Jaarverslag Stichting Leweza 2010
Het jaar 2010 is voor Leweza weer een bewogen jaar geweest. Met successen, problemen, uitdagingen. En dat alles blijven we doen om onze missie uit te voeren: zorgen dat jonge mensen, zonder veel loopbaankansen, een vakopleiding kunnen krijgen, hun eerste certificaat behalen en daarmee de deur naar een baan openzetten. In 2010 hebben er ruim 50 cursisten succesvol die begeerde opleiding afgerond. Daarvan weten we dat meer dan de helft aan het werk is gekomen. Graag wil ik hier, namens het bestuur, alle vrijwilligers, vrienden van Leweza en sponsoren bedanken die ons werk mogelijk maken. Hieronder vindt u het jaarverslag 2010 van de stichting Leweza. We laten u kort kennis maken met Leweza. Daarna schetsen we de politiek-maatschappelijk context van Zuid Afrika, zodat u Leweza daarbinnen kunt plaatsen. Vervolgens beschrijven we de ontwikkelingen van 2010. Voor de financiën verwijzen we u graag naar de jaarrekening, ook op deze website. Bart Huydts Voorzitter Resultaat 2010. Een goed draaiende Leerwerkplaats, met een eerste aanzet tot arbeidsbemiddeling 2 geaccrediteerde Zuid-Afrikaanse docenten 50 opgeleide cursisten, 60% aan het werk Samenwerking met Reach in een gezamenlijk opgezette Leerwerkproject in Eersterivier Quality Management System voor de Leerwerkplaats In het Engels vertaald lesmateriaal voor basismetaal en lassen Uitbreiding van Zuid-Afrikaanse netwerk Vernieuwde website: www.Leweza.nl Kennismaking met Leweza (Leer Werkplaatsen Zuid Afrika) Het doel van de stichting Leweza is ongeschoolde, werkloze jongeren en jong volwassenen uit de townships in Zuid-Afrika in staat stellen om via een korte vakscholing en arbeidstoeleiding duurzaam aan werk te komen. Daarmee kunnen ze de stap maken van een afhankelijke positie naar een zelfstandig bestaan en in hun eigen levensonderhoud en dat van hun directe familie voorzien. Het gaat dus om “tweede kans onderwijs” voor mensen die onvoldoende scholing en scholingsmogelijkheden via het reguliere onderwijs hebben gehad. De leeftijdsgroep is op basis van ervaringsgegevens bij Zenzele en Noluthando 18-40 jaar, maar we hanteren geen strikte leeftijdsgrenzen. We noemen de korte vakscholing Leerwerkplaats en werken volgens de methodiek van de Centra Vakopleiding, die gekenmerkt wordt door veel praktijkoefeningen. Stichting Leweza werkt samen met Zuid-Afrikaanse NGO’s/NPO’s (Non Governmental Organizations en Not for Profit Organisations) en zet vooral in op het delen van, voor de 1
Zuid-Afrikaanse situatie, bruikbare kennis en expertise. We sturen erop dat de partners in Zuid-Afrika eigenaar zijn van de projecten en dat zij werken aan het regelen van vaste financiering vanuit Zuid-Afrika. Plaatselijk worden o.a. docenten opgeleid en wordt het management op allerlei wijzen ondersteund. We doen dat zo dat onze inbreng na verloop van tijd niet meer nodig is. Dat wil zeggen: Leweza zet projecten op, samen met een lokale partner, om vervolgens haar kennis en ervaring middels uitgezonden Nederlandse praktijkdocenten over te dragen aan die lokale partner. Om daarna de financiering geleidelijk aan af te bouwen. Daarmee proberen we bij te dragen aan capaciteitsopbouw in Zuid-Afrika. Politiek-maatschappelijke context Zuid Afrika Begin negentiger jaren werd de apartheid in Zuid-Afrika afgeschaft. Onder leiding van Nelson Mandela begon een nieuwe periode in de Zuid-Afrikaanse geschiedenis, een democratisch Zuid-Afrika voor alle Zuid-Afrikanen, met gelijke rechten en kansen voor iedereen, ongeacht ras, sexe of religieuze overtuiging. Die uitgangspunten werden vastgelegd in een grondwet die als een van de modernste ter wereld bekend staat. Door de verzoeningsgezinde aanpak van de grote verandering leek zich een wonder