jaarverslag 2009 van stichting hulp oost-europa

’09

jaarverslag 2009 van stichting hulp oost-europa

‘Omzien naar elkaar: op ogenblikken van vreugde, maar ook als zorgen en verdriet hun

sporen trekken’

Colofon Uitgave Stichting Hulp Oost-Europa, Barneveld Fotografie Stichting Hulp Oost-Europa www.folkertrinkema.com Vormgeving Frivista - (y)our mission, Amersfoort Druk Drukkerij De Bunschoter, Bunschoten-Spakenburg Oplage 1.000 stuks Het gebruik van teksten uit deze uitgave is toegestaan. Maar dan wel met vermelding van de bron. © Stichting Hulp Oost-Europa juni 2010

Inhoudelijk verslag 2009

Inhoudsopgave Inhoudelijk verslag 2009

4

Voorwoord

5

1. Activiteiten stichting Hulp Oost-Europa

6

2. Organisatie

27

3. Beleid

30

4. Publiciteit, fondsenwerving en voorlichting

32

5. Vooruitblik 2010

34

6. Raad van Toezicht

35

7. Verantwoordingsverklaring

36

Bijlage: Vrijwilligers en medewerkers

37

Financieel verslag 2009

40

Staat van baten en lasten

40

Balans

42

Begroting 2010

43

Accountantsverklaring

46

Voorwoord

Oost-Europa stond in 2009 volop in de belangstelling. 20 jaar na de “Wende” is in vele media de balans opgemaakt. ”Vrijheid” is het sleutelwoord dat dan veel genoemd wordt. Vrijheid kennen we in vele gradaties. 1989 bracht in Oost-Europa meer vrijheid. Voor sommigen was “net iets meer vrijheid” al een reuzensprong.1 Vrijheid is een geladen woord, een woord waar we gevoel bij hebben, een begrip dat we beleven. Welke waardering we aan het woord vrijheid geven hangt samen met die beleving. Dat is nog iets anders dan het gevoel de norm te laten zijn bij de waardering van vrijheid. “Het meest positieve gevolg van de revolutie is dat er nu godsdienstvrijheid is. Voor 1989 geloofde niemand dat de roep om godsdienstvrijheid zou leiden tot de val van het totalitaire regime. Toen de protesten op straat in Boekarest en in andere steden aan de gang waren, wendden mensen zich in het gebed tot God. “Als er iets is dat wij kunnen leren in de ontmoeting met onze broeders en zusters in Oost-Europa dan is het wel de (her)waardering van het begrip “vrijheid”.2 Ontmoeting is een belangrijk kernwoord in ons werk. In het afgelopen jaar zijn er vele ontmoetingen geweest. Ongetwijfeld zal het gesprek over het begrip vrijheid in relatie tot 20 jaar Wende in veel ontmoetingen een rol gespeeld hebben. “Waar de Geest des Heeren is, is vrijheid”. Vrijheid geeft verantwoordelijkheid. De Heilige Geest maakt mensen vrij en wil ook leiden bij het invulling geven aan verantwoordelijkheid. Waarbij mensen niet worden uitgeschakeld maar juist ingeschakeld. Een van de doelstellingen van onze stichting is juist ook

om mensen in te schakelen om invulling te geven aan hun verantwoordelijkheid. Een jaarverslag is een verantwoordingsdocument. We willen aan u laten zien hoe wij onze taak in 2009 hebben uitgevoerd. Hoe wij omgegaan zijn met de middelen die u ons gaf. Wij zien met dankbaarheid terug op wat we allemaal hebben kunnen doen. Op deze plaats willen we deze dank een adres geven. Wij danken God voor wat Hij ons gaf. We danken medewerkers en vrijwilligers van de stichting voor hun inzet. We danken gevers voor hun steun en betrokkenheid. We spreken de wens uit dat ons werk ook in 2010 goede voortgang mag hebben. U als lezer van ons jaarverslag wensen we toe dat het kennisnemen van ons jaarverslag bijdraagt aan uw betrokkenheid bij het werk van onze stichting. J. Braaksma, Voorzitter

1

Aldus de titel van een boek van de Tsjechische predikant Milos Rechjrt (Vught, 2009)

2

Ian Botgros, president van de BER, in een gesprek met het Ref. dagblad. d.d. 3-11-2009

Jaarverslag 2009 Stichting Hulp Oost-Europa

5

1.

Activiteiten stichting Hulp Oost-Europa

Inleiding projecten Stichting Hulp Oost-Europa richt zich op hulp en ondersteuning van kerkelijke gemeenten om hun opdracht als kerk of gemeente uit te voeren. Daarbij is van belang dat onze stichting geen eigenaar van projecten is, maar dat we in gezamenlijke verantwoordelijkheid vorm geven aan de opdracht die de gemeente heeft. Dit uitgangspunt stimuleert plaatselijke gemeenten initiatieven te ontplooien voor evangelisatie en diaconaat.

Werkgebied Ons werkgebied is wat betreft het aantal landen niet uitgebreid. Contacten met gemeenten zijn bijvoorbeeld in Polen, Hongarije, Roemenië en Bosnië wel toegenomen. Contacten zijn van belang om informatie te krijgen over de situatie in de respectievelijke landen waar gewerkt wordt. Contacten spelen ook een belangrijke rol in de uitvoering van dat deel van de doelstelling die spreekt over wederkerigheid. Bemoediging is in veel gevallen tweerichting verkeer. Contacten In het Hongaarstalige deel van Midden- en Oost-Europa is er contact met de ‘Magyarországi Református Egyház’, dat is de Hongaars Hervormde kerk. Deze volkskerk werd in 1920 bij de verdeling van Groot-Hongarije eveneens opgedeeld over de betreffende landen: Slowakije, Oekraïne, Roemenië, Servië en Kroatië. Voor de leesbaarheid wordt in het verslag de landtoevoeging bij Hongaars Hervormd gebruikt, om aan te geven in welk land het contact wordt onderhouden.

6

Bij genoemde contacten is het van belang te vermelden dat er in de Hongaarssprekende gebieden wel contacten zijn met de bisschoppen, maar de uitvoering van projecten wordt in de meeste gevallen gedaan door de contacten op het grondvlak en een eventuele financiële bijdrage wordt ter plaatse wordt afgeleverd en gecon-

troleerd. Dit traject is alleen mogelijk door de inzet van veel vrijwilligers die richting Oost-Europa reizen. In het oosten van Roemenië lopen de contacten en projecten via de Biserica Evanghelica Romana (BER). In Polen onderhouden we de kerkelijke contacten via de Evangelische Christelijke Kerk (Kościół Ewange-licznych ChrześcSijan). Naast de Hongaarse contacten in Kroatië hebben we daar ook contacten met een baptistengemeente in het Noordwesten. In Bosnië onderhouden we ook contacten via een baptistengemeente in Sarajevo en de daaraan gelieerde organisatie Moj Bliznji, een diaconale organisatie die onder dezelfde naam zowel in Kroatië als in Bosnië betrokken is bij de uitvoering van het winterhulpprogramma. Financiële crisis Tijdens de beleidsbijeenkomst gaf een gastspreker, die werkzaam was bij het Clingendael Instituut, aan dat de landen in Midden- en Oost-Europa door de wereldwijde financiële crisis tot een economisch peil van tien jaar geleden teruggebracht waren. Dat heeft grote gevolgen voor de regeringen in de betreffende landen. Gevreesd wordt dat de sociale programma’s voor de maatschappelijk zwakkeren sterk getroffen zullen worden. De

berichten die ontvangen zijn in het afgelopen jaar bevestigen die vrees. Verstrekte steun en subsidies De besteding in het kader van de doelstelling voor de diverse projectsoorten is grafisch weergegeven in tabel 1. Winterhulp Het winterhulpprogramma is een relatief groot jaarlijks terugkerend project. Het wordt in alle landen uitgevoerd. De distributie ter plaatse wordt gedaan via plaatselijke kerkelijke gemeenten of christelijke organisaties. De doelgroep zijn personen die door de stijgende prijzen in de wintermaanden in financiële problemen komen. De bijdrage wordt in naturae gedistribueerd: voedselpakketten, medicijnen, brandhout en dergelijke.

Besteding naar doelstelling 2009 (in euro’s) 28.996 Materiële projecten 29.954 Diaconale projecten 57.252 Zorgprojecten 117.885 Toerustingsprojecten Renovatie/ nieuwbouw VakantiePlus Onderwijs126.987 projecten Lectuurprojecten Agrarische projecten 174.574

Land/projectsoort Materiëleprojecten

Kinder- en jeugd (zomer)kampen De kampen worden veelal in de zomer georganiseerd. Ze zijn van groot belang voor toerusting van kinderen en jongeren van de gemeenten. De uitvoering van dit project ligt bij de respectievelijke landencoördinatoren. Transporten Er blijft vraag naar tweedehandskleding en andere spullen om naar het werkgebied te versturen. Transporten per land Hongarije

23.340

Oekraïne

75.065

Servië

20.218

Roemenië

7.530

Diverse landen

3.538 129.690

Besteding naar regio’s 2009 (in euro’s)

9.196

33.368

Roemenië Oekraïne Balkan Hongarije Polen Slowakije Diverse landen

267.094

37.884

31.373 456.807

91.390

155.449

249.376

255.042

Roemenië

Oekraïne

Balkan

Hongarije

Polen

Slowakije

Diverse landen

Totalen

38.564

112.887

41.012

45.023

10.017

12.754

6.836

267.094

155.400

27.300

30.535

7.839

9.532

18.614

156

249.376

Zorgprojecten

78.811

76.962

3.300

14.750

750

0

0

174.574

Toerustingsprojecten

79.534

10.779

12.400

6.205

13.085

0

4.985

126.987

Renovatie/nieuwbouw

56.100

3.189

45.386

8.210

3.000

2.000

0

117.885

VakantiePlus

Diaconale projecten

32.423

0

18.311

6.517

0

0

0

57.252

Onderwijsprojecten

4.553

23.395

2.005

0

0

0

0

29.954

Lectuurprojecten

2.225

530

2.500

2.845

1.500

Agrarische projecten

9.196 456.807

255.042

155.449

91.390

37.884

0

19.396

28.996

0

0

9.196

33.368

31.373

1.061.314

Het verslag vervolgt met een beschrijving per land over de uitvoering van projecten. Afsluitend een verslag van de landoverstijgende bestuurscommissies: commissie Lectuur, Vorming en Toerusting, commissie Onderwijs en de Jongerencommissie.


7

8

‘Een van de

doelstellingen

van onze stichting is juist ook om mensen in te schakelen om invulling te geven aan hun verantwoordelijkheid’


9

Balkan

Bosnië, Kroatië en Servië

Algemeen Spanning was er in Bosnië in 2009 tijdens de wisseling van de macht. Al vanaf 1995 is er nog steeds geen zelfstandige regering. Het rouleren van de macht tussen de Bosniërs, Serviërs en Kroaten levert weinig daadkracht op. Tekenend voor het land is de uitspraak van een hoge politiefunctionaris: “Georganiseerde criminaliteit is altijd verbonden met de regering.” Het nieuws rond Servië werd in het verslagjaar bepaald door de toenadering tot de Europese Unie.

Positieve ontwikkelingen Bosnië en Kroatië Ondanks grote druk door negatieve ontwikkelingen (politiek en economisch) zien we een sterke gedrevenheid bij de leiding van de diverse gemeenten. Servië In 2009 zijn nieuwe contacten gelegd tussen Nederlandse gemeenten en/ of werkgroepen en/of projecten in Servië. Dat is voor de kleine, arme gemeenten een grote bemoediging: hun broeders en zusters in het geloof denken aan hen en ondersteunen hen. Die bemoediging is wederzijds: Nederlanders ervaren hoe het is te leven onder moeilijke omstandigheden (sociaal en economisch) en toch te blijven vertrouwen op God. Door de aandacht die HOE schenkt aan gehandicaptenzorg, begint ook de kerk haar verantwoordelijkheid te nemen. Dit geldt helaas nog niet voor het werken onder de Roma. Zij zijn als groep buiten maatschappij en kerk geplaatst.

Punten van zorg Bosnië De politieke onmacht is overal voelbaar in het land maar de onderlaag van de bevolking lijdt hier het meest onder omdat de prijzen blijven stijgen en de werkloosheid toeneemt. Servië De leefomstandigheden blijven problematisch en ook hier hebben de zwakke groepen in de samenleving daar het meest van te lijden. Ouderen hebben vaak geen pensioen en er is dus geen geld voor eten, verwarming en medische hulp. Gehandicaptenzorg is minimaal. Grote instellingen zijn een vergaarbak voor mensen met allerlei soorten handicaps. De gebouwen zijn slecht en er is te weinig personeel. Veel bewoners krijgen nooit bezoek, want het is een schande als je een gehandicapt kind hebt!

10

Het werk onder de Roma is helaas geen aandachtspunt. Zij zijn als groep buiten de maatschappij en de kerk geplaatst.

Veel gemeentezaaltjes moeten gerenoveerd worden. Door oorlogen en instabiliteit is er niets aan gedaan. Spaargelden zijn verdampt. Vooral enkele gemeenten ten noorden van Belgrado hebben het moeilijk met hun gebouwen. Het predikantentekort is daar het meest voelbaar. Auto- en reiskosten vormen voor predikanten een hoge kostenpost. Een auto is noodzakelijk om de ver uit elkaar liggende diasporagemeenten te kunnen bezoeken, zoals bijvoorbeeld het geval is bij ds. Halas Bela die dagelijks vele tientallen kilometers moet reizen in het gebied waarvoor hij verantwoordelijk is. Openbaar vervoer is er niet altijd of is zeer beperkt.

Stand van de projecten Winterhulp In de drie landen wordt diaconale winterhulp gegeven: voedsel en brandstof. In Servië zorgt de Hervormde Kerk voor de uitvoering en in Bosnië doet een christelijke diaconale organisatie dat. In Kroatië verzorgt een Baptistengemeente de hulp en heeft als doelgroep de Roma. Servië Contacten in relatie tot projecten • Een jongerengroep uit Hervormd Leerdam zamelde geld in, kocht een huis voor een jonge Roma-evangelist en zijn gezin en bouwde er in de zomervakantie een kerkzaaltje aan. • Een werkgroep uit Oldebroek zorgde voor diaconale ondersteuning in Feketic. • De werkgroep Harderwijk/Hierden werkte voor het vierde jaar aan de renovatie van het ontmoetingscentrum van de Hervormde Kerk in Vojvodina in Feketic. • Jongeren uit Huizen en Harderwijk hielpen bij de renovatie van het dagverblijf voor gehandicapten in Feketic. • Een werkgroep uit Zwolle bezocht deze plaats ter voorbereiding op een werkvakantie in 2010. • Nederlandse groepen bezochten ook het tehuis voor gehandicapten in Stara Moravica waar ondanks beperkte middelen heel liefdevol met de bewoners omgegaan wordt. Elke groep verzorgde er creatieve workshops; de bewoners genoten.

Dagopvang Feketic Al vijf jaar ondersteunt HOE een dagopvang in Feketic voor vooral gehandicapte jeugd. Er werden diverse renovaties uitgevoerd. Dankzij een bus kunnen meerdere gehandicapten gebruik maken van deze voorziening. HOE voorziet in tijdelijke ondersteuning. De organisaties zelf moeten aan middelen voor de exploitatie zien te komen. Hun creativiteit hierbij is verrassend. Transporten Werkgroepen uit Harderwijk-Hierden en Leerdam verzorgen jaarlijks enkele transporten met kleding en andere goederen. De vraag naar tweedehands goederen vanuit Servië blijft. Het is geweldig te zien hoe in deze gemeenten gewerkt wordt om de kleding op orde te krijgen. Toerusting Stichting HOE ondersteunt evangelisatiewerk onder kinderen en jongeren, ook tijdens zomerkampen. De jeugd is immers de toekomst van de kerk?! Een conferentie voor alle predikanten werd door HOE gefaciliteerd. Ontmoeting en bemoediging vanuit de Bijbel stonden centraal. Ook een vakantieweek voor gehandicapten kon gerealiseerd worden. Onderwijs De enige christelijke kleuterschool in Pacir kon met steun van HOE blijven functioneren. Materieel project HOE is terughoudend met de aanschaf van auto’s. Eén predikant werd geholpen met de aankoop van een tweedehands auto.

Vooruitkijken • Betrokkenheid bij het stichten van een nieuwe gemeente is nieuw voor HOE. Bekeken wordt welke rol we hierin kunnen spelen. • Prioriteiten voor de komende jaren: toerusting van predikanten en gemeenteleden, steun voor evangelisatiewerk onder kinderen en jongeren, gehandicaptenzorg en het bereiken van de Roma. • Diaconale zorg is de komende jaren zeker nog nodig.

Servië ‘Gehandicapten worden weggehouden van de buitenwereld’ Papp Juliánna, directrice dagopvang gehandicapten in Feketic (Servië): “De gedachte dat het gehandicapt zijn van een kind de schuld van de moeder is, is een wijdverbreid misverstand in Servië. “Ik kom deze verhalen vaak tegen als ik de mensen bezoek. Mannen verwijten hun vrouw dat ze een losbandig leven leiden en daarom een gehandicapt kind hebben gekregen. Het gebeurt ook vaak dat de man om deze reden scheidt. We

Projectbestedingen Balkan (in euro’s) Materiële projecten Diaconale projecten Zorgprojecten Toerustingsprojecten Renovatie/ nieuwbouw VakantiePlus Onderwijs45.386 projecten Lectuurprojecten

2.005 18.311

komen veel gebroken gezinnen tegen. Ook worden 2.500

41.012

gehandicapten vaak na de geboorte weggehouden van de buitenwereld. Mensen mogen niet weten dat hun kind niet normaal is. We hebben nu zo’n 120 jongeren die geregeld naar het dagopvangcentrum komen. Toch zijn er nog steeds mensen in deze omgeving die weten dat dit centrum er is, maar hun gehandicapt kind niet

30.535 12.400

3.300

aanmelden. Ze schamen zich.”


