JAARVERSLAG 1999 DSM N.V

JAARVERSLAG 1999 DSM N.V.

2

voorflap jaarverslag Kerngegevens DSM 1999 •= omzet EUR 6,3 miljard •= nettoresultaat EUR 371 miljoen •= nettoresultaat per gewoon aandeel - exclusief buitengewoon resultaat EUR 3,76 - inclusief buitengewoon resultaat EUR 3,63 •= dividend per gewoon aandeel EUR 1,52 •= investeringen (inclusief acquisities) EUR 0,6 miljard •= circa 21 800 medewerkers •= ROI 13,4% Drie clusters •= Life Science Products •= Performance Materials •= Polymers & Industrial Chemicals Belangrijkste markten •= geneesmiddelen, automobiel/transport, verpakkingen, voedingsmiddelen, elektrische apparaten en elektronica, bouw, textiel, agro, metaal en machinebouw Strategie •= winstgevende groei door: - focus op leiderschap - autonome volumegroei van 6% per jaar - portfolioverschuiving naar Life Science Products en Performance Materials vooral door acquisities - Operational Excellence •= winst per gewoon aandeel in 2002: tussen 5 en 7 euro •= betere geografische spreiding, hogere omzet in Amerika en Azië

3

achterflap jaarverslag Foto’s jaarverslag 1999 De foto’s in dit jaarverslag hebben als thema ‘Mensen en Producten’. Mensen over de hele wereld maken in hun dagelijkse leven gebruik van producten die het leven gezonder, aangenamer of praktischer maken. Meestal zonder zich te realiseren dat deze producten er zonder de chemische industrie niet zouden zijn. In het geval van DSM zijn het producten als geneesmiddelen, voedingsmiddelen, verpakkingen die voedsel langer houdbaar maken, auto’s, huishoudelijke apparaten, elektronica, etc. De foto’s in dit jaarverslag geven hiervan een impressie. Informatie Het jaarverslag is ook in het Engels en Duits beschikbaar. Exemplaren van het jaarverslag 1999 kunnen worden aangevraagd bij: DSM, bestellijn: tel. 046-4288145, fax 046-4288140 Overige publicaties en informatie: •= Internet: www.dsm.nl •= Responsible Care Progress Report 1999 (milieu- en veiligheidsjaarverslag) •= Business Value (bulletin voor particuliere aandeelhouders) Adressen Particuliere aandeelhouders en andere geïnteresseerden: DSM, Corporate Public Relations, Postbus 6500, 6401 JH Heerlen tel. 045-5782423, fax 045-5740680 e-mail: [email protected] Institutionele beleggers en financiële analisten: DSM, Investor Relations, Postbus 6500, 6401 JH Heerlen tel. 045-5782477, fax 045-5713741 e-mail: [email protected] Colofon Productie: DSM, Corporate Public Relations Ontwerp: Total Design Maastricht Fotografie: Peter Strelitski Lithografie & druk: PlantijnCasparie, Eindhoven

4

Belangrijke financiële gegevens (geconsolideerd)

in miljoen netto-omzet bedrijfsresultaat plus afschrijvingen (EBITDA) bedrijfsresultaat (EBIT) resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen nettoresultaat dividend afschrijvingen cashflow investeringen (incl. acquisities) nettoschuld eigen vermogen totaal vermogen geïnvesteerd vermogen per gewoon aandeel* nettoresultaat: - inclusief buitengewoon resultaat - exclusief buitengewoon resultaat dividend cashflow eigen vermogen koersen DSM-aandeel, Amsterdam Exchanges (AEX) hoogste laagste ultimo jaar aantal uitstaande gewone aandelen ultimo jaar (x 1 000) gemiddeld aantal uitstaande gewone aandelen (x 1 000)

EUR 1999

1998

6 333 1 012 554 382 371 172 458 829 649 1 373 2 507 6 307 4 268

6 361 1 056 586 426 415 165 470 884 1 936 1 457 2 210 5 860 3 995

13 956 2 230 1 221 842 818 379 1 009 1 827 1 431 3 026 5 525 13 899 9 405

14 018 2 325 1 290 939 914 364 1 035 1 949 4 266 3 210 4 871 12 914 8 803

3,63 3,76 1,52 8,35 22,23

4,00 4,09 1,51 8,70 19,54

7,99 8,30 3,35 18,39 48,98

8,81 9,02 3,33 19,18 43,06

42,08 23,87 39,80

33,79 20,87 27,00

97 186 97 010

96 546 99 763

8,7 13,4

9,2 14,7

verhoudingsgetallen (in %) bedrijfsresultaat / netto-omzet (ROS) bedrijfsresultaat / gemiddeld geïnvesteerd vermogen (ROI) resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen / gemiddeld eigen vermogen (ROE) nettoresultaat (toekomend aan de houders van gewone aandelen) / gemiddeld eigen vermogen nettoschuld / groepsvermogen

16,2

18,2

17,4 54,2

19,3 65,1

EBIT / financiële baten en lasten EBITDA / financiële baten en lasten

8,0 14,7

8,3 14,9

21 712 21 835 11 046

22 576 22 711 11 238

personeel gemiddelde personeelsbezetting personeelsbezetting ultimo jaar waarvan in Nederland

(*) Het aandeel DSM is in september 1999 gesplitst in de verhouding 1 : 3.

NLG 1999

1998

5

Inhoud pagina Belangrijke financiële gegevens Voorwoord Het DSM-concern

4 6 8

Verslag van de Raad van Bestuur Strategie Operational Excellence Integratie Gist-brocades Veiligheid, gezondheid en milieu Personeel en organisatie Onderzoek en ontwikkeling Millennium Euro Informatie- en communicatietechnologie International Accounting Standards Financiële resultaten Dividend Vooruitzichten Overzicht per cluster: . Life Science Products . Performance Materials . Polymers & Industrial Chemicals . Other activities

14 14 14 16 18 19 20 20 20 20 21 27 28 29 31 39 46 54

Concern-Ondernemingsraad

57

Bericht van de Raad van Commissarissen aan de aandeelhouders

59

Personalia

61

Jaarrekening Grondslagen Geconsolideerde overzichten Vennootschappelijke jaarrekening

66 69 89

Overige gegevens Winstbestemming Accountantsverklaring Gebeurtenissen na balansdatum Bijzondere statutaire rechten Informatie over het DSM-aandeel Kwartaalgegevens Tien jaar DSM Toelichting op enkele financiële begrippen en kencijfers Index Bijlagen: - Organisatieschema DSM - DSM: producten en markten

93 93 94 94 95 98 99 101 102

6

Voorwoord Het jaar 1999 was voor DSM beter dan verwacht, alhoewel het resultaat onder het niveau van 1998 bleef. Het cluster Polymers & Industrial Chemicals kende een matige eerste helft van het jaar, maar herstelde zich goed in de tweede helft. Bij het cluster Performance Materials verbeterden de resultaten aanzienlijk ten opzichte van 1998. Zowel dit cluster als het cluster Life Science Products hebben een grotere en stabiliserende invloed op onze resultaten. Met een volumegroei van 7% in 1999 liggen we op koers. De omzet van DSM over 1999 bleef met EUR 6,3 miljard nagenoeg op het niveau van 1998. Het nettoresultaat kwam uit op EUR 371 miljoen (11%); het nettoresultaat per gewoon aandeel op EUR 3,63 (-9%). Op 1 juli 1999 nam ik het voorzitterschap van de Raad van Bestuur over van Simon de Bree. Hij verliet de onderneming na 33 jaar, waarvan zes jaar als voorzitter. Ik wil hem op deze plaats nogmaals van harte bedanken voor alles wat hij voor DSM tot stand heeft gebracht. Dit geldt met name voor de daadkrachtige wijze waarop hij de onderneming heeft geleid en voor de consistente uitvoering van de gekozen strategie. Het DSM-concern is inmiddels zijn 100-jarig bestaan in 2002 dicht genaderd. De onderneming heeft in zijn historie grote veranderingen doorgemaakt: van een steenkoolbedrijf tot een beursgenoteerd internationaal concern in life science-producten, hoogwaardige materialen en chemie. In 80% van onze activiteiten hebben we een topdriepositie in termen van marktaandeel. Ik ben trots op de leiderschapsposities die we in deze periode hebben bereikt. Onze strategie voor winstgevende groei is hierop gebaseerd. Kernelementen van deze strategie zijn autonome groei en acquisities bij onze groeiclusters Life Science Products en Performance Materials. Deze zullen leiden tot een portfolioverschuiving naar activiteiten met stabielere resultaten. De onderneming werd in 1998 versterkt door de overname van Gist-brocades. Het afgelopen jaar stond vooral in het teken van de integratie van deze onderneming in het DSM-concern en van het verder versterken van onze goede financiële positie, waardoor DSM nu een krachtige financiële uitgangspositie heeft om grote acquisities te doen. De business groups in het cluster Life Science Products, waarin Gist-brocades is ondergebracht, ontwikkelen zich conform verwachting. Een uitzondering hierop is DSM Anti-Infectives dat met moeilijke marktomstandigheden te kampen heeft. Inmiddels hebben we een aantal ingrijpende maatregelen om de winstgevendheid te herstellen in gang gezet, zoals kostenreducties, verdere rationalisatie van het productienetwerk en technologische verbeteringen. Operational Excellence vormt eveneens een wezenlijk onderdeel van onze strategie voor winstgevende groei. Met een veelomvattend programma willen we het beste uit de onderneming halen en een excellente en zichzelf continu verbeterende organisatie zijn. In de clusters Performance Materials en Polymers & Industrial Chemicals zal dit programma een extra waarde van EUR 275 miljoen in 2002 opleveren. Onze strategie voor winstgevende groei zal leiden tot een winst per gewoon aandeel in 2002 tussen 5 en 7 euro. Een speerpunt voor het jaar 2000 is veiligheid, waaraan een extra impuls zal worden gegeven. Alhoewel de veiligheidsscore de laatste 10 jaar sterk verbeterde, is de vooruitgang de laatste jaren per saldo beperkt. DSM is pas tevreden als er géén ongevallen meer gebeuren.

7

Al met al is DSM een creatieve en goed presterende onderneming. Dit is voor alles te danken aan de kwaliteit en inzet van onze medewerkers. Voortdurende verbetering is een kenmerk geworden van DSM. De onderneming maakt zich op voor nieuwe sprongen voorwaarts. De aandeelhouders en andere belanghebbenden zullen hiervan de vruchten plukken.

Peter Elverding Voorzitter van de Raad van Bestuur E-mailadres: [email protected]

8

Het DSM-concern DSM is een sterk geïntegreerd internationaal concern dat wereldwijd actief is in life science-producten, hoogwaardige materialen en chemie. DSM heeft een omzet van EUR 6,3 miljard en telt wereldwijd circa 21 800 medewerkers, werkzaam in meer dan 200 vestigingen. Clusters De activiteiten van DSM zijn onderverdeeld in drie clusters: - Life Science Products - Performance Materials - Polymers & Industrial Chemicals In de clusters komt de strategische samenhang van DSM tot uitdrukking. De clusters worden eveneens gebruikt voor financiële rapportage. Binnen de clusters zijn coherente product/marktcombinaties georganiseerd in 15 business groups. Life Science Products Dit zijn de producten die DSM levert aan met name de farmaceutische, voedingsmiddelen- en agrochemische industrie. Het cluster omvat de business groups DSM Fine Chemicals, DSM Anti-Infectives, DSM Food Specialties en DSM Bakery Ingredients. Het aandeel van dit cluster in de totale netto-omzet is 26%. Performance Materials Hiertoe behoren de hoogwaardige materialen, zoals elastomeren (rubbers), technische kunststoffen, verf- en constructieharsen en halffabrikaten uit technische kunststoffen. Dit cluster bestaat uit de business groups DSM Elastomers, DSM Engineering Plastics, DSM Coating Resins, DSM Composite Resins (voorheen DSM Industrial Resins & Compounds) en DSM Engineering Plastic Products. De netto-omzet van dit cluster is 29% van de totale netto-omzet. Polymers & Industrial Chemicals In dit cluster zijn de kunststoffen polyetheen en polypropeen, koolwaterstoffen en industriële chemische producten, zoals vezelgrondstoffen, melamine en kunstmest, opgenomen. Deze activiteiten zijn verdeeld over de business groups DSM Polyethylenes, DSM Polypropylenes, DSM Hydrocarbons, DSM Fibre Intermediates, DSM Melamine en DSM Agro. Het aandeel van dit cluster in de totale netto-omzet is 43%. Naast de drie genoemde clusters bestaat een segment Other activities, waarin een aantal activiteiten, zoals Energie Beheer Nederland, DSM Energy en Stamicarbon zijn ondergebracht. Markten DSM levert zijn producten aan klanten in industriële markten (business-to-business). In de afgelopen jaren heeft er een duidelijke verschuiving plaatsgevonden naar aantrekkelijke, hoogwaardige en snelgroeiende eindmarkten (zie tabel). De vijf belangrijkste eindmarkten (in % van de omzet) van DSM in 1995 en 1999 eindmarkt

1999

eindmarkt

1995

geneesmiddelen automobiel / transport verpakkingen voedingsmiddelen elektrische apparaten en elektronica

15% 14% 13% 12% 10%

verpakkingen automobiel / transport bouw agro huishoudelijke producten

14% 14% 10% 9% 8%

in % van totale omzet

64%

in % van totale omzet

55%

9

De belangrijkste eindmarkten waarin de producten van DSM worden toegepast zijn: Geneesmiddelen DSM is een van de grootste toeleveranciers van de farmaceutische industrie in de wereld. Voor veel van de meest verkochte geneesmiddelen in de wereld levert DSM belangrijke grondstoffen. Voorbeelden van deze geneesmiddelen zijn antibiotica, middelen tegen hart- en vaatziekten en middelen voor de behandeling van depressies en AIDS. Automobiel/Transport DSM levert een uitgebreide serie kunststoffen, harsen en rubbers voor toepassing in auto’s en andere voertuigen. In een aantal kunststofmaterialen heeft DSM leidende posities. Voorbeelden van toepassingen zijn bumpers, dashboards, deurafdichtingsprofielen en technische onderdelen onder de motorkap. Verpakkingen DSM is een van de grootste Europese leveranciers van kunststoffen, zoals polyetheen en polypropeen. Deze worden toegepast in een breed scala aan verpakkingsmaterialen voor bijvoorbeeld levensmiddelen en wasmiddelen. Voedingsmiddelen DSM is een belangrijke leverancier op het gebied van ingrediënten voor voedingsmiddelen. Dit zijn bijvoorbeeld gist, broodverbetermiddelen, bakkerij-enzymen, producten voor de zuivelindustrie, en ingrediënten voor soepen, sauzen, kant-en-klaarmaaltijden, snacks, vruchtensappen en babyvoeding. Daarnaast is DSM de tweede producent in de wereld van de laag-calorische zoetstof aspartaam. Elektrische apparaten en elektronica DSM levert een uitgebreid assortiment kunststoffen en harsen voor elektronische componenten en voor behuizingen van elektrische apparaten, zoals computers, stofzuigers en mobiele telefoons. DSM is wereldmarktleider in coatings voor glasvezelkabels die met name worden toegepast in telecommunicatie. Tevens is DSM wereldmarktleider met harsen voor poederverven, die onder meer worden toegepast in witgoed zoals koelkasten en wasmachines. Bouw DSM is wereldmarktleider met melamine dat wordt toegepast in laminaten en lijmen voor multiplex, fineerhout en spaanplaat, maar ook in aanrechtbladen voor keukens. DSM is tevens een belangrijke toeleverancier van de Europese verfindustrie. Daarnaast worden diverse materialen geleverd, zoals onverzadigde polyesterharsen voor sanitair en EPDM-rubber voor dakbedekkingssystemen. Textiel DSM is wereldwijd een van de leidende producenten van caprolactam, grondstof voor nylon. Nylon wordt toegepast in kleding, tapijten en bandengarens. Tevens wordt acrylonitril geproduceerd voor toepassing in onder meer kleding. De supersterke vezel Dyneema® wordt toegepast in onder andere kogel- en scherfwerende weefsels, visnetten en sleepkabels. Agro In Noordwest-Europa is DSM een grote leverancier van kunstmest, met name voor de bemesting van grasland en akkerbouwgewassen. Verder levert DSM tussenproducten voor gewasbeschermingsmiddelen. Metaal en machinebouw DSM levert een groot aantal technische kunststoffen die in deze industrietak worden toegepast. DSM is wereldmarktleider in halffabrikaten van technische kunststofproducten, die worden toegepast in machineonderdelen zoals tandwielen.

10

Maatschappelijke waarde Een onderneming als DSM heeft grote maatschappelijke waarde. De producten leveren een belangrijke bijdrage aan de kwaliteit van het dagelijks leven. Samen met klanten werkt DSM aan producten die het leven gezonder, aangenamer of praktischer maken. Voorbeelden hiervan zijn geneesmiddelen, voedingsmiddelen, verpakkingen die voedsel langer houdbaar maken, auto’s, huishoudelijke apparaten, elektronica, etc. Duurzaamheid en veiligheid spelen een belangrijke rol bij onze producten, terwijl bij de productie zo min mogelijk grondstoffen en energie worden gebruikt. Door onderzoek en ontwikkeling draagt DSM ook actief bij aan de stand van kennis en techniek. Daarnaast biedt DSM werkgelegenheid aan 22 000 mensen en een veelvoud daarvan in de indirecte sfeer. Hiervan gaat een economische stimulans uit. De onderneming speelt voorts een actieve rol in de omgeving van zijn locaties. Veel van de medewerkers die DSM tot een succesvolle onderneming maken, zijn naast hun werk ook actief in allerlei maatschappelijke functies. Daarmee is de onderneming diep in de maatschappij verankerd. In de foto’s van dit jaarverslag wordt – onder het thema ‘Mensen en Producten’ – een beeld gegeven van de vele toepassingen van DSM’s producten. (Grafiek 1: Omzet naar eindmarkt) (Grafiek 2: Omzet naar bestemming) (Grafiek 3: Omzet naar herkomst) (Grafiek 4: Omzet per cluster)

11

Corporate governance DSM streeft naar een open dialoog met aandeelhouders en andere belanghebbenden en wil op transparante wijze informatie verschaffen over de besturing van de onderneming. Belangrijke onderwerpen zijn de aard van de activiteiten en de effecten daarvan op de leefomgeving, de strategie, het financiële beleid, de organisatie van de onderneming en de behaalde resultaten. DSM N.V. is een structuurvennootschap met een Raad van Bestuur en een onafhankelijke Raad van Commissarissen. De Raad van Bestuur is verantwoordelijk voor de strategie, het portfoliobeleid en de inzet van middelen en ziet toe op de uitvoering van het beleid. De Raad van Commissarissen houdt toezicht en weegt de belangen van allen die bij de onderneming betrokken zijn. De Raad van Commissarissen legt de jaarrekening ter goedkeuring voor aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders en geeft een toelichting op het in het voorafgaande jaar uitgeoefende toezicht. Strategie DSM's strategie is gericht op winstgevende groei. Belangrijke strategische doelstellingen voor de komende jaren zijn: •= Focus op leiderschap en het versterken van marktposities door het concentreren op activiteiten waarin het concern leidende posities kan behouden, uitbouwen of verwerven. •= Een autonome volumegroei van gemiddeld 6% per jaar. •= Een portfolioverschuiving in de richting van activiteiten met stabielere resultaten in de clusters Life Science Products en Performance Materials door acquisities. •= Waardecreatie door Operational Excellence. De basis hiervan zijn resultaatverbetering en het benutten van synergie tussen DSM’s activiteiten. DSM is een samenhangend concern, waardoor naast holdingsynergie (financiering, verzekeringen, fiscaliteit, etc.) ook operationele synergievoordelen worden gerealiseerd op het gebied van marktbenadering, ‘manufacturing excellence’, site-integratie, personeelsbeleid, onderzoek en ontwikkeling, en informatietechnologie. Een Operational Excellence-programma bij de clusters Performance Materials en Polymers & Industrial Chemicals zal een extra waarde van EUR 275 miljoen in 2002 realiseren. Ongeveer 50% van deze extra waarde zal naar verwachting worden geabsorbeerd door inflatie en marge-erosie. Deze strategische doelen zullen leiden tot een winstniveau tussen 5 en 7 euro per gewoon aandeel in 2002. Daarnaast heeft de strategie een betere geografische spreiding van de omzet tot gevolg. Gestreefd wordt naar een omzetverdeling van 60% in Europa, 20% in Amerika en 20% in Azië en de rest van de wereld. Karakteristiek van DSM’s activiteiten en ondernemingsrisico’s Bij zijn activiteiten heeft DSM te maken met ondernemingsrisico's zoals macro-economische ontwikkelingen, veranderende marktomstandigheden, nieuwe concurrenten, politieke onzekerheden, valutaschommelingen en fluctuerende olie- en gasprijzen. Om op deze ontwikkelingen en de bijbehorende risico’s in te spelen, worden strategische en operationele plannen opgesteld en worden bedrijfsprocessen geanalyseerd en waar mogelijk verbeterd. Een deel van DSM’s activiteiten is kapitaalintensief en vindt plaats in het begin van de bedrijfskolom. Deze activiteiten hebben een cyclisch karakter, maar behalen gemiddeld genomen uitstekende financiële resultaten. Financieel beleid Het financiële uitgangspunt voor de ondernemingsstrategie is dat een gemiddeld rendement na belastingen over het werkzaam vermogen (vermogen nodig om alle activiteiten te financieren) dient te worden behaald (ROOC) dat hoger is dan de kosten van dat vermogen (WACC). Over de laatste vijf jaar heeft DSM een ROOC behaald van 10,5% bij vermogenskosten van 8%. Dit is het resultaat van concentratie op kernactiviteiten met winstgevende groei, aanpassing

12

van de organisatie om optimaal in te spelen op de veranderende behoeften van de markt en voortdurende verbetering van de processen en producten. Een rendement op het geïnvesteerd vermogen (ROI) van 15%, het streefcijfer van DSM, komt overeen met een ROOC van ruim 10%. Door het cyclische karakter van een deel van de activiteiten is een sterke financiële positie noodzakelijk om ook in periodes van economische teruggang de strategie uit te voeren. DSM streeft naar een groepsvermogen van 40% van het balanstotaal en een nettoschuld die niet meer dan 50% van het groepsvermogen bedraagt. Met de verdere verschuiving van de portfolio in de richting van producten met stabielere resultaten kunnen deze limieten worden verruimd. Een belangrijk onderdeel van de financiële strategie is de aanwending van de kasstroom. Deze wordt primair aangewend voor investeringen gericht op het behouden van goede businessposities, het versterken van de clusters Life Science Products en Performance Materials en het uitkeren van dividend aan de aandeelhouders. Het dividend wordt bepaald als een percentage van de cashflow. Dit percentage ligt, onvoorziene omstandigheden daargelaten, binnen een bandbreedte van 16 tot 20%. Cashflow is hier gedefinieerd als nettoresultaat uit gewone bedrijfsuitoefening (minus dividend op cumulatief preferente aandelen) plus afschrijvingen. Aangezien de afschrijvingen een stabiel element in de cashflow zijn, heeft ook het dividend een stabiel en voorspelbaar karakter. Bij het uitkeren van dividend bestaat de mogelijkheid tot keuzedividend. Om te voorkomen dat de winst per aandeel verwatert, door het uitkeren van stockdividend en de uitoefening van managementopties, koopt DSM voorzover wenselijk en mogelijk eigen aandelen in. Het aanwenden van de beschikbare financiële ruimte voor acquisities zal afhangen van de mogelijkheden die zich voordoen. Bij acquisities dient een over te nemen bedrijf te passen bij DSM's bestaande competenties met betrekking tot technologieën en/of markten. Verder mag een acquisitie niet leiden tot verwatering van de winst per aandeel. Bij een strategisch zeer aantrekkelijke acquisitie kan enige verwatering voor een beperkte periode acceptabel zijn. Een geacquireerde onderneming dient echter binnen enkele jaren aan DSM’s rendementseisen te voldoen. Organisatie DSM heeft een decentrale organisatie, bestaande uit business groups die verantwoordelijk zijn voor alle bedrijfsfuncties. Op deze wijze is gewaarborgd dat flexibel, efficiënt en snel wordt gereageerd op veranderende marktomstandigheden. Op concernniveau worden de Raad van Bestuur en de business groups ondersteund door een aantal stafafdelingen. De diensten van een aantal gemeenschappelijke service-afdelingen, zoals DSM Research, worden door de business groups gecontracteerd tegen marktconforme tarieven. Binnen het concern wordt gewerkt volgens een aantal richtlijnen op het gebied van internal control, financiële verslaglegging, investeringsbeslissingen en normen voor veiligheid, gezondheid en milieu. Bovendien vervullen stafafdelingen een centrale taak met betrekking tot onderzoek, management development, informatietechnologie en communicatie. De strategie van een business group is gebaseerd op een diepgaand strategisch analyseproces dat gemiddeld eens in de drie jaar plaatsvindt en elk jaar wordt getoetst. Aan de uitkomsten daarvan worden 'key success factors’ en 'performance indicators' ontleend. Na goedkeuring door de Raad van Bestuur voert een business group zijn strategie uit met een grote mate van zelfstandigheid. De strategie van het concern wordt gebaseerd op een soortgelijk analyseproces. Met behulp daarvan wordt de langetermijnvisie van het concern bepaald en worden afwegingen en keuzes gemaakt ten aanzien van portfolio, investeringsprioriteiten en geografische spreiding. DSM hanteert een systeem van managementrapportage waarbij door elke business

13

group-directeur periodiek wordt gerapporteerd over de performance, waaronder zijn begrepen strategische, operationele en financiële indicatoren. De rapportages worden regelmatig besproken met de Raad van Bestuur. Essentieel in DSM’s beheersstructuur zijn controles die op systematische wijze worden uitgevoerd door de interne accountantsdienst, tezamen met externe accountants, en de concernstafafdelingen, met name die voor veiligheid, gezondheid en milieu. Veiligheid, gezondheid en milieu Op het gebied van veiligheid, gezondheid en milieu (VGM) wil DSM tot de beste ondernemingen in zijn soort behoren. DSM realiseert deze doelstelling door een VGM-managementsysteem dat gericht is op een voortdurend leer- en verbeterproces. Het beleid van DSM is gericht op: •= Het realiseren van een ongevalsvrije werkomgeving, in de overtuiging dat ongevallen kunnen worden voorkomen. •= Het voorkomen van beroepsziekten en gezondheidsproblemen ten gevolge van DSM-activiteiten. •= Het voortdurend evalueren en verbeteren van de wijze van werken, de processen, de producten en diensten, opdat deze veilig en acceptabel zijn voor medewerkers, klanten, samenleving en milieu. Het VGM-managementsysteem van DSM wordt per business group en/of locatie in het eigen kwaliteits- en managementsysteem ingepast.

