ‘beleid’ 74.936 187.386 Overige reserve 207.456 80.571 Totaal 282.421 267.986 Tabel 6.2.12: 3.1 Verloop wettelijke reserve (bedragen x € 1.000) Verloop wettelijke reserve Saldo 1 januari Mutatie Resultaatbestemming Saldo 31 december

2010 29 29

Tabel 6.2.13: 3.2 Verloop bestemmingsreserve ‘beleid’ (bedragen x € 1.000) Verloop bestemmingsreserve ‘beleid’ 2010 Saldo 1 januari 187.386 Mutatie -112.450 Saldo 31 december 74.936

Tabel 6.2.9: 2.3 Liquide middelen (bedragen x € 1.000) Liquide middelen 31-12-2010 31-12-2009 Direct opvraagbaar 2.268 618 Totaal 2.268 618


130


Het saldo van de bestemmingsreserve kan, nadat de resultaatverwerking conform het voorstel is verwerkt, als volgt worden toegelicht: Opbouw reserve 31-12-2010 31-12-2009 (bedragen x € 1.000) Onrendabele toppen nieuwbouw 89.583 165.012 Resultaat nieuwbouw koopwoningen -8.479 -18.472 Afboeking bedrijfswaarde te slopen bezit 9.653 50.800 Bijkomende kosten te slopen bezit 9.558 16.705 Algemene bijdrage herstructureringen 2.500 3.896 Verkoopresultaat bestaand bezit (4e en 5e jaar) -26.367 -26.813 -1.512 -3.742 Overige verrekeningen 74.936 187.386 Saldo Algemeen De bestemmingsreserve ‘beleid’ is gevormd om de verwachte resultaten (onrendabele toppen bij huur) van toekomstige nieuwbouwprojecten huur en koop te reserveren. Het gaat hierbij bovendien om de afboeking van de bedrijfswaarde bij sloop met de bijkomende kosten en algemene bijdragen herstructurering, waarvoor de besluitvorming nog niet definitief is. Daarnaast is – als onderdeel van de bestemmingsreserve – het verwachte resultaat op verkopen in het 4e en 5e jaar na het verslagjaar als dekking van de lasten meegenomen. De overige onderdelen van de bestemmingsreserve worden op basis van beschikbare cijfers, dan wel voorlopige afspraken gecalculeerd.

van de doelgroep van de te bouwen koopwoningen wordt een genormeerd resultaat gecalculeerd. Afboeking bedrijfswaarde te slopen bezit Voor de voorgenomen sloopplannen en het daarbij verwachte sloopjaar wordt de afboeking van de bedrijfswaarde voor de betreffende complexen opgenomen. Bijkomende kosten te slopen bezit Als aanvulling op de afboeking van de bedrijfswaarde voor de voor sloop aangemerkte complexen, worden genormeerde budgetten ingerekend voor sloop- en uitplaatsingskosten. Algemene bijdrage herstructureringen De algemene bijdrage herstructureringen betreft reserveringen van bedragen om herstructureringen mogelijk te maken in omgevingen waar WonenBreburg een groot belang heeft. De algemene herstructureringsbijdrage is vaak gekoppeld aan te leveren financiële bijdragen van partners in die omgeving. Verkoop resultaat bestaand bezit (4e en 5e jaar) Dit betreft het verkoopresultaat van woningen op basis van de op dit moment voor verkoop gelabelde complexen, in combinatie met de mutatiegraad van het betreffende complex. Overige verrekeningen Onder de overige verrekening zijn overige resultaten opgenomen uit bijvoorbeeld grondexploitatie, verwachte bijdragen van derden et cetera.

Onrendabele toppen nieuwbouw huur Voor de voorgenomen projecten nieuwbouw huur wordt – afhankelijk van de huur, gekoppeld aan de gekozen doelgroep – de onrendabele top bepaald. Als stichtingskosten houden we genormeerde budgetten aan.

Tabel 6.2.14/15: 3.4 Verloop overige reserve (bedragen x € 1.000) Verloop overige reserve Saldo 1 januari Mutatie Resultaatbestemming Saldo 31 december

Resultaat nieuwbouw koopwoningen Voor de voorgenomen projecten nieuwbouw koop houden we genormeerde budgetten als stichtingskosten aan. Afhankelijk

Het bedrag uit de resultaatbestemming is opgebouwd uit vrijval uit de bestemmingsreserve ‘beleid’ tot een bedrag van € 112,450 miljoen en het resultaat 2010 van € 14,435 miljoen.


131

2010 80.571 126.885 207.456


Tabel 6.2.16: 4 Egalisatierekening (bedragen x € 1.000) Egalisatierekening 31-12-2010 31-12-2009 Subsidierekeningen BWS 12 28 Leveringen en diensten huurders 127 167 Totaal 139 195

Tabel 6.2.20: 5 Voorzieningen (bedragen x € 1.000) Voorzieningen 31-12-2010 31-12-2009 Voorzieningen beleid 42.267 53.375 Overige voorzieningen 2.076 5.379 Totaal 44.343 58.754

Tabel 6.2.17: 4.1 Verloop egalisatierekening BWS (bedragen x € 1.000) Verloop egalisatierekening BWS Saldo 1 januari Rentetoerekening Mutaties Saldo 31 december

Voorziening beleid De voorziening beleid is gevormd om de projecten uit te voeren die intern geformaliseerd en extern gecommuniceerd zijn.

2010 28 1 -17 12

Subsidierekeningen BWS Voor enkele in het verleden gerealiseerde complexen is een exploitatiesubsidie toegekend. De betaalbaarstelling vindt jaarlijks plaats. De vrijval van deze subsidie is niet gelijk aan de betaalbaarstelling van de subsidie. Door middel van de egalisatierekening ‘subsidierekeningen BWS’ verwerken wij de egalisatie tussen vrijval en betaalbaarstelling. Tabel 6.2.18: 4.2 Verloop egalisatierekening levering en diensten huurders (bedragen x € 1.000) Verloop egalisatierekening leveringen totaal en diensten huurders Saldo 1 januari 2010 167 Mutaties -40 Saldo 31 december 2010 127

Tabel 6.2.21: 5.1 Verloop voorziening beleid (bedragen x € 1.000) Verloop voorziening beleid 2010 Saldo 1 januari 53.375 Mutatie -11.108 Saldo per 31 december 42.267

2009 65.416 -12.041 53.375

De voorziening beleid is gevormd om de verwachte resultaten van toekomstige projecten in de nieuwbouw huur- en koopsfeer, de afboeking van de bedrijfswaarde bij sloop met de bijkomende kosten en de algemene bijdragen herstructurering waarvoor de besluitvorming definitief is en/of extern gecommuniceerd is en waarbij bestemmingsplannen geen belemmeringen meer opleveren, te reserveren. De budgetten voor enkele projecten waarvan de opvoering dateert uit 2005 of eerdere jaren, voldoen niet aan het vermelde criterium.

In de egalisatierekening ‘leveringen en diensten huurders’ wordt het saldo van de niet-verrekenbare leveringen en diensten gestort. Het saldo 31-12-2010 is als volgt samengesteld: Tabel 6.2.19: 4.2 Saldo niet-verrekenbare leveringen en diensten (bedragen x € 1.000) Saldo niet-verrekenbare kosten opbrengsten saldo leveringen en diensten Glasherstel 461 423 -38 Rioolfonds 328 326 -2 Totaal 789 749 -40


132


Tabel 6.2.22 Samenstelling van de voorziening beleid Onderdeel opbouw opbouw (bedragen x € 1.000) 31-12-2010 31-12-2009 Onrendabele toppen nieuwbouwwoningen 64.364 66.873 Resultaat verkoop nieuwbouw koopwoningen -4.788 -900 Afboeking bedrijfswaarde sloop (inclusief sloop en uitplaatsing) 10.092 16.199 Algemene herstructureringsbijdrage 15.488 15.270 Overige verrekening -9.917 -20.927 Totaal bedrag in voorziening 75.239 76.515 beleid t.b.v. projectontwikkeling Aanwending voorziening met -32.972 -23.140 activa in ontwikkeling 42.267 53.375 Saldo per 31 december 2010 De mutatie in de voorziening uit 2010 presenteren we als volgt: Tabel 6.2.23 Specificatie mutatie voorziening beleid 2010 (bedragen x € 1.000) Afwijking in voorziene bedragen per 1 januari 2010 -33.997 Aanpassing restwaarde 2.760 Financiële consequenties besluiten 2010 41.593 Aanwending voorziening in verband met oplevering projecten -11.632 Mutatie aanwending voorziening met activa -9.832 in ontwikkeling Totaal mutatie -11.108 Tabel 6.2.24: 5.2 Verloop overige voorzieningen (bedragen x € 1.000) Verloop overige voorzieningen Saldo 1 januari Dotatie Onttrekking Overheveling van egalisatierekening: belastinglatentie Saldo 31 december