11

Hongarije Algemeen Hongarije, sinds juni 2004 lid van de EU, en met een oppervlakte van twee en een kwart maal Nederland, heeft 10,5 miljoen inwoners. Daarvan bestaat 2% (210.000) uit Roma. De bevolking is met 54 % overwegend Rooms Katholiek; 19 % behoort tot de reformatorische kerken. Er is in grote delen van het land veel armoede en grote werkloosheid. Vooral in het noordoosten, oosten en zuidoosten van Hongarije is de werkloosheid groot. Dat is mede het gevolg van de economische crisis in Europa.

Positieve ontwikkeling Als positieve ontwikkeling in het verslagjaar kan worden genoemd dat met een Hongaars transportbedrijf goede afspraken gemaakt konden worden voor het transport van goederen. Daardoor bedragen de transportkosten nu ongeveer de helft van de bedragen die oorspronkelijk voor vanuit Nederland georganiseerde transporten werden uitgegeven.

Zorgwekkende ontwikkeling De economische recessie treft Hongarije zeer sterk. De regering heeft een beleid ontwikkeld waardoor de overheidssubsidies aan kerkelijke instellingen en christelijke organisaties sterk ingekrompen zijn. Kerkelijke gemeenten en daardoor ook predikanten ontvangen weinig tot geen financiële middelen. De armoede, en daardoor de strijd om het bestaan, is ook voor christenen sterk toegenomen.

Stand van de projecten Geen van de projecten was op de een of andere manier bijzonder in het oog springend. Alle projecten waren van belang en noodzakelijk. Op één project na zijn ze volgens de planning uitgevoerd. Het niet uitgevoerde project betreft een verzorgingshuis voor ouderen. Het moest in verband met het ontbreken van goedkeuring door de staat uitgesteld worden. Individuele hulp Financiële hulp is verleend aan 24 personen/gezinnen. De hulp betrof het beschikbaar stellen van geld voor de aanschaf van noodzakelijke medicijnen, een bijdrage in de verwarmingskosten, voedselhulp en het sturen van tweedehands kleding.

12

Transporten In het verslagjaar zijn drie transporten georganiseerd naar acht adressen: een daklozencentrum, scholen voor onderwijs aan Roma, kerkelijke gemeenten, stichtingen

voor mensen met een verstandelijke en lichamelijke beperking en een opvanghuis voor ongehuwde moeders met kinderen. De vervoerde goederen: Bijbels, tweedehands kleding, schoolmeubelen, incontinentiematrassen, tilliften, computers, tafels en stoelen voor woonruimten in instellingen en kerkelijke dienstencentra, orgels, baby- en kindermateriaal, rolstoelen en rollators. Evangelisatiezomerkampen Ook in 2009 zijn door onze stichting zomerkampen financieel gesteund. Meer dan zeshonderd kinderen namen deel aan de zomerkampen. Renovatie en nieuwbouw In een tehuis voor gehandicapten hebben twee bouwploegen uit Nederland badkamers, toilet- en wasruimten volledig gerenoveerd. Ze deden dit werk geheel op vrijwillige basis. Een gemeente ontving financiële en materiële ondersteuning voor het afbouwen van het dienstencentrum annex gemeentezaal. Zorgprojecten Voor tehuizen ten behoeve van kinderen en volwassenen met een verstandelijke beperking zijn werkvakanties voor jongeren georganiseerd. Ze hielpen bij het schilderen en opknappen van de tehuizen en het terrein, en ze waren actief bij de activiteiten voor en met de bewoners. De financiële situatie van het kinderziekenhuis Bethesda in Budapest is zeer zorgelijk. Bethesda is een christelijk ziekenhuis en landelijk gespecialiseerd als brandwondencentrum. Onze stichting gaf in 2009 diaconale ondersteuning voor de kinderen en hun ouders, zoals bijvoorbeeld geld voor de extra aanschaf van medicijnen en voor reis- en verblijfkosten. Ook zijn er contacten met een verzorgingshuis in Mosdós in het Zuiden van Hongarije voor ouderen.

Winterhulp Drie gemeenten kregen een bijdrage in de verwarmingskosten, een gemeente ontving extra winterhulp in de vorm van voedselpakketten. Aan Oltalom, die vier scholen voor Romakinderen heeft gesticht, is een ruime gift gegeven voor voedselhulp en schoenen. Dankzij de gift konden de kinderen van deze scholen ruim drie maanden voorzien worden van eten en drinken. Veel kinderen verblijven op het terrein van de scholen.

Hongarije

Tot slot We hebben binnen de grenzen van onze mogelijkheden veel hulp kunnen bieden. Maar we realiseren ons terdege dat de door ons verstrekte hulp slechts een `beker koud water` was en niet meer. Maar niettemin was deze hulpverlening nodig en zinvol.

‘De almachtige God heeft naar mij omgezien’ Ds. Szücs László is gemeentepredikant in Kisvárda (Hongarije). Hij ontving in 2009 zogenaamd ‘stille hulp’ na een zwaar ongeval. “Mijn operatie in het ziekenhuis duurde 9,5 uur. Ik herinner me niets

Projectbestedingen Hongarije (in euro’s) Materiële projecten 6.517 Diaconale projecten Zorgprojecten 8.210 Toerustingsprojecten 6.205 Renovatie/ nieuwbouw VakantiePlus Lectuurprojecten

meer daarvan, maar via mijn kinderen ben ik dat 2.845

45.023

14.750

te weten gekomen. Toen ik dit alles hoorde, klonk er een stem in mij: ‘Ieder mens met zoveel botbreuken zou zijn gestorven. Maar de almachtige God heeft jouw beschermd. Hij heeft je het leven teruggegeven.’ De almachtige God heeft naar mij omgezien, vanaf de botsing tot nu toe, vol ontferming. Deze geloofsgedachte heeft mijn hart

7.839

versterkt en ik kon het gebeuren aanvaarden.”

Oekraïne Algemeen De recessie in 2009 heeft de economische ontwikkeling in Oekraïne fors op achterstand gezet. In 2007 en 2008 leek er sprake te zijn van een begin van economische groei en toenemende werkgelegenheid, maar daar kwam in 2009 een abrupt eind aan. Vele ontslagen volgden. De werkloosheid groeit in veel plaatsen weer naar de 70% en de armoede neemt toe. Velen zitten aan de rand van of onder het bestaansminimum. In deze economische malaise is er geen ruimte voor verbetering van voorzieningen voor de gezondheidszorg, onderwijs, wegenstelsel, afwatering, riolering of zuiver drinkwater. En onze hulp brengt voor sommigen heel beperkt enige verlichting.

Wat goed ging Toch zijn er gelukkig altijd mensen die mogelijkheden zien en een warm hart hebben. We zien dit in het kindertehuis waar dagelijks zo’n vijftig mensen zich inzetten voor de verzorging van de kinderen.

Andere enthousiaste mensen vinden we in Romaschooltjes: lokale christenen die voor een kleine vergoeding het voorbereidend onderwijs verzorgen, soms samen met vrijwilligers uit andere landen. Ook de zomerkampen voor Romakinderen waren dit jaar een groot succes.


13

Met die plaatselijke werkers is intussen een vertrouwensband gegroeid zodat we elkaar tot steun en bemoediging kunnen zijn. Ook als het met het werk soms niet gaat zoals we zouden willen.

Wat minder ging Graag hadden we meer willen investeren in de vorming van Romakader, maar dat was helaas niet mogelijk. De werkloosheid onder de Roma is zo groot, dat het niet mogelijk bleek enkele mensen te bevoorrechten door hen een opleiding te geven. Het kwam in 2009 ook niet tot een grote aanpak van het TBC-onderzoek en de bestrijding van deze ziekte onder de Roma. Zo’n project zal deel moeten uitmaken van een omvattend gezondheidsonderzoek en daarvoor hebben wij geen mogelijkheden. Het geld wordt herbestemd.

Stand van de projecten Kindertehuis ‘de Barmhartige Samaritaan’ Kenmerkend voor onze veranderde betrokkenheid bij dit project is dat we in 2009 in onze relatie met het nieuwe bestuur van het Kindertehuis qua inhoud meer op afstand zijn gekomen en een meer adviserende rol zijn gaan vervullen. De contacten waren positief. Het overleg was vooral gericht op de zorg rond de 73 meisjes. Zij krijgen verzorging, warmte en liefde. Door een kleine uitstroom wegens huwelijk en vertrek kwamen er nieuwe kleine bewoners bij. Van de oudste groep meisjes zijn er inmiddels drie afgestudeerd aan het gymnasium en zij volgen nu een HBO-opleiding. Onze financiële betrokkenheid is gebaseerd op de bijdrage van Nederlandse adoptieouders. Mieke de Boer onderhoudt de contacten tussen hen en de stichting. De staat draagt nauwelijks bij vanwege het christelijk karaker van het huis en de middelen van de kerk zijn zeer beperkt. Als bron van inkomsten wordt het aanbieden van een goed verzorgd, betaald onderkomen in het gastenverblijf aan gasten en groepen steeds belangrijker.

14

Roma-onderwijs Het Roma-onderwijs wordt steeds meer gestructureerd. Dat wordt door lokale overheden opgemerkt en gewaardeerd, maar (nog) niet gesubsidieerd. Doel van dit onderwijs – nu vooral gericht op alfabetisering en aanpassing van het gedrag is: Romakinderen de mogelijkheid geven om vanuit de kampsituatie de overgang te maken naar de staatsschool. Voor negen schooltjes is nu een structuur aanwezig voor die brugfunctie naar ‘de echte school’. We werken samen met vijfentwintig juffen en meesters, die de kinderen dagelijks vertellen van de liefde van Christus, ze orde en hygiëne bijbrengen en de basis leggen voor lezen en schrijven. De kinderen krijgen op school ook een maaltijd. Aan het begin van het schooljaar kwamen er 270 kinderen regelmatig op school. In Gát werd de Romaschool uitgebreid met twee klassen en ook het dak van de kerk/school werd vernieuwd. Dat kon met bijdragen van de Hervormde Zondagsscholenbond (uitbreiding) en de Firma Boot (vernieuwing dak).

Diaconale hulp Winterhulp en medische zorg Met de distributie van meer dan duizend voedselpakketten, brandhout, medicijnen, enz. kreeg een aantal mensen dat in zeer grote, schrijnende armoede leeft een steuntje in de rug en een teken van meeleven. Incidenteel werd bijgedragen aan enkele kostbare operaties en werden jonge levens gered; bij sommige bijzondere ziektegevallen konden de noodzakelijke medicijnen worden verstrekt. Materiële hulp Twee kerkelijke gemeenten kregen in 2009 een stimuleringsbijdrage voor de renovatie van hun kerk. Het Kindertehuis kreeg dankzij de rommelmarkt in Goedereede een nieuwe broodauto voor de bakkerij. Nog regelmatig worden zeer diverse hulpgoederen naar Oekraïne getransporteerd waarmee projecten ondersteund kunnen worden. Landbouwmachines, consumptiegoederen en schoolmaterialen vinden hun bestemming, maar ook tweedehands kleding is nog steeds welkom.

Projectbestedingen Oekraïne (in euro’s) Materiële projecten 23.395 Diaconale projecten 3.189 Zorgprojecten 10.779 Toerustingsprojecten Renovatie/ nieuwbouw Onderwijsprojecten 76.962 Lectuurprojecten

530

112.887

27.300

Oekraïne ‘Bidden en zingen van Jezus’ “Het deed me wat toen ik de kinderen daar zag bidden en zingen van Jezus. Ze waren schoon, hadden hun handen gewassen, zaten op een stoeltje en bleven daar ook zitten, ze luisterden, er was orde, ze waren bezig met voorbereidend schrijven, kleuren, puzzelen en ze aten hun soep met een lepel uit één kom. Dat hadden ze allemaal geleerd op school. Ook dat en hoe ze het toilet moeten gebruiken en ze moeten luisteren naar de leerkracht. In alle klassen waar we geweest zijn was een liefdevolle en goede sfeer. Dit in tegenstelling tot de kampen waar de kinderen vaak op straat leven, zich vervelen en verwilderen.” (Impressie Oekraïnereis van Gera Geluk, secretaris HOE).

Polen

Positieve samenwerking De contacten met het bestuur van de Evangelisch Christelijke Kerk in Polen (Kościół Ewangelicznych Chrześcijan Rzeczypospolitej Polskiej) verlopen goed. In 2009 hebben delegaties van de kerk en van Stichting Hulp Oost-Europa uitgebreid overlegd over allerlei samenwerkingsaspecten. Meer dan voorheen coördineert de landelijke kerk onze hulpverlening (met name op het gebied van winterhulp, lectuur en bijbelstudies), zodat die beter verdeeld wordt over de gemeenten. Ook is er directe steun voor projecten en dat wordt erg gewaardeerd. Positief is de vraag naar bijbelstudies en financiële steun voor lectuurverspreiding: hieruit blijkt honger naar het Evangelie. En positief is dat ook kinderen en jongeren volop participeren in de gemeenten.

Zorgen zijn er ook De gevolgen van de economische crisis komen in Polen hard aan. De werkloosheid groeit en de bestedingsruimte is kleiner geworden. Jongeren zijn in vergelijking met de communistische periode, minder bereid als voorganger een gemeente te dienen. Gemeenten hebben meestal weinig mogelijkheden om voorgangers in hun levensonderhoud te ondersteunen. In kleine gemeenten hebben voorgangers veelal ook een parttime baan. Jongeren willen een redelijk inkomen, gerelateerd aan een fulltime baan. Daardoor is de opvolging van voorgangers soms nu al een probleem en gevreesd wordt dat dit ernstiger wordt.

In het oog springende projecten Vertaling van bijbelstudies In 2009 is flink gewerkt aan de vertaling van een serie bijbelstudies met inleiding van ds. A.J. van den Herik. De serie is in Nederland vertaald in het Engels en in Polen uit het Engels in het Pools. Voor een vertaling uit het Nederlands in het Pools konden we niemand vinden met affiniteit voor het geloof. In 2010 worden de bijbelstudies gebundeld in een boekje ten behoeve van de gemeenten. De kerkleiding waardeert dit project zeer. Wellicht geven we er een vervolg aan. Voice of the Gospel In 2009 is ondersteuning van Voice of the Gospel sterker geaccentueerd. Deze organisatie werkt met grote inzet en bereikt heel veel Polen met radio- en tv-uitzendingen.

Ook richt zij zich op hulp aan gedetineerden en verslaafden en werkt preventief onder jongeren in verband met drugs en drank. HOE besloot tot meer steun, omdat door de crisis alle financiële hulp uit de VS (65 % van haar inkomen) volledig is afgebouwd. Ook in het werkplan 2010 heeft dit project een prominentere plaatst gekregen.

Andere projecten Kerkbouw De gemeente van Grodzisk heeft financiële steun gekregen voor aanpassing van haar gebouw. De gemeente van Torun kreeg van HOE en van de hervormde gemeente van Barendrecht in 2009 financiële hulp bij de renovatie van haar kerk. De gemeente van Piotrków Trybunalski krijgt van de hervormde gemeente van Barendrecht financiële steun voor de afwerking van haar kerkelijk centrum. Arka 1 en 2 Twee ‘oude projecten’ waarbij we nog altijd volop betrokken zijn. In Arka 1 worden ter toerusting allerlei zomeren winteractiviteiten gehouden. Vooral de jongerenkampen zijn populair en belangrijk voor jonge protestantse christenen, die altijd een heel kleine minderheid vormen in een rooms-katholieke omgeving. Dit vraagt van hen een bewuste, principiële positiebepaling. In centrum Arka 2 in Warschau worden allerlei activiteiten georganiseerd die vooral gericht zijn op kinderen en minderbedeelden. De activiteiten zijn steeds gekoppeld aan evangelisatiewerk. De plaatselijke gemeente Gethsemané organiseert veel activiteiten rond Arka 2, waar een betaalde kracht in dienst is. Met een kleine maandelijkse bijdrage wordt dit werk gestimuleerd. De hervormde gemeenten van Oene en Wapenveld blijven zich, samen met HOE, inspannen voor ondersteuning van deze projecten. Magazine Voor toerusting en informatievoorziening van de kerkleden geeft de KECh viermaal per jaar een magazine uit. We hebben in 2009 weer een van de nummers bekostigd. Zomerkampwerk Veel meer dan voorheen is in het verslagjaar het kampwerk ondersteund: vooral tentevangelisatie en zomerkampen, georganiseerd door Voice of the Gospel en enkele gemeenten.


15

Winterhulp Polen maakt weliswaar deel uit van de EU, maar niettemin zitten grote groepen mensen financieel diep in de problemen. Hierbij gaat het vooral om ouderen, zieken en alleenstaande moeders met kinderen. Enkele gemeenten met goedlopende projecten op dit gebied kregen rechtstreekse steun. Ook worden via de kerkleiding bedragen beschikbaar gesteld aan gemeenten; die kunnen dan in schrijnende situaties hulp bieden. De winter van 2009-2010 was heel streng. Door de hoge verwarmingskosten raakten vooral minder welgestelde mensen in financiële problemen.