te gaan voltrekken. Een fantastische droom! Kenmerkend voor vandaag is dat Zuid-Afrika een ontwikkeld land is qua sociaal economische structuur, met enerzijds een welvarende (vaak nog witte) bovenlaag en een nieuwe, opkomende kleurrijke middle class en anderzijds een brede bevolkingslaag die leeft in bittere armoede in de townships en de zgn. “rural areas”. (Van de zwarte bevolking van ruim 43 miljoen leeft ruim 20 miljoen onder de armoedegrens; IS, nr. 3 april 2009) Een zeer grote groep mensen blijft te lang verstoken van deelname aan de welvaart. Er dreigt een nieuwe scheiding op basis van welvaart en armoede. Dit zorgt voor stijgende onrust, die nog wordt versterkt door de grote aantallen vluchtelingen vanuit de andere Afrikaanse landen die “de banen inpikken” van de Zuid-Afrikanen. Geloven in de droom wordt steeds moeilijker. Een van de grote problemen is de enorme werkloosheid, vaak het gevolg van het gebrek aan opleiding. Hoewel de regering streeft naar een onderwijssysteem met gelijke kansen voor iedereen en er een formeel onderwijssysteem bestaat, is de feitelijke situatie in het onderwijs voor kinderen en jongeren uit de townships dramatisch; veel te volle klassen, te weinig goed opgeleide docenten en gebrek aan lesmaterialen leiden tot slecht geschoolde jongeren, met nauwelijks kansen op vervolgonderwijs. Het beroepsonderwijs begint met zo’n 50 FET colleges (een soort ROC’s) goed van de grond te komen, maar is volstrekt nog onvoldoende toegankelijk voor jongeren uit de townships en de rural areas. Daardoor hebben veel mensen niet de kans gehad om een vak te leren en daarmee een goede baan te veroveren, terwijl er anderzijds voldoende werkgelegenheid is voor vaklieden. Ook is er geen traditie om via een vakopleiding hoger op te komen, omdat veel beroepen onder de apartheid niet toegankelijk waren. Leweza richt zich, samen met Zuid-Afrikaanse partners, vooral op deze jongeren en jong volwassen werkloze mensen in de townships die in het reguliere onderwijs geen kans hebben gehad en probeert hen een perspectief te bieden via korte scholing en arbeidstoeleiding. In Zuid-Afrika betekent een goede baan voor één persoon een beter leven voor zeven mensen. Voor deze jongeren organiseert Leweza Leerwerkplaatsen in Zuid-Afrika samen met de Zuid Afrikaanse partners Reach en Noluthando Trainings Industries. Met zijn expertise in compacte vakopleidingen als 2e kans onderwijs en in toeleiding naar de arbeidsmarkt wil Leweza de helpende hand bieden aan Zuid-Afrikaanse instituties om de impasse van werkloosheid en armoede te doorbreken. Het is misschien slechts een druppel op
2
een gloeiende plaat, maar het kan ook het mosterdzaadje zijn dat uitgroeit tot een stevige boom. Wat eraan voorafging Eind 2007 start Leweza met haar eerste korte vakopleidingen in Kaapstad, Zuid Afrika. Medio 2008 gaan we een verregaande samenwerking aan met Noluthando Trainings Industries, een Zuid Afrikaans opleidingsinstituut voor vakscholing van werklozen. En in 2009 draait er een gezamenlijke Leerwerkplaats van NTI en Leweza in Crossroads. Leweza richt het praktijklokaal in voor de basismetaal en NTI een praktijklokaal voor de lasopleiding met elk 12 cursusplaatsen. Clive Fortuin en Appolinaire Samba worden op kosten van Leweza op de payrol van NTI geplaatst en behoren integraal tot het team van NTI. Noluthando heeft zelf een docent lassen en een junior docent in Crossroads. De manager van NTI is erg enthousiast over de inbreng van Leweza. In het bijzonder betreft het de extra kwaliteit van Leweza in de methodiek en lesprogramma’s. De docent lassen noemt het bijzonder dat het lesmateriaal van het Centrum Vakopleiding leert om te communiceren via de tekeningen in de opdrachten. De taalachterstand van de Xhosa