14

Verslag van de Raad van Bestuur Strategie In het afgelopen jaar is een nadere precisering gegeven voor DSM's strategie voor winstgevende groei. Met deze strategie wordt een toename van de winst per gewoon aandeel tot een niveau tussen 5 en 7 euro in het jaar 2002 verwacht. De bouwstenen voor dit winstniveau zijn een autonome groei van gemiddeld 6% per jaar (onder andere gebaseerd op het investeringsprogramma 1998-2002), een verdere verschuiving van de portfolio in de richting van activiteiten met stabielere resultaten (de clusters Life Science Products en Performance Materials) en een in 1999 gestart Operational Excellence-programma. Ook een ingrijpend herstructureringsprogramma bij DSM Anti-Infectives zal aan dit nagestreefde winstniveau bijdragen. Het niveau van EUR 7 per gewoon aandeel in 2002 is gebaseerd op goede economische omstandigheden zoals in de periode 1995-1998, toen de winst per gewoon aandeel gemiddeld EUR 4 bedroeg. Indien de minder gunstige marktomstandigheden uit de eerste helft van 1999 zich voordoen, wordt in 2002 een winst per gewoon aandeel van EUR 5 verwacht. Operational Excellence Met het Operational Excellence-programma zal bij de clusters Performance Materials en Polymers & Industrial Chemicals een extra waarde van EUR 275 miljoen in 2002 worden gerealiseerd. Ongeveer 50% van deze extra waarde zal naar verwachting worden geabsorbeerd door inflatie en marge-erosie. Na belastingen resteert naar verwachting een bijdrage van EUR 1 aan de winst per aandeel. Naar de huidige inzichten zal dit programma in de komende drie jaar gepaard gaan met het wereldwijd verdwijnen van ongeveer 1 000 arbeidsplaatsen bij DSM. Rekening houdend met doorstroommogelijkheden en natuurlijk verloop worden hierbij geen grote problemen verwacht. Het Operational Excellence-programma bestaat uit projecten gericht op resultaatverbetering en op een betere benutting van synergie, kennis en ervaring door de business groups. Voorbeelden van projecten zijn: ‘manufacturing excellence’, dat gericht is op hogere bezettingsgraden van de fabrieken, efficiëntere processen en standaardisering, ‘coordinated sourcing’, dat gericht is op een verhoging van de inkoopsynergie en ‘order-to-cash’, waarvan het doel een vereenvoudigde procesgang van klantorder tot betaling is, en ‘informatie- en communicatietechnologie’. Integratie Gist-brocades In mei werd de integratie van Gist-brocades in DSM succesvol afgesloten. De divisies van Gist-brocades zijn opgenomen in het cluster Life Science Products en – in combinatie met DSM’s fijnchemie-activiteiten – omgevormd tot nieuwe business groups. Deze business groups zijn: DSM Fine Chemicals (inclusief DSM Specialty Intermediates), DSM Anti-Infectives, DSM Food Specialties en DSM Bakery Ingredients. De strategie binnen dit cluster is gericht op snelle expansie van de fijnchemie en de voedingsingrediënten met de daarbij behorende winstgroei. Het bovengenoemde Operational Excellence-programma staat los van een eerder aangekondigde waardevermeerdering bij het cluster Life Science Products. Hierbij is een verdubbeling van de resultaten (ten opzichte van 1997, inclusief Gist-brocades) tot EUR 300 miljoen in 2001 in het vooruitzicht gesteld. In de financiële targets van de business groups van dit cluster is Operational Excellence reeds meegenomen. De resultaten van de meeste business groups in het cluster Life Science Products ontwikkelen zich conform verwachting. De gestelde termijn voor winstverdubbeling binnen dit cluster zal, door de omstandigheden bij DSM Anti-Infectives, met een vertraging van een à twee jaar worden gerealiseerd. DSM Anti-Infectives heeft met moeilijke marktomstandigheden (structureel lagere penicillineprijzen) te kampen. Een ingrijpend herstructureringsprogramma zal de winstgevendheid bij DSM Anti-Infectives in twee à drie jaar herstellen tot het streefniveau (rendement op geïnvesteerd vermogen van 15%). Een belangrijk onderdeel van de maatregelen, die bestaan uit site-rationalisatie en substantiële kostenreductie, is het realiseren van een besparing van ongeveer EUR 40 miljoen na belastingen op jaarbasis. Naar de huidige inzichten zullen de herstructureringen in de komende twee tot drie jaar gepaard gaan met het wereldwijd vervallen van ruim 1 000 arbeidsplaatsen op een totaal aantal van circa 3 200.

15

Op de locatie Delft zullen door herstructureringen 400 tot 500 arbeidsplaatsen komen te vervallen; Delft blijft echter de hoofdlocatie voor DSM Anti-Infectives. Ten behoeve van de herstructureringsmaatregelen bij DSM Anti-Infectives is in het vierde kwartaal 1999 een voorziening getroffen van EUR 102 miljoen na belastingen.

16

Veiligheid, gezondheid en milieu Veiligheid en gezondheid In 1999 waren er gemiddeld 2,1 ongevallen met verzuim per 1 000 medewerkers (exclusief Gist-brocades); in 1998 waren dit 3,3 ongevallen. De veiligheidsperformance van de onderneming vertoonde daarmee een duidelijke verbetering. Veiligheid en gezondheid hebben bij DSM een hoge prioriteit. DSM streeft naar een ongevalsvrije werkomgeving en naar het voorkomen van beroepsziekten en gezondheidsproblemen ten gevolge van activiteiten bij DSM. Het veiligheidsresultaat van DSM is de laatste 10 jaar sterk verbeterd en de veiligheidsprestaties van DSM zijn goed in vergelijking met andere chemieondernemingen. Desalniettemin is de vooruitgang in de laatste jaren per saldo beperkt. Nieuwe initiatieven op het gebied van veiligheid zullen tot nog betere resultaten moeten leiden. In 1999 is het DSM-systeem op het gebied van veiligheid binnen de voormalige Gist-brocades onderdelen geïntroduceerd. Dit heeft reeds geleid tot een halvering van het aantal ongevallen met verzuim, alhoewel dit aantal nog steeds hoger is dan het DSM-gemiddelde. Vanaf 2000 zal Gist-brocades in de DSM-cijfers worden meegenomen. De DSM Safety Award werd toegekend aan DSM Desotech in Elgin (Verenigde Staten). Deze vestiging realiseerde een periode van ruim 8 jaar zonder ongevallen met verzuim, waarbij gedurende meerdere jaren ook geen ongevallen bij firmamedewerkers hebben plaatsgevonden. Milieu De emissies naar lucht en water en de hoeveelheden afval zijn in het afgelopen jaar opnieuw verder afgenomen. Wel heeft zich een aantal incidenten voorgedaan. Een belangrijk incident vond plaats in juli toen op de locatie Delft een metalen opslagtank scheurde, waarbij ruim 6 000 ton melasse (een restproduct uit de suikerindustrie, grondstof voor bakkersgist) over de locatie en de nabije omgeving uitstroomde. Hierbij hebben zich geen persoonlijke ongelukken voorgedaan. Er was omvangrijke schade aan bedrijfsapparatuur, terwijl het enkele weken duurde voordat de productie op deze locatie weer op gang kwam. DSM betreurt de gebeurtenis in het bijzonder vanwege de (milieu)overlast voor de omgeving. DSM is nauw betrokken bij de Nederlandse implementatie van de Kyoto-afspraken over de wereldwijde reductie van broeikasgassen. Een belangrijke bijdrage wordt geleverd door de verbetering van producten – steeds lichter, sterker, doelgerichter – en door de verbetering van de energie-efficiency van DSM’s fabrieken en processen. In 1999 is een nieuwe warmte/krachtcentrale in Geleen in bedrijf genomen, die bijdraagt aan de doelstelling om in 2000 in Nederland – waar tweederde van het energiegebruik van DSM plaatsvindt – met een 20% betere energie-efficiency te produceren (ten opzichte van 1989). Bovendien neemt de emissie van stikstofoxiden en zwaveldioxide hierdoor verder af. De Nederlandse chemische industrie, waaronder DSM, heeft met de Nederlandse overheid een nieuw convenant ondertekend, waarin afspraken zijn gemaakt over nog verdergaande vermindering van het energieverbruik. Gestreefd wordt naar een wereldtoppositie op het gebied van energie-efficiency. Als dit wordt gerealiseerd zal de overheid geen extra heffingen op energiegebruik en geen verdere beperkingen aan de emissies van kooldioxide opleggen. In Augusta (Verenigde Staten) werd de eerste grootschalige commerciële fabriek in de wereld opgestart voor de recycling van gebruikte nylon tapijten (zie DSM Fibre Intermediates). In relatie tot het convenant verpakkingen met de Nederlandse overheid heeft DSM samen met de papierindustrie een procédé ontwikkeld om bijproducten van de papierindustrie samen met kunststofafval te verwerken tot brandstof die in elektriciteitscentrales kan worden toegepast.

17

In het Responsible Care Progress Report 1999 (milieu- en veiligheidsjaarverslag) wordt uitgebreid ingegaan op de inspanningen, resultaten en incidenten met betrekking tot veiligheid, gezondheid en milieu. In het verslag over 1999 wordt speciale aandacht besteed aan het werken met externe firma’s op de DSM-locaties.

(grafiek 22: Aantal ongevallen met verzuim per 1 000 medewerkers) (grafiek 23: Afname energieverbruik DSM (1989=100%)

18

Personeel en organisatie De kwaliteit en motivatie van de medewerkers van DSM vormen de basis voor het bereiken van de strategische doelen. Een belangrijk onderdeel van de strategie van DSM is het streven naar Operational Excellence. Om dit te bereiken worden medewerkers direct bij het verbeteren van de processen betrokken en is het ‘van elkaar leren’ essentieel. De Vita-aanpak, die gericht is op gedragsverandering bij medewerkers via gerichte trainingen en communicatie, werd in het afgelopen jaar actief voortgezet. Kernbegrippen voor Vita binnen de DSM-organisatie zijn: ‘capable’, ‘reliable’, ‘empowered’ en ‘responsive’. Het verbeteren van de inzetbaarheid van medewerkers (employability) blijft van groot belang. Medewerkers moeten huidige of toekomstige functies adequaat kunnen blijven vervullen. Als vervolg op de studie ‘Vrouwen en DSM’ zijn diverse acties aangezet, zoals het scheppen van flexibeler arbeidsvoorwaarden, om het voor vrouwen aantrekkelijker te maken bij DSM te werken c.q. werkzaam te blijven. De integratie van Gist-brocades heeft in het afgelopen jaar geleid tot een aantal veranderingen op het gebied van personeel en organisatie. Deze hebben met name betrekking op Management Development, waarin de ‘best practices’ van zowel DSM als Gist-brocades zijn verwerkt. Op het gebied van marketing, control, ICT en internationaal management worden tekorten op de arbeidsmarkt zichtbaar. In het wervings- en aannamebeleid is daarom ingespeeld op de voor de lange termijn verwachte personeel- en managementbehoefte. Persoonlijke ontplooiing, training en uitdagende toekomstperspectieven moeten de aantrekkingskracht van en de band met de onderneming versterken. In 1999 werd de invoering van Europees Overleg voortgezet op basis van afspraken tussen het DSM-concern en de medewerkers binnen de Europese Unie. De Raad van Bestuur heeft waardering voor de betrokkenheid en de bijdrage die de Ondernemingsraden ook dit verslagjaar hadden en spreekt zijn dank uit voor de constructief-kritische opstelling en slagvaardige aanpak. In het verslagjaar is het totaal aantal medewerkers met 876 afgenomen tot 21 835. Deze daling is voornamelijk het gevolg van deconsolidaties van een aantal ondernemingen.

Personeel einde jaar werkzaam bij DSM in

1999

1998

Europa - in Nederland - overige vestigingen in Europa

17 537

18 057

Noord- en Zuid-Amerika Azië en Oceanië, Afrika

3 368 930 --------21 835

totaal

11 238 6 819

11 046 6 491

(Grafiek 25: Personeelsbezetting ultimo jaar, 1995 - 1999)

3 632 1 022 --------22 711

19

Onderzoek en ontwikkeling De uitgaven voor onderzoek en ontwikkeling (R&D) bedroegen EUR 259 miljoen in 1999; dit is 4,1% van de netto-omzet. De researchintensiteit verschilt per cluster: bij Life Science Products was dit 5,6% van de netto-omzet, bij Performance Materials 4,8% en bij Polymers & Industrial Chemicals 2,0%. Het aandeel van de clusters Life Science Products en Performance Materials in de totale uitgaven voor onderzoek nam in het afgelopen jaar verder toe. Het totale aantal medewerkers in R&D bedroeg 2 050, bijna 10% van het totale aantal medewerkers. Onderzoek en ontwikkeling zijn van strategische betekenis voor de verdere ontwikkeling van DSM als internationale speler in life science-producten, hoogwaardige materialen en chemie. Veel producten die DSM aan klanten levert zijn gebaseerd op binnen de eigen onderneming ontwikkelde technologieën en processen. Binnen DSM’s organisatie voor onderzoek en ontwikkeling zijn in het afgelopen jaar zogenaamde Competence Centers ingevoerd, die een wereldwijd ‘virtueel’ laboratorium vormen. Deze Competence Centers verzorgen de ondersteuning van de business groups op korte en lange termijn op het gebied van nieuwe en bestaande producten en processen. Het grootste deel van de R&D (circa 90%) wordt gecontracteerd door de business groups. Enkele belangrijke resultaten in het afgelopen jaar waren: −= Aanzienlijke verbetering van een aantal processen, zoals voor caprolactam, poederverfharsen en enkele farmaceutische tussenproducten. De introductie van nieuwe producten zoals: een enzym dat de stevigheid van fruit in −= voedingsmiddelen verbetert, complexe tussenproducten en werkzame bestanddelen van geneesmiddelen, en een speciale poederverfhars die uithardt bij UV-licht. −= Op het gebied van combinatoriële chemie en snelle screeningsmethoden werd goede voortgang geboekt. Deze technieken versnellen de ontwikkeling van nieuwe katalysatoren en producten. Voor onderzoek en ontwikkeling is intensieve samenwerking met externe partners van groot belang. DSM participeert in dit verband onder andere actief in twee van de vier Technologische Topinstituten die in Nederland zijn opgericht. Beide instituten – het Dutch Polymer Institute (DPI) en het Wageningen Centre for Food Sciences (WCFS) – zijn inmiddels operationeel, waarbij de onderzoekprogramma’s via een intensieve samenwerking tussen industrie en universiteiten zijn ingevuld. Beide topinstituten leveren hiermee een belangrijke bijdrage aan de versterking van de kennisinfrastructuur in Nederland. Voor DSM betekent deelname een verbreding van kennis op het gebied van polymeren en voeding.

(Grafiek 24: 'Uitgaven Research en ontwikkeling in % van de omzet' 1995 - 1999)

20

Millennium De overgang naar een nieuw millennium is bij DSM zonder noemenswaardige problemen verlopen. Alle kritieke systemen en apparatuur zijn in de afgelopen jaren op potentiële millenniumfouten onderzocht. Waar nodig zijn corrigerende acties uitgevoerd. Veiligheid en het voorkomen van schade hebben bij de voorzorgsmaatregelen de hoogste aandacht gehad. Bij de overgang naar het nieuwe millennium werd extra personeel ingezet. Euro Het DSM-concern heeft in 1999 de noodzakelijke voorbereidingen getroffen om de euro in te voeren. Per 1 januari 2000 is DSM binnen de eurozone een eurobedrijf. Vanaf deze datum worden alle verkopen en inkopen zoveel mogelijk in euro verwerkt. Inmiddels is de administratie en verslaglegging van de meeste business groups – zowel op centraal niveau als in de verschillende eurolanden – overgeschakeld op de euro. Alleen de salarissen worden nog tot 1 januari 2002 (ingangsdatum euro als officieel betaalmiddel) in nationale valuta’s uitbetaald. In dit jaarverslag wordt voor het eerst volledig in euro’s gerapporteerd. Daarnaast zijn nog enkele kengetallen in guldens weergegeven (pagina 4). Informatie- en communicatietechnologie Informatie- en communicatietechnologie (ICT) wordt steeds belangrijker als hulpmiddel om de verschillende bedrijfsprocessen binnen DSM en tussen DSM en zijn leveranciers en afnemers te ondersteunen. De aard en structuur van DSM’s business zal, vanwege de snelle (technologische) ontwikkelingen op het gebied van informatie en communicatie, in de komende jaren ingrijpend veranderen. Op het gebied van ICT zijn vele projecten aangezet of worden momenteel ontwikkeld. Speerpunt daarbij vormen een verdere standaardisering van algemene ICT-middelen voor DSM, zoals het inrichten van een wereldwijd beveiligd elektronisch netwerk, met standaard hardware en software op elke werkplek, alsook het verder stroomlijnen en uniformeren van processen binnen het basisbusiness-systeem SAP. Daarnaast wordt grote aandacht gegeven aan het ontwikkelen en inrichten van e-business (naar leveranciers en afnemers) en ‘supply chain management’. Recent heeft dit geleid tot deelname van DSM aan ChemConnect Inc., de grootste wereldhandelsbeurs voor chemische producten en kunststoffen op internet. DSM zal ChemConnect gaan gebruiken als handelsbeurs voor de wereldwijde in- en verkoop van chemische producten en kunststoffen via het Internet. DSM heeft een aandeel in ChemConnect en is daarmee toegetreden tot de Charter members. Voorts zal prioriteit worden gegeven aan het inzetten van ICT-middelen ter optimalisatie van de uitwisseling van kennis in de diverse (functionele) werkgebieden en werkprocessen binnen DSM. International Accounting Standards DSM is op weg naar rapportage volgens IAS-regels (International Accounting Standards). Met ingang van 2000 wordt de goodwill van nieuwe acquisities geactiveerd en afgeschreven. Met ingang van 2001 zullen ook de voorzieningen en pensioenlasten aan IAS-regels zijn aangepast.

21

Financiële resultaten Algemeen In 1999 bleef de omzet van DSM met EUR 6,3 miljard nagenoeg op het niveau van 1998. De geringe daling is het saldo van autonome volumegroei (+7%), desinvesteringen (-2%), lagere prijzen (-6%) en een positief effect van de valutakoersen (+1%). Met de autonome volumegroei werd DSM’s doelstelling van 6% per jaar ruimschoots gerealiseerd. netto-omzet in EUR miljoen 1998 verschil 1999 Life Science Products Performance Materials Polymers & Industrial Chemicals Other activities totaal

1 666 1 835 2 704 128 -------6 333

1 681 1 868 2 679 133 -------6 361

-15 -33 25 -5 --------28

volumes

desinvesteringen

prijzen

wisselkoersen

4% 7% 9% --------7%

-1% -6% -1% ---------2%

-4% -5% -7% -4% ---------6%

2% --------1%

Het omzetprofiel lag in 1999 in lijn met de doelstelling om in 2002 ongeveer 30% van de omzet te realiseren in Life Science Products, 30% in Performance Materials en 40% in Polymers & Industrial Chemicals. DSM heeft over 1999 een resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen behaald van EUR 382 miljoen. Dit is EUR 44 miljoen minder dan in 1998 (EUR 426 miljoen). De nettowinst van DSM over 1999 kwam uit op EUR 371 miljoen, een daling met eveneens EUR 44 miljoen vergeleken met het voorafgaande jaar, toen de nettowinst EUR 415 miljoen bedroeg. (Grafiek 8: netto-omzet 1995 - 1999)

22

Macro-economische ontwikkelingen Begin 1999 waren de meeste macro-economische verwachtingen niet bijzonder optimistisch. De gevolgen van de Azië-crisis leken nog aanzienlijk. Nadat in 1998 de economische crisis vanuit Zuidoost-Azië oversloeg naar andere delen van Azië en naar Rusland, was het begin 1999 de beurt aan Brazilië. In Europa werd het economisch vertrouwen getemperd door de crisis in Kosovo. De situatie keerde echter ten goede: de Amerikaanse economie, die aan het begin van het jaar even leek in te houden, groeide vervolgens – met 4% – op volle kracht door. Het herstel van de Aziatische economieën was in 1999 sneller en krachtiger dan werd verwacht. Ook Japan liet, na een zeer slecht 1998, een licht herstel zien. China en Taiwan toonden ook in 1999 fraaie groeicijfers. West-Europa profiteerde eveneens van de snel verbeterende wereldeconomie. De groeivertraging aan het eind van 1998 en het begin van 1999 werd met name veroorzaakt door verslechterde exportomstandigheden. Door de Azië-crisis stonden export en verkoopprijzen sterk onder druk. De exportpositie van Europa is in de loop van 1999 echter duidelijk verbeterd als gevolg van een wereldwijd aantrekkende vraag en gunstige wisselkoersen ten opzichte van de Verenigde Staten. Hierdoor kwam de groei uiteindelijk op circa 2% uit. In de Europese basisindustrie werd de neerwaartse prijsdruk, die in 1998 was ingezet, het meest gevoeld. De groeiversnelling van de wereldeconomie in de loop van 1999 heeft echter een herstel van de vraag en een stijging van prijzen tot gevolg gehad. Het producentenvertrouwen, dat aan het begin van 1999 relatief laag was, herstelde zich hierdoor eind 1999. De productiegroei van de chemische industrie lag met 2,5% in Europa in 1999 iets boven het niveau van 1998. De productie van geneesmiddelen steeg in 1999 in West-Europa met meer dan 5%. Ook andere belangrijke afzetmarkten zoals de automobielindustrie, de E&E-industrie en de telecommunicatie-industrie groeiden hard.

23

Resultatenrekening De winst- en verliesrekening kan als volgt worden samengevat: in EUR miljoen netto-omzet andere bedrijfsopbrengsten som der bedrijfsopbrengsten som der bedrijfslasten bedrijfsresultaat financiële baten en lasten belastingen resultaat niet-geconsolideerde deelnemingen resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen buitengewoon resultaat belang van derden nettoresultaat nettoresultaat dividend op cumulatief preferente aandelen nettoresultaat toekomend aan de houders van gewone aandelen

1999

1998

6 333 163 --------6 496 -5 942 --------554 -69 -118 15 ---------

6 361 143 --------6 504 -5 918 --------586 -71 -108 19 ---------

382 -13 2 --------371

426 -9 -2 --------415

371 -19 ---------

415 -16 ---------

352

399

In 1999 bleef de omzet van DSM met EUR 6,3 miljard nagenoeg op het niveau van 1998. De geringe daling is het saldo van autonome volumegroei (+7%), desinvesteringen (-2%), lagere prijzen (-6%) en een positief effect van de valutakoersen (+1%). Met de autonome volumegroei werd DSM’s doelstelling van 6% per jaar ruimschoots gerealiseerd. De bedrijfslasten stegen licht ten opzichte van 1998 en kwamen uit op EUR 5 942 miljoen. De belangrijkste post daarvan, de kosten van grond- en hulpstoffen, steeg met EUR 66 miljoen, vooral vanwege hogere energieprijzen. Uitgedrukt in procenten van de netto-omzet stegen de kosten van grond- en hulpstoffen van 46% in 1998 tot 48% in 1999. De loonkosten stegen met 2% tot EUR 1 145 miljoen (1998: EUR 1 122 miljoen). De gemiddelde loonkosten per werknemer namen in 1999 met 6% toe, van EUR 49 700 in 1998 tot EUR 52 700 in 1999. De afschrijvingen daalden van EUR 470 miljoen in 1998 tot EUR 458 miljoen in 1999 doordat het effect van de desinvesteringen groter was dan dat van de investeringen. Het bedrijfsresultaat nam af met EUR 32 miljoen (-5%), van EUR 586 miljoen in 1998 tot EUR 554 miljoen in 1999. De omzetmarge (het bedrijfsresultaat in procenten van de netto-omzet) daalde van 9,2% in 1998 tot 8,7% in 1999. Het rendement op het gemiddeld geïnvesteerd vermogen kwam uit op 13,4% (1998 14,7%).

