Jaarverslag 2007

Jaarverslag 2007 | 1

Ja arversl ag 2007 w w w.kerkin

actie.nl

2

Inhoudsopgave Colofon Voorwoord 1. Kerk in Actie in 2007 2. Missionair werk 3. Diaconaat 4. Zending 5. Werelddiaconaat 6. Noodhulp 7. Kinderen in de Knel 8. FairClimate 9. Beleidsbeïnvloeding en internationale samenwerking 10. Wederzijds betrokken 11. Communicatie en fondsenwerving 12. Personeel en organisatie 13. Financiën

2 3 4 8 10 13 16 21 24 26 28 29 31 34 36

Colofon Kerk in Actie is het missionaire en diaconale werk in binnen- en buitenland van de Protestantse Kerk in Nederland. Delen van dit werk worden uitgevoerd mede namens de Doopsgezinde Broederschap, de Oud-Katholieke Kerk, de Bond van Vrije Evangelische Gemeenten in Nederland, de Remonstrantse Broederschap, het Leger des Heils, de Zevende Dags Adventisten, de Unie van Baptisten Gemeenten, het Genootschap der Vrienden (Quakers), de Vrijzinnige Geloofsgemeenschap NPB en de YMCA Nederland. Kerk in Actie Postbus 456 3500 AL Utrecht Telefoon: (030) 880 14 56 Fax: (030) 880 14 57 E-mail: [email protected] Internet: www.kerkinactie.nl Giro 456 - Utrecht Samenstelling Kerk in Actie Eindredactie Henk van IJken Opmaak Ladenius Communicatie bv, Houten Druk Roto Smeets GrafiServices te Utrecht Foto’s Voorpagina links: H.C. van Haelen (Exodus), Voorpagina rechts: Carl Jansen (Congo), Act International (18, 22, 23), Evert van Bodegom, (19), Feije Duim (20), Gerrit Groeneveld (11), Elske van Gorkum (25), H.C. van Haelen (12), Matthias van Halem (44), Jack van Ham (26), Jaap de Jager (60), Carl Jansen (17), Paul Jeffey/Act International (7, 53), Arie Kievit (9), Els Lindeboom (25), Frans Lindenkamp (14, 27), Bandith Neph (34), Annemieke van der Horst-Schouten (28), Sander Stoepker (27), Togetthere (29), Freek Visser (3, 8, 29, 31, 32, 33). Utrecht, juni 2008

Voorwoord


Hechte, goede samenwerking Kerk in Actie en ICCO hebben in 2007 hun hechte, goede samenwerking voortgezet en verder uitgebreid. Zij voeren het werk voor het werelddiaconaat en noodhulp altijd samen uit. De meerwaarde hiervan ligt in het gecoördineerd inzetten van de beschikbare mensen en financiële middelen. Arie van der Plas De gezamenlijke noodhulp na de tsunami (december 2004) is in 2007 niet alleen voortgeHaaije Feenstra zet, maar is ook de fase van wederopbouw ingegaan. In het afgelopen jaar lag het accent op: huisvesting, levensonderhoud, gezondheidszorg, onderwijs, opbouw van lokale organisaties, mensenrechten, vredesopbouw Via het zendingsprogramma van Kerk in Actie waren in 2007 zeventien medewerkers met hun gezinnen en democratisering en rampenparaatheid. We wilden een duidelijk doel bereiken, namelijk dat de getroffenen uitgezonden. Daarnaast zijn er nog vijftien uitzendingen in samenwerking met andere zendingsorganisaties. na drie jaar hulp in betere omstandigheden leven dan voor de tsunami. Het werk van de Protestantse Dienstencentra wordt Na de aardbeving in Pakistan en India (oktober 2005) hebben ICCO en Kerk in Actie belangrijke verbeteringen sinds 2008 voorgezet door gemeenteadviseurs. Alle gemeenteadviseurs kunnen gemeenten, diaconieën, bereikt op het gebied van gezondheidszorg, water en zendingcommissies en zwo-groepen voorzien van sanitaire voorzieningen, voedselzekerheid, levensoninformatie over het werk van Kerk in Actie. De gemeenderhoud, onderwijs en huisvesting. Over rampenmateadviseurs Interactief (zie: www.kerkinactie.nl/interacnagement kregen 500 Pakistanen cursussen. U kunt tief) kunnen helpen om kerkelijke betrokkenheid bij het meer lezen over noodhulp in hoofdstuk 6. wereldwijde werk van Kerk in Actie te vergroten. Kerk in Actie Interactief laat het gekozen project of thema Ook het Werelddiaconaat van ICCO en Kerk in Actie leven in de kerkelijke gemeente. is betrokken bij noodhulp en het voorkomen van rampen. Partnerorganisaties van Kerk in Actie werken op De verdergaande samenwerking met ICCO, de lokaal niveau en zijn daardoor vaak goed in staat om bij sluiting van de Protestantse Dienstencentra en rampen noodhulp te verlenen. Deze noodhulp wordt in de voortzetting van dit werk door de gemeente veel gevallen gecoördineerd door het samenwerkingsadviseurs brachten voor alle medewerkers veel verband ACT (Action by Churches Together). veranderingen met zich mee. We zijn dankbaar voor Een ander zwaartepunt in het werelddiaconale werk is de flexibiliteit en het doorzettingsvermogen dat zij in de strijd tegen hiv en aids. Hierbij gaat het in de eerste deze periode hebben getoond. Hierdoor kon het werk, plaats om het voorkómen van besmetting. In de tweede dat wij mede namens diaconieën en zwo-commissies plaats is onze aanpak erop gericht om stigmatisering en discriminatie van mensen met hiv/aids tegen te gaan. Wij doen, doorgaan. komen op voor hun rechten. Zorg voor mensen die leven Ten slotte een woord van dank naar alle diakenen, met hiv en aids is – in de derde plaats – van levensbelang. Ook de opkomst van malaria baart zorgen en vraagt zendings- en ZWO commissieleden die zich in 2007 in de eigen buurt of verder weg hard gemaakt hebben om actie. In hoofdstuk 5 kunt u hier meer over lezen. voor het werk van Kerk in Actie. Zonder het draagvlak in de gemeenten kan Kerk in Actie haar werk niet doen. Het Missionair werk in Nederland (binnenland) valt Daarvoor onze hartelijke dank! vanaf januari 2008 onder het werk van de Protestantse Kerk in Nederland, maar het zendingswerk is en blijft Haaije Feenstra een van de kernprogramma’s van Kerk in Actie. Juist Algemeen Directeur het contact met kerken en kerkelijke partners wereldwijd maken Kerk in Actie tot een organisatie die het geArie van der Plas loof in de bevrijdende kracht van het evangelie vertaalt Programmamanager Kerk in Actie in concrete ondersteuning van medemensen.

4

7 0 0 2 in ie t c A in k r e 1. K Inkomsten en uitgaven 2007 Kerk in Actie Rekening

Begroting

Rekening

Rekening

Begroting

Rekening

2007

2007

2006

2007

2007

2006

20.426.561

29.260.574

39.757.818

26.966.053

25.415.000

25.438.021

-2.794.347

-2.923.501

-2.506.989

24.171.706

22.491.499

22.931.032

90.804

0

1.597.532

Aandeel in acties van derden

1.045.842

0

35.215

Bijdragen voor dienstverlening

3.847.256

6.049.000

8.948.747

Uitgaven: Steunverlening

Inkomsten: Collecten/Giften/ Nalatenschappen

Vrijgevallen projectsubsidies

Reservering coördinatie en

-354.029

0

-422.025

20.072.532

29.260.574

39.335.793

-561.315

0

484.695

19.511.217

29.260.574

39.820.488

563.636

0

0

20.074.853

29.260.574

39.820.488

Af: fondsenwervingskosten

toezicht op SHOgelden

Reservering coördinatie en

Aandeel in gezamenlijke acties

toezicht op eigen geldwerving

Directe kosten voorlichting/

1.618.783

activiteiten

en subsidies

Uitvoering algemeen

1.940.126

Opbrengst publicaties

566.182

4.000

961.820

Uitvoering eigen activiteiten

1.900.234

Kosten verbonden aan

-354.218

0

-765.632

Netto opbrengsten publicaties

211.964

4.000

196.188

Financiële bijdragen PKN

723.464

823.464

739.026

1.155.000

1.175.000

1.886.725

Overige inkomsten

675.517

6.000

293.417

Rente-opbrengsten

366.533

285.000

466.853

32.288.086

30.833.963

37.094.735

915.911

7.450.000

13.417.162

33.203.997

38.283.963

50.511.897

publicaties Uitvoering GBA activiteiten Uitvoering voorlichting

Overige uitgaven (totaal)

3.225.370 871.092

9.555.605

9.023.389

9.881.086 Bijdrage PKN uit bestemmingsreserves

Totaal lasten

29.630.458

38.283.963

49.701.574

Totaal baten Onttrekkingen uit bestemmingsreserves

Dotaties aan bestemmings

3.573.539

810.323

en/of bestemmingsfondsen

reserves en/of -fondsen 33.203.997

38.283.963

50.511.897

Huisstijl en logo Kerk in Actie In de nieuwe huisstijl is Kerk in Actie een motto in zichzelf. De Kerk in Actie voor zending, binnenlands diaconaat, werelddiaconaat en ontwikkelingssamenwerking. We hebben besloten om daarbij nadrukkelijker het gironummer te vermelden, om de bekendheid ervan te vergroten en de steun aan onze partnerorganisaties

en -kerken te kunnen blijven voortzetten. Waar nodig en mogelijk zullen we het motto ‘Geloof in uitvoering’ verbinden met het nieuwe logo. In de volgende hoofdstukken worden verschillende delen van het werk kort uitgelicht. De zeven programma’s van Kerk in Actie:

Jaarverslag 2007 | 5 1. Missionair werk (Nederland) 2. Diaconaat (Nederland) 3. Zending (buitenland) 4. Werelddiaconaat (buitenland) 5. Noodhulp (buitenland) 6. Kinderen in de Knel (buitenland) 7. FairClimate Namens wie werken we? Kerk in Actie voert in Nederland en in het buitenland het missionaire en diaconale werk uit van de Protestantse Kerk in Nederland. Delen van dit werk worden mede uitgevoerd namens tien andere kerkgenootschappen. Onze centrale taak De centrale taak van Kerk in Actie is om met al deze kerken te werken aan de voortgang van het evangelie en aan het bestrijden van armoede en onrecht door solidariteit en hulpverlening. Wat doen we? Kerk in Actie onderhoudt zowel relaties met partnerkerken en partnerorganisaties in Nederland en het buitenland, als met kerkelijke gemeenten in Nederland. We bemiddelen in hun wederzijdse betrokkenheid. Met geld van kerken, particulieren en anderen biedt Kerk in Actie financiële ondersteuning aan kerken en organisaties wereldwijd via zeven programma’s. Daarnaast kunnen kerkelijke gemeenten die zich rekenen tot de Gereformeerde Bond via een eigen programma ‘Luisterend Dienen’ een door henzelf geselecteerd deel van het diaconale werk ondersteunen. Besteding beschikbare middelen in 2007 (x € 1.000)

%

Bedrag

Directe steunverlening Directe kosten voorlichting/activiteiten Uitvoeringskosten

68% 5% 27%

20.074 1.618 7.938

100%

29.630

Totaal

27%

5%

68%

Directe steunverlening Directe kosten voorlichting/activiteiten Uitvoeringskosten Uitgangspunten in ons beleid Het bestuur van de Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland heeft in 2004 het beleid voor het missionaire en diaconale werk vastgelegd tot 2008. Dit beleid is vertaald in onderstaande doelstellingen. De daarbij behorende directe steunverlening in 2007 kan als volgt worden weergegeven. 21%

1% 6%

6%

9%

4%

15%

12% 20%

2% 4%

Missionair werk (Ned.)

Armoede en milieu

Diaconaal werk (Ned.) Evangelieverkondiging

Gerechtigheid en verzoening

Kerk en gemeenschap

Hiv/aids

Oecumene

Rampen en noodhulp

Dialoog

Wederkerigheid

Besteding directe steunverlening 2007 naar doel (x € 1.000)

%

Missionair werk (Ned.) Diaconaal werk (Ned.) Evangelieverkondiging Kerk en gemeenschap Oecumene Dialoog Armoede en milieu Gerechtigheid en verzoening HIV/AIDS Rampen en noodhulp Wederkerigheid

6% 6% 9% 15% 4% 2% 20% 12% 4% 21% 1%

1.127 1.234 1.870 2.912 781 377 4.069 2.436 787 4.315 167

100%

20.074

Totaal

Bedrag

6 Programma’s Kerk in Actie Het werk van Kerk in Actie wordt uitgevoerd vanuit zeven programma’s. De directe steunverlening in 2007 is als volgt over deze programma’s verdeeld: Besteding directe steunverlening 2007 (x € 1.000)

%

6%

17%

Missionair werk in Nederland Diaconaal werk in Nederland Zending Werelddiakonaat Noodhulp (uit reguliere acties) Noodhulp (uit speciale acties) Kinderen in de knel Klimaatplan Totaal

1% 6%

11%

Bedrag

6% 6% 30% 25% 5% 17% 11% 1% 100%

1.127 1.234 5.988 5.029 907 3.388 2.233 168 20.074

30% 5% 25% Missionair werk in Nederland

Noodhulp (uit reguliere acties)

Diaconaal werk in Nederland

Noodhulp (uit speciale acties)

Zending

Kinderen in de knel

Werelddiakonaat

Klimaatplan

Partners en projecten Nederland Kerk in Actie voert zelf projecten uit in Nederland en geeft financiële steun aan projecten van andere organisaties. We ondersteunen missionaire en diaconale initiatieven en activiteiten voor mensen die meer willen weten van ge loof en kerk en voor groepen mensen die in sociaal, materieel, lichamelijk of geestelijk opzicht in achterstandsituaties verkeren. Ook groepen in Nederland, die in een isolement dreigen te raken of wie onrecht wordt aangedaan, kunnen op steun van Kerk in Actie rekenen. Kerk in Actie is op die manier partner van vele groepen en kerken in onze samenleving. Een deel van de binnenlandse projecten wordt door medewerkers van Kerk in Actie zelf uitgevoerd. Kerk in Actie verstrekt meestal financiële steun, die tijdelijk is en aanvullend van aard. De steun strekt zich uit over een periode van ten hoogste drie jaar. Het project moet passen binnen het geformuleerde beleid van Kerk in Actie. Er moet volgens afspraak inhoudelijk en financieel worden gerapporteerd. Buitenland Kerk in Actie onderhoudt relaties met kerken en organisaties in het buitenland en geeft hen financiële steun. We staan in een open, gelijkwaardige en kritische verhouding tot elkaar. We leren van elkaar en houden elkaar scherp. We ondersteunen lokale organisaties om hen te versterken. Vaak gebeurt dat met lokale menskracht, maar soms, op verzoek, door mensen uit te zenden. We hechten veel belang aan het tot stand brengen van wederzijdse betrokkenheid tussen kerkelijke gemeenten in Nederland en onze buitenlandse partners. Dit gebeurt bijvoorbeeld via uitwisselingscontacten. Partners en projecten in 2007 (bedragen x €) Directe steunverlening (exclusief vrijval) Aantallen: Contracten Partners Landen Gemiddelden: Per contract Per partner Per land

Nederland

Azië/ Pacific

Europa/ Amerika

Afrika/ M.Oosten

Wereldwijd

Totalen

2.405.573

7.684.969

3.507.272

5.544.244

1.284.504

20.426.561

82 80 1

231 200 16

163 149 25

214 197 28

24 19 nvt

714 645 70

29.336 30.070 2.405.573

33.268 38.425 480.311

21.517 23.539 140.291

25.908 28.143 198.009

53.521 67.605 nvt

28.609 31.669 291.808

Jaarverslag 2007 | 7 De percentuele verdeling van het aantal partners in 2007 naar regio kan als volgt worden weergegeven: 3%

23%

12%

31%

Nederland

Europa/Amerika

Azië/Pacific

Wereldwijd

Afrika/Midden-Oosten

31%

Kerk in Actie voert haar werk uit namens: • de Protestantse Kerk in Nederland Een deel wordt mede uitgevoerd namens: • Doopsgezinde Broederschap • Oud-Katholieke Kerk • Bond van Vrije Evangelische Gemeenten in Nederland • Leger des Heils

Getroffenen Tsunami hebben nieuwe boot gekregen via Kerk in Actie

• • • • • •

Zevende Dags Adventisten YMCA Nederland Unie van Baptisten Gemeenten Vrijzinnige Geloofsgemeenschap NPB Remonstrantse Broederschap Het Genootschap der Vrienden (Quakers)

8

2. Missionair Werk Inkomsten en uitgaven 2007 Missionair Werk binnenland Rekening

Begroting

Rekening

Rekening

Begroting

Rekening

2007

2007

2006

2007

2007

2006

1.143.652

1.259.003

1.235.960

1.879.921

2.109.000

2.000.254

-89.803

-123.500

-166.690

1.790.118

1.985.500

1.833.564

266.154

349.000

473.857

2.000

172.343




-16.586 1.127.066

-15.487 1.259.003


1.220.473 Bijdragen voor dienstverlening en subsidies


499.772

activiteiten Opbrengst publicaties

231.880

Uitvoering algemeen

601.846

Kosten verbonden aan publicaties

-22.851


335.851


209.029

2.000

14.000

14.000

120.000

130.000

110.000

281.791

3.000

119.007

-65.292 107.052

Uitvoering GBA activiteiten Uitvoering voorlichting Overige uitgaven (totaal)

48.640 1.486.109

Financiële (quotum-)bijdrage PKN 1.224.497

1.101.226

Bijdrage PKN uit bestemmingsreserves Overige inkomsten

Totaal lasten

2.613.175

2.483.500

2.321.699

Dotatie aan: Egalisatiereserve missionair werk

Rente-opbrengsten Totaal baten

87.917

14.000 2.681.092

2.483.500

2.657.479

2.483.500

2.657.479

335.780 Onttrekking aan: Fonds Koopvaardij

2.701.092

2.483.500

2.657.479

Het missionaire werk stimuleert gemeenten op een open en gastvrije manier kerk te zijn, zo dat mensen die (misschien voor het eerst) contact zoeken met de gemeente zich er welkom voelen. Daarbij reiken we gemeenten ideeën en projecten aan om naar buiten te treden en met anderen te delen wat hen bezielt, en hen vertrouwd te maken met de inhoud van het christelijke geloof. In het jaar 2007 wordt het missionair werk binnenland voor de laatste keer in het Jaar verslag van Kerk in Actie beschreven. Kerkelijk pionieren We richten ons op gebieden waarin kerkelijke presentie (bijna) van de grond af opgebouwd moet worden, zoals in grote nieuwbouwwijken, vinexlocaties. Ook ondersteunen we gemeenten die willen aansluiten bij de behoeften van nieuwe doelgroepen en bevorderen we nieuwe christelijke gemeenschapsvorming in gebieden

20.000 2.701.092

waar de bestaande gemeente zo verzwakt is dat het voortbestaan in het geding is, vooral in oude(re) stadswijken. De verwachting is dat de beleidslijn kerkelijk pionieren in 2008 volledig operationeel is.


Missionaire gemeente Wie de weg naar binnen niet is gegaan, kan niet naar buiten treden. Daarom is materiaal gemaakt dat gemeenten uitnodigt zich de missionaire opdracht eigen te maken en verder te doordenken. De gids Zegt het voort! gaat in op de vraag hoe je als gemeente op een aansprekende manier kunt laten zien wat je gelooft. De dvd Laat zien wat je beweegt toont verschillende manieren waarop gemeenten missionair kunnen zijn. Omdat we tijdens de christelijke feestdagen mensen in de kerk ontmoeten die doorgaans niet komen, zijn materialen gemaakt die gemeenten kunnen gebruiken om hen te verwelkomen: Intercity bestemming Pasen, het Pinksterboekje Ontmoeting en de adventskalender Jubelend van Vreugde. Speciaal voor de startzondag, een uitgelezen moment voor de plaatselijke gemeente om naar buiten te treden, werd een aantal materialen ontwikkeld om dat gemakkelijker te maken, waaronder het (cadeau)boekje De kerk daar zit muziek in! en een kerkmuziekspel. Er is veel vraag naar cursusmateriaal voor een kennismaking met het christelijke geloof. Nieuw is Ontmoetingen met God. Een basiscursus geloven met bijbelse verhalen in 7+1 bijeenkomsten. Ook de jongerenversie, Toppers van geloven, is nieuw, evenals de dvd met zeven korte films om te gebruiken als inleiding op een bijeenkomst van de basiscursus. Publieke presentie De website van de Protestantse Kerk werd opnieuw ingericht. Door het missionaire werk werd een tabblad ‘kennismaken’ toegevoegd met informatie voor mensen buiten de kerk die meer willen weten over de bijbel, het christelijke geloof en de kerk. Dit deel van de website wordt de komende jaren verder uitgebouwd en van meer beeldmateriaal voorzien. De aandacht van het publiek werd op de startzondag gericht via een ‘stoppercampagne’ waarbij gebruik werd gemaakt van de mogelijkheid die Kerk in Actie heeft om gratis informatieve advertenties in kranten te plaatsen. Bovendien werd een radio-interview met gratis spot gemaakt bij het startzondagthema. Ten slotte noemen we de Socutera-spots. Missionair categoriaal werk Het pastoraat buitenlandse studenten biedt gastvrijheid aan studenten uit de hele wereld. Zij kunnen bij de pastores terecht voor een persoonlijk gesprek. Andere activiteiten zijn onder andere kerkdiensten, gezamenlijke maaltijden, onderling geloofsgesprek, bijbelstudie en conferenties. Wij steunen het Interkerkelijk Werkverband voor de Recreatie dat missionair actief is onder toeristen.