2010 701 592 -28 811 2.076

Overige voorzieningen De overige voorzieningen hebben betrekking op personele aangelegenheden, zoals voor het Cafetariamodel, de niet opgenomen verlof- en vakantie-uren, het persoonsgebonden budget en de jubilea (gevormd in 2010). Onder de overige voorzieningen zijn ook de deelneming(en) met een negatieve netto vermogenswaarde opgenomen. De opgenomen belastinglatentie (in 2010 overgeheveld vanuit de egalisatierekening) heeft betrekking op het deel van de leningenportefeuille waarvoor op 1 januari 2008 een nadelig verschil bestond tussen het renteniveau voor de betreffende lening en de disconteringstabel die in het kader van de VSO2 is opgesteld Deelneming met negatieve netto vermogenswaarde (bedragen x € 1.000) Deelneming(en) aandeel resultaat netto vermogens % in boekjaar waarde per 31-12-2010 Geconsolideerde deelneming(en): WonenBreburg 3.984 100 1.712 Holding BV De negatieve netto vermogenswaarde is verrekend met vorderingen op groepsmaatschappijen. WonenBreburg Holding BV houdt 100% van de aandelen in WonenBreburg Project Haagpoort BV. Deze laatste vennootschap participeert voor 50% in VOF Woningontwikkeling Haagpoort. WonenBreburg Holding BV houdt 100% van de aandelen in WonenBreburg Project Talmazone BV. Deze laatste vennootschap participeert voor 50% in Ontwikkelingscombinatie WonenBreburg & Nederlandse Bouwunie VOF. WonenBreburg Holding BV houdt 100% van de aandelen in WonenBreburg Project Quirijnboulevard BV. Deze laatste vennootschap participeert voor 50% in VOF Wijkontwikkelingsmaatschappij Quirijnboulevard Tilburg.


133


WonenBreburg Holding BV houdt 100% van de aandelen in WonenBreburg Projectontwikkeling BV. In 2010 heeft een statutaire naamswijziging plaatsgevonden, de nieuwe naam is WonenBreburg Project Groeseind B.V. Deze laatste vennootschap participeert voor 50% in VOF Groeseind. WonenBreburg Holding BV houdt 100% van de aandelen in Duurzame Energie Exploitatie WonenBreburg BV. WonenBreburg Holding BV houdt 100% van de aandelen in WonenBreburg Project Dr. Struyckenplein BV. Deze laatste vennootschap participeert voor 50% in VOF Ontwikkelingscombinatie Dr. Struyckenplein. WonenBreburg Holding BV houdt 100% van de aandelen in WonenBreburg Project Forum BV. Deze laatste vennootschap participeert voor 50% in VOF Forum. WonenBreburg Holding BV houdt 25% van de aandelen van Stadsontwikkelingsmaatschappij Tilburg BV. Tabel 6.2.25: 6 Langlopende leningen (bedragen x € 1.000) Langlopende leningen 31-12-2010 31-12-2009 Leningen overheid 40.918 47.636 Leningen kredietinstellingen 713.345 653.218 Waarborgsommen 280 396 Verkoop onder voorwaarden 65.832 35.591 Totaal 820.375 736.841 Per 31 december 2010 bedraagt het saldo van de leningen waarvan de looptijd langer was dan 5 jaar € 547,3 miljoen (2009: € 494,2 miljoen). In procenten van de leningenportefeuille is dit 68% per 31 december 2010 tegen 65% per 31 december 2009. Tot een bedrag van € 77 miljoen waren per 31 december 2010 middelen vastgelegd die voor een belangrijk deel de financiering van de (eind)aflossingen 2011 en 2012 dekken.

Tabel 6.2.26: 6.1 en 6.2 Leningen (bedragen x € 1.000) Leningen overheid kredietinstellingen 653.218 Saldo 1-1-2010 47.636 Aflossingsdeel 53.860 verantwoordingsjaar 10.975 Mutaties in het boekjaar Correctie invoering Empire -2 1 Nieuwe leningen 2010 100.000 0 Vervroegde aflossing 2010 0 0 Aflossingen leningen -53.860 -10.506 Aflossingsdeel leningen -39.871 -7.188 komend boekjaar Saldo per 31-12-2010 713.345 40.918 In 2010 zijn tot een bedrag van € 100 miljoen nieuwe leningen opgenomen. Dit bedrag is besteed voor de financiering van investeringen in materiële vaste activa (€ 35,2 miljoen) en eindaflossingen van leningen (€ 64,8 miljoen). Rentevoet en aflossingssysteem Per 31 december bedraagt de gewogen gemiddelde rentevoet (van de betaalde rente) van de uitstaande leningen overheid en kredietinstelling 4,32% (2009: 4,60%). De leningen overheid en kredietinstellingen lossen wij af op basis van annuïteiten; lineair dan wel via het dynamische kostprijssysteem of ineens (fixe leningen). Per 31 december 2010 is de opbouw van de leningportefeuille als volgt: Vast/variabel bedrag (x 1 miljoen) % van leningportefeuille 7,2% Variabel 58,0 92,8% Vast 743,3 Van de leningen met een variabele rente is een bedrag van € 30 miljoen afgedekt met swaps. Volgens de beleidsregel van het Waarborgfonds Sociale Woningbouw mag maximaal 15% van de leningportefeuille variabel gefinancierd zijn.


134


Aflossing of renteherziening in 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Na 2017

bedrag (x 1 miljoen) 47,1 48,2 51,2 69,6 38,0 37,6 27,3 482,3

% van leningportefeuille 5,9% 6,0% 6,4% 8,7% 4,7% 4,7% 3,4% 60,2%

Het aflossingsdeel in het komende boekjaar bedraagt € 47,1 miljoen en is verantwoord onder de kortlopende schulden. Dit bedrag kan gesplitst worden in reguliere aflossingen,€ 3,7 miljoen, en eindaflossingen, € 43,3 miljoen. Voor de aflossingen 2011 en 2012 waren per 31 december 2010 tot een bedrag van € 77 miljoen (2011: € 34 miljoen en 2012: € 43 miljoen) renteafspraken gemaakt. Zekerheden Ten behoeve van de leningen van kredietinstellingen zijn garanties van het WSW verkregen tot een bedrag van € 908,1 miljoen inclusief de financiering met een stortingsdatum in 2011 en 2012 en de leningen met een variabele hoofdsom voor nominaal € 60 miljoen, waarvan per 31 december 2010 € 28 miljoen was opgenomen. Ten behoeve van de gemeente Tilburg verstrekten wij hypothecaire zekerheden van € 0,57 miljoen en voor € 44,9 miljoen positieve/negatieve hypotheekverklaringen. Verkopen onder voorwaarden Verkopen onder voorwaarden Saldo 1 januari 2010 Mutaties 2010 Teruggekocht Verkopen bestaand en nieuwbouw Waardeontwikkeling Totaal

2010 35.591 -1.142 32.086 -703 65.832

Tabel 6.2.27: 7 Kortlopende schulden (bedragen x € 1.000) Kortlopende schulden 31-12-2010 31-12-2009 Schulden aan kredietinstellingen 4.848 7.867 Schulden aan de gemeente 1.681 3.268 Schulden aan leveranciers en overige schulden 12.171 12.243 Schulden ter zake van belastingen en premies sociale verzekeringen 2.844 5.581 Aflossingsdeel leningen 47.059 64.835 komend boekjaar Overlopende passiva 22.757 22.164 Totaal 91.360 115.958 Tabel 6.2.28: 7.1 Schulden aan kredietinstellingen (bedragen x € 1.000) Schulden aan 31-12-2010 31-12-2009 kredietinstellingen BNG, rekening-courant 4.848 7.809 Kruisposten geldverkeer 0 58 Totaal 4.848 7.867 De kredietfaciliteit bij de BNG bedraagt € 25 miljoen. Hiervoor is als zekerheid een bedrag van € 5 miljoen in een deposito gestort. Tabel 6.2.29: 7.6 Totaal overlopende passiva (bedragen x € 1.000) Overlopende passiva 31-12-2010 31-12-2009 Niet-vervallen rente 11.874 12.254 Vooruit ontvangen huur 2.574 2.537 Nog te ontvangen facturen 1.082 1.111 938 997 Te verrekenen huursubsidie/toeslag 84 252 Vooruit ontvangen subsidies 1.268 1.208 Reservering verlof- en overuren 3.190 3.109 Te verrekenen/ transitorische servicekosten 53 Vordering op groepsmaatschappijen Reservering Tilburg akkoord 1.160 Diversen 587 643 Totaal 22.757 22.164


