Jaarverslag Stichting Leweza 2009 In het jaar 2009 is vooral gewerkt aan de consolidatie van onze eerste echte Leerwerkplaats in Zuid-Afrika die in 2008 samen met Noluthando Training Industries (NTI) is opgezet. Ook hebben we de eerste opgeleide Zuid-Afrikaanse docenten aan het werk gezien. Het was werkelijk een plezier om te zien hoe zij met hun nieuwe rol omgingen. En hoe zij hun cursisten hebben kunnen inspireren om het diploma te behalen: in bijna alle gevallen het allereerste diploma in hun leven! En dat is de eerste opstap naar een learnership of een baan. Graag wil ik hier, namens het bestuur, alle vrijwilligers, vrienden van Leweza en sponsoren bedanken die ons werk mogelijk maken. Hieronder vindt u het jaarverslag 2009 van de stichting Leweza. We laten u kort kennis maken met Leweza. Daarna schetsen we de politiek-maatschappelijk context van Zuid Afrika, zodat u Leweza daarbinnen kunt plaatsen. Vervolgens beschrijven we de ontwikkelingen rondom de opzet van de eerste Leerwerkplaats 2009. Voor de financiën verwijzen we u graag naar de jaarrekening, ook op deze website. Bart Huydts Voorzitter Resultaat 2009 Goed draaiende Leerwerkplaats in Crossroads en goede samenwerking met NTI 2 opgeleide Zuid-Afrikaanse docenten 54 opgeleide cursisten, 50% aan het werk Agreement Noluthando Trainings Industries (NTI) Start vertaalwerk Nederlandse methode Centra Valkopleiding Uitbreiding van Zuid Afrikaanse netwerk Kennismaking met Leweza (Leer Werkplaatsen Zuid Afrika) Het doel van de stichting Leweza is ongeschoolde, werkloze jongeren en jong volwassenen uit de townships in Zuid-Afrika in staat te stellen om via een korte vakscholing en arbeidstoeleiding duurzaam aan werk te komen. Daarmee kunnen ze de stap maken van een afhankelijke positie naar een zelfstandig bestaan en in hun eigen levensonderhoud en dat van hun directe familie voorzien. Het gaat dus om “tweede kans onderwijs” voor mensen die onvoldoende scholing en scholingsmogelijkheden via het reguliere onderwijs hebben gehad. De leeftijdsgroep is op basis van ervaringsgegevens bij Zenzele en Noluthando 18-40 jaar, waarbij het accent ligt op jongeren. We noemen de korte vakscholing Leerwerkplaats en werken volgens de methodiek van de Centra Vakopleiding, die gekenmerkt wordt door veel praktijkoefeningen. De Stichting Leweza werkt samen met Zuid-Afrikaanse NGO’s/NPO’s (Non Governmental Organizations en Not for Profit Organisations) en zet vooral in op het delen van, voor de Zuid-Afrikaanse situatie, bruikbare kennis en expertise. We sturen erop dat de partners in Zuid-Afrika eigenaar zijn van de projecten en dat zij werken aan het regelen van vaste financiering vanuit Zuid-Afrika. 1
Plaatselijk worden o.a. docenten opgeleid en wordt het management op allerlei wijzen ondersteund. We doen dat zo dat onze inbreng na verloop van tijd niet meer nodig is. Dat wil zeggen: Leweza zet projecten op, samen met en lokale partner, om vervolgens haar kennis en ervaring middels uitgezonden Nederlandse praktijkdocenten over te dragen aan die lokale partner. Om daarna de financiering geleidelijk aan af te bouwen. Daarmee proberen we bij te dragen aan capaciteitsopbouw in Zuid-Afrika. Politiek-maatschappelijke context Zuid Afrika Begin negentiger jaren werd de apartheid in Zuid-Afrika afgeschaft. Onder leiding van Nelson Mandela begon een nieuwe periode in de Zuid-Afrikaanse geschiedenis, een democratisch Zuid-Afrika voor alle Zuid-Afrikanen, met gelijke rechten en kansen voor iedereen, ongeacht ras, sexe of religieuze overtuiging. Die uitgangspunten werden vastgelegd in een grondwet die als een van de modernste ter wereld bekend staat. Door de verzoeningsgezinde aanpak van de grote verandering leek zich een wonder te gaan voltrekken. Een fantastische droom! Kenmerkend voor vandaag is dat Zuid-Afrika een ontwikkeld land is qua sociaal economische structuur, met enerzijds een welvarende (vaak nog witte) bovenlaag en een nieuwe, opkomende kleurrijke middle class en anderzijds een brede bevolkingslaag die leeft in bittere armoede in de townships en de zgn. “rural areas”. (Van de zwarte bevolking van ruim 43 miljoen leeft ruim 20 miljoen onder de armoedegrens; IS, nr. 3 april 2009) Een zeer grote groep mensen blijft te lang verstoken van deelname aan de welvaart. Er dreigt een nieuwe scheiding op basis van welvaart en armoede. Dit zorgt voor stijgende onrust, die nog wordt versterkt door de grote aantallen vluchtelingen vanuit de andere Afrikaanse landen die “de banen