24

De marges (verkoopprijzen per ton minus variabele kosten) lagen gemiddeld onder het niveau van 1998. De marges van met name koolwaterstoffen, polypropeen, penicilline, caprolactam, melamine en meststoffen waren lager. De post financiële baten en lasten resulteerde in 1999 per saldo in een rentelast van EUR 69 miljoen, EUR 2 miljoen lager dan in 1998 (EUR 71 miljoen). Deze daling ten opzichte van 1998 is het saldo van hogere activering van bouwrente, een lager gemiddeld renteniveau en hogere gemiddelde nettoschuld. Het resultaat niet-geconsolideerde deelnemingen liep terug, van EUR 19 miljoen in 1998 tot EUR 15 miljoen in 1999. De belastingdruk over 1999 was met 24% hoger dan die over 1998 (21%). Deze stijging werd met name veroorzaakt door het geringe effect, binnen het gewone resultaat, van fiscale verliescompensatie. Het resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen is met EUR 44 miljoen gedaald tot EUR 382 miljoen. De buitengewone lasten bedroegen in 1999 EUR -13 miljoen (1998 EUR -9 miljoen). Dit is het saldo van voorzieningen gevormd voor kosten van enkele reorganisaties en herstructureringen (onder andere bij DSM Anti-Infectives), alsmede ten behoeve van het Operational Excellenceprogramma (vooral op het gebied van informatie- en communicatietechnologie) enerzijds en de boekwinst op desinvesteringen, voornamelijk de Transparent Sheet-activiteiten, en de vrijval van enkele voorzieningen anderzijds. Het nettoresultaat over 1999 bedroeg EUR 371 miljoen, 11% lager dan in 1998 (EUR 415 miljoen). Uitgedrukt per gewoon aandeel is dit resultaat gedaald van EUR 4,00 in 1998 tot EUR 3,63 in 1999. (Grafiek 9: Omzetprofiel 1999) (Grafiek 10: Nettoresultaat en nettoresultaat uit gewone bedrijfsuitoefening 1995 - 1999)

25

Investeringen en financiering De kasstroom uit bedrijfsactiviteiten overtrof de kasstroom aangewend voor investeringsactiviteiten, zoals blijkt uit de volgende samenvatting van het kasstroomoverzicht: in EUR miljoen liquide middelen begin jaar bedrijfsactiviteiten: cashflow mutatie bedrijfskapitaal overige mutaties kasstroom bedrijfsactiviteiten investeringsactiviteiten: investeringen desinvesteringen overige mutaties kasstroom investeringsactiviteiten uitgekeerd dividend kasstroom financieringsactiviteiten liquide middelen einde jaar

1999

1998

163

362

829 -137 -41 --------651

884 -111 38 --------811

-649 204 -41 ---------486

-1 936 113 -23 ---------1 846

-91 -78 --------159

-78 914 --------163

Voor een meer gedetailleerd overzicht van kasstromen wordt verwezen naar pagina 71 van de jaarrekening. De investeringen in immateriële en materiële vaste activa en goodwill hebben in 1999 EUR 649 miljoen bedragen. Hiervan heeft een bedrag van EUR 2 miljoen (1998: EUR 1 351 miljoen) betrekking op acquisities. De betaalde goodwill bedroeg EUR 2 miljoen (1998: EUR 910 miljoen). De nettoschuld (rentedragende schulden verminderd met liquide middelen) nam dit jaar af, van EUR 1 457 miljoen ultimo 1998 tot EUR 1 373 miljoen ultimo 1999. In procenten van het groepsvermogen daalde de nettoschuld van 65% ultimo 1998 tot 54% ultimo 1999. De gemiddelde looptijd van de ultimo 1999 uitstaande leningen bedroeg 6,2 jaar (1998: 5,5 jaar). Het gemiddelde feitelijke interestpercentage van de totaliteit van de langlopende rentedragende schulden over 1999 bedroeg 5,4% (1998: 6,2%). In de loop van 1999 kocht DSM 2,0 miljoen eigen gewone aandelen in met het oog op herplaatsing bij de uitoefening van managementopties en de uitkering van dividend in de vorm van aandelen. In september 1999 heeft DSM alle voorgeplaatste cumprefs C (30 miljoen stuks) ingekocht, in november 1999 werden 37,5 miljoen cumprefs C openbaar geplaatst. In 1999 werden twee USD-obligatieleningen met een totale waarde van USD 400 miljoen in de Amerikaanse kapitaalmarkt geplaatst. (Grafiek 11: Investeringen en afschrijvingen 1995 - 1999)

26

Balansbeeld in procenten vaste activa vlottende activa totaal groepsvermogen egalisatierekening investeringspremies en voorzieningen langlopende schulden kortlopende schulden totaal

1999

1998

55 45 --------100

58 42 -------100

40

38

12 17 31 --------100

13 14 35 -------100

Het balanstotaal (totaal vermogen) is met 8% gestegen tot EUR 6,3 miljard ultimo 1999 (1998: EUR 5,9 miljard), vooral door de toename van het bedrijfskapitaal als gevolg van de hogere prijzen. De investeringen in immateriële en materiële vaste activa lagen ruim boven de afschrijvingen. Het totaal niveau van de immateriële en materiële vaste activa ligt EUR 123 miljoen (+4%) boven 1998. Het bedrijfskapitaal steeg, de liquide middelen namen iets af. Het eigen vermogen nam ten opzichte van ultimo 1998 per saldo toe met EUR 297 miljoen. Het eigen vermogen steeg als gevolg van winstinhouding, de plaatsing van nieuwe aandelen en het effect van gestegen wisselkoersen bij de omrekening van de netto-investering in buitenlandse deelnemingen en nam af als gevolg van de inkoop van eigen aandelen en dividenduitkeringen. Het groepsvermogen in procenten van het totaal vermogen nam hierdoor toe van 38% ultimo 1998 tot 40% ultimo 1999. De liquiditeitsratio (vlottende activa ten opzichte van kortlopende schulden) liep in het verslagjaar op van 1,22 in 1998 tot 1,48 in 1999. (Grafiek 12: Groepsvermogen in % van het totaal vermogen)

27

Dividend Van het nettoresultaat van EUR 371 miljoen over 1999 wordt EUR 172 miljoen uitgekeerd als dividend. Het resterende bedrag van EUR 199 miljoen wordt toegevoegd aan de reserves. Per gewoon aandeel wordt over 1999, evenals in 1998, een bedrag van EUR 1,52 als dividend uitgekeerd. Dit dividendbedrag komt overeen met circa 19% van het resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen ad EUR 382 miljoen plus de afschrijvingen ad EUR 458 miljoen minus het dividend toekomend aan houders van cumulatief preferente aandelen ad EUR 19 miljoen. Rekening houdend met het in augustus 1999 uitgekeerde interim-dividend ad EUR 0,51 bedraagt het slotdividend EUR 1,01 per gewoon aandeel. Voorgesteld wordt het slotdividend, naar keuze van de aandeelhouder, in contanten dan wel in aandelen uit te keren ten laste van de Agioreserve. De verhouding tussen de waarde van het stockdividend en het contante dividend zal op 10 april 2000 na beurs worden vastgesteld op basis van de slotkoers van die dag, waarbij de waarde van het stockdividend maximaal 5% lager zal zijn dan de waarde van het contante dividend. Het dividend op de cumulatief preferente aandelen A (6,78% over de uitgifteprijs van EUR 10,59 per aandeel) bedraagt over 1999 EUR 0,72 per aandeel. Rekening houdend met het in augustus 1999 uitgekeerde interim-dividend van EUR 0,24 bedraagt het slotdividend EUR 0,48 per cumulatief preferent aandeel A. Het dividend (5,82% over de uitgifteprijs van EUR 3,03 per aandeel) op de cumulatief preferente aandelen C, die in 1999 openbaar zijn geplaatst, bedraagt over 1999 EUR 0,02 per aandeel (tijdsevenredig berekend).

28

Vooruitzichten De macro-economische verwachtingen voor 2000 zijn goed. De economische groei in WestEuropa en de Verenigde Staten zal naar verwachting rond de 3% uitkomen. Een verder herstel van Azië en de weerslag hiervan op de wereldhandel zal naar verwachting eveneens een gunstig effect op de Europese economie hebben. De verwachtingen voor de Europese chemische industrie in 2000 zijn goed. Naar verwachting zal de totale productie in Europa met meer dan 3% stijgen. De omzet kan als gevolg van hogere afzetprijzen zelfs met meer dan 4% stijgen. De groeiverwachtingen voor de automobiel/transportindustrie zijn iets minder gunstig dan in 1999. De E&E-industrie, de telecommunicatie- en de farmaceutische industrie zullen in 2000 naar verwachting opnieuw sterk groeien. De investeringen van DSM, exclusief acquisities, zullen in 2000 naar verwachting circa EUR 700 miljoen bedragen. In het cluster Life Science Products wordt bijvoorbeeld geïnvesteerd in multipurpose fabrieken voor de fijnchemie in Venlo en Linz (Oostenrijk). In Delft zal eind 2000 een nieuwe fabriek voor halffabrikaten voor antibiotica in bedrijf komen. In Seclin (Frankrijk) wordt het project voor voedingsingrediënten afgerond. In het cluster Performance Materials wordt geïnvesteerd in uitbreiding van de compounderingscapaciteit voor engineering plastics en in capaciteitsuitbreidingen voor EPDM-rubber. Bij Polymers & Industrial Chemicals zullen de fabrieken voor polyetheen en polypropeen in Gelsenkirchen (Duitsland) in bedrijf komen. Door herstructureringen en desinvesteringen zal het aantal medewerkers in 2000 naar verwachting dalen. Daartegenover staat dat het aantal medewerkers zal stijgen door wijzigingen in het aantal te consolideren deelnemingen. De goede economische omstandigheden voor West-Europa en de Verenigde Staten zullen naar verwachting aanhouden, terwijl verder herstel in Zuidoost-Azië duidelijk merkbaar is. Verwacht wordt dat de wereldeconomie in het jaar 2000 zal groeien met 3%. Onder deze gunstige omstandigheden zal de vraag naar de voor DSM belangrijke producten zich goed blijven ontwikkelen. Verwacht wordt dat DSM’s doelstelling voor volumegroei van 6% per jaar ook in 2000 zal worden gerealiseerd. DSM verwacht dat het nettoresultaat uit gewone bedrijfsuitoefening over het eerste kwartaal 2000, vanwege de goede vraag en een sterke dollar, ongeveer de helft hoger zal uitkomen (Q1 1999: EUR 81 miljoen). Hoewel het nog vroeg is om een uitspraak te doen over geheel 2000 verwacht DSM, gezien de goede start dit jaar en de thans voorziene gunstige economische omstandigheden, dat het resultaat van 1999 zal worden overtroffen.

29

Overzicht per cluster De activiteiten van DSM zijn in drie clusters ondergebracht, waarin de strategische samenhang van DSM tot uitdrukking komt. Deze clusters worden eveneens gebruikt voor financiële rapportage. Onderstaande overzichten geven een financieel beeld van de clusters. netto-omzet en leveringen in EUR miljoen

1999

netto-omzet 1998

1999

leveringen 1998

Life Science Products Performance Materials Polymers & Industrial Chemicals Other activities

1 666 1 835 2 704 128

1 681 1 868 2 679 133

1 743 1 900 2 916 129

1 734 1 924 2 930 135

--------6 333

--------6 361

-355 --------6 333

-362 --------6 361

interne leveringen DSM totaal bedrijfsresultaat plus afschrijvingen (EBITDA) Life Science Products Performance Materials Polymers & Industrial Chemicals Other activities DSM totaal bedrijfsresultaat (EBIT) Life Science Products Performance Materials Polymers & Industrial Chemicals Other activities DSM totaal investeringen in EUR miljoen Life Science Products Performance Materials Polymers & Industrial Chemicals Other activities DSM totaal

in EUR miljoen 1998 1999 286 212 397 117 --------1 012

282 169 498 107 --------1 056

in EUR miljoen 1998 1999 173 118 206 57 --------554

170 77 300 39 --------586

in % van de netto-omzet 1998 1999 17,2 11,6 14,7

16,8 9,0 18,6

16,0

16,6

in % van de netto-omzet 1998 1999 10,4 6,4 7,6

10,1 4,1 11,2

8,7

9,2

1999

1998

212 132 258 47 --------649

1 531 127 234 44 --------1 936

30

geïnvesteerd vermogen ultimo jaar in EUR miljoen

1999

1998

1 432 972 1 507 357 --------4 268

1 335 964 1 426 270 --------3 995

bedrijfsresultaat in % van het gemiddeld geïnvesteerd vermogen

1999

1998

Life Science Products Performance Materials Polymers & Industrial Chemicals

12,5 12,2 14,0

13,1 8,1 20,6

DSM totaal

13,4

14,7

uitgaven onderzoek en ontwikkeling in EUR miljoen

1999

1998

93 88 53 25 --------259

82 82 50 38 --------252

1999

1998

8 664 5 033 4 666 3 472 --------21 835

8 780 5 666 4 839 3 426 --------22 711

Life Science Products Performance Materials Polymers & Industrial Chemicals Other activities DSM totaal

Life Science Products Performance Materials Polymers & Industrial Chemicals Other activities DSM totaal personeelsbezetting ultimo jaar Life Science Products Performance Materials Polymers & Industrial Chemicals Other activities DSM totaal

(Grafiek 11: 'Geïnvesteerd vermogen per cluster ultimo 1999') (Grafiek 12: 'Bedrijfsresultaat per cluster in 1999')

31

Life Science Products De activiteiten in het cluster Life Science Products zijn gericht op de farmaceutische, de voedingsmiddelen- en de agrochemische industrie. Deze markten genereren attractieve en stabiele winsten voor DSM en bieden grote groeimogelijkheden. Drijvende krachten zijn een groeiende wereldbevolking, toenemende koopkracht, vergrijzing van de bevolking, nieuwe technologische ontwikkelingen en het uitbesteden van de productie door leidende farmaceutische ondernemingen. DSM is een aantrekkelijke partner voor klanten in de life science industrie. Door de combinatie van biotechnologie (o.a. biokatalyse en fermentatie) en organische chemie kan DSM het breedst mogelijke pakket technologieën (‘toolbox’) bieden en klanten bijstaan met innovaties. DSM is voor de farmaceutische industrie een van de grootste onafhankelijke toeleveranciers in de wereld. Ook op het gebied van ingrediënten voor voedingsmiddelen heeft DSM leidende posities. De strategie voor het cluster Life Science Products is gericht op versnelde groei. Deze groei zal plaatsvinden door autonome groei en acquisities. Belangrijkste groeigebieden zijn de fijnchemie en voedingsingrediënten. Per 1 januari 2000 is DSM Specialty Intermediates samengevoegd met DSM Fine Chemicals. Het cluster Life Science Products omvat nu de business groups DSM Fine Chemicals, DSM Anti-Infectives, DSM Food Specialties en DSM Bakery Ingredients. In dit verslag wordt van DSM Specialty Intermediates nog apart verslag gedaan. De uitgaven voor onderzoek en ontwikkeling in het cluster Life Science Products bedroegen in het afgelopen jaar EUR 93 miljoen; dit is 5,6% van de netto-omzet. In dit cluster is het brede scala technologieën verder ontwikkeld. Nieuwe technologieën zoals combinatoriële chemie en ‘high throughput screening’ (het tegelijk maken van vele chemische verbindingen om die vervolgens op gewenste eigenschappen te testen), genoomonderzoek en bioinformatica werden in de onderzoekprogramma’s betrokken.

32

in EUR miljoen

1999

1998

407 490 235 400 211 --------1 743

373 555 207 387 212 --------1 734

bedrijfsresultaat investeringen geïnvesteerd vermogen ultimo jaar bedrijfsresultaat in % van het gemiddeld geïnvesteerd vermogen research en ontwikkeling

173 212 1 432

170 1 531 1 335

12,5 93

13,1 82

personeel ultimo jaar

8 664

8 780

leveringen: - DSM Fine Chemicals - DSM Anti-Infectives - DSM Food Specialties - DSM Bakery Ingredients - DSM Specialty Intermediates totaal

(Grafiek 13: 1995 - 1999) (Grafiek 14: 1995- 1999)

33

DSM Fine Chemicals Activiteiten DSM Fine Chemicals omvat de activiteiten van DSM Fine Chemicals Austria, DSM Fine Chemicals Netherlands, DSM Fine Chemicals Germany, DSM Biologics en DSM Minera. DSM Fine Chemicals richt zich met name op de vervaardiging van complexe tussenproducten en werkzame bestanddelen van geneesmiddelen, voor de behandeling van onder andere hart- en vaatziekten, depressies en AIDS. Voor deze producten wordt een reeks van technologieën toegepast zoals chirale chemie, biokatalyse, fermentatie en oxidatie o.a. door ozon. Deze technologieën worden eveneens toegepast voor de agrochemische industrie. Daarnaast worden op basis van maleïnezuuranhydride producten vervaardigd voor verschillende toepassingen in geneesmiddelen, verven en pigmenten en reuk- en smaakstoffen. DSM Biologics is actief in de snelgroeiende markt van op biotechnologie gebaseerde geneesmiddelen, zoals vaccins, gentherapeutica, antistoffen en eiwitten. DSM Minera exploiteert een jodiummijn in Chili en levert producten op basis van deze grondstof. Daarnaast is DSM Minera actief op het gebied van de extractie van kinine uit kinabast en daarvan afgeleide producten. DSM Fine Chemicals levert meer dan 200 producten en is met een groot aantal producten wereldmarktleider. DSM vervaardigt voor veel van de meest verkochte medicijnen essentiële tussenproducten en is wereldwijd een belangrijke toeleverancier van deze producten aan de farmaceutische industrie. De business group is per 1 januari 2000 samengevoegd met DSM Specialty Intermediates. Gang van zaken In 1999 groeide de fijnchemiemarkt wereldwijd met 7%. De afzet van de business group nam met 20% toe. Van de afzet van de business group werd ruim 60% aan de geneesmiddelenindustrie geleverd. DSM Fine Chemicals speelt in op klanten in de farmaceutische en agro-industrie die de productie van fijnchemicaliën willen uitbesteden. In het verslagjaar werd nauw samengewerkt met leidende farmaceutische ondernemingen en werden nieuwe projecten opgestart. Ook de bundeling van de ontwikkelingsactiviteiten van de business group, gericht op betere ondersteuning van de belangrijkste klanten, heeft in het verslagjaar bijgedragen aan een groei van het aantal nieuwe projecten. In 1999 werd onder andere een productieproces voor een nieuwe cholesterolverlagend middel ontwikkeld en door de klant goedgekeurd. De business group heeft het bedrijfsresultaat wederom aanzienlijk weten te verhogen. Projecten DSM Fine Chemicals werkt momenteel aan een groot aantal nieuwe complexe tussenproducten en actieve ingrediënten voor geneesmiddelen die de komende jaren op de markt zullen komen. De kennis op het gebied van organische chemie, biokatalyse en fermentatie vormen hiervoor de basis. Om tegemoet te komen aan de vraag naar nieuwe producten wordt EUR 50 miljoen geïnvesteerd in de uitbreiding van de multipurpose capaciteiten in Venlo en Linz (Oostenrijk). Deze installaties zullen in 2001/2002 in bedrijf komen. In 1999 is een proeffabriek voor de ontwikkeling van tussenproducten voor nieuwe geneesmiddelen in Venlo uitgebreid en met succes opgestart. In deze fabriek kunnen diverse chemische reacties onder speciale condities (cGMP) worden uitgevoerd. In Linz is een tweede glyoxylzuurfabriek met een capaciteit van 7 500 ton per jaar in gebruik genomen. Eveneens werd de productiecapaciteit voor maleïnezuuranhydride uitgebreid. DSM Biologics gaat de productiecapaciteit uitbreiden met een fermentatiesysteem van 2 000 liter voor de bereiding van producten op basis van zoogdiercelculturen. DSM Biologics speelt hiermee in op de wereldwijd toenemende vraag naar capaciteit voor biofarmaceutische producten.

34

DSM Anti-Infectives Activiteiten DSM Anti-Infectives heeft wereldwijd leidende posities in ruwe penicilline, halffabrikaten voor penicillines (6-APA en 7-ADCA), zijketens en actieve ingrediënten voor anti-infectiva. De belangrijkste groepen geneesmiddelen, waarin de producten worden toegepast zijn antibiotica (met name penicillines en cefalosporines ter bestrijding van bacteriële infecties) en antimycotica (bestrijding van schimmelinfecties). DSM Anti-Infectives heeft wereldwijd 17 productielocaties. Gang van zaken Het jaar 1999 werd gekenmerkt door verdere prijsdalingen van penicilline en daarvan afgeleide producten, de belangrijkste business van DSM Anti-Infectives. Door een grote overcapaciteit in deze markt staan de prijzen voor penicilline reeds geruime tijd onder druk en liggen deze op een historisch laag niveau. Op korte termijn wordt geen verbetering van de slechte marktomstandigheden voor deze producten verwacht. De meeste overige producten presteerden redelijk. De zijketens-business had, ondanks prijsdruk, een goed jaar. Dit is mede het gevolg van verlaging van de kosten. De afzet van het antibioticum amoxicilline ontwikkelde zich gunstig. De positie van clavulaanzuur, een antibioticaadditief dat de resistentie van bacteriën onderdrukt, werd in het verslagjaar versterkt. De marktomstandigheden voor het nystatine (antimycoticum) waren gunstig, die voor erythromycine (antibioticum) verslechterden echter in 1999. Het bedrijfsresultaat van de business group was fors lager, vooral als gevolg van verdere prijsdalingen van de belangrijkste productgroep penicilline, maar bleef licht positief. Projecten Om bij de structureel lage penicillineprijzen de winstgevendheid van DSM Anti-Infectives in twee à drie jaar weer op het gewenste niveau te brengen is een ingrijpend herstructureringsprogramma noodzakelijk. Een belangrijk onderdeel hiervan is het realiseren van een besparing van ongeveer EUR 40 miljoen netto op jaarbasis. De belangrijkste maatregelen hiervan zijn: •= Site-rationalisatie De productiviteit zal worden verhoogd door schaalvergroting via het concentreren van de productie in minder fabrieken en/of op productielocaties. •= Substantiële kostenreductie Dit zal worden bereikt door lagere vaste kosten als gevolg van optimalisaties, alsmede lagere variabele kosten door productiviteitsverbetering en toepassing van verbeterde technologieën. Naar de huidige inzichten zullen de herstructureringen in de komende twee tot drie jaar gepaard gaan met het wereldwijd vervallen van ruim 1 000 arbeidsplaatsen op een totaal aantal van circa 3 200. Op de locatie Delft zullen door herstructureringen 400 tot 500 arbeidsplaatsen komen te vervallen; Delft blijft echter de hoofdlocatie voor DSM Anti-Infectives. Een belangrijk lopend project is de bouw van een nieuwe fabriek in Delft voor 7-ADCA, een essentieel halffabrikaat voor antibiotica. Deze fabriek (investering EUR 120 miljoen) zal eind 2000 in bedrijf komen. In Delft is eveneens de bouw gestart van een enzymenfabriek die in de loop van 2000 in gebruik zal worden genomen. Deze enzymen worden toegepast in verschillende productieprocessen van de business group. Om de kostenpositie in de zijketens-business te verbeteren is een nieuwe productie-installatie voor fenylglycine in Geleen in aanbouw. Hierin wordt een nieuwe DSM-technologie toegepast. Eerder verkregen resultaten uit onderzoek en ontwikkeling werden geïmplementeerd, zoals de enzymatische koppeling van actieve ingrediënten, de directe fermentatie van 7-ADCA (een halffabrikaat voor cefalosporines) en de verbeterde biokatalyse en asymmetrische transformatie van de productie van zijketens voor semi-synthetische antibiotica.

35

DSM Food Specialties Activiteiten DSM Food Specialties is een aanbieder van hoogwaardige ingrediënten voor de voedingsmiddelenindustrie. Deze ingrediënten worden met name vervaardigd op basis van fermentatie- en enzymtechnologie. De business group is wereldwijd actief en omvat zeven business units. Dairy Ingredients levert ingrediënten en hulpstoffen voor de zuivelindustrie, zoals stremsels, zuursels, coatings voor kaas en zuiveltesten, en is leider in kaasingrediënten. Savoury Ingredients is een leidende producent van smaakstofingrediënten en smaakversterkers (o.a. gistextracten) in hartige producten, zoals soepen, sauzen, kant-en-klaarmaaltijden en snacks. Beverage Ingredients heeft een sterke positie in o.a. enzymen, gisten en conserveringsmiddelen voor vruchtensappen, wijn, bier en andere alcoholische dranken. Agri Ingredients levert enzymen en andere ingrediënten voor de veevoederindustrie. De enzymactiviteiten zijn ondergebracht in een wereldwijde alliantie met BASF. Drie business units zijn in ontwikkeling: Meat Ingredients (voor de vleesverwerkende industrie), Nutritional Ingredients (voor babyvoeding en voedingssupplementen) en Ingredients Development. De belangrijkste merknamen zijn: Maxiren , Fromase , Maxilact , Delvotest , Delvocid , FirmFruit Gistex , Maxarome , Maxavor , Soyarome , Plantex , Rapidase , Filtrase , Fermivin , Actistab , Natuphos , Natugrain , Premi nat, Premi Test, Caropure , Optimar .