135


Wij hebben in december 2010 al een voorschot op de individuele huurtoeslag voor januari 2011 ontvangen van € 0,938 miljoen. Niet in de balans opgenomen en p.m.-verplichtingen Stichting WonenBreburg participeert door middel van een bv-structuur in VOF Woningontwikkeling Haagpoort, VOF Wijkontwikkelingsmaatschappij Quirijnboulevard Tilburg, VOF Groeseind, VOF Ontwikkelingscombinatie Dr. Struyckenplein, VOF Forum en Ontwikkelingscombinatie WonenBreburg Nederlandse Bouwunie VOF. De firmanten (vennoten) in de vof’s zijn hoofdelijk aansprakelijk. De firmanten in de VOF Woningontwikkeling Haagpoort zijn: HEJA projectontwikkeling BV en WonenBreburg Project Haagpoort BV. De firmanten in VOF Wijkontwikkelingsmaatschappij Quirijnboulevard Tilburg zijn de gemeente Tilburg en WonenBreburg Project Quirijnboulevard BV. De firmanten in de Ontwikkelingscombinatie WonenBreburg Nederlandse Bouwunie VOF zijn WonenBreburg Project Talmazone BV en Nederlandse Bouw Unie Projectontwikkeling III BV. De firmanten van de VOF Groeseind zijn Wonenbreburg Project Groeseind B.V. en Jansen de Jong Projectontwikkeling BV. De firmanten van de VOF Ontwikkelingscombinatie Dr. Struyckenplein zijn WonenBreburg Project Dr. Struyckenplein BV en de Nederlandse Bouw Unie Projectontwikkeling BV. De firmanten van de VOF Forum zijn WonenBreburg Project Forum BV en van de Weegen Projectontwikkeling B.V. Er zijn garantieafspraken overeengekomen aangaande nietverkochte woningen: Voor het nieuwbouwproject Quirijnboulevard. Stichting WonenBreburg heeft de verplichting op zich genomen de opgeleverde woningen aan te kopen wanneer deze niet worden verkocht. Per 31 december 2010 had de WOM 6 opgeleverde woningen in portefeuille die niet verkocht waren. Deze woningen zijn in januari 2011 overgedragen door de WOM aan Stichting WonenBreburg.

Voor het project Havenmeester in Tilburg is door Stichting WonenBreburg een afnamegarantie afgegeven voor de onverkochte appartementen bij de oplevering in 2013. Onderdeel van de deal zijn winstdelende leningen vanuit de Stichting Brabants Investeringsfonds Nieuwbouwwoningen Project Havenmeester. Stichting WonenBreburg participeert voor 25% in deze stichting. De overige participanten zijn de Provincie Noord-Brabant (50%) en de gemeente Tilburg (25%). Door Stichting WonenBreburg is een afnamegarantie afgegeven voor de onverkochte eenheden bij oplevering (medio 2012) van Woontoren 3 in het project Talmazone. Momenteel zijn er van de 84 eenheden in deze woontoren 24 verkocht. Stichting WonenBreburg heeft ten behoeve van meerdere dochtermaatschappijen een ‘letter of comfort’ afgegeven, waarmee zij bevestigt dat zij de nodige middelen ter beschikking zal blijven stellen aan WonenBreburg Holding BV, zodat laatstgenoemde aan haar schulden op korte en lange termijn zal kunnen blijven voldoen. Zolang dat noodzakelijk is, behoudens zeer bijzondere omstandigheden, zal de letter of comfort jaarlijks gecontinueerd worden. De huidige letter of comfort heeft een looptijd tot 1 juli 2011. De letter of comfort heeft betrekking op WonenBreburg Holding BV, WonenBreburg Project Haagpoort BV, WonenBreburg Project Talmazone BV, WonenBreburg Project Groeseind BV, WonenBreburg Project Forum BV en WonenBreburg Dr. Struyckenplein BV en Duurzame Energie Exploitatie WonenBreburg BV. Door WonenBreburg Holding BV is voor WonenBreburg Project Quirijnboulevard BV ook een letter of comfort afgegeven, waarmee zij bevestigt dat ze eveneens de nodige middelen ter beschikking zal blijven stellen, zodat WonenBreburg Project Quirijnboulevard BV aan haar schulden op korte en lange termijn zal kunnen blijven voldoen. De huidige letter of comfort heeft een looptijd tot 1 juli 2011 en zal daarna weer met een jaar verlengd worden.


136


Als deelnemer aan het WSW heeft stichting WonenBreburg een obligoverplichting per balansdatum van maximaal € 31.786.000. Alleen in het geval dat het eigen vermogen van WSW niet toereikend mocht zijn, zullen de deelnemers worden aangesproken.

Per 3 december zijn aan de fiscale eenheid toegevoegd: WonenBreburg Project Dr. Struyckenplein B.V. WonenBreburg Project Forum B.V.

Door huisbankier BNG is een kredietfaciliteit vastgesteld van € 25.000.000. In Futura-verband is in het kader van de cashpoolconstructie bepaald, dat men verplicht is om tot een bedrag van € 5 miljoen deposito’s aan te houden voor de cashpoolfaciliteit. Voor de verdere kredietfaciliteit zijn geen aanvullende, bijzondere zekerheden afgegeven. Er zijn per balansdatum 6 variabele leningen afgesloten van in totaal € 32.300.000, waarbij het rentepercentage is gefixeerd door middel van swaps. Voor 2010 zijn voor 2 leningen rentefixaties vastgelegd voor in totaal € 30 miljoen. Borgstelling voor DIGH (Dutch International Guarantees for Housing) met betrekking tot een project voor de bouw van 330 woningen in de sociale sector in Zuid-Afrika. De borgstelling omvat in aanvang € 452.223 en wordt jaarlijks in de jaren tot en met 2015 met € 49.112 verlaagd en in 2016 met € 141.307. De Stichting WonenBreburg vormt met de diverse bv’s voor de vennootschapsbelasting en omzetbelasting een fiscale eenheid. Daarom zijn alle vennootschappen binnen deze fiscale eenheid hoofdelijk aansprakelijk voor de vennootschapsbelasting- en omzetbelastingschulden van de fiscale eenheid als geheel. De vennootschapsbelasting wordt geheven bij de moedermaatschappij. De aangiften omzetbelasting worden afzonderlijk ingediend. De gevoegde maatschappijen per 1 januari 2008 zijn: Stichting WonenBreburg WonenBreburg Holding B.V. WonenBreburg Project Groeseind B.V. (voorheen WonenBreburg Projectontwikkeling BV: statutenwijziging 2010) WonenBreburg Project Quirijnboulevard B.V. WonenBreburg Haagpoort B.V. WonenBreburg Project Talmazone B.V. Duurzame Energie Exploitatie WonenBreburg B.V.


137


Toelichting op de winst-en-verliesrekening (niet-geconsolideerd) BEDRIJFSOPBRENGSTEN Tabel 6.2.30: A Huren (bedragen x € 1.000) A Huren 2010 Te ontvangen netto huren voor woningen en woongebouwen 129.156 garages en bedrijfsruimten 3.867 Subtotaal 133.023 Af huurderving wegens leegstand -3.037 108 bijdrage leegstand dan wel wegens oninbaar Totaal 130.094

2009

2009 13.290 -714 12.576 -3.285 9.291

126.008 3.343 129.351

De derving voor de servicekostencomponenten die met de huurders worden afgerekend, zijn verwerkt in het bedrag ’leveringen en diensten’.