inpikken” van de Zuid-Afrikanen. Geloven in de droom wordt steeds moeilijker. Een van de grote problemen is de enorme werkloosheid, vaak het gevolg van het gebrek aan opleiding. Hoewel de regering streeft naar een onderwijssysteem met gelijke kansen voor iedereen en er een formeel onderwijssysteem bestaat, is de feitelijke situatie in het onderwijs voor kinderen en jongeren uit de townships dramatisch; veel te volle klassen, te weinig goed opgeleide docenten en gebrek aan lesmaterialen leiden tot slecht geschoolde jongeren, met nauwelijks kansen op vervolgonderwijs. Het beroepsonderwijs begint met zo’n 50 FET colleges (een soort ROC’s) die goed van de grond te komen, maar zijn volstrekt nog onvoldoende toegankelijk voor jongeren uit de townships en de rural areas. Daardoor hebben veel mensen niet de kans gehad om een vak te leren en daarmee een goede baan te veroveren, terwijl er anderzijds voldoende werkgelegenheid is voor vaklieden. Ook is er geen traditie om via een vakopleiding hoger op te komen, omdat veel beroepen onder de apartheid niet toegankelijk waren. Leweza richt zich, samen met Zuid-Afrikaanse partners, vooral op deze jongeren en jong volwassen werkloze mensen in de townships die in het reguliere onderwijs geen kans hebben gehad en probeert hen een perspectief te bieden via korte scholing en arbeidstoeleiding. In Zuid-Afrika betekent een goede baan voor één persoon een beter leven voor zeven mensen. Voor deze jongeren organiseert Leweza Leerwerkplaatsen in Zuid-Afrika samen met de Zuid Afrikaanse partners Reach en Noluthando Trainings Industries. Met zijn expertise in compacte vakopleidingen als 2e kans onderwijs en in toeleiding naar de arbeidsmarkt wil Leweza de helpende hand bieden aan Zuid-Afrikaanse instituties om de impasse van werkloosheid en armoede te doorbreken. Het is misschien slechts een druppel op een gloeiende plaat, maar het kan ook het mosterdzaadje zijn dat uitgroeit tot een stevige boom. Wat eraan vooraf ging 2
Eind 2007 is de eerste projectmanager, Karin Zijlstra van Leweza naar Kaapstad vertrokken om kwartier te maken voor de komst van de eerste praktijkdocent uit Nederland, Henk Hamster. Het doel van Leweza is om de methodiek van het Centrum Vakopleiding (nu ROC) te introduceren en aan te laten sluiten bij een bestaande lasopleiding in de Township Khayelitsha. Henk Hamster is aan het werk gegaan bij de community based organisatie Zenzele. Deze organiseerde al enkele vakopleidingen, waaronder een lascursus, verzorgd door een nog onervaren ex-cursist. Door in de praktijk met de onervaren ex-cursist aan het werk te gaan heeft Henk een flinke kwaliteitsimpuls kunnen geven aan de bestaande cursus. Samen hebben ze 15 cursisten opgeleid en heeft de docent een train de trainer programma voor de Zuid Afrikaanse collega verzorgd zodat deze zelfstandig verder kan. Samenwerking met Noluthando Trainings Industries (NTI) In de tweede helft van 2008 gaat onze projectmanager, Karin Zijlstra, een samenwerking aan met Noluthando Trainings Industries (NTI) in de grote township Khayelitsha. Vanuit hun ervaring om vakopleidingen te organiseren voor doven hebben zij ook vakopleidingen opgezet voor werklozen in de Townships. NTI bood al opleidingen voor metselen, timmeren, naaien en computeradministratie in Khayelitsha. De lascursus, die tot dan toe alleen na schooltijden werd georganiseerd, ging net met een fulltime programma van start op een nieuwe locatie in Crossroads. NTI kan daarbij de inbreng van Leweza heel goed gebruiken. Op advies van Leweza wordt er een voortraject basismetaal georganiseerd. Werkgevers verwachten namelijk van kandidaat lassers dat zij tekening kunnen lezen, kunnen meten en aftekenen en dat zij basiskennis en basisvaardigheden hebben om met metaal te werken. Dit voortraject duurt 6 weken en is gebaseerd op concrete praktijk-oefeningen (afkomstig van het Centrum Vakopleiding in Nederland). Een tweede uitgezonden Leweza-praktijkdocent, Theo Stielstra, heeft dit voortraject geïmplementeerd en laten aansluiten op de lascursus. Via partner REACH wordt de ZuidAfrikaanse “aspirant” docent Clive Fortuin bij het project betrokken. Hij heeft ruime praktijk ervaring als “boilermaker” en bezit de nodige diploma’s op dit vakgebied. Clive Fortuin is door Theo Stielstra verder opgeleid in het lesgeven, de praktijkoefeningen en de methodiek van het Centrum Vakopleiding. Al doende zijn er eind 2008 ook 15 cursisten in de basismetaal opgeleid, zodat zij in 2009 konden doorstromen