,

Gang van zaken De wereldmarkt voor voedingsingrediënten groeide in 1999 ongeveer 5%. De netto-omzet van de business group nam in 1999 met circa 14% toe. De omzet groeit al enkele jaren sneller dan de markt door een gerichte keuze voor marktsegmenten met een bovengemiddelde groei. Hierbij wordt ingespeeld op gezondheidstrends en de vraag naar natuurlijke producten. De productieinstallaties van de business group waren goed bezet. Bij Dairy Ingredients steeg de omzet licht, met name in coatings, enzymen en antibioticatesten. De prijzen in de stremselmarkt stonden echter onder druk. Bij Savoury Ingredients nam de omzet toe en werd het marktaandeel vergroot. De business unit profiteerde van de groeiende vraag naar gistextracten als natuurlijke smaakstof. De vraag naar de smaakstof Soyarome (op basis van gefermenteerde sojabloem) had echter in West-Europa te lijden van de maatschappelijke discussie over het gebruik van soja-olie op basis van moderne biotechnologie. Bij Beverage Ingredients steeg de omzet door een toenemende vraag naar enzymen voor vruchtensappen, bier en consumptie-alcohol. Ook de wijn-ingrediënten, waaronder enzymen, wijngisten en andere hulpstoffen, deden het goed. Het in 1998 geïntroduceerde FirmFruit-concept, waarmee de viscositeit van vruchtenmengsels enzymatisch wordt verhoogd, was succesvol. Bij Agri Ingredients steeg de omzet, onder meer door de alliantie voor veevoederenzymen met BASF. Een succesrijk product was Natuphos (fytase), een enzym dat het fosfaatgehalte in de mest van varkens en kippen verlaagt. Het bedrijfsresultaat van de gehele business group steeg licht. Projecten Begin 1998 is besloten in Seclin (Frankrijk) EUR 35 miljoen te investeren in nieuwe procestechnologie, infrastructuur en capaciteitsuitbreiding. Dit project wordt eind 2000 afgerond. Hiermee speelt de business group in op de groei en de hoge kwaliteitseisen van de markt. In 1999 werd de Franse onderneming Laboratoires Oenotechnique (wijningrediënten) overgenomen. Hiermee wordt de positie van Beverage Ingredients versterkt. Meat Ingredients bracht PremiTest op de markt, waarmee antibiotica-residuën in vleesproducten kunnen worden vastgesteld. Deze test komt tegemoet aan de groeiende behoefte bij consumenten om vleesproducten te kopen die vrij zijn van antibiotica-resten. Nutritional Ingredients zette de marktontwikkeling voort van natuurlijk beta-caroteen, van meervoudig onverzadigde vetzuren (PUFA’s) voor op borstvoeding gelijkende flesvoeding en van humaan lactoferrine, een eiwit dat het lichaam tegen microbiële infecties beschermt.

36

Ingredients Development werkte, samen met externe partners, aan voedingsmiddeleningrediënten op het gebied van smaak en textuur. Forse inspanningen op het gebied van onderzoek en ontwikkeling hebben geleid tot de ontwikkeling van nieuwe producten. Zowel klassieke als moderne biotechnologische technieken worden hierbij toegepast.

37

DSM Bakery Ingredients Activiteiten DSM Bakery Ingredients levert producten voor de bakkerijmarkt. De belangrijkste producten zijn gist, broodverbetermiddelen, bakkerij-enzymen en banketingrediënten. De business group behoort wereldwijd tot de leidende producenten van bakkerij-ingrediënten. De business group is tweede speler op de West-Europese markt voor verse gist en broodverbetermiddelen en op de wereldmarkt voor instant-gist. De belangrijkste merknamen zijn: Fermipan , Koningsgist , La Parisienne , Unipan , Fermizyme .

Gang van zaken De consumptie van brood stijgt wereldwijd licht, alhoewel de situatie per regio verschilt. De wereldmarkt voor bakkerij-ingrediënten groeit echter minder snel. Dit is het gevolg van de groei van het marktaandeel van industriële bakkerijen ten koste van ambachtelijke bakkerijen. In Europa en Noord-Amerika vragen consumenten om een steeds gevarieerder broodaanbod. Hierdoor groeit de behoefte aan innovatieve en ‘convenience’ producten voor de bakker, zoals bevroren deeg, half-afgebakken producten en speciale broodmixen. DSM Bakery Ingredients ontwikkelt in dit verband speciale broodverbetermiddelen en broodmixen. Ondanks toenemende concurrentie nam de omzet van de business group toe. Dit was het gevolg van het versterken van de positie in bakkerij-enzymen, de introductie van broodverbetermiddelen op basis van enzymtechnologie en activiteiten op het gebied van verse en droge gist. De prijzen van verse gist bleven stabiel, terwijl prijzen van de overige bakkerijingrediënten onder druk stonden. Door gestegen omzet kon het bedrijfsresultaat van de business group worden verhoogd. Projecten De commerciële banketactiviteiten in Nederland, België en Frankrijk zijn overgenomen door Friesland Coberco Dairy Foods. De productie werd niet overgedragen. De producten betreffen banketmixen (b.v. cakepoeders), vullingen/custards (b.v. gele room) en toppings (couvertures, fondant, afdekgelei). Daarnaast zijn de commerciële activiteiten van beide ondernemingen in de banketsector in Portugal, Italië en het Verenigd Koninkrijk ondergebracht in joint ventures. Samenwerkingsmogelijkheden in Spanje en Duitsland worden nog onderzocht. In Spanje werd de bakkerij-ingrediënten-business van CSM overgenomen. De productie van broodverbetermiddelen en banket-ingrediënten voor het Iberische schiereiland werd ondergebracht in een nieuwe fabriek in Barcelona (Spanje), waarbij gelijktijdig de bestaande productielocaties in Spanje en Portugal werden gesloten. Voorts werd de positie van de business group op markten in Oost- en Centraal-Europa uitgebreid. Om de ontwikkeling van regionale, innovatieve bakkerijproducten te bevorderen is een intensief onderzoekprogramma opgezet. Aan de basis hiervan staan fermentatiekennis van bakkersgist en enzymtechnologie. Dit programma leverde onder andere nieuwe broodverbetermiddelen op die er voor zorgen dat broodproducten langer vers blijven, bij een betere broodkwaliteit. In plaats van producten in poedervorm is de vloeistofvorm geïntroduceerd voor industriële bakkerijen.

38

DSM Specialty Intermediates Activiteiten DSM Specialty Intermediates omvat drie productgroepen. De productgroep Tolox vervaardigt benzaldehyde, benzylalcohol en -derivaten, benzoëzuur, natriumbenzoaat en fenol op basis van tolueen-oxidatie. Deze producten worden toegepast in agrochemicaliën, geneesmiddelen, reuken smaakstoffen en andere eindmarkten. Met benzaldehyde en een aantal volgproducten is de business group wereldmarktleider. General Intermediates vervaardigt tussenproducten voor geneesmiddelen, agrochemicaliën en andere eindmarkten. Holland Sweetener Company (HSC), een 50/50 joint venture van DSM en de Japanse onderneming Tosoh, is actief met de intense, laagcalorische zoetstof aspartaam. HSC is de tweede wereldspeler met aspartaam. DSM Specialty Intermediates is per 1 januari 2000 samengevoegd met DSM Fine Chemicals. Gang van zaken In 1999 waren de marktomstandigheden voor de business group in het algemeen gunstig, alhoewel de prijzen in met name de Tolox-groep sterk onder druk stonden. Bij General Intermediates stegen de verkopen licht. Bij aspartaam bleef de omzet stabiel. Gedurende het jaar werden de kosten verder verlaagd, waardoor de marges zich gunstig ontwikkelden. De business group realiseerde een aanzienlijk hoger bedrijfsresultaat dan het vorige jaar. Projecten Een belangrijk investeringsproject op de productielocatie Rotterdam kende goede voortgang. Dit project betreft moderniseringen en capaciteitsuitbreidingen. Hiermee worden de leidende posities verder versterkt. In 1999 ging een project in Geleen van start, dat gericht is op kostenverlaging door integratie van de productie-activiteiten van DSM Special Products in Geleen en Holland Sweetener Company op deze locatie.

39

Performance Materials Het cluster Performance Materials omvat activiteiten op het gebied van kunststoffen waarvoor met name specificaties van klanten bepalend zijn. De kunststoffen in dit cluster hebben een relatief hoge toegevoegde waarde en kennen in de meeste gevallen een mondiale marktbenadering. De toepassingen liggen in zeer uiteenlopende eindmarkten. Het cluster Performance Materials heeft in de afgelopen jaren een sterke groei doorgemaakt. Door acquisities werden nieuwe producten en technologieën verkregen. De positie van deze activiteiten zal in de komende jaren worden versterkt door te investeren in bestaande producten met een sterke marktpositie en door de acquisitie van nieuwe producten. Activiteiten die op termijn onvoldoende rendement halen of niet meer in de portfolio passen, worden afgestoten. In dit cluster zijn de business groups DSM Elastomers, DSM Engineering Plastics, DSM Coating Resins, DSM Composite Resins (voorheen DSM Industrial Resins & Compounds) en DSM Engineering Plastic Products ondergebracht. De uitgaven voor onderzoek en ontwikkeling in het cluster Performance Materials bedroegen in het afgelopen jaar EUR 88 miljoen; dit is 4,8% van de netto-omzet.

40

in EUR miljoen leveringen: - DSM Elastomers - DSM Engineering Plastics - DSM Coating Resins - DSM Composite Resins - DSM Engineering Plastic Products totaal bedrijfsresultaat investeringen geïnvesteerd vermogen ultimo jaar bedrijfsresultaat in % van het gemiddeld geïnvesteerd vermogen research en ontwikkeling personeel ultimo jaar Grafiek 15 (1995 - 1999) Grafiek 16 (1995 – 1999)

1999

1998

491 487 381 306 235 --------1 900

478 438 349 322 337 --------1 924

118 132 972

77 127 964

12,2 88

8,1 82

5 033

5 666

41

DSM Elastomers Activiteiten DSM Elastomers vervaardigt synthetische rubbers (EPDM en SBR), thermoplastische rubbers (TPV’s) en supersterke polyetheenvezels (Dyneema®). DSM’s rubbers worden toegepast in auto-onderdelen en banden, in diverse industriële producten, in bouwmaterialen en als additief voor motorolie. Dyneema® wordt met name toegepast in kogel- en scherfwerende beschermingsmiddelen, in touwen, netten en in sportartikelen. De productiecapaciteit voor EPDM-rubber is 215 000 ton per jaar. DSM Elastomers is met dit product, bij een marktaandeel van meer dan 20%, wereldmarktleider. SBR-rubber (capaciteit 160 000 ton per jaar) wordt met name op de Noord-Amerikaanse markt afgezet. In thermoplastische rubbers neemt de business group de tweede positie in op de wereldmarkt. Met Dyneema® is de business group wereldmarktleider in supersterke polyetheenvezels. De belangrijkste merknamen zijn: Keltan , Carbomix , Copo , Sarlink , Dyneema .

Gang van zaken De productie in de automobielindustrie, de belangrijkste afzetmarkt van DSM Elastomers, groeide wereldwijd met 2%. De automarkt in Noord-Amerika en in de meeste Europese landen ontwikkelde zich gunstig. De Aziatische en de Zuidamerikaanse automarkt lijken zich te herstellen. Verdere groei van de auto-industrie zal leiden tot verhoging van het verbruik van EPDM-rubber. DSM’s EPDM-afzet was in 1999 iets lager dan in 1998, als gevolg van een grote onderhoudsstop in de Verenigde Staten en een lagere afzet in de olie-additievenmarkt. In Europa was de afzet in de eerste helft van het jaar lager door voorraadvermindering bij klanten; de markt herstelde zich echter in de tweede helft. De prijzen voor EPDM-rubber bleven min of meer op het niveau van 1998. De marges namen eerst toe door aanzienlijk lagere grondstofkosten in de eerste helft van het jaar, maar dit effect verdween in de tweede helft door een scherpe stijging van de grondstofkosten. De volumes bij SBR waren iets hoger dan in 1998, SBR-prijzen waren echter lager. Ook was er toenemende concurrentie van natuurrubber, waarvan de prijzen op een historisch laag niveau lagen. De omzet van thermoplastische rubbers nam fors toe. De marktpositie werd versterkt door onderzoek- en marketinginspanningen en lagere kosten. De omzet van Dyneema nam in alle marktsegmenten fors toe, waarbij opnieuw een verkooprecord werd behaald. Na het beëindigen van een octrooigeschil met Honeywell (voorheen AlliedSignal) is sinds 1999 ook de Amerikaanse markt voor Dyneema toegankelijk. Met de Japanse partner Toyobo werd overeengekomen dat DSM de marketing en verkoop in Zuidoost-Azië (exclusief Japan) gaat verzorgen. Het bedrijfsresultaat van de business group was hoger dan in het voorgaande jaar, met name door lagere vaste kosten bij gelijkblijvende afzet voor EPDM-rubber en verdere groei van de resultaten van Dyneema. Projecten In Europa is de engineering voor een nieuwe EPDM-fabriek in Geleen gestart. In de Verenigde Staten is een project, gericht op modernisering en kostenverlaging, voor de EPDM-locatie in Addis (Louisiana) in voorbereiding. Ook is een capaciteitsuitbreiding op deze locatie in studie. DSM Idemitsu Company in Japan, een 50/50 joint venture met Idemitsu Petrochemical Co., is omgevormd tot een productieorganisatie. DSM is nu verantwoordelijk voor de marketing en verkoop van EPDM-rubber in Azië (inclusief Japan). De Chinese overheid gaf goedkeuring aan de vorming van een joint venture voor EPDM in China. Op dit moment wordt een haalbaarheidsstudie uitgevoerd naar de bouw van een fabriek. De business group introduceerde een serie nieuwe producttypen. Voor de automobielindustrie en voor de ‘wire & cable’ sector werden nieuwe typen Keltan (EPDM-rubber) op de markt gebracht. Tevens werden nieuwe typen op basis van ‘controlled long-chain branching’ technologie geïntroduceerd. Ook bij thermoplastische rubbers werden nieuwe typen Sarlink aan het pakket toegevoegd. Dyneema kwam met nieuwe typen voor bescherming tegen kogels en voor sportartikelen.

42

DSM Engineering Plastics Activiteiten DSM Engineering Plastics is wereldwijd actief met diverse polyamides (PA6, PA66 en PA46), polyesters (PBT, PET, TPE-E) en polycarbonaat (PC en PC-blends), die worden toegepast in technische componenten voor de elektrische, elektronische en automobielindustrie en in extrusiemarkten. De business group neemt, met een aandeel van circa 5% op de wereldmarkt, een goede positie in met polyamides en is leider op het gebied van hogetemperatuur-polyamides. De belangrijkste merknamen zijn: Akulon , Akulon Renew, Stanyl , Arnite , Arnitel , Xantar , Stapron C.

Gang van zaken In 1999 is de vraag naar engineering plastics wereldwijd sterk toegenomen. Azië toonde een sterk herstel na de crisis van 1998 en ook in Europa groeide de markt, na een aarzeling in het eerste halfjaar, sterk in het tweede halfjaar. In de Verenigde Staten bleef de vraag onveranderd hoog. Onder deze gunstige omstandigheden heeft de business group zijn positie in de wereldmarkt verder versterkt. Na een sterke daling van de grondstofprijzen voor polyamide-6 in Europa en Azië in het eerste halfjaar, stegen deze fors in de tweede helft. Hierdoor werd een aanvankelijke margeverbetering weer tenietgedaan. In de overige productgroepen bleven prijzen en marges redelijk op niveau. De omzet van de business group als geheel nam vorig jaar opnieuw duidelijk toe. Als gevolg van de afzetstijging behaalde de business group een fors hoger resultaat. Projecten In Emmen is de bouw van een nieuwe polyamide-6 polymerisatiefabriek bijna afgerond. Deze fabriek vervangt een bestaande fabriek en draagt bij aan een uitbreiding van de capaciteit tot 85 000 ton per jaar. De opstart is gepland voor begin 2000. Met dit project is een investering gemoeid van EUR 90 miljoen. In dit bedrag is eveneens uitbreiding van de compounderingscapaciteit opgenomen (sinds 1999 in bedrijf). Tegelijk met deze investering worden herstructureringsmaatregelen genomen om de efficiency op deze locatie te verhogen. In Emmen is tevens de capaciteit voor polyester (Arnitel) vergroot. De capaciteit voor Stanyl (polyamide 46) in Geleen werd met ruim 20% uitgebreid om aan de sterk stijgende vraag naar deze hoogwaardige nylon te voldoen. Ook de compounderingscapaciteit van alle fabrieken werd verhoogd om aan de toegenomen vraag te voldoen. In Genk (België) is een uitbreiding voor de compoundering van polycarbonaat in gebruik genomen. In India werden de engineering plastics activiteiten van Century Enka overgenomen en werd DSM Engineering Plastics India opgericht. In China werd het 40%-deel in de joint venture Jiangsu DSM Specialty Compounds van de Chinese partner overgenomen (zie DSM Polypropylenes). Met deze stappen wordt aan de sterke afzetgroei in Azië tegemoetgekomen. Op het gebied van onderzoek en ontwikkeling werd voor spuitgiettypen polyamide-6 een nieuwe technologie ontwikkeld, die zal worden toegepast in de nieuwe polymerisatiefabriek in Emmen. Hierdoor zullen meer producttypen in deze fabriek vervaardigd kunnen worden, tegen hetzelfde lage kostenniveau. Voor Stanyl werden procesverbeteringen doorgevoerd en voor Arnite en Arnitel werden enkele nieuwe typen ontwikkeld.

43

DSM Coating Resins Activiteiten DSM Coating Resins ontwikkelt, vervaardigt en verkoopt harsen voor verfsystemen. Voor natte verfharsen is de business group een van de leidende producenten in Europa. Met poederverfharsen is DSM Coating Resins wereldmarktleider. DSM Desotech, een snel groeiend onderdeel van de business group, maakt coatings, inkten en dragermateriaal voor optische (glas)vezels die worden toegepast in de telecommunicatieindustrie. DSM is op dit gebied wereldmarktleider. Daarnaast produceert DSM Desotech coatings en adhesives voor de digitale videodisc (dvd), de compactdisc (cd) en ‘rapid imaging’ materialen, waarmee van driedimensionale ontwerpen via Computer Aided Design (CAD) prototypen kunnen worden gemaakt. De business group heeft productievestigingen in een groot aantal landen in Europa, NoordAmerika en het Verre Oosten. De belangrijkste merknamen zijn: Uralac , Uraflex , Uranox , Uradil , Synotex ; Desolite , Cablelite , Somos .

Gang van zaken De consolidatie en mondialisering van de verfindustrie zette ook in afgelopen jaar door, waardoor steeds grotere afnemers ontstaan. Als gevolg hiervan groeide de afzet fors, maar nam tevens de druk op de prijzen toe. In het afgelopen jaar werd de kostenstructuur voor natte verfharsen door herstructureringen aangepast, hetgeen tot een verbetering van het resultaat heeft geleid. De markt voor poedercoatingharsen werd gekenmerkt door een wereldwijde groei van de afzet. In de tweede helft van het jaar stonden de marges sterk onder druk door een stijging van de grondstofkosten, die slechts ten dele aan klanten kon worden doorberekend. Na een jaar van matige groei in 1998 door de Azië-crisis, groeiden de markten van DSM Desotech in 1999 weer sterk. Afnemers hadden hoge bezettingsgraden, hetgeen resulteerde in aanzienlijk hogere omzetten bij DSM Desotech. Het bedrijfsresultaat van de business group was fors hoger dan het vorige jaar. Projecten In Meppen (Duitsland) en Barcelona (Spanje) werd de capaciteit voor polyesterharsen uitgebreid. Een nieuwe poederverfharsenfabriek in Kunshan (China) draaide al direct na de opstart uitstekend. Hierdoor werd binnen een jaar besloten de capaciteit van deze fabriek te verdubbelen. DSM Desotech heeft medio 1999 een nieuwe fabriek voor hoogwaardige UV-uithardende coatings voor optische glasvezels geopend in Hoek van Holland. In het afgelopen jaar werd het high-tech bedrijf Somos in de Verenigde Staten (Delaware) verworven. Dit bedrijf is actief op het gebied van ‘rapid imaging’ materialen. Er werd een poederverfhars ontwikkeld die uithardbaar is door UV-licht. Deze hars hardt uit bij temperaturen lager dan 120 ºC en is geschikt voor temperatuurgevoelige toepassingen, zoals MDF-plaat, kunststoffen en papier. Deze uithardtemperatuur is aanzienlijk lager dan in conventionele systemen.

44

DSM Composite Resins Activiteiten DSM Composite Resins maakt harsen voor industriële toepassingen. De business group is voornamelijk actief in onverzadigde polyesterharsen (‘structural resins’) die in (glas)vezelversterkte composieten worden verwerkt. Tevens worden hechtmaterialen vervaardigd die ervoor zorgen dat kunststof en de toegevoegde glasvezel elkaar in toepassingen versterken (‘sizings & binders’). De business group beschikt daarnaast over een Europees distributienetwerk (Euroresins). De harsen worden onder andere toegepast in producten voor de bouw- en constructie-industrie, de elektrotechnische en elektronica-industrie, de transportindustrie, de botenbouw en de recreatie. DSM Composite Resins is marktleider in Europa op het gebied van onverzadigde polyesterharsen. Met ‘sizings & binders’ is de business group wereldmarktleider. De belangrijkste merknamen zijn: Synolite , Palatal , Atlac , Palapreg , Daron , Neagel , Nioxyl .

Gang van zaken Bij de ‘structural resins’ was de marktvraag goed. De marges toonden een duidelijke verbetering ten opzichte van het vorig jaar voornamelijk als gevolg van een verdere verschuiving van het productenpakket naar toepassingen met aantrekkelijker marges. Het integratieproces binnen het onderdeel DSM-BASF Structural Resins is nagenoeg afgerond. Belangrijke herstructureringen in de productie hebben in 1999 tot substantiële kostenreducties geleid. Bij het inmiddels afgestoten DSM Compounds vielen de resultaten tegen. Bij ‘sizings & binders’ waren de volumes aanvankelijk iets lager als gevolg van de economische crisis in Zuidoost-Azië, waarbij aan het eind van het jaar herstel optrad. Het bedrijfsresultaat van de business group verbeterde fors. Projecten Eind 1999 werd DSM Compounds (compounds op basis van polyesterharsen) verkocht aan Menzolit-Fibron (Duitsland). DSM Compounds (omzet EUR 50 miljoen) heeft productielocaties en verkoopkantoren in Italië, Spanje, Engeland, Duitsland en Frankrijk. DSM Composite Resins concentreert zich verder op zijn kernactiviteit, de onverzadigde polyesterharsen. In 1999 werden de activiteiten op het gebied van onverzadigde polyesterharsen van Bayer Italia overgenomen. In Ellesmere Port (Engeland) werd goede voortgang geboekt met het moderniseren van de locatie. Dit zal, naast een kleine capaciteitsuitbreiding, vanaf 2000 tot verdere kostenbesparingen leiden. Ook op de locatie Compiègne (Frankrijk) werd een moderniseringsproject uitgevoerd, dat tot een hogere betrouwbaarheid van het productieproces en lagere kosten heeft geleid. In 1999 is in Ludwigshafen (Duitsland) een nieuw ontwikkelingscentrum voor compounds (SMC en BMC) geopend. Hier kunnen de productieprocessen van klanten worden nagebootst. Bij de ontwikkeling van toepassingen voor onverzadigde polyesterharsen is kennis toepasbaar gemaakt met behulp van computerondersteunde expertsystemen. Hiermee kunnen zeer snel klant-specifieke oplossingen worden gevonden, waarbij de kwaliteit van de producten verder verbeterd kan worden.

45

DSM Engineering Plastic Products Activiteiten DSM Engineering Plastic Products vervaardigt halffabrikaten en eindproducten van technische kunststoffen die ondergebracht zijn in de business units Shapes & Parts en Creative Moulding & Systems. Shapes & Parts levert met name ‘stock shapes’, zoals platen, staven en buizen, van polyamide, polyacetaal, polyester, ultrahoogmoleculair polyetheen, polycarbonaat en andere hoogwaardige kunststoffen. Deze halffabrikaten worden toegepast in onderdelen voor de machinebouw, de mijnbouw, de chemische industrie, medische instrumenten en in precisieonderdelen voor de halfgeleiderindustrie. De business group is wereldmarktleider op dit gebied. Creative Moulding & Systems vervaardigt onderdelen uit hoogwaardige kunststoffen voor de automobiel-, machinebouw-, farmaceutische, elektrotechnische en elektronische industrie, met name in Europa. De belangrijkste merknamen zijn: Ertalon , Nylatron , Ertacetal , Ertalyte , Ketron , Cestidur .