Polen ‘Via de media Polen confronteren met het evangelie van Jezus Christus’ Het werk van Voice of the Gospel in Polen wordt door de stichting ondersteund. Henryk Dedo is directeur van Voice of the Gospel in Polen. Hij raakt er niet over uitgepraat. Met veel enthousiasme

Projectbestedingen Polen (in euro’s) Materiële projecten Diaconale projecten Zorgprojecten Toerustingsprojecten Renovatie/ nieuwbouw Lectuurprojecten

vertelt hij over het werk dat hij, samen met vele

1.500 10.017

3.000

vrijwilligers en enkele medewerkers vanuit de Poolse hoofdstad Warschau doet. Voice of the Gospel is een interkerkelijke christelijke non-profit ministerie opgericht door de Poolse protestantse kerken en de christelijke radio-organisatie Good News Broadcasting. “We willen door onze

13.085

uitzendingen via radio en tv mensen confronteren 9.532

met het evangelie van Jezus Christus.”

750

Roemenië Ontwikkeling De ‘plastic generatie’. Zo noemt een jonge Roemeense haar generatie. Een generatie van goedkope namaak, om maar méé te kunnen doen. Een generatie die vooruitgrijpt om slechts te kunnen consumeren, maar visie mist voor de toekomst. Beeld van een natie in een overgangssituatie. Regeringen en bestuurders missen ook visie; niemand weet waar het naartoe moet. Dat werkt verlammend.

16

Hetzelfde geldt ook voor de kerk. Mensen die wel visie en een strategie hebben, worden vaak niet geloofd of gevolgd. Hoe verder? Wij geloven met vele broeders en zusters in Roemenië dat onze Heere de gemeenten en de kerk van binnenuit zal bouwen, op grond van Zijn Woord

en met middelen die de Heilige Geest geeft. Dat spoor willen we volgen in ons werk. Ook in 2009 voltrok het werk zich langs lijnen van geleidelijkheid: geen breuk met het verleden, maar een langzame groei naar andere doelen. Toerusting wordt specifiek en concreter ingezet, het streven blijft gericht op koppeling van immateriële en materiële doelen. De armoede is, versterkt en verbreed door de recessie, groot, ook al ontwikkelt de economie zich. De werkloosheid verdubbelde bijna in 2009. In arme gebieden tot meer dan 20 procent. De inflatie was met 4,3 procent de hoogste van alle EU-landen, de corruptie is het hoogst binnen de EU en het land staat daarmee wereldwijd op de 78ste plaats. De gezondheidszorg staat van de 33 Europese landen op de 32ste plaats en dus bijna helemaal onderaan!

De Hongaars Hervormde Kerk heeft moeite met eenheid en visie. Initiatieven moeten van onderop komen; daar zijn we graag bij betrokken. De Biserica Evanghelica Romana (BER) ontwikkelde zich verder, ook met kerkbouw voor jonge gemeenten. Bij meer bedrijfsmatige projecten, waarvan we de opstart stimuleren maar daarna op afstand volgen, is er soms zorg over de rentabiliteit. Dat is nu het geval met enkele agrarische projecten. Deze zorg maakt ons voorzichtig bij voorstellen voor eventueel nieuwe projecten. Toerusting is in Roemenië West en Roemenië Midden van groot belang. Dat effectueren we niet in euro’s maar in contacten; we werken aan structurele inbedding. In Roemenië Oost, steunden we in 2009 onverminderd het diaconale en missionaire werk. Niet alleen onze stichting werkt in Roemenië, er zijn ook contacten met landelijke werkgroepen. We kunnen daar projecten inbrengen en werkgroepen helpen in hun ontwikkeling en motivatie.

Zomerkampen, projectreizen en transport Ook in 2009 ondersteunden we de zomerkampen van Ludus, CE Oradea, Bucin, Ineu, Bonus Pastor, Ostrovul

Corbui en Albesti. Vanuit Cluj werd een gehandicaptenkamp georganiseerd. Dankzij die steun konden met name kinderen uit achterstandssituaties genieten van een evangelisatieweek. In het verslagjaar zijn zes projectreizen gemaakt. Op die manier werken we eraan de voortgang van de projecten te bewaken, de contactpersonen en projectleiders toe te rusten en nieuwe ontwikkelingen te volgen. In 2009 werd één transport naar Roemenië West ondersteund.

Projectbestedingen Roemenië (in euro’s) 2.225 Materiële projecten 4.553 Diaconale projecten 32.423 Zorgprojecten 56.100 Toerustingsprojecten Renovatie/ nieuwbouw VakantiePlus Onderwijsprojecten 79.534 Lectuurprojecten Agrarische projecten 78.811

9.196

38.564

155.400

Roemenië West Positieve ontwikkelingen Verschillende Hongaars Hervormde predikanten krijgen belangstelling voor de zigeuners. De groeiende interesse gaat vooral uit naar naschoolse opvang voor zigeunerkinderen, die zo in de toekomst een betere kans krijgen. Door hen hoopt men ook de ouders te bereiken. Presbyters kunnen hun taak niet goed vervullen, signaleren predikanten. Er is behoefte aan een cursus om ze in de eigen gemeente te trainen. Steeds meer gemeenten krijgen oog voor diaconaat en gaan diaconaal aan de slag.

Zorgelijke ontwikkelingen • V eel mensen zijn door de recessie werkloos geworden. De situatie van mensen aan de rand van de samenleving wordt nog uitzichtslozer. • De traditionele band met de kerk brokkelt af door afnemende interesse in het geloof in God en betrokkenheid bij de kerk.

Wat anders was dan gepland Iermata Neagra, landbouwproject Het landbouwbedrijf is losgemaakt van de kerk. Het doel, steun voor diaconale activiteiten, is nog hetzelfde. De

organisatie is meer een publieke organisatie geworden en daarom is de steun beëindigd. Vaida, gaarkeukenproject Wisseling van predikanten en een initiatief van de burgelijke gemeente voor bejaardentehuis zorgt voor een enigszins andere bestemming van het gebouw. De plannen zijn vertraagd. Er werd geen geld overgemaakt. Vaida, Pro Life project Gezinsomstandigheden verhinderen de start. Chet, regionale 7toerusting presbyters De predikanten vinden het zelfstandig ontwikkelen van de extra presbytertraining moeilijk. Gezinsomstandigheden spelen ook een rol. Dorolt, landbouwproject Samenwerking met twee andere dorpen mislukt. Vertraagde ontwikkeling van het project door miscommunicatie van verwachtingen tussen Dorolt en de Nederlandse werkgroep.

Niet geplande projecten Dorolt Afbouw gemeentezaal, € 1500,-. De bouw werd door de


17

kerkelijke gemeente met eigen middelen gefinancierd, maar er was geen geld voor de afbouw, waardoor het gemeentewerk niet kon worden opgestart.

Stand van de projecten Thuiszorg Oradea Met een verpleegkundige bezochten we in 2009 een bejaarde vrouw die door de thuiszorgorganisatie werd verzorgd. We zijn getroffen door de christelijke naastenliefde waarmee de vrouw werd verzorgd, waarbij de geestelijke zorg centraal stond. Daklozen Oradea, Ecclesia Mater Geld voor voedsel en opvang van vijftig daklozen. In de winter is ook voedsel uitgedeeld aan daklozen op straat. Een donateur financiert een recyclingproject t.b.v. resocialisatie daklozen. Misca Samuelhuis Kinderinternaat met boerderij als inkomstenbron kreeg geld voor een melkkoelcontainer. De melk kan rechtstreeks aan de consument in de stad geleverd worden tegen een betere melkprijs.

Salatig, alcoholistenopvang Per alcoholist in de opvang wordt € 50,- bijgedragen. De predikantsvrouw volgt een bijbelschool om beter toegerust te zijn voor de opvang en behandeling van alcoholisten. Oradea, Agnulli Dei gezinnen Vijftien arme gezinnen krijgen elke maand € 10,- voor levensmiddelen.

Winterhulp Roemenie-West In totaal is in 2008/2009 € 16.000,- beschikbaar gesteld voor negen gemeenten/projecten. Twee gemeenten kregen uit andere specifiek gegeven diaconale gelden € 1900,- voor winterhulp. In deze winter zijn in totaal 472 gezinnen/personen geholpen. Ze kregen voedselpakketten, maaltijden, brandhout en/of medicijnen en soms noodhulp. Er waren geen problemen. In één gemeente wordt het werk overgenomen door een lokale werkgroep. Dat proberen we ook met een andere gemeente, die voor het eerst meedeed. Ook voor de kerkenraad was het een eerste stap in het groeien in diaconaat.

Studentenhulp Studium Academicum Jaarlijkse krijgen circa 25 studenten een beurs van € 10,tot € 20,- per maand. Dat maakt net het verschil tussen doorgaan of stoppen met de studie. De helft van de studenten wordt door ons geholpen. Zauan, ontbijt op school Extra sandwich voor dertig kinderen. Oradea, ziekenhuispastoraat Vijf predikanten doen pastoraal werk in ziekenhuizen. HOE geeft geld voor traktaten en Bijbels die ze kunnen weggeven. In het kinderziekenhuis in Oradea wordt een bijbeluur georganiseerd, waarvoor HOE het materiaal financierde. Misca, zomerkampen Jannemarie Breen en Marjet van den Brink werken als vrijwilligers in Misca in het kader van een diaconaal jaar. Ze zamelden geld in voor het kindertehuis en het zomerkamp. Oradea, thuiszorg CE-huis Vijfentwintig mensen krijgen thuiszorg, waarvoor jaarlijks per persoon € 100,- wordt gegeven. Uileacu de Beius, landbouw Er is € 750,- verstrekt voor aankoop van vervangende machines van het kerkelijk loonwerkbedrijf. Dat is minder dan verwacht; we zijn blij dat het bedrijf zichzelf kan redden Ondersteuning ds. Ary Laszlo Financiële steun van mensen uit Middelharnis en omgeving.

18

Roemenië West ‘De ouderlingen gingen nadenken over hulp aan de naaste’ Wout van de Water, projectleider Roemenië West: “We hebben in Doba (Roemenië) een gesprek met ds. Mészáro Mihály en vier ouderlingen. Tijdens een eerder bezoek gaf ds. Mihály aan dat er veel armoede was in het dorp. Er ontstaat een discussie over “wie is arm”. Dit is geen gemakkelijk onderwerp. In onze westerse ogen zijn eigenlijk alle gemeenteleden arm. Na een lang gesprek komt men tot de conclusie dat er twintig arme mensen zijn. Het knappe van de predikant is dat hij zijn presbyters laat discussiëren en beslissen. Hij geeft niet zijn persoonlijke visie. Misschien wel begrijpelijk omdat hijzelf ook één van de armen is van het dorp. Hij heeft al 4 maanden geen salaris van de gemeente gehad. We verlieten de pastorie met een dankbaar gevoel. De ouderlingen gingen nadenken over de hulp aan hun naaste en wie de hulp het hardst nodig heeft.”

Roemenië Midden Positieve initiatieven, moeilijke situatie Er verbetert veel in Roemenië Midden, maar niet voor iedereen in gelijke mate. Er zijn goede initiatieven en buitenlandse investeringen, mede onder invloed van de EU, maar er is ook grote armoede door stijgende kosten en achterblijvende inkomens. Steeds meer mensen raken onder de armoedegrens. Vooral de zwakkeren in de samenleving (ouderen, (wees)kinderen, daklozen, alleenstaanden in het algemeen) lijden onder deze situatie. Naast acute hulp zoals maaltijdprojecten en winterhulp is een structurele, meerjarenaanpak nodig. Die streven we na, ook met al langer bestaande projecten zoals verslaafdenhulp door Bonus Pastor en gevangeniswerk van Prison Fellowship. Hun hulp is gericht op de lange termijn, zodat mensen weer toekomstperspectief krijgen. In 2009 was vooral de verdergaande professionalisering van Bonus Pastor opvallend. Er was in 2009 meer (internationale) samenwerking met professionele organisaties en een verdere structurering van de interne bedrijfsvoering. Opvallend in Roemenië Midden is ook de in aantal en omvang afnemende projecten voor materiële hulp. Er was in een gemeentecentrum een traplift voor gehandicapten voorzien, maar dit project ging niet door omdat er een andere oplossing gevonden is. In Zsobok werd wel met € 7.500,- geholpen bij de aanschaf van een combine. Geen zuivere materiële steun overigens, maar een investering om de landerijen beter te kunnen bewerken. Met de opbrengst wordt het kindertehuis - onder de bezielende leiding van prof. Molnar Janos - ondersteund.

Verslaafdenzorg De verslaafdenzorg via Bonus Pastor (steun: € 6.000,-) kan ook gerekend worden tot diaconale projecten. Stichting HOE verleende ook in 2009 steun aan programma’s om mensen van hun verslaving af te helpen. Zo nodig wordt ook hun familie ondersteund. Voorlichting is belangrijk. Hulpverlening zwangeren Voorlichting is ook belangrijk bij stichting MaMo in Odorheiu-Secuiesc. Onder leiding van ds. Bereckzki Zsolt probeert men jonge zwangere vrouwen van abortus te weerhouden. De stichting MaMo geeft enige toerusting en voorlichting aan medewerkers, belangstellenden, op scholen en via een website (bijdrage € 1.000,-). Toerusting gevangeniswerk Ook binnen het gevangeniswerk van Constantin Asavoaie bij Prison Fellowship in Cluj neemt toerusting een belangrijke plaats in (bijdrage € 1.400,-).

Winterhulp Roemenie Midden Er was € 16.000,- beschikbaar voor acht gemeenten/organisaties. Er zijn 160 gezinnen/personen geholpen met voedsel en medicijnen en soms werd (in de steden) een energienota betaald. Geld wordt niet gegeven. Zeven van onze contacten bij deze hulpverlening zijn bezocht. Sommige worden steeds professioneler in hun aanpak van diaconale hulp. Maar keuzes maken blijft moeilijk; de armoede is veel groter dan onze hulp lenigen kan.

Stand van de projecten Kostenstijgingen en bewuste keuzes zorgden in 2009 in Roemenië Midden voor een verdere concentratie van projecten; het aantal wordt kleiner maar het gemiddelde projectbedrag stijgt. De volgende projecten werden in 2009 gesteund: Elles en Erica Het project van de Nederlandse vrouwen Elles en Erica in Iasi, een kindertehuis met vijf gehandicapte meisjes, wordt al jaren door HOE gesteund met € 13.600,-. De Hervormde gemeente van Barneveld ondersteunt dit project. Zorgproject Het zorgproject ouderenhulp in Cluj werd geholpen met € 1000,-. Maaltijden Diaconale steun in de vorm van warme maaltijden werd verleend via de stichting Talentom, uitgaande van het Theologisch Instituut in Cluj. Daarvoor werd € 2500,beschikbaar gesteld.

Roemenië Midden ‘Dat meisje staat positief in het leven’ Martin de Graaf, projectleider Roemenië Midden: “We ontmoetten in Ozd (Roemenië) een klein meisje. Ze sprak ons tot onze verrassing aan in goed Engels. Dit blijkt zij geleerd te hebben van de leeftijdgenoten van een Canadese familie die in Ozd bij het verslaafdenafkickcentrum een boerderij runde. Dit dappere meisje is aangeraakt door het westen en staat positief in het leven. Zelfs haar manier van negeren van haar pijnlijke knie en de wijze waarop zij met volwassen mensen omgaat, maakt indruk. Zomaar een ontmoeting. Wat voor mogelijkheden zal zij krijgen in zo’n afgelegen dorp als Ozd?”


19

Roemenië Oost

komt er dagelijks bijeen! De kerk is uitgebreid dankzij giften van andere BER-kerken uit omliggende plaatsen.

Positieve ontwikkelingen

Bijbelschool Er wordt nagedacht over het opzetten van een bijbelschool.

Tijdens de laatste herverkiezing van de heer Botgros als president van de BER-kerk is, in overleg met de broederraad (21 broeders van de kerk), besloten om in een plan te definiëren waar de BER-kerk voor staat. Deze doelstellingen zijn vastgelegd en worden tijdens de vergaderingen van de broederraad puntsgewijs verder besproken. Daarna zal dit verder worden uitgewerkt en doorgevoerd binnen alle BER-kerken. Die ontwikkeling verheugde ons bijzonder. Een tweede positieve ontwikkeling is het sterk evangeliserende karakter van de kerken. Zo worden er jaarlijks vanuit de kerken diverse evangelisatieacties gehouden. Niet minder positief is het gegeven dat de tentevangelisatie campagnes een grote aantrekkingkracht hebben op de omgeving en een signaal blijkt te zijn voor het opstarten van nieuwe gemeenten. En tenslotte: de bouw van het bejaardentehuis Avondrust is afgerond en wordt inmiddels geheel bewoond.

Zorgelijke ontwikkelingen Zorgen zijn er ook, bijvoorbeeld met betrekking tot de strijd om de eenheid binnen de kerk. Vooral de jongere generatie is op zoek naar een positie binnen de kerken. De BER-kerk is weliswaar traditioneel te noemen, maar staat wel open voor veranderingen. Maar die dienen wel in overeenstemming te zijn met de Schrift. Deze situatie zorgt voor spanningen tussen de oudere traditionele generatie en de nieuwe jongere generatie. De economische crisis tenslotte heeft heel veel mensen werkloos gemaakt.

Niet gepland maar wel gedaan Project Otniël Een onverwachte eenmalige gift van ruim € 10.000,maakte het mogelijk bij te dragen in het levensonderhoud van twaalf weeskinderen. Behalve voor hun levensonderhoud is het geld ook gebruikt voor medicijnen en de kosten voor het vervoer van de kinderen.

In het oog springende projecten Uitbreiding Albesti Het afgelopen jaar is het gebouw in Albesti uitgebreid met een grote zaal voor ontspanning tijdens de zomerkampen en het geven van cursussen. Als stichting hebben we kunnen bijdragen aan de afbouw van deze zaal.