-2.530

Tabel 6.2.32: C Overheidsbijdragen (bedragen x € 1.000) C Overheidsbijdragen 2010 2009 Egalisatiesubsidie BWS 18 27 Jaarlijkse bijdrage woningaan 3 11 passingen Overige eenmalige bijdragen 113 Totaal 134 38

126.821

De toename van de netto huuropbrengsten ten opzichte van 2009 verklaren wij als volgt: Wijziging Aankopen/oplevering woningen 2009 en 2010 Verkoop woningen 2009 en 2010 Overige onttrekkingen wijziging verantwoor ding dubbele registratie studentenpanden Jaarlijkse huurverhoging Huurverhoging bij woningverbetering, comfortverbetering en aanpassingen als gevolg van optrekken van huren naar markthuren dan wel streefhuren Totaal

Tabel 6.2.31: B Vergoedingen (bedragen x € 1.000) B Vergoedingen 2010 Leveringen en diensten 11.592 Af: derving -29 Subtotaal 11.563 Saldi te verrekenen Totaal 11.563

3.355 -917 -1.540 2.133 641

3.672


138


Tabel 6.2.33: D Verkoop onroerend goed 2010 (bedragen x € 1.000) D1 verkoop aantal verkoop directe onroerend goed opbrengst verkoopkosten en bijbetaling erfpacht Bestaand bezit lopend jaar regulier Verwachte verkopen 53 8.453 -807 Gerealiseerd 90 12.371 -1.583 Verschil lopend jaar Verschillen geplande verkopen regulier jaren 2011-2012 Opvoering verkopen regulier 2013 Resultaat verkopen bestaand bezit Regulier resultaat verkoop nieuwbouw Totaal verkoopwinst

bedrijfs- afwijking verkopen waarde t.o.v. het verwachte resultaat

-2.557 -2.841

5.210 7.947 2.737 -1.546 6.245 7.436 120 7.556

Het resultaat nieuwbouw is als volgt samengesteld (bedragen x € 1.000) Project resultaat Theresia’s Rozen, Tilburg -29 Rondom, Breda 149 Totaal 120 Tabel 6.2.34: D Verkoop onroerend goed 2009 (bedragen x € 1.000) D1 Verkoop aantal verkoop directe onroerend goed opbrengst verkoopkosten en bijbetaling erfpacht Bestaand bezit lopend jaar Verwachte verkopen 218 30.294 -3.062 Gerealiseerd 144 18.807 -222 Verschil lopend jaar Verschillen jaren 2010-2011 Opvoering verkopen 2012 Resultaat verkopen bestaand bezit Regulier resultaat verkoop nieuwbouw Financieel effect verkoop nieuwbouw onder koopgarant Totaal verkoopwinst


139

bedrijfs- afwijking verkopen waarde t.o.v. het verwachte resultaat

-7.740 -6.813

19.492 11.772 -7.720 -5.290 15.250 2.240 596 -3.677 -841


Tabel 6.2.35: E Overige bedrijfsopbrengsten (bedragen x € 1.000) E Overige bedrijfsopbrengsten 2010 Geactiveerde kosten eigen bedrijf 2.617 Tegemoetkoming in 482 administratiekosten Doorbelasting salariskosten aan 99 derden Opbrengst administratie derden 97 Btw pro rata regeling 2005 tot en 1.457 met 2010 Diversen 512 Opbrengst antennes 106 Totaal 5.370

Tabel 6.2.37: Vervolg 2009 1.696 481 133 117

275 90 2.792

In de loop van 2010 is de toepassing van de pro rata regeling btw verruimd. Hierdoor is over de jaren 2005 tot en met 2009 een suppletieaangifte ingediend bij de Belastingdienst. Op basis van een boekenonderzoek zal de rechtmatigheid van het gevorderde bedrag onderzocht worden. Vooralsnog is de vordering voor 80% opgevoerd. Bedrijfslasten Tabel 6.2.36: F Afschrijvingen (bedragen x € 1.000) F Afschrijvingen 2010 Overige goederen als onderdeel 321 materiële activa in exploitatie Activa ten dienste van de exploitatie 2.614 Totaal 2.935

2009 253 2.333 2.586

G Overige waardeveranderingen Tabel 6.2.37: G Overige waardeveranderingen (bedragen x € 1.000) G Overige waardeveranderingen 2010 2009 Afwijkingen en afwikkelingen voorziene B 40.084 B 7.956 bedragen per 31 dec. 2010 en 2009 Resultaat op ingekochte en doorverB 155 kochte VoV-woningen 2010 Verkopen bestaand bezit 2010 uit VoV B 9.623 Geplande verkopen 2010 N 8.248

Bijstelling verkoopprogramma VoV 2011-2012 Geplande verkopen VoV 2013 Aanpassing uitgangspunten restwaardeberekening Financiële gevolgen besluiten 2010 Breda: Tramsingel Breda: Dr. Struyckenplein en Mgr. Nolensplein Breda: Driesprong Breda: Talmazone Breda: Montessoristraat Breda: Fröbel-/Montessoristraat Breda: Rijpstraat Breda: J. Lighthartstraat Breda: In de Mandt, Teteringen Gilze-Rijen: Hoofdstraat-Tuinstraat Rijen: Van Dorst Tilburg: Kruidenlaan Tilburg: D.P. van Marenterrein Tilburg: Th. Van Aquinostraat Tilburg: uitbreiding Den Herdgang Tilburg: Vogelenzang/De burcht Tilburg: Havenmeester Tilburg: Fortuna Financiële gevolgen besluiten 2009 Breda: Dr. Struyckenplein Tilburg: D.P. van Marenterrein Breda: Bernard de Wildepark Breda: Hazelaarstraat Breda: Seminarieweg Breda: Tramsingel, Rooftop Tilburg: Hogeschoollaan verbouw kantoor Tilburg: Heyhoef aankoop appartementen Totaal B = batig, N = nadelig


140

2010 N 1.230

2009

B 7.534 N 2.760

N 6.084 N 1.250 B 2.254 N 6.053 N 1.095 N 2.900 N 760 N 1.024 N 2.507 N 516 N 2.153 N 2.212 N 3.169 N 5.948 N 374 N 2.947 N 3.016 N 1.839 N 640 N 1.376 N 1.460 N 46 B 145 N 3.530 N 51 N 10.204 B 3.565 N 9.206


Financiële gevolgen besluiten 2010 De financiële gevolgen van de besluiten 2010 kunnen als volgt nader uitgesplitst worden: Categorie Bedrag Onrendabele top nieuwbouw huurwoningen N 31.184 Afboeking bedrijfswaarde sloopcomplexen N 6.884 Sloop- en uitplaatsingskosten sloopcomplexen N 2.317 Algemene bijdrage herstructurering/overige N 1.250 Overige verrekeningen B 42 Totaal N 41.593

Tabel 6.2.38: I Lonen en salarissen (bedragen x € 1.000) I Lonen en salarissen 2010 2009 Bruto salarissen 18.706 18.038 Uitzend- en interimkrachten 674 2.389 Uitkering ziektewet en arbeids -259 -159 ongeschiktheid Totaal 19.121 20.268

In bovenstaand overzicht is de financiële impact van de overige waardeveranderingen op projectniveau weergegeven. Onderdeel van de uitkomst per project kan zijn: onrendabele top nieuwbouw huurwoningen; resultaat op verkoop nieuwbouwwoningen, garages en commerciële ruimtes; exploitatieresultaat bij verhuur van parkeervoorzieningen en commerciële ruimtes; afboeking van bedrijfswaardes voor complexen die aangewezen zijn voor sloop, waarbij aanvullende budgetten zijn meegenomen voor sloop- en uitplaatsingskosten; algemene herstructureringsbijdragen; overige verrekeningen, zoals resultaten op grondexploitatie, bijdragen derden, etc.

Werkgeverslasten conform Wopt De huidige salarissen van de beide bestuurders van WonenBreburg verhouden zich goed tot de salarissen conform de adviesregeling Izeboud. Vanaf 1 juli 2010 is de Sectorbrede Beloningscode Bestuurders Woningcorporaties van kracht, die de adviesregeling Izeboud opvolgt. De beloningscode geldt voor nieuwe benoemingen; bestaande arbeidsovereenkomsten worden gerespecteerd. Wanneer de bestaande afspraken echter afwijken van de beloningscode, moeten de raad van commissarissen en het bestuur hierover overleggen. In 2010 is dit geen onderwerp van bespreking geweest tussen de raad van commissarissen en het bestuur van WonenBreburg.

Op de verschillende categorieën geven we de volgende toelichting: Afwijkingen en afwikkelingen ten opzichte van voorziene bedragen per 31 december 2009 De belangrijkste afwijkingen ten opzichte van de verwachte bedragen bij het opmaken van de jaarrekening 2009 ad totaal € 40,085 miljoen betreffen de aanpassing van het disconteringspercentage van de te ontwikkelen huurprojecten in de voorziening, gerealiseerde aanbestedingsvoordelen, verval van gereserveerde bedragen voor verwachte kosten bij opgeleverde projecten en projecten waarvoor in de voorziening bedragen waren ingerekend die alsnog niet zijn doorgegaan (HMM en Spinaker) alsmede een correctie op de ingerekende bedragen voor sloop- en uitplaatsingskosten.

De formatie per balansdatum in fte’s bedroeg respectievelijk 417,3 fte voor 2010 en 425,5 fte voor 2009.

We hebben bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken gemeld dat binnen WonenBreburg 2 functionarissen onder de Wet openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens (Wopt) vallen. Deze wet regelt de openbaarmaking van topinkomens. Als criterium geldt een grensbedrag van € 193.000, dat is samengesteld uit belastbaar inkomen, totaal pensioenafdracht (werkgevers- en werknemerslasten) en overige vergoedingen.