Gang van zaken De Shapes & Parts business, met als belangrijkste afzetmarkt de machinebouw, had in de eerste helft van 1999 last van toenemende concurrentie. Desalniettemin steeg de omzet licht door toenemende groei in de halfgeleidermarkt en hogere afzetten door de opleving van de Aziatische economie. Voortgaande rationalisaties zorgden voor een aanzienlijke verbetering van de winstgevendheid. Bij Creative Moulding & Systems was de groei lager dan de sterke groei in 1998. Omzet en marges waren lager dan verwacht. Nieuwe projecten konden de beëindiging van enkele andere projecten onvoldoende compenseren. Door de vervreemding van de Transparent Sheet-activiteiten werd het bedrijfsresultaat negatief beïnvloed. Echter, door kostenbesparingen en hogere prijzen in de tweede helft van het jaar, slaagde de business group erin het bedrijfsresultaat van de resterende activiteiten verder te verhogen, waardoor het jaarresultaat op het niveau van 1998 bleef. Projecten In 1999 werden een aantal niet-kernactiviteiten afgestoten. Het betrof de verkoop van de Transparent Sheet-activiteiten met vestigingen in België en de Verenigde Staten (omzet EUR 120 miljoen) aan Bayer (Duitsland), Nylaflow Europe (Nederland, omzet EUR 10 miljoen) aan Parker Hannifin (Verenigde Staten), en de activiteiten van Polypenco GmbH (Duitsland, omzet EUR 15 miljoen) aan Henderkott (Duitsland) en Gapi (Italië). Shapes & Parts heeft de mondiale strategie verder vormgegeven door een verdere integratie van de marketing- en productieactiviteiten. Hiermee kunnen de komende jaren marktontwikkelingen sneller worden gerealiseerd, verdere kostenbesparingen worden bereikt en kan de positie als marktleider verder worden uitgebouwd.

46

Polymers & Industrial Chemicals Polymers & Industrial Chemicals omvat kapitaalintensieve activiteiten die zich in het begin van de bedrijfskolom bevinden. Om concurrerend te zijn, wordt geproduceerd in grootschalige installaties die forse investeringen vragen. DSM beheerst de risico’s hiervan door een sterke klantenbinding (onder meer door langetermijncontracten), een continu streven naar de laagste kosten per eenheid product en het zorgvuldig plannen van capaciteitsuitbreidingen. De activiteiten in dit cluster behalen gemiddeld een hoog rendement over een cyclus. De strategie is gericht op het versterken van leidende marktposities. Het cluster bestaat uit de op Europa gerichte petrochemie, waartoe de kunststoffen polyetheen, polypropeen en de benodigde grondstoffen worden gerekend. De belangrijkste productielocaties zijn Geleen en Gelsenkirchen (Duitsland). Daarnaast worden op verscheidene locaties producten vervaardigd, die met name op de grondstof aardgas zijn gebaseerd. Met melamine en caprolactam heeft DSM sterke marktposities en wordt een wereldwijde strategie gevolgd. Meststoffen worden in Noordwest-Europa afgezet. Het cluster Polymers & Industrial Chemicals omvat de business groups DSM Polyethylenes, DSM Polypropylenes, DSM Hydrocarbons, DSM Fibre Intermediates (inclusief DSM Acrylonitrile), DSM Melamine en DSM Agro. De uitgaven voor onderzoek en ontwikkeling in het cluster Polymers & Industrial Chemicals bedroegen in het afgelopen jaar EUR 53 miljoen; dit is 2,0% van de netto-omzet. Het onderzoek in dit cluster was vooral gericht op procesverbetering en kostprijsverlaging. Synergie tussen het procesonderzoek naar kunststoffen en naar industriële chemicaliën leverde een aanzienlijke verbetering van enkele processen op, zoals bij polypropeen.

47

in EUR miljoen

1999

1998

797 628 432 648 161 250 --------2 916

773 652 351 678 211 265 --------2 930

bedrijfsresultaat investeringen geïnvesteerd vermogen ultimo jaar bedrijfsresultaat in % van het gemiddeld geïnvesteerd vermogen research en ontwikkeling

206 258 1 507

300 234 1 426

14,0 53

20,6 50

personeel ultimo jaar

4 666

4 839

leveringen: - DSM Polyethylenes - DSM Polypropylenes - DSM Hydrocarbons - DSM Fibre Intermediates (incl. DSM Acrylonitrile) - DSM Melamine - DSM Agro totaal

(Grafiek 17: 1995 - 1999) (Grafiek 18: 1995 - 1999)

48

DSM Polyethylenes Activiteiten DSM Polyethylenes produceert via een aantal technologieën een grote variëteit aan polyetheentypen. De totale capaciteit bedraagt ongeveer 1,2 miljoen ton per jaar. Deze capaciteit is onderverdeeld in 600 000 ton lagedichtheid polyetheen (LDPE) en 480 000 ton hogedichtheid polyetheen (HDPE). De 50/50 joint venture Dex-Plastomers heeft een capaciteit van 120 000 ton lineair lagedichtheid polyetheen (LLDPE) en plastomeren op basis van metalloceentechnologie. De belangrijkste toepassing van polyetheen ligt in de verpakkingsindustrie. Zowel qua marktpositie als kostprijs behoort DSM tot de leidende producenten in Europa. Deze sterke positie is mede gebaseerd op een hoge graad van integratie van de productie-installaties. Het marktaandeel van DSM voor polyetheen in West-Europa is circa 12%. De belangrijkste merknamen zijn: Stamylan LD, Stamylan HD, Stamylan LLD, Stamylex , Exact , Stamylan UH, Yparex , Teamex , Vestolen A.

Gang van zaken De polyetheenmarkt wordt de laatste jaren gekenmerkt door allianties, joint ventures en acquisities aan de aanbodzijde. DSM acquireerde de polyetheenactiviteiten van Vestolen in Gelsenkirchen (Duitsland) eind 1997. Sindsdien is de productie op deze locatie met 40% gegroeid. In het afgelopen jaar ontwikkelde de vraag naar polyetheen in West-Europa zich relatief goed in vergelijking met 1998. De beschikbaarheid van polyetheen op de wereldmarkt was vanaf mei krap als gevolg van een sterke vraag. Prijzen en marges stegen, na een laag niveau in de eerste helft, aanzienlijk in de tweede helft van het jaar. Hierbij werd de sterke stijging van grondstofprijzen meer dan gecompenseerd. DSM Polyethylenes kon gedurende het zwakke eerste half jaar boven het marktgemiddelde presteren, dankzij een hoge mate van integratie en de uitstekende kostenpositie. Het bedrijfsresultaat over geheel 1999 kwam door een hogere afzet fors hoger uit ten opzichte van 1998. Projecten De business group zal de capaciteit in de komende jaren verder uitbreiden door debottlenecking van de fabrieken in Geleen en Gelsenkirchen. De bouw van een gasfasefabriek voor lineair lagedichtheid polyetheen (LLDPE) in Gelsenkirchen met een capaciteit van 300 000 ton per jaar verloopt voorspoedig. Deze fabriek zal in het derde kwartaal van 2000 in bedrijf worden genomen. Recent is in Gelsenkirchen tevens de productie van hoogwaardige typen bimodaal polyetheen voor buistoepassingen, op basis van eigen technologie, opgestart. In Geleen loopt een studie naar de bouw van een LDPE-fabriek met een capaciteit van meer dan 350 000 ton per jaar op basis van DSM’s eigen buistechnologie. Deze fabriek zal naar verwachting in 2003/2004 in bedrijf komen. DSM heeft een minderheidsbelang genomen in de joint venture PETLIN in Maleisië (20%), waarin eveneens het Maleisische Petronas (40%) en het Zuidafrikaanse Polifin (40%) deelnemen. Deze joint venture bouwt een LDPE-fabriek in Maleisië met een capaciteit van 255 000 ton per jaar, waarvoor DSM de technologie levert. De fabriek zal eind 2001 in bedrijf komen. DSM Polyethylenes ondersteunt de verkoop van eigen technologieën voor LDPE (buistechnologie) en C8-LLDPE (Compact-solutietechnologie) door DSM-dochter Stamicarbon.

49

DSM Polypropylenes Activiteiten DSM Polypropylenes vervaardigt polypropeen en een uitgebreid assortiment aan polypropeencompounds. De totale capaciteit bedraagt meer dan 800 000 ton per jaar. De producten worden toegepast in (flexibele en stijve) verpakkingen, vezels, de automobielindustrie (bijvoorbeeld bumpersystemen), buizen en in elektrische en elektronische apparaten en onderdelen. De business group streeft naar een verdere uitbouw van de reeds vooraanstaande positie in polypropeen. In West-Europa heeft DSM een marktaandeel van 11% voor polypropeen. De belangrijkste merknamen zijn: Stamylan P, Vestolen P, Stamyroid , Keltan TP, Stamytec , Kelburon , StaMax .

Gang van zaken In 1999 is de Europese markt voor polypropeen opnieuw sterk gegroeid. De business group profiteerde in alle marktsegmenten van deze groei. In alle marktsegmenten kon de afzet worden verhoogd. Hiermee werd vooruitgelopen op het gereedkomen van nieuwe capaciteit in 2000. Na prijsdalingen in de eerste helft van 1999 trokken de prijzen in de tweede helft van het jaar weer sterk aan, mede door de impuls van stijgende grondstofprijzen. Het bedrijfsresultaat van de business group verbeterde opnieuw krachtig ten opzichte van het voorgaande jaar. Projecten De business group breidt de polypropeenactiviteiten de laatste jaren snel uit. Door investeringen en procesoptimalisaties kon de capaciteit op de locaties Geleen en Gelsenkirchen tot 800 000 ton per jaar groeien, ondanks de sluiting van een oudere fabriek in Gelsenkirchen met een capaciteit van 70 000 ton per jaar. Door de bouw van een nieuwe polypropeenfabriek en debottlenecking van bestaande fabrieken zal de capaciteit met 350 000 ton per jaar worden verhoogd tot 1 100 000 ton per jaar. De nieuwe fabriek zal medio 2000 in bedrijf komen. De joint venture StaMax met Owens Corning (Verenigde Staten) voor de marketing van een innovatief systeem voor vormdelen in de automobielindustrie kwam in 1999 tot stand. Inmiddels zijn de eerste productleveringen van start gegaan. In de joint venture is de kunststoffenkennis van DSM gebundeld met de glasvezelkennis van Owens Corning. In China heeft DSM Polypropylenes het resterend 40% aandeel in Jiangsu DSM Specialty Compounds overgenomen. Samen met DSM Engineering Plastics zal deze compounderingsactiviteit verder worden uitgebouwd. Per 1 april zijn de ABS-activiteiten (omzet EUR 100 miljoen) aan BASF (Duitsland) overgedragen. De resterende activiteiten op het gebied van styreenpolymeren worden in 2001 beëindigd.

50

DSM Hydrocarbons Activiteiten DSM Hydrocarbons beschikt over twee krakers voor de productie van voornamelijk grondstoffen voor kunststoffen. De belangrijkste producten zijn etheen en propeen. Deze worden geleverd aan andere business groups van DSM voor de productie van polyetheen, polypropeen, EPDM-rubber en acrylonitril. Andere producten zijn butadieen, benzeen, MTBE, benzinecomponenten, grondstoffen voor koolwaterstofharsen, aromaten, roetolie en styreen. Met 1,2 miljoen ton etheen per jaar is het aandeel in de West-Europese etheencapaciteit circa 5%. Gang van zaken De vraag naar de belangrijkste producten van de business group was goed in 1999. De groei bleef op het goede niveau van 1998. Ondanks een lichte stijging van de capaciteiten van krakers in West-Europa, bleven de bezettingsgraden op een hoog niveau. De snel stijgende olieprijzen gedurende het jaar leidden echter tot hogere grondstofprijzen. Teruglopende bezettingsgraden buiten Europa veroorzaakten daarnaast een wereldwijde prijsdruk op de producten van de business group. Dit had, met name in het tweede en derde kwartaal, een negatieve invloed op de marges. Het bedrijfsresultaat was aanzienlijk lager dan in het vorige jaar. Projecten Het belangrijkste project van de business group is de uitbreiding van de capaciteit van een van de krakers met 70 000 ton etheen en 60 000 ton propeen. Deze uitbreiding zal tijdens een onderhoudsstop in 2000 plaatsvinden. In het afgelopen jaar werden voorbereidende bouwactiviteiten uitgevoerd. Samen met andere industriële partijen en overheidsinstanties werd eveneens voortgang geboekt met een project gericht op de aanleg van een pijpleidingnetwerk voor producenten en afnemers van propeen in het Duitse Roergebied, Nederland en België. Dit gebeurt in navolging van reeds aanwezige pijpleidingen voor etheen. Een propeenleiding zal de economische structuur en concurrentiekracht van de aangesloten industrieën versterken en levert een bijdrage aan de vermindering van bovengrondse transporten.

51

DSM Fibre Intermediates Activiteiten DSM Fibre Intermediates vervaardigt grondstoffen voor synthetische vezels en kunststoffen. Het belangrijkste product is caprolactam, de grondstof voor polyamide-6. Dit polyamide wordt toegepast in vezels voor textiel, banden en tapijten en als hoogwaardig constructiemateriaal voor bijvoorbeeld de elektronische, elektrotechnische en automobielindustrie. Daarnaast ontwikkelt de business group productietechnologieën en markten voor nieuwe nylons, zoals polyamide 46 vezels. Ook wordt 1,4-diaminobutaan, de grondstof voor polyamide 46, vervaardigd. Met een aandeel van ongeveer 30% in de vrije wereldmarkt voor caprolactam is DSM de belangrijkste leverancier. De business unit DSM Acrylonitrile, onderdeel van DSM Fibre Intermediates, vervaardigt acrylonitril, een grondstof voor onder meer textielvezels. Daarnaast worden waterstofcyanide en natriumcyanide geproduceerd. DSM is in Europa een belangrijke aanbieder op de vrije markt voor acrylonitril, met een marktaandeel van 13%. Gang van zaken Polyamide-6 bevindt zich in de volwassen fase van de levenscyclus, waarbij het concurreert met andere materialen, zoals polyester en polypropeen. Marktvraag en opbrengstprijzen worden sterk beïnvloed door economische cycli. De afzet van caprolactam werd in 1999 negatief beïnvloed door een verlengde onderhoudsstop op de locatie Geleen. De bezettingsgraad van DSM’s productie-installaties was echter maximaal. De vraag naar caprolactam in Europa bleef op niveau door een sterke vraag naar engineering plastics, terwijl in Noord-Amerika vooral de vraag vanuit de tapijtindustrie goed was. Door de matige vraag in Azië waren de prijzen laag in de eerste helft van het jaar. In de tweede helft van het jaar steeg de vraag sterk, hetgeen resulteerde in beduidend hogere marktprijzen. De grondstofprijzen namen gedurende het jaar toe. Gemiddeld waren de marges lager dan het voorgaande jaar. Ook de marges van acrylonitril stonden in 1999 onder druk. De invloed van de recessie in Azië nam in de tweede helft van het jaar af, waardoor de vraag herstelde en marktprijzen stegen. De grondstofprijzen stegen echter mee. Aan het eind van het jaar werd de markt zeer krap door een combinatie van langdurige onderhoudsstops en onverwachte uitval van fabrieken. Het gevolg hiervan was een sterke prijsstijging, die tot margeverbetering leidde. Door de gemiddeld lagere marges en de verlengde onderhoudsstop kwam het bedrijfsresultaat van de business group fors lager uit dan dat van 1998. Projecten DSM Fibre Intermediates streeft naar volledige belasting van de productie-installaties, onder meer door het aangaan van allianties en technologische samenwerkingen. In China werd voortgang geboekt met de 60/40 joint venture met Nanjing Oriental Chemicals Industrial door goedkeuring door de Chinese State Planning Commission en de Chinese Ministerraad. Deze joint venture zal een caprolactamfabriek in Nanjing (provincie Jiangsu) aankopen en vervolgens uitbreiden van 50 000 naar 120 000 ton per jaar op basis van DSM-technologie. In Augusta (Verenigde Staten) werd de eerste grootschalige commerciële fabriek in de wereld opgestart voor de recycling van gebruikte nylon tapijten. De fabriek, die EUR 80 miljoen heeft gekost, zal jaarlijks 90 000 ton nylon 6 tapijtafval in 45 000 ton caprolactam omzetten. De fabriek is een 50/50 productie joint venture van DSM en Honeywell (voorheen AlliedSignal). DSM brengt deze caprolactam op de markt onder de merknaam ReCap™. DSM studeert op de mogelijkheid om ook in Europa een nylon 6 tapijtrecyclingfabriek te bouwen. In de loop van 1999 zijn eveneens twee nieuwe installaties voor de polymerisatie van caprolactam in gebruik genomen op de locatie Augusta. plus De HPO-technologie voor caprolactam werd sterk verbeterd in de zogenaamde HPO technologie. Deze technologie levert een sterke verlaging van de kosten op in nieuwe fabrieken en bij de debottlenecking van bestaande installaties. Goede voortgang werd geboekt met de ontwikkeling van een nieuw proces voor caprolactam op basis van alternatieve grondstoffen.

52

DSM Melamine Activiteiten DSM Melamine vervaardigt melamine dat met name wordt toegepast in impregneer- en lijmharsen voor laminaten en panelen in de houtindustrie, in autolakken en in duurzaam kunststof serviesgoed. Daarnaast wordt melamine toegepast in bijvoorbeeld vlamvertragers. DSM Melamine heeft een productiecapaciteit van 190 000 ton per jaar. Met een marktaandeel van ongeveer 25% is DSM wereldmarktleider. Gang van zaken In 1999 waren, evenals in 1998, de gevolgen voelbaar van een daling van het melamineverbruik in Azië, als gevolg van de economische crisis in deze regio. In 2000 wordt voor Azië een herstel verwacht tot het niveau van 1997. De wereldmarkt voor melamine zal in de komende jaren groeien met gemiddeld 5%. De markten voor melamine worden gekarakteriseerd door verdere concentratie en mondialisering bij afnemers en de opkomst van nieuwe producenten van melamine. Reeds in 1998 begonnen de melamineprijzen te dalen, met name door het sterk teruglopende verbruik in Azië. De wereldwijde afbouw van voorraden in de eerste helft van 1999 en de inbedrijfname van nieuwe productiecapaciteiten gaven aanleiding tot verdere prijsdalingen. Het wereldwijd verbruik groeide in 1999 licht, ondanks de teruggang in het verbruik in Azië. Met name door de prijsdalingen stonden de marges sterk onder druk. Het bedrijfsresultaat van de business group bleef nog net positief. Projecten In 1999 werd de capaciteit van de fabriek in Geleen (gasfaseproces) via debottlenecking met 10 000 ton verhoogd tot 100 000 ton per jaar. Voorts is de capaciteit in de Verenigde Staten met 10 000 ton verhoogd tot 80 000 ton per jaar, terwijl in Indonesië door betere grondstofvoorzieningen 15 000 ton aan de capaciteit werd toegevoegd. Naast het gasfaseproces beschikt DSM Melamine sinds 1999 over een hogedruk vloeistoffaseproces (‘Shortened Liquid Phase’ technologie) voor melamine. Inspanningen op het gebied van onderzoek en ontwikkeling hebben in het verslagjaar tot een zodanige verbetering van dit proces geleid, dat de kostprijsleiderschapspositie van de business group aanmerkelijk versterkt kan worden. Naar de huidige inzichten zal in 2002 een melaminefabriek op basis van dit verbeterde hogedrukproces (capaciteit 40 000 ton per jaar) in Geleen in bedrijf komen.

53

DSM Agro Activiteiten DSM Agro is in Noordwest-Europa actief in meststoffen met een hoog stikstofgehalte (zoals kalkammonsalpeter), die worden toegepast voor de bemesting van grasland en akkerbouwgewassen. De producten worden hoofdzakelijk aan de agrarische groothandel geleverd. In Nederland is DSM Agro de belangrijkste leverancier, terwijl ook in Duitsland, Frankrijk en België vooraanstaande marktposities worden ingenomen. Met kalkammonsalpeter is DSM Agro de tweede aanbieder in Noordwest-Europa. De belangrijkste merknamen zijn: Nutramon , Magnesamon , Groene korrel , NutriNorm , Dynamon-S , Dynatest .

Gang van zaken De situatie op de meststoffenmarkt verslechterde in 1999 voor het derde opeenvolgende jaar. De wereldmarktprijzen voor stikstofhoudende meststoffen daalden ten opzichte van 1998. China is als importeur van ureum geheel verdwenen, terwijl andere landen, zoals India, in 1999 minder dan voorheen importeerden. Van deze situatie heeft de wereldmarkt zich nog niet hersteld. Bij West-Europese producenten liepen de voorraden verder op, terwijl importdruk vanuit Oost- en Zuid-Europa bleef bestaan. In verband met de aanhoudend lage importprijzen van enkele meststoffen heeft de EFMA (European Fertilizer Manufacturers Association) bij de Europese Commissie gevraagd om anti-dumpingmaatregelen tegen een aantal Oost-Europese exporteurs. Een besluit hierover wordt in het jaar 2000 verwacht. Het Europese beleid om de mineralenafvoer vanuit de bodem naar grond- en oppervlaktewater te verminderen, zet het kunstmestverbruik in Noordwest-Europa onder druk, in het bijzonder in Nederland. Als gevolg van overaanbod en een teruglopende vraag (-1%) daalde het prijsniveau in 1999 met bijna 10%, na dalingen van dezelfde omvang in 1997 en 1998. De lagere opbrengstprijzen hebben, ondanks lagere kosten en lagere grondstofprijzen (aardgas), geleid tot een negatief bedrijfsresultaat van DSM Agro. Projecten DSM Agro heeft de kunstmestfabriek in IJmuiden gemoderniseerd. Tevens werd in 1999 een van de salpeterzuurfabrieken in Geleen aangepast, waardoor de emissie aan stikstofoxiden aanzienlijk is teruggebracht. Er zijn binnen de business group verschillende nieuwe projecten aangezet om het kostenniveau verder te verlagen. Daarnaast is een aantal marketingprojecten uitgevoerd. Een voorbeeld hiervan is de introductie van kalkammonsalpeter met oranje korrels in de Nederlandse markt (Nutramon). Hierdoor is de herkomst van dit product tot bij de eindgebruiker bekend.

54

Other activities In Other activities zijn samengevoegd Energie Beheer Nederland (EBN), DSM Energy en overige activiteiten, zoals DSM Services, Stamicarbon, en diverse deelnemingen. in EUR miljoen

1999

1998

leveringen

129

135

bedrijfsresultaat investeringen geïnvesteerd vermogen ultimo jaar

57 47 357

39 44 270

3 472

3 426

personeel ultimo jaar (Grafiek 21: 'Omzet Other activities, 1995 - 1999)

55

Energie Beheer Nederland (EBN) Energie Beheer Nederland (EBN) neemt vanwege de Nederlandse Staat deel in de exploratie, winning, behandeling, verkoop, transport, opslag en distributie van Nederlands aardgas. Vanuit deze functie participeert EBN in een groot aantal winningsconsortia en andere samenwerkingsverbanden en daarnaast ook in de Nederlandse Gasunie (40%). DSM voert het beheer over EBN en krijgt van de Staat een vergoeding voor de gemaakte kosten. De Staat houdt de aandelen van EBN. DSM bezit niet-royeerbare certificaten van deze aandelen. Als houder van deze certificaten heeft DSM jaarlijks recht op een gedeelte van het resultaat van EBN (circa EUR 60 miljoen na belastingen). DSM Energy Activiteiten DSM Energy is actief op het gebied van opsporing en winning van aardolie en aardgas en is tevens betrokken bij het transport van olie en gas via pijpleidingsystemen. In het algemeen heeft DSM Energy belangen tot 25% in joint ventures in de vorm van een directe niet-operationele participatie. De business unit is actief op het Nederlandse deel van het Continentale Plat en heeft belangen in zeven productievergunningen (14 velden), in 16 opsporingsvergunningen en in twee gas- en twee oliepijpleidingsystemen. Gang van zaken In 1999 zijn de belangen die ondergebracht waren in DSM Energy UK verkocht. Tevens werd het belang in het nog te ontwikkelen Hanzeveld (F2) van de hand gedaan. Er werden geen nieuwe velden in productie genomen. De totale productie in de bestaande velden bleef op het niveau van 1998 gehandhaafd door het bijboren van een productieput in het F3-FB veld. De gemiddelde dagproductie in 1999 bedroeg 13 500 vaten olie equivalent. Aan het einde van 1999 bedroegen de reserves 20 miljoen vaten olie equivalent (in 1998: 30 miljoen vaten). De afname van de reserves is het gevolg van de verkoop van belangen, productie en revisie van schattingen van bestaande velden. Het jaargemiddelde van de prijs voor Brent-olie steeg van circa USD 13 naar USD 18 per vat. Het bedrijfsresultaat was fors hoger dan in 1998. DSM Services DSM Services omvat vijf service units die zich, afhankelijk van de activiteiten, op DSM wereldwijd of op de locatie Geleen richten: DSM Sales Offices omvat de verkooporganisatie van DSM in 19 landen. Deze organisatie verzorgt de verkoop van producten van een groot aantal business groups. DSM Purchasing Services optimaliseert de inkoop van grond- en hulpstoffen, technische en facilitaire goederen en diensten, alsmede de logistiek voor het DSM-concern. DSM Engineering ondersteunt de business groups in besluitvormings- en uitvoeringsprocessen, zoals haalbaarheidsstudies, ontwerp, projectmanagement, de inbedrijfname van fabrieken, productieprocessen, onderhoud en capaciteitsuitbreidingen. De DSM Utility Support Group zorgt voor optimale energie- en hulpstoffenvoorzieningen op de locatie Geleen en deels voor andere vestigingen. Deze groep neemt diensten af van 50% DSM-dochter EdeA en van de vrije markt (onder andere via de Amsterdam Power Exchange (APX)). DSM Industrie Terrein Beheer verzorgt op de locatie Geleen alle activiteiten ten aanzien van beveiliging, brandweer, gebouwen, infrastructuur, afvalverwerking, logistiek en facilitaire dienstverlening. Stamicarbon Stamicarbon commercialiseert de door DSM ontwikkelde technologieën en knowhow door licentiëring. De onderneming sloot in 1999 een licentieovereenkomst voor de bouw van een lagedichtheid polyetheenfabriek met PETLIN in Maleisië. PETLIN is een joint venture waarin Petronas (Maleisië) voor 40%, Polifin (Zuid-Afrika) voor 40% en DSM voor 20% participeert. Daarnaast sloot Stamicarbon een aantal contracten voor de modernisering van bestaande ureumfabrieken, onder andere bij Mangalore in India en Incitec in Australië.