20

Uitbreiding kerk in zigeunerdorp Dankzij een steeds toenemende belangstelling voor het evangelie werd in een Romadorp de kerk te klein. Men

Gevangenisevangelisatie Dit is een project dat steeds meer aandacht behoeft en vraagt. Behalve het evangeliseren in gevangenissen is ook nazorg erg belangrijk. Hiervoor zijn financiële middelen nodig.

Stand van de projecten Kerkbouw Aan de voortzetting van de bouw van twee kerken (Galati en in Slobozia) konden we dit jaar € 33.600,- bijdragen. De bouw van deze kerken zal naar verwachting in 2010 worden afgerond. Activiteiten Albesti In Albesti worden jaarlijks zomerkampen georganiseerd voor honderden kinderen die anders niet op vakantie kunnen. Het gebouw dat voor de vakanties gebruikt wordt, wordt ook benut voor meerdaagse toerustingcursussen voor evangelisten. Adoptiekinderen, gezinnen en evangelisten Dankzij onze trouwe achterban konden we in 2009 ongeveer zeventig gezinnen en tien evangelisten financieel steunen. Hierdoor werd metterdaad een helpende hand geboden. Ook de continuïteit van het kindertehuis Jozef met zestien kinderen kon met hulp van onze achterban weer ondersteund worden. Ondersteuning evangelisatiewerk Oltenia In het verslagjaar heeft dit werk een onverwachte wending gekregen door de ernstige ziekte van Gerrit Steenbergen. In 2009 is er door Gerrit en zijn twee evangelisten veel werk verzet, zowel bij de opbouw van gemeenten als het werk onder gedetineerden door middel van gevangenisevangelisatie. De onzekerheid waarin Gerrit en zijn gezin nu verkeren, maakt het moeilijk om aan te geven hoe de nabije toekomst eruit zal zien. Het werk wordt zo goed mogelijk voortgezet door de zoon van Gerrit Steenbergen en de BER-evangelisten. Straatkinderentehuis ‘De Goede Herder’ Het project ‘De Goede Herder’ (straatkinderen in Boekarest) is in 2009 in goed overleg ondergebracht bij Asociatia Betania in Bacau. André Muit die daar de leiding heeft, kan met zijn Roemeense ervaring dit project beter begeleiden. Steun voor gezin Elena R Een speciale sponsor steunt het gezin van Elena R. extra, zodat het de armoede te boven kan komen. Noodsituatie opgelost In 2009 is € 3.000,- beschikbaar gesteld voor een familie in

een BER-gemeente om die te kunnen laten verhuizen uit een sociale achterstandsflat. De familie woont nu beter en veiliger. De kerkelijke gemeente had zelf € 7.000,- voor deze noodsituatie bijeengebracht.

Winterhulp Roemenië Oost Voor winterhulp is € 16.000,- beschikbaar gesteld aan de BER; hun plan is gevolgd en uitgevoerd door onze coördinator. Het geld is in 2009 ingezet in 28 plaatsen en verdeeld door diakenen van plaatselijke gemeenten. Zij dienden daarvoor eerst een voorstel in bij de coördinator. Totaal zijn 220 gezinnen/personen geholpen, meestal ouderen met lage pensioenen, zieken of mensen zonder werk. Ze kregen voedsel, medicijnen en brandhout. In enkele gevallen waar helemaal geen inkomen was, is ook geld gegeven. De conclusie: het geld is conform de doelstelling goed besteed. Onze contacten ter plaatse gaan zorgvuldig met de geboden hulp om en hebben oog voor de armste mensen in de gemeenschap die aan hun zorgen zijn toevertrouwd. Gemeenten en organisaties groeien in hun diaconale taak en aanpak.

Roemenië Oost ‘Ik mag Zijn Woord doorgeven en Hij helpt mij’ Ex-gevangene Daniël, evangelist van de Biserica Evangelica Romana (BER): “Het wonder gebeurde. Ik kwam tot geloof: “Heere, wilt U van nu af aan mijn helper zijn?” Twee jaar lang begon ik te studeren in de bijbel en kreeg veel onderwijs tijdens de diensten. Met evangelist Coteanu heb ik vaak persoonlijke gesprekken gehad. De Heilige Geest onderwees mij meer en meer. Dit gaf mij vrijmoedigheid om zelf in de gevangenis te getuigen van Gods genade. De Heere bepaalde mij bij Jesaja 45 vers 3: “Ik zal u geven de schatten, die in de duisternissen zijn, en verborgen rijkdommen, opdat u mag weten dat Ik de Heere ben, Die u bij uw naam roept, De God van Israël.” Toen begreep ik dat de Heere een doel heeft met mijn leven. Ik mag Zijn Woord doorgeven en Hij helpt mij.

Slowakije Positieve ontwikkelingen

Zorgelijke ontwikkelingen

In Slowakije zijn een aantal positieve ontwikkelingen op kerkelijk erf gaande. In de eerste plaats werd ds. Fazekas László bisschop van de Hongaarstalige Hervormde kerk van Slowakije. Met het aantreden van ds. Fazekas zijn ook een aantal nieuwe, jongere predikanten als mogelijke beleidsmakers op de voorgrond gekomen, die lijnen kunnen uitzetten naar de toekomst. In deze kerk werd het venster naar de sterk geseculariseerde maatschappij meer geopend. In verschillende gemeenten zijn diaconieën gekomen die ook daadwerkelijk hulp willen bieden aan de naaste.

Een zorgwekkende ontwikkeling in Slowakije in 2009 is de breder wordende kloof tussen de etnische Hongaarse minderheid en de Slowaakse bevolking. De taalwet van 1 september vormt in dat verband een treurige exponent. Vanaf die datum is het verboden om uitsluitend met de Hongaarse taal naar buiten te treden. Het Slowaaks moet nu in alle openbare gelegenheden en via alle officiële kanalen worden gebezigd op straffe van boetes die liggen tussen de € 3.500,- en € 5.000,- euro per geval.

Ook de gehandicaptenzorg en ouderenzorg komen langzamerhand in beeld bij de plaatselijke gemeenten. Centra op dit gebied zijn er nagenoeg niet, noch op kerkelijk terrein noch in de burgerlijke gemeenten.

De Hongaarse minderheid wil, zoals elke minderheid in een ander land, echter de eigen cultuur behouden. Voor de Hervormde kerk geldt in dit verband, dat men de traditie vanuit de Reformatie wil behouden. Klachten binnen de EU over deze discriminatie worden afgedaan als “inmenging in binnenlandse aangelegenheden.”


21

Bemoedigend Het meest in het oog springende project van 2009 was het initiatief van de kerkenraad van de stad Roznava in midden-Slowakije om een plaatselijke diaconie op te richten en daarbij ook de vorming en toerusting van diakenen ter hand te nemen. Drie mensen uit deze gemeente volgen op dit moment een tweejarige cursus diaconaat in Komarno. Zij zagen in hoe nodig het is om binnen de gemeenten op goede wijze christelijk diaconaat te verlenen. De stad telt 25% werklozen en er wonen veel probleemfamilies. Er worden regelmatig mensen uit hun woning gezet vanwege financiële problemen. Deze gemeente heeft zelf weinig middelen en was gebaat bij een startbedrag van Hulp Oost-Europa om diaconaat structureel in te voeren. Het werkplan 2009 voor Slowakije omvatte geen projecten, die niet werden uitgevoerd. De HOE-medewerkers die actief zijn in Slowakije hebben een schaduwlijst met hulpvragen, maar deze kon helaas niet worden gehonoreerd met financiële ondersteuning. Er kon in 2009 een aantal kleine gemeenten gesteund worden met een symbolisch bedrag, vooral als stimulans om het geefgedrag van de plaatselijke gemeente aan de zondagse collecten aan te moedigen.

website, e-mail en sms. Firesz wil ook een evangelische jeugdzender starten op internet.

Winterhulp Winterhulp kwam in Slowakije ten goede aan daklozen, arme gezinnen en ouderen. In grote delen van ZuidSlowakije loopt het percentage werklozen op tot 20%. Ook het werk vanuit de kerken onder de Roma in OostSlowakije werd ondersteund. Er waren twee hoofddoelen: evangelisatie en diaconale hulp.

Projectbestedingen Slowakije

2.000

12.754

(in euro’s)

Materiële projecten Diaconale projecten Renovatie/nieuwbouw 18.614

Grote secularisatie en beperkte middelen Ook in 2009 was het uitgangspunt zoveel mogelijk Hongaarstalige Hervormde gemeenten te bezoeken in Zuid-Slowakije. Ze hebben te kampen met moeilijkheden: sterke secularisatie en beperkte middelen. Het accent lag op het (beperkt) ondersteunen van goede initiatieven in de gemeenten. Met prioriteit voor evangelisatie en jeugdwerk. In Bratislava trok een groot daklozenproject van de plaatselijke kerken de aandacht. Ruim drieduizend daklozen worden op zeven locaties in deze stad opgevangen. Hun aantal stijgt. Bijzonder in dit project: een ziekenboeg met een hospice voor daklozen voor wie anders geen plaats zou zijn.. In het plaatsje Ton bouwde ds. Csik verder aan het opvanghuis voor gehandicapte medemensen. In zijn omgeving komen driehonderd mensen voor dagopvang in aanmerking. In de wijde omgeving is verder geen accommodatie. Ds. Csik kan straks maar een handjevol mensen plaatsen. “Het zijn kleine stappen, maar ik hoop dat de Heere die zegent”, zegt hij.

Slowakije ‘Een week lang leven op een puriteinse manier’ Ds. Kása Gergely, vice-president van de christelijke jongerenorganisatie Firesz in Slowakije: “Het team FIX herinnert aan de rotsvaste bodem in Christus en ‘X’ is de eerste letter in de naam van Christus in het Grieks. Dit Fix-team roept herinneringen op van de vroegere kinderevangelisatie van Firesz. Vanaf 1996

Jeugdwerk en moderne communicatie

22

Goede ontmoetingen waren er met de jeugdbond Firesz. Verdeeld over het land werken vier afdelingen aan gestructureerd opgezet jeugdwerk, waardoor duizenden jongeren met het evangelie bereikt worden. In een speciale tent op kampen, grotere jeugdmanifestaties en christelijke festivals bieden ze de jeugd gebedsprogramma’s aan. Overal in het land organiseert de bond kampen; dat kan dankzij mobiel materieel dat HOE financierde. De jeugdbond benut moderne communicatiemiddelen zoals

begon een kleine groep met een nieuwe opzet voor kinderkampen. We willen kinderen laten zien hoe het christelijk leven er praktisch uitziet door een week lang op een puriteinse manier te leven in de natuur. Het team gebruikt veel methoden en elementen uit de scouting, maar het centrum is Jezus Christus en de toewijding tot Hem. Elke zomer organiseren we kinderkampen. De laatste jaren ook tienerkampen (of een combinatie daarvan).”

Commissie Lectuur, Vorming en Toerusting Positieve ontwikkeling

Extra projecten

De vraag naar toerusting van ouderlingen, een belangrijke ontwikkeling die de commissie Lectuur, Vorming en Toerusting (LVT) al eerder signaleerde, heeft zich ook in 2009 voortgezet. De enthousiaste ontvangst van de digitale versie van de methode ‘Bijbelwerk voor verteller en kind’ is een bemoedigende afronding van een langlopend project. Om de digitale methode ‘Bijbelwerk voor verteller en kind’ onder de aandacht te brengen van betrokkenen bij het christelijk onderwijs (leerkrachten en predikanten), is deze gepresenteerd tijdens een tweedaagse conferentie in Debrecen. De reacties waren erg positief. Er is grote behoefte aan het materiaal. Gevraagd is meer conferenties te organiseren, zodat leerkrachten kennis kunnen maken met de methode. Ook hebben verschillende aanwezigen te kennen gegeven de methode te willen presenteren in hun eigen en omliggende gemeenten. Voor 2010 is een bedrag opgenomen om deze initiatieven te stimuleren.

Dankzij een onverwachte financiering kon in 2009 een verzoek van de Bibliotheek in Debrecen alsnog gehonoreerd worden. De boeken kunnen via een relatie in Zwitserland met grote kortingen aangeschaft worden. Voor het project Roma-evangelisatie werd het mogelijk, dankzij onverwachte inkomsten, bij te dragen aan de aanschaf van materiaal voor een cursus in Romadorpen in Kroatië. Het materiaal wordt gebruikt om Romatieners een positief beeld te geven van relaties. Dit onderwerp heeft in de dorpen zo’n goede ingang gekregen, dat het nu onverwacht bespreekbaar is.

Zorgen Werkdruk Er zijn zorgen over de werkdruk die predikanten ondervinden. Daardoor komen ideeën en projecten niet goed uit de verf. Enerzijds is dat een gevolg van binnenkerkelijke ontwikkelingen, anderzijds doordat predikanten nog te vaak al het werk in de gemeenten alleen moeten doen. Teleurstelling Er was teleurstelling rond het project Emmaüscursus. De Hongaars Hervormde Kerk in Hongarije heeft in 2009 een toerustingsplan gepresenteerd waarbij geen ruimte bleek te zijn ingeruimd voor deze cursus. Die keuze respecteren we als stichting. Geïnventariseerd zal worden welke betekenis het materiaal kan hebben voor de toerusting in andere Hongaarstalige gebieden. Van de voorgenomen organisatie van een lectuurconferentie is afgezien, omdat het taalgebied voor een buitenstaander te complex is om er goed zicht op te krijgen. De gereserveerde bestedingen zijn in 2010 beschikbaar voor de plaatselijke Bijbelwerkconferenties. Interne kerkelijke problemen (o.a. ziekte van bisschop ds. Csemete Imre) hebben geleid tot stopzetting van de activiteiten voor gemeentestichting in Senta (Servië). De gereserveerde middelen worden in overleg in 2010 herbestemd.

Andere projecten Projecten waarover we in het verslagjaar positieve reacties kregen zijn onder andere: Kinderbibliotheken Kerkelijke gemeenten kunnen via een van de uitgeverijen een kinderbibliotheekje met ongeveer veertig boeken aanvragen. De kosten per set zijn rond de € 200,-. De reacties zijn erg positief. Kinderwerk Servië Hoewel er veel veranderd is door haar huwelijk en eerste kind, is voor Renata, de drijvende kracht van dit project, het enthousiasme en de betrokkenheid onverminderd groot. Speerpunten: de correspondentiecursus en de daaraan gekoppelde zomerkampen. Örömhir De verspreiding van Örömhir (Hongaars kinderblad ‘Goede boodschap’) in gebieden buiten Hongarije verloopt logistiek steeds beter. De bredere bekendheid van het blad, dat voor meerdere vormen van kerkenwerk bruikbaar is, heeft daaraan bijgedragen Theologia Viatorum Dit project wordt door de Gereformeerd Bond en de Gereformeerde Zendingsbond uitgevoerd. Het betreft de begeleiding door dr. H. van den Belt van Hongaarstalige studenten die in Nederland studeren. Stichting Hulp Oost-Europa steunt het project i.v.m. het belang van vorming van het hoger kader binnen de Hongaarstalige kerken. KOEN (Kinderhulp Oost-Europa Nederland) Het ondersteunen van organisatievorming in Roemenië werpt zijn vruchten af. KOEN Roemenië draait voor een


23

groot deel zelfstandig en is erg actief in fondsenwerving. De resultaten tijdens het contact in oktober waren positief. Er zijn wel zorgen over de impact van de financiële crisis. Ondertussen zijn de voorbereidingen voor het programma van het zomerwerk in volle gang. Met dit programma worden ongeveer 45.000 kinderen bereikt. Het lukt KOEN Roemenië op bijzondere wijze om bij het tot stand komen van het programma, alle Hongaarstalige gebieden te betrekken. Bijbelschool Sarajevo In 2009 zijn vijf studenten ingeschreven voor de driejarige opleiding. Onze steun richt zich vooral op de momenten dat studenten en belangstellende gemeenteleden bij elkaar komen in tweedaagse seminars. De bijbelschool is in verband met kadervorming van essentieel belang in het islamitischer wordende Bosnië.

LVT De methode Bijbelwerk biedt goede hulp Tijdens de conferentie in Debrecen waar de in het Hongaars vertaalde onderwijsmethode ‘Bijbelwerk’ werd gepresenteerd, hield Andrea Szászi van het RPI (Christelijk onderwijsinstituut in Hongarije) een meditatie over de gelijkenis van de zaaier. Ze paste de gelijkenis op originele wijze toe op de situatie van een hedendaagse godsdienstonderwijzer of zondagschoolleider.“Ze moeten voordat ze het zaad uitstrooien van te voren goed overdenken hoe ze dat het beste kunnen doen in de situatie waarin ze

Projectbestedingen diverse landen

verkeren. De methode Bijbelwerk biedt goede hulp

6.836

(in euro’s)

en daarom kunnen de onderwijzers “met liefde en

Materiële projecten Diaconale projecten Toerustingsprojecten Lectuurprojecten

156

geloof en soms ook met een dosis gezonde naïviteit op weg”.

18.614 4.985

Commissie Onderwijs Op onderwijsgebied hebben zich in 2009 een aantal positieve ontwikkelingen voorgedaan.