Via het koopvaardijwerk worden (geloofs)gesprekken gevoerd met personeel van (internationale) koopvaardijschepen die de havens aandoen. Ook worden kerkdiensten gehouden en wordt hulp geboden in acute noodsituaties. Het luchthavenpastoraat wil bijdragen aan de emotionele en geestelijke zorg van mensen die in de luchthaven komen of er werken. Multireligieuze samenleving In ‘ontmoeting met moslims’ is het belangrijk dat christenen en moslims elkaar leren kennen om tot een voor allen leefbare samenleving te komen. Dat de kerk hier van zich laat horen, is in deze tijd waarin de verhoudingen zich lijken te verharden van groot belang. In 2007 is (verder) gewerkt aan voorlichting en voorlichtingsmateriaal, zijn ontmoetingen tussen christenen en moslims georganiseerd en werd meegedaan aan het werk van interreligieuze overlegorganen. Nederland is weliswaar een veelkleurige samenleving geworden, maar dit is nauwelijks zichtbaar in de Protestantse Kerk. De migrantenkerken kregen ondersteuning voor hun wijze van kerk zijn, onder meer door middel van een training voor hun leiders. Overige werkzaamheden JOP, de jeugdbeweging van de Protestantse Kerk, is de eerst aangewezene om missionair jeugdwerk vorm en inhoud te geven. Daarvoor heeft JOP een bijdrage uit de missionaire kas gekregen, net als andere missionaire jeugdwerkinstanties waarmee we nauw samenwerken. Daarnaast waren er kosten voor werkontwikkeling, oecumenische contacten en overhead. Fondsenwerving Met ingang van 1 januari 2008 maakt het missionaire werk binnenland geen deel meer uit van Kerk in Actie, maar wordt het voortgezet onder de vlag van de Protestantse Kerk. Het missionaire werk is immers nauw verbonden met het profiel van de Protestantse Kerk: gemeente en kerk doen niet aan missionair werk, ze zijn missionair. Die beslissing maakt vernieuwingen in de fondsenwerving voor dit werk nodig. Er is in 2007 een begin gemaakt met het werven van donateurs en er komt in 2008 een extra collecte. We hopen dat gemeenten en gemeenteleden het, ook langs die wegen, mogelijk willen maken het missionaire werk te continueren. Zending blijft een belangrijk programma van Kerk in Actie. Vanaf 2008 bestaat Kerk in Actie uit zes programma’s: Zending, Werelddiaconaat, Kinderen in de Knel, Noodhulp, Diaconaat (binnenland) en FairClimate

10

3. Diaconaat Inkomsten en uitgaven 2007 Diaconaal Werk Binnenland Rekening

Begroting

Rekening

Rekening

Begroting

Rekening

2007

2007

2006

2007

2007

2006

2.068.557

2.071.000

2.468.143

-89.211

-200.000

-152.922

1.979.346

1.871.000

2.315.220

70.009

25.000

438.816

58.450

2.000

Uitgaven:

Inkomsten: Collecten/Giften/

Steunverlening Vrijgevallen projectsubsidies

1.261.921

1.527.360

-27.798 1.234.123

1.539.838 -26.350

1.527.360

Nalatenschappen Af: fondsenwervingskosten

1.513.488 Bijdragen voor dienstverlening en subsidies

Directe kosten voorlichting/ activiteiten

406.926

Uitvoering algemeen

517.008


544.989


Uitvoering GBA activiteiten Uitvoering voorlichting

160.015


-77.446

-131.670


-18.996

2.000

28.346

Financiële (quotum-)bijdrage PKN

709.464

809.464

739.026

100.000

110.000

173.699

0

3.000

2.839.823

2.820.464

66.697 Bijdrage PKN uit bestemmingsreserves


1.535.620

1.343.104

2.042.224 Overige inkomsten Rente-opbrengsten

Totaal lasten

2.769.743

2.870.464

3.555.712

Dotatie aan: Egalisatiereserve diaconaal werk

Totaal baten

3.695.107

Onttrekkingen uit: 103.206

182.027

Egalisatiereserve diaconaal werk Fonds Nazorg Enschede

50.000 33.126

39.676

Projectenfonds Land. Diac. Projecten 2.872.949

2.870.464

3.737.739

In de synodenota “diaconaat spreekt niet vanzelf” zijn de volgende strategische doelen voor het diaconaat gedefinieerd voor de jaren 2005 t/m 2008: • Getuigen te zijn van de liefde, gerechtigheid en barmhartigheid van God. • Opbouw van een duurzame samenleving en bestrijding van armoede en uitsluiting. • Bevorderen van een samenleving waarin barmhartigheid en gerechtigheid in wetten en structuren zichtbaar worden zodat mensen tot hun recht komen. • Directe hulp aan slachtoffers van armoede, rampen, epidemieën, onrecht en geweld.

2.956 2.872.949

2.870.464

3.737.739

Aan deze doelen wordt op drie manieren gewerkt door het binnenlandse diaconaat van Kerk in Actie: • Het ondersteunen van gemeenten, diakenen, vrijwilligers en beroepskrachten bij hun diaconale taak door het geven van informatie en advies. • Financiële steunverlening voor diaconale projecten, organisaties en hulpverleningsinstellingen. • Via pleitbezorging en lobby namens diaconieën behartigen van belangen in bredere samenwerkingsverbanden en invloed uitoefenen op overheden en organisaties.

Jaarverslag 2007 | 11 Vertaald naar concrete activiteiten is in 2007 onder andere gewerkt aan: Michacursus Kerk in Actie heeft in samenwerking met Tear, EB media en Stichting Present de Michacursus ontwikkeld. Het is een cursus van zeven bijeenkomsten voor gemeenteleden in goed en recht doen. De Michacursus biedt een mogelijkheid om lokaal invulling te geven aan de oproep van de kerken uit het zuiden om duurzaamheid en gerechtigheid te bevorderen. Deelnemers zetten zich tijdens een praktijkdag in voor een diaconaal project of een project gericht op het behoud van een leefbare aarde. De Michacursus is, na een proef in verschillende plaatsen, gepresenteerd op Hervormingsdag. Daarbij werd het Michamanifest op de deur van de Jeruzalemkerk in Zwolle getimmerd. Aansluitend is een start gemaakt met het geven van informatie en instructie aan kerken en aankomende cursusleiders die de cursus plaatselijk zelfstandig willen geven. Er worden geregeld in alle regio’s toerustingsavonden gehouden.

Vluchtelingen en asielzoekers Kerk in Actie heeft in 2007 haar inzet voor mensen in de vreemdelingendetentie voortgezet. Samen met een werkgroep van het justitiepastoraat werden initiatieven genomen voor bezoekwerk, maar ook werden boeken verzameld. Hieraan werd door heel veel lokale kerken meegewerkt. Kerk in Actie werkte mee aan een onderzoek naar de diverse opvanglocaties voor asielzoekers, inclusief de detentiecentra, dat geïnitieerd werd door het Europarlement. Er werden gesprekken gevoerd met de Europese Commissie en met de staatssecretaris. Op alle niveaus vond lobby plaats om voor mensen in de centra voor vreemdelingendetentie een humanere situatie te bereiken. Samen met ICCO werden stappen gezet voor een terugkeerprogramma vanuit de detentiecentra. Voor lokale gemeenten werd een handreiking voor de situatie na het pardon geschreven. Veel lokale kerkgemeenschappen konden voor advies terecht bij Kerk in Actie.

Een bezoek aan Grenshospitium Schiphol-Oost Onderweg naar het Grenshospitium Schiphol passeer ik het gedenkteken voor de elf omgekomenen bij de schipholbrand. In het grenshospitium bevinden zich mensen die aan de grens geweigerd zijn en mensen die op Schiphol asiel hebben aangevraagd en in de 48-uursprocedure een negatieve beslissing hebben ontvangen. Zij kunnen nog beroep aantekenen tegen die negatieve beslissing en vragen om een voorlopige voorziening. Dat betekent dat ze het beroep mogen afwachten. De capaciteit van dit centrum op schiphol is 79 personen, er verblijven meestal 60 tot 70 mensen. Van hen gaat ongeveer een derde na verloop van tijd naar een asielzoekerscentrum. Zij zijn weliswaar verder gekomen in de asielprocedure, maar dit houdt niet in dat aan hen asiel zal worden verleend. Een ander derde wordt vanuit het grenshospitium uitgezet. Tot slot wordt een derde van de bewoners na verloop van tijd op straat gezet met een brief waarin staat dat ze Nederland binnen 24 uur moeten verlaten. De overheid is niet bij machte om hen uit te zetten. De meeste van hen hebben nog geen voet op Nederlandse bodem gezet. Het grenshospitium is een soort niemandsland. Er verblijven meer mannen dan vrouwen, en vooral veel alleenstaanden. Kinderen zijn er niet. De mensen blijven hier gemiddeld honderdtwintig dagen. Er is een medische dienst en er zijn mensen van de geestelijke verzorging, van diverse levensovertuigingen. Men krijgt 9 euro zakgeld per dag. Van dit geld kan een telefoonkaart worden gekocht voor contact met het thuisfront en contact met de buitenwereld. Mensen kunnen via een lijst tweedehands kleding bestellen, als ze de lijst tenminste kunnen lezen. Op dit moment is er een jongen die al vier weken in hetzelfde shirt loopt. De mensen hier worden na elk bezoek, bijvoorbeeld van een advocaat of van iemand van VluchtelingenWerk, gefouilleerd en steekproefsgewijs gevisiteerd.

Dan moeten zij zich helemaal uitkleden. Strenge maatregelen, voor mensen die niet verdacht worden van een crimineel feit. Kan Kerk in Actie iets doen? Ja, in 2007 hebben we ingezamelde boeken hier naartoe gebracht. We kunnen ook lobbyen voor een betere positie in de gevangenis. We kunnen er met de staatssecretaris over praten dat mensen in een procedure hier niet worden opgesloten. We kunnen nadenken over wat we kunnen doen voor mensen die op straat worden gezet. Kortom: ook na het generaal pardon is er nog veel werk aan de winkel. Inmiddels zijn kerkdiensten in het grenshospitium van start gegaan. Geesje Werkman, projectmanager Kerk in Actie

12 Werken aan een geloofwaardige economie ‘Werken aan een Geloofwaardige Economie’ is een samenwerkingsprogramma van landelijk bureau Disk, de Protestantse Kerk in Nederland/Kerk in Actie en Oikos, dat gaat over de vraag hoe kerken kunnen bijdragen aan een geloofwaardige economie. Dit samenwerkingsprogramma is gestart in het voorjaar van 2006 en wordt in het najaar van 2008 afgesloten met een slotconferentie. Voor een interviewproject en een aansluitende conferentie in 2007 zijn de ervaringen in plaatselijke kerken geïnventariseerd en geëvalueerd rond de vraag hoe lokale kerken vorm kunnen geven aan hun maatschappelijke verantwoordelijkheid. Daarnaast is in een project dat zich richt op maatschappelijk verantwoord ondernemen en de vraag naar de betrokkenheid van kerken daarbij, een eerste versie van een duurzaamheidscan voor lokale kerken ontwikkeld. Deze eerste versie is in juni van commentaar voorzien tijdens een expert meeting. Voor meer informatie zie: www.geloofwaardige-economie.nl De Rudolphstichting Dankzij de substantiële bijdrage van Kerk in Actie kon De Rudolphstichting (gevestigd in jeugddorp De Glind) ook in 2007 op een verantwoorde en doordachte manier gestalte geven aan haar landelijke diaconale opdracht voor de jeugdzorg. Gezinsvormen stonden centraal: hoe kan bewerkstelligd worden dat meer uit huis geplaatste kinderen in gezinnen terecht komen, maar ook: hoe kunnen gezinnen worden ondersteund als ze het zelf niet meer aankunnen? Coördinatie van zorg is dan een sleutelbegrip, iets wat niet altijd vanzelf loopt. Het ‘Ouder en Kind project’ haalde de tweede prijs in een innovatiewedstrijd van Stichting Kinderzorg Utrecht. Daarnaast werd geïnvesteerd in het project ‘Broers en zussen in de spotlights’. Dit richt zich op de vaak vergeten broers en zussen van gehandicapte of ernstig zieke kinderen.

Ouder-kind-middag, Exodus

Diaconaal vakantiewerk In nauwe samenwerking met de Protestantse Kerk hield de Interkerkelijke Stichting Diakonaal Vakantiewerk (ISDV) in 2007 diaconale vakanties voor mensen die door ouderdom, een handicap of sociale situatie geen of moeilijk aansluiting vinden bij het reguliere vakantieaanbod. In 2007 namen 2.345 gasten deel aan een vakantieweek. Bijna 1.500 vrijwilligers hebben zich ingezet om de vakantieweken tot een succes te maken. Een groot aantal vakantiegasten moet rondkomen van een minimumuitkering of AOW, aangevuld met een klein pensioen. Zij ontvingen een korting op de pensionprijs. De vakantieweken in ondermeer het F.D. Roosevelthuis in Doorn en de Werelt in Lunteren voorzien in een grote behoefte. De ISDV behoort met de Zonnebloem en het Rode Kruis tot de grote aanbieders van aangepaste vakanties in Nederland. Stichting Exodus Nederland Het jaar 2007 stond voor de sector Vrijwilligers & Kerkzaken van Exodus voor een belangrijk deel in het teken van uitbreiding en professionalisering van het vrijwilligersnetwerk. Met de aanstelling van twee regioconsulenten voor Zuid- en Noord-Nederland hebben alle vier de windstreken een eigen regioconsulent gekregen. De betrokkenheid van kerken en vrijwilligers bij het Exoduswerk kan hiermee optimaal gecoördineerd worden, en ook de werving verloopt gemakkelijker. Deze aanpak heeft geresulteerd in een toename van voorlichtingsactiviteiten bij kerkgemeenschappen en een toename van het aantal bezoekvrijwilligers in de gevangenissen. Met de aanstelling van een landelijke coördinator Ouders, Kinderen en Detentieproject (OKD) halverwege 2006 kon de uitbreiding van de ouder-kind-middag in de gevangenis professioneel en efficiënt ter hand worden genomen. Begin 2007 draaide het OKD, dat voor het vervoer van de kinderen heen en terug naar de gevangenis volledig afhankelijk is van vrijwilligers, in vijf gevangenissen. Begin 2008 is dit aantal gegroeid tot negen. Deze kwaliteitsslag in het vrijwilligersnetwerk van Exodus is in de samenleving niet onopgemerkt gebleven. In mei 2007 ontving de sector Vrijwilligers & Kerkzaken van Exodus het Appeltje van Oranje uit handen van de Prins van Oranje en in het bijzijn van Hare Majesteit de Koningin. De jury van het Oranje Fonds, die deze prijs jaarlijks uitreikt aan initiatieven op het terrein van maatschappelijk welzijn, was lovend over ‘de zorgvuldige manier waarop Exodus omgaat met de selectie, scholing en privacy van de vrijwilligers’. Het Ouders, Kinderen en Detentieproject is in 2007 genomineerd voor de Nationale Kinderkroon, een ereprijs voor bijzondere projecten gefinancierd door Stichting Kinderpostzegels, (die wordt toegekend en) uitgereikt door een kinderjury. Die bezocht daartoe het OKD in Penitentiaire Inrichting De IJssel in Rotterdam.


4. Zending Inkomsten en uitgaven 2007 Zending in het Buitenland Rekening

Begroting

Rekening

Rekening

Begroting

Rekening

2007

2007

2006

2007

2007

2006

6.066.809

6.799.853

8.030.895

7.665.774

7.735.000

7.439.891

-1.098.492

-947.069

-938.382

6.567.282

6.787.931

6.501.509

1.675.000

1.725.894




-78.446 5.988.363

-77.679 6.799.853


7.953.216 Aandeel in acties van derden Bijdragen voor dienstverlening

35.747 2.241.122

en subsidies Directe kosten voorlichting/

288.997

activiteiten Uitvoering algemeen

295.658


182.850

447.096


-134.998

-373.246

47.852

73.850

publicaties Uitvoering eigen activiteiten Uitvoering GBA activiteiten Uitvoering voorlichting

637.058


1.225.644 399.541 Bijdrage PKN uit

370.000

370.000

599.435

bestemmingsreserves Overige uitgaven (totaal)

Totaal lasten Dotatie aan Revolving Fund

2.846.898

8.835.261

2.083.078

8.882.931

2.640.309

10.593.525

762.217

Overige inkomsten

85.403

Rente-opbrengsten

90.567

50.000

32.211

9.437.973

8.882.931

9.020.104

Totaal baten Onttrekking uit Revolving Fund

Zending

87.205

159.505

1.068.421

Zending (HKI) Onttrekking uit Fonds projecten

505.000

Indonesië 9.597.478

8.882.931

10.593.525

Vuur In ons brandt een vuur Het is door God in Christus aangestoken Aangeblazen door allerlei mensen in ons eigen leven Inspirerende mensen Bij het licht van die vlam zie je dat het anders kan op deze wereld, Anders met de mensen. Anders met ons zelf .

9.597.478

8.882.931

10.593.525

Dit vuur doorgeven en er anderen mee aansteken is wat het zendingsprogramma van Kerk in Actie beoogt. Kerk in Actie ondersteunt kerken en organisaties in meer dan 50 landen bij het uitvoeren van hun zendingswerk: met gebed, met geld, met menskracht en met de betrokkenheid van veel gemeenten in Nederland. Het zendingsprogramma werkt langs drie lijnen die elkaar onderling versterken:

14 Communicatie van het evangelie De boodschap van het evangelie klinkt in elke situatie opnieuw, maar dat gaat niet vanzelf. Veel partners van Kerk in Actie werken hieraan. In 2007 stond in de zomercollecte het toerustingswerk van Cedepca uit Guatemala centraal. “Ik heb geleerd dat God nog steeds met mij aan het werk is. Ik ben niet perfect en er zijn ook anderen met dezelfde problemen. Ik heb geleerd dat echte vrede bij me zelf moet beginnen”, aldus een deelnemer van een van de cursussen. Na afloop van een cursus over “vergeving” vertelde één van de vrouwen: “God kan me van mijn angsten bevrijden, maar ik moet wel toestaan dat Hij dat doet. Als anderen vergeven ons groter maakt, dan kunnen we ook zoveel keer vergeven als nodig is. “ In 2007 werden bijna 3000 mensen door het werk van Cedepca bereikt.

Geloofscursussen In Nicaragua werkt onze partner Equipo Teyocoyani in afgelegen gebieden waar de plaatselijke kerk vooral draait op vrijwilligers. “Wat zou er van ons geworden zijn zonder de training van Teyocoyani? Ik was hiervoor eigenlijk een onwetende op godsdienstig gebied. Nu heb ik een verdiept geloof dat ik met enthousiasme kan overdragen aan anderen. In mijn gemeenschap zijn we met 25 mensen aan wie ik wat ik geleerd heb overdraag. We lezen samen de bijbel en begrijpen beter wat de boodschap is voor ons vandaag”. In 2007 werden door het team van Teyocoyani 42 cursussen gegeven aan ruim 3000 deelnemers. Bijbellezen in Bolivia

Uitgezonden medewerkers Ook uitgezonden medewerkers van Kerk in Actie zijn vaak actief in bijbelonderwijs. Ds. Paulien Matze werkt namens Kerk in Actie in Bolivia en las in 2007 de brieven van Paulus met haar studenten: “Hoe maak je de brieven van Paulus vruchtbaar in de inheemse cultuur van het Aymara-volk in de Andes? Dat is een spannende zoektocht. (…) Een belangrijk begrip voor de Aymara’s is ‘chakana’: brug. Jezus wordt gezien als een chakana: een brug tussen hemel en aarde, tussen God en mens. Zo zien mijn studenten Paulus ook als een chakana: een brug tussen het evangelie dat hem, op weg naar Damascus, diepgaand heeft veranderd, en de cultuur waarin hij leefde. Zo bleek Paulus een driedimensionale mens die dicht bij hen stond.”

Bijbelvertaling- en verspreiding Naast onderwijs en vorming werden in 2007 ook bijbelvertaling en verspreiding gesteund. Kerk in Actie werkt daarbij samen met het Nederlands Bijbelgenootschap en Wycliffe-bijbelvertalers. Zo werd bijvoorbeeld ter gelegenheid van het veertigjarige bestaan van de Presbyteriaanse Kerk in Rwanda de uitgave van de Kijkbijbel in de eigen taal mogelijk gemaakt, samen met de classis Dordrecht die al een jarenlange zusterrelatie met deze kerk heeft. Opbouw van levendige geloofsgemeenschappen Het zijn christelijke geloofsgemeenschappen wereldwijd die het evangelie in hun eigen omgeving uitdragen. In de najaarszendingsweek van 2007 vroeg Kerk in Actie onder de titel ‘Welkom evangelie’ aandacht voor de kerken in Cuba. Met de komst van veel nieuwe leden, zonder enige kennis van het christelijke geloof, is goed toegerust kader nodig. Partners van Kerk in Actie werken daaraan en bereikten in 2007 enkele honderden predikanten, zondagsschoolleiders en ander kerkelijk kader. In veel landen zijn christelijke geloofsgemeenschappen klein en kwetsbaar. Vandaar dat Kerk in Actie speciale aandacht heeft voor kerken in landen als Bangladesh, Pakistan en het Midden-Oosten. Bemoediging en meeleven worden door onze partners zeer op prijs gesteld. “Het doet ons goed te weten dat we deel zijn van het lichaam van Christus. Het is belangrijk dat Nederlandse kerken ons in een moeilijke situatie steunen in ons getuigenis”, aldus een van de bisschoppen van de Church of Pakistan (Kerk van Pakistan). Niet alleen zijn kerken soms klein en kwetsbaar. Vaak maken culturele verschillen samenwerking moeilijk.

Opbouwen christelijke gemeenschappen De kleine christelijke kerken in Bangladesh bijvoorbeeld zijn vooral ontstaan onder de minderheid van de bevolking die Hindoe was. Voor de moslimmeerderheid van Bangladesh is dit een obstakel om geïnteresseerd

Jaarverslag 2007 | 15 te raken in het evangelie. De organisatie Isa-a-Jamat (gemeenschap van volgelingen van Jezus) wil juist aandacht geven aan moslims die christen zijn geworden. Isa-a-Jamat geeft ondersteuning bij het opbouwen van lokale christelijke gemeenschappen. Met de bijdrage van Kerk in Actie in 2007 werden leiders getraind en bijeenkomsten georganiseerd voor kinderen, jongeren en vrouwen. Voor geïnteresseerden zijn er bijbelcorrespondentie-cursussen. In 2007 is het aantal plaatselijke gemeenschappen die door Isa-a-Jamat worden gesteund, gegroeid tot ruim 70.

Conferentie Indonesische kerken De uitdagingen voor partnerkerken van Kerk in Actie zijn in elk land weer anders. Toch kunnen kerken in Nederland en elders in de wereld met elkaar samenwerken en van elkaar leren. In 2007 werd met partnerkerken in Indonesië een conferentie in Makassar gehouden. Er zijn drieëndertig kerken in Indonesië die zich op een of andere manier verbonden voelen met de Nederlandse kerken. Indonesiërs en Nederlanders spraken in Makassar over gezamenlijke uitdagingen en mogelijkheden om samen te werken. Duidelijk werd dat er problemen zijn die in verschillende contexten spelen. Als prioriteiten werden genoemd: welke rol kunnen kerken spelen bij problemen van armoede en uitsluiting, de relatie met de islam, de uitdagingen van de groei van charismatische bewegingen voor de op reformatorische leest geschoeide kerken. Er was veel enthousiasme om in 2008 verder te werken aan deze thema’s, waarbij zowel de kerken in Indonesië als de Protestantse Kerk in Nederland een inbreng zullen leveren. Bruggen bouwen voor vrede Kerk in Actie zet zich in voor het bouwen van bruggen tussen verschillende geloofsgemeenschappen. Dit gebeurt heel bescheiden in Roemenië, als voorgangers van verschillende kerken elkaar op plaatselijk niveau

Kerkgebouw in Pakistan

leren kennen en de hoge muren tussen protestanten en orthodoxen voorzichtig doorbreken. Vanuit haar werk als docent aan het Theologisch Seminarie in Cluj van de Reformatus-kerk, zet uitgezonden medewerker ds. Foka van de Beek zich onder meer hiervoor in.