56

Deelnemingen Noordgastransport Noordgastransport BV (40% DSM) transporteert gas dat offshore geproduceerd wordt door een pijpleiding van velden in de Noordzee naar Nederland. Hier wordt het gas behandeld, op specificatie van de Nederlandse Gasunie gebracht en afgeleverd. Het resultaat lag op het goede niveau van 1998. Arena Recycling Arena Recycling VoF (40% DSM) had een zeer moeilijk jaar. De verkoopprijzen van gerecyclede kunststoffen waren met name het eerste halfjaar laag, terwijl de grondstofprijzen zich op een bijzonder hoog niveau bevonden. De hoge grondstofprijzen werden vooral veroorzaakt door schaarste van deze grondstoffen op de Europese markt, als gevolg van nieuwe marktpartijen (met name in Duitsland) en de toegenomen export ervan naar Azië. Ondanks diverse reorganisaties werd een negatief resultaat behaald. Methanor Methanor VoF (30% DSM), producent van methanol, zag een herstel van de marktprijzen in de tweede helft van het jaar als gevolg van herstructureringen in de industrie en uitstel van capaciteitsuitbreidingen. Het bedrijfsresultaat was beter dan in 1998. EdeA EdeA VoF is een 50/50 joint venture van DSM met het energiedistributiebedrijf Essent. EdeA bezit, bedrijft en onderhoudt het grootste deel van de productie- en distributievoorzieningen voor utilities (stoom, stroom, water, etc.) op de locatie Geleen. De modernisering van de desbetreffende installaties is door EdeA aangezet in 1996 en zal omstreeks 2001 zijn afgerond. De warmtekrachtcentrale Swentibold, eigendom van elektriciteitsproducent EPZ en gelegen op de DSM-locatie Geleen, levert sinds medio 1999 zowel stoom als stroom aan deze locatie. Mede daardoor kon een aantal verouderde installaties uit bedrijf worden genomen. In de eerste helft van 2000 zal de laatste kolengestookte stoomketel worden gesloten. Met deze modernisering wordt een sterke reductie van de milieubelasting bereikt.

Heerlen, 22 februari 2000 De Raad van Bestuur, P.A.F.W. Elverding L.J.A.M. Ligthart J. Zuidam J.G. Dopper C.H. van Dalen

57

Concern-Ondernemingsraad Het Overleg binnen DSM vindt in toenemende mate op decentraal niveau plaats, door de verdergaande decentralisatie van DSM, waarbij besluiten op een lager niveau in de organisatie worden genomen. Over gemeenschappelijke onderwerpen vindt overleg plaats in de overlegvergadering van de Raad van Bestuur met de Concern Ondernemingsraad (COR), waarin alle ondernemingsraden van de DSM-onderdelen in Nederland zijn vertegenwoordigd. De Raad van Bestuur hecht grote waarde aan het overleg dat wordt gekenmerkt door openheid en de bereidheid om – in het belang van de onderneming en medewerkers – naar elkaar te luisteren. In het overleg van de Raad van Bestuur met de COR is uitgebreid gesproken over de financiële resultaten 1998, de algemene gang van zaken in de onderneming, de concernstrategie voor de periode 1999-2005 en het Investeringen- en Financieringsplan 1999. Ook ontwikkelingen op het gebied van veiligheid, gezondheid en milieu en enkele business groups kwamen aan de orde. Een belangrijk onderwerp was de integratie van voormalige Gist-brocades-onderdelen binnen DSM. De Concern Ondernemingsraad heeft zijn waardering over de gang van zaken uitgesproken. Over Operational Excellence en de mogelijke consequenties daarvan vonden intensieve besprekingen plaats. De COR drong aan op gerichte aandacht voor de sociale gevolgen, waaronder het (op termijn) verdwijnen van een groot aantal arbeidsplaatsen. De COR reageerde positief op een aantal voorgenomen wijzigingen van de toporganisatie van DSM, alsmede op de voorgenomen benoemingen van topfunctionarissen, onder wie enkele nieuwe leden van de Raad van Bestuur. De Raad van Bestuur heeft rekening gehouden met de kritische kanttekeningen die door de COR in zijn advies en oordeel zijn gemaakt. De COR verleende medewerking aan een aantal wijzigingen in de samenstelling van de Raad van Commissarissen en deed een voordracht voor de benoeming van de heer Geers tot lid van deze Raad. Ook vond overleg tussen de COR en de Raad van Commissarissen plaats. In de jaarlijkse bijeenkomst van COR, Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen is uitvoerig van gedachten gewisseld over het welslagen van fusies en overnames.

58

Samenstelling Concern-Ondernemingsraad DSM N.V. G. van den Anker G. Barelds J. Barendse H. Beun G. Bisscheroux J. Bolwerk A. van den Bos M. Breiner-Bosma N. Bronsaer R. Cohen S. van Diepen M. Drijdijk M. Dsinter-De Hondt H. Hamers (voorzitter) H. Janssens R. Kastermans H. Kloër A. Kloppenburg M. Koekelis P. Koekkoek J. Kremer M. Last A. de Leeuw H. Noppers H. Op den Camp A. Pantus F. Rurenga B. Schrijvers J. Smeets F. Vandenbooren T. Vleugels

59

Bericht van de Raad van Commissarissen aan de aandeelhouders De Raad van Commissarissen is in het verslagjaar zesmaal bijeengekomen, waarbij voorafgaand aan de vergadering met de Raad van Bestuur, overleg in eigen kring plaatsvond. In een afzonderlijke bijeenkomst werd het eigen functioneren, alsmede de samenstelling en het functioneren van de Raad van Bestuur behandeld. De Raad besprak verder de beloning en pensioenregeling van de leden van de Raad van Bestuur en de beloning van de Raad van Commissarissen. De Raad besloot tevens tot het uit zijn midden instellen van een Auditcommissie. Deze commissie bereidt de behandeling in de Raad voor van te publiceren financiële cijfers en het risicoprofiel van de onderneming. Met ingang van 4 juni 1999 werd als plaatsvervangend-voorzitter van de Raad van Commissarissen ir. H. Bodt benoemd als opvolger van prof. dr. F.W. Rutten, die per 31 maart 1999 als commissaris is teruggetreden. Voorts traden per 31 maart 1999 drs. M. EpemaBrugman en dr. G. Metz terug als commissaris. Per 27 september 1999 trad prof. dr. S.J.G. baron Van Wijnbergen terug als commissaris. De Raad is mevrouw Epema-Brugman en de heren Rutten, Metz en Van Wijnbergen grote erkentelijkheid verschuldigd voor hun betrokkenheid bij de onderneming en voor hun bijdrage aan de werkzaamheden van de Raad. Voorts werd prof. mr. A.J.C.M. Geers per 31 maart 1999 als commissaris benoemd. Per 1 juli 1999 trad ir. S. D. de Bree terug als voorzitter van de Raad van Bestuur. Hij werd per diezelfde datum opgevolgd door mr. P.A.F.W. Elverding. In de ontstane vacature werd per 1 juli voorzien door de benoeming van ir. J.G. Dopper, voorheen directeur DSM Resins. De Raad van Commissarissen spreekt zijn grote waardering uit voor hetgeen de heer De Bree in een lange reeks van jaren – eerst als lid en later als voorzitter van de Raad van Bestuur – tot stand heeft gebracht. Tot lid van de Raad van Bestuur werden per 1 januari 2000 drs. C. H. van Dalen, directeur DSM Polyethylenes en per 1 juli 2000 drs. F. Sijbesma, directeur DSM Food Specialties benoemd. Deze benoemingen hangen samen met het terugtreden per 1 januari 2000 van ir. H. Scheffer in verband met het aanvaarden van een functie elders en de voorgenomen terugtreding wegens pensionering van drs. L.J.A.M. Ligthart als lid van de Raad van Bestuur per 1 januari 2001. De Raad spreekt zijn grote waardering uit voor de bijdrage die de heer Scheffer heeft geleverd aan de integratie van Gist-brocades in DSM. De commissie Benoeming en Remuneratie van de Raad heeft uitvoerig aandacht besteed aan en advies uitgebracht over het vervullen van de diverse vacatures in de Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen. Dit beraad heeft geleid tot bovenstaande benoemingen en tot het voornemen dr. E. Sosa, voorheen president van BP Amoco Chemicals, en prof. drs. C.A.J. Herkströter RA, voorheen voorzitter van het Comité van Directeuren van de Koninklijke Shell Groep, te benoemen tot lid van de Raad van Commissarissen. Deze voorgenomen benoemingen tot lid van de Raad van Commissarissen zullen in de komende Algemene Vergadering van Aandeelhouders aan de orde worden gesteld. De gang van zaken bij het concern werd regelmatig besproken in het overleg tussen de Raad en de Raad van Bestuur. Aan de orde kwamen onder meer de concernstrategie, het Investeringenen Financieringsplan, de financiële resultaten en de ontwikkelingen bij diverse bedrijfsonderdelen. Met name bij de bespreking van de concernstrategie werden, naast keuzes met betrekking tot richting en prioriteiten, ook de aan de onderneming verbonden risico's besproken. De Raad onderschrijft de ambitieuze doelstellingen die voortvloeien uit de ondernemingsstrategie en zal toezien op de implementatie van de strategie. In het verlengde van aanbevelingen die de Commissie Peters op het gebied van corporate governance in Nederland heeft opgesteld, werd in het verslagjaar aandacht gegeven aan de wijze waarop de besturing van de onderneming plaatsvindt. Uitvoerige aandacht werd besteed aan het integratieproces van het overgenomen Gist-brocades in DSM. Naast een groot aantal kleinere investeringsprojecten, kwamen omvangrijke investeringen in het wereldwijde computernetwerk en de computerwerkplekken aan de orde, evenals de uitbreiding van multipurpose installaties in Venlo en Linz (Oostenrijk).

60

De gang van zaken bij DSM Anti-Infectives in verband met de verslechterde marktsituatie van penicilline en de voorgenomen maatregelen werden herhaaldelijk besproken. De Raad hechtte zijn goedkeuring aan een aantal desinvesteringen. Daarnaast besprak de Raad het Operational Excellence-programma en de Millennium-aanpak. De Raad gaf zijn goedkeuring aan het toekennen van een call-optie aan de Stichting Preferente Aandelen voor het verkrijgen van cumulatief preferente aandelen B en het voorstel tot 1:3 splitsing van het aandeel en de daarbij behorende statutenwijziging. De Raad heeft een ontmoeting gehad met de Concern-Ondernemingsraad (COR), terwijl voorts een delegatie van de Raad aanwezig was bij twee overlegvergaderingen van de COR. Met de externe accountant, Ernst & Young Accountants, is van gedachten gewisseld over de jaarrekening en de financiële rapportage. Het verslag van de Raad van Bestuur en de jaarrekening over 1999 zijn per 17 februari 2000 door de Raad van Bestuur opgemaakt. Conform artikel 30 van de statuten heeft de Raad van Commissarissen de jaarrekening vastgesteld in zijn vergadering van 22 februari 2000. De jaarrekening is door Ernst & Young gecontroleerd en van een goedkeurende verklaring voorzien. Deze verklaring is te vinden op pagina 93 van dit verslag. De Raad legt de jaarrekening voor aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders en stelt voor deze goed te keuren en decharge te verlenen aan de Raad van Bestuur en aan de Raad van Commissarissen. De winstbestemming, waaraan de Raad van Commissarissen zijn goedkeuring heeft gehecht, is weergegeven op pagina 93 van dit verslag. Wij zijn verheugd dat DSM het jaar 1999, ondanks moeilijke omstandigheden voor de chemie in het begin van het jaar, met een goed resultaat heeft afgesloten. Voorts heeft de onderneming goede vooruitgang geboekt in de uitvoering van de strategie door versterking van de activiteiten binnen het cluster Life Science Products, de rendementsverbetering voor het cluster Performance Materials en de actieve handhaving van de leiderschapsposities in het cluster Polymers & Industrial Chemicals. De Raad spreekt voor de inspanningen en bereikte resultaten zijn waardering uit jegens de Raad van Bestuur en alle medewerkers van DSM.

Heerlen, 22 februari 2000 De Raad van Commissarissen, H.H.F. Wijffels, voorzitter H. Bodt, plv. voorzitter A.J.C.M. Geers O. Müller G. van Schaik J. Stekelenburg C. van Woudenberg

61

Personalia (maart 1999) Raad van Commissarissen Drs. H.H.F. Wijffels, voorzitter Ir. H. Bodt, plv. voorzitter Prof.mr. A.J.C.M. Geers Dr. O. Müller Drs. G. van Schaik J. Stekelenburg Mr. C. van Woudenberg Drs. H.H.F. Wijffels (1942) Eerste benoeming: 1987. Einde huidige termijn: 2002. Nationaliteit: Nederlandse. Functie: voorzitter Sociaal Economische Raad (SER); tot 15 maart 1999 voorzitter Hoofddirectie Rabobank Nederland Commissariaten/nevenfuncties: voorzitter bestuur Vereniging tot behoud van Natuurmonumenten in Nederland, lid Stichtingsbestuur Katholieke Universiteit Brabant en lid Raad van Commissarissen Hollandse Beton Groep N.V. en Sara Lee/DE N.V. Ir. H. Bodt (1938) Eerste benoeming: 1996. Einde huidige termijn: 2000. Nationaliteit: Nederlandse. Functie: gepensioneerd; laatste functie: Executive Vice President Philips Electronics N.V. Commissariaten/nevenfuncties: lid Raad van Commissarissen ASM Lithography N.V., Neopost SA en Delft Instruments N.V. Prof. Mr. A.J.C.M. Geers (1945) Eerste benoeming: 1999. Einde huidige termijn: 2003. Nationaliteit: Nederlandse. Functie: hoogleraar Sociaal Recht aan de Universiteit Maastricht Commissariaten/nevenfuncties: lid Raad van Commissarissen ENCI N.V., Holding Start B.V. en Royal Mosa B.V. Dr. O. Müller (1936) Eerste benoeming: 1994. Einde huidige termijn: 2001. Nationaliteit: Duitse. Functie: gepensioneerd; laatste functie: lid Raad van Bestuur Unilever N.V. en Unilever PLC. Commissariaten/nevenfuncties: lid van het Präsidium des Aufsichtsrates Deutsche Unilever GmbH. Drs. G. van Schaik (1930) Eerste benoeming: 1998. Einde huidige termijn: in 2000, wegens pensionering. Nationaliteit: Nederlandse. Functie: gepensioneerd; laatste functie: voorzitter Raad van Bestuur Heineken N.V. Commissariaten/nevenfuncties: voorzitter Raad van Commissarissen van Aegon N.V., Martinair Holland N.V., Koninklijke Verkade N.V. en Koninklijke Wessanen N.V. , president Raad van Commissarissen BCD Holdings N.V. en Koopmans Koninklijke Meelfabrieken B.V., lid van de Raad van Commissarissen van onder andere SHV Holdings N.V., Sara Lee/DE N.V. en United Biscuit (Holdings) PLC. J. Stekelenburg (1941) Eerste benoeming: 1998. Einde huidige termijn: 2002. Nationaliteit: Nederlandse. Functie: burgemeester van de gemeente Tilburg. Commissariaten/nevenfuncties: voorzitter Raad van Commissarissen Weekbladpers Groep en lid Raad van Commissarissen ING-groep, KLM N.V., Tennet en De Sluis Groep. Mr. C. van Woudenberg (1948) Eerste benoeming: 1998. Einde huidige termijn: 2002.

62

Nationaliteit: Nederlandse. Functie: directeur KLM. Commissariaten/nevenfuncties: voorzitter Raad van Commissarissen KLM Luchtvaartschool, lid Raad van Commissarissen Mercurius Group Wormerveer B.V., lid Dagelijks Bestuur Vereniging VNO-NCW en vice-voorzitter Bestuur Stichting Management Studies. De leden van de Raad van Commissarissen hielden ultimo 1999 geen aandelen DSM N.V. De leden hadden geen optierechten op aandelen DSM in hun bezit. De beloningsgegevens van de Raad van Commissarissen zijn vermeld op pagina 92 van dit verslag.

63

Raad van Bestuur Mr. P.A.F.W. Elverding Drs. L.J.A.M. Ligthart, plv. voorzitter Ir. J. Zuidam Ir. J.G. Dopper Drs. C.H. van Dalen Mr. P.A.F.W. Elverding (1948) Functie: sinds juli 1999 voorzitter Raad van Bestuur DSM, sinds oktober 1995 lid Raad van Bestuur. Nationaliteit: Nederlandse. Commissariaten/nevenfuncties: lid Dagelijks Bestuur Vereniging VNO-NCW, lid Dagelijks Bestuur van de International Chamber of Commerce (ICC) Nederland, voorzitter Bestuur Stichting Management Studies, lid Raad van Commissarissen N.V. Nederlandse Gasunie en voorzitter College van Gedelegeerd Commissarissen N.V. Nederlandse Gasunie, lid Raad van Commissarissen De Nederlandsche Bank N.V. Tevens lid Raad van Toezicht Universiteit Maastricht en voorzitter Raad van Toezicht Samenwerkende Revalidatiecentra Limburg. Drs. L.J.A.M. Ligthart (1938) Functie: sinds januari 1998 plaatsvervangend voorzitter Raad van Bestuur DSM, sinds juli 1988 lid van de Raad van Bestuur. Nationaliteit: Nederlandse. Commissariaten/nevenfuncties: vice-voorzitter Steering Committee APPE (Association of Petrochemicals Producers in Europe), lid Raad van Commissarissen N.V. W.A. Hoek's Machine- en Zuurstoffabriek (Hoek Loos), Nutreco Holding N.V. en NPM Capital N.V., lid internationale Advisory Board Babson College te Wellesley (Massachusetts, VS). Ir. J. Zuidam (1948) Functie: sinds januari 1998 lid Raad van Bestuur DSM. Nationaliteit: Nederlandse. Commissariaten/nevenfuncties: lid dagelijks bestuur Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie, lid Raad van Commissarissen N.V. Nederlandse Gasunie en lid College van Gedelegeerd Commissarissen N.V. Nederlandse Gasunie, lid Nederlands Forum voor Techniek en Wetenschap, lid Programma-adviesraad TNO Industrie, lid academiecommissie voor chemie van de Koninklijke Nederlandse Academie voor Wetenschappen, lid Raad van Toezicht van Fortuna Sittard. Ir. J.G. Dopper (1947) Functie: sinds juli 1999 lid Raad van Bestuur DSM. Nationaliteit: Nederlandse. Commissariaten/nevenfuncties: lid Raad van Toezicht Stichting Techniek & Marketing en lid Raad van Advies organisatieadviesbureau Wagenaar, Hoes & Associés. Drs. C.H. van Dalen (1952) Functie: sinds januari 2000 lid Raad van Bestuur DSM. Nationaliteit: Nederlandse. Commissariaten/nevenfuncties: lid Steering Committee Dutch Energy Efficiency Benchmarking Covenant namens de Nederlandse chemische industrie, voorzitter Nederlandse Vereniging voor Autisme. De leden van de Raad van Bestuur hielden ultimo 1999 4 032 aandelen DSM N.V. De gegevens met betrekking tot optierechten op aandelen DSM zijn vermeld op pagina 77. De beloningsgegevens van de Raad van Bestuur zijn vermeld op pagina 92 van dit verslag.

64

Overige topfunctionarissen Secretaris van de Vennootschap

Mr. P.H. Fuchs (1946)

Directeuren business groups DSM Fine Chemicals DSM Anti-Infectives DSM Food Specialties DSM Bakery Ingredients

Dr. H. Numan (1949) Ir. J.G.M.R. Scholz (1947) Ir. N.H. Gerardu (1951) Drs. F. Sijbesma (1959) H.C. Jongejan (1952)

DSM Elastomers DSM Engineering Plastics DSM Coating Resins DSM Composite Resins DSM Engineering Plastic Products

Ir. P.L.A. Hamm (1949) Ir. J.H.M. Goessens (1951) Ir. B.P.M. van Schaik (1951) Ir. J.L.J.M. Schneiders (1951) Ir. B.A. van Kooten (1951)

DSM Polyethylenes DSM Polypropylenes DSM Hydrocarbons DSM Fibre Intermediates DSM Melamine DSM Agro

Mr. J.J. Fransen van de Putte (1943) Ir. F.H.M.A. Noteborn (1944) Drs. J.H. Kruit (1942) Ir. D.J. Venderbos (1941) Drs. P. Harten (1940) Ir. J.D.M. Verstegen (1944)

Directeuren concernstaven en -diensten Financiën & Economie Juridische Zaken Personeel & Organisatie Planning & Ontwikkeling Public Relations Veiligheid, Milieu, Gezondheid & Technologie DSM Research DSM Limburg, DSM Services DSM Gist Interne Accountantsdienst Energie Beheer Nederland

Drs. A.H.P. Gratama van Andel RA (1946) Mr. E.P. Heiden (1939) Drs. B.W. van Dijk (1951) Prof. dr. H. Schreuder (1951) Drs. M.P.K. Lehmann (1961) Ir. C. Bronke (1941) Prof. dr. E.M. Meijer (1951) F.J.A.M. Pistorius RA (1948) Dr. ir. J.C. Van Suijdam (1950) R.O.M. De Jaeger RA (1955) Drs. R.J. Atsma (1946)

65

Jaarrekening 1999

66

Grondslagen voor consolidatie, waardering en resultaatbepaling Consolidatie In de geconsolideerde jaarrekening worden de financiële gegevens opgenomen van DSM N.V. en van groepsmaatschappijen waarin DSM meer dan de helft van het stemgerechtigde kapitaal houdt of waarin DSM op grond van aanvullende regelingen beschikt over de beslissende zeggenschap ter zake van het bestuur en het financiële beleid. De activa, passiva en de resultaten van deze ondernemingen worden voor 100% in de consolidatie opgenomen. Het belang van derden in het groepsvermogen en in het groepsresultaat wordt afzonderlijk vermeld. Daarnaast worden de financiële gegevens van voor DSM belangrijke 50%-deelnemingen, waarin DSM gezamenlijk met derden de beslissende invloed ten aanzien van het beleid uitoefent, in de geconsolideerde jaarrekening opgenomen volgens de methode van de proportionele consolidatie. Als voor DSM belangrijke 50%-deelnemingen worden aangemerkt die deelnemingen in ondernemingen die zich direct bezig houden met de kernactiviteiten en die van voldoende omvang zijn. Ondernemingen met een branchevreemd karakter worden niet geconsolideerd. Goodwill, die op het moment van verwerving van een onderneming bepaald wordt als het verschil tussen verkrijgingsprijs en het DSM-aandeel in de nettovermogenswaarde van die onderneming, wordt rechtstreeks ten laste van het eigen vermogen gebracht. De resultaten van overgenomen ondernemingen worden in de geconsolideerde winst- en verliesrekening verantwoord vanaf het tijdstip van opneming in het concern. De resultaten van verkochte ondernemingen worden verantwoord tot het moment van verkoop. De lijst met gegevens betreffende de kapitaalbelangen, zoals bedoeld in artikel 379 en 414, boek 2 BW, is gedeponeerd bij het Handelsregister te Heerlen. Omrekening buitenlandse valuta's Commerciële transacties luidende in vreemde valuta worden in de administratie van de lokale ondernemingen opgenomen tegen de geldende dagkoersen of termijnkoersen, indien in samenhang met deze commerciële transacties termijncontracten zijn afgesloten. Balansposten in vreemde valuta worden omgerekend tegen de contante koers per balansdatum of tegen de oorspronkelijke termijnkoers, indien het koersrisico met betrekking tot de desbetreffende vorderingen en schulden door middel van termijntransacties is ingedekt. Koersverschillen worden ten gunste of ten laste van het resultaat gebracht. De activa en passiva van buitenlandse deelnemingen worden omgerekend tegen de contante koers per balansdatum, terwijl de posten van de winst- en verliesrekening van buitenlandse deelnemingen worden omgerekend tegen de gemiddelde wisselkoersen van de verslagperiode. De koersverschillen die voortvloeien uit de omrekening van het in deze ondernemingen geïnvesteerd vermogen worden ten gunste of ten laste van de Overige reserves verantwoord. Dit laatste geldt ook voor de koersverschillen op leningen in vreemde valuta voor zover deze leningen het valutarisico op buitenlandse groepsmaatschappijen dekken. De posities die voortvloeien uit valutaswaps worden in de balans opgenomen en gesaldeerd met de betreffende balanspost. Obligo’s uit hoofde van valutatermijncontracten worden in de balans opgenomen als overlopende activa of passiva. De koersverschillen die ontstaan bij de omrekening van valutaswaps en valutatermijncontracten tegen de contante koers per balansdatum worden in het resultaat verantwoord als financiële baten en lasten of als overige bedrijfskosten, conform de verantwoording van de koersverschillen op de onderliggende balansposten. Immateriële vaste activa De immateriële vaste activa worden gewaardeerd tegen de aanschaffingswaarde onder aftrek van de over deze waarde op lineaire basis berekende afschrijvingen. Licenties en octrooien worden in 4 jaar afgeschreven en voorbereidings- en aanloopkosten in 6 jaar. De onder dit hoofd opgenomen voorbereidings- en aanloopkosten hebben uitsluitend betrekking op grote investeringsprojecten. Materiële vaste activa De materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen de aanschaffingswaarde verminderd met de over deze waarde op lineaire basis berekende afschrijvingen, of tegen de bedrijfswaarde indien deze duurzaam lager is. In het algemeen worden kantoorpanden afgeschreven in 30 jaar, bedrijfsgebouwen in 20 jaar, machines en installaties in 10 jaar. Bij grote projecten wordt interest tijdens de bouwperiode geactiveerd.