24

• I n Slowakije zien we voorzichtige signalen van financiële onafhankelijkheid van de scholen in Roznava en Vojany. Het is niet zeker of deze trend zich voortzet. De overheid heeft de subsidie voor het lager onderwijs aan banden gelegd, vooral in gebieden met scholen van minderheidsgroeperingen. Voorlopig zal Stichting Hulp Oost-Europa in Roznava en Vojany minder betrokken zijn bij financiële steun voor deze scholen. Ondersteuning op basis van projecten blijft bestaan. • In Tirgu Mures in Roemenië (de opstart van een christelijke opleiding voor kleuterleidsters en de stichting van een christelijke kleuterschool) komen de leidinggevenden van de tien hervormde gemeenten tot elkaar en aanvaarden samen de verantwoordelijkheid voor het totale Hervormde onderwijs in Tirgu Mures. • In Oekraïne krijgen de Romaschooltjes een steeds vastere basis. Er is tussen de schooltjes weliswaar

verschil in ontwikkeling, maar we zien mogelijkheden om de kwaliteit van het onderwijs te vergroten. De betrokkenheid van de plaatselijke bevolking groeit. In Szürte is een schoolbestuur gevormd. Verder ontstaan er goede contacten met de staatsscholen.

Zorgwekkende ontwikkelingen In het verslagjaar werden ook zorgwekkende ontwikkelingen genoteerd. • I n Slowakije worden scholen in gebieden met minderheidsgroeperingen geconfronteerd met intrekking van de overheidssubsidie. In 2009 kregen ze nog maar 40% van de overheidssteun. Dat is voor kleinere scholen bijna de doodsteek. • In Oekraïne eist de overheid van de lycea dat er alleen les gegeven mag worden in het Oekraïens. Dat betekent een grote omschakeling met betrekking tot het personeel en de methodes. De accreditatie hangt hiervan af. Het voortbestaan wordt bedreigd.

Zelfstandig overleven kost heel veel geld. Met een afnemende geldstroom van de overheid is het zeer de vraag of de lycea kunnen blijven voortbestaan.

Samenwerkingsproject HOE-OGO-Driestar Educatief De start van het project verliep moeizaam: vanwege financiële beperkingen van onze Roemeense partners, maar ook omdat we te maken hebben met veel belanghebbenden in Tirgu Mures die niet op één lijn zaten. Hierbij moeten we denken aan: de Burchtkerkgemeente, juridisch eigenaar van de bestaande Hervormde Lerarenopleiding; de directie van de Hervormde Lerarenopleiding; de gemeente waar de kleuterschool gerealiseerd moet worden; het Curatorium van de tien hervormde kerken in Tirgu Mures; de lokale overheid (bouwvergunningen); de landelijke overheid (accreditatie) en het Bisschoppelijk Bureau, dat het Hervormd Lyceum bestuurt.

Scholen in Slowakije Omdat de overheid in Slowakije in 2009 slechts 40% van de subsidie verstrekt, zijn vooral kleine scholen in acute financiële problemen gekomen. Daarom leverden de leraren in Ket’ en Martovce hun salaris in. Om de problemen het hoofd te bieden heeft de stichting deze scholen ondersteund. De komende twee jaar volgt de stichting de ontwikkelingen nauwlettend en zal zo nodig hulp bieden. De schooltjes krijgen zo tijd om een oplossing te vinden. Er zijn plannen om meer kinderen naar de scholen te krijgen. In Ket’ en in Martovce is dit gelukt. In Martovce is er dankzij een plaatselijke sponsor schoolvervoer gekomen. Op termijn kunnen zo meer kinderen uit de omgeving de school gaan bezoeken en kan het voortbestaan verzekerd worden.

Er werd in de tweede helft van 2009 op enkele terreinen ook vooruitgang geboekt: • V oor de hervormde lerarenopleiding, die uitgebreid en geprofessionaliseerd moet worden, is een goede locatie gevonden op de plek van de oude pastorie van de Burchtkerkgemeente. Er is een goed plan voor verbouw en gedeeltelijke nieuwbouw. De vernieuwde accommodatie biedt huisvesting aan een geïntegreerde opleiding voor leraren basisonderwijs, kleuterleidsters en kantor/organisten, het taleninstituut Calepinus voor avondopleidingen en een internaat voor studenten. • De bouw van de kleuterschool kan binnenkort starten. De financiën zijn er, er is een bouwlocatie en de bouwvergunning is toegezegd. • Het curatorium van de tien kerken heeft haar doelstellingen verbreed en neemt verantwoordelijkheid voor een brede ontwikkeling van hervormd onderwijs in Tirgu Mures. Deze bredere basis brengt realisatie van de plannen dichterbij.

Roma-onderwijs Oekraïne Het zigeuneronderwijs breidt zich uit. Er zijn nu negen Romaschooltjes met samen ongeveer 250 leerlingen. In samenwerking met werkgroepen uit Nederland worden de schooltjes draaiend gehouden. In 2009 is gezorgd voor huisvesting: in Gát zijn twee lokaaltjes bijgebouwd, in Telek werd een kleine ruimte naast de kerk ingericht als klaslokaal. Er wordt gezorgd dat er leerkrachten en klassenassistenten (vrijwilligers) zijn. Met de staatsscholen zijn contacten gelegd om de brugfunctie van de schooltjes te kunnen realiseren. Inmiddels betalen staatsscholen in Nagydobrony en Szernye het salaris van twee leerkrachten op de Romaschooltjes. Langzamerhand beginnen de staatsscholen het nut van de Romaschooltjes in te zien. Een aantal Romakinderen is al doorgestroomd naar de staatsscholen.

onderwijs Onderwijs en ethische opvoeding op Bijbelse grondslag even belangrijk Schooldirectrice Bohák Valeria te Ket’ in Slowakije: “Op onze christelijke school is het niet eenvoudig de verschillende inzichten van de christelijke en atheïstische ouders te laten aansluiten op de Bijbelse basis van de school en de eisen die de staat de school oplegt. Daarom hebben we vastgelegd dat onderwijs geven en ethische opvoeding op bijbelse grondslag even belangrijk zijn. We garanderen dat ons onderwijs gericht is op de einddoelen van het ministerie. Onze school staat open voor nieuwe leermethoden, waardoor de interesse van de leerlingen nog meer gewekt wordt.”


25

Jongerencommissie Inleiding De Jongerencommissie heeft in 2009 voortvarend gewerkt aan de vormgeving van het beleid voor de komende jaren. Dit op basis van het eigen beleidsplan in relatie tot het meerjarenbeleidsplan van de stichting. Verder is vooral ingezet op de verdere versterking van de activiteiten.

Samenstelling JC De samenstelling van de JC heeft enige wijzigingen ondergaan. Eind 2008 is afscheid genomen van Annet Adriaanse die voor OM naar Bosnië is gegaan. Begin 2009 zijn Edward Rozendaal en Peter van den Berg de commissie komen versterken en in het najaar is Willianne Wolf toegetreden.

Krant en website In het verslagjaar verscheen de eerste Jongerenkrant. Het is de bedoeling dat deze krant drie keer per jaar uitkomt, waarvan één keer als reisgids. In 2009 werden grote stappen gezet naar de ontwikkeling van een eigen jongerenwebsite. De site moet een belangrijke rol gaan spelen bij de werkvakanties: in het voorbereidingstraject, het op de hoogte houden van het thuisfront tijdens de reis en het verspreiden van info achteraf.

Werkvakanties In de zomer van 2009 reisden 180 jongeren naar OostEuropa: tien groepen via VakantiePlus en één groep via de Hervormd Gereformeerde Jeugdbond (HGJB). Een toename in vergelijking met 2008 en 2007 toen er 171, respectievelijk 132 jongeren meegingen. De stijging van het aantal deelnemers is mede een gevolg van het feit dat er vanuit de gemeente Leerdam een groep van vijftig deelnemers meeging. Er is ruim € 135.000,- binnengekomen, waarvan € 66.000,- projectgeld en € 69.000,reisgeld.

26

In het algemeen kan gezegd worden dat de reizen voorspoedig en zonder buitengewone moeilijkheden zijn verlopen. De eerste reacties van de projectleiders in Oost-Europa, de deelnemers en de reisleiders waren overwegend positief. Een blijvend punt van aandacht is de afstemming van de verwachtingen van de mensen op het project en die van de groep. Een helder voorbereidingstraject en een goede begeleiding door de reisleider en de projectleider blijven cruciaal. Op basis van een nabespreking met enkele reisleiders zijn enige verbeterpunten geformuleerd.

Jongerencommissie ‘We zijn gelukkig en gezegend met de komst van jongerengroepen’ Ivanyi Margít, communicatiemedewerker Oltalom: “Twee groepen waren vorig jaar zomer te gast bij de Oltalom Charity Society in Budapest. Ze werkten onder daklozen en in een tehuis voor opvang van vrouwen en moeders in crisissituaties. We voelden ons bevoorrecht dat zoveel jonge mensen uit Nederland de handen uit de mouwen wilden steken. We zijn zo gelukkig en gezegend met de komst van de groepen. Fysieke hulp is slechts een ding. Een ander zeer belangrijk effect is dat door de bezoeken van de Nederlandse groepen het personeel wordt bemoedigd. Sociaal werk wordt onderbetaald en niet gewaardeerd in Hongarije. Als er dan mensen van ver komen en aandacht hebben voor de situatie maakt dat het verschil. Ik zie op de gezichten van mijn collega’s hoe gelukkig ze zijn om hun ervaringen en kennis te delen.”

Organisatie

2.1 Stichting Hulp Oost-Europa 2.1.1 Doelstelling De stichting heeft als doel een bijdrage te leveren aan het werk van kerken (in hun plaatselijke gemeenten) en verwante christelijke organisaties in Oost-Europa, teneinde deze in staat te stellen om gestalte te geven aan hun Bijbelse roeping inzake gemeenteopbouw en missionaire, evangelisatorische, diaconale en onderwijskundige toerusting. De stichting doet dit werk in gedeelde verantwoordelijkheid met genoemde partners. 2.1.2 Missie Als diaconale organisatie wil HOE delen in de verantwoordelijkheden van kerken (in hun gemeenten) en verwante organisaties. Wij richten ons hierbij op vorming en toerusting, diaconaat, missie en evangelisatie, onderwijs. HOE werkt in de eerste plaats op een directe manier met eigen contacten in Oost-Europa. Daarbij kiezen we primair voor het grondvlak van de kerk. Kerkelijke structuren en hiërarchie willen we waar mogelijk erkennen en benutten, maar we zien deze nooit als doel. Het faciliteren van gemeentecontacten of werkzaamheden van instituten is van belang bij het realiseren van de doelstelling. Dit wordt gezien als indirecte manier van werken. 2.1.3 Identiteit De stichting belijdt en aanvaardt Gods Woord als enige grondslag voor leer en leven, opgevat in de zin van de Drie Formulieren van Enigheid, vastgesteld door de Nationale Synode van Dordrecht, gehouden in de jaren 1618-1619. 2.1.4 Huisvesting Stichting Hulp Oost-Europa is gevestigd aan de Wattstraat 2, 3771 AG in Barneveld. De stichting heeft een depot aan de Rotterdamseweg 410-D, 2629 HH in Delft. 2.1.5 Kamer van Koophandel Stichting Hulp Oost-Europa staat ingeschreven bij de Kamer van Koophandel en Fabrieken voor Utrecht en Omstreken onder nummer 41179675.

2.

2.1.6 Gedragscode De stichting heeft een gedragscode met betrekking tot de publiciteit en de fondsenwerving. In de gedragscode staat dat fondsenwerving altijd, direct of indirect, ten doel heeft het werk van de stichting te bevorderen. Alle bij de fondsenwerving betrokken partijen zullen te allen tijde verantwoordelijkheidsgevoel tonen ten opzichte van publiek en andere betrokkenen. De bij fondsenwerving betrokken partijen zullen te allen tijde respect tonen voor elkaar, en voor degenen voor wie fondsen geworven worden. Fondsenwerving zal nooit in strijd zijn met de wet en andere van toepassing zijnde regelgeving. Fondsenwerving zal in overeenstemming zijn met de zorgvuldigheid die in het maatschappelijk verkeer betaamt, met de goede smaak en met algemene fatsoensregels. Fondsenwerving zal niet de onafhankelijkheid, betrouwbaarheid en geloofwaardigheid van de stichting en/of de sector in het algemeen en/of de wederpartij aantasten. Donateurs, personeel en vrijwilligers van de stichting zullen zich op de hoogte kunnen stellen van het voorgenomen en gevoerde beleid inzake fondsenwerving. 2.1.7 Klachtenprocedure Er is een klachtenprocedure sinds 2004. In de colofon van het H Magazine is opgenomen dat de stichting een klachtenprocedure hanteert. In 2009 is geen beroep gedaan op de klachtenprocedure van Stichting Hulp Oost-Europa.

2.2 Bestuur en Raad van Toezicht. Stichting Hulp Oost-Europa heeft een Algemeen Bestuur. Per 31 december 2009 werden de heren J. Braaksma, A. Heldoorn en M.J. Huizer herbenoemd voor een periode van 4 jaar. Zij aanvaardden hun herbenoeming. Als nieuwe leden van het bestuur zijn per 1 januari 2010 toegetreden mw. G. Geluk- van de Werken (secretaris) en dhr. G.J. van Norel (bestuurslid). Na nog een ‘extra’ jaar als secretaris te hebben gefunctioneerd heeft dhr. C. van Groningen, bij het aantreden van de nieuwe secretaris, zich teruggetrokken uit het bestuur. We zijn dankbaar


27

voor het vele werk dat door hem als secretaris is gedaan. Hij blijft nog actief betrokken bij de PR activiteiten van de Stichting. Ds. C. den Boer, nam afscheid als voorzitter van de Raad van Toezicht. In het verslag van de Raad van Toezicht (hst. 6) hierover meer. Zowel voor de bestuursleden als voor de leden van de Raad van Toezicht geldt dat er geen sprake is van nevenfuncties die mogelijk een belangenverstrengeling in zich hebben. 2.2.1 Bestuurscommissies De bestuurscommissies hebben een beleidsuitvoerende taak. Projectaanvragen worden in deze commissies besproken en getoetst aan beleidsuitgangspunten en werkplannen. De actuele samenstelling van de commissies is in bijlage A opgenomen. De activiteiten van deze commissies zijn opgenomen in hoofdstuk 1. ‘Verslag van activiteiten’. De bestuurscommissies nemen elk een specifiek deel van de beleidsuitvoering ter hand. De Landenteams 1 en 2 werken op basis van geografische indeling. Landenteam 1 voert projecten uit in Hongarije, Slowakije, Polen, Oekraïne, Balkan (Servië, Bosnië en Kroatië). Landenteam 2 voert projecten uit in Roemenië. Commissies die op grond van de aard van de projecten in het gehele werkgebied van de stichting actief zijn, zijn de Onderwijscommissie, de Commissie Lectuur, Vorming en Toerusting en de Calamiteitencommissie. Naast de genoemde bestuurscommissies richt de Jongerencommissie (onder andere werkvakanties) zich op de doelgroep jongeren. De Commissie Fondsenwerving en Publiciteit heeft een speciale taak. De werkgroep OndernemersPlus is een onderdeel van de fondsenwerving die zich speciaal richt op het ontwikkelen en onderhouden van een netwerk met zakelijke relaties/ondernemers. In 2009 waren er de volgende personele mutaties in de bestuurscommissies. Landenteam 1 kreeg versterking van de heren. H. Selles en J. Westland voor projectbegeleiding in resp. Slowakije en Oekraïne. Dhr. B. Pierik is toegevoegd vanuit de commissie Onderwijs. Landenteam 2 verwelkomde dhr. T. van Wiefferen. Dhr. H. Pronk is vanuit de commissie Onderwijs toegevoegd aan deze commissie. De commissie Lectuur, Vorming en Toerusting (LVT) heeft afscheid genomen van ds. B.J. van der Graaf, die vanwege drukke werkzaamheden in Amsterdam geen kans zag voldoende tijd in het werk van LVT te investeren. Ds. L.J. Vogelaar (Noorden) heeft zijn plaats (als proefperiode) ingenomen.

28

De werkgroep OndernemersPlus heeft versterking gekregen in de persoon van de heer J. van Leeuwen. In nauwe samenwerking met projectleiders zijn er contacten met (plaatselijke) werkgroepen die projecten uitvoeren of fondsen werven. Heel veel administratief werk voor de projecten waarbij sprake is van financiële adoptie, wordt door vrijwilligers gedaan. Uit het bovenstaande blijkt dat de inzet van vrijwilligers (als bestuursleden of anderszins) onmisbaar is voor onze stichting. Hierdoor kan de personeelsbezetting op het

kantoor klein gehouden worden en worden de personeelskosten beperkt. Vergaderfrequentie: • Het Algemeen Bestuur: 11 keer • De Raad van Toezicht: 4 keer (2 keer afzonderlijk en 2 keer met het bestuur.) • Het Landenteam 1: 8 keer • Het Landenteam 2: 8 keer • De Commissie Onderwijs: 5 keer • De Commissie Lectuur, Vorming en Toerusting: 5 keer • De Jongerencommissie: 7 keer • De commissie Fondsenwerving en Publiciteit: 8 keer 2.2.2 Vrijwilligers Stichting Hulp Oost-Europa werkt veel met vrijwilligers. Naast de leden van bestuur, Raad van Toezicht en van de bestuurscommissie zijn er vrijwilligers die een taak verrichten in het depot. Vanuit deze locatie worden goederen in ontvangst genomen en vrachtwagens geladen ten behoeven van transporten met veelal tweedehands goederen. Ook zijn meerdere vrijwilligers betrokken bij correspondentie van de sponsorouders van de kinderen in het kindertehuis te Nagydobrony en de gezinnen en kinderen die ondersteund worden in Roemenië.