sprekende cursisten wordt dan in één keer overbrugd. Eenmaal bij een werkgever kunnen zij de opdrachten beter begrijpen, omdat ze tekening kunnen lezen. Voortzetting samenwerking NTI 2010 Om al deze redenen wordt door de besturen van NTI en Leweza besloten de samenwerking voort te zetten in 2010. Zo zijn in de gezamenlijke leerwerkplaats voor basismetaal en lassen in januari 2010 de praktijkopleidingen weer voortvarend ter hand genomen en zijn er in de eerste helft van 2010 28 cursisten opgeleid en gecertificeerd voor basismetaal en lassen. Daarvan is vervolgens 50% aan het werk gekomen in dit vakgebied. Ook is ondertussen de Nederlandse praktijkdocent, Theo Stielstra, die in 2008 geholpen heeft het project in Crossroads gestalte te geven, weer in Kaapstad. Hij helpt de Zuid-Afrikaanse docenten om een kwaliteitsslag te maken in de structuur en methodiek van de lesprogramma’s. Ook staat hij klaar om Clive Fortuin te helpen bij het opzetten van de 2e locatie in Kuilsrivier. Beëindiging van de samenwerking met NTI De voortvarendheid van Leweza om een 2e vakrichting te willen starten overvalt NTI. Zij willen de eerst komende jaren zeker niet uitbreiden naar andere vakrichtingen en zitten ondertussen met financiële tekorten bij hun technische opleidingen. Door de economische crisis zijn de gebruiksmaterialen veel duurder geworden, terwijl sponsors zich terugtrekken en de cursisten hun registratiebijdragen niet kunnen betalen. Daarom vraagt NTI aan Leweza om extra financiële bijdragen te leveren. Dat past echter niet binnen de werkwijze van Leweza. Leweza biedt vooral expertise en hooguit bij de start hulp bij de investeringen. Deze financiële bijdrage wordt in 3 jaar geleidelijk afgebouwd om de partner te stimuleren zelfstandig verder te gaan. Ook zijn er spanningen ontstaan in de samenwerking op de werkvloer tussen de docenten van NTI en Leweza. Al deze problemen zijn niet eerder ter sprake gebracht door NTI, maar komen plotseling aan de orde tijdens een informeel gesprek tussen ons bestuurslid Diet Grosheide, die op dat moment op werkbezoek is bij de Leerwerkplaats, en de manager van NTI.
3
Tijdens een 2e gesprek met de manager en 2 bestuursleden van NTI deelt NTI het besluit mede dat men niet verder wil met het samenwerkingsproject in Crossroads. NTI wil zelfstandig verder gaan met zijn technische beroepsopleidingen, maar ziet in de toekomst nog wel mogelijkheden voor samenwerking om opleidingen en arbeidsmarkttoeleiding te ontwikkelen. Het zelfstandig verder willen van NTI geeft enerzijds een tevreden gevoel. We lijken ons doel bereikt te hebben om een leerwerkproject zover te brengen dat deze op eigen benen kan staan. De manier waarop NTI haar besluit neemt geeft tegelijk een onbevredigend gevoel omdat de keuze eenzijdig gemaakt is en Leweza niet betrokken is bij de overwegingen. We moeten in ieder geval met twee goed opgeleide praktijkdocenten, de vanuit Nederland uitgezonden docent, onze lasapparatuur en verdere equipment op zoek naar een nieuw onderkomen. Een nieuw leerwerkproject in Eersterivier in samenwerking met Reach Zuid-Afrikanen zijn ze zeer gelovig en weten dat als je diep in de put zit de redding nabij is om goede bedoelingen te realiseren. Dit overkomt ons ook! Met onze andere samenwerkingspartner, Reach en haar voorzitter Humphry Jozef, zijn we nog steeds op zoek naar een tweede locatie voor ons Leerwerkproject in Zuid-Afrika. Via een van de kerkelijke contacten van Humphry Joseph (hij is ook pastor van een kerk) komen we in contact met de bevriende organisatie Help for All. De organisatie Help for All is een community based organisatie die jongeren opvangt, die drop-out zijn van school, problemen thuis hebben of maatschappelijk buiten de boot gevallen zijn. Zij