Vrede en verzoening In Indonesië ondersteunt de organisatie Percik plaatselijke commissies waarin de verschillende religieuze leiders elkaar ontmoeten. Door dit netwerk is het mogelijk om spanningen tussen verschillende godsdiensten snel aan te pakken en te werken aan meer onderling begrip. Na de aardbeving in Yogyakarta speelden de plaatselijke comités ook een belangrijke rol in de verdeling van noodhulp en de wederopbouw. Door hun bemiddeling kon voorkomen worden dat de instroom van geld van buiten af tot ruzies en conflicten zou leiden. De werkwijze van Percik is zo succesvol dat dit model ook in een aantal Nederlandse gemeenten wordt toegepast. Josien Folbert en ds. Jaspert Slob zijn als uitgezonden medewerkers verbonden aan Percik. Maar ook als het gaat om wereldproblemen, zoals het conflict in het Midden-Oosten, wil Kerk in Actie met haar partners bijdragen aan vrede en verzoening. In 2007 werd Meta Floor door de classis Alkmaar naar de Palestijnse, christelijke organisatie Sabeel (‘de weg’) uitgezonden. In haar werk zet Meta Floor zich in voor het bouwen van bruggen tussen de verschillende bevolkingsgroepen. Via haar weblog, rondzendbrieven en columns in Nederland betrekt zij de Nederlandse kerken bij wat er in Israël gebeurt. In 2007 waren er 17 uitgezonden medewerkers met hun gezinnen via het zendingsprogramma van Kerk in Actie uitgezonden. Daarnaast zijn er nog tien uitzendingen in samenwerking met andere zendings organisaties. In totaal werden 289 projecten van partners ondersteund.

16

t a a n o c ia d d l e r e 5. W Inkomsten en uitgaven 2006 Werelddiaconaat Rekening

Begroting

Rekening

Rekening

Begroting

Rekening

2007

2007

2006

2007

2007

2006


Inkomsten: 5.085.373

8.865.050

10.508.623

Collecten/Giften/

8.277.297

7.510.000

7.768.048

-1.126.934

-919.520

-990.948

7.150.363

6.590.480

6.777.100

Nalatenschappen Vrijgevallen projectsubsidies

-56.699 5.028.674


-29.290 8.865.050


10.479.333

303.111

activiteiten Uitvoering algemeen Uitvoering eigen activiteiten Uitvoering GBA activiteiten


465.727


865.360

14.071

312.083 195.257 1.161.132

4.000.000

4.981.884

en subsidies Uitvoering voorlichting


311.386

2.282.969

2.315.430

2.500.539


93.001

182.365


-79.073

-170.448

13.928

11.917

publicaties Netto opbrengsten publicaties Bijdrage PKN uit

565.000

565.000

1.003.590

bestemmingsreserves

Totaal lasten

7.311.644

Dotatie aan Revolving Fund

1.898.422

11.180.480

12.979.872

Overige inkomsten

57.728

Rente-opbrengsten

91.959

25.000

32.211

9.210.065

11.180.480

12.907.979

Totaal baten

87.205

Onttrekking uit Revolving Fund

Werelddiaconaat

71.893

Werelddiaconaat 9.210.065

11.180.480

12.979.872

Mensen tot hun recht laten komen en hen, én hun kinderen, zicht geven op een toekomst. Dát is eenvoudig gezegd waar het in het werelddiaconale werk om gaat. Centraal staan mensen naar wie niet wordt omgekeken. Partnerorganisaties van Kerk in Actie zijn dagelijks actief en bekommeren zich om hen. Het aantal armen en gemarginaliseerden neemt, ondanks de groei van de wereldeconomie, helaas nog steeds toe.

9.210.065

11.180.480

12.979.872

De strijd tegen hiv en aids Bij het werelddiaconale werk rond hiv en aids gaat het in de eerste plaats om het voorkòmen van besmetting. In de tweede plaats is onze aanpak erop gericht om stigmatisering en discriminatie van mensen met hiv/aids tegen te gaan. Wij komen op voor hun rechten. Zorg voor mensen die leven met hiv en aids is – in de derde plaats – van levensbelang.

Jaarverslag 2007 | 17 Het trainen van ambtsdragers in kerken krijgt extra aandacht. In 2007 zijn er door ICCO en Kerk in Actie studies uitgevoerd over hiv/aids en de gezondheidszorg (onder andere in Ethiopië, Zimbabwe, Kenia en Cambodja). ICCO en Kerk in Actie willen coalities van partners vormen om het diaconale werk uit te voeren. In Nepal is daarbij de International Nepal Fellowship (INF) betrokken. INF werkt hier al vijftig jaar en heeft in de

Pokharavallei, waar veel hiv en aids voorkomt, het Paluwaproject opgezet. Dit project geeft niet alleen voorlichting over hiv-aids, maar biedt ook medische en psychosociale zorg voor mensen met hiv/aids. De Engelse organisatie Strategies for Hope is uitgever van cursusmateriaal (boekjes, dvd’s en video’s). Dit kan tegen een geringe vergoeding en in diverse talen door kerken en organisaties in Afrika worden gebruikt.

Vrouwenprogramma West-Congo Na een reis van 250 kilometer (over een goede weg) komen we aan in Matadi, het is al 20.00 uur en aardedonker. Als we de stad binnenrijden over de Mposo-rivier zijn de lichten van de stad schitterend. Jonathan en Lévy begeleiden mij. Zij zijn er ook benieuwd naar om de ontwikkelingen in hun afdeling voor vrouwen- en familiezaken, het DFF (Département Femme et Famille) te zien. Op woensdag begint onze reis richting Kin Vuete rond 8.30 uur. De bedoeling is om twee vrouwengroepen te bezoeken die actief zijn voor voedselzekerheid. De weg naar dit dorp loopt zo’n 50 kilometer in de richting van Geni, waar een grote waterkrachtcentrale staat (we kunnen er niet gaan kijken, omdat we daarvoor een officiële toestemming zouden moeten hebben van de autoriteiten). De weg vanuit Matadi is goed, daarna wordt het wat slechter. Maar overal ligt er nog wel asfalt op de hoofdweg.

Het veld We rijden na dit gesprek richting het veld van deze groep dat echt aan de rand van het dorp ligt en gemakkelijk bereikbaar is. Het is wel een schuin aflopend stuk grond. Waarschijnlijk moeilijk te verbouwen. De vrouwen laten ons zien dat een deel van het veld (naar schatting de helft) van de vrouwen in beslag is genomen. Het veld is namelijk gekocht door de gouverneur van de streek en mannen hebben alle cassava weggehaald en in de plaats daarvan ananas geplant. Ze hebben niets teruggezien van hun oogst en ook geen tegemoetkoming gekregen, terwijl ze papieren hebben voor de huur van dit perceel. Dat soort onrecht wordt vrouwen hier aangedaan. Het is nu aan hen om een klacht in te dienen. Daarnaast gaan Maman Odette en Maman Nzeba (de nationale coördinatrice) hun contacten gebruiken om de gouverneur op zijn kop te geven. Waarschijnlijk is hij hier zelf niet eens van op de hoogte: het is gebeurd omdat er geen aandacht wordt besteed aan vrouwen en hun bezit.

‘Het goede zaad’ We komen aan bij het kerkgebouw van ‘La bonne semence’ (het goede zaad). De vrouwengroep bestaat er uit in totaal twintig vrouwen. We worden ontvangen door tien vrouwen, onder leiding van Marie-José, die deze vrouwen in het veld begeleidt. De hoofdactiviteit van deze groep is de landbouw. Ze hebben een stuk grond van 2 hectare gehuurd om daar vooral cassava te verbouwen, deels ook voor het stekken van planten. Door het project verdienen de vrouwen zo’n 15 dollar per vrouw per maand. Daarbij komt dat ze altijd een voorraad cassave hebben voor eigen consumptie. Over verdere besteding van dit geld is er onduidelijkheid. Wel blijken de mannen aan het eind van de maand altijd hun deel van de ‘oogst’ te willen krijgen. Mannen maken de velden vrij, snijden en halen takken weg en maken het veld gereed voor beplanting. Het verbouwen van de grond is hier de taak van de vrouw. En dat zal voorlopig niet veranderen. De rol/taakverdeling tussen man en vrouw lijkt echt onveranderlijk. Deze vrouwen zijn wel sterk en pienter. Ze zeggen wat ze denken: klagen over hun mannen, en zijn echt trots op hun project.

18 St. Luke Aids Programme The Luke Society in Uganda (ook wel St Luke genoemd) heeft als doel het bestrijden van de hiv/aidsepidemie in Uganda, in zowel stedelijke als landelijke gebieden. Dit doet ze in de eerste plaats door middel van haar eigen kliniek, in Lubya parish, een buitenwijk van Kampala, waar de bevolking poliklinische zorg krijgt en zich kan laten testen op hiv. Als iemand hiv-positief is of om een andere reden speciale zorg nodig heeft, verwijst St Luke de patiënten door naar het Health Center, waar zij medicijnen krijgen die het virus afremmen. The Luke Society werkt vanaf 2004 ook op het platteland: de Muduuma ‘sub-county’ in het Mpigi-district, ongeveer 35 kilometer van Kampala. Hier houdt St Luke maandelijks spreekuur met een mobiele kliniek. Voordat St Luke er kwam, was 60 procent van de sterfte in Muduuma gerelateerd aan aids. Nu is ongeveer 10 procent van de bevolking besmet met hiv/aids. Daarnaast heeft het werk van St Luke ervoor gezorgd dat de relaties tussen mannen en vrouwen gelijkwaardiger zijn. Vrouwen krijgen hogere posities en beslissen mee in de gemeenschappen. De Tuindorpkerk en de Nieuwe Kerk in Utrecht ondersteunen St Luke.

Hiv in Uganda

Called to Care - Roep om zorg Het Called to Care project ontwikkelt, maakt en verspreidt een reeks van tien praktische, handleidingen over hiv/aidsvraagstukken. Deze handleidingen zijn bedoeld voor kerkleiders in Sub Sahara-Afrika. Kerkleiders kunnen met de Called to Care-handleidingen hun gemeente informeren over en bewust te maken van de gevaren van hiv en aids. De folders zijn ook geschikt voor leraren, jongerenwerkers, maatschappelijke werkers en leiders van gewapende strijders. Het zijn eenvoudige en toegankelijke handleidingen, waarin praktische oefeningen en activiteiten staan. Strategies for Hope is een non-profitorganisatie. Tot nu toe heeft zij zestien handleidingen en vijf video’s geproduceerd over de lokale aanpak van hiv/aids. Deze handleidingen worden vooral in Afrika en Azië gebruikt.

International Nepal Fellowship Het Drugs Awareness and Rehabilitation Centre (DARC) heeft projecten in Nepalgunj, een stad in het zuidwesten van Nepal. Er is een behandel- en een inloopcentrum voor mensen die drugs gebruiken, voor hun familie en voor mensen die besmet zijn met het hiv-virus. Er zijn in Nepal naar schatting 150.000 drugsgebruikers. Met 1.200 gebruikers heeft DARC contact gelegd. DARC benadert de familie van drugsgebruikers en betrekt hen bij het afkicken herstelprogramma. Ook leiders van verschillende religies, de overheid en de politie worden bij het werk betrokken. Voor het afkicken en begeleiden staat een periode van zeventien maanden. Ex-gebruikers kunnen drie maanden vrijwilligerswerk doen voor DARC, waar vier stafleden zelf ex-gebruiker zijn.

NOODHULP EN HET VOORKOMEN VAN RAMPEN Partnerorganisaties van Kerk in Actie werken op lokaal niveau en zijn daardoor vaak goed in staat om bij rampen noodhulp te verlenen. Deze noodhulp wordt in veel gevallen gecoördineerd door het samenwerkingsverband ACT (Action by Churches Together) in Genève, terwijl in de diverse landen nationale ACTplatforms bestaan. Zo werd in 2007 noodhulp mogelijk gemaakt in Noord-Ghana, Uganda en Bangladesh, waar overstromingen grote groepen mensen troffen. Naast het voorzien in noodhulp is het weerbaar maken van de bevolking tegen rampen, zoals overstromingen, extreme of langdurige droogte, aardbevingen en conflicten, van groot belang. Hiervoor worden partnerorganisaties in staat gesteld om trainingen te geven en om zelf kennis op te doen over effectieve maatregelen. Sanro, rampenparaatheid De christelijke organisatie Sanro werkt in dorpen op Halmahera. Samen met dorpsoudsten en boerengroepen versterkt Sanro hun planning en uitvoering bij het voorkomen van rampen. Sommige delen van Halmahera hebben door veranderende golfstromen na de tsunami te maken met ernstige bodemerosie aan de kust. ICCO en Kerk in Actie hebben samen met de Wageningen Universiteit en organisaties in Indonesië, waaronder Sanro, een Community Based Disaster Response Programme opgezet. Hierin wordt samen met de lokale gemeenschappen aan rampenpreventie gewerkt.

Democratisering en vredesopbouw Indonesië In Aceh zijn er bijeenkomsten gehouden (december 2007 en januari 2008) met de partners die tot en met eind 2007 SHO-financiering kregen voor de wederopbouw na de tsunami. Omdat Aceh tegelijkertijd een post-conflict gebied is, richt men zich op vredesopbouw en op het kritisch volgen en ondersteunen van de prille democratische ontwikkeling. De Kerk in Actie-partners SEIA, RPUK, Flower of Aceh (alle drie vrouwenorganisaties) en Yadesa en Permata (boerenorganisatie) waren hierbij betrokken.

Jaarverslag 2007 | 19 Rampenmanagement In november is een uitgebreid veldbezoek gebracht aan het CBDRM (Community Based Disaster Risk Management)-gebied en de partners, zowel van ICCO als van Kerk in Actie, die daarbij betrokken zijn. Naast de relatiebeheerder, waren ook Marietta Shimizu Larenas (relatiebeheerder Rampenmanagement) en Annelies Heijmans (van Wageningen Universteit Disaster Studies, die het CBDRM-traject ondersteunt) betrokken. Het Consortium for Humanity is een groep Ngo’s (ICCO en Kerk in Actie-partners) die gezamenlijk programma’s ontwikkelen voor noodhulp. De samenwerking kwam tot stand na de aardbeving op Java, in mei 2006. Na de CBDRM-workshop gaven de deelnemers aan samen een CBDRM-programma met betrekking tot aardverschuivingen en overstromingen in het Muria-Pati gebied (Centraal Java) te willen ontwikkelen. Met de overstromingen van eind december 2007, werd de noodzaak tot een dergelijk programma nog eens pijnlijk gedemonstreerd. Kerk op Papua In november is Papua bezocht. Naast een bezoek aan de ICCO-partners, om het programma op Papua – dat een tijd heeft stil gelegen – weer op te pakken, is ook een bezoek gebracht aan de synode van de GKI (Gereja Kristen Indonesia) Papua, waarbij er voornamelijk contact is geweest met de mensen van JPIC (Comité voor Justice Peace and Integrity of Creation). ICCO en Kerk in Actie nemen in Europa deel aan het ‘Papua Faith based Network’ dat lobbyt voor de rechten van de Papuabevolking, en waaraan, naast organisaties als Cordaid, CMC en Justitia e Pax, ook Duitse en Zwitserse organisatie deelnemen. De organisatie Voice of Human Rights (VHR) produceert vanuit Jakarta radioprogramma’s over mensenrechten op Cd’s die men verspreidt over lokale radiozenders in heel Indonesië. Ook geeft men cursussen aan lokale radioverslaggevers. VHR is voor het grootste deel afhankelijk van Kerk in Actiefinanciering. Om deze afhankelijkheid te verminderen zal in 2008 gekeken worden of en hoe VHR andere inkomsten kan verwerven. Afghanistan Voor Afghanistan heeft het tweede half jaar van 2007 vooral in licht gestaan van een verdere verslechtering van de menselijke veiligheid: vooral in de conflictgebieden en in Kabul en omstreken. ICCO en Kerk in Actie besloten na de gijzeling van 23 Zuid-Koreaanse hulpverleners van een zendingsmissie en het feit dat zij door middel van losgeld zijn vrijgekomen, na het verlies van twee van de medewerkers, om uitgezonden medewerker Marja Vos naar Utrecht terug te roepen. Haar persoonlijke veiligheid en die van de organisatie waarvoor ze werkt (IAM) moest heroverwogen worden voordat ze terug zou kunnen naar het gezondheidsprogramma in centraal-Afghanistan. Dit is illustratief voor de bijzondere omstandigheden waaronder onze partnerorganisaties en Afghanen moeten werken en leven. De situatie is er vaak zeer onzeker. Niet alleen maar op het gebied van persoonlijke veiligheid maar ook bij voedselzekerheid, educatie, gezondheid en rechtszekerheid

Medisch onderzoek Afghanistan

in algemene zin en voor vrouwenrechten in het bijzonder. Ruim vijf jaar na het verdrijven van de Taliban is er veel gebeurd, maar de problemen zijn zo groot en complex dat ook de gewone Afghaan zich afvraagt hoe groot de verbetering is en wie er nu het meeste profijt van heeft. In de programma’s die wij ondersteunen in Afghanistan: van verbetering van de positie van vrouwen in zeer conservatieve gemeenschappen tot toegang tot water, kunnen we in ieder geval tevreden zijn dat onze partnerorganisaties er blijven werken. Afghan Women Education Center (AWEC) Het Afghan Women Education Center (vrouweneducatiecentrum) vergroot met onze steun participatie van vrouwengroepen in Wardak, een Pashtun-regio die zeer onveilig is. HAWCA (Humanitarian Assistance Women and Children Afghanistan) heeft in 2007 met succes in Kabul een vrouwencentrum draaiende gehouden waar (jonge) vrouwen de basis leerden van het lezen en schrijven. In Kabul en Bamian heeft CCA de kindercentra voor kinderen met leerproblemen door geweld en oorlog kunnen voortzetten. IAM is zeer vernieuwend bezig met het onderzoeken en implementeren van windturbines voor stroomvoorziening op dorpsniveau. Kortom, met enige vertraging lukt het onze partners om datgene te doen wat men zegt te kunnen doen. Dit kan vooral doordat ze, zonder uitzondering, werken met de gemeenschappen zelf. Dit garandeert de veiligheid die nodig is om te kunnen werken. Daarnaast zijn ICCO en Kerk in Actie begonnen om met de partnerorganisaties na te gaan denken hoe we ons conflicttransformatie voor 2008 en later kunnen vormgeven. Een belangrijk en helaas ook zeer noodzakelijk traject voor alle betrokkenen. Pakistan Pakistan heeft vooral te maken met grote conflicten tussen militairen, extremisten en democratiseringsgezinde krachten, met als dieptepunt in november 2007 de moord op de belangrijkste oppositieleidster, Benazir Bhutto. Daarentegen heeft de recente verkiezingsuitslag duidelijk aangegeven dat de bevolking vóór herstel van de democratie is. De steun voor fundamentalistische, politieke bewegingen is nog altijd gering (tussen de 1 à 3 procent van de kiezers).

20

Straatbeeld Pakistan

Organisatie voor herstel van democratie en mensenrechten ICCO en Kerk in Actie ondersteunen PACFREL, een netwerk van organisaties die zich beijveren voor vrije en eerlijke verkiezingen en herstel van democratie en mensenrechten. Dit netwerk bestaat uit tien vooraanstaande Pakistaanse organisaties, waaronder onze partner de Human Rights Commission Pakistan en Church World Service Pakistan/Afghanistan. De koppeling van dit netwerk met ICCO en Kerk in Actie en hun netwerk in ons land heeft geresulteerd in een pleidooi bij het Europarlement voor aandacht voor de mensenrechtensituatie en vrije en eerlijke verkiezingen. Ook in de toekomst blijven mensenrechten en herstel van democratisering speerpunten. Pakistan wordt beschouwd als een kwetsbare staat, met een sterke militaire macht en een corrupt overheidssysteem. Er zijn grote binnenlandse problemen, waarbij gebieden strijden voor meer autonomie (provincie Baluchistan, Kashmir en de Tribale Gebieden), er veel geweld is tussen verschillende geloofsgroepen (soennieten tegen de sjiieten), enorme armoede (meer dan 70 procent van de bevolking onder de armoedegrens) en achterstelling van vooral vrouwen en minderheden. De global war on terror draagt bij aan complicering van al bestaande conflicten. Er zijn ook lichtpunten, waarbij de overwinning van de democratisch gezinde partijen in de laatste verkiezingen van februari 2008 de belangrijkste is. Met een civiele regering die herstel van de democratie als belangrijkste doelstelling heeft, is er weer hoop op het opstarten van vredesbesprekingen met India. Dit zal de stabiliteit in de regio enorm kunnen beïnvloeden. Liberia Liberia is zich aan het herstellen van de burgeroorlog die vijftien jaar duurde. Na het vredesakkoord in 2003 heeft een interim-regering, geassisteerd door de Verenigde Naties (VN), presidents- en parlementsverkiezingen voorbereid. Ellen Johnson-Sirleaf werd gekozen tot president: de eerste vrouwelijke president van Afrika. Nu is de nieuwe regering al twee jaar aan het werk. Internatio-

naal is er veel waardering voor de snelheid en de openheid waarmee de regering werkt aan wederopbouw. Zo krijgen het lokale en regionale bestuur meer macht en verantwoordelijkheid. Nieuwe en nuttige wetten, zoals voor de bescherming van het milieu, voor de rechten van vrouwen, en om seksueel geweld aan te merken als misdrijf, worden in hoog tempo geproduceerd. De stabiliteit in het land neemt langzaam toe. De meeste ontheemden zijn teruggekeerd naar hun plaats van herkomst, de landbouw komt weer op gang. De relatieve rust is zeker ook te danken aan de VN-vredesmacht die nog massaal aanwezig is. Ondertussen ziet de Liberiaanse bevolking nog niet veel verbetering voor zichzelf. Er is massale werkloosheid, de lonen zijn laag, wegen en bruggen zijn verwoest en boeren kunnen hun producten niet naar de stad vervoeren. In Monrovia is het elektriciteitsnet nog niet hersteld. De halve stad staat tijdens de regentijd onder water. Een hele generatie jongeren is niet naar school geweest en heeft nauwelijks zicht op een eigen inkomen. Vredesopbouw ICCO en Kerk in Actie werken in Liberia, met een breed scala aan lokale partnerorganisaties, aan vredesopbouw. De kern hiervan is dat Liberia na de oorlog niet alleen een sterke regering en economisch herstel nodig heeft, maar ook een sterke samenleving die zelf verantwoordelijkheid neemt voor de wederopbouw. Soms wordt er met de overheid samengewerkt, soms moeten de lokale organisaties de overheid juist kritisch volgen. De partners werken samen bij: traumaverwerking, verzoening, jongeren- en (beroeps)educatie, versterken van lokale gemeenschappen, bestuur en het verbeteren van de positie van specifieke groepen. De partners van Kerk in Actie sluiten hierbij aan en gaan vanaf 2008 meedoen in deze thematische clusters. Het accent ligt hierbij aan de ene kant op het respecteren van de rechten van kinderen en jongeren (projecten van Kinderen in de Knel) en anderzijds op ‘betrouwbaarheid’, waarbij partnerorganisaties, zoals de Liberiaanse Raad van Kerken, nagaan of de Liberiaanse overheid voldoende transparant is. De partnerorganisaties van Kerk in Actie in Sierra Leone zijn sterk wat betreft ‘jongeren en reïntegratie’. In 2008 zullen de banden tussen de partners in Liberia en Sierra Leone worden versterkt.