2.3 Kantoor 2.3.1 Medewerkers in dienst In 2009 waren 3 medewerkers (2,66 fte) in dienst van Stichting Hulp Oost-Europa. • Drs. A. Lichtendonk, bureaumanager (1 fte). • Dhr. B.J.H.H. van Daalen, communicatiemedewerker (1 fte). • Mw. M. Meijwaard, financieel administratief medewerker (0,66 fte). Er hebben zich in het verslagjaar geen wijzigingen voorgedaan in de personele bezetting. Met dankbaarheid kunnen we constateren dat er geen langdurig verzuim is geweest door ziekte of andere oorzaken. 2.3.2 Vrijwilligers op kantoor De vrijwilligers die betrokken zijn bij de uitvoering van een aantal kantoortaken, nemen veel werk uit handen van de bezoldigde kantoormedewerkers. Hierdoor is sprake van een beduidende besparing op de kosten administratie en beheer. Bij het organogram Het Bestuur bestuurt de stichting en is eindverantwoordelijke voor de (dagelijkse) leiding en de uitvoering van haar programma’s en activiteiten. Aan de Raad van Toezicht is het toezicht op het bestuursbeleid en op de algemene gang van zaken in de stichting en de daarmee verbonden organisatie opgedragen. De aansturing van het kantoor op hoofdlijnen is, namens

Organogram Kantoor

Algemeen Bestuur

Aansturingscommissie

Landoverstijgend

Geografische projecten

Raad van Toezicht

Bestuurondersteunend

Commissie Lectuur,

Landenteam 1:

Commissie Fondsen-

Vorming en Toerusting

Balkan, Hongarije, Polen,

werving en Publiciteit

Slowakije, Oekraïne Onderwijs commissie Jongerencommissie Calamiteiten commissie

Landenteam 2: Roemenië

Werkgroep OndernemersPlus

Beleidscommissie Werkgroep Logistiek

het bestuur, gedelegeerd aan de secretaris en de penningmeester. De bureaumanager geeft leiding aan de bezoldigde medewerkers en de kantoorvrijwilligers. De commissies die landoverstijgend werken, ondersteunen de Landenteams en het Algemeen Bestuur op de specifieke thema’s waarvoor zij zijn ingesteld en waaromtrent zij over specifieke deskundigheid beschikken, dan wel richten zich op doelgroepen. De Landenteams hebben een beleidsuitvoerende taak. Projectaanvragen worden in deze teams besproken en

getoetst aan de beleidsuitgangspunten en werkplannen. De teams nemen, op basis van een geografische indeling, projectspecifieke onderdelen van de beleidsuitvoering ter hand. De commissie Fondsenwerving en Publiciteit werkt op deze terreinen bestuursondersteunend en voert planmatig de betreffende werkzaamheden uit. De beleidscommissie werkt bestuursondersteunend door beleidsvragen uit te werken en die ter bespreking en besluitvorming door middel van notities bij het bestuur terug te brengen.


29

3.

Beleid

3.1 Inleiding

Wanneer het gaat over het beleid onderscheidde 2009 zich niet van andere jaren, in die zin dat velerlei onderwerpen en projecten de bestuurstafel passeerden. Omdat beleid formuleren meer is dan besluiten nemen, vergt beleidsontwikkeling relatief veel tijd. De koers van de Stichting Hulp Oost-Europa en het daaruit voortvloeiende beleid -op hoofdlijnen vastgelegd in doelstelling en missiewordt vastgesteld door het Algemeen Bestuur. Het bestuur vergaderde in 2009 elf keer, waarvan twee keer samen met de Raad van Toezicht. Behalve alle vaste, lopende en nieuwe bestuursonderwerpen die ter tafel kwamen, werd in het verslagjaar ook intensief gewerkt aan een nieuw Meerjarenbeleidsplan (MJBP)voor de periode 2010-2013.

30

prof. dr. Tóth Kalman uit Budepest. Voor Stichting Hulp Oost-Europa was hij vrijwel vanaf de oprichting een belangrijk contact. Met groot inzicht in de kerkelijke situatie in zijn land informeerde hij onze stichting en was hij behulpzaam bij het leggen van contacten. Ontmoeting is een onmisbaar aspect van omzien naar elkaar. Bestuurders, toezichthouders, vrijwilligers en kantoormedewerkers troffen elkaar in januari 2009 bij de jaarlijkse Nieuwjaarsreceptie. Dergelijke bijeenkomsten zijn een waardevol ‘bindmiddel’ om de contacten te onderhouden.

3.3 Vrijwilligers en beleid

In de tweede helft van het verslagjaar maakte het bestuur ruimte op de vergaderagenda voor een eerste aanzet voor een meer intern gerichte bezinning: functioneren we als Algemeen Bestuur goed, kan het beter en hoe bereiken we dat dan? Jezelf een spiegel voorhouden kan verhelderende beelden opleveren. Vruchtbaar kunnen werken ten dienste van onze naasten in Europa is alleen mogelijk wanneer we dicht bij de Bron blijven waaraan opdracht en motivatie ontspringen. Daarom begint elke vergadering met een moment van bezinning, dat bij toerbeurt verzorgd wordt door bestuursleden. Vanuit een open Bijbel trekken zij lijnen naar de praktijk van het werk en het leven.

Vrijwilligers hebben een belangrijke stem bij het ontwikkelen van het stichtingsbeleid. Daarom werden er in het verslagjaar opnieuw twee beleidsconferenties gehouden om als bestuur met de vele vrijwilligers in contact te blijven en samen beleid te kunnen voorbereiden. De conferenties leverden waardevolle bijdragen en suggesties op voor het toekomstige beleid. Fondsenwerving is meer dan een strategie voor het verwerven van financiële middelen; er zitten ook principiële en praktische kanten aan. Onder deskundige leiding werd hierover op een speciaal belegde avond met elkaar nagedacht en gesproken. De bijeenkomsten stonden dit jaar vanzelfsprekend ook in het teken van de ontwikkeling van het Meerjarenbeleidsplan (MJBP).

3.2 Omzien naar elkaar

3.4 Comité van Aanbeveling

Omzien naar elkaar: op ogenblikken van vreugde, maar ook als zorgen en verdriet hun sporen trekken. We tellen onze zegeningen – dat zijn er vele en daar zijn we dankbaar voor! – en we delen in zorgen en verdriet. In 2009 is een van de eerste contacten van Stichting HOE in Hongarije, de predikant ds. Csövek Olivér, overleden. Met hem werd niet alleen een zakelijk contact onderhouden in het kader van het werk, maar bestond ook een sterke geestelijke band. Ruim dertig jaar zette hij zich intensief in voor ons werk: als een zeer betrouwbaar contactpersoon en als een uiterst kundig adviseur op het terrein van kerk en gemeenteopbouw. Met grote dankbaarheid gedenken wij zijn vele werk voor Stichting HOE. In 2009 is, in de leeftijd van bijna 92 jaar, ook overleden

Het onderwerp ‘Comité van Aanbeveling’ is in 2009 enkele keren in het bestuur aan de orde geweest, mede op basis van een notitie daarover. Het bestuur besloot na rijp beraad en in nauw overleg met de Raad van Toezicht om in 2010 de samenstelling ervan aan te passen aan de actuele situatie en andere mensen te benaderen voor het Comité van Aanbeveling. Daarbij werd overwogen dat het goed zou zijn om aansluiting te zoeken bij de jongere generatie. Bovendien zou dan de al in 2007 overeengekomen verbreding gestalte kunnen krijgen. Het bestuur is dankbaar dat deze comitéleden jarenlang achter de stichting hebben gestaan en hun naam aan HOE hebben verbonden. Ook bij de Raad van Toezicht en het Algemeen Bestuur waren er wijzigingen.

3.5 O ntwikkeling Meerjarenbeleidsplan (MJBP) Er is in het verslagjaar intensief gewerkt aan de ontwikkeling van een nieuw Meerjarenbeleidsplan (MJBP) voor de periode 2010-2013. Om zo efficiënt en doelgericht mogelijk te kunnen werken, werd een beroep gedaan op Marianne Roest als extern deskundige. Het bestuur heeft grote waardering voor haar inbreng. Om tot een evenwichtig plan te komen, werd een werkgroep ingesteld met vertegenwoordigers van alle bestuurscommissies en een lid van de Raad van Toezicht. In januari werd onder leiding van Marianne Roest, gestart met de evaluatie van het werk in de afgelopen drie jaar en het maken van een omgevingsanalyse. Dat was nodig om de feitelijke beleidsruimte op het spoor te komen en nieuwe keuzes te kunnen maken voor de toekomst. Na deze oriëntatie kon een strategische lijn worden uitgezet: missie, visie, doelgroepen, analyse en strategische doelen werden geformuleerd en besproken. In de decembervergadering kon het Algemeen Bestuur het MJBP vaststellen en ter goedkeuring voorleggen aan de Raad van Toezicht. De conclusie van het bestuur over het gevolgde traject: het proces was goed en transparant, er was grote betrokkenheid en de integratie van jongeren in het geheel is heel positief ervaren. Overigens is een MJBP een begin, geen eindpunt. In 2010 zal het in druk verschijnen.

3.6 Hertoetsing CBF Om het keurmerk van het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF) te mogen behouden, vindt er iedere drie jaar een hertoetsing plaats door deze instantie. Drie nieuwe aandachtspunten kregen dit keer extra aandacht: • scheiding tussen besturen, toezicht houden en uitvoeren; • optimale besteding van de middelen; • informatievoorziening en het optimaal onderhouden met relaties belanghebbenden. Het CBF bestudeerde een stevige hoeveelheid door de stichting aangeleverde gegevens en besprak en beoordeelde deze informatie. Daarna was er een uitgebreid toetsingsgesprek. In een open, positief-kritische en betrokken dialoog - waarbij verhelderings- en verbeterpunten aan de orde kwamen - werden goede adviezen gegeven. Het bestuur is dankbaar dat het CBF-keurmerk werd verlengd.

3.7 Mailbeleid en call center In 2008 voerde het bureau Frivista voor Stichting HOE een quickscan uit onder de donateurs en maakte een analyse voor de fondsenwerving. In 2009 werden enkele aanbevelingen, waaronder de herziening van het mailbeleid, nader uitgewerkt. In het nieuwe mailbeleid wordt op hoofdlijnen vastgelegd op welke manier en hoe intensief de twee hoofdgroepen van begunstigers van de stichting -personen en organisaties- worden benaderd. Uitgangspunten bij de aanpassing waren het aanbrengen van een goede structuur, overlappingen voorkomen en effectiever werken. Het beleid is nu afgestemd op bestaande en nieuwe

gevers en lezers. Voor het eerst maakte de stichting in het verslagjaar in het kader van de fondsenwerving gebruik van een callcenter. Er werden enkele groepen donateurs benaderd met de vraag of ze (opnieuw) wilden bijdragen aan het werk van de stichting. De resultaten van deze benadering waren zo positief dat ook in de toekomst van het call center gebruik gemaakt zal worden.

3.8 Jaarverslag: transparant, minder omvangrijk Uit een oogpunt van leesbaarheid is besloten het Jaarverslag 2009 te beperken tot 48 pagina’s. Een werkgroep heeft op basis van inhoud en vormgeving de mogelijkheden aangegeven. Een uitsluitend digitaal document voor de jaarverslaglegging ontwikkelen kan nog niet. Dan zou een product verdwijnen dat nu doeltreffend wordt ingezet bij de fondsenwerving. Geen concessies worden gedaan aan de transparantie, de betrouwbaarheid, de toegankelijkheid, het informatieve karakter en de illustratieve invulling van het jaarverslag. De financiële verslaggeving wordt beperkt.

3.9 Samenwerken met anderen Stichting HOE werkt samen met lokale werkgroepen en hecht veel waarde aan deze betekenisvolle contacten. In het verslagjaar is nagedacht over de vraag of lokale werkgroepen ook gebruik kunnen maken van de publicitaire uitingen van HOE (nieuwsbrieven, magazines, brochures, website) om hun projecten onder de aandacht te brengen van een veel breder publiek. Binnen aangegeven grenzen is dat inderdaad mogelijk. Lokale werkgroepen die samen met Stichting HOE projecten realiseren, hebben wat ruimere mogelijkheden dan werkgroepen die helemaal zelfstandig in Oost-Europa opereren. Het project Theologia Viatorum dat voorheen was ondergebracht bij IRTI (Vrije Universiteit) is in 2009 ondergebracht in een zelfstandige stichting. Hoewel daartoe uitgenodigd besloot Stichting HOE niet in deze nieuwe stichting te participeren, maar het werk wel financieel te blijven ondersteunen, evenals de Geformeerde Bond (GB) en de Gereformeerde Zendingsbond (GZB). Dr. H. van den Belt, universitair docent aan de Universiteit van Utrecht, begeleidt namens Theologia Viatorum promovendi en masterstudenten uit Midden- en Oost-Europa die in Nederland studeren.

3.10 Extra geld voor projecten In 2009 kon € 55.000.- extra beschikbaar worden gesteld voor uitvoering van projecten. Deze beslissing kon worden genomen op grond van het financiële uitgangspunt om de omvang van de reserves van de stichting te begrenzen tot € 300.000,-. Dit in relatie tot de stand van de reserve per 31 december 2008 en het verloop van de inkomsten in het lopende boekjaar. Met het extra budget konden twintig voornamelijk kleinere projecten worden gesteund.


31

4.

Publiciteit, fondsenwerving en voorlichting

4.1 Inleiding

Publiciteit, fondsenwerving en voorlichting werkt aan het verwezenlijken van drie belangrijke doelen: • gemeenten, gemeenteleden en andere doelgroepen bewust maken van hun (diaconale) verantwoordelijkheid en mogelijkheden en ze inspireren tot steun aan projecten van Stichting Hulp Oost-Europa. • Het zichtbaar maken van de ethiek van de fondsenwerving: zorgvuldige afweging van kosten en opbrengsten; het hanteren van correcte beleidskaders bij de uitvoering. • Werken aan optimale transparantie: van vraaggerichte initiatieven tot en met verantwoording. Het ontwikkelde beleid en de resultaten daarvan helder communiceren en het voorgenomen beleid toelichten. Publiciteit, fondsenwerving en voorlichting zijn voor de Stichting Hulp Oost-Europa van vitaal belang. De stichting is afhankelijk van giften van particulieren, kerkelijke gemeenten en bedrijven. De fondsenwerving heeft zich ook in 2009 op deze drie doelgroepen gericht. Jongeren krijgen als doelgroep nadrukkelijk aandacht. Zij werden in het verslagjaar actief betrokken bij de fondsenwerving voor projecten waar ze zich tijdens de zomermaanden voor inzetten.

4.2 Publiciteit 4.2.1 Nieuwsbrieven In 2009 verzorgde de stichting zes hoofdzakelijk op fondsenwerving gerichte nieuwsbrieven. In het voor- en najaar verscheen een wat uitgebreider nummer van het H-magazine. In mei ontvingen alle lezers bij het blad een ansichtkaart die ze konden versturen naar Oost-Europa. Er reageerden ruim zeshonderd lezers. Uitgave

32

Oplage 2009

Oplage 2008

HM1

18.293

19.324

HM2

18.204

19.382

HM3

17.858

19.311

HM4

18.330

19.482

HM5

17.662

19.197

HM6

17.632

19.085

HM7

17.634

18.834

HM8

17.968

18.433

4.2.2 Oplage nieuwsbrieven en magazines De oplage van de magazines daalt licht; dat heeft te maken met het Post-op-Maat-beleid waarbij lezers/donateurs aangeven hoe vaak ze jaarlijks informatie van de stichting willen ontvangen. 4.2.3 Advertenties Stichting Hulp Oost-Europa heeft in het verslagjaar met enige regelmaat geadverteerd in het Reformatorisch Dagblad, het programmablad EO-Visie, het Christelijk Weekblad en de Waarheidsvriend. Incidenteel werd ook geadverteerd in enkele (kerkelijke) week- en/of maandbladen. 4.2.4 Persberichten In het verslagjaar werden acht persberichten verstuurd. Ze waren alle afgestemd op de verschijning van de nieuwsbrieven en de magazines en de thema’s en projecten in deze uitgaven. 4.2.5 Website De website www.hulpoosteuropa.nl werd in 2009 geregeld voorzien van nieuwe projectinformatie. Belangstellenden konden op twee manieren bijdragen: via Stichting Geef Gratis of via de website van Stichting Hulp Oost-Europa. In 2009 ontving onze stichting via Stichting Geef Gratis € 3.856,- aan giften; in 2008 was dat € 2.436,-. Via www.hulpoosteuropa.nl kwam in 2009 € 1.184,- aan giften binnen, tegen € 3.645,- in 2008. 4.2.6 Voorlichting Diaconieën werden in 2009 vier keer schriftelijk benaderd. Daarnaast ontvingen ze het jaarverslag over 2008, en vroeg de stichting in oktober speciale aandacht voor de winterhulpactie. Daartoe werd een bijzondere winterhulpkaart ontwikkeld en verstuurd. Medewerkers en vrijwilligers gingen ook in het verslagjaar op pad om voorlichting te geven op gemeente- en verenigingsavonden van kerken en kerkelijke organisaties en op basis- en middelbare scholen.