bieden de jongeren life skills en eenvoudige beroepsopleidingen in de zorg, de catering, computergebruik e.d. Zij zijn gehuisvest in het schoolcomplex van de Faure Skills School. Zij willen graag met ons samenwerken om hun pupillen op deze manier een goede kans te bieden door te stromen naar technische vakopleidingen. De Faure Skills School heeft een metaalwerkplaats met enkele metaalbewerkingsmachines en werkbanken. De werkplaats is op dat moment niet meer dan een opslagplaats. Het lijkt een goede locatie om onze Leerwerkplaats in te richten. Onze docenten ontruimen de zaak bij NTI en brengen de werkbanken, lasboxen en lasapparatuur over naar dit schoolcomplex in Eersterivier. Eind augustus staat er weer een compleet ingerichte Leerwerkplaats en kan het samenwerkingsproject met Reach van start gaan. Help for All meldt 24 kandidaten aan die graag de vakopleiding basismetaal en lassen willen volgen. Dankzij onze Zuid-Afrikaanse docenten en de aanwezige Nederlandse docent konden wij binnen een maand weer van start gaan met de opleiding basismetaal en lassen volgens het concept op basis van het Centrum Vakopleiding uit Nederland. De Zuid-Afrikaanse docenten stralen: “Dit is nu helemaal ons leerwerkproject”. Vol trots worden op 15 december 2010 de eerste 22 cursisten gecertificeerd, 16 op NVC 2 niveau en 6 op praktijk niveau. Een cursist stroomt door naar het reguliere MBO niveau 4 en een cursist verlaat de Leerwerkplaats omdat hij het niveau niet aan kan. Tijdens een prachtige graduation ceremony, met familie en diverse autoriteiten, worden de certificaten uitgereikt. Leweza is vertegenwoordigd door Ida en Martin Siers en door onze eerste projectleider Karin Zijlstra, die nu voor Job Realisation in Kaapstad werkt. Er is een goede samenwerking tussen Karin Zijlstra, Job Realisation en de Leerwerkplaats. Zij zal trachten de cursisten geplaatst te krijgen op leerplaatsen bij bedrijven. In juni 2011 heeft zij ondertussen 8 gecertificeerden geplaatst op leerplaatsen bij bedrijven. 4
Zo’n 5 cursisten zijn bij andere bedrijven aan het werk gekomen en 4 cursisten zoeken nog werk en blijven met de Leerwerkplaats in contact. Van 5 cursisten weten wij niet of ze werk gevonden hebben, omdat het contact verloren is. Voor de volgende groep wordt dat structureel aangepakt via Cell phone nummers van hen zelf en naaste familieleden. Met een redelijke mate van zekerheid kunnen we stellen dat zo’n 60% aan het werk is. Het lesprogramma en de inrichting van het praktijklokaal Het lesprogramma is nu zo ingericht dat de basisopleiding metaal en de lasopleiding geïntegreerd zijn en in 10 à 12 weken worden gegeven. In totaal 3 opleidingen per jaar. Het praktijklokaal is goed en overzichtelijk ingericht. De principal van de Faure Skills School, die hoofdbewoner is van het complex, spreekt over een zichtbare waardetoevoeging aan de uitstraling van de gehele school. De cursisten zijn enthousiast bezig, genieten van de opleiding en hopen op een leuke baan hierna. Clive Fortuin en Appolinaire Samba zijn als docenten basismetaal en lassen goed op elkaar ingespeeld en de Nederlandse docent, Theo Stielstra, heeft veel van zijn expertise over kunnen dragen. Bestuurslid Martin Siers en zijn vrouw Ida treffen begin oktober 2010 een goed functionerende Leerwerkplaats aan met twee Zuid-Afrikaanse praktijkdocenten, die zelfstandig de opleiding verder ontwikkelen en uitvoeren. Inhoudelijk is de opleiding, de werkplaats en de dagelijkse gang van zaken goed ingevuld. De organisatie en de financiën verdienen aandacht. Het doel van het bezoek van Martin en Ida Siers is om samen met Reach de Leerwerkplaats te verankeren in de organisatie van Reach en om accreditatie te verwerven bij de Merseta, het leerlingstelsel en O en O