141


Tabel Beloning bestuurders Naam functie Ir. J.A. Dunnewijk Drs. A.G.M. Streppel Naam Ir. J.A. Dunnewijk Drs. A.G.M. Streppel

totaal fiscaal inkomen totaal variabel inkomen

directeur-bestuurder directeur-bestuurder

162.509 165.308

werknemerslast ouderdomspensioen 14.742 14.742

uitkering bij beëindiging dienstverband -

-

werkgeversbijdrage ouderdomspensioen 32.419 32.419 totaal conform Wopt 209.670 212.469

De bestuurders maken gebruik van dienstauto’s die door de corporatie worden verstrekt. Voor het privégebruik vergoeden de bestuurders gezamenlijk € 1.313 per jaar. Tabel 6.2.39: J Sociale lasten (bedragen x € 1.000) J Sociale lasten 2010 Werkgeverslasten sociale verzekerin2.594 gen: zorgverzekeringswet, arbeidsongeschiktheid en werkeloosheid Werkgeverslasten pensioenvoor3.629 zieningen: afbouw VUT-regeling, vroegpensioenregeling, ouderdomsen invaliditeitspensioen Totaal 6.223

2009 2.384

3.439

5.823

Tabel 6.2.40: K Lasten en onderhoud (bedragen x € 1.000) K Voor woningen, overige 2010 2009 exploitaties en activa ten dienste van de exploitaties Onderhoudsuitgaven 39.512 49.620 Af: onderhoud uitgevoerd door eigen -4.761 -4.301 werkapparaat Totaal 34.751 45.319

Tabel 6.2.41: K Onderhoudscategorie 2010 (bedragen x € 1.000) Overzicht 2010 2010 Reparatieverzoeken 7.642 Mutatieonderhoud 5.279 Periodiek onderhoud 2.328 Onderhoudsvergoeding aan VvE 776 Verbruik klein materiaal 379 (in 2009 verantwoord onder overige bedrijfslasten) Planmatig onderhoud 11.893 Projectmatig onderhoud 11.215 Leveringen en diensten Subtotaal 39.512 Loonkosten eigen dienst -4.761 Totaal t.l.v. 34.751 winst-en-verliesrekening


142

2009 7.232 6.161 2.423 532

18.456 14.407 409 49.620 -4.301 45.319


Tabel 6.2.43: L Overige bedrijfslasten (bedragen x € 1.000) L Overige bedrijfslasten Algemene personeelslasten Overige personeelskosten Reservering persoonsgebonden scholingsbudget Reservering verlof- en overuren Reservering jubilea uitkeringen Algemene kosten Huisvesting Automatisering Public relations Telefoonkosten Advieskosten Drukwerk Samenwerkingskosten Woonruimteverdeelsysteem Kosten vervoermiddelen Participatie en democratisering Vakliteratuur Bankkosten Portikosten Restauratieve voorzieningen Inzet externe accountant Controle Overige algemene beheerkosten Zakelijke bedrijfslasten belastingen verzekeringen contributie landelijke federatie strategisch beheer niet-gedekte projectkosten eerdere jaren bijdrage 40+ wijken Overige lasten Kosten leveringen en diensten Vervolgingskosten Kosten in verband met bijzondere verhuur Dotatie voorziening dubieuze debiteuren Antikraak t.b.v. projecten Verhuiskostenvergoeding Beheervergoeding betaald aan VvE Aedex Diversen Totaal

2010

2009

2.556 73 37 467

2.982 584 -60

1.272 1.577 657 332 1.055 172 367 167 438 56 49 91 271 295

1.850 1.909 834 395 1.101 162 532 171 366 142 52 75 273 214

118 450

141 514

4.427 469 130 1.922 1.043 1.361

4.722 416 128 1.716 2.123 1.310

11.115 317 0 897 285 250 296 137 1.372 34.521

9.662 524 303 912

1.670 35.723


143


M Rentebaten O Rentelasten

N Resultaat deelnemingen

Met betrekking tot bovenstaande renteposten verstrekken we het volgende totaaloverzicht:

Het resultaat deelnemingen 2010 is als volgt samengesteld: Entiteit (bedrag x € 1.000)

Tabel 6.2.44: M Rentebaten en O Rentelasten (bedragen x € 1.000) 2010 Verschuldigde rente a. Rente leningen overheid 3.798 b. Rente leningen derden 29.620 c. Rente rekening-courant banken 9 d. Boeterente/disagio 52 e. Toegerekende rente aan egalisatierekeningen f. Overige rente 182 g. Geactiveerde rente -3.394 Totaal (a) 30.267 Te ontvangen rente a. Rente leningen uitgegeven gelden b. Rente BWS-subsidie c. Overige rente Totaal (b)

1.624 206 -47 1.783

2009 3.615 29.505

2 152 -4.893 28.381

976 284 146 1.406

CofierBouwontwikkeling BV Breedband Tilburg BV VOF Laurentius/WonenBreburg Stadsontwikkelingsmaatschappij Tilburg BV Als dochter van WonenBreburg Holding BV: WonenBreburg Project Talmazone BV WonenBreburg Project Haagpoort BV WonenBreburg Project Quirijnboulevard BV WonenBreburg Project Groeseind BV Duurzame Energie Exploitatie WonenBreburg BV WonenBreburg Project Dr. Struyckenplein BV WonenBreburg Project Forum BV Correctie eerdere jaren WonenBreburg Holding BV Totaalresultaat deelnemingen


144

verantwoord resultaat 2010 B 22 0 N 5.600 N 41

B 30 N 96 N 1.174 B 13 B 28 N 10 N3 N 433 N 25 N 7.289


P Mutatie actuele waarde Tabel 6.2.45: P Mutatie actuele waarde (bedragen x € 1.000) Mutatie actuele waarde Vervallen jaarlaag I Vervallen cashflow I.1 Overlopers onderhoud I.2 Effect een jaar discontering I.3 Totaal vervallen jaarlaag II II.1 II.2 II.3

III III.1 III.2 III.3 III.4 III.5 III.6 III.7 III.8 III.9 III.10

IV

2010

2009

16.609 -37.381 55.647

5.236 -47.140 44.490 34.875

Rentabiliteitswaardecorrectie Aanpassing disconteringspercentage Bestaande leningenportefeuille 1 januari Nieuw opgenomen leningen Totaal rentabiliteitswaardecorrectie

-29.980 -2.199 13.875

2.586

-4.960 6.406 -18.304

Beleidsaanpassingen en bijstellen normen Aanpassing discontering Aanpassing indexering en normeringen Exploitatieduuraanpassing (gerenoveerde complexen) Aanvullend budget meerjarenbeleidsplan Aanpassingbudgetten onderhoud Aanpassing overige exploitatie posten, o.a. huur verhogingsschema, indexaties, mutatiegraad etc. Investeringen energetisch programma 2009-2011 Opbrengsten antennes Ontwikkeling restwaarde Overige mutaties Mutaties Totaal mutaties in actuele waarde

68.211 -30.881 -2.768

14.537 1.465 10.341 -4.326

12.306 -1.274

-2.944 -292

278 -46.865 191

Na-investeringen bestaand bezit (incl. overlopers) Totaal

In bovenstaand overzicht is de ontwikkeling van de bedrijfswaarde nader geanalyseerd. De ontwikkeling kan worden gegroepeerd naar de categorieën zoals die bovenstaand van I tot en met IV zijn opgenomen. De belangrijkste posten uit bovenstaand overzicht zijn verder toegelicht. Mede als ge-

1.446

120 -802 15.769

18.901 22.933

-26.388 -10.619

-13.487 9.446

volg van de aanpassing van het disconteringspercentage van 6% naar 5,25%, en daaraan gekoppeld een aangepaste kostenontwikkelingstabel, wijken in vergelijking met voorgaande jaren de bedragen materieel af.