67

Financiële vaste activa De geconsolideerde deelnemingen worden gewaardeerd volgens de DSM-concerngrondslagen. De niet-geconsolideerde deelnemingen worden gewaardeerd op het DSM-aandeel in het eigen vermogen van de betreffende ondernemingen, in principe bepaald volgens de DSM-concerngrondslagen. De resultaatbepaling geschiedt eveneens op deze basis. De vorderingen op lange termijn worden opgenomen voor de nominale waarde, waar nodig onder aftrek van een waardecorrectie. De overige effecten worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs of lagere bedrijfswaarde c.q. beurswaarde. Voorraden De voorraden grond- en hulpstoffen worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs, dit is de historische inkoopprijs verhoogd met bijkomende kosten. Indien de prijs op de inkoopmarkt op balansdatum, dan wel tijdens de verbruiksperiode van de aanwezige voorraad, lager is dan de verkrijgingsprijs, wordt tegen deze lagere marktwaarde verhoogd met bijkomende kosten gewaardeerd. Zo nodig wordt een correctie in verband met incourantheid op de waardering toegepast. De voorraden onderhanden werk en gereed product worden gewaardeerd tegen de vervaardigingsprijs, waar nodig onder aftrek van een correctie in verband met incourantheid. Eigen opslagkosten, verkoopkosten en interest worden bij de bepaling van de vervaardigingsprijs buiten beschouwing gelaten. Indien de prijs op de verkoopmarkt per balansdatum, dan wel tijdens de periode waarin de aanwezige voorraad zal worden verkocht, lager is dan de vervaardigingsprijs wordt tegen de netto-opbrengstprijs gewaardeerd. Producten waarvan ten gevolge van het optreden van gemeenschappelijke kosten geen vervaardigingsprijs kan worden bepaald, worden gewaardeerd tegen de netto-opbrengstprijs onder aftrek van een marge. Bij de voorraadwaardering worden niet-gerealiseerde intercompanyresultaten geëlimineerd. Vorderingen De vorderingen worden opgenomen tegen nominale waarde onder aftrek van een waardecorrectie in verband met dubieuze vorderingen. Het binnen een jaar te ontvangen gedeelte van de tot de financiële vaste activa behorende vorderingen wordt onder dit hoofd opgenomen. Liquide middelen De liquide middelen worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Voorzieningen De voorzieningen worden tegen nominale waarde opgenomen, met uitzondering van de voorziening voor pensioenen die bepaald wordt op basis van de contante waarde volgens actuariële grondslagen. Schulden De schulden worden gewaardeerd tegen nominale waarde. De binnen een jaar vervallende aflossingsverplichtingen op langlopende schulden worden opgenomen onder Kortlopende schulden. Bedrijfsopbrengsten Bedrijfsopbrengsten worden verantwoord op het moment van de levering van de goederen en diensten. Bedrijfslasten De kosten worden bepaald op historische basis. Bij de bepaling van de kosten van grond- en hulpstoffen wordt in het algemeen de FIFO-methode gebruikt. Leveringen binnen het concern worden tegen marktconforme prijzen verrekend. Research- en ontwikkelingskosten worden ten laste van het resultaat gebracht in de periode waarin deze kosten worden gemaakt. Investeringssubsidies worden naar rato van de afschrijvingsduur van de activa ten gunste van het bedrijfsresultaat (Overige bedrijfskosten) verantwoord. De in komende jaren nog ten gunste van het bedrijfsresultaat te brengen premies worden op de Egalisatierekening investeringspremies verantwoord. Financiële baten en lasten Agio of disagio op leningen wordt – gespreid over de looptijd van de betreffende leningen – als correctie op de rentelasten verantwoord. Renteontvangsten en -betalingen uit hoofde van renteswaps worden beschouwd als een correctie op de rentelasten.

68

Belastingen op het resultaat In deze post worden, naast de over het verslagjaar direct verschuldigde of te vorderen belastingen, tevens de latente belastingvorderingen en -verplichtingen begrepen. De berekening van de latente belastingvorderingen en -verplichtingen geschiedt tegen de op het einde van het verslagjaar geldende belastingtarieven, of volgens de in komende jaren geldende tarieven, voorzover reeds bij wet vastgesteld. Latente belastingverplichtingen inzake bronheffing worden alleen opgenomen indien en voorzover het voornemen bestaat om de door groepsmaatschappijen behaalde winst in de nabije toekomst als dividend uit te keren. Bij verlieslatende ondernemingen worden de vervallen belastingverplichtingen aan de Voorziening voor latente belastingen onttrokken. Resultaat niet-geconsolideerde deelnemingen Het onder deze post begrepen aandeel in het resultaat van niet-geconsolideerde deelnemingen wordt bepaald op een met het belang van DSM overeenkomend deel van de resultaten gedurende het verslagjaar, na aftrek van de daarop betrekking hebbende belastingen.

69

Geconsolideerde balans per 31 december (na winstbestemming) Activa in EUR miljoen vaste activa immateriële vaste activa (1) materiële vaste activa (2) financiële vaste activa (3)

1998

1999

69 2 861 450 ---------

82 2 971 425 ---------

3 380

3 478 vlottende activa voorraden (4) vorderingen (5) liquide middelen (6)

979 1 338 163 ---------

1 080 1 590 159 ---------

totaal

2 829 --------6 307

2 480 --------5 860

1999

1998

Passiva in EUR miljoen

groepsvermogen (7) eigen vermogen belang van derden

egalisatierekening investeringspremies (8) voorzieningen (9) langlopende schulden (10) kortlopende schulden, rentedragend (11) kortlopende schulden, niet-rentedragend (11) totaal

2 210 28 ---------

2 507 28 --------2 535

2 238

25 760 1 071 461 1 455 --------6 307

29 721 838 781 1 253 --------5 860

70

Geconsolideerde winst- en verliesrekening in EUR miljoen netto-omzet (12) andere bedrijfsopbrengsten (13)

som der bedrijfslasten bedrijfsresultaat (16) financiële baten en lasten (17) resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen belastingen resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening (18) resultaat niet-geconsolideerde deelnemingen resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen buitengewoon resultaat na belastingen (19) groepsresultaat na belastingen belang van derden nettoresultaat

nettoresultaat dividend op cumulatief preferente aandelen nettoresultaat toekomend aan de houders van gewone aandelen gemiddeld aantal gewone uitstaande aandelen (x 1 000) nettoresultaat per gewoon aandeel in EUR nettoresultaat per gewoon aandeel in EUR, na verwatering

6 361 143 ---------

6 333 163 ---------

som der bedrijfsopbrengsten afschrijvingen (14) andere bedrijfslasten (15)

1998

1999

6 504

6 496 -470 -5 448 ---------

-458 -5 484 ---------5 942 --------554 -69 --------485 -118 15 ---------

-5 918 --------586 -71 --------515 -108 19 ---------

382 -13 --------369 2 --------371

426 -9 --------417 -2 --------415

371 -19 ---------

415 -16 ---------

352

399

97 010 3,63

99 763 4,00

3,62

3,99

71

Overzicht van kasstromen in EUR miljoen Bedrijfsactiviteiten nettoresultaat herleiding naar middelen uit bedrijfsactiviteiten: - afschrijvingen - resultaat op desinvesteringen - winstinhouding bij niet-geconsolideerde deelnemingen - mutatie bedrijfskapitaal - mutatie egalisatierekening - mutatie voorzieningen - overige mutaties

371

415

458 -143

470 -3

11 -137 -4 16 79 ---------

19 -111 0 36 -15 ---------

middelen uit bedrijfsactiviteiten Investeringsactiviteiten investeringen in: - immateriële vaste activa - materiële vaste activa verwerving van geconsolideerde deelnemingen opbrengst verkochte materiële vaste activa verkoop van geconsolideerde deelnemingen financiële vaste activa: - verwervingen en kapitaalstortingen - opbrengst verkochte deelnemingen - mutatie leningen u/g

-41 -606 -2 19 173

-4 -581 -1 339 11 20

-28 12 -13 ---------

-29 81 -5 ---------

Uitgekeerd dividend

middelen uit financieringsactiviteiten mutatie liquide middelen stand liquide middelen begin jaar stand liquide middelen einde jaar Zie toelichting 21 op pagina 88

811

651

middelen aangewend voor investeringsactiviteiten

Financieringsactiviteiten opname leningen aflossing leningen o/g mutatie schulden aan kredietinstellingen inkoop convertibles Gist-brocades inkoop eigen aandelen uitgifte nieuwe aandelen plaatsing cumprefs C mutatie belang van derden

1998

1999

-486

-1 846

-91

-78 425 -91 276 -86 -208 505 91 2 ---------

373 -176 -232 -1 -65 4 23 -4 ---------78 ---------4

914 ---------199

163 159

362 163

72

Toelichting op de geconsolideerde overzichten Algemeen Alle bedragen luiden in EUR miljoen, tenzij anders vermeld. Onder toepassing van artikel 402, boek 2 BW is in de vennootschappelijke jaarrekening van DSM N.V. een beknopte winst- en verliesrekening opgenomen. Per 20 september 1999 vond een splitsing van de aandelen DSM plaats in de verhouding 1:3. In verband hiermee zijn de historische gegevens per aandeel aangepast. Voorgenomen stelselwijziging DSM heeft besloten om de goodwill die betaald wordt bij de verwerving van deelnemingen na 1 januari 2000, te activeren en af te schrijven over de verwachte levensduur, met een maximum van 20 jaar. De tot en met 1999 betaalde goodwill is rechtstreeks ten laste van het eigen vermogen gebracht. Valutakoersen Voor de belangrijkste valuta’s volgen hierna de valutakoersen in EUR, die gebruikt zijn bij het opstellen van de geconsolideerde overzichten contante koers per balansdatum 1998 1999

1999

gemiddelde koers 1998

0,86 1,42 0,75

0,94 1,52 0,83

0,90 1,49 0,69

1 USD 1 GBP 100 JPY

0,99 1,61 0,97

Acquisities en desinvesteringen In China is een joint venture (aandeel DSM 75%) opgericht voor de productie van een penicilline halffabrikaat (6-APA). Daarnaast zijn enkele deelnemingen geacquireerd door DSM Bakery Ingredients, DSM Food Specialties en DSM Coating Resins. Het effect van deze acquisities op de jaarrekening van DSM is niet van wezenlijk belang. Per 1 april 1999 heeft DSM de Transparent Sheet-activiteiten van DSM Engineering Plastic Products en de ABS-business van DSM Polypropylenes verkocht. In 1999 zijn voorts enkele deelnemingen en activiteiten van DSM Engineering Plastic Products, DSM Fine Chemicals, DSM Energy UK en DSM Anti-Infectives verkocht. Het effect van deze desinvesteringen op de geconsolideerde balans van DSM kan als volgt worden weergegeven: vaste activa vlottende activa egalisatierekening investeringspremies plus voorzieningen kortlopende schulden verkochte netto-activa resultaat op desinvesteringen verkoopopbrengst

50 28 -6 -11 --------61 143 --------204

73

(1) Immateriële vaste activa

stand 31 december 1998 aanschaffingswaarde afschrijvingen boekwaarde mutaties in de boekwaarde: - investeringen - afschrijvingen - overige mutaties stand 31 december 1999 aanschaffingswaarde afschrijvingen boekwaarde

totaal

licenties en octrooien

voorbereidings- en aanloopkosten

151 82 --------69

104 53 --------51

47 29 --------18

41 -29 1 --------13

27 -20 --------7

14 -9 1 --------6

165 83 --------82

110 52 --------58

55 31 --------24

(2) Materiële vaste activa totaal

bedrijfsgebouwen en terreinen

machines en installaties

andere vaste bedrijfsmiddelen

in aanleg c.q. vooruitbetaald

niet aan de bedrijfsuitoefening dienstbaar

aanschaffingswaarde

8 098

1 186

5 926

438

516

32

afschrijvingen

5 237

550

4 377

294

1

15

---------

---------

---------

---------

---------

---------

2 861

636

1 549

144

515

17

606

16

84

19

487

-

-

48

325

34

-407

-

stand 31 december 1998

boekwaarde mutaties in de boekwaarde: - investeringen - inbedrijfstellingen - afschrijvingen

-429

-44

-339

-46

-

-

- overige waardeveranderingen

-69

-

-69

-

-

-

- deconsolidaties

-19

-5

-14

-

-

-

- verkopen

-39

-15

-21

-2

-

-1

53

14

33

2

4

-

7

-24

52

-4

-15

-2

---------

---------

---------

---------

---------

---------

110

-10

51

3

69

-3

aanschaffingswaarde

8 630

1 199

6 333

483

587

28

afschrijvingen

5 659

573

4 733

336

3

14

---------

---------

---------

---------

---------

---------

2 971

626

1 600

147

584

14

- wijziging valutakoersen - overige mutaties

stand 31 december 1999

boekwaarde

Onder de materiële vaste activa zijn activa begrepen met een boekwaarde van EUR 4 miljoen (ultimo 1998: EUR 5 miljoen) die verkregen zijn op grond van financial lease-overeenkomsten. De hiermee samenhangende verplichtingen zijn opgenomen onder de overige schulden.

74

Een splitsing van de investeringen en van de boekwaarde van de materiële vaste activa naar geografisch gebied geeft het volgende beeld: investeringen

boekwaarde ultimo jaar

1999

1998

1999

1998

Nederland overige EU-landen

293 256 --------549

318 189 --------507

1 789 763 --------2 552

1 799 621 --------2 420

overig Europa Noord-Amerika overige werelddelen

38 19 --------606

4 41 29 --------581

205 214 --------2 971

35 183 223 --------2 861

totaal (3) Financiële vaste activa

totaal

stand 31 december 1998

450

niet-geconsolideerde deelnemingen aandeel in vorderingen vermogen 242

42

overige effecten

overige vorderingen

12

154

mutaties: - aandeel in resultaat - dividenden - verwervingen en kapitaalstortingen - verstrekkingen

15

15

-

-

-

-26

-24

-

-2

-

28

26

-

2

30

76

-

46

-

- verkopen

-11

-8

-

-3

-

- aflossingen

-64

-

-30

-

-34

- wijzigingen in de consolidatie

-38

-30

-7

-

-1

27

17

3

-

7

-32

20

-29

-1

-22

---------

---------

---------

---------

---------

425

258

25

8

134

- wijziging valutakoersen - overige mutaties stand 31 december 1999

(4) Voorraden

grond- en hulpstoffen onderhanden werk gereed product totaal

1999

1998

311 55 714 --------1 080

227 53 699 --------979

1999

1998

1 250 78 11 210 41 ---------

992 35 6 275 30 ---------

(5) Vorderingen

handelsdebiteuren vorderingen op niet-geconsolideerde deelnemingen investeringspremies overige vorderingen overlopende activa

75

totaal

1 338

1 590

(6) Liquide middelen

deposito's kas, bank, giro totaal

1999

1998

24 135 --------159

24 139 --------163

(7) Groepsvermogen

stand 31 december 1998 mutaties: - terugboeking slotdividend 1998 en interim-dividend 1999 wegens stockdividend - nettoresultaat 1999 - dividend 1999 - wijziging valutakoersen - belasting over wijziging valutakoersen - intrekking eigen aandelen - inkoop eigen aandelen - uitgifte gewone aandelen - herplaatsing cumprefs C - overige mutaties stand 31 december 1999

aandelenkapitaal

agio

overige reserves

eigen vermogen

belang van derden

groepsvermogen

380

557

1 273

2 210

28

2 238

8 -

-8 -

76 371 -172 108

76 371 -172 108

-2 4

76 369 -172 112

-15 --------373

1 --------550

-47 15 -65 3 23 -1 --------1 584

-47 -65 4 23 -1 --------2 507

-2 --------28

-47 -65 4 23 -3 --------2 535

Indien – in lijn met de aanbeveling van het International Accounting Standards Committee (IASC) – vanaf 1995 goodwill zou zijn geactiveerd en afgeschreven in 20 jaar, zou de afschrijvingslast over 1999 EUR 58 miljoen zijn geweest en zou de boekwaarde ultimo 1999 EUR 937 miljoen zijn. Aandelenkapitaal Op 10 september 1999 heeft de Algemene Vergadering van Aandeelhouders ingestemd met het voorstel om de aandelen DSM te splitsen in de verhouding 1:3. Deze wijziging is in september 1999 doorgevoerd in de statuten, met gelijktijdige verhoging van het maatschappelijk kapitaal met NLG 5,2 miljoen (EUR 2,4 miljoen). Per 31 december 1999 bedroeg het maatschappelijk kapitaal NLG 2 505 miljoen (EUR 1 137 miljoen), verdeeld in 153 480 000 gewone aandelen, 22 020 000 cumulatief preferente aandelen A en 187 500 000 cumulatief preferente aandelen B, elk van NLG 6,67 (EUR 3,03) nominaal, en 1 200 000 000 cumulatief preferente aandelen C, elk met een nominale waarde van NLG 0,07 (EUR 0,03).

76

Het verloop van het aantal aandelen in 1999 is weergegeven in onderstaande tabel. Aantal geplaatste aandelen

stand 31 december 1998

Ingekochte eigen aandelen

gewone

cumprefs A

cumprefs C

gewone

cumprefs C

99 774 279

22 020 000

383 515 200

3 227 895

353 515 200

2 489 703

-

-

-129 750

-

26 117

-

-

-87

-

-

-

-

2 006 079

30 000 000

-1 515 300

-

-346 015 200

-1 515 300

-346 015 200

-

-

-

-

-37 500 000

-----------------

------------------

------------------

-----------------

-----------------

100 774 799

22 020 000

37 500 000

3 588 837

-

-3 588 837

-

-

-----------------

------------------

------------------

97 185 962

22 020 000

37 500 000

uitgifte aandelen i.v.m. stockdividend en managementopties omzetting converteerbare obligatielening en omwisseling registeraandelen Gist-brocades inkoop eigen aandelen intrekking eigen aandelen herplaatsing van cumprefs C stand 31 december 1999 aantal ingekochte aandelen per 31 december 1999 aantal uitstaande aandelen per 31 december 1999

Het gemiddeld aantal uitstaande gewone aandelen over 1999 bedroeg 97 010 340 stuks. Optierechten In 1999 is in lijn met de veranderde wetgeving en de aanbevelingen van de werkgeversorganisatie VNO/NCW en het Nederlands Centrum voor Directeuren (NCD) het optie- en Stock Appreciation Right (SAR)-reglement DSM N.V. aangepast. Ook is het DSM-reglement inzake voorwetenschap gewijzigd teneinde dit in overeenstemming te brengen met nieuwe wettelijke bepalingen. Hiermee zijn de DSM-gedragslijnen met betrekking tot managementopties volledig in overeenstemming gebracht met wetgeving c.q. aanbevelingen, met dien verstande dat het realiseren van een koppeling tussen performance-eisen en het toekennen, dan wel uitoefenen van managementopties in 2000 nader zal worden uitgewerkt ter implementatie bij de optietoekenning in 2001. Vanaf 1 januari 1999 is de looptijd voor nieuw uit te geven managementopties verlengd van 5 naar 8 jaar. Deze opties kennen een opschortende voorwaarde, zodat gedurende een periode van drie jaar na toekenning geen uitoefening kan plaatsvinden. Na maximaal drie jaar kan de optiehouder afzien van ‘het als onvoorwaardelijke optie handhaven’ van de optie, waarna het voorwaardelijke optierecht wordt omgezet in een SAR. De Raad van Commissarissen neemt in januari van elk jaar een besluit ten aanzien van het toekennen van managementopties aan topfunctionarissen. Tevens wordt het voornemen tot toekenning van managementopties tijdig aan de Stichting Toezicht Effectenverkeer (STE) kenbaar gemaakt. De feitelijke toekenning van de voorwaardelijke managementopties vindt plaats op de dag van de eerste notering ex dividend na de jaarlijkse aandeelhoudersvergadering waarin de jaarrekening van DSM N.V. wordt goedgekeurd. Verder is de uitoefening van opties of SAR’s gereguleerd. Voor uitoefening door de Raad van Bestuur en een aantal topfunctionarissen geldt, dat deze alleen mag plaatsvinden gedurende de periode van maximaal twee weken na publicatie van kwartaal-, halfjaar- en jaarcijfers en maximaal twee weken na de Algemene Vergadering van Aandeelhouders, waarbij er uiteraard geen sprake van voorkennis mag zijn. Daarnaast moet genoemde groepering de voorgenomen uitoefening door het naasthogere managementniveau laten goedkeuren. Niet tot deze groepering behorende topfunctionarissen kunnen buiten de gebruikelijke gesloten perioden optie- of SAR-rechten normaal uitoefenen, waarbij er eveneens geen sprake van voorkennis mag zijn. In 1999 zijn aan 60 topfunctionarissen optierechten op het aandeel DSM N.V. toegekend. Volgens het huidige optie- en SAR-reglement geeft elke optie op het moment van toekenning recht op een gewoon aandeel van nominaal NLG 6,67 (EUR 3,03). Overigens zijn eerder verworven rechten na de aandelensplitsing van 1:3 pro rata naar de huidige nominale waarde van het aandeel vertaald.