fonds voor de metaal. De samenwerking met Reach en de Faure Skills School Aan de bestuurstafel in Nederland zijn uitstekende voornemens gemaakt om, na de ervaringen met Zenzele, NTI en andere, een nieuwe partner goed te screenen. Het betreft overeenstemming over doelstelling en methodiek en de wil om het ownership over te nemen (financiën, organisatie enz.). Maar de werkelijkheid is vaak anders dan de bestuurstafel! Onze partner Reach is enthousiast onderschrijft onze filosofie en aanpak volledig en wil graag het ownership. Reach is een op projecten georiënteerde organisatie met een overkoepelend bestuur en een projectcomité per project. Elk project moet voor zijn eigen financiering en uitvoering zorgen. Voor ons Leerwerkproject moet de eigen financiering en organisatie nog op gang komen. Na veel werkoverleg met Humphry Joseph (Reach) en de docenten hebben wij een concept agreement voor de samenwerking opgesteld. Voor wat betreft de financiering accepteren we dat het voor Reach onmogelijk is om in 2010 een bepaald percentage bij te dragen. Maar in 2011 zal Reach dat wel gaan doen via Zuid-Afrikaanse subsidie aanvragen, werving van fondsen bij bedrijven enz. In de agreement van Leweza met Reach, wordt het gezamenlijke beheer over het Leerwerkproject in Eersterivier geregeld. Reach wordt de rechtspersoon in Zuid-Afrika, waarmee de personele en financiële zaken geregeld worden evenals het cursistenbeheer en de accreditatie met de Merseta. Voor de Reach Make It ! Technical Skills Academy (zo gaat onze Leerwerkplaats officieel heten) komt een projectcomité van 3 mensen met Humphry Joseph als voorzitter en uitvoerend manager.
5
Met de Faure Skills School worden afspraken gemaakt, die vastgelegd zullen worden in een samenwerkingsovereenkomst en een plan van aanpak. Na de kerstvakantie kunnen deze bekrachtigd worden. De accreditatie bij de Merseta Erkenning van onze opleiding basismetaal en lassen door het leerlingstelsel Merseta is een basis voorwaarde om voor Zuid Afrikaanse subsidies in aanmerking te komen, opdrachten te kunnen verwerven van bedrijven en samen te kunnen werken met andere opleidingsinstituten. Het belangrijkste is echter dat accreditatie van de opleiding leidt tot door het leerlingwezen erkende certificaten, die bij solliciteren ook erkend worden door de werkgevers. Daarom zijn Reach en Leweza van begin af aan actief geweest om de activiteiten voor het project in Eersterivier te laten accrediteren. In oktober bezoekt de Client Liaison Officer van de Merseta, de heer Nasir Solarie, de Leerwerkplaats. Zijn indruk van de inrichting van het praktijklokaal en van het lesprogramma was goed en bemoedigend voor de verwerving van de accreditatie. Verder hebben onze docenten, Clive Fortuin en Appolinaire Samba, inmiddels de cursus ‘assessor’ in december met succes gevolgd. Ook deze cursus is noodzakelijk voor de accreditatie. Een andere eis voor accreditatie is het hebben van een goed Quality Management System. Ida Siers is, als kwaliteitsmanager, begonnen met de beschrijving van het QMS. In dit document zijn allerlei praktische en organisatorische zaken vastgelegd. Ook wordt er een jaarplanning voor 2011 gemaakt. Het ziet er naar uit dat de accreditatie in de loop van 2011 verworven kan worden. Netwerk contacten In 2010 zijn er door Leweza contacten gelegd met andere scholingsinstituten, zoals met de FET’s False Bay College te Kaapstad en South West Gauteng College in Johannesburg. Doel is om te onderzoeken of samenwerking mogelijk is op inhoud of logistiek (zoals lokalen gezamenlijk gebruiken). Ook is er over en weer een bezoek gebracht aan de Zuid-Afrikaanse vestiging in Port Alfred van het Stenden College ( HBO te Leeuwarden ) om samen met studenten en docenten vakscholing