145


I. Vervallen jaarlaag Door het realiseren van een exploitatiejaar zijn de daarvoor ingerekende kasstromen gerealiseerd. De kasstroom leverde een positief effect op van € 16,6 miljoen. Bovendien zijn alle inkomsten- en uitgavenstromen een jaar dichterbij gekomen. Het effect hiervan, de discontering, heeft een positief effect van € 55,6 miljoen. Bij deze afwijking dienen de voor 2010 beschikbaar gestelde budgetten voor de overlopers in het onderhoud – waarvan de geplande besteding in 2010 zou plaatsvinden – betrokken te worden. Deze overlopers bedroegen voor 2010 € 37,4 miljoen. II. Rentabiliteitswaardecorrectie De rentabiliteitswaardecorrectie is de financiële vertaling van het verschil tussen het disconteringspercentage waarmee gerekend wordt (5,25%) en de rentekostenvoet van de leningenportefeuille. Ten opzichte van 2009 is het percentage aangepast van 6% naar 5,25%. Naast het effect van deze eenmalige verlaging (€ 30 miljoen) kan het financiële effect worden opgesplitst in 2 effecten: het vervallen van een jaarvoordeel op de bestaande leningenportefeuille per 1 januari 2010 (nadeel € 2,2 miljoen) en het behaalde voordeel op de in de loop van 2010 afgesloten nieuwe leningen. Het voordeel over de in 2010 vastgelegde financieringsmiddelen bedraagt € 13,9 miljoen. III. Beleidsaanpassingen en bijstelling normen Bij de gepresenteerde cijfers geven we de volgende toelichting: III.1 Aanpassing disconteringspercentage Het effect van het aangepaste disconteringspercentage (van 6% naar 5,25%) voor de geplande kasstromen tot einde exploitatie van de betreffende complexen is hieronder verantwoord. III.2 Bijstelling normen Dit betreft de bijstelling van de normen voor beheer en de overige exploitatielasten. De bijstelling heeft plaatsgevonden aan de hand van de budgetten die in de begroting voor deze categorieën kosten zijn opgenomen.

III.3 Exploitatieduuraanpassing (gerenoveerde complexen) Dit betreft de toename bedrijfswaarde van langere exploitatieduur door uitvoeren van geplande grootonderhoud-/renovatie projecten en het hanteren van een minimum exploitatieduur van 7 jaar. Voor een complex was in voorgaande jaren een exploitatieduuraanpassing ingerekend (in samenhang met een budget voor het uitvoeren van groot onderhoud), dat is teruggedraaid. Het financiële effect hiervan, als onderdeel van het bedrag van -€ 2,768 miljoen, is € 10,299 miljoen. III.4 Aanvullend budget meerjarenbeleidsplan In 2010 zijn in deze categorie geen kosten verantwoord. III.5 Aanvullende budgetten onderhoud De budgetten onderhoud, zowel dagelijks als planmatig/projectmatig, zijn afgestemd op de geactualiseerde meerjarenonderhoudsprognose, waarbij voor de jaren vanaf 2011 de budgetten voor planmatig/projectmatig onderhoud zijn opgenomen die bij het opmaken van de begroting 2011 zijn voorzien. III.6 Aanpassing overige exploitatieposten Dit betreft diverse aanpassingen aan de werkelijke ontwikkelingen, zoals huurverhogingsschema, indexaties, mutatiegraad en ontwikkeling werkelijke huuropbrengsten. III.7 Investeringen in energetisch programma 2010-2012 In de bedrijfswaardeberekening zijn budgetten opgenomen om, als aanvulling op de budgetten plan- en projectmatig onderhoud, energetische voorzieningen te treffen. Op basis van verwachte labelverbeteringen zijn de bijbehorende huurinkomsten bepaald. III.8 Opbrengsten antennes Als gevolg van contractaanpassingen heeft de correctie plaatsgevonden. III.9 Ontwikkeling restwaarde Besloten is om met betrekking tot de restwaarde van het bezit in exploitatie aan te sluiten op de beleidsuitgangspunten van het Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting. Als gevolg hiervan heeft een waardevermindering plaatsgevonden van ruim € 46,8 miljoen.


146


III.10 Overige mutaties Betreft het resultaat van niet onder de andere categorieën te definiëren aanpassingen. IV. Investeringen in bestaand bezit Betreft na-investeringen in het bezit die deels door (streef) huurverhogingen en exploitatieduurverlengingen worden gecompenseerd. Q Belastingen De belastbare winst 2010 is vastgesteld op € 14,4 miljoen. Deze winst kan verrekend worden met verliezen uit het verleden. Deze verliezen bedragen € 26,7 miljoen, waarbij een aantal openstaande punten nog met de Belastingdienst afgestemd moeten worden. De belangrijkste punten betreffen het onderscheid tussen verbetering en onderhoud en het fiscale resultaat uit bouwrealisatie en grondexploitatie in de zogenaamde combiprojecten. Overigens bieden nog niet benutte fiscale faciliteiten de ruimte om het fiscale resultaat te optimaliseren. Deze zijn een afwaardering in verband met de daling van de WOZ-waarde van het woningbezit, de herbestedingsreserve, vormen van een voorziening onderhoud en de energie-investeringsaftrek. De fiscale positie 2010 biedt, ook indien de Belastingdienst de uitgangspunten bij de ingediende aangiftes niet volledig volgt, voldoende mogelijkheid tot verrekening, waardoor de te betalen vennootschapsbelasting op nihil zal uitkomen. Resultaatbestemming De resultaatbestemming is als volgt in de jaarrekening verwerkt: Tabel 6.2.46 Voorgestelde resultaatbestemming (bedragen x € 1.000) Toerekening jaarresultaat Wettelijke reserve Bestemmingsreserve Overige reserve Totaal

2010 0 -112.450 126.885 14.435


147

6. Jaarrekening 2010 Geconsolideerde balans per 31 december 20101 en winst-en-verliesrekening 2010 Tabel 6.2.47 Geconsolideerde balans per 31 december 2010 (na resultaatbestemming, bedragen x € 1.000)

Activa 1 Vaste activa 1.1 Materiële vaste activa 1.1.1 Onroerende en roerende zaken in exploitatie 1.1.2 Onroerende en roerende zaken in ontwikkeling 1.1.3 Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie 1.1.4 Onroerende en roerende zaken VoV Totaal materiële vaste activa

31-12-2010

31-12-2009

1.056.164 37.115 18.616 68.453 1.180.348

1.035.748 43.046 15.148 35.591 1.129.533

2.325 6.545 4.732 3.671 5.464 22.737 1.203.085

2.612 990 2.357 5.171 10.212 21.342 1.150.875

2 Vlottende activa 2.1 Voorraad 2.1.1 Magazijnvoorraad 2.1.2 Koopwoningen in ontwikkeling 2.1.3 Koopwoningen 2.1.4 Onderhanden werken Totaal voorraad

743 6.326 2.547 21.779 31.395

990 5.592 7.680 3.333 17.595

2.2 Vorderingen 2.2.1 Huurdebiteuren 2.2.2 Gemeente en Rijk 2.2.3 Overige vorderingen 2.2.4 Overlopende activa Totaal vorderingen

1.597 568 7.162 4.046 13.373

1.005 388 10.170 4.599 16.162

5.008 49.776 1.252.861

2.234 35.991 1.186.866

31-12-2010 44.065 77.000 31.786 360

31-12-2009 50.376 30.000 28.280 360

1.2 Financiële vaste activa 1.2.1 Te vorderen BWS-subsidie 1.2.2 Deelnemingen 1.2.3 Vorderingen op groepsmaatschappijen 1.2.4 Belastinglatentie 1.2.5 Overige vorderingen Totaal financiële vaste activa Totaal vaste activa

2.3 Liquide middelen Totaal vlottende activa Totaal activa P.m. Aangegane verplichtingen Rentefixaties langlopende leningen Obligo’s Waarborgfonds Sociale Woningbouw Garantie St. Dutch International Guarantees for Housing

Passiva 3 Groepsvermogen Totaal groepsvermogen

31-12-2010

31-12-2009

282.420

267.986

12 127 139

28 167 195

5 Voorzieningen 5.1 Voorziening bestaand beleid 5.2 Overige voorzieningen Totaal voorzieningen

42.267 2.082 44.349

53.375 3.117 56.492

6 Langlopende leningen 6.1 Leningen overheid 6.2 Leningen kredietinstellingen 6.3 Waarborgsommen 6.4 Terugkoopverplichtingen VoV Totaal langlopende leningen

40.918 713.345 280 65.833 820.376

47.636 653.218 396 35.591 736.841

4.848 1.802 12.650 2.996 47.059 12.152 24.070 105.577 1.252.861

7.867 3.463 12.941 5.599 64.835 8.387 22.260 125.352 1.186.866

31-12-2010 44.065 77.000 31.786 326

31-12-2009 50.376 30.000 28.280 360

4 Egalisatierekeningen 4.1 Egalisatierekening BWS 4.2 Egalisatierekening leveringen en diensten huurders Totaal egalisatierekeningen

7 Kortlopende schulden 7.1 Schulden aan kredietinstellingen 7.2 Schulden aan gemeente 7.3 Schulden aan leveranciers 7.4 Schulden belastingen en sociale verzekeringen 7.5 Aflossingsdeel leningen komend boekjaar 7.6 Schulden aan groepsmaatschappijen 7.7 Overlopende passiva Totaal kortlopende schulden Totaal passiva

P.m. Aangegane verplichtingen Rentefixaties langlopende leningen Obligo’s Waarborgfonds Sociale Woningbouw Garantie St. Dutch International Guarantees for Housing