4.3 Fondsenwerving 4.3.1 Commissie Fondsenwerving en Publiciteit De Commissie Fondsenwerving en Publiciteit vergaderde in 2009 acht keer. Op basis van een analyse van het com-

municatiebureau Frivista zijn er concrete plannen gemaakt voor de fondsenwerving. Het nieuwe fondsenwervingsbeleid werd 1 april gepresenteerd voor alle bestuursleden en vrijwilligers van de stichting. In het verslagjaar is een telemarketingcampagne gehouden onder bestaande donateurs. Van de 1.401 benaderde donateurs zegden er 255 toe de stichting structureel te willen steunen. Het mailbeleid werd in 2009 onder de loep genomen en er is een plan ontwikkeld hoe en wanneer stichting HOE de verschillende doelgroepen (particulieren, organisaties, bedrijven, scholen, kerken) wil benaderen. Twee keer verscheen er in de Waarheidsvriend, het wekelijks magazine van de Gereformeerde Bond, een artikel over aspecten van het werk van de stichting in OostEuropa. In ‘De Wekker’ (uitgave christelijk gereformeerde kerken) verscheen een artikel over de BER (Biserica Evangelica Romana). 4.3.2 Presentatie op beurzen De stichting presenteerde zich met een infostand op de Nederland Zingt-dag en de EO-jongerendag. 4.3.3 Verkoop kaarten De heer H.J.K. Versluis uit Veenendaal heeft ook in 2009 weer veel oude ansichtkaarten van voor 1960 verkocht ten behoeve van het werk van de stichting. De kaartenactie leverde in het verslagjaar € 3.400,- op. 4.3.4 OndernemersPlus De commissie OndernemersPlus kwam in 2009 zeven keer voor een reguliere vergadering bijeen. Een extra vergadering was nodig om een nieuw commissielid te

benoemen. De recessie maakte het lastig in het verslagjaar ondernemers te inspireren tot een bijdrage voor het werk van stichting Hulp Oost-Europa. Daardoor werd de doelstelling om eenzelfde financieel resultaat te boeken als in 2008 niet gehaald. Naast het benaderen van ondernemers participeerde OndernemersPlus in diverse activiteiten, waaronder de Winter- en Zomermarkt in Echteld en de zogeheten ‘Duikenburgse Dagen’. Bij NOHE in Doornspijk was de commissie present met een kraam. In Sprang Capelle was men betrokken bij een zangavond. OndernemersPlus heeft nagedacht over de manier waarop bedrijven worden benaderd en is tot de slotsom gekomen dat acht magazines per jaar wat aan de ruime kant is. In plaats daarvan krijgen ondernemers vier keer per jaar een brief met een steunverzoek voor een speciaal project. In 2009 brachten de commissieleden € 2.734,- bij elkaar voor projecten.

4.4 Transparantprijs Stichting Hulp Oost-Europa verwierf in 2009 de achtste plaats in de Top-10 van middelgrote fondsenwervende instellingen die jaarlijks meedingen naar de Transparantprijs voor het beste charitatieve jaarverslag. We zakten twee plaatsen, maar de score was wel hoger. De reden van ‘onze daling’ is dat er meer organisaties meededen. De Transparantprijs beloont Nederlandse charitatieve instellingen die het meest inzichtelijke en onderscheidende jaarverslag presenteren. Donateurs worden bewuster en kritischer en willen weten hoe organisaties die fondsen werven voor goede doelen hun geld besteden. De Transparantprijs is in 2004 ingesteld.


33

5.

Vooruitblik 2010

2010 is het eerste jaar van een nieuwe meerjarenbeleidsplanperiode. Dat betekent dat er in het komende jaar nieuwe acties uitgezet gaan worden en nieuwe plannen gemaakt worden om de doelen voor de komende jaren in te vullen.

Wanneer we kijken naar de situatie in Oost-Europa zien we dat er sprake is van voortdurende dynamiek. De meeste landen in ons gebied bevinden zich nog steeds in een overgangsperiode met alle bijbehorende ontwikkelingen. Voortdurend vinden er veranderingen plaats, niet altijd ten goede. Verschillen tussen rijk en arm worden door de economische recessie groter. Maar de dynamiek is niet alleen economisch. Ook sociaal en politiek is er weinig stabiliteit. Richting en visie worden node gemist. Dat betekent dat initiatieven van onderop meer dan ooit van belang zijn. Daar willen we onze bijdrage waar mogelijk aan geven. Diaconaat blijft een belangrijk thema in ons werk. Maar dan wel in samenhang met pastoraat en apostolaat. Vanuit deze drieslag willen we blijven werken. Dat betekent concreet aandacht blijven vragen voor het armoedeprobleem. Dat willen we doen door onze rechtstreekse benadering van diaconieën. Tegelijk willen we de gemeenten in Oost-Europa stimuleren om hun diaconale taak als roeping van de gemeente op te pakken en in te vullen. Toerusting, waar nodig, willen we stimuleren. We hebben in ons beleidsplan verschillende doelgroepen genoemd. Wanneer we ons richten op kwetsbare groepen denken we bijvoorbeeld aan de Roma. Zij zijn nadrukkelijk aanwezig in een groot deel van onze werkgebieden. Juist voor deze doelgroep is onderwijs van levensbelang. Alleen goed onderwijs kan de vicieuze cirkel van armoede en lethargie doorbreken. Daar willen we graag onze bijdrage aan leveren.

34

In het meerjarenbeleidsplan is geen sprake van een breuk met het verleden maar wel een langzaam groeien naar andere doelen. Toerustingswerk wordt specifiek en concreter ingezet. We willen nog steeds graag koppeling van immateriële doelen met meer materiële doelen. Nadrukkelijk wordt ook overwogen om het gebied waar wij werken uit te breiden. Dat vraagt keuzes. Een versterking van onze projectmatige manier van werken zal hier een bijdrage aan kunnen leveren.

Wat betreft het beleid ten aanzien van voorlichting en fondsenwerving kunnen we melden dat we in het komende jaar komen met een nieuwe advertentielijn waarin we laten zien dat ons hart klopt voor het werk in Oost-Europa. Daarnaast kunnen we melden dat de jongerenwebsite van start gaat en dat er dit jaar gewerkt wordt aan vernieuwing van de HOE website. Er is vorig jaar al gewerkt aan vernieuwing van het benaderingsbeleid van de diverse doelgroepen, dat wordt dit jaar verder uitgewerkt en opgepakt. Tevens willen we de kennis die er binnen ons netwerk is ten aanzien van Oost-Europa nadrukkelijker zichtbaar maken en presenteren op basis van een communicatieplan. Wanneer we vooruit kijken naar het jaar 2010 ervaren we gevoelens van onzekerheid. De economische recessie zorgt voor toenemende vragen. Tegelijk legt het druk op onze mogelijkheden. Dat vraagt zorgvuldige afweging en het nemen van goede beslissingen. Daarvoor hebben we het voortdurend gebed nodig van al diegenen die ons werk willen steunen. Mogen wij u daarom vragen? Opdat wij ons werk onder de zegenende hand van onze God mogen voortzetten!

Raad van Toezicht Verslag werkwijze Raad van Toezicht

6.

De Raad van Toezicht is statutair verantwoordelijk voor het toezicht op het beleid van het Algemeen Bestuur en op de algemene gang van zaken in Stichting Hulp Oost-Europa en de daarmee verbonden organisatie. Een aantal bestuursbesluiten zoals het wijzigen van de statuten, het vaststellen van het jaarplan (inclusief de begroting) en het jaarverslag (inclusief de jaarrekening) alsmede het benoemen, schorsen en ontslaan van bestuursleden zijn aan de goedkeuring van de Raad onderworpen. De leden van de Raad worden benoemd door de gecombineerde vergadering van het Algemeen Bestuur en de Raad van Toezicht.

De Raad van Toezicht vergaderde in 2009 twee keer zelfstandig en twee keer samen met het Algemeen Bestuur. Goedkeuring werd verleend aan de jaarrekening en het jaarverslag 2008 en aan het jaarplan en de begroting 2010. In beide gevallen sprak de Raad waardering uit voor de zorgvuldige wijze waarop deze beleidsstukken waren voorbereid en opgesteld. Ook de uitvoerige bestuursinformatie over het functioneren van de stichting kreeg alle waardering. De Raad is dankbaar voor de positieve ontwikkeling van de inkomsten en vergewist zich ervan dat ook het uitgavenbeleid op professionele en principiële wijze gestalte krijgt. Met betrekking tot de werkplannen voor 2010 vraagt de Raad om een evaluatie van de jongerenreizen. Deze is door het bestuur toegezegd.

De voorzitter van de Raad van Toezicht ds. C. den Boer heeft zich in 2009 om gezondheidsredenen teruggetrokken. De Raad van Toezicht en het Algemeen Bestuur zijn hem zeer dankbaar voor zijn jarenlange inzet voor en betrokkenheid bij het werk van de stichting. Als voorzitter van de Raad werd benoemd het huidige lid dr. ir. J. van der Graaf. In de hierdoor ontstane vacature werd benoemd ds. J.J. Verhaar te Krimpen a/d IJssel. Het aftredend lid, de heer A.L. de Boo, werd herbenoemd.

De Raad heeft uitvoerig gesproken over het meerjarenbeleidsplan 2010 - 2013. De Raad onderkent dat aan de voorgestane wijze van projectmatig werken het risico kleeft dat weinig nieuwe projecten kunnen worden uitgewerkt, omdat bestaande projecten niet binnen de overeengekomen duur kunnen worden afgewerkt. Het bestuur zegde toe deze gang van zaken zorgvuldig te monitoren. De Raad onderschrijft de mening van het bestuur dat de houding ten opzichte van de Roma in Hongaarssprekende kerken moeilijk is. Het bestuur wil nader bekijken of de positieve ervaringen van evangelisten van de BER in dit opzicht, ook elders gebruikt zouden kunnen worden. De Raad informeerde naar de voorgenomen activiteiten van OndernemersPlus en de inschakeling van een callcenter. Na bespreking van deze aandachtspunten in de gezamenlijke decembervergadering hechtte de Raad zijn goedkeuring aan het meerjarenbeleidsplan.


35

7.

Verantwoordingsverklaring

Beleidscyclus Stichting Hulp Oost-Europa werkt op basis van een beleidscyclus. Die heeft als belangrijkste kenmerken: Een beleidsplan dat is samengesteld in nauwe samenwerking tussen strategisch bestuurlijk verantwoordelijken en verantwoordelijken voor de uitvoering. In verband met de ontwikkeling en evaluatie van het beleid zijn dit jaar twee beleidsbijeenkomsten georganiseerd. Hierdoor is het mogelijk dat ‘topdown’ en ‘bottom-up’ inbreng kan worden geleverd door zowel leden van bestuurscommissies, werkgroepen, bestuurders als leden van de Raad van Toezicht. De gebruikte ontwikkelen evaluatiemethode garandeert de gewenste (en noodzakelijke) deskundige inbreng, loyaliteit en draagvlak voor beleid in de uitvoeringsorganisatie. Een werkplan, opgesteld door bestuurscommissies, op basis van het meerjarenbeleidsplan en een bij dit geprioriteerde werkplan behorende begroting. Deze werkplannen worden door het bestuur besproken en beoordeeld. Na vaststelling door het Bestuur en goedkeuring door de Raad van Toezicht wordt kwartaalsgewijs overgegaan tot uitvoering van het werkplan. Taken, werkwijze, mandatering, verantwoordelijkheden en samenstelling zijn vastgelegd in de notitie ‘Uitwerking positie Bestuurscommissies’. Het besturings- en uitvoeringsproces in de bestuurscommissies is, mede hierdoor, ook ten aanzien van optimale besteding van de middelen, voor alle betrokkenen van de stichting transparant. De notulen van de bestuurscommissies worden breed verspreid en gedeeld. Het bestuur wordt door middel van de verslaglegging van de vergaderingen van de Bestuurscommissies geïnformeerd over de voortgang. Een jaarverslag waarin de Bestuurscommissies verantwoording afleggen aan het Algemeen Bestuur van de werkzaamheden. Dit verslag wordt door het bestuur besproken en gebruikt voor de samenstelling van het stichtingsjaarverslag.

36

Toezicht, functioneren en optimale besteding van middelen Het Bestuur steunt, v.w.b. het houden van toezicht, ondermeer op het stelsel van administratieve organisatie en interne controle zo als dit is beschreven in het Handboek. Periodiek komen in het bestuur rapportages aan de orde onder meer m.b.t. stand van zaken t.a.v. de ontvangen middelen, de financiën (exploitatietechnisch) en de werkplannen versus de bestedingen per een bepaalde datum. De Raad van Toezicht vergadert zelfstandig en tenminste twee keer per jaar tezamen met het Bestuur van de stichting.

(samenvatting)

Naast tussentijdse inhoudelijke en/of financiële informatieverstrekking legt het bestuur ondermeer via het vastgestelde jaarverslag en een beleidsgesprek gedocumenteerd verantwoording af aan de Raad van Toezicht over het gevoerde beleid. Naar aanleiding van de vastgestelde begroting en jaarwerkplannen vindt eveneens een dergelijke bespreking plaats over het voorgenomen te voeren beleid en de relatie met het meerjarenbeleidsplan. De optimale besteding van de middelen, een effectieve en doelmatige werkwijze van de stichting in de context van de doelstelling hebben daarbij de aandacht. Optimale samenstelling bestuur en toezichthoudend orgaan. Zowel bij het aantrekken van vrijwilligers voor de diverse bestuurscommissies, bestuursleden als van leden van de Raad van Toezicht wordt nadrukkelijk geworven vanuit de voor een betreffende functie beoogde dan wel gewenste specifieke competenties. Daarbij zijn zowel bekwaamheden op het gebied van bestuurlijke processen als inhoudelijke kennis van en inzicht in de hulpverlening die de stichting in Oost-Europa vorm geeft van betekenis. Evaluatie van het eigen functioneren van het bestuur wordt gedaan door middel van een tweejaarlijks gesprek van de voorzitter met de afzonderlijke bestuursleden. De leden van de Raad van Toezicht evalueren onderling het eigen functioneren tot dusver niet. In het kader van het goed functioneren van de kantoororganisatie wordt jaarlijks, naast de gebruikelijke functioneringsgesprekken, geëvalueerd onder vrijwilligers en bestuurders. De uitkomst wordt gerapporteerd aan het bestuur. Optimale relaties met belanghebbenden Er vindt naar belanghebbenden periodieke verantwoording van de beleidsuitvoering plaats in de publicitaire middelen die de stichting ter beschikking staan: in brede zin ondermeer via de website, de nieuwsbrieven, en meer specifieke aan deelnemers in adoptieprogramma’s en belangrijke sponsors op basis van afspraken. De stichting heeft in 2009 gewerkt, in een grote mate van diversiteit, aan goede relaties met belanghebbenden in Nederland en de landen in Oost-Europa waar gewerkt wordt; met gerichte aandacht voor gewenste informatieverschaffing, de inventarisatie en verwerking van wensen, wederkerigheid in de contacten en inbreng van vragen en eventuele klachten.

OndernemersPlus

Vrijw. Depot

Kantoor en vrijwilligers

x

x

x

x

Werkgroep Logistiek

x

x

x

x

x

x

x

vz

x

x

x

x

x x

x vz

x

x

x

x

x x

x x

x

x

x

x

x

x

x

vz

x x

x

x

Jaarverslag 2009 Stichting Hulp Oost-Europa x

Dhr. T. van Wiefferen

Dhr. J. Westland

Dhr. W. van de Water

Mw. M. Voorsluijs

dhr. L.J. Vogelaar

x

Dhr. H. Veldhuijzen

x

Dhr. G. Zetzema

x Dhr. G.W. Stoffer

acature V Per 1 januari 2010 dhr. J.J. Verhaar,

x

Dhr. G.C. Westmaas

vz

dhr. E. Rozendaal

x

Dhr. J. van der Welle

vz

Dhr. H. Pronk

x

Dhr. G. Weerheim

x

Mw. D.W. Vermeulen

x

Mw. E. Veldhuizen

x

Dhr. J. van der Graaf voorzitter

Raad van Toezicht

Dhr. B. Pierik

Dhr. H.E. Veldhuijzen x

Dhr. C. Gooijer

Dhr. G.J. van Norel , aspirant lid x

Dhr. G.J. van Norel

Dhr. G. Molenaar, penningmeester x

Mw. A. Mulder

Dhr. J.M. Migchels x

Dhr. M. Burggraaf, secretaris

Dhr. M.J. Huizer x

Dhr. A. Mulder

Dhr. A. Heldoorn x

Dhr. A.L. de Boo

Dhr. C. van Groningen, secretaris x

Dhr. J.M. Migchels

Mw. G. Geluk–van de Werken, aspirantlid x

Dhr. M. Veldhuijzen

x Dhr. G van Meulen

Dhr. P. van Driel, erelid x

Dhr. J. Schuurman Hess

x Dhr. J. Maljaars

Dhr. J. Braaksma, voorzitter

x

Dhr. S. van der Sar

x Dhr. M.J. Huizer

Dhr. K. Bos

x

Dhr. H. Rodenburg

x Dhr. A. Heldoorn

Dhr. C. van Groningen

Dhr. B. van der Graaf

Dhr. F.A. van den Berg

x

Dhr. D. Post

vz

Mw. W. van ’t Ooster

x

Dhr. G. Molenaar

x Dhr. A. Lichtendonk

x

Mw. M. Meijwaard

x

Dhr. J. Lutein

x Dhr. M.P. de Graaf

Medewerkers • Dhr. A. Lichtendonk, bureaumanager (1 fte) • Dhr. B.J.H.H. van Daalen, communicatiemedewerker (1 fte) • Mw. M. Meijwaard, financieel administratief medewerker (0,66 fte)

Dhr. P.L. van Loon

x Dhr. P. van Driel

Dhr. G. van Dijk

Dhr. G. Cammeraat

Dhr. P. Bunschoten

per 31 december 2009

Dhr. A. Lichtendonk

x Mw. M. van den Brink

Medewerkers kantoor

Dhr. J. van Leeuwen

x Mw. T. Bremmer

Dhr. K. Bos

Dhr. E. Blaauwendraat

dhr. P.C. van den Berg

Samenstelling Bestuur, Raad van Toezicht

Dhr. B. Kok

Cie. Jongeren

Mw. J. Kaslander

Cie. FW/PUB

Dhr. B. van Kempen

x

Dhr. H. de Jong

x

Dhr. J. Groeneveld

x

Dhr. M.P. de Graaf

Cie. Onderwijs

Dhr. P. van Driel

x

Dhr. B.J.H.H. van Daalen

vz

Mw. H. Berkel

Landenteam 2

Dhr. E. Berkel

Cie. LVT x Dhr. F.A. van den Berg

Algemeen Bestuur

Dhr. K. Bos

Mw. H. van den Brink

Landenteam 1 Dhr. H. Bakker

Mw. G.G. Agterhuis

Bijlage A


Samenstelling bestuurscommissies


Al eerder is gewezen op de sterke betrokkenheid van vrijwilligers bij het uitvoerende werk in het kader van de doelstelling. In de bijgaande tabel wordt een overzicht gegeven van die betrokkenheid.

x x

x

x x x

x

x

vz

x

37

‘Kan Oost-Europa nog niet zonder onze hulp? Het antwoord is kort en bondig ’

‘nee’!