naar de lasopleiding. Tijdens de opleiding van docent en cursisten is ook het praktijklokaal voor de basismetaal geëquipeerd met zelf gemaakte werktafels en lasboxen en zijn er door Leweza lasapparaten en metaalmachines aangeschaft en geïnstalleerd. Eind 2008 wordt door NTI aangegeven dat zij zeer enthousiast zijn over de samenwerking met Leweza en deze graag voor willen voortzetten in 2009. In hun jaarverslag over 2008/2009 staat de volgende passage:“Leweza are sharing their expertise and resources thus making sure that the collaboration concept brings the best results to our Welding Academy. This partnership has already shown a positive impact in enhancing the training and staff development in Crossroads.” De eerste gezamenlijke Leerwerkplaats Begin 2009 draait er een gezamenlijke Leerwerkplaats van NTI en Leweza in Crossroads met een door Leweza ingericht praktijklokaal voor de basismetaal en een door NTI ingericht praktijklokaal voor de lasopleiding met elk 12 cursusplaatsen. Clive Fortuin wordt op kosten van Leweza op de payrol van NTI geplaatst en behoort integraal tot het team van NTI. Noluthando heeft zelf een docent lassen en een assistent in Crossroads.
3
In het kader van de samenwerking heeft Leweza in februari het bestuurslid Martin Siers uitgezonden. De Martin Siers heeft veel management ervaring en zijn taak wordt het om allerlei organisatorische zaken te regelen, het netwerk met bedrijven en andere partners op te zetten en nieuwe investeringen in de gezamenlijke equipment af te spreken. Hij wordt vergezeld door zijn vrouw, Ida Siers. Zij is een deskundige op het terrein van kwaliteitsmanagement, curriculumontwikkeling en vertaling van het lesmateriaal uit het Nederlands in het Engels. Beiden worden door NTI ingeschakeld bij de selectie van een nieuw hoofd opleidingen, die de dagelijkse leiding krijgt over de docenten en de uitvoering van de cursussen. Samen met dit nieuwe hoofd bij NTI, Graham de Bruyn, wordt de werving en selectie van nieuwe cursisten geprofessionaliseerd door de inzet van een assessment procedure. Graham is hiertoe geaccrediteerd, zodat er in het tweede kwartaal direct mee kon worden begonnen. Door Leweza wordt ook aangedrongen op de werving van een junior docent om minder kwetsbaar te zijn in het team docenten en om de doelstelling van teach the teacher waar te maken. Op kosten van Leweza is op 1 juli 2009 Appolinaire Samba in dienst van NTI gekomen als junior docent basismetaal en lassen. Hij was een cursist bij de gezamenlijke lasopleiding met Zenzele. Hij heeft daarna ruim een jaar praktijk ervaring opgedaan als lasser bij diverse bedrijven. Hij had vaak te kennen gegeven dat hij graag praktijkdocent zou willen worden. Appolinaire heeft zich het lesgeven zo snel eigen gemaakt, dat hij eind 2009 reeds een eigen praktijklokaal krijgt in Crossroads. In 2009 zijn er in Crossroads 54 cursisten volledig opgeleid en gecertificeerd voor basismetaal en lassen. Door het ontbreken van een cursisten volgsysteem is er onduidelijkheid over het vinden van werk als men eenmaal de cursus verlaten heeft. Door onze eigen contacten weten we vrij zeker dat minstens de helft van hen werk gevonden heeft als lasser. Beter inzicht in het vervolg en actief betrokken blijven bij de bemiddeling wordt een van de aandachtspunten in de volgende jaren. Met het management van NTI is een agreement voor de samenwerking nader ingevuld en is een investeringsplan gemaakt voor een optimale inrichting van het laslokaal. Leweza investeert ZAR 30.000 (ca € 3000) met de toezegging dat NTI een gelijk bedrag gaat investeren. Verder zijn er door NTI en Leweza contacten gelegd met andere scholingsinstituten, zoals met de FET False Bay College, Learn to Earn en Bergzicht, Businessplace Philippi (eigen ondernemerschap), Zuid Afrikaanse Kamer van Koophandel, het Sustainability Instituut en met diverse bedrijven. Doel: samenwerken en plaatsingskansen voor de cursisten creëren. Eind 2009 bezoeken Diet Grosheide en Ton Reijers van het Leweza bestuur het project in Crossroads en NTI in Khayelitsha. NTI blijft erg enthousiast over de samenwerking en de kwaliteitsimpuls die dat oplevert. De agreement voor de samenwerking in 2009 wordt getekend en er worden afspraken gemaakt over het vervolg van de samenwerking in 2010. Tot slot worden er ook weer enkele bedrijven bezocht, waar cursisten geplaatst zijn. De werkgevers zijn erg tevreden over de cursisten en noemen nog enkele lasvaardigheden die ook gewenst zijn.