DUURZAME BESTAANSZEKERHEID FUSONA (Yasona), Timor Leste De missie van Fusona is: eerst mensen, dan projecten. Timor Leste is betrekkelijk arm en heeft een gebrekkige infrastructuur. Fusona werkt er onder andere met boerengroepen. Boeren ontmoeten elkaar in deze groepen om te kijken hoe en waar ze het beste hun producten kunnen verkopen. Als groep kunnen ze gemakkelijker omvangrijke taken uitvoeren, zoals land in de heuvels geschikt maken voor de landbouw. Sommigen reserveren een deel van hun land om groenten te verbouwen en dieren te houden. Hierdoor hebben ze vaak extra inkomen dat ten goede komt aan hun kinderen. Fusona verbetert ook gezondheidsvoorzieningen op Timor Leste. Voorbereidingen voor de bouw van een nieuwe kliniek zijn in volle gang.


6. Noodhulp Rekening

Begroting

Rekening

Rekening

Begroting

Rekening

2007

2007

2006

2007

2007

2006

906.817

3.033.380

3.513.033

Collecten/Giften/Nalatenschappen

3.144.159

2.200.000

2.142.320

2.273.750

3.000.000

6.624.813

Idem tbv tsunami

Uitgaven: Steunverlening algemeen Steunverlening tsunami gelden SHO Steunverlening tsunami gelden eigen

Inkomsten:

44.354

geldwerving Steunverlening aardbeving

870.500

2.500.000

3.846.406

Steunverlening aardbeving Java SHO gelden

105.842

Idem tbv aardbeving Java

242.351

Idem tbv overstroming Suriname Af: fondsenwervingskosten

Pakistan SHO gelden 40.000

392.647

Steunverlening overstroming

2.708

Idem tbv aardbeving Pakistan

65 -127.842

-269.367

-107.544

3.016.317

1.930.633

2.385.742

320.775

Suriname SHO gelden Steunverlening aardbeving Java

25.000

gelden eigen geldwerving Steunverlening Afrika/Midden-Oosten

309.128

gelden eigen geldwerving

4.444.549 Vrijgevallen projectsubsidies

8.533.380

-151.280

4.293.269

14.722.674 -267.323

8.533.380

14.455.351

Tsunami

184.000

Aardbeving Pakistan

57.299

496.000

Aardbeving Java

33.505

576.282

Overstroming Suriname

AKV-SHOgelden Reservering coördinatie en toezicht op tsunami

-291.930

11.040

Reservering coördinatie en toezicht op

-156.651

19.263

-38.690

34.577

-4.260

20.475


341.250 90.804

1.597.532


337.315

21.144

Bijdragen voor dienstverlening en subsidies

366.545

577.852


-14.759

-11.528


-14.759

-11.528

Rente tsunami

114.406

90.000

225.543

13.141

75.000

104.229

46.685

35.000

49.047

Totale rente-opbrengsten

174.537

200.000

381.151

Overige inkomsten

250.596

aardbeving Pakistan Reservering coördinatie en toezicht op aardbeving Java Reservering coördinatie en toezicht op overstroming Suriname Reservering coördinatie en toezicht op

-69.783

Front &back office Reservering coördinatie en toezicht

399.340

eigen geldwerving uitgaven (AKV) tbv komende jaren

563.636

4.295.590 Directe kosten voorlichting/activiteiten

14.940.046


39.021

Uitvoering algemeen

98.553


92.239

Uitvoering GBA activiteiten

387.044

Uitvoering voorlichting

8.533.380

Rente Aardbeving Pakistan

12.189

Rente Aardbeving Java Overige uitgaven (totaal)

Totaal lasten

629.046

4.924.635

997.253

9.530.633

544.535

15.484.581

Dotatie aan Actiepotten Dotatie aan Revolving Fund Noodhulp

2.332

Totaal baten

4.221.355

2.130.633

4.951.893

Onttrekkingen uit Actiepotten

2.374.305

7.400.000

9.422.144

Onttrekking uit Revolving Fund Noodhulp

1.671.025

6.595.660

Overige rentebaten

305

9.530.633

15.484.581

1.110.544

6.595.660

9.530.633

15.484.581

22 Kerk in Actie en ICCO bundelden in 2007 voor het eerst hun buitenlandactiviteiten geheel in één buitenlandafdeling. Voor noodhulp werd het voordeel snel zichtbaar. De contacten met partners die snelle noodhulp willen uitvoeren voor hun getroffen landgenoten, verliepen beter. De noodhulp kwam sneller ter beschikking. Daarnaast bekijken ICCO en Kerk in Actie, samen met een aantal diaconieën en zwo-groepen, hoe het aanbod van ICCO en Kerk in Actie beter kan aansluiten bij de informatie die diaconieën en zwo-groepen willen hebben. Wederopbouw na tsunami in Sri Lanka

Activiteiten Ons belangrijkste netwerk voor noodhulp, ACT International (www.act-intl.org), een koepel van kerkelijke organisaties wereldwijd en hun partners, verzet veel werk tijdens de noodhulpacties. ICCO en Kerk in Actie ondersteunden in 2007, al dan niet samen met ACT International, wereldwijde noodhulpactiviteiten. Bijvoorbeeld na overstromingen in Burundi, Mozambique, Bangladesh en Colombia. Hulp aan vluchtelingen en ontheemden in Colombia en Indonesië en aardbevingslachtoffers in Peru en noodhulp voor betere voedselvoorziening in Congo. ICCO en Kerk in Actie ondersteunen programma’s om organisaties sterker te maken, om mensen voor te bereiden op aardbevingen, overstromingen, maar ook om hen te helpen minder kwetsbaar te zijn. Dat kan bijvoorbeeld door inkomen ‘duurzamer’ te maken: niet afhankelijk van één inkomensbron (niet alleen verbouw van gewassen, maar ook veeteelt, of handel). Bij regeringen kaarten ICCO en Kerk in Actie onrecht aan. Daarnaast leiden we mensen op om problemen individueel of gezamenlijk aan te pakken. Mensen helpen zichzelf te helpen. tsunamihulp ICCO en Kerk in Actie boden met een tsunamiprogramma noodhulp en wederopbouwhulp in India, Indonesië, Sri Lanka, Thailand en Somalië. De noodhulpsituatie was een uitgangspunt om met lokale partner organisaties aan structurele verbetering van levensomstandigheden te werken. Het accent lag in 2007 op wederopbouw: huisvesting, levensonderhoud, gezondheidszorg, onderwijs, opbouw van lokale organisaties, mensenrechten, vredesopbouw en democratisering en rampenparaatheid. De behoeften van de getroffenen stonden centraal om een duidelijk doel te bereiken: dat de getroffenen na drie jaar hulp in betere omstandigheden leven dan voor de tsunami. Lokale partnerorganisaties Het tsunamihulpprogramma financierde vrijwel uitsluitend lokale partnerorganisaties om noodhulp- en wederopbouw uit te voeren. Deze lokale partnerorganisaties zijn intermediair naar de getroffen bevolking die ertoe wordt aangezet om haar eigen ontwikkeling ter hand te nemen. Organisaties betrokken slachtoffers van rampen meer bij de besluitvorming en uitvoering van activiteiten. Ook stimuleren ICCO en Kerk in Actie hun partners zoveel mogelijk onderling en met andere lokale niet-gouvernementele organisaties (Ngo’s) samen te werken. Zo kunnen kennisoverdracht en wederzijds vertrouwen groeien.

ICCO en Kerk in Actie gaan uit van een participatieve benadering, waarbij de bevolking zo veel mogelijk in alle fasen van noodhulp, wederopbouw en ontwikkeling wordt betrokken. Ook het samenwerken met lokale partners en investeren in hun ontwikkeling krijgt veel aandacht. Door samenwerking met de mensen die een ramp overkwam en het versterken van lokale partners en belanggroepen beogen we ownership te creëren, dat op termijn kan leiden tot duurzame ontwikkeling. Naast de samenwerking met lokale partnerorganisaties uit eigen netwerken en uit het netwerk van ACT International (Action by Churches Together), financierden ICCO en Kerk in Actie aanvragen van Nederlandse organisaties met een protestants-christelijke signatuur. Personele assistentie of materiële hulpverlening vanuit Nederland financieren ICCO en Kerk in Actie niet. Partners met SHO-financiering hebben eind 2007 de wederopbouwfase en de ontwikkelingsfase afgesloten. Wederopbouw Er is veel aandacht geweest voor de rol van vrouwen in de samenleving. In de wederopbouw is er meer aandacht gekomen voor Dalits en andere kasten in India. In de crisisfase was er ter plekke nauwelijks begrip voor deze groepen. Het tsunami response-programma zal van januari tot april 2008 aan een eindevaluatie worden onderworpen. Ook zullen sommige programma’s, in eigen beheer van de lokale partners, nog gedurende een langere periode worden voortgezet. Naar verwachting zullen de herbouw van infrastructuur zeker nog 1 tot 2 jaar en de sociaal-economische wederopbouw zeker nog 5 tot 7 jaar gaan duren. Zeker als de gevolgen van politieke conflicten in de verwachtingen worden meegenomen. Door het opnieuw opgelaaide politieke conflict (sinds maart 2006), in het oosten en noorden van Sri Lanka tussen regeringstroepen en Liberation Tamil Tigers of Eelam (LTTE) is bijvoorbeeld een nieuwe crisissituatie ontstaan. Partners ter plekke hebben een deel van wederopbouwactiviteiten in onrustige gebieden moeten beëindigen en richten zich op crisisopvang. BESTEDINGEN TSUNAMI-ACTIE Door de Samenwerkende hulporganisaties (SHO) zal in 2008 verslag worden gedaan van de Tsunami-actie. In totaal werd vanaf 2005 ruim € 203 mln. gedoneerd ten behoeve van de hulp aan de slachtoffers van de tsunami. Dit bedrag werd verhoogd met een bijdrage van het Ministerie van Buitenlandse Zaken en rentebaten. Na aftrek van actie- en administratiekosten resteerde een totaal beschikbaar bedrag van ruim € 205 mln., het-

Jaarverslag 2007 | 23 Periode december 2004 t/m december 2007

India

Indonesië

Myanmar*

Somalië

Sri Lanka

Thailand

Totaal

Noodhulp

312.330

1.861.715

0

80.137

286.827

9.786

2.550.795

Wederopbouw en ontwikkeling

2.848.778

15.914.645

0

119.863

6.596.568

141.035

25.620.889

Totaal

3.161.108

17.776.360

0

200.000

6.883.395

150.821

28.171.684

In het SHO verslag over de totale Tsunami actie is uitgebreide informatie terug te vinden over de bestedingen en de bereikte resultaten. * Bestedingen in Myanmar zijn wel gedaan door andere SHO leden.

geen onder de SHO-lidorganisaties en gastdeelnemers is verdeeld. Het totale aandeel van ICCO en Kerk in Actie bedroeg iets meer dan € 30 mln. waarvan na aftrek van de apparaatskostenvergoeding (max. 6%) ruim € 28 mln. beschikbaar was voor noodhulp en wederopbouw. Via (de partners van) Kerk in Actie en ICCO werd iets meer dan € 28 mln. besteed aan projecten in de rampgebieden, waarmee (nagenoeg) de gehele van de SHO ontvangen bijdrage is uitgegeven. De tabel geeft een verkorte weergave van de aan de SHO gerapporteerde bestedingen ultimo 2007. Aardbeving Pakistan en India Looptijd: 8 oktober 2005 t/m 8 oktober 2008. Een zware aardbeving, met het epicentrum in de Pakistaanse stad Muzaffarabad, trof op 8 oktober 2005 Zuidoost Azië. Hierdoor vielen in Pakistan 73.338 doden en 69.142 gewonden. In totaal werden 3 miljoen mensen getroffen, 40.000 kilometer wegen raakten beschadigd en ongeveer 300.000 huizen vernietigd. Ook in buurland India vielen slachtoffers. Kerk in Actie en ICCO werkten samen met lokale partnerorganisaties die al aanwezig waren in Pakistan en India. Deze partners kenden de omgeving, de inwoners en de lokale cultuur en wisten wat de bevolking nodig had. In Pakistan zijn vier partnerorganisaties actief, in India drie. Sinds de noodhulpfase, vanaf mei 2006, voorbij is wordt hard gewerkt aan wederopbouw. Hierbij hebben vrijwel alle Pakistaanse partners in 2007 vertraging opgelopen. Oorzaken zijn het slechte weer in de winter en tijdens de moessonregens, door onduidelijke regelgeving van de Pakistaanse overheid, onrust in het district Bagh, de belegering van de Rode Moskee in Islamabad, de noodtoestand die is uitgeroepen in de aanloop naar de verkiezingen. Duurzame wederopbouw van de infrastructuur (gebouwen, watervoorziening), gezondheidszorg en het herstellen en versterken van sociale verbanden (psycho-sociale hulpverlening) en lokale structuren staan centraal. Hierbij wordt veel aandacht gegeven aan het versterken van lokale gemeenschappen, zodat zij hun samenwerking met de dienstverlenende sector en overheid kunnen versterken en beter aanspraak kunnen maken op hun rechten. Wat is bereikt? • Gezondheidszorg: in Pakistan is aan 12.300 mensen medische zorg verleend. Dit gebeurt in poliklinieken en mobiele medische klinieken. Ook is psychoso-

•

• •

• • • •

• •

ciale hulpverlening gegeven aan 3.000 mannen, vrouwen en kinderen. Water en sanitaire voorzieningen: zeker 26.000 mensen in Pakistan kunnen nu gebruik maken van gerepareerde watervoorzieningen. 15.500 mensen hebben voorlichting gekregen over gezondheid en hygiëne en er zijn zeker 1.000 hygiënepakketten verstrekt. Voedselzekerheid: 3.300 Pakistaanse families kregen voedselpakketten Levensonderhoud: meer dan 50 Pakistaanse vrouwen zijn getraind in het houden van vee, en ze hebben vee ontvangen. Daarnaast zijn er drie opleidingscentra begonnen met het opleiden van zeker 650 vakmannen. Zij hebben een gereedschapspakket ontvangen. 300 mannen en vrouwen zijn getraind in ondernemersschap. In India hebben 30 vrouwen een naaicursus gevolgd en hebben een naaimachine ontvangen. Onderwijs: in Pakistan hebben twee scholen extra leraren toegewezen gekregen. Vier verschillende groepen leraren zijn getraind. In India hebben 3.000 kinderen een winterjas ontvangen. Onderdak: in Pakistan werden 600 families voorzien van semi-permanente woningen. Ongeveer 2.500 families werden voorzien van een shelterkit, en 700 van wintervaste tenten en dekbedden. Van 275 families in India zijn de woningen herbouwd, 125 huizen zijn in aanbouw. Rampenmanagement: cursussen werden gegeven aan ruim 500 Pakistanen.

Bereikte doelgroep Met de noodhulp, wederopbouw en ontwikkelingssamenwerking zijn officieel 41 procent van de aardbevingsslachtoffers in Pakistan en 34 procent in India bereikt. Het daadwerkelijke percentage ligt echter hoger. Maar de meest recente gegevens over 2007 zijn nog niet van alle partners ontvangen. Het volledige rapport waarop bovenstaande informatie is gebaseerd is te vinden op de website van Kerk in Actie: www.kerkinactie.nl > Wereldwijde hulp > Noodhulp. Wederopbouw Pakistan

24

l e n K e d in n e r e d in 7. K Inkomsten en uitgaven 2007 Kinderen in de Knel Rekening

Begroting

Rekening

Rekening

Begroting

Rekening

2007

2007

2006

2007

2007

2006

2.256.386

1.992.604

3.219.502

3.553.219

3.310.000

2.877.985

-199.685

-405.274

-119.405

3.353.534

2.904.726

2.758.580




-23.220 2.233.166


-5.896 1.992.604


3.213.606

49.466


98.553


207.053


36.345

65.000

-22.138

-11.528

-22.138

-11.528

en subsidies Uitvoering eigen activiteiten

83.681

Uitvoering GBA activiteiten

354.790


18.283



publicaties Overige uitgaven (totaal)

604.773

922.122

866.867

Netto opbrengsten publicaties Rente-opbrengsten

Totaal lasten

2.837.939

2.914.726

4.080.473

Dotatie aan: Revolving Fund Kinderen

Totaal baten

10.000 3.574.794

2.914.726

2.812.052

Onttrekking uit: 736.855

Revolving Fund Kinderen

in de Knel

1.268.421

in de Knel 3.574.794

2.914.726

4.080.473

Kerk in Actie ondersteunt met het programma Kinderen in de Knel lokale organisaties in het buitenland, die opkomen voor werkende kinderen, straatkinderen, seksueel uitgebuite kinderen, gehandicapte kinderen, en kinderen die in gevangenissen of in oorlogssituaties leven of in samenlevingen met aids. Vooral kleinschalige projecten, waarbij kinderen in hun waarde worden gelaten, krijgen steun. Meisjes naar school In het strategische onderwijsplan voor Ethiopië van de alliantie (ICCO en Kerk in Actie, Edukans, Prisma, Oikocredit, Share People) krijgen gemarginaliseerden de meeste aandacht. Dit project richt zich vooral op vrouwen en meisjes. Een onderdeel van het onderwijsprogramma van de alliantie is het verbeteren van de toegang tot onderwijs. Dit kan door de lokale bevolking voor te lichten over het belang van onderwijs. Ook het belang van meisjesonderwijs krijgt veel aandacht. In Somali en Dire Dawa regio’s blijven meisjes weg van school door culturele gewoontes. Dit project besteedt hier aandacht aan zodat meisjes niet door

3.574.794

2.914.726

4.080.473

uithuwelijking, vrouwenbesnijdenis, ontvoeringen et cetera van school worden gehouden. De organisatie Ethiopian Human Rights and Civic Education Promotion Association (EHRCEPA) is een mensenrechtenorganisatie die in 1999 is opgericht. Deze organisatie werkt in de regio’s Amhara, Somali, Dire Dawa en Addis Ababa. De doelstelling van EHRCEPA is een bijdrage te leveren aan mensenrechten, democratisering en vredesopbouw in Ethiopië door met de lokale bevolking, overheid en andere niet-gouvernementele organisaties (Ngo’s) samen te werken. Met haar werk wil EHRCEPA bij mensen bereiken dat ze zich bewust worden van hun rechten en hierop een beroep kunnen doen. In dit project gaat het vooral om het recht op onderwijs. Lerato House Het Lerato House biedt onderdak aan meisjes van 11 tot 18 jaar. Sinds 1998 zijn hier 800 meisjes opgevangen. Tijdens haar verblijf krijgt een meisje een opvoeding en psychische en religieuze ondersteuning. De meesten

Jaarverslag 2007 | 25 In een tweede fase zal worden samengewerkt met zendingspartners CEPAD en CIEETS die in de landelijke gebieden huiselijk geweld tegen gaan. De aanstelling van een tweede adviseur voor TESIS in Puerto Cabezas aan de Atlantische kust, een gebied met een overwegend inheemse bevolking en een bevolking van gemengde etnische afkomst, heeft vertraging opgelopen, maar zal in 2008 met een lokale kandidate worden vervuld. Er is een levendige Interactief-relatie tussen Nicaragua en de classis Drachten. In 2007 zijn de plannen voor een tegenbezoek aan Nicaragua in gang gezet. School in Ethiopië

van hen keren terug naar hun familie. Meisjes zonder een stabiele thuissituatie kunnen, tot ze zelfstandig zijn, in het Lerato House verblijven of gaan naar een kindertehuis. Een andere mogelijkheid voor meisje onder de 16 is adoptie in een ‘foster care home’. Deze meisjes gaan door met hun opleiding en worden verzorgd door een pleegmoeder. Meisjes van 16 jaar en ouder gaan van het Lerato House naar het ‘Independent Living Programme’, waar ze verder op zelfstandigheid worden voorbereid. Siam-Care Thailand Siam-Care Thailand is een christelijke organisatie in Thailand die werkt met kinderen en volwassenen die hiv/aids hebben. Kerk in Actie geeft financiële steun aan Siam-Care sinds 2004. Siam Care heeft projecten in Bangkok, Mukdahan, aan de grens met Laos en ten noorden van Pukhet, een gebied dat door de tsunami is getroffen. In Bangkok en Mukdahan heeft Siam Care zo’n 300 families, 280 hiv/aids-geïnfecteerden, 235 kinderen, 12 gemeenschappen en 100 scholen bereikt met medische en sociale zorg, goederen, begeleiding, voorlichting en training. De kerken in Mukdahan, zijn betrokken bij dit werk. Via de kerkelijke leiders probeert Siam Care kinderen uit de meest arme gezinnen naar school te krijgen. Hulp aan meisjes in de prostitutie in Nicaragua In Nicaragua worden al langere tijd organisaties gesteund voor meisjes die in de prostitutie werken. In de afgelopen jaren is hun juridische positie verbeterd, maar de hulp aan de meisjes zelf, in de vorm van psychosociale behandeling en het bieden van reële alternatieven, laat nog veel te wensen. Evenals de samenwerking tussen verschillende organisaties. In april 2007 is uitgezonden medewerker Marieke Kamerbeek voor twee partnerorganisaties in het Kinderen in de Knel-netwerk, TESIS en Funprode, begonnen als adviseur in de hoofdstad Managua. De eerste tijd is besteed aan het samen uitwerken van een werkplan voor het komende jaar. Speciale aandacht gaat uit naar het verbeteren van de activiteiten en methodieken voor de meisjes (individuele behandeling, groepstherapie, creatieve therapie), maar ook met hun families (bijvoorbeeld vorming van oudercommissies, gespreksgroepen voor mannen). Daarnaast zijn methoden voor burn-out-preventie van het personeel essentieel, gezien de spanningen waarmee ze moeten omgaan in het werk.

Ziekenhuis in Thailand

Jongeren- en Veiligheidprogramma in MiddenAmerika In dit programma in El Salvador draaien naast ICCOpartnerorganisaties ook verschillende Kinderen in de Knel-partnerorganisaties mee, zoals Arte Acción (culturele activiteiten) en Paz y Justicia (vredesonderwijs) in Honduras en CEADEL (arbeidsrechten en uitbanning kinderarbeid) in Guatemala, dat een onderzoek naar het jeugdgeweld gaat uitvoeren. Vanuit Nicaragua participeren TESIS en Funprode (veroordeelde minderjarige jongens). Het programma heeft twee Nederlandse adviseurs en twee lokale adviseurs die initiatieven voor en door jongeren gaan begeleiden. Arte Acción draait mee in een cultureel uitwisselingsproject ter preventie van jeugdgeweld tussen Honduras, Guatemala en El Salvador. Naast het bieden van alternatieven aan jongeren, zet het programma in op politieke lobby voor betere (minder repressieve) wetgeving. Naast de directe projectfinanciering van Kerk in Actie/ Kinderen in de Knel, worden deze programma’s in Midden-Amerika gefinancierd door PSO.