38


39

Financieel verslag 2009 2009: een heel goed financieel jaar ‘Hij/zij die God dient deelt van wat men heeft, royaal, met oog en hart voor de naaste in nood’ (dr. J. Hoek). Kan Oost-Europa nog niet zonder onze hulp? Het antwoord is kort en bondig ‘nee’! Oost-Europa heeft onze hulp nog altijd nodig. Ook nu landen als Hongarije, Roemenië en Slowakije lid zijn van de Europese Unie. Om van de situatie op de Balkan en met name in Oekraïne nog maar te zwijgen. De kloof tussen arm en rijk is gegroeid. Een groot deel van de Oost-Europeanen leeft op of onder de armoedegrens. Vooruitgang is er nauwelijks, sterker nog: de recente economische ontwikkelingen

Staat van baten en lasten

hebben deze landen meer dan tien jaar in de tijd teruggezet. De economieën verkeren in een zeer wankele positie. Voor zover de economie nog enige vooruitgang liet zien, plukte slechts een kleine groep inwoners daar de vruchten van. De sociaal zwakkeren in die samenlevingen worden vooral getroffen. Gelukkig is niet alles even somber. Er zijn ook positieve ontwikkelingen. Kerkelijke gemeenten daar nemen steeds vaker initiatieven om de lasten van de zwakkeren in de samenleving te helpen dragen. Hun dienende taak krijgt steeds duidelijker vorm. Wij mochten in 2009 hen een handje helpen. Daarvan leggen wij graag verantwoording af. ‘Leven met God doet omzien naar de ander’ (ds. D. Ph. Looijen).

(in euro’s) Werkelijk 2009

Begroot 2009

Werkelijk 2008

1.389.484

1.349.000

1.408.049

35.956

35.000

34.854

6.118

5.000

6.815

1.431.558

1.389.000

1.449.718

Doelstelling Voorlichting/bewustmaking

76.874

79.552

52.577

Doelstelling Voorbereiding en coördinatie SH

70.747

69.681

66.881

1.129.726

1.032.507

1.216.688

1.277.347

1.181.740

1.336.146

89,2

85,1

92,2

139.246

139.210

128.782

Baten: Baten uit eigen fondsenwerving Baten uit beleggingen Overige baten Som der baten Lasten: Besteed aan doelstellingen:

Doelstelling Verstrekte steun (SH)

Bestedingratio (bestedingen/totaal baten) Werving baten Kosten eigen fondsenwerving Kosten van beleggingen

In % van baten eigen fondsenwerving

0

0

0

139.246

139.210

128.782

10,0

10,3

9,1

63.399

68.050

60.250

4,4

4,9

4,2

1.479.992

1.389.000

1.525.178

-48.434

0

-75.460

Beheer en administratie Kosten beheer en administratie Kostenratio (kosten beheer en administratie/totaal baten) Som der lasten Resultaat Resultaatbestemming Onttrekking aan: *Continuïteitsreserve

40

0

0

*Overige reserve

-37.328

-54.055

*Bestemmingsfondsen

-11.106 -48.434

-21.405 0

-75.460

Met blijdschap mogen wij vaststellen dat met de ontvangen bijdragen over het jaar 2009 de begroting van baten uit eigen fondsenwerving is gerealiseerd. Het in geld ontvangen totaalbedrag ad. € 1.272.000 heeft de begrote ontvangsten ad. € 1.229.000 met € 43.000 overschreden.

Baten uit eigen fondsenwerving (in euro’s) 1.600.000

1.400.000

Resultaat Aan de doelstellingen kon € 95.607 meer worden besteed, door beschikbaarstelling van extra middelen uit het eigen vermogen, hogere ontvangsten van € 42.558 en per saldo lagere kosten voor werving baten en beheer en administratie ad. € 4.615. Het feitelijk financiële jaarresultaat over 2009 bedraagt hierdoor € 48.434 negatief. Er was een sluitende begroting voorzien.

1.200.000

1.000.000

800.000

Voor een volledig inzicht in de financiële positie per 31 december 2009 en de staat van baten en lasten over 2009 verwijzen wij u naar de website van onze stichting www.hulpoosteuropa.nl. Daar is de volledige jaarrekening opgenomen. De jaarrekening voldoet aan de door de Raad voor de Jaarverslaggeving uitgevaardigde herziene Richtlijn 650 Verslaggeving Fondsenwervende Instellingen. Door Van Ree Accountants BV is op 20 mei 2010 bij de jaarrekening 2009 een goedkeurende verklaring verstrekt. Wanneer u nadere informatie wenst en/of graag een exemplaar van het jaarverslag of de jaarrekening 2009 wilt ontvangen, dan kunt u via het mailadres [email protected] of telefonisch contact opnemen met ons kantoor in Barneveld (0342) 420 554. Uw betrokkenheid in deze wordt door ons op prijs gesteld. Fondsenwerving De baten uit eigen fondsenwerving zijn in 2009 per saldo € 40.000 hoger dan begroot. De algemene ontvangsten waren € 19.000 lager. De ontvangen giften met bestemming zijn € 36.000 hoger. De ontvangsten uit nalatenschappen en legaten waren € 23.000 hoger. Uw en jouw bijdragen in geld en goederen worden ervaren als de materiële uitdrukking van een grote mate van betrokkenheid bij het werk van de stichting. Daar zijn we dankbaar voor. Met ere noemen we ook de deelnemers aan de werkvakanties voor hun daadwerkelijke inzet en prachtige projectbijdragen. Door dit alles konden niet alleen de werkplannen voor 2009, maar ook de projecten uit de extra ter beschikking gestelde gelden worden gerealiseerd.

2009

2008

2007

2006

Het is een vreugde te mogen constateren dat het jaar 2009 hierdoor een heel goed financieel jaar is geworden. Er zijn ons meer financiële middelen ter beschikking gesteld en we hebben meer aan de doelstellingen kunnen besteden dan in de begroting was opgenomen.

2005

0

giften in natura nalatenschappen donaties, giften en schenkingen

Structurele inkomstenontwikkeling De baten uit eigen fondsenwerving (exclusief de goederen in natura en de nalatenschappen en legaten) hebben in 2009 het niveau van het jaar 2008 geëvenaard. De baten uit eigen fondsenwerving zijn ten opzichte van 2008 per saldo met € 5.000 toegenomen; te weten € 12.000 meer ontvangen algemene gelden en € 7.000 minder ontvangen bestemmingsgelden dan in 2008. Over het boekjaar 2008 kon worden opgemerkt dat de structurele ontwikkeling van het volume van donaties, giften, schenkingen en mailingacties ten opzichte van 2007 was toegenomen met circa € 74.000. Bestedingen Aan de doelstelling verstrekte steun structurele hulp is € 1.130.000 besteed. Dat is € 96.000 meer dan begroot (hogere bestedingen € 104.000 en lagere uitvoeringskosten € 8.000). Van die hogere besteding heeft € 10.000 betrekking op goederen in natura. In het inhoudelijke deel van het jaarverslag over 2009 treft u uitgebreide informatie over de bestedingen aan. De belangrijkste oorzaken van de hogere directe bestedingen in 2009 zijn • Extra projectbestedingen (€ 55.000) voor een twintigtal kleinere projecten in het kader van de naleving van onze financiële beleidsuitgangspunten betreffende de begrenzing van de omvang van de overige reserves. • Van de hogere ontvangsten voor projecten (circa € 36.000) kon de besteding eveneens in 2009 worden gerealiseerd. • Verzending en levering van € 10.000 meer goederen in natura dan begroot. De kosten van beheer en administratie zijn € 5.000 lager dan begroot.


41

U stelde onze stichting ruimhartig in staat om ook in 2009 een bijdrage te leveren aan het werk van kerken (in hun plaatselijke gemeenten) en verwante christelijke organisaties in Oost Europa. Wij doen dat in gedeelde verantwoordelijkheid met hen. Mede hierdoor zijn zij in staat om gestalte te geven aan hun Bijbelse roeping daar ter plekke. We ervaren dit, ook nu in een tijd van financiële crisis en recessie, als een sterke bemoediging. Publiciteit- en Fondsenwervingsactiviteiten Om een jonger publiek aan te kunnen spreken is voor hen een specifieke website ontwikkeld en een jongerenmagazine uitgegeven en is met een goed resultaat een callcenter ingeschakeld ter verhoging van de structurele bijdragen voor ons werk. Voor dit doel zijn er in 2009 extra financiële middelen ter beschikking gesteld.

Kosten eigen fondsenwerving en kosten beheer en administratie Het bestuur is van oordeel dat de kosten eigen fondsenwerving ( in 2009 € 139.000) niet meer mogen bedragen dan 20% van de baten uit de eigen fondsenwerving. Het percentage bedraagt in 2009 10,0 (2008 9,1) ten opzichte van een voor 2009 begroot percentage van 10,3. In het boekjaar blijft dit percentage ruimschoots beneden de door het bestuur gestelde bovengrens en het maximaal door het CBF toegestane percentage van 25. Het bestuur heeft in 2008 besloten dat de kosten voor administratie en beheer (in 2009 € 63.000), in relatie tot de nieuwe richtlijn, niet meer mogen bedragen dan 10% van de som der baten. Dit percentage beoogt ruimte te laten voor eventuele expansie. In 2009 bedraagt dit percentage 4,4 (2008 4,2). Begroot 2009 4,9%. De conclusie is dus dat het kostenpercentage van 2009 ruimschoots binnen de gestelde begrenzing van 10% blijft.

Vermogensbeleid

Balans

(in euro’s)

ACTIVA Immateriële vaste activa

31-12-2009

31-12-2008

0

0

PASSIVA

31-12-2009

31-12-2008

Continuïteitsreserve

113.445

113.445

Bestemmingsreserve

41.332

51.962

328.055

354.753

482.832

520.160

500.350

511.456

983.182

1.031.616

54.751

62.531

1.037.933

1.094.147

Reserves en fondsen -Reserves

Materiële vaste activa

Financiële vaste activa

12.699

10.652

0

0

12.699

10.652

Overige reserves

-Fondsen Bestemmingsfondsen

Vlottende activa Voorraden

28.633

41.310

Vorderingen

44.089

50.246

952.512

991.939

1.025.234

1.083.495

Kortlopende schulden

1.037.933

1.094.147

Totaal

Liquide middelen

Totaal

42

In de jaarrekening is beleidsmatig verwoord wat de functie is van de continuïteitsreserve en de overige reserves. Ook de omvang en de bandbreedte waarbinnen de overige reserve mag fluctueren en de consequentie van overof onderschrijding daarvan is daarin vastgelegd. De baten uit beleggingen bedroegen in 2009 € 36.000.

Op 31 december 2009 wordt de vastgestelde bovengrens van de overige reserves (ad. € 300.000) overschreden met circa € 28.000. Afhankelijk van het verloop van de inkomsten in 2010 wordt dit bedrag, in de loop van 2010, extra ter beschikking gesteld ter besteding aan de doelstellingen.

Besteding naar doelstelling 2009 (in euro’s) 28.996 Materiële projecten 29.954 Diaconale projecten 57.252 Zorgprojecten 117.885 Toerustingsprojecten Renovatie/ nieuwbouw VakantiePlus Onderwijs126.987 projecten Lectuurprojecten Agrarische projecten 174.574

Begroting 2010

9.196

Besteding naar regio’s 2009 (in euro’s) Roemenië Oekraïne Balkan Hongarije Polen Slowakije Diverse landen

267.094

33.368 37.884

31.373 456.807

91.390

155.449

249.376

255.042

(in euro’s) Begroot 2010

Begroot 2009

Baten: Baten uit eigen fondsenwerving Baten uit beleggingen Overige baten

1.376.000

1.349.000

21.000

35.000

5.000

5.000

Som der baten

1.402.000

1.389.000

Lasten: Besteed aan doelstellingen Werving baten Beheer en Administratie Som der lasten

1.205.274

1.181.740

128.893

139.210

67.833

68.050 1.402.000

1.389.000

0

0

Tekort/Overschot

De baten uit eigen fondsenwerving zijn in 2010 hoger begroot dan in 2009 (toepassing van 1% inflatiecorrectie op het werkelijke ontvangstenniveau in geld van 2008). In de begroting 2010 is voor een bedrag van € 120.000 aan giften in natura opgenomen en begroot bij de besteding aan structurele hulp in het kader van de doelstelling. Het beleidsuitgangspunt om meer vraaggericht dan aanbodgericht goederen in natura te verstrekken blijft in de vigerende praktijk actueel. De baten uit beleggingen zijn, gelet op de ontwikkeling van het renteniveau in de loop van 2009, lager begroot. De resterende voorraad, oorspronkelijk voor verkoop bestemde artikelen, is voor de verkoop incourant. Als attentie of tegen een kleine vergoeding worden deze artikelen nog aangeboden bij promotiebijeenkomsten. Er is voor 2010, gelet op de ervaring tot nu toe, een bescheiden opbrengst begroot. De besteding aan doelstellingen is in samenhang met de hoger begrote baten uit eigen fondswerving eveneens hoger begroot.

Ten opzichte van de begroting 2009 bewegen de kosten van beheer en administratie zich in 2010 per saldo op hetzelfde niveau. Het bestuur heeft bij de voorbereiding van de werkplannen 2010 en de daarmee samenhangende begroting uitvoerig overwogen wat een verantwoorde opstelling zou kunnen zijn. We spreken ons vertrouwen uit in ieders financiële bijdrage, zodat het werk van onze stichting voor onze broeders en zusters in Oost Europa door kan gaan. Het bestuur maakt daarbij per kwartaal zorgvuldige afwegingen om gaandeweg het jaar te beslissen in hoeverre de voorgenomen werkplannen kunnen worden uitgevoerd. Tot slot Het bestuur vertrouwt er op u en jou met dit bestuursverslag en de jaarrekening toereikend te hebben geïnformeerd over de financiën van de stichting in het jaar 2009. Namens het stichtingsbestuur,

De kosten eigen fondsenwerving zijn in 2010 ten opzichte van 2009, rekening houdend met een correctie voor de inflatie, op het lagere structurele niveau begroot.

Gert Molenaar, Penningmeester


43

Accountantsverklaring Opdracht Wij hebben gecontroleerd of de in dit verslag opgenomen verkorte jaarrekening van Stichting Hulp Oost-Europa te Barneveld over 2009 op de juiste wijze is ontleend aan de door ons gecontroleerde jaarrekening 2009 van Stichting Hulp Oost-Europa. Bij die jaarrekening hebben wij op 20 mei 2010 een goedkeurende verklaring verstrekt. Het bestuur van de stichting is verantwoordelijk voor het opstellen van de verkorte jaarrekening in overeenstemming met de grondslagen zoals gehanteerd in de jaarrekening 2009 van Stichting Hulp Oost-Europa. Het is onze verantwoordelijkheid een accountantsverklaring inzake de verkorte jaarrekening te verstrekken. Werkzaamheden Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig dienen wij onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de verkorte jaarrekening op de juiste wijze is ontleend aan de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende geschikt is als basis voor ons oordeel. Oordeel Naar ons oordeel is de verkorte jaarrekening in alle van materieel belang zijnde aspecten op de juiste wijze ontleend aan de jaarrekening. Toelichting Wij vestigen er de aandacht op dat voor het inzicht dat vereist is voor een verantwoorde oordeelsvorming omtrent de financiële positie en de resultaten van de stichting en voor een toereikend inzicht in de reikwijdte van onze controle de verkorte jaarrekening dient te worden gelezen in samenhang met de volledige jaarrekening, waaraan deze is ontleend, alsmede met de door ons daarbij op 20 mei 2010 verstrekte goedkeurende accountantsverklaring. Deze toelichting doet geen afbreuk aan ons oordeel. Barneveld, 20 mei 2010 VAN REE ACCOUNTANTS BV

w.g. M.A. Rozendaal RA

44

‘We hebben

voortdurend gebed nodig van al diegenen die ons werk willen steunen. Mogen wij u daarom vragen?’ Jaarverslag 2009 Stichting Hulp Oost-Europa

45

Wij zien met

dankbaarheid terug op wat we allemaal hebben kunnen doen.

Stichting Hulp Oost-Europa verleent geestelijke en materiële hulp aan kerken en personen in Oost-Europa ING (Postbank) 8887, Barneveld Secretariaat Postbus 455 3770 AL Barneveld Tel. 0342 - 420 554 Fax 0342 - 420 553 Bezoekadres Wattstraat 2 3771 AG Barneveld [email protected] www.hulpoosteuropa.nl

jaarverslag 2009 van stichting hulp oost-europa

Recommend Documents