op te zetten in Port Alfred. De gemeente stelt daartoe gebouwen beschikbaar. Onze samenwerking met Job Realisation om onze cursisten te bemiddelen naar leerplaatsen bij bedrijven is reeds eerder vermeld. In 2010 is in Nederland contact geweest met onze sponsoren Impulsis en Mirra Sportevents. Geregeld is er contact met het Noorderpoortcollege die ons al het lesmateriaal van het Centrum Vakopleiding ter beschikking gesteld heeft. Verder zijn er contacten met de Stichting Projecten Zuid-Afrika en andere organisatie die projecten hebben in ontwikkelingslanden. De ambassade van Zuid-Afrika ondersteunt deze samenwerking o.a. met een website en databank. Website Leweza heeft een vernieuwde website waarop informatie over het project wordt gepubliceerd. De website is in een nieuwe jas gestoken door Ron Kreuzberg van ECABO, die ook voor het verdere onderhoud zorgt. Martin en Ida Siers hebben wederom een eigen website bijgehouden tijdens hun verblijf in ZA, met een link naar de Leweza website en andersom. Daarop waren veel interessante en
6
leuke wederwaardigheden te lezen over het project en hun verblijf. Een goede manier om een bredere kring te informeren. www.leweza.nl www.martinenida.nl Publiciteit In het UWV personeelsmagazine van januari 2010 staat een interview met ons bestuurslid Ton Reijers over het Leerwerkproject in Zuid-Afrika. Martin en Ida hebben een uitgebreid verhaal in de Hoogeveensche Courant over het project en hun ervaringen in Zuid-Afrika. Ook is ons project uitvoerig beschreven in het kwartaal journaal van de OOM ( Opleiding en Ontwikkeling Fonds van de Metaal) Sponsoring en financien In 2010 heeft IMPULSIS weer subsidie aan ons verstrekt voor de voorgenomen plannen in 2010 en 2011 ad € 30.000. Ook Mirra Sportevents heeft de toegezegde 2500 euro overgemaakt voor de betrokkenheid bij Zuid-Afrika en de WK voetbal. Aan donaties is er zo’n 11.000 euro verworven. Bijzonder is de werving van geld via sponsoring van een sportprestatie. Zo hebben ons bestuurslid Diet Grosheide en haar UWV collega Vincent van Veen 1300 euro voor een Mig lasapparaat bij elkaar gerend op de 7 heuvelenloop ( 15 km). Van de Wereld Winkel Nieuwekerk a.d. IJssel kregen we ook een mooi bedrag waarvoor lasapparatuur is aangeschaft. Aan het eind van het jaar is er via het kerstgeschenk van het personeel van het UWV een actie geweest waarbij het personeel van het UWV een bedrag aan een goed doel kon schenken. Wij waren één van de goede doelen en in 2011 komt de opbrengst voor ons beschikbaar. Graag verwijzen we u verder naar de jaarrekening op deze website. Bestuur Leweza Het bestuur van Leweza heeft 7 leden. Het bestuur heeft in 2010 zeven keer vergaderd. Daarnaast zijn bestuursleden en vrijwilligers in wisselende samenstelling in werkgroepjes aan de slag geweest. Belangrijkste onderwerpen: de voortgang van het project in Zuid-Afrika, fondsenwerving, financiën, de eigen organisatie structuur, bestuurlijke aansprakelijkheid. De bestuursleden ontvangen geen vergoeding voor hun bestuurswerk. Als bestuursleden naar Zuid-Afrika gaan, gebeurt dat op eigen kosten. Het bestuur van Stichting Leweza bestaat per 31 december 2010 uit de volgende personen: Naam Bart Huydts
Functie in bestuur voorzitter
Rob Krober Jos Brinkhuis Aranka Goijert Diet Grosheide
secretaris Penningmeester lid lid
Ton Reijers Martin Siers
lid lid
Achtergrond Directeur Art Business Centre van Artez Hogeschool en zelfstandig ondernemer Manager zorg Belastingadviseur Lid 1e kamer Programmamanager professionalisering en ontwikkeling UVA Sr. Adviseur MD bij UWV Adviseur Arbeidsmarkt en Scholing
7
Vrijwilligers Praktijkdocenten : Henk Hamster Theo Stielstra Kars Lensen Vertalers:
Ida Siers Jacqueline Smook Ivan Coates
Website
Ron Kreuzberg
8