26

8. FairClimate Inkomsten en uitgaven 2007 FairClimate Rekening

Begroting

Rekening

Rekening

Begroting

Rekening

2007

2007

2006

2007

2007

2006

167.872

283.324

500.326

377.127

480.000

390.416

-62.380

-58.771

-31.098

314.747

421.229

359.318


Inkomsten: Collecten/Giften/ Nalatenschappen Af: fondsenwervingskosten


31.490


16.425


11.158


1.720

685.444

-2.952

-1.921

-2.952

-1.921

9.469

7.280

en subsidies Uitvoering GBA activiteiten

96.761


14.354

Opbrengst publicaties Kosten verbonden aan publicaties


170.188

137.905

185.386

Netto opbrengsten publicaties Rente-opbrengsten

Totaal lasten

338.060

421.229

Dotatie aan Revolving Fund

685.712

Totaal baten

364.409

Onttrekking aan Revolving Fund

Werelddiaconaat

322.984

421.229

1.050.121

421.229

1.050.121

15.076

Werelddiaconaat 338.060

421.229

1.050.121

De huidige klimaatsverandering heeft een negatief effect op de verdeling van welvaart en armoede in de wereld. Arme mensen, en vooral mensen in zogenaamde ontwikkelingslanden, hebben nauwelijks of in elk geval veel minder de beschikking over geld en middelen om zich tegen de gevolgen van de klimaatsverandering te wapenen. De gevolgen wegen voor hen zwaarder en dreigen hen te overkomen zonder dat ze er iets tegen kunnen doen.

338.060

NOVA in Zuid-Afrika Zuid-Afrika is een land dat een tussenpositie inneemt. Enerzijds is er de straatarme, merendeels zwarte bevolking die de gevolgen van de klimaatsverandering ondervindt zonder zich er tegen te kunnen wapenen. Anderzijds is er een bevolkingsgroep met goede banen en inkomens die met hun consumptie medeverantwoordelijk zijn voor de CO2-uitstoot en daardoor de klimaatsverandering. Begrijpelijk dat het land een aantal sterke milieuorganisaties kent die elk op hun eigen manier het tij proberen te keren. Een van hen is NOVA. Enkele jaren terug ontwikkelde het de Basa Magogo-methode. Dit is een even simpele als ingenieuze manier om traditionele Afrikaanse houten kolenovens energiezuiniger te gebruiken. Deze oventjes worden vooral gebruikt om te koken. De Basa Magogo-methode komt neer op een andere manier van stapelen van hout en kolen. De rookontwikkeling wordt hierdoor tot 70 procent teruggebracht, en de CO2-uitstoot gaat met 40 procent omlaag. Door massale toepassing van de nieuwe methode wordt jaarlijks 24.000 ton minder CO2 uitgestoten. Goed voor het klimaat en voor de gezondheid van mensen. Door het Kyoto-verdrag kan deze


vermindering van CO2 worden doorverkocht aan wie teveel CO2 uitstoot. Dit leverde NOVA in 2007 een winst op van € 96.000,-. Daar kunnen andere klimaatprojecten mee worden gefinancierd. Ecologische landbouw en klimaatveranderingen Centro Ecológico, Rio Grande do Sul, Brazilië Vooral kleinschalige landbouwers worden in hun bestaanszekerheid getroffen door de gevolgen van klimaatveranderingen. In Zuid-Brazilië begeleidt Centro Ecológico ruim 200 boerenfamilies die omschakelen naar ecologische landbouwmethodes, met gebruik van boslandbouw en lokaal aangepaste rassen. De grotere biodiversiteit levert gezond voedsel zonder bestrijdingsmiddelen op en de klimaateffecten worden teruggedrongen. Op drie basisscholen (bijna 2.000 leerlingen) is ons werk nu de basis geworden van het hele schoolprogramma, vertelt Ana Meirelles van het Centro Ecológico, enthousiast. Zo betrekt het ecologische centrum hele dorpen bij het milieu- en klimaatonderwijs. Eco-boeren verkopen hun producten met één keurmerk aan acht gemeentelijke voedselprogramma´s. Helaas ontvangen ze tot op heden géén meerprijs voor hun eco-producten en voor hun bijdrage aan milieu- en klimaatbeheer. Kerk in Actie en Greenchoice In samenwerking met energieleverancier Greenchoice ontwikkelden de Protestantse Kerk in Nederland, Kerk in Actie en ICCO een aantrekkelijk en milieuvriendelijk aanbod. Greenchoice garandeert voor onbepaalde tijd de laagste prijs voor groene stroom en groen gas. Daarnaast doneert Greenchoice 0,25 eurocent per

Landbouw in Brazilië

aansluiting per KWh aan het Klimaatplan. Met dit geld wordt geïnvesteerd in duurzame energieprojecten in ontwikkelingslanden. Deze projecten beperken de CO2uitstoot en bestrijden armoede. Greenchoice levert als enige leverancier in Nederland 100% duurzame energie met Milieukeurmerk van Stichting Milieukeur. Het Klimaatplan van Kerk in Actie kreeg in 2007 een nieuwe naam: FairClimate. Nieuw was ook de samenwerking met ICCO op dit terrein. Aanmelden voor deze groene en goedkope energieleverancier, met gift voor ontwikkelingsprojecten van Kerk in Actie en ICCO, kan op www.greenchoice.nl/fairclimate

n e g in d e o l v ïn e b s 9. Beleid g in k r e w n e m a s e l a n internatio Kerk in Actie geeft niet alleen financiële steun aan onze partners, maar lobbyt ook richting de Nederlandse en Europese politiek. Bijvoorbeeld over eerlijke handel, mensrechten, het klimaat en vrede en verzoening. Food basket-studie De Food Trade and Nutrition coalition (FTN), een samenwerkingsverband tussen ICCO en Kerk in Actie en Wemos en hun partnerorganisaties in vijf landen, wil door lobby aandacht vragen voor de gevolgen van (vrij)handelsverdragen op voedsel en voedingszekerheid in het zuiden. In december 2007 zijn de langverwachte resultaten van de food basket-studie gepresenteerd. Partners van ICCO en Kerk in Actie en Wemos kwamen naar Utrecht om gezamenlijk de studies te bespreken die in vijf landen zijn uitgevoerd: Uganda, Zambia, Kenia, India en Bolivia. De studies beoogden de gevolgen van liberalisering van landbouwmarkten op het voedselgebruik op huishoudniveau in kaart te brengen. Hiertoe werden gedetailleerde vragenlijsten opgesteld die door honderden huishoudens zijn ingevuld. Ook zijn groepsdiscussies gehouden om de resultaten van de huishoudenenquêtes nog eens te controleren. Het geheel werd inhoudelijk begeleid door Wageningen International. Hieronder volgen de conclusies van de studies in de ICCO en Kerk in Actie-landen. • In India lijken de verschillen tussen de iets rijkere gebieden en armere gebieden groter te zijn geworden: de rijkere gebieden blijken beter te kunnen profiteren van liberalisering. • In Uganda is de voedselzekerheidssituatie sterk verslechterd door de daling van de wereldmarktprijs voor katoen. • Landbouw is voor veel huishoudens in Bolivia minder belangrijk geworden. Maar de huishoudens die, ondanks de lagere inkomsten, agrarisch zijn gebleven, blijken minder kwetsbaar te zijn voor plotselinge crisissituaties. Deze groep is vooral in het hooggebergte te vinden. De partners gaan in deze landen de studieresultaten voor lobby richting overheid gebruiken. (Vrij)handel en landbouw zullen centraal staan. India

ICCO en Kerk in Actie zullen hun partners hierin blijven ondersteunen, zowel technisch als op het gebied van lobby en financieel. Uganda In de geschiedenis van Uganda was 2007 een belangrijk jaar. De doorgaande vredesonderhandelingen en het verlengen van het staakt het vuren gaf voor het eerst in twintig jaar echt zicht op het einde van het conflict tussen de Lord’s Resistance Army (LRA) en de regeringstroepen. Anderhalf miljoen mensen in vluchtelingenkampen konden eindelijk weer een beetje gaan geloven in vrede en terugkeer naar huis. Rondom Lira is deze terugkeer naar huis of naar een soort tussenkampen in volle gang. In het Acholigebied gaat het langzamer maar ook daar is er weer lucht en beweging. Toch is hiermee niet een einde gekomen aan de problemen van mensen. En al helemaal niet aan de problemen van vrouwen. Internationale vrouwenorganisatie in Uganda ISIS WICCE is een internationale vrouwenorganisatie die stem geeft aan vrouwen in oorlogsgebieden. In 2007 trainde ISIS WICCE een groep vrouwenorganisaties, zowel kerkelijk als seculier, in Noord-Uganda. Deze training wil vrouwengroepen versterken. Vrouwen in vluchtelingenkampen en doorgangskampen helpen bij de wederopbouw. Dan gaat het om hulp aan slachtoffers van seksueel geweld, om het stem geven aan vrouwen die zich monddood gemaakt voelen door wat hen overkomen is en om het trainen van vrouwen om deel te kunnen nemen aan besluitvorming op lokaal politiek niveau en om een stem te hebben in het vredesproces. Het zijn allemaal processen van lange adem, maar ISIS WICCE neemt de organisaties mee in haar bevlogenheid en versterkt hun kracht en mogelijkheden. Ruth Ojiambo Ochieng, de directeur van ISIS WICCE, was in oktober op uitnodiging van ICCO en Kerk in Actie in Brussel waar zij een van de hoofdsprekers was tijdens een conferentie over implementatie van de resolutie 1325 van de Veiligheidsraad. Deze resolutie verplicht de lidstaten van de Verenigde Naties ertoe aandacht te hebben voor de belangen en de positie van vrouwen in oorlogsgebieden, zowel als slachtoffer van (seksueel) geweld, als actor in het proces van vredesonderhandelingen en wederopbouw. Ruth Ojiambo Ochieng maakte indruk met haar analyse van de situatie in Uganda en haar oproep aan de Europese Unie om de uitvoering van deze resolutie in vele landen in de wereld mogelijk te maken.

28

n e k k o r t e b s d ij z r 10. Wede


In de classis Assen zijn verschillende gemeenten betrokken bij het werk van Kerk in Actie in Bolivia en men leest samen de Bijbel met groepen in Bolivia. De uitgezonden medewerker Paulien Matze faciliteert vanuit Bolivia het Intercultureel Bijbellezen. In Zeeland groeit de betrokkenheid van de classes met verschillende landen en partners in Afrika, terwijl de classis Katwijk plannen maakte om in 2008 met een groep naar Nigeria te gaan om daar projecten te bezoeken.

Gemeenteadviseurs Interactief

Kerk in Actie Interactief In 2007 maakte Kerk in Actie Interactief een grote verandering door; werkten classisconsulenten voorheen voor een gedeelte van hun tijd vanuit de Provinciale Diensten Centra voor het programma Kerk in Actie Interactief; vanaf 1 september werken 8 specialisten in de vier verschillende regio’s in Nederland; 8 gemeenteadviseurs Kerk in Actie Interactief. Deze gemeenteadviseurs werken vanuit huis en worden vanuit Utrecht aangestuurd door het programma Kerk in Actie. Ze promoten betrokkenheid van gemeenten bij het werk van Kerk in Actie door middel van het aangaan van directe contacten met projecten en partners. In overleg met de relatiebeheerders van ICCO en Kerk in Actie binnen- en buitenland levert de gemeenteadviseur zo veel mogelijk maatwerk aan de classis of gemeente. Daarnaast zijn de gemeenteadviseurs Kerk in Actie Interactief hét aanspreekpunt voor andere vragen over Kerk in Actie; ze vormen een brug tussen enerzijds het werk van Kerk in Actie en haar partnerorganisaties en anderzijds de classes en gemeenten. Verschillende classes in Nederland zijn in 2007 enthousiast aan het werk gegaan met Kerk in Actie Interactief en kozen landen en thema’s om zich langere tijd in te verdiepen en zich mee te verbinden, zowel inhoudelijk als financieel. Zo heeft de classis Franeker gekozen om zich langdurig met projecten en de uitgezonden medewerkster Heleen Zorgdrager in de Oekraïne te verbinden. De classis Den Bosch voelt zich betrokken bij Mozambique en haar uitgezonden medewerkers Hette Domburg en Petra Doorn. Men startte in 2007 de voorbereidingen om met een groep jongeren uit de classis dit land en haar projecten in de zomer van 2008 te gaan bezoeken. De classis Alblasserdam koos voor de komende jaren verschillende projecten in Rwanda.

Niet overal in Nederland werkt men op zwo-gebied in classicaal verband. In classes waar geen gezamenlijke aanpak is, willen veel gemeenten ook graag een direct contact aangaan met een project en partner. Zo heeft de Protestantse Gemeente Huizen zich voor 3 jaar financieel gecommitteerd en voelt zich betrokken bij werk van de Protestante Kerk in Egypte. Duiven verdiept zich in het werk van verschillende partners in Pakistan. Kerk in Actie Interactief koppelt losse gemeenten die zich voor hetzelfde project willen inzetten en vormt landennetwerken, zodat een aantal zaken gezamenlijk aangepakt kan worden. Togetthere In 2007 heeft het Internationaal Jongerenprogramma haar nieuwe naam Togetthere gepresenteerd op het Next Step jongerenevent op 23 september in Utrecht. Daar kwamen ruim 120 jongeren op af. Intern en extern is aandacht gegeven aan de naam, het logo en de nieuwe website. Er is een programmafolder in grote oplage verspreid onder (kerkelijke) jongerengroepen en plaatselijke kerken en via een aantal manifestaties. Daarnaast zijn freecards verspreid in een aantal studentensteden. Togetthere werkt in de uitvoering van activiteiten nauw samen met JOP, de jeugdbeweging van de Protestantse Kerk. Voor de jongerenuitwisselingen vanuit kerkelijke gemeenten is er afstemming met de collega’s van Interactief.

Op reis met Togetthere

30 In 2007 zijn 110 jongeren door Togetthere uitgezonden. Vooral het programma Togetthere as a Group (voorheen Factor 10) en Togetthere as Volunteer South (voorheen Diaconaal Jaar Zuiden) maakten een groei door. De groep van 16 jongeren die in de zomer een reis heeft gemaakt naar Ghana heeft een terugkomweekend gevolgd en is begonnen aan draagvlakversterkende vervolgactiviteiten in de eigen regio (veelal ondersteund door een plaatselijke groep). Daaronder vallen ook fondsenwervende activiteiten ten bate van projecten van ICCO en Kerk in Actie. De groep die in de zomer van 2006 een reis naar Honduras maakte heeft uiteindelijk een bedrag van bijna 40.000,- euro voor projecten van ICCO en Kerk in Actie opgehaald. De opbrengsten van de Ghana groepsreis zullen daar boven uit komen. Het aantal uitgezonden jongeren naar partners in het Zuiden voor 2007 kwam uit op 19 . De ondergrens van deelname is opgeschroefd van 18 naar 20 en leidt tot kandidaten met een duidelijker profiel op affiniteit met ontwikkelingssamenwerking. Het grootste aantal inzetten wordt gerealiseerd bij partners van de afdeling Zending. Verder heeft Togetthere via samenwerkingsprogramma’s met Happy Gift en de Fontys Lerarenopleiding in Tilburg een groeiend bereik onder studenten gerealiseerd. Impulsis 2007 was het tweede jaar waarin Kerk in Actie participeerde in Impulsis, het loket voor ontwikkelingssamenwerking van Edukans, ICCO en Kerk in Actie. Impulsis steunt stichtingen, verenigingen, bedrijven, scholen en kerken die zelf projecten van organisaties in ontwikkelingslanden (financieel) ondersteunen en een nauwe band onderhouden met deze organisaties. Bij Impulsis kunnen zij terecht voor advies, uitbreiding van hun netwerk, expertise en financiële steun.

Interactief en Impulsis in de praktijk Hoe een internationaal contact kan uitpakken vertelden Pieter Stam uit Kleverskerke (classis Walcheren) en Wim Goris, voorzitter van de commissie ZWO van de Haagse Kloosterkerk en van de landelijke PKN Zambia Werkgroep tijdens de Landelijke Diaconale Dag op 17 november 2007. Pieter Stam en zijn vrouw woonden jaren in Angola en kenden het Kerk in Actie-project Dondi persoonlijk. Na hun terugkeer in Nederland kreeg dit werk bekendheid. “Allereerst in mijn eigen kerkelijke gemeente en later ook in de classis Walcheren”, vertelt Pieter Stam. “Sommige kerken vroegen om een presentatie voor een markt. Anderen wilden zelf een presentatie over het werk van onze kerk in Angola houden. Voor de fondsenwerving hebben we een Afrika-kalender gemaakt en verkocht. Voor presentaties over Angola vraag ik een kleine bijdrage die aan het werk wordt besteed. Er zijn collectes voor het Angola-project. Tijdens de Kleverskerkedag is de helft van de opbrengst voor Angola. Daarnaast zijn er particuliere gevers.

Daarbij wil Impulsis een gelijkwaardig en langdurig partnerschap met de initiatiefnemer opbouwen. Initiatieven die Impulsis steunt zijn er altijd op gericht om mensen op eigen benen te laten staan. In 2007 werden er door Impulsis 242 projecten ondersteund met een bijdrage van in totaal € 4,8 miljoen. Het aantal gemeenten dat bij Impulsis een aanvraag deed, groeide. In totaal werden er via kerken 18 werelddiaconale en 2 zendingsprojecten ondersteund. De totale bijdrage van Impulsis voor deze projecten bedroeg in totaal € 205.658. Voorbeelden van projecten In het Binga-gebied van Zimbabwe ligt het dorp Tinde waar de Hervormde Gemeente Rotterdam Zuid al sinds 1999 contact met de lokale kerk heeft. In die jaren zijn leden van de gemeente verschillende keren op bezoek geweest in Tinde en heeft de Rotterdamse kerk de bouw van klaslokalen en andere kleine projecten ondersteund. In 2007 heeft de Reformed Church met steun van de hervormde gemeente en Impulsis acht lokalen op twee verschillende lokaties gebouwd. In de wijk Marowijne-Flora in Paramaribo lopen na school veel kinderen zonder begeleiding op straat. Dit is niet zonder risico, want de criminaliteit in de wijk is hoog. Het is ook een wijk waar de schoolresultaten van kinderen ver onder het landelijk gemiddelde liggen. Deze beide zaken vragen om goede naschoolse opvang. De stichting Albuflo biedt in het buurthuis Pasinsia in de wijk naschoolse opvang aan. Hiervoor moest het buurthuis verbouwd worden. De werkgroep Suriname in de protestantse gemeente Zuidlaren heeft al 25 jaar contact met Suriname en heeft zich ingezet om deze verbouwing te realiseren. Impulsis heeft hen daarbij kunnen helpen.

De classis Walcheren streeft ernaar in de komende drie jaar € 45.000,- bij elkaar te brengen voor dit Interactiefproject van Kerk in Actie. Zambiaans volkslied Wim Goris uit Den Haag begon door samen met de diakenen staande het Zambiaanse volkslied te zingen. Al in de jaren zestig van de vorige eeuw werkte hij in Zambia. Het zag er op dat moment goed uit in dit land met een goed klimaat, goede landbouwgrond, en aids bestond nog niet. Maar de corruptie bleek moeilijk aan te pakken en er bleek veel hulp nodig te zijn. Er functioneert al enige jaren een PKN Zambia Werkgroep, waarin kerken (onder andere de Kloosterkerk in Den Haag) participeren die verschillende projecten in Zambia ondersteunen, waaronder die van Kerk in Actie. Door directe contacten met projecten bleek de betrokkenheid toe te nemen en kon er meer geld worden gegenereerd. Een deel van die gelden werd door Impulsis verdubbeld.

n e ie t a ic n u m m o C 11. fondsenwerving De concurrentie op de markt van fondsenwerving is groot, maar het missionaire karakter van de Protestantse Kerk koppelt een blik naar buiten aan een grotere ambitie, ook op het gebied van fondsenwerving. De kerk onderscheidt zich van andere charitatieve instellingen door de expliciet christelijke uitstraling (sober, betrouwbaar, grote maatschappelijke betrokkenheid, groot nationaal en internationaal netwerk, lage overheadkosten door inzet vrijwilligers). Daarom ook moet Kerk in Actie beter dan ooit haar gezicht naar buiten laten zien.


groepen, zendingscommissies en missionaire groepen heeft Kerk in Actie onder andere een handleiding en een campagneaffiche gemaakt.

Er is in verband daarmee een aantal focuspunten te benoemen, waarvan de relatie met de plaatselijke gemeenten één van de belangrijkste is bijvoorbeeld door Kerk in Actie Interactief. Door een betere relatie en betere communicatie hopen we samen met de gemeenten de inkomsten positief te kunnen beïnvloeden, vooral op het gebied van noodhulp en collectes. De opbrengst uit de collectes loopt terug. Er wordt steeds minder ondersteunend materiaal voor de collectes besteld, steeds vaker is ook de concurrentie in de gemeenten aanwezig. Met Interactief wil Kerk in Actie de betrokkenheid van classes, gemeenten (en groepen daarbinnen) bevorderen, meer begrip voor het te ondersteunen probleem kweken, motiveren tot meer fondsenwerving, aanzetten tot meer giften aan Kerk in Actie in plaats van aan andere doelen. Kerk in Actie moet op natuurlijke wijze tot het werk van de gemeenten en classes gaan behoren; Kerk in Actie is tenslotte eigendom van de classes en gemeenten. Al met al is er dus nog altijd een heleboel werk te verrichten, maar bemoedigend is in ieder geval dat de cijfers het afgelopen jaar een stijging van ruim 6 procent hebben laten zien ten opzichte van 2006. En dat geeft hoop voor de toekomst. Veertigdagencampagne 2007 Het thema van de campagne was ‘Zoek de balans’. Dit thema verwees naar het karakter van de veertigdagentijd als periode van inkeer en bezinning, en naar het Accra-appèl. In Accra (Ghana) hebben de kerken uit het Zuiden de kerken in het Noorden opgeroepen om te streven naar structurele veranderingen in het huidige economische systeem, waardoor zij onevenredig zwaar worden getroffen. Deze oproep vroeg om geloofskeuzes, met als doel een andere manier van omgaan met de aarde en met elkaar. De Protestantse Kerk in Nederland wilde het geloofsgesprek hierover in de kerk stimuleren en had speciale handreikingen ontwikkeld, die als onderdeel van de campagne werden aangeboden. Voor diaconieën, zwo-

Actie 15 cent Kerk in Actie voerde in het kerkelijke seizoen 2006/2007 voor de 1e keer de 15-centcampagne. Ruim zeventig procent van de diaconieën deed mee. De website www.15cent.nl heeft al tienduizenden bezoekers getrokken en via deze website is al ruim € 10.000 gedoneerd. De actie komt goed op gang en vele diaconieën laten ons hun actie-ideeën weten. De diaconie in Kedichem bijvoorbeeld was zo enthousiast over de actie dat zij heeft besloten om de 15 cent machtigingsmunt in het hele dorp uit te delen. De diaconie in Den Dolder heeft de munten tijdens de dienst op 5 november uitgedeeld en toegezegd het via de machtigingen toegezegde geld voor Kerk in Actie te verdubbelen! Honderden gemeenten hebben 15ct actiemunten besteld om uit te delen in de kerken en wielklemmen om de 15ct actie op ludieke wijze onder de aandacht te brengen. Begin september stuurde Kerk in Actie hiervoor een doosje met een ‘boterham’, ‘schriftje’ en een waterbeker met informatie over voorbeeldprojecten van ICCO en Kerk in Actie voor voedselzekerheid, onderwijs en schoon water. Op 15 oktober zijn duizenden ‘15ct’wielklemmen geplaatst in 25 gemeenten om de aandacht te vestigen op Wereldvoedseldag en daarmee kwam de hongerproblematiek op diverse voorpagina’s van kranten en aan bod bij regionale omroepen. Ook zijn televisieopnamen gemaakt van de wielklem actie in de PC Hooftstraat in Amsterdam voor een zesdelige serie ‘Bij ons in de PC’ met Jort Kelder (op donderdagavonden KRO). Meer informatie op vindt u op: www.kerkinactie.nl/15cent.