1 Deelnemingen: WonenBreburg neemt per 31 december 2010 in financiële zin voor 25% deel in Cofier Bouwontwikkeling BV in Tilburg, voor 24,33% in Breedband Tilburg BV en voor 25% in Stadsontwikkelingsmaatschappij Tilburg BV



148

149

6. Jaarrekening 2010 Geconsolideerde winst-en-verliesrekening 20101 Tabel 6.2.48 Geconsolideerde winst-en-verliesrekening 2010 (bedragen x € 1.000)

2010

2009

Bedrijfsopbrengsten A. Huren B. Vergoedingen C. Overheidsbijdragen D. Verkoop onroerende zaken E. Overige bedrijfsopbrengsten Totaal bedrijfsopbrengsten

130.094 12.540 134 8.965 8.774 160.507

126.821 9.638 38 8.462 3.377 148.336

Bedrijfslasten F. Afschrijvingen G. Overige waardeveranderingen H. Lonen en salarissen I. Sociale lasten J. Lasten onderhoud K. Overige bedrijfslasten Totaal bedrijfslasten

3.095 -2.393 19.121 6.222 34.751 45.442 106.238

2.810 9.304 20.268 5.823 45.319 45.941 129.465

Bedrijfsopbrengsten minus bedrijfslasten en mutatie voorziening beleid L. Rentebaten M. Resultaat deelnemingen N. Rentelasten

54.269 1.491 -519 -30.282

18.871 1.247 1 -28.381

Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening O. Mutaties in actuele waarden P. Belastinglatentie

24.959 -10.619 95

-8.262 9.446

14.435

1.184

Jaarresultaat

1 Deelnemingen: WonenBreburg neemt per 31 december 2010 in financiële zin voor 25% deel in Cofier Bouwontwikkeling BV in Tilburg, voor 24,33% in Breedband Tilburg BV en voor 25% in Stadsontwikkelingsmaatschappij Tilburg BV.


150


Toelichting op de geconsolideerde balans en winst-en-verliesrekening Voor de grondslagen van de waardering van activa en passiva en voor de bepaling van het resultaat, verwijzen we naar de toelichting op de niet-geconsolideerde balans en niet-geconsolideerde winst-en-verliesrekening. Nadere toelichting op posten in de geconsolideerde jaarrekening wordt hieronder vermeld, daar waar posten afwijken van de niet-geconsolideerde jaarrekening. De waardering van de activa van de Duurzame Energie Exploitatie WonenBreburg BV heeft niet plaatsgevonden op basis van bedrijfswaarde, maar op basis van aanschafwaarde. De materiële vaste activa in ontwikkeling zijn gesaldeerd met de middelen in de voorziening beleid, nadat het beschikbare bedrag in de voorziening voor de dekking van het verwachte negatieve resultaat uit de WonenBreburg Holding BV heeft plaatsgevonden. Onderhanden werk Waardering van onderhanden werk vindt plaats tegen directe materiaal- en arbeidskosten met een opslag voor indirecte kosten. Als projecten later worden opgeleverd (later dan 1 jaar) wordt het (aandeel in het) resultaat van besloten projecten opgenomen in de voorziening. Als we bij de realisatie van het project tussentijds een verlies voorzien, vormen wij hiervoor een voorziening. Winstneming op basis van percentage of completion. Materiële vaste activa Tabel 6.2.49: 1.1.1 Materiële vaste activa (bedragen x € 1.000) Materiële vaste activa 31-12-2010 31-12-2009 Mva in exploitatie Stichting 1.176.853 1.115.033 WonenBreburg Mva Duurzame Energie 3.495 3.256 Exploitatie BV Mva VOF Laurentius/ 11.244 WonenBreburg Totaal 1.180.348 1.129.533

Financiële vaste activa Tabel 6.2.50: 1.2.3 Vorderingen op groepsmaatschappijen (bedragen x € 1.000) Vorderingen op 31-12-2010 31-12-2009 groepsmaatschappijen VOF Haagpoort 2.403 215 VOF Laurentius/WonenBreburg 1.893 1.892 Ontwikkelingscombinatie 0 250 WonenBreburg Nederlandse Bouwunie VOF VOF Ontwikkelingscombinatie 175 Dr. Struyckenplein Ontwikkelingscombinatie 261 WonenBreburg Nederlandse Bouwunie VOF Totaal 4.732 2.357 Tabel 6.2.51: 1.2.5 Overige vorderingen (bedragen x € 1.000) Overige vorderingen 31-12-2010 31-12-2009 Stichting WonenBreburg 5.464 7.985 WonenBreburg 2.227 Project Haagpoort BV Totaal 5.464 10.212 Vlottende activa Tabel 6.2.52: 2.1.1 Voorraden (bedragen x € 1.000) Voorraden 31-12-2010 31-12-2009 Onderhoudsmaterialen 482 474 Stichting WonenBreburg Voorraad bouwpercelen 261 516 Talmazone Totaal 743 990 Tabel 6.2.53: 2.1.3 Specificatie koopwoningen Koopwoningen 31-12-2010 31-12-2009 Stichting WonenBreburg 1.823 6.838 VOF Woningontwikkeling 724 842 Haagpoort Totaal 2.547 7.680


151


Tabel 6.2.54: 2.1.4 Onderhanden werk (bedragen x € 1.000) Onderhanden werk 31-12-2010 31-12-2009 Onderhanden werk Talmazone 5.407 1.832 VOF Laurentius/WonenBreburg 15.730 VOF Ontwikkelingscombinatie 560 Dr. Struyckenplein Onderhanden werk 82 1.501 Quirijnboulevard Totaal 21.779 3.333

Tabel 6.2.57: 2.3 Liquide middelen (bedragen x € 1.000) Liquide middelen 31-12-2010 31-12-2009 Liquide middelen 2.268 618 Stichting WonenBreburg Liquide middelen VOF Laurentius/ 1.291 1.027 WonenBreburg Liquide middelen overige 1.449 589 deelnemingen Totaal 5.008 2.234

De specificatie van de post onderhanden werk heeft betrekking op de onderhandenwerkposities bij de vennootschappen onder firma voor diverse projectontwikkelingen.

Tabel 6.2.58: 5.2 Overige voorzieningen (bedragen x € 1.000) Overige voorzieningen 31-12-2010 31-12-2009 Stichting WonenBreburg 2.077 3.107 WonenBreburg 5 10 Project Haagpoort BV Totaal 2.082 3.117

Tabel 6.2.55: 2.2.3 Overige vorderingen (bedragen x € 1.000) Overige vorderingen 31-12-2010 31-12-2009 Stichting WonenBreburg 19.150 14.835 Eliminatie deelnemingen -12.597 -8.547 VOF Wijkontwikkelingsmaat50 2.023 schappij Quirijnboulevard Tilburg Ontwikkelingscombinatie 72 WonenBreburg Nederlandse Bouwunie VOF VOF Woningontwikkeling 487 Haagpoort VOF Laurentius/WonenBreburg 0 1.859 Totaal 7.162 10.170 Tabel 6.2.56: 2.2.4 Overlopende activa (bedragen x € 1.000) Overlopende activa 31-12-2010 31-12-2009 Stichting WonenBreburg 3.995 4.685 Eliminatie deelnemingen -1 -86 Duurzame Energie Exploitatie 41 WonenBreburg BV Ontwikkelingscombinatie 10 WonenBreburg Nederlandse Bouwunie VOF VOF Groeseind 1 Totaal 4.046 4.599

Tabel 6.2.59: 7.2 Schulden aan gemeente (bedragen x € 1.000) Schulden aan gemeente 31-12-2010 31-12-2009 Stichting aan gemeente 1.681 3.268 WonenBreburg 121 195 Project Quirijnboulevard BV Totaal 1.802 3.463 Tabel 6.2.60: 7.3 Schulden aan leveranciers (bedragen x € 1.000) Schulden aan leveranciers 31-12-2010 31-12-2009 Stichting WonenBreburg 12.171 12.243 Eleminatie deelnemingen -301 VOF Laurentius/WonenBreburg 510 518 WonenBreburg 33 130 Project Talmazone BV WonenBreburg 28 50 Project Quirijnboulevard BV WonenBreburg 85 Project Dr. Struyckenplein BV WonenBreburg 124 Project Groeseind BV Totaal 12.650 12.941