4
Ook de contacten met REACH, onze partner van het eerste uur, worden bij deze werkbezoeken onderhouden en de wens wordt duidelijk uitgesproken om in 2010 een gezamenlijk project te starten in de township Kuilsrivier, de vestigingsplaats van REACH. Publiciteit Leweza heeft een website waarop informatie over het project wordt gepubliceerd. Het up to date houden van de website vormt een probleem waar we komend jaar een oplossing voor zoeken. Bestuurslid Martin Siers heeft een eigen website bijgehouden tijdens zijn verblijf in ZA, met een link naar de Leweza website en andersom. Daarop waren veel interessante en leuke wederwaardigheden te lezen over het project en hun verblijf. Een goede manier om een bredere kring te informeren. www.leweza.nl www.martinenida.nl Een interview met Martin Siers is gepubliceerd in het Dagblad van het Noorden d.d. 30 juli 2009. Sponsoring en financiën In 2008 heeft een flinke fondswerving plaats gevonden van o.a. 20.000 euro van de stichting Adessium en eveneens 20.000 euro van de stichting IMPULSIS. Deze bedragen zijn vooral in 2009 tot besteding gekomen. Nu wij daadwerkelijk een Leerwerkplaats in Zuid-Afrika hebben, zijn we ook voortvarend verder gegaan met de werving van sponsorgelden. Allereerst hebben de stichtingen Voeten in de Aarde en Winters van de Speulhofgroep hun sponsorring gecontinueerd. Van Mirra Sportevents kregen wij i.v.m. de aanstaande WK voetbal 2500 euro en een toezegging voor 2010. Tevens heeft Leweza bijna 6000 euro aan giften bij particulieren opgehaald. De vrienden van Leweza hebben hieraan een goede bijdrage geleverd. Graag verwijzen we u verder naar de jaarrekening op deze website. Het bestuur 2009 Het bestuur van Leweza heeft 7 leden. Het bestuur heeft in 2009 6 x keer vergaderd. Daarnaast zijn bestuursleden en vrijwilligers in wisselende samenstelling in werkgroepjes aan de slag geweest. Belangrijkste onderwerpen: de voortgang van het project in Zuid-Afrika, fondsenwerving, financiën, de eigen organisatie structuur, bestuurlijke aansprakelijkheid. Daarnaast bestaat er een kring van belangstellenden: de vrienden van Leweza. De bestuursleden ontvangen geen vergoeding voor hun bestuurswerk. Als bestuursleden naar Zuid-Afrika gaan, gebeurt dat op eigen kosten. Het bestuur van Stichting Leweza bestaat per 31 december 2009 uit de volgende personen: Naam Bart Huydts
Functie in bestuur voorzitter
Rob Krober Jos Brinkhuis Aranka Goijert Diet Grosheide Ton Reijers Martin Siers
secretaris Penningmeester lid lid lid lid
Achtergrond Directeur Art Business Centre van Artez Hogeschool en zelfstandig ondernemer Manager zorg Belastingadviseur Lid 1e kamer Adviseur/coach UWV Academie Sr. Adviseur MD bij UWV Adviseur Arbeidsmarkt en 5
Scholing Vrijwilligers Praktijkdocenten : Henk Hamster Theo Stielstra Kars Lensen Vertalers:
Ida Siers Jacqueline Smook Ivan Coates
6