32

Kerk in Actie-vrijwilligers tellen oud geld

Geweldige opbrengst oud Nederlands en buitenlands geld De afgelopen vier jaar hebben veel kerken en particulieren (oud) Nederlands en buitenlands geld ingezameld voor de projecten van Kerk in Actie. Het schijnbaar waardeloze blik en oud papier bleek een totale waarde te hebben van € 143.419,-. Via de Nederlandsche Bank kregen we € 118.180,- voor de Nederlandse guldens. Via diverse kanalen werd oud Nederlands en buitenlands geld afgezet. De totale opbrengst hiervan bedraagt: € 25.239,-. Wat een geweldig bedrag, waar we heel veel mee kunnen doen! We bedanken u heel hartelijk voor uw inzet. Al het oude geld blijft nog welkom. Er zijn nu voldoende verzamelaars waardoor we ook voor het geld, dat niet meer inwisselbaar is bij de centrale banken, een goede opbrengst kunnen krijgen. Ontmoetingsdagen Landelijke Diaconale Dag Kerk in Actie hield de Landelijke Diaconale Dag, waaraan ruim 1.100 diakenen van plaatselijke diaconieën meededen, op 17 november 2007 voor de 112e keer in het Beatrixgebouw van de Utrechtse Jaarbeurs. Het thema van de dag was ‘diaconaat in de buurt’. Het verhaal van mensen ‘uit de buurt’ stond centraal. Daartoe was een gevarieerd programma opgesteld met workshops, interviews, theater en een informatiemarkt. In de ochtend sprak Doekle Terpstra, voorzitter van ICCO en de hbo-raad, naar aanleiding van het dagthema. De Landelijke Diaconale Dag is er speciaal voor diakenen en zwo-ers, maar ook andere geïnteresseerden waren van harte welkom om zich te laten inspireren bij hun inzet in de samenleving. Diaconale ontmoetingsdagen Het thema van de diaconale ontmoetingsdagen voor diakenen in 2007 was: droom en werkelijkheid. Diakenen blijven zoeken naar nieuwe mogelijkheden om de kloof tussen ideaal en werkelijkheid te overbruggen. Door bewust bezig te zijn met onze inspiratiebronnen. En door elkaar voorbeelden te presenteren van activiteiten die praktisch en concreet zijn, en geschikt voor toepassing in ieders eigen situatie. Van vernieuwing in de eigen organisatie tot initiatieven op nieuwe werkterreinen.

In die wisselwerking van inspiratie en praktijk komen ideaal en werkelijkheid dichter bij elkaar. De diaconale ontmoetingsdagen werden in 2007 op zaterdag 24 maart in Drachten (50 deelnemers), op 14 april in Dordrecht (65 deelnemers) en Apeldoorn (75 deelnemers) gehouden. Er waren tijdens deze dagen vijf workshops. Uit de evaluatieformulieren blijkt dat de dagen werden gewaardeerd. JOP Wereld Express JOP is het jeugdwerk van de Protestantse Kerk. Vanaf september 2007 is in samenwerking met Kerk in Actie de JOP Wereld Express op tournee gegaan. Een 12 meter lange trailer met daarin een interactieve tentoonstelling rond de millenniumdoelen,

Jaarverslag 2007 | 33 voor jongeren tussen 11 en 15 jaar, reisde door het land. De JOP Wereld Express gaat over het dagelijkse leven van kinderen en jongeren op de hele wereld. De tentoonstelling is opgebouwd rondom de millenniumdoelen. Bezoekers gaan aan de slag met allerlei creatieve opdrachten over eerlijke handel, een dak boven je hoofd, onderwijs voor ieder kind enzovoort. In drie kwartier beleven bezoekers van de JOP Wereld Express een werelddag: een rondreis langs verschillende thema’s waar kinderen over de hele wereld in hun dagelijkse leven mee te maken hebben. Lokale kerken, clubs, scholen en andere organisaties kunnen de JOP Wereld Express voor een bepaalde tijd huren. Gebedsbrief digitaal In december 2007 is het laatste exemplaar van de papieren Gebedsbrief uitgekomen. Voortaan plaatsen wij voorbeden alleen nog op onze website. In de Nieuwsbrief zullen wij steeds kort enkele onderwerpen noemen. Via de website kunnen we beter ingaan op de actualiteit en kunnen berichten eventueel ook uitgebreider zijn of kunnen we doorlinken naar meer informatie. Uit kostenoverweging hebben we besloten om niet daarnaast ook nog een papieren versie aan te bieden. Geen kind in de cel Kerk in Actie en de Raad van Kerken in Nederland namen in 2006 het initiatief tot de handtekeningenactie ‘Geen kind in de cel’. Amnesty International, Defence for Children International Nederland, Stichting INLIA, de Raad van Kerken in Nederland, Stichting Alleenstaande Minderjarige Asielzoekers Humanitas (SAMAH), Unicef Nederland, het IKV, VluchtelingenWerk Nederland en

de stichting Kinderpostzegels Nederland sloten zich bij deze actie aan. Gezamenlijk overhandigden zij in juni van het vorige jaar een manifest tegen opsluiting van vreemdelingenkinderen, met ruim 138.000 handtekeningen, aan Tweede-Kamerleden. Kerk in Actie was aan het eind van de actie, in 2007, gelukkig met het resultaat van de handtekeningenactie ‘Geen kind in de cel’. Samenwerking met Evangelische Omroep/ Stichting EO Metterdaad Kerk in Actie werkt met ingang van 1 september 2006 samen met de Vereniging De Evangelische Omroep te Hilversum, c.q. de Stichting EO Metterdaad. In dit convenant participeren ook de stichting Evangelische Zendings Alliantie (EZA) en de Vereniging PRISMA. De EO verzorgt via haar multimediale platform ‘Nederland Helpt’ radio en tv-programma’s. Het platform informeert luisteraars en kijkers over zending, hulpverlening en ontwikkelingssamenwerking en werft hiervoor fondsen. Kerk in Actie, EZA en Prisma dragen projecten aan voor financiering, zijn verantwoordelijk voor de monitoring van de uitvoering en rapporteren over de besteding van de fondsen. Samenwerking met Stichting Rotterdam Het bestuur van Stichting Rotterdam subsidieert jaar lijks een aantal projecten van Kerk in Actie-partners in diverse werelddelen. Het gaat hierbij om projecten met een sterk diaconale component, overeenkomstig het mandaat en de doelstelling van de Stichting. Ook kent Stichting Rotterdam (via, toen nog, de Protestantse Dienstencentra) suppleties toe aan lokale initiatieven van groepen in het binnenland.

Communicatie en fondsenwerving 2007 • Aantal regelmatige gevers Kerk in Actie: 125.000 • Aantal kerkelijke gemeenten die bijdragen: 1.720 • Totale inkomsten uit vrijwillige geldwerving in 2007: € 27.0 miljoen (inclusief nalatenschappen). • Kosten fondsenwerving: 2007 10,4%, 2006 9,9 procent (2005: 8,5 procent) • Inkomsten veertigdagentijdcampagne: € 775.000 (€ 280.000 particulieren en € 495.000 via kerken) • Oud-geldactie: € 43.610 • Opbrengst postzegel- en kaartenactie 2007 € 40.400 2006: € 31.537 (ruim € 6.000 meer dan in 2005).

ie t a is n a g r o n e l e e n 12. Perso Kerk in Actie als onderdeel van de Protestantse Kerk Kerk in Actie is onderdeel van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland. De geldstromen van Kerk in Actie worden strikt gescheiden van de andere activiteiten van de dienstenorganisatie. Buitenland Het uitvoerende werk van Kerk in Actie in zending en werelddiaconaat is ondergebracht in een gezamenlijke afdeling met ICCO, die onder leiding staat van de directeur buitenland (afkomstig van ICCO) en een adjunct-directeur (afkomstig van Kerk in Actie). Bij de uitvoering van het werk zijn de beleidslijnen leidend, die zijn uitgezet in de nota’s zending en werelddiaconaat van Kerk in Actie. Het eigen karakter van Kerk in Actie blijft herkenbaar in het gezamenlijke programma. Bij de keuze van partners en landen zal gerekend worden met contacten die voor de kerk van belang zijn om historische of kerkelijke redenen. Bij de uitzending van nieuwe medewerkers zijn identiteit en kerkelijke betrokkenheid een belangrijke competentie, mede in verband met het functioneren in het project Interactief. In de uitvoering en rapportages zullen de programma’s FairClimate en Kinderen in de Knel herkenbaar blijven. Het programma Zending maakt deel uit van de uitvoeringorganisatie Kerk in Actie/ICCO, maar heeft daarin een eigen, zelfstandige plaats, verbonden met Kerk in Actie. Het beleid van het programma Zending wordt bepaald door de Generale Synode van de Protestantse Kerk en is gebaseerd op door de synode aanvaarde beleidsstukken. Voor het missionaire en diaconale werk in het Midden-Oosten gelden dezelfde voorwaarden als voor het zendingswerk.

Binnenland In dit programmadeel is het binnenlands diaconaat ondergebracht. Drie inhoudelijke lijnen met de invalshoek van rechtvaardigheid geven het werk vorm. Waar gerechtigheid en rechtvaardigheid op een meer structurele manier (nog) niet haalbaar of realiseerbaar zijn, blijft de opdracht overeind staan om barmhartigheid en liefde te bewijzen. Ze zijn onlosmakelijk verbonden. Rechtvaardigheid en gerechtigheid krijgen praktisch vorm in onderlinge relaties (participatie bevorderen en uitsluiting tegengaan), in de inrichting van de samenleving (eerlijker delen) en in de omgang met de aarde (duurzaamheid bevorderen). Kerk in Actie Communicatie en voorlichting In dit programmadeel zijn activiteiten ondergebracht, die zich bezig houden met het informeren van gemeenten, diaconieën, vrijwilligers en andere belangstellenden over zending en (wereld)diaconaat. Goede voorlichting is essentieel voor de fondsenwerving. Belangrijke taken: • Interactief: gemeenten helpen bij de uitvoering van hun taak op het gebied van zending en werelddiaconaat. Stimuleren van contacten met partners in het Zuiden. Bevorderen dat gemeenten zich eigenaar weten van het werk en daar verantwoordelijkheid voor nemen, zowel geestelijk als financieel. • Stimuleren en ondersteunen van projecten Intercultureel bijbellezen. • Voorlichting over het zendings- en diaconale werk via bladen, nieuwsbrieven, gebedsbrieven, website, e-mail. Campagnes in samenwerking met fondsenwerving. Informatie over FairClimate en milieu. • Ontwikkelen van voorlichtingsmateriaal; cursussen in samenwerking met de kaderschool. • Voorlichting bij noodhulpacties. • Voorlichting over projecten binnenlands diaconaat. • Realiseren van publieksdagen over het werk van Kerk in Actie. Ondersteunende afdelingen Bovenstaande afdelingen kunnen gebruik maken van de ondersteunende afdelingen van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland, zoals de afdelingen Financiën en Control, Facilitaire zaken, Human Resource Management en het Hendrik Kraemer Instituut, HKI). Het HKI gaf in 2006 voor Kerk in Actie cursussen aan uit te zenden en uitgezonden medewerkers en aan jongeren.

34

Jaarverslag 2007 | 35 Protestantse Dienstencentra/ gemeenteadviseurs Met ingang van 2008 zijn de PDC’s gesloten en is de dienstverlening overgenomen door gemeenteadviseurs. De ondersteuning zal gegeven worden door drie soorten gemeenteadviseurs, van wie de adviseurs voor Interactief in het bijzonder voor Kerk in Actie werken: 1. De gemeenteadviseur (algemeen) onderhoudt namens de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk relaties met de plaatselijke kerkelijke gemeenten en is er voor advisering en begeleiding op maat. 2. Er staat een landelijk team van acht gemeenteadviseurs Kerk in Actie Interactief voor u klaar om u te assisteren bij het werken met Kerk in Actie Interactief. De gemeenteadviseur Kerk in Actie Interactief bespreekt met u de vele mogelijkheden die Interactief werken u biedt. 3. Speciaal voor de vragen vanuit de gemeenten op het gebied van kerkbeheer is er de gemeenteadviseur kerkbeheer.

Bestuur en directie De directe verantwoordelijkheid voor het werk ligt bij het bestuur van de dienstenorganisatie. De Generale Synode van de Protestantse Kerk in Nederland bepaalt het beleid en stelt de begroting en jaarrekening vast. Hierin zitten vertegenwoordigers van de plaatselijke kerken. Het Bestuurlijk Overleg van Kerk in Actie is het overleg tussen de Protestantse Kerk in Nederland en de kleinere kerken die in Kerk in Actie deelnemen. Het bestuur ontvangt naast reis- en verblijfskosten geen overige vergoedingen. Er worden geen voorschotten en/of leningen aan hen verstrekt. De salarisschalen van de medewerkers zijn te vinden op de website van de Protestantse Kerk in Nederland: www.pkn.nl

2007

fte’s

aantal mensen

vrouw

man

Afdeling Binnenland Afdeling Buitenland Afdeling Communicatie & Fondsenwerving

17,80 30,91 18,93

27,0 43,0 35,0

12,0 25,0 14,0

15,0 18,0 21,0

3,0 1,0 4,0

67,64

105,0

51,0

54,0

8,0

Samenstelling bestuur en directie (per 31 december 2007) Bestuur Ir. G.J. Kramer, voorzitter mevr. mr. R. de Jong P.J. Leendertse Mr. P. Schreuder Dr. B. Plaisier Directie Dhr. H. Feenstra, algemeen directeur Ds. E. Overeem, adjunct directeur

vrijwilliger

36

13. Financiën 13.1 Verslag Governance Governance Het begrip “governance” duidt op een goede bestuurlijke inrichting van een onderneming en de uitvoering van goed ondernemersschap, waaronder begrepen integer en transparant handelen, evenals goed toezicht hierop en het afleggen van verantwoording over het uitgeoefende toezicht. Dit is de rode draad van een aantal recent ontwikkelde codes (Tabaksblatt, Wijffels.) Voor Kerk in Actie van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland zijn de richtlijn 650 voor fondsenwervende instellingen en de code Wijffels leidraad voor het handelen. De code Wijffels moet ook binnen de charitatieve sector bijdragen tot een efficiënt toezicht op het bestuur (checks) en een evenwichtige verdeling van invloed tussen het bestuur, het toezicht en de donateurs (balances.) Deugdelijk ondernemingsbestuur Aan het bestuur is het dagelijkse bestuur van de dienstenorganisatie opgedragen. Binnen het raamwerk van de kerkorde en ordinanties van de Protestantse Kerk in Nederland en de generale regelingen behorende bij deze kerkorde bestuurt zij de organisatie. Zij is in dat kader tevens verantwoordelijk voor de naleving van alle relevante weten regelgeving en voor het beheersen van de risico’s verbonden aan het uit te voeren werk. Het bestuur rapporteert hierover aan de Kleine Synode. Benoemingen e.d. De leden van het bestuur worden benoemd en ontslagen door de generale synode: a. drie leden van het bestuur worden – op aanbeveling van het bestuur en gehoord het moderamen (dagelijks bestuur) – benoemd uit de leden van de kerk, b. beide andere leden zijn afkomstig uit het moderamen: de scriba (bezoldigd bestuurder) en een ander daartoe aangewezen lid van het moderamen. De onder a. vermelde bestuursleden worden benoemd voor een periode van vier jaar; ze kunnen éénmaal voor een aansluitende periode worden herbenoemd. De onder b. vermelde bestuursleden worden benoemd voor de duur van hun zittingstijd in het moderamen. Wij verwijzen hierbij naar de Kerkorde. De leden van het bestuur vermijden in hun functioneren elke schijn van belangenverstrengeling. Daartoe zijn afspraken vastgelegd. Interne risicobeheersing- en controlesystemen De interne risicobeheersing- en controlesystemen dienen effectief en adequaat te zijn. De code verlangt dat het bestuur in het jaarverslag hieromtrent rapporteert. Gemeld werd al dat in 2006 een start is gemaakt met de omslag van financial control naar management control en de verbetering van de planning & controlcyclus.

De introductie van jaarplannen voor de afdelingen en de managementrapportages vanuit de afdelingen aan de directie zijn hier in 2007 voorbeelden van. Vooruitlopend op de kanteling van de organisatie is in 2007 een besturingsfilosofie ontwikkeld op basis waarvan voor 2008 inrichting van systemen en rapportages plaats kunnen vinden. De (financiële) besturingsfilosofie geeft het management van de dienstenorganisatie de bouwstenen voor een adequate sturing van het uit te voeren werk vanuit het financiële perspectief en geeft de mogelijkheid om per 2008 te gaan rapporteren op de inhoudelijke doelstellingen zoals deze in de begroting en jaar(werk-) plannen 2008 zijn geformuleerd. De Project Monitoring en Evaluatie (PME) zal een impuls krijgen door de samenwerking met ICCO en de gezamenlijke inrichting van de projecten in het kader van de buitenlandse steunverlening. Hierdoor zal aanmerkelijk meer kwalitatieve informatie en procesinformatie gegenereerd kunnen worden m.b.t. de steunverlening. In 2008 zal worden geanalyseerd of dit systeem ook in bredere zin toepasbaar is voor de steunverlening vanuit de dienstenorganisatie. Betrouwbare financiële verslaglegging Het bestuur is verantwoordelijk voor de kwaliteit en de volledigheid van de verslaggeving. De kleine synode ziet er op toe dat het bestuur deze verantwoordelijkheid vervult. De (externe) certificerend accountant wordt aangewezen door de kleine synode en woont de behandeling van de jaarrekening bij in de kleine synode. Tevens heeft de accountant zitting in de door het bestuur ingestelde audit-commissies. Vanwege de specifieke aard van de activiteiten en het grote volume aan geld is besloten tot een audit-commissie voor Kerk in Actie en een audit-commissie voor het ‘overig kerkenwerk’ ter ondersteuning van het bestuur van de dienstenorganisatie. De twee audit-commissies, met hun eigen verantwoordelijkheidsgebied, dienen op onpartijdige wijze het functioneren van de organisatie te toetsen, bevindingen te rapporteren en proactief te adviseren aan het bestuur over de doeltreffendheid, doelmatigheid en rechtmatigheid van het functioneren. Directiestatuut Het bestuur van de dienstenorganisatie heeft conform artikel 8.2 van de generale regeling voor de dienstenorganisatie een directiestatuut vastgesteld. Dit statuut regelt de taak van de algemeen directeur met betrekking tot de beleidsmatige voorbereiding en uitvoering van bestuursbesluiten en de dagelijkse leiding en organisatie van de dienstenorganisatie. Tevens wordt hierin aangegeven welke bestuursbevoegdheden aan de algemeen directeur zijn gemandateerd.

Jaarverslag 2007 | 37 Toelichting resultaat over het boekjaar 2007 De staat van baten en lasten over 2007 sluit met een voordelig resultaat van € 2.658.000, waarvan een bedrag van € 5.085.000 wegens onderbestedingen aan de bestemmingsreserves (revolving funds) wordt toegevoegd en voor een bedrag van € 2.427.000 door hogere doelbestedingen vanuit aanwezige actiepotten wordt onttrokken. Collecten, giften en nalatenschappen De (bruto) opbrengsten uit vrijwillige geldwerving steeg ten opzichte van 2006 met 6%. Omdat deze ontwikkeling zich aan het einde van het boekjaar manifesteerde konden de gelden niet direct worden weggezet. Ook werd tijdens het boekjaar op basis van de begrote opbrengstverwachting een voorzichtig subsidiebeleid gevoerd. Dit zijn de belangrijkste redenen van de toevoegingen aan de revolving funds per balansdatum. De aanwezige actiepotten ultimo 2006 (w.o. tsunami) werden in het boekjaar 2007 verder aangewend, wat leidde tot de onttrekking uit deze bestemmingsfondsen. Bijdragen Protestantse Kerk in Nederland Deze bijdragen hebben zowel betrekking op de jaarlijks door de Kerk ontvangen reguliere inkomsten

Staat van baten en lasten (x € 1.000)

(quotumgelden) als op bijdragen uit kerkelijke bestemmingsreserves en –fondsen wegens door de kerk ontvangen nalatenschappen. Aandeel in gezamenlijke acties De ontvangen actiegelden in 2007 hebben hoofdzakelijk betrekking op acties van derden, te weten EO Metterdaad. De opbrengsten uit gezamenlijke acties via SHO in 2007 hebben enerzijds betrekking op nagekomen (noodhulp)bijdragen Java en Pakistan. Overige baten In deze post zijn in 2007 o.m. begrepen de ondersteunende bijdragen van overheden en andere organisaties m.b.t. de programma’s van Kerk in Actie. De verlaging ten opzichte van 2006 heeft voornamelijk te maken met toen ontvangen eenmalige extra bijdragen van ca. € 1,2 mln. vanuit ICCO en het Ministerie van Buitenlandse zaken ten behoeve van FairClimate. Verstrekte subsidies Het verloop in het volume van deze post wordt veroorzaakt door eenmalige noodhulpbijdragen, die worden verstrekt uit m.n. de opbrengsten uit gezamenlijke acties, zoals de tsunamigelden. Dit verklaart tevens de in de begroting 2007 en in de jaarrekening 2006 onttrekkingen uit de bestemmingsreserves en fondsen (actiepotten e.d.).