152


Tabel 6.2.61: 7.4 Schulden belastingen en sociale verzekeringen (bedragen x € 1.000) Schulden belastingen en 31-12-2010 31-12-2009 sociale verzekeringen Stichting WonenBreburg 2.844 5.581 WonenBreburg 145 11 Project Talmazone BV WonenBreburg 7 Project Groeseind BV Duurzame Energie Exploitatie BV 7 Totaal 2.996 5.599 Tabel 6.2.62: 7.6 Schulden aan groepsmaatschappijen (bedragen x € 1.000) Schulden aan 31-12-2010 31-12-2009 groepsmaatschappijen VOF Laurentius/WonenBreburg 12.152 6.774 Overige deelnemingen 1.613 Totaal 8.387 12.152 Tabel 6.2.63: 7.7 Overlopende passiva (bedragen x € 1.000) Overlopende passiva 31-12-2010 31-12-2009 Stichting WonenBreburg 22.454 22.164 Eliminatie deelnemingen 591 VOF Laurentius/WonenBreburg 265 Overige deelnemingen 760 96 Totaal 24.070 22.260 Winst-en-verliesrekening Tabel 6.2.64: B Vergoedingen (bedragen x € 1.000) Vergoedingen 31-12-2010 31-12-2009 Stichting WonenBreburg 11.563 9.291 Duurzame Energie Exploitatie BV 977 347 Totaal 12.540 9.638

Tabel 6.2.65: D Verkoop onroerende zaken (bedragen x € 1.000) Verkoop onroerende zaken 31-12-2010 31-12-2009 Verkopen onroerende zaken 7.556 -841 Stichting WonenBreburg Percentage of completion 75 VOF Laurentius/WonenBreburg Percentage of completion 109 9.067 WonenBreburg Project Talmazone BV Percentage of completion 1.225 WonenBreburg Project Groeseind BV Percentage of completion 236 WonenBreburg Project Quirijnboulevard BV Totaal 8.965 8.462 Tabel 6.2.66: E Overige bedrijfsopbrengsten (bedragen x € 1.000) Overige bedrijfsopbrengsten 31-12-2010 31-12-2009 Overige bedrijfsopbrengsten 5.370 2.792 Stichting WonenBreburg Mutatie onderhanden werk 2.851 WonenBreburg Project Talmazone BV Mutatie onderhanden werk 561 WonenBreburg Project Dr. Struyckenplein BV Mutatie onderhanden werk -196 Groeseind Mutatie onderhanden werk 188 585 WonenBreburg Project Quirijnboulevard BV Totaal 8.774 3.377


153


Tabel 6.2.67: F Afschrijvingen (bedragen x € 1.000) Afschrijvingen 31-12-2010 31-12-2009 Stichting WonenBreburg 2.935 2.587 Duurzame Energie Exploitatie BV 160 223 Totaal 3.095 2.810 Tabel 6.2.68: G Overige waardeveranderingen (bedragen x € 1.000) Overige waardeveranderingen 31-12-2010 31-12-2009 Stichting WonenBreburg -3.565 9.206 WonenBreburg Holding BV 1.172 WonenBreburg 98 Project Haagpoort BV Totaal -2.393 9.304 Tabel 6.2.69: K Overige bedrijfslasten (bedragen x € 1.000) Overige bedrijfslasten 31-12-2010 31-12-2009 Overige bedrijfslasten Stichting 34.521 35.723 WonenBreburg VOF Laurentius/WonenBreburg 5.674 WonenBreburg 1.016 8.762 Project Talmazone BV WonenBreburg 190 824 Project Quirijnboulevard BV WonenBreburg 563 Project Struyckenplein BV Duurzame Energie Exploitatie BV 643 WonenBreburg WonenBreburg 2.822 Project Talmazone BV Overige bedrijfslasten 12 632 deelnemingen Totaal 45.441 45.941

Tabel 6.2.70: L Rentebaten (bedragen x € 1.000) Rentebaten 31-12-2010 31-12-2009 Stichting WonenBreburg 1.783 1.217 Eliminatie deelnemingen -335 WonenBreburg 7 29 project Talmazone BV Rentebaten van 36 1 rekeningen-courant bv’s Totaal 1.491 1.247 Tabel 6.2.71: M Resultaat Deelnemingen (bedragen x € 1.000) Deelnemingen aan- resuldeel taat in % boekjaar 22 Cofier Bouwontwikkeling BV 25 Breedband Tilburg BV 24,33 -42 Stadontwikkelingsmaatschap25 pij Tilburg BV Correctie voorgaande jaren -499 deelnemingen Totaal -519

netto vermogenswaarde per 31-12-2010 244 50

294

Consolidatiegrondslagen De in de financiële overzichten van de geconsolideerde deelnemingen vermelde posten worden proportioneel in de consolidatie betrokken. De in de consolidatie betrokken rechtspersoon is WonenBreburg Holding BV te Tilburg. Kring van deelnemingen Deelnemingen worden gewaardeerd op basis van nettovermogenswaarde. Tot en met 2005 werd de methodiek van integrale consolidatie toegepast, waarbij een (minderheids)-belang derden werd opgenomen. Vanaf 2006 wordt de methodiek van proportionele consolidatie toegepast ten aanzien van de joint ventures dan wel vennootschappen onder firma waarin middellijk wordt geparticipeerd door Stichting WonenBreburg. De consolidatie heeft plaatsgevonden volgens de volgende specificatie.


154


Tabel 6.2.72 Deelnemingen (per 31 december 2010, bedragen x € 1.000) aandeel resultaat netto vermogenswaarde 3.984 Holding WonenBreburg BV 100 1.712 WonenBreburg Holding BV houdt 100% van de aandelen in WonenBreburg Project Haagpoort BV. Deze laatste vennootschap participeert voor 50% in VOF Woningontwikkeling Haagpoort.

Belangrijke gebeurtenissen na balansdatum Na de balansdatum hebben geen verdere belangrijke gebeurtenissen plaatsgevonden waaraan elders in de jaarrekening geen aandacht is besteed.

WonenBreburg Holding BV houdt 100% van de aandelen in WonenBreburg Project Talmazone BV. Deze laatste vennootschap participeert voor 50% in Ontwikkelingscombinatie WonenBreburg & Nederlandse Bouwunie VOF.

Tilburg, 26 mei 2011 Ir. J.A. Dunnewijk Directeur-bestuurder

WonenBreburg Holding BV houdt 100% van de aandelen in WonenBreburg Project Quirijnboulevard BV. Deze laatste participeert voor 50% in VOF Wijkontwikkelingsmaatschappij Quirijnboulevard Tilburg. WonenBreburg Holding BV houdt 100% van de aandelen in WonenBreburg Project Groeseind BV. Deze laatste participeert voor 50 % in VOF Groeseind. WonenBreburg Holding BV houdt 100% van de aandelen in Duurzame Energie Exploitatie WonenBreburg BV. WonenBreburg Holding BV houdt 100% van de aandelen in WonenBreburg Project Dr. Struyckenplein BV. Deze laatste vennootschap participeert voor 50% in VOF Ontwikkelingscombinatie Dr. Struyckenplein. WonenBreburg Holding BV houdt 100% van de aandelen in WonenBreburg Project Forum BV. Deze laatste vennootschap participeert voor 50% in VOF Forum. WonenBreburg Holding BV houdt 25% van de aandelen van Stadsontwikkelingsmaatschappij Tilburg BV.


155

drs. A.G.M. Streppel directeur-bestuurder


156


157

Verklaring raad van commissarissen De leden van de raad van commissarissen van WonenBreburg verklaren, in de vergadering van 26 mei 2011, kennis te hebben genomen van het jaarverslag, de daarin opgenomen jaarrekening over 2010 en de daarbij door de accountant afgegeven goedkeurende verklaring. De raad van commissarissen heeft goedkeuring verleend aan het jaarverslag en de jaarrekening 2010 en decharge verleend aan het bestuur. De raad van commissarissen, Tilburg, 26 mei 2011

De raad van commissarissen Drs. A.L.W. Hexspoor MIM

Ing. W.P.J.M. van Dijk

Mr. W.M.M. van Fessem

Drs. S.J. Hoenderop

Mr. L.H.J. Kokhuis

Mr. H.J. Touw

Dr. R.L. Vreeman


158

www.wonenbreburg.nl

Werkgebied Ontmantelde hennepzaken


Gebouwde koopwoningen


Rapportcijfer klanttevredenheid

De woning in het algemeen 7,3

Postbus 409 5000 AK Tilburg T: (013) 539 99 11 F: (013) 539 98 90 E: [email protected] Inschrijvingsnummer Kamer van Koophandel: 20067125

Woningen

23.441

Medewerkers:

Studentenwoningen

463 417,3 FTE

Bedrijfsruimten

244

Breda, Tilburg, Wernhout, Rijen, Bavel, Berkel-Enschot, Galder, Teteringen

2.601

Marktaandeel

35% in Breda 50% in Tilburg

Recordverkoop woningen

230

Investering in onderhoud

€ 39.512.000

Jaarverslag 2010 Woningcorporatie WonenBreburg

Recommend Documents