Rekening 2007

Begroting 2007

Rekening 2006

Rekening 2005

Baten / beschikbaar voor doelstelling Baten vrijwillige geldwerving: Collecten/schenkingen/nalatenschappen Af: - kosten eigen fondsenwerving

26.966 - 2.794

25.415 - 2.924

25.438 - 2.507

28.101 - 2.393

Netto baten vrijwillige geldwerving

24.172

22.491

22.931

25.708

1.878 1.137 5.101

1.984 PM 6.359

2.640 1.633 9.890

2.826 34.061 6.324

Totaal / beschikbaar voor doelstelling

32.288

30.834

37.094

68.919

Lasten / bestedingen aan doelstelling Eigen activiteiten Verstrekte subsidies Uitvoeringskosten

1.618 20.074 7.938

1.755 29.261 7.268

1.539 39.334 8.828

1.437 51.145 8.451

Totaal / bestedingen aan doelstelling

29.630

38.284

49.701

61.033

2.658

- 7.450

- 12.607

7.886

5.085 - 2.427

- 50 - 7.400

- 2.637 - 9.970

- 1.395 9.281

2.658

- 7.450

-12.607

7.886

Bijdragen Protestantse Kerk in Nederland Aandeel in gezamenlijke acties Overige baten

Resultaat Resultaatverdeling: - Bestemmingsreserves Kerk in Actie - Bestemmingsfondsen Kerk in Actie Totaal resultaatverdeling

38 13.2 Jaarrekening 13.2.1 Balans (na resultaatverwerking) Activa (x €. 1.000)

Ref.

Leningen u/g

Balans 31-12-2007

Balans 31-12-2006

14

34

Financiële vaste activa

1

14

34

Vorderingen

2

2.928

2.374

Protestantse Kerk in Nederland Stichting de Zending

- 87

- 1.217 33

Rekeningen-courant

- 87

- 1.184

15.720

16.717

18.575

17.941

Balans 31-12-2007

Balans 31-12-2006

10.639

5.554

10.639

5.554

3.883

6.310

14.522

11.864

Liquide middelen

3

Totaal activa

Passiva (x €. 1.000)

Ref.

Besteedbaar vermogen: Egalisatie-/bestemmingsreserves

Vastgelegd vermogen: Bestemmingsfondsen Eigen vermogen

4

Voorziening reorganisatiekosten Schulden op lange termijn

5 6

116 12

Lang vreemd vermogen

128

Rekening courant St De Zending Nog te betalen posten Vooruit ontvangen posten Schulden op korte termijn Totaal passiva

7

85 3.771 197

5.751 198

4.053

5.949

18.575

17.941

Jaarverslag 2007 | 39 13.2.2 Staat van baten en lasten Beschikbaar voor doelstelling (x € 1.000)

Ref.

Rekening 2007

Begroting 2007

Rekening 2006

23.283 2.840 843

22.685 2.300 430

21.964 2.778 696

26.966

25.415

25.438

1.170 1.624

1.314 1.610

933 1.574

2.794

2.924

2.507

24.172

22.491

22.931

Publicaties Netto omzet (In)directe kosten

566 - 236

586 - 582

962 - 550

Bruto resultaat Uitvoeringskosten

330 - 118

4 PM

412 - 216

4

196

Opbrengsten vrijwillige geldwerving: Collecten, giften en schenkingen Opbrengst mailingacties Nalatenschappen 7 Af: Kosten eigen fondsenwerving: (In)directe verwervingskosten Uitvoeringskosten

Netto baten vrijwillige geldwerving

Resultaat opbrengst publicaties

8

212


9

91

1.598


10

1.046

35


11

445

50

119

Subsidies overheden en anderen

12

3.402

5.999

8.830

Financiële baten en lasten

13

367

299

453

Bijdrage Protestantse Kerk in Nederland Financiële bijdragen Bestemmingsreserves

14 723 1.155

809 1.175

753 1.887

1.878

1.984

2.640

675

7

292

32.288

30.834

37.094

Diverse baten Totaal beschikbaar voor de doelstelling

15

40 13.2.2 Staat van baten en lasten Besteding aan doelstelling ( x € 1.000)

Ref.

Kerk in Actie Buitenland: - Zending - Werelddiaconaat - Noodhulp - Kinderen in de Knel - FairClimate Binnenland: - Missionair werk - Diaconaat Besteding aan doelstelling Beschikbaar voor doelstelling Totaal resultaat Bijdragen uit respectievelijk naar: Bestemmingsreserves Kerk in Actie Bestemmingsfondsen Kerk in Actie Totaal

16

Rekening 2007

Begroting 2007

Rekening 2006

8.835 7.312 4.924 2.838 338

8.883 11.180 9.531 2.915 421

10.593 12.980 15.484 4.080 686

2.613 2.770

2.484 2.870

2.322 3.556

29.630

38.284

49.701

32.288

30.834

37.094

2.658

- 7.450

- 12.607

5.085 - 2.427

- 50 - 7.400

- 2.637 - 9.970

2.658

- 7.450

- 12.607

Begroting 2007

Rekening 2006

13.2.3 Resultaatverdeling Resultaatverdeling (x € 1.000)

Rekening 2007

Het resultaat is toegevoegd (+) of onttrokken (-) aan: Besteedbaar vermogen Egalisatiereserve diaconaat Revolving funds Revolving fund missionair algemeen Revolving funds Noodhulp

Vastgelegd vermogen Actiepotten Fonds Indonesië-projecten Fonds nazorg Enschede Fonds Koopvaardij Fonds Landelijke diaconale projecten

Resultaat

103 3.223 88 1.671

- 50

182 - 2.044 336 - 1.111

5.085

- 50

- 2.637

- 2.374

- 7.400

- 9.422 - 505 - 40

- 33 - 20

-3 - 2.427

- 7.400

- 9.970

2.658

- 7.450

- 12.607

Jaarverslag 2007 | 41 13.2.4 Kasstroomoverzicht Kasstroomoverzicht (indirecte methode) (x € 1.000,-)

Referentie

Balans 31-12-2007

Balans 31-12-2006

Vermogensresultaat

4

2.658

- 12.607

- Vorderingen - Rekeningen-courant - Kortlopende schulden - Voorzieningen

2

- 554 - 1.012 - 1.981 - 116

- 1.336 - 1.611 716 114

- 3.663

- 2.117

20

1

20

1

- 12

12

- 12

12

- 997

- 14.711

7 5

Totaal Kasstroom uit operationele activiteiten Kasstroom uit investeringsactiviteiten - Leningen u/g

1

Totaal Kasstroom uit investeringsactiviteiten Kasstroom uit financieringsactiviteiten - Langlopende schulden Totaal Kasstroom uit financieringsactiviteiten Totaal mutatie liquide middelen

13.2.5 Waarderingsgrondslagen Richtlijn Jaarverslaggeving De Jaarrekening Kerk in Actie van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland is opgesteld conform de Richtlijn 650 Fondsenverwervende Instellingen. 13.2.5.1 Grondslagen voor waardering van activa en passiva Financiële vaste activa Leningen uitgeleend geld (u/g) worden gewaardeerd op nominale waarde, zonodig gecorrigeerd voor oninbaarheid. Voorraden Waardering vindt plaats op verkrijgings- of vervaardigingsprijs, eventueel met aftrek van een voorziening voor incourante voorraden. Vorderingen, overlopende activa en overige activa Vorderingen, overlopende activa en overige activa worden gewaardeerd tegen nominale waarde, rekening houdend met een voorziening wegens oninbaarheid. Liquide middelen De liquide middelen worden tegen nominale waarde opgenomen. Eigen vermogen Het eigen vermogen is slechts aan te wenden in overeenstemming met de doelstelling waartoe ze in het leven is geroepen.

6

De presentatie van het eigen vermogen in de balans wordt onderscheiden in: • besteedbaar vermogen • vastgelegd vermogen Besteedbaar vermogen Het besteedbare vermogen kent egalisatiereserves en bestemmingsreserves. Bestedingen van de bestemmingsreserves dienen plaats te vinden binnen de gegeven algemene “bestemming”. Binnen deze algemene bestemmingen kunnen de bestedingen door “het bestuur” worden bepaald. De gevormde bestemmingsreserves mogen geen verplichting betreffen. Vastgelegd vermogen Binnen de definitie van vastgelegd vermogen bevinden zich de bestemmingsfondsen. Dit deel van het eigen vermogen is vanwege de specifieke bestemming, dat door “derden” (gevers of overheid) is bepaald, slechts aan te wenden voor de specifieke bestemming. Voorzieningen Onder voorzieningen worden opgenomen: • verplichtingen en verliezen waarvan de omvang op balansdatum onzeker is, doch redelijkerwijs is in te schatten. • op balansdatum bestaande risico’s ter zake van bepaalde te verwachten verplichtingen en/of verliezen waarvan de omvang redelijkerwijs is in te schatten. • kosten welke in het volgende boekjaar zullen worden gemaakt, mits het maken van die kosten zijn oorsprong mede vindt in het boekjaar of een voorgaand boekjaar en de voorziening strekt tot gelijkmatige verdeling van lasten over een aantal boekjaren.

42 Schulden op korte termijn Schulden op korte termijn en overlopende passiva worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Verplichtingen financiële steun-/hulpverlening Deze verplichtingen worden geheel ten laste gebracht van het boekjaar waarin het besluit tot toekenning schriftelijk aan de steunontvanger is meegedeeld, ongeacht in welk boekjaar de financiële steun-/hulpverlening wordt uitgekeerd. Daarbij is bepalend of de ontvangende partij recht kan doen gelden op een bepaald bedrag. Voor zover toekenningen meerjarige betalingsverplichtingen betreffen, worden deze verplichtingen vermeld als schulden op lange termijn. Indien echter bij deze toekenningen een ontbindende voorwaarde is opgenomen, dan worden deze naar jaar verantwoord onder de “niet uit de balans blijkende verplichtingen”. 13.2.5.2 Grondslagen voor bepaling van het resultaat Algemeen Ontvangsten en uitgaven worden in de staat van baten en lasten toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben. Bij de toerekening wordt een bestendige gedragslijn gevolgd. Dit houdt in dat in de balans rekening wordt gehouden met de aan een periode toe te rekenen bedragen die in een andere periode zijn of worden ontvangen, dan wel betaald. Verliezen worden verantwoord als deze voorzienbaar zijn; baten worden verantwoord als deze gerealiseerd zijn. Alle baten en lasten worden verantwoord in de staat van baten en lasten. Dit betekent dat, behalve bij stelselwijziging en herstel van fundamentele fouten, geen rechtstreekse mutaties in het vermogen plaatsvinden. Bestemmingsgiften Baten waarvoor een bijzondere bestemming is aangewezen, al dan niet via specifieke acties, worden afzonderlijk in de (toelichting op de) staat van baten en lasten opgenomen, onder vermelding van de aard van de bestemming. Ook de besteding hiervan wordt afzonderlijk vermeld. Indien deze baten in het verslagjaar niet volledig zijn besteed, worden de nog niet bestede gelden verwerkt in de desbetreffende bestemmingsreserve. Indien in een volgend jaar uit de bestemmingsreserve wordt geput, wordt deze besteding enerzijds in de staat van baten en lasten verantwoord en anderzijds als mutatie in de desbetreffende bestemmingsreserve weergegeven.

Nalatenschappen Baten uit nalatenschappen worden opgenomen in het boekjaar waarin de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. De omvang van een bate uit een nalatenschap kan betrouwbaar worden vastgesteld als op grond van het stadium waarin de afhandeling van de nalatenschap zich bevindt, een redelijke schatting van de ontvangst kan worden gemaakt. Voorlopige uitbetalingen in de vorm van voorschotten worden in het boekjaar waarin ze worden ontvangen verantwoord als baten uit nalatenschappen. Verkrijgingen belast met vruchtgebruik worden alleen in de toelichting vermeld. Zij worden pas in de staat van baten en lasten verantwoord bij het einde van het vruchtgebruik of bij eerdere verkoop van het blote eigendom. Nalatenschappen die worden toegewezen aan de rechtspersoon Protestantse Kerk in Nederland, worden door een afdracht aan de dienstenorganisatie overgedragen ter uitvoering van het werk van de kerk, rekening houdend met de bestemming waaronder de nalatenschap is ontvangen. Kosten eigen fondsenwerving Deze kosten zijn gedefinieerd in projecten. Indien er sprake is van zgn. gemengde activiteiten (deels fondsenwerving, deels voorlichting), heeft de toerekening plaatsgevonden op basis van de beoordeling van de aard van de activiteit. Voor het bepalen van de toerekening van de kosten van de afdeling Communicatie en Voorlichting als kosten fondsenwerving en als kosten activiteiten voorlichting worden de volgende regels gehanteerd: • De kosten van de activiteiten die uitsluitend op fondsenwerving zijn gericht worden 100% als kosten fondsenwerving aangemerkt. • De kosten van activiteiten die geheel niet op fondsenwerving zijn gericht worden als activiteiten voorlichting aangemerkt. • De kosten van die activiteiten die gedeeltelijk op voorlichting maar ook voor een substantieel deel op fondsenwerving zijn gericht worden volgens een percentagegewijze verdeling als activiteiten voorlichting en als fondsenwerving aangemerkt.

Collecten Collecten worden verantwoord in het jaar waarin de collecten gehouden zijn.

Publicaties Bij verkoop van publicaties en artikelen wordt de netto omzet als baten verantwoord. De bruto winst bestaat uit het verschil tussen verkoopopbrengst verminderd met de op de verkopen drukkende (in- en externe) kosten minus de inkopen verhoogd met de op de inkoop drukkende (in- en externe) kosten. Het resultaat komt tot stand door de uitvoeringskosten in mindering te brengen op de brutowinst.

Giften Giften worden verantwoord in het jaar waarin een specifieke actie heeft plaatsgevonden, dan wel het jaar van ontvangst indien geen specifieke actie heeft plaatsgevonden.

Aandeel in gezamenlijke acties De deelnemende instellingen in eenmalige/tijdelijke samenwerkingsverbanden verantwoorden alleen het hun toekomende deel van het nettoresultaat van de gezamenlijke actie.

Jaarverslag 2007 | 43 Het brutoresultaat van de gezamenlijke actie(s) en alle daarop drukkende verwervingskosten worden verantwoord door het samenwerkingsverband. Tevens bevat deze verantwoording de verdeling van het netto resultaat over de deelnemende instellingen. Aandeel in acties van derden Gelden ontvangen van andere fondsenwervende instellingen worden onder deze noemer verantwoord. Subsidies overheden en anderen Subsidies van overheden, gemeenten e.d. ontvangen voor de uitvoering van projecten of programma´s waarbij de subsidiegever als financier of medefinancier optreedt, worden afzonderlijk verantwoord in de staat van baten. Financiële baten en lasten Alle financiële baten en lasten worden in de staat van baten en lasten verantwoord. Bijdrage Protestantse Kerk in Nederland De bijdrage van de Protestantse Kerk in Nederland ten behoeve van het uitvoeren van de taken van de dienstenorganisatie is gelijk aan de operationele baten bij de Protestantse Kerk in Nederland. Grondslagen interne doorbelastingen De verdeling van uitvoeringskosten naar per afdeling onderkende doelstellingen/activiteiten geschiedt op basis van de volgende uitgangspunten: • De huisvestingkosten, inclusief de afschrijvingskosten van de materiële vaste activa, worden tegen een marktconforme huurprijs doorberekend op basis van het aantal m2 vloeroppervlakte.

Bangladesh

• D e logistieke kosten betreffende de centrale reproductie, drukwerkbegeleiding en specifieke verzendingen door de postkamer worden doorbelast op basis van de werkelijk bestede uren van de medewerkers van het team logistiek maal het voorcalculatorisch bepaalde uurtarief. De werkelijke out-of-pocketkosten worden direct ten laste van de opdrachtgevende afdeling gebracht. • De kosten betrekking hebbend op brochureverkoop worden doorberekend op basis van de gerealiseerde opbrengst verkopen. • De kosten van de stafafdelingen Directie, Financiën & Control, Human Resource Management en de overige kosten van de stafafdeling Facilitaire Zaken worden op voorcalculatorische basis aan de overige afdelingen doorberekend op basis van het aantal bij de afdelingen behorende begrote formatieplaatsen. Pensioenen in de waarderingsgrondslagen De dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland heeft voor haar werknemers een toegezegde pensioenregeling. Hiervoor in aanmerking komende werknemers hebben op de pensioengerechtigde leeftijd recht op een pensioen dat afhankelijk is van leeftijd, salaris en dienstjaren. De regeling is ondergebracht bij het bedrijfstakpensioenfonds PGGM. De dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland heeft geen verplichting tot het voldoen van aanvullende bijdragen in geval van een tekort bij PGGM, anders dan het effect van hogere toekomstige premies. De dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland heeft daarom de pensioenregeling verwerkt als een toegezegde bijdrageregeling en heeft alleen de verschuldigde premies tot en met het einde van het boekjaar in de jaarrekening verantwoord.

44 13.2.6 Toelichting op de balans Activa 13.2.6.1 Financiële vaste activa (1) Financiële vaste activa (x €. 1.000) Leningen u/g

Verloop financiële vaste activa (x € 1.000,-)

Balans 01-01-2007

Bij

Balans 31-12-2007

Balans 31-12-2006

14

34

Af

Balans 31-12-2007

Leningen medewerkers in het buitenland

34

20

14

Totaal financiële vaste activa

34

20

14

Balans 31-12-2007

Balans 31-12-2006

13.2.6.2 Vorderingen (2) Vorderingen (x €. 1.000) Afrekeningen r/c overige administraties Vooruitbetaalde posten Bijdragen en subsidies Terug te ontvangen projectverplichtingen Voorschotten (projecten, zendingarbeiders e.d.) Nog te ontvangen giften en collecten Rente Overige nog te ontvangen posten

143 1.508 309 44 718 86 119

74 75 1.241 0 108 729 109 38

Totaal vorderingen

2.928

2.374

Balans 31-12-2007

Balans 31-12-2006

13.2.6.3 Liquide middelen (3) Liquide middelen (x €. 1.000) Deposito’s Banktegoeden

5.000 10.720

6.759 9.958

Totaal liquide middelen

15.720

16.717

Jaarverslag 2007 | 45 Passiva 13.2.6.4 Eigen Vermogen (4) 13.2.6.4.1 Besteedbaar vermogen Besteedbaar vermogen (x €. 1.000)

Balans 31-12-2007

Bestemmingsreserves: - Afdeling buitenland - Afdeling binnenland Totaal besteedbaar vermogen

Verloop bestemmingsreserves (x € 1.000,-)

Balans 01-01-2007

Bij

Balans 31-12-2006

9.682 957

4.788 766

10.639

5.554

Af

Balans 31-12-2007

Bestemmingsreserves: - Revolving Fund Kinderen in de Knel - Revolving Fund Werelddiaconaat - Revolving Fund Zending - Revolving Fund Rampen en Vluchtelingen

382 1.585 2.680 141

737 1.898 763 1.671

15 160

1.119 3.468 3.283 1.812

Kerk in Actie Buitenland

4.788

5.069

175

9.682

- Missionaire egalisatiereserve -Egalisatiereserve diaconaal werk

357 409

88 103

445 512

Kerk in Actie Binnenland

766

191

957

5.554

5.260

Totaal Besteedbaar vermogen

175

10.639

46 13.2.6.4.2 Vastgelegd vermogen Vastgelegd vermogen (x €. 1.000)

Balans 31-12-2007

Balans 31-12-2006

Bestemmingsfondsen - Afdeling buitenland - Afdeling binnenland

3.849 34

6.223 87

Totaal vastgelegd vermogen

3.883

6.310

HerAllocatie

Balans 31-12-2007

Verloop vastgelegd vermogen (x € 1.000,-) Rampen en Vluchtelingen Actiepotten Kerk in Actie - Afghanistan - Palestina-Israël - Zuidelijk Afrika - Hongersnood - Aardbeving Iran - Vergeten rampen - Sudan - Dafur - Droogte in Afrika - Azië - tsunami - Aardbeving Pakistan - Kasmir - Actie Java - Bangladesh - cycloon - Vluchtelingen/ontheemden in verre en nabije Oosten - Rampen wereldwijd - TTB-noodsituaties zuidelijk Afrika - TTB/D&V-noodsituaties Sudan

Balans 01-01-2007

188 54 250 923 12 48 268 783 599 172

Bij:

Af:

5

50 50

10 52 20

100 104 44 307

- 188 -9 - 200 - 587 - 12

346

- 184

26

396

739 352 179 626 370

7 14

29

400 200 184

400 207 169

0

3.388

60 7 626

Subtotaal Actiepotten Kerk in Actie

3.297

801

710

Rampen en Vluchtelingen Actiepotten SHO - Azië - tsunami - Aardbeving Pakistan - Kasjmir - Actie Java

2.268 507 151

114 67 32

2.075 563 40

307 11 143

Subtotaal Actiepotten SHO

2.926

213

2.678

461

Bestemmingsfondsen Buitenland

6.223

1.014

3.388

Fonds nazorg Enschede Fonds Koopvaardij Giften bijzondere doeleinden Vredesfonds

42 20 7 18

33 20

Bestemmingsfondsen Binnenland

87

53

Totaal vastgelegd vermogen

6.310

0

3.849 9 7 18

1.014

3.441

34 0

3.883

Jaarverslag 2007 | 47 Nadere specificatie aandeel in gezamenlijke acties SHO Actiepotten gezamenlijke acties SHO (x € 1.000,-)

Tsunami

Baten Saldo per 31 december 2006 Aandeel in gezamenlijke actie Rentebaten

2.268

Lasten Verstrekte steun via uitvoerende organisaties Nog te besteden per 31 december 2007:

Pakistan

Java

151 32

114

507 57 10

2.382

574

183

2.075

563

40

307

11

143

13.2.6.5 Vreemd Vermogen 13.2.6.5.1 Voorzieningen (5) Voorzieningen (x €. 1.000)

Balans 31-12-2007

Balans 31-12-2006

Voorziening Reorganisatiekosten

0

116

Totaal voorzieningen

0

116

Verloop voorzieningen (x €. 1.000)

Balans 01-01-2007

Bij

Af

Balans 31-12-2007

Reorganisatiekosten

116

4

120

0

Totaal Voorzieningen

116

4

120

0

Balans 31-12-2007

Balans 31-12-2006

0

12

13.2.6.5.2 Schulden op lange termijn (6) Schulden op lange termijn (x €. 1.000) Projectverplichtingen: - Binnenland

48 13.2.6.5.3 Schulden op korte termijn (7) Schulden op korte termijn (x €. 1.000)

Balans 31-12-2007

Rekening courant Stichting de Zending

Balans 31-12-2006

85

0

1.270

170

468 231 69 305 61 43 329 791 204

2.300 269 76 1.153 43 45

2.501

5.581

Vooruitontvangen: Subsidies binnen- en buitenland

197

198

Totaal schulden op korte termijn

4.053

5.949

Crediteuren Nog te betalen: Projectverplichtingen buitenland Projectverplichtingen binnenland Contributies en bijdragen Rekening courant instellingen Wederinpassingstoelagen Niet opgenomen vakantiedagen Ramingen PME en RMA gelden tsunami Apparaatskosten aardbevingen Azië Diversen

1.577 118

De samenstelling van de projectverplichtingen naar ouderdom is als volgt: Buitenland

Binnenland

Totaal 31-12-2007

%

Buitenland

Binnenland

Totaal 31-12-2006

%

0 – 1 jaar 1 – 2 jaar 2 – 3 jaar

428 40

231

659 40

94 6

2.119 181

269

2.388 181

93 7

Totaal projectverplichtingen

468

231

699

100

2.300

269

2.569

100

Verloopoverzicht projectverplichtingen (x € 1.000) Ouderdom toezeggingen:

Jaarverslag 2007 | 49 13.2.6.5.4 Niet uit de balans blijkende rechten en/of verplichtingen NBG Met het Nederlands Bijbelgenootschap is op 19 december 2005 een convenant tot en met 2008 gesloten, waarin budgetten zijn benoemd t.b.v. bijbelvertaling en -verspreiding en wel uit Kerk in Actie gelden vanuit het programma Zending. In 2006 en 2007 is jaarlijks € 350.000 verleend. Meerjarige subsidieverplichtingen Kerk in Actie Dit betreft de voorwaardelijke verplichtingen inzake steunverlening Kerk in Actie op grond van de ontbindende voorwaarden die in de contracten voor subsidieverlening zijn opgenomen. Deze meerjarige subsidieverplichtingen worden aangegaan met de contractuele Meerjarige subsidie verplichtingen (Beslag op beschikbare middelen)

(x € 1.000) Programma’s: Zending (*) Werelddiaconaat Noodhulp Kinderen in de Knel FairClimate Missionair werk binnenland Diaconaal werk binnenland Totale verplichtingen

Voorwaardelijke subsidieverplichtingen voor:

beperking dat de volgende termijn pas kan worden verleend als bij aanvang van het betreffende subsidiejaar dit subsidiebedrag door Kerk in Actie schriftelijk wordt toegezegd. Dit vanwege het feit dat Kerk in Actie zelf geen ‘gegarandeerde’ inkomsten geniet, met andere woorden: jaarlijks afhankelijk is van de opbrengsten uit vrijwillige geldwerving. Aan het begin van elk jaar wordt, mede op grond van de aanwezige revolving funds (egalisatiereserves) van Kerk in Actie, beoordeeld of de subsidieverplichtingen gestand kunnen worden gedaan. Onderstaand zijn deze meerjarige verplichtingen weergegeven en uitgedrukt in relatie tot de beschikbare middelen, te weten de revolving funds en de verwachte middelen volgens de begroting 2008, die voor steunverlening beschikbaar zullen komen. Procentuele verplichtingen t.o.v. beschikbare middelen:

Stand revolving funds ult. 2007:

Bechikbaar voor steun verlening vlgs begr. 2008

Totaal beschikbare middelen

2008

2009

2010

Totaal

11.833 8.763 3.544 3.657 444 1.145

25% 35% 0% 30% 20% 19%

7% 2% 0% 2% 0% 17%

4% 0% 0% 1% 0% 0%

35% 36% 0% 33% 20% 36%

2008

2009

2010

Totaal

2.918 3.027 0 1.092 90 214

796 152

450

79

25

3.283 3.468 1.812 1.119

198

4.164 3.179 0 1.196 90 412

445

8.550 5.295 1.732 2.538 444 700

671

215

93

979

512

1.506

2.018

33%

11%

5%

49%

8.012

1.440

568

10.020

10.639

20.765

31.404

26%

5%

2%

32%

* In de verplichtingen 2010 van het programma Zending zijn ook de verplichtingen 2011 en 2012 opgenomen en bedragen resp. € 48.000 en € 28.000.

50 13.2.7 Toelichting op de staat van baten en lasten Baten 13.2.7.1 Vrijwillige geldwerving (7) Vrijwillige geldwerving ( x € 1.000) Collecten, giften en schenkingen (incl. mailingacties) Zending Werelddiaconaat Noodhulp Kinderen in de Knel FairClimate Missionair werk Diaconaat

Waarvan via mailingacties: Nalatenschappen Zending Werelddiaconaat Noodhulp Kinderen in de Knel Missionair werk Diaconaat

Totaal vrijwillige geldwerving

Collecten, giften en schenkingen De opbrengst uit vrijwillige geldwerving nam in 2007 toe met ruim € 1,5 mln. of wel 6% ten opzichte van het boekjaar 2006. In de post collecten, giften en schenkingen zijn begrepen de opbrengsten uit mailingacties. Deze inkomsten bedroegen over het boekjaar 2007 € 2.840.000.

Verdeling baten Kerk in Actie algemeen ( x € 1.000)

Rekening 2007

Begroting 2007

Rekening 2006

7.606 8.220 2.803 3.489 377 1.823 1.805

7.675 7.450 2.000 3.300 480 2.059 2.021

7.388 7.717 2.326 2.854 390 1.949 2.118

26.123

24.985

24.742

(2.840)

(2.300)

(2.778)

60 57 342 65 57 263

60 60 200 10 50 50

52 51 167 24 52 350

843

430

696

26.966

25.415

25.438

Kerk in Actie algemeen Ten behoeve van het werk van Kerk in Actie is over 2007 een bedrag ontvangen van € 4,4 mln. zonder specifieke doelbestemming binnen de programma’s van Kerk in Actie. De verdeling van deze algemene opbrengsten voor Kerk in Actie tussen de afdelingen Binnenland en Buitenland is bij de begrotingsvaststelling vastgesteld in de verhouding van resp. 20:80. De verdeling binnen deze afdelingen naar missionair en diaconaal werk bedraagt als volgt:

Rekening 2007

Begroting

Rekening

Miss. Werk / Zending

Diac. Werk / Werelddiac.

Totaal

2007

2006

Afdeling: (verhouding miss./diac.) Binnenland (58:42) Buitenland (36:64)

510 1.266

369 2.250

879 3.516

950 3.825

954 3.815

Opbrengst Kerk in Actie algemeen

1.776

2.620

4.395

4.775

4.769

Jaarverslag 2007 | 51 13.2.7.2 Kosten van eigen fondswerving Fondsenwervingskosten ( x € 1.000)

Rekening 2007

(In)directe verwervingskosten Uitvoeringskosten

In procenten van de opbrengst uit vrijwillige geldwerving

Deze kosten worden nader gedefinieerd in de projectenadministratie. Indien er sprake is van zgn. gemengde activiteiten (deels fondsenwerving, deels voorlichting) vindt toerekening plaats op basis van de beoordeling van de aard van de activiteit. Voor het bepalen van de toerekening van de uitgaven van de afdeling C&F als “kosten fondsenwerving” en als “kosten voorlichting” worden de volgende regels gehanteerd: • De kosten van de activiteiten, die uitsluitend op fondsenwerving zijn gericht, worden 100% als kosten fondsenwerving aangemerkt.

Begroting 2007

Rekening 2006

1.170 1.624

1.314 1.610

933 1.574

2.794

2.924

2.507

10,4%

11,5%

9,9%

• D e kosten van activiteiten, die geheel niet op fondsenwerving zijn gericht, worden als kosten voorlichting aangemerkt. • De kosten van die activiteiten, die gedeeltelijk op voorlichting maar ook voor een substantieel deel op fondsenwerving zijn gericht, worden volgens een procentuele verdeling als kosten voorlichting en als kosten fondsenwerving aangemerkt. De geactualiseerde richtlijn 650 (verplicht vanaf 2008) spreekt over een tweetal ratio’s, namelijk met betrekking tot de fondsenwerving en de directe steunverlening. Deze geven in de reeks 2003-2008 het volgende beeld:

Begroting 2008

Rekening 2007

Fondsenwervingskosten Kerk in Actie Procentueel t.o.v. opbrengst vrijw. geldwerving

2.495 10,0%

2.794 10,4%

2.507 9,9%

2.392 8,5%

2.744 9,8%

3.134 11,1%

Directe steunverlening Kerk in Actie Procentueel t.o.v. de totale baten

20.065 72,4%

20.362 62,0%

39.334 77,9%

50.030 70,7%

31.580 76,4%

29.622 72,6%

Ratio’s m.b.t. fondsenwerving en directe steunverlening Kerk in Actie ( x € 1.000)

Rekening 2006

Rekening 2005

Rekening 2004

Rekening 2003

13.2.7.3 Opbrengst publicaties/Kosten publicaties (8) Publicaties ( x € 1.000)

Begroting 2007

Rekening 2006

263 51 152 95 25

287 60 189 105 31 27 92 43 30 26 26 46

566

586

962

Af:(In)directe- en uitvoeringskosten

354

582

766

Netto opbrengst publicaties

212

4

196

Vandaar Omkeer Kalender Medische Zending Diakonia Gebedsbrief Nieuwsbrief Kerk in Actie De Verwondering Intercity Pasen Landelijke Diaconale Dag Corporate Communicatie Missionair Promotiemateriaal Overige publicaties

Rekening 2007

164 109 32 17 65 2 161 16

52 13.2.7.4 Aandeel in gezamenlijke acties (9) Aandeel in gezamenlijke acties ( x € 1.000)

Rekening 2007

Aardbeving Azië Suriname Java Pakistan

34 57

Totaal aandeel in gezamenlijke acties SHO (Noodhulp)

91

Begroting 2007

Rekening 2006 184 341 577 496

0

1.598

Opbrengsten uit gezamenlijke acties met andere participanten dan SHO deden zich in het boekjaar 2007 niet voor. 13.2.7.5 Aandeel in acties van derden (10) Aandeel in acties van derden ( x € 1.000)

Rekening 2007

Begroting 2007

Rekening 2006

EO Metterdaad Stichting Vluchteling (Noodhulp) Wilde Ganzen (werelddiaconaat)

1.046

Totaal aandeel in acties derden

1.046

0

35

Rekening 2007

Begroting 2007

Rekening 2006

Afdelingen: Buitenland (Zending/HKI) Binnenland (missionair en diaconaal werk)

395 50

50

119

Totaal bijdragen dienstverlening

445

50

119

21 14

13.2.7.6 Bijdragen voor dienstverlening (11) Bijdragen voor dienstverlening ( x € 1.000)

Tsunamihulp: nieuwe boten in Sri Lanka

Jaarverslag 2007 | 53 13.2.7.7 Subsidies overheden en anderen (12) Onderstaand zijn de subsidies van overheden en/of bijdragen van andere instellingen verantwoord, waarbij wordt opgemerkt dat alle subsidieverstrekkers optreden als medefinancier. Subsidies overheden en anderen ( x € 1.000) Buitenland Projectbijdragen ICCO Projectbijdrage ICCO inzake Noodhulp Noodhulp Missionair werk (St. De Zending) Participanten diaconaal fonds PSO NIZW ZZG Buitenlandse Zaken FairClimate NCDO Diversen

Rekening 2007

576 10 246 1.675

Subsidies overheden en anderen

4.000

1.675

Rekening 2006

4.702 272 240 1.680

416 96 35 204 685 12 241

62 3.116

Binnenland SOM Missionaire vernieuwing (Zending) Council of World Mission EVS Hemmense Zendingsstichting Diverse projecten

Begroting 2007

5.675

13 120

200 124

137 16

8.036 154 200 120 143 166 11

286

324

794

3.402

5.999

8.830

13.2.7.8 Financiële baten en lasten (13) Financiële baten en lasten ( x € 1.000)

Rekening 2007

Begroting 2007

Rekening 2006

Zending Werelddiaconaat (incl. FairClimate) Noodhulp

91 101 175

64 35 200

32 40 381

Totaal

367

299

453

54 13.2.7.9 Bijdragen Protestantse Kerk in Nederland (14) 13.2.7.9.1 Financiële bijdrage (voor het reguliere werk) Vanuit de operationele resultatenrekening van de Protestantse Kerk in Nederland wordt vanuit reguliere inkomsten een bijdrage aan Kerk in Actie verleend van € 723.000. De specificatie van deze post is als volgt: Financiële bijdragen ( x € 1.000)

Rekening 2007

Begroting 2007

Rekening 2006

Vanuit: Verplichte heffingen Financiële baten en lasten

709 14

709 100

739 14

Totaal

723

809

753

13.2.7.9.2 Bijdragen uit bestemmingsreserves Vanuit de vermogensresultatenrekening van de Protestantse Kerk in Nederland wordt een bijdrage verleend uit kerkelijke bestemmingsreserves ten behoeve van de programma’s van Kerk in Actie. Deze reserves ontstaan door aan de Protestantse Kerk in Nederland vermaakte nalatenschappen. Deze bijdrage is als volgt te splitsen: Bijdragen voor Kerk in Actie (x € 1.000,-) T.b.v. Buitenland: Werelddiaconaat Zending T.b.v. Binnenland: Diaconaal werk Missionair werk Totaal

Rekening 2007

Begroting 2007

Rekening 2006

565 370

565 370

1.004 599

100 120

110 130

174 110

1.155

1.175

1.887

Rekening 2007

Begroting 2007

Rekening 2006

13.2.7.10 Diverse baten (15) Diverse baten ( x € 1.000) Nagekomen afrekeningen buitenland Noodhulp AKV Idem afdeling binnenland

165 228 282

173 7

119

Totaal

675

7

292

Jaarverslag 2007 | 55 Lasten 13.2.7.11 Lasten naar kostensoort (16) Lasten naar kostensoort (x € 1.000)

Eigen activiteiten

Verstrekte Subsidies

Uitvoeringskosten

Totaal 2007

289 303 39 49 31

5.988 5.029 4.295 2.233 168

2.558 1.980 590 556 139

8.835 7.312 4.924 2.838 338

8.883 11.180 9.531 2.915 421

10.593 12.980 15.484 4.080 686

500 407

1.127 1.234

986 1.129

2.613 2.770

2.484 2.870

2.322 3.556

1.618

20.074

7.938

29.630

38.284

49.701

Kerk in Actie Buitenland: - Zending - Werelddiaconaat - Noodhulp - Kinderen in de Knel - FairClimate Binnenland: - Missionair werk - Diaconaat Totale lasten:

Begroting 2007

Rekening 2006

13.2.7.12 Eigen activiteiten Eigen activiteiten ( x € 1.000) Totaal eigen activiteiten (zie boven verdeling over programma’s)

Rekening 2007

Begroting 2007

Rekening 2006

1.618

1.755

1.539

Rekening 2007

Begroting 2007

Rekening 2006

13.2.7.13 Verstrekte subsidies Verstrekte subsidies ( x € 1.000) Buitenland: - Zending - Werelddiaconaat - Noodhulp - Kinderen in de Knel - FairClimate Binnenland: - Missionair werk - Diaconaat Totaal verstrekte subsidies

5.988 5.029 4.295 2.233 168

6.800 8.865 8.533 1.993 283

7.953 10.479 14.455 3.214 500

1.127 1.234

1.259 1.527

1.220 1.513

20.074

29.261

39.334

56 13.2.7.14 Uitvoeringskosten Uitvoeringskosten Kerk in Actie (x € 1.000,-)

Rekening 2007

Begroting 2007

Rekening 2006

Dienstenorganisatie Personeelskosten Overige personeelskosten Huisvestingskosten Inventariskosten Bureaukosten Specifieke kosten Bestuurskosten Onkostenvergoeding bestuur dienstenorganisatie Dotaties aan reserves en voorzieningen Diverse lasten

18.802 1.656 4.025 1.233 1.542 2.342 600 7 167 468

19.960 1.633 3.756 1.247 1.513 1.425 855 10 250 439

20.404 1.696 3.697 1.193 1.540 906 741 8 280 779

Totaal uitvoeringskosten voor doorbelastingen

30.842

31.088

31.244

(97,9)

(98,7)

(99,2)

- 20.908 - 254

- 21.334

- 20.319 - 307

Totaal ten laste van Kerk in Actie

9.680

9.754

10.618

Verdeling uitvoeringskosten Kerk in Actie: a. begrepen onder eigen fondsenwerving en publicaties b. uitvoeringskosten (zie 13.2.7.11 verdeling over programma’s)

1.742 7.938

2.485 7.269

1.790 8.828

Totaal ten laste van Kerk in Actie

9.680

9.754

10.618

Indexcijfer (basisjaar 2005 = 100)

(93,1)

(93,8)

(102,1)

Indexcijfer (basisjaar 2005 = 100) Af: Uitvoeringskosten dienstenorganisatie begrepen in: a. ambtelijke organisatie, kerkopbouw en solidariteitskas b. kosten eigen fondsenwerving en publicaties kerkopbouw

Jaarverslag 2007 | 57 13.3 Begroting 2008 In de vergadering van de kleine synode van 23 november 2007 werd de begroting 2008 (KDB 07-29) vastgesteld van Kerk in Actie van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland. De begroting 2008 van Kerk in Actie luidt als volgt: Baten/ beschikbaar voor doelstelling (x € 1.000)

Begroting 2008

Opbrengsten vrijwillige geldwerving Af: - Directe en indirecte wervingskosten

25.021 - 2.495

Netto opbrengsten vrijwillige geldwerving Netto-opbrengst publicaties Bijdragen voor dienstverlening Aandeel in gezamenlijke acties Subsidies overheden en anderen Financiële baten en lasten Financiële bijdragen van de Protestantse Kerk Bijdragen uit kerkelijke bestemmingsreserves

22.526 - 194 625 0 3.055 60 500 1.140

Totaal beschikbaar voor doelstelling

27.712

Lasten/ bestedingen aan doelstelling (x € 1.000)

Begroting 2008

Programma’s Kerk in Actie: Zending (incl. HKI) Werelddiaconaat Noodhulp Kinderen in de Knel FairClimate Diaconaat binnenland

11.638 7.626 2.241 3.127 567 2.513

Lasten / Besteedbaar voor doelstelling

27.712

Baten / Beschikbaar voor doelstelling

27.712

Begrotingsresultaat

0

58 Onderstaand wordt een korte toelichting gegeven bij deze begroting voor het jaar 2008:

keling worden uitgevoerd ten behoeve van migrantenkerken en interreligieuze dialoog.

De algemene doelstelling van Kerk in Actie is stimuleren en ondersteunen van de verkondiging van het evangelie met woord en daad. Het “merk” Kerk in Actie wordt via gerichte communicatie en directe benadering van de doelgroepen positief gepositioneerd als aantrekkelijk en doelmatig. Daarbij horen pro-actief inspelen op nieuwe ontwikkelingen, klantgericht werken, kansen zien en benutten, openheid voor nieuwe initiatieven en plannen tot verbetering. Naast het uitvoerende werk van de gezamenlijke afdeling buitenland ICCO en Kerk in Actie, heeft het programma Kerk in Actie van de dienstenorganisatie als kerntaken: • Bevorderen van inhoudelijke betrokkenheid van gemeenten bij het werk van zending en (wereld) diaconaat; • Opkomen voor de zwakken, inzet voor vrede, gerechtigheid en verzoening; • Leggen van relaties tussen de (plaatselijke) kerk en partners in het buitenland; • Bevorderen van grotere financiële betrokkenheid van gemeenten bij het werk van zending en (wereld) diaconaat, intensiveren van fondsenwerving; • Versterken identiteit en herkenbaarheid van Kerk in Actie; • Stimuleren van fondsenwerving bij institutionele donoren; • Vertegenwoordigen van de gemeenten bij bovenplaatselijke activiteiten, regionale, nationale en internationale organisaties en verbanden; • Relevante maatschappelijke zaken en problemen aan de orde stellen.

Doelstellingen en speerpunten 2008 De omvang van de beschikbare middelen per onderdeel voor steunverlening is in belangrijke mate afhankelijk van de opbrengsten uit vrijwillige geldwerving.

Kerk in Actie kent de volgende indeling in subprogramma’s: • Zending • Werelddiaconaat • Noodhulp • Kinderen in de knel • FairClimate • Diaconaal werk binnenland

Vaststelling De kleine synode van de Protestantse Kerk in Nederland heeft de jaarrekening over het boekjaar 2007 behandeld en vastgesteld in de vergadering van 27 juni 2008.

De gemeenteadviseurs Interactief stimuleren de betrokkenheid van gemeenten op het werk van Kerk in Actie: keuze voor land of thema, waarbij men ook financiële verantwoordelijkheid neemt. In 2008 doen 40% van de aan Kerk in Actie bijdragende gemeenten mee in Interactief. Gemeenteadviseurs Interactief houden contact met relatiebeheerders in de afdeling buitenland. Nadruk ligt bij Interactief op verbindingen aan de basis tussen gemeenten in ons land en het Zuiden. De gemeenteadviseurs Interactief informeren de gemeenteadviseurs en locatiehoofden van de regio’s over hun werk en krijgen van hen informatie over mogelijkheden voor deelname van gemeenten aan Interactief. De gemeenteadviseurs Kerk in Ontwikkeling die verbonden zijn aan de regiosteunpunten zullen 10% van hun werktijd besteden aan basisvoorlichting zwo en het introduceren van Interactief. Verder zal Kerk in Actie missionaire projecten steunen die door Kerk in Ontwik-

Algemene doelstellingen: • In 2008 doen 40% van de aan Kerk in Actie bijdragende gemeenten mee in Interactief; • De gemeenteadviseurs Kerk in Ontwikkeling besteden 10% van hun werktijd aan basisvoorlichting ZWO en het introduceren van Interactief; • De uitvoeringskosten ten behoeve van de eigen organisatie en die voor de Gezamenlijke Buitenlandafdeling komen in 2008 uit op 19,5%; • De uitvoeringskosten voorlichting bedragen in 2008 3%. Communicatieve doelstellingen: • Tijdig kopij en informatie verzorgen voor het project Interactief, bladen, nieuwsbrieven, voorlichting binnenlands diaconaat; • Met C&F samenwerken in campagnes; • Meer gebruik maken van website en e-mail. De vernieuwde website zal gebruikt worden om meer direct contact mogelijk te maken; • Onderzoeken hoe jongeren via e-mail en andere internetactiviteiten betrokken kunnen worden bij het werk van Kerk in Actie. Nieuwe mogelijkheden van online doneren gebruiken.

13.4 Overige gegevens

Gebeurtenissen na balansdatum In 2004 werd een notariële overeenkomst tot vermogensoverdracht getekend met als doel dat de Stichting Zwakzinnigenzorg in Ontwikkeling (ZZO) aan de Protestantse Kerk in Nederland zijn gehele vermogen zal overdragen, een en ander onder de last om dit vermogen als apart fonds te beheren en aan te wenden ten behoeve van Kerk in Actie en in overeenstemming met de doelstelling van de Stichting Zwakzinnigenzorg in Ontwikkeling. De doelstelling van de stichting betrof de inzet van gelden uitdrukkelijk ten behoeve van projecten voor mensen met een verstandelijke handicap in ontwikkelingslanden, waaronder ook begrepen landen in Midden- en Oost-Europa. In het eerste kwartaal 2008 is uitvoering gegeven aan het besluit tot opheffing van de stichting, waarbij een vermogen van ruim € 2 mln. is overgedragen, welk bedrag als apart fonds ‘ZZO’ binnen Kerk in Actie in 2008 zal worden verantwoord. Accountantsverklaring Deze accountantsverklaring is op de volgende bladzijden weergegeven.



Postbus 456, 3500 AL Utrecht Telefoon (030) 880 14 56 Fax (030) 880 14 57 Internet www.kerkinactie.nl E-mail [email protected]

Jaarverslag 2007

Recommend Documents