77

Totaal overzicht optierechten per 31 december 1998 uitstaand onvoorwaardelijke opties

1995 1996 1997 1998

voorwaardelijke opties

1999

stock appreciation rights

1999 totaal

verstrekte opties

13 230 33 000 243 450 335 100

gedurende 1999 uitgeveroefende vallen opties opties

per 31 december 1999 uitstaand

uitoefenprijs (in EUR)

uitoefenperiode

8 730 9 000 167 700 309 600

20,45 20,07 25,90 27,53

tot 13 jan. 2000 tot 12 jan. 2001 tot 15 jan. 2002 tot 15 jan. 2003

4 500 24 000 75 750 25 500 441 750

---------624 780

omgezet in SAR’s

---------441 750

---------129 750

3 000

-22 500

416 250

26,01

van 14 jan. 2002 tot 14 jan. 2007

22 500 ---------

22 500 ---------933 780

26,01

tot 14 jan. 2007

-------3 000

Optierechten leden van de Raad van Bestuur Huidige leden Mr. P.A.F.W. Elverding

onvoorwaardelijke opties: voorwaardelijke opties:

per 31 december 1998 uitstaand 1997 1998 1999 totaal

Drs. L.J.A.M. Ligthart

onvoorwaardelijke opties: voorwaardelijke opties:

totaal Ir. J. Zuidam

onvoorwaardelijke opties: voorwaardelijke opties:

totaal Ir. J.G. Dopper

onvoorwaardelijke opties: voorwaardelijke opties:

1997 1998 1999

18 000 ---------18 000 verstrekte opties

----------

uitgeoefende opties

18 000 18 000 ---------36 000

18 000 ---------18 000 verstrekte opties

----------

uitgeoefende opties

9 000 18 000 ---------27 000 per 1 juli 1999 uitstaand*

totaal * moment van toetreding tot Raad van Bestuur

---------36 000

per 31 december 1998 uitstaand 1997 1998 1999

uitgeoefende opties

18 000 18 000

per 31 december 1998 uitstaand 1997 1998 1999

verstrekte opties

11 250 13 500 13 500 ---------38 250

18 000 ---------18 000 verstrekte opties

----------

----------

uitgeoefende opties

----------

per 31 december 1999 uitstaand

uitoefenprijs (in EUR)

18 000 18 000 18 000 ---------54 000

25,90 27,53 26,01

per 31 december 1999 uitstaand

uitoefenprijs (in EUR)

18 000 18 000 18 000 ---------54 000

25,90 27,53 26,01

per 31 december 1999 uitstaand

uitoefenprijs (in EUR)

9 000 18 000 18 000 ---------45 000

25,90 27,53 26,01

per 31 december 1999 uitstaand

uitoefenprijs (in EUR)

11 250 13 500 13 500 ---------38 250

25,90 27,53 26,01

gemiddelde prijs bij uitoefening

gemiddelde prijs bij uitoefening

gemiddelde prijs bij uitoefening

gemiddelde prijs bij uitoefening

78

Uitgetreden uit de Raad van Bestuur Ir. S.D. de Bree

onvoorwaardelijke opties: voorwaardelijke opties:

per 31 december 1998 uitstaand 1996 1997 1998 1999 totaal

Ir. H.C. Scheffer

voorwaardelijke opties:

uitgeoefende opties

6 000 20 700 21 600 ---------48 300 per 31 december 1998 uitstaand

1999 ---------totaal

verstrekte opties

22 500 ---------22 500 verstrekte opties

18 000 ---------18 000

----------

uitgeoefende opties

----------

per 30 juni 1999 uitstaand

uitoefenprijs (in EUR)

6 000 20 700 21 600 22 500 ---------70 800

20,07 25,90 27,53 26,01

per 31 december 1999 uitstaand*

uitoefenprijs (in EUR)

18 000 ---------18 000

26,01

gemiddelde prijs bij uitoefening

gemiddelde prijs bij uitoefening

* per datum uitdiensttreding (1 januari 2000) zijn deze optierechten vervallen

Agio Van het agio ad EUR 550 miljoen kan EUR 141 miljoen als belastingvrij worden aangemerkt. Ingekochte eigen aandelen Per 31 december 1998 beschikte DSM N.V. over 3 227 895 ingekochte gewone aandelen (nominaal bedrag EUR 10 miljoen, 2,6% van het geplaatste aandelenkapitaal). In 1999 heeft DSM 2 006 079 gewone aandelen (nominaal bedrag EUR 6 miljoen, 1,6% van het geplaatste aandelenkapitaal) ingekocht tegen een gemiddelde verkrijgingsprijs van EUR 32,44 met het oog op de uitkering van dividend in aandelen en de uitoefening van optierechten. Tevens zijn in 1999 van de ingekochte gewone aandelen 129 750 stuks gebruikt bij de uitoefening van optierechten, 87 stuks benut voor omzetting van converteerbare obligaties van Gist-brocades, en zijn 1 515 300 stuks ingetrokken. Per 31 december 1998 beschikte DSM over 353 515 200 in depot gehouden cumprefs C (nominaal bedrag EUR 11 miljoen, 2,8% van het geplaatste aandelenkapitaal). In 1999 zijn 30 000 000 cumprefs C ingekocht. 37 500 000 cumprefs C zijn herplaatst tegen een uitgifteprijs van EUR 3,03 (NLG 6,67). De resterende 346 015 200 ingekochte cumprefs C zijn alle ingetrokken. Ultimo 1999 had DSM de beschikking over 3 588 837 ingekochte gewone aandelen (nominaal bedrag EUR 11 miljoen, 2,9% van het geplaatste aandelenkapitaal). De gemiddelde verkrijgingsprijs van deze ingekochte aandelen bedraagt EUR 29,71 per gewoon aandeel; in de balans is de totale verkrijgingsprijs van EUR 107 miljoen (1998: EUR 170 miljoen) op de Overige reserves in mindering gebracht. (8) Egalisatierekening investeringspremies stand 31 december 1998 mutaties: - toevoeging wegens aanspraken - overboeking ten gunste van het resultaat stand 31 december 1999

29 3 -7 --------25

79

(9) Voorzieningen Om het inzicht in de balanspost Voorzieningen te vergroten is de rubricering van deze balanspost aangepast ten opzichte van voorgaand jaar. De balanspost Voorzieningen steeg per saldo met EUR 39 miljoen. De mutaties zijn als volgt te specificeren. stand 31 december 1998

toevoeging ten laste van het resultaat

onttrekking voor het beoogde doel

wijziging valutakoersen

acquisities en deconsolidaties

personeelskosten

217

59

-42

1

latente belastingen

66

-

-

3

overige mutaties

stand 31 december 1999

-3

-

232

-1

-21

47

pensioenen en overige

assurantie eigen risico

63

20

-28

-

-

-55

-

reorganisatie- en afvloeiingskosten

83

142

-70

1

-

9

165

143

5

-26

-

-

1

123

milieukosten egalisatie van kosten

34

43

-22

-

-

-

55

overige voorzieningen

115

82

-58

3

-2

-2

138

---------

---------

---------

---------

---------

---------

---------

721

351

-246

8

-6

-68

760

totaal

Van de voorzieningen kan een bedrag van EUR 551 miljoen als langlopend worden aangemerkt. De overige mutaties hebben voor een bedrag van EUR -81 miljoen betrekking op vrijval van in het verleden getroffen voorzieningen, zoals de voorziening assurantie eigen risico, die naar huidig inzicht niet meer kunnen worden aangemerkt als een wettelijke of feitelijke verplichting. Tevens zijn in de overige mutaties overboekingen van en naar andere balansposten begrepen. De Voorziening voor pensioenen en overige personeelskosten betreft onder meer in eigen beheer gehouden pensioenverplichtingen, backservice-verplichtingen en regelingen voor vervroegde uittreding. In veel landen zijn voor de werknemers pensioenregelingen getroffen, waarbij de inhoud van de regelingen in lijn ligt met de wettelijke kaders, fiscale wetgeving, locale gebruiken en economische situatie van de onderhavige landen. Dit impliceert dat de aard van de regelingen per land varieert. Voor de meeste werknemers in Nederland, het Verenigd Koninkrijk en Noord-Amerika zijn eindloonregelingen van toepassing. De rechten die hieraan ontleend kunnen worden zijn primair gebaseerd op diensttijd en (gemiddeld) eindsalaris. De meeste van deze verplichtingen zijn ondergebracht en afgefinancierd bij zelfstandige pensioenfondsen en levensverzekeringsmaatschappijen. In sommige landen verstrekken groepsmaatschappijen daarnaast aan gepensioneerden andere tegemoetkomingen dan pensioenen, voornamelijk ziektekostenvergoedingen. De Voorziening voor latente belastingen betreft de toekomstige belastingverplichtingen die onder meer voortvloeien uit tijdelijke verschillen tussen het vermogen berekend op basis van bedrijfseconomische grondslagen en het vermogen bepaald volgens fiscale grondslagen. De Voorziening reorganisatie- en afvloeiingskosten heeft betrekking op kosten in verband met herstructurering van bedrijfsactiviteiten. Onder de Voorziening milieukosten zijn onder andere verplichtingen opgenomen voor bodemsanering. De Voorziening egalisatie van kosten betreft vooral uitgaven voor groot onderhoud. Onder Overige voorzieningen is een aantal posten samengevoegd. Deze betreffen onder andere kosten van het in uitvoering zijnde Operational Excellence-programma, verplichtingen in het kader van het beëindigen van activiteiten, verplichtingen voor het opruimen van buitengebruikgestelde productieplatformen en locatieherstel, en terugbetalingsverplichtingen inzake technologische ontwikkelingskredieten.

80

(10) Langlopende schulden

obligatieleningen onderhandse leningen overige schulden totaal

1999

1998

893 173 5 --------1 071

523 308 7 --------838

Onder de langlopende schulden zijn achtergestelde leningen tot een bedrag van EUR 3 miljoen (ultimo 1998: EUR 5 miljoen) begrepen. Deze leningen zijn door dochtermaatschappijen van DSM N.V. aangegaan en achtergesteld bij alle schulden die deze vennootschappen hebben ten opzichte van derden. Obligatieleningen

4,75% 6,25% 4,75% 6,25% 6,75%

NLG-lening NLG-lening EUR-lening USD-lening USD-lening

1994-2004 1996-2006 1998-2005 1999-2004 1999-2009

totaal

1999

1998

3 136 383 139 232 --------893

4 136 383 --------523

De 4,75% NLG-lening 1994-2004 betreft het restant van de achtergestelde converteerbare obligatielening van Gist-brocades. De effecten van het renterisico-management worden toegelicht op pagina 88 onder Marktwaarde leningen. Onderhandse leningen

9,58% 9,22% 8,00% 7,95% 4,04% 5,05% totaal

NLG-lening NLG-lening NLG-lening NLG-lening NLG-lening NLG-lening overige leningen

1990-2000 1990-2005 1992-2002 1993-2003 1998-2000 1998-2004

1999

1998

20 22 61 25 45 --------173

67 20 33 61 11 25 91 --------308

Voor onderhandse leningen zijn tot een bedrag van EUR 2 miljoen (ultimo 1998: EUR 6 miljoen) zekerheden van hypothecaire aard gesteld. Daarnaast zijn in overeenkomsten betreffende leningen met een schuldrest ultimo 1999 van EUR 1 131 miljoen, waarvan EUR 91 miljoen kortlopend (ultimo 1998: EUR 907 miljoen, waarvan EUR 147 miljoen kortlopend) clausules opgenomen die het stellen van zekerheden beperken. De langlopende schulden hebben ultimo 1999 voor een bedrag van EUR 921 miljoen een resterende looptijd van meer dan 5 jaar. Dit bedrag heeft voor EUR 751 miljoen betrekking op obligatieleningen en voor EUR 170 miljoen op onderhandse leningen.

81

Op de langlopende schulden zal worden afgelost in: - 2001 - 2002 - 2003 en 2004 - 2005 t/m 2009

31 26 93 921 --------1 071

De in 2000 te verrichten aflossingen ten bedrage van EUR 106 miljoen zijn opgenomen onder Kortlopende schulden. De samenstelling van de langlopende schulden naar valuta is als volgt:

EUR NLG DEM USD JPY andere valuta's totaal

1999

1998

754 297 5 2 13 --------1 071

396 383 23 18 18 --------838

De balanspost Langlopende schulden steeg per saldo met EUR 233 miljoen. De mutaties zijn als volgt te specificeren: stand 31 december 1998 mutaties: - opgenomen leningen - overboeking naar kortlopende schulden - deconsolidaties - inkoop converteerbare obligaties Gist-brocades - wijziging valutakoersen - overige mutaties stand 31 december 1999

838 373 -106 -16 -1 1 -18 --------1 071

Het gemiddelde feitelijke interestpercentage van de totaliteit van langlopende rentedragende schulden (inclusief het gedeelte dat ultimo jaar is overgeboekt naar kortlopende schulden) heeft over 1999 5,4% bedragen (1998: 6,2%).

82

(11) Kortlopende schulden

kortlopende schulden, rentedragend: obligatieleningen en onderhandse leningen kredietinstellingen overige schulden totaal kortlopende schulden, niet-rentedragend: vooruitontvangen op bestellingen leveranciers en handelskredieten te betalen wissels en cheques schulden aan niet-geconsolideerde deelnemingen belastingen en premies sociale verzekeringen pensioenen te betalen dividend overige schulden overlopende passiva totaal

1999

1998

104 355 2 -------461

183 593 5 ------781

11 759 7 21 109 8 113 213 214 --------1 455

4 552 6 49 93 9 108 303 129 --------1 253

1999

1998

76

70

73 14

31 49

1 47 --------211

1 42 --------193

Niet uit de balans blijkende verplichtingen

huur en operational lease garantieverplichtingen ten behoeve van nietgeconsolideerde deelnemingen en derden bestellingen op projecten in uitvoering verdisconteerde wissels waarover nog risico's worden gelopen overige totaal

De bestellingen op projecten in uitvoering worden grotendeels in 2000 afgewikkeld. Van de verplichtingen voor huur en operational lease heeft betrekking op: - 2000 - 2001 - 2002 - 2003 en 2004 - na 2004

17 14 11 10 24 --------76

83

(12) Netto-omzet De netto-omzet omvat de opbrengst uit levering van goederen en diensten aan derden, onder aftrek van kortingen en van over de omzet geheven belastingen. De netto-omzet bleef in het verslagjaar op het niveau van 1998. Hierna volgt een uitsplitsing van de leveringen en de netto-omzet: leveringen 1999

leveringen 1998

nettoomzet 1999

nettoomzet 1998 %

% Life Science Products Performance Materials Polymers & Industrial Chemicals Other activities interne leveringen totaal netto-omzet

1 743 1 900 2 916 129

1 666 1 835 2 704 128

26,3 29,0 42,7 2,0

1 734 1 924 2 930 135

1 681 1 868 2 679 133

26,4 29,4 42,1 2,1

-355 --------6 333

--------6 333

--------100,0

-362 --------6 361

--------6 361

--------100,0

Van de netto-omzet kan de volgende geografische indeling worden gegeven: Naar herkomst 1998

1999

%

% Nederland overige EU-landen overig Europa Noord-Amerika overige werelddelen totaal

3 508 1 618 --------5 126 4 899 304 --------6 333

55,4 25,6 --------81,0 0 14,2 4,8 --------100,0

3 277 1 883 --------5 160 19 874 308 --------6 361

51,5 29,6 --------81,1 0,3 13,8 4,8 --------100,0

Naar bestemming 1998

1999

%

% Nederland overige EU-landen overig Europa Noord-Amerika overige werelddelen totaal

673 3 469 --------4 142 243 960 988 --------6 333

10,6 54,8 --------65,4 3,8 15,2 15,6 --------100,0

596 3 511 --------4 107 270 1 016 968 --------6 361

9,4 55,2 --------64,6 4,2 16,0 15,2 --------100,0

1999

1998

47 9 107 ---------

23 20 100 ---------

(13) Andere bedrijfsopbrengsten

wijziging in voorraden gereed product en onderhanden werk geactiveerde productie voor het eigen bedrijf overige bedrijfsopbrengsten

84

totaal

143

163

De post Wijziging in voorraden gereed product en onderhanden werk heeft betrekking op het waardeverschil tussen de beginvoorraad en de eindvoorraad van het gereed product en het onderhanden werk. Geactiveerde productie voor het eigen bedrijf houdt verband met onder de bedrijfslasten opgenomen kosten van in het eigen bedrijf voortgebrachte vaste activa. Onder Overige bedrijfsopbrengsten wordt onder meer het DSM-aandeel in het nettoresultaat van Energie Beheer Nederland B.V. verantwoord. (14) Afschrijvingen

afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa overige waardeveranderingen van immateriële en materiële vaste activa totaal

1999

1998

456

465

2 --------458

5 --------470

1999

1998

3 021 1 316 887 66 192 2 --------5 484

2 955 1 377 873 63 186 -6 --------5 448

(15) Andere bedrijfslasten

kosten van grond- en hulpstoffen kosten uitbesteed werk en andere externe kosten lonen en salarissen pensioenlasten overige sociale lasten overige bedrijfskosten totaal

De lonen en salarissen hebben betrekking op het volgende gemiddelde aantal werknemers per cluster:

Life Science Products Performance Materials Polymers & Industrial Chemicals Other activities totaal

1999

1998

8 671 5 050 4 664 3 327 --------21 712

8 664 5 783 4 833 3 296 --------22 576

1999

1998

173 118 206 57 --------554

170 77 300 39 --------586

(16) Segmentatie van het bedrijfsresultaat Het bedrijfsresultaat per cluster is als volgt:

Life Science Products Performance Materials Polymers & Industrial Chemicals Other activities totaal

85

(17) Financiële baten en lasten

rentebaten rentelasten overige financiële baten en lasten totaal

1999

1998

10 -85 6 ---------69

6 -78 1 ---------71

Op de rentelasten is een bedrag van EUR 9 miljoen (1998: EUR 1 miljoen) in mindering gebracht in verband met geactiveerde bouwrente. (18) Belastingen De belasting op het resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening bedroeg in 1999 EUR 118 miljoen (1998: EUR 108 miljoen). In 1999 is een belastingbate van EUR 53 miljoen opgenomen onder het buitengewone resultaat, in 1998 was dit een bate van EUR 113 miljoen. De samenstelling van het resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belasting is als volgt:

Nederland overige landen totaal

1999

1998

252 233 --------485

253 262 --------515

De belasting over het resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening is direct verschuldigd en bedraagt:

Nederland overige landen totaal

1999

1998

49 69 --------118

49 59 --------108

De aansluiting tussen het nominale belastingtarief in Nederland en het effectieve belastingpercentage over het resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening luidt als volgt: in procenten

1999

1998

nominaal belastingtarief in Nederland

35,0

35,0

-2,8 -1,6

-4,2 -6,2

-

1,4

-5,5 -0,8 --------24,3

-4,3 -0,8 --------20,9

belastingeffect van: afwijkende tarieven gebruikmaking van verliescompensatie aanpassing van waardecorrecties voor latente belastingvorderingen niet-belastbare baten en niet-verrekenbare lasten overige effecten effectief belastingpercentage

De totale compensabele verliezen per 31 december 1999 bedroegen EUR 61 miljoen (1998: EUR 162 miljoen).

86

De latente belastingvorderingen en -verplichtingen betreffen de volgende belastingeffecten van tijdelijke verschillen: verliescompensatie en te verrekenen belastingen waardecorrecties

1999

1998

73 -16 ---------

99 -22 ---------

57

77

-11 16 -46 88 --------47

-1 10 16 41 --------66

latente belastingvorderingen (opgenomen onder Financiële vaste activa) vaste activa overige activa voorzieningen overige schulden latente belastingverplichtingen (19) Buitengewoon resultaat na belastingen

1998

1999 buitengewone baten: - boekwinst op verkochte activiteiten - vrijval van voorzieningen en aanpassing waardecorrecties activa

129

23

89 ---------

---------

buitengewone lasten: - dotatie aan voorzieningen voor reorganisatie- en afvloeiingskosten - dotatie aan overige voorzieningen - afwaardering activa belastingen totaal

23

218 -88 -16 -41 ---------

-135 -46 -103 ---------284 53 ---------13

-145 113 ---------9

Het buitengewone resultaat van EUR -13 miljoen is het saldo van boekwinsten op desinvesteringen en de vrijval van enkele voorzieningen enerzijds, en van getroffen voorzieningen en doorgevoerde afwaarderingen van activa anderzijds. De boekwinsten op desinvesteringen betreffen voornamelijk de Transparent Sheet-activiteiten. De vrijval van voorzieningen heeft betrekking op een aantal voorzieningen die in het verleden getroffen zijn, maar die naar huidig inzicht niet meer kunnen worden aangemerkt als een wettelijke of feitelijke verplichting. Het buitengewone resultaat betreft voor een bedrag van netto EUR 102 miljoen de kosten van reorganisaties bij de business group DSM Anti-Infectives en de daarmee samenhangende afwaarderingen op activa. Daarnaast is een voorziening gevormd voor onder andere de kosten van het in uitvoering zijnde Operational Excellence-programma, vooral op het gebied van informatie- en communicatietechnologie. (20) Financiële instrumenten Algemeen Het treasurybeleid van DSM is een centrale verantwoordelijkheid. De centrale treasuryfunctie is verantwoordelijk voor de financiering van het concern en zijn onderdelen en het beheer van de liquiditeiten, valutarisico’s, renterisico’s en kredietrisico’s. Hiervoor hanteert DSM stringente richtlijnen, interne procedures en organisatorische maatregelen.

87

In samenhang met financiële activa en passiva maakt DSM gebruik van afgeleide instrumenten voor het beheersen van valuta- en renterisico’s met betrekking tot de gewone bedrijfsuitoefening. Het risicobeleid is erop gericht om op de korte termijn de koers- en renteschommelingen te beperken en om op lange termijn de vigerende marktwisselkoersen en marktrentes te volgen. Liquiditeiten Het liquiditeitenbeheer van DSM vindt zoveel mogelijk centraal plaats. Hiertoe wordt in de belangrijkste landen gebruik gemaakt van cash-pools die hoofdzakelijk werken door middel van zero-balancing overeenkomsten. De onderneming beschikt over twee geconfirmeerde kredietfaciliteiten groot USD 600 miljoen (1998: USD 600 miljoen) en één Commercial Paper programma, groot EUR 500 miljoen (1998: EUR 500 miljoen). Ter optimalisatie van de rentekosten, voortkomend uit kortlopende schulden en tegoeden in vreemde valuta, worden valutaswaps afgesloten. Valutarisico Het valutarisicobeleid is uitsluitend gericht op kasstromen die voortvloeien uit de gewone bedrijfsuitoefening. Uit het voorgaande vloeit voort dat valuta-instrumenten in principe worden toegepast op basis van onderliggende posities. De instrumenten die hiertoe worden aangewend zijn termijncontracten, spottransacties en in beperkte mate het kopen van valutaopties. De risico’s uit hoofde van de omrekening van de netto-investering in deelnemingen als gevolg van valutawijzigingen, het translatierisico, worden in de regel niet ingedekt. Renterisico Het renterisicobeleid is uitsluitend gericht op kasstromen die voortkomen uit de gewone bedrijfsuitoefening. Uit het voorgaande vloeit voort dat rente-instrumenten alleen worden toegepast op basis van onderliggende posities. Het beleid vertaalt zich uiteindelijk in een gewenst profiel van vast-rentende en variabel-rentende posities. Voor het beheersen van het renterisico wordt gebruik gemaakt van renteswaps en in beperkte mate van het kopen van rente-opties. Kredietrisico DSM beperkt het kredietrisico met betrekking tot financiële instrumenten, door gebruik van kredietlimieten per tegenpartij en per land en verder door contracten uitsluitend af te sluiten met partijen met een hoge kredietwaardigheid. Valutatermijncontracten 31 december 1999 boekmarktwaarde* waarde

31 december 1998 boekmarktwaarde* waarde

op basis van onderliggende posities

-13

-12

-

4

op basis van verwachte kasstromen

-3

-3

-

-

* in de balans opgenomen onder Overlopende activa c.q. Overlopende passiva De contractwaarde van de valuta-instrumenten bedroeg in 1999 op balansdatum EUR 383 miljoen (1998: EUR 855 miljoen).

88

Marktwaarde leningen 31 december 1998 boekmarktwaarde waarde

31 december 1999 boekmarktwaarde waarde langlopende leningen rente-instrumenten gebruikt in verband met langlopende leningen kortlopende leningen rente-instrumenten gebruikt in verband met kortlopende leningen overige kortlopende leningen totaal

1 177

1 237

1 026

1 070

-

-30 -

318

-18 318

355 --------1 532

355 --------1 562

275 --------1 619

5 275 --------1 650

De contractwaarde van de rente-instrumenten behorende bij de langlopende leningen bedroeg ultimo 1999 EUR 1 703 miljoen (1998: EUR 1 355 miljoen). Er waren geen contracten met betrekking tot renteinstrumenten behorende bij de kortlopende leningen (1998: EUR 318 miljoen). (21) Toelichting bij het Overzicht van kasstromen Bij het opstellen van het Overzicht van kasstromen wordt uitgegaan van een vergelijking van beginbalans en eindbalans. Vervolgens worden die mutaties die niet tot een kasstroom hebben geleid, zoals koersverschillen, waardecorrecties en overboekingen tussen balansrekeningen, geëlimineerd. Mutaties in het bedrijfskapitaal als gevolg van de verwerving of de verkoop van geconsolideerde deelnemingen worden opgenomen onder Investeringsactiviteiten. De mutaties in het Overzicht van kasstromen kunnen grotendeels worden ontleend aan de mutatie-overzichten van de betreffende balansposten. Voor die balansposten waarvoor geen mutatie-overzicht wordt verstrekt volgt hierna de aansluiting tussen de balansmutatie en de mutatie volgens het Overzicht van kasstromen:

balans ultimo 1998 balans ultimo 1999 balansmutatie aanpassingen: wijziging valutakoersen verwerving/verkoop van geconsolideerde deelnemingen overboekingen e.d. herleide balansmutatie kasstroommutatie

bedrijfskapitaal

voorzieningen

rentedragende schulden

1 172 1 327 --------155

721 760 --------39

1 619 1 532 ---------87

-42

-8

-4

17 7 --------137

6 -21 --------16

55 ---------36

-137

16

-36

De kasstroommutatie betreffende het bedrijfskapitaal kan als volgt worden gespecificeerd:

voorraden vorderingen kortlopende schulden (excl. schulden aan kredietinstellingen en dividend) totaal

1999

1998

-101 -304

-4 206

268 ---------137

-313 ---------111

89

Balans van DSM N.V. (na winstbestemming) Activa in EUR miljoen vaste activa materiële vaste activa (1) financiële vaste activa (2)

ultimo 1998

ultimo 1999

24 3 268 ---------

41 3 231 ----------

3 292

3 272 vlottende activa vorderingen (3) liquide middelen

853 4 ---------

1 328 4 ---------

totaal

1 332 ---------4 604

857 --------4 149

ultimo 1999

ultimo 1998

Passiva in EUR miljoen eigen vermogen (4) - aandelenkapitaal - agio - overige reserves

voorzieningen (5) langlopende schulden (6) kortlopende schulden, rentedragend (7) kortlopende schulden, niet-rentedragend (7) totaal

380 557 1 273 ---------

373 550 1 584 --------2 507

2 210

223 1 040 265 569 --------4 604

340 759 219 621 --------4 149

1999

1998

323 48 --------371

316 99 --------415

371 -19 ---------

415 -16 ---------

352

399

Winst- en verliesrekening van DSM N.V. in EUR miljoen resultaat deelnemingen (na belastingen) overige resultaten nettoresultaat nettoresultaat dividend op cumulatief preferente aandelen nettoresultaat toekomend aan de houders van gewone aandelen

90

Toelichting op de balans van DSM N.V. Algemeen Alle bedragen luiden in EUR miljoen, tenzij anders vermeld. Voor de grondslagen voor de waardering en de resultaatbepaling wordt verwezen naar de pagina's 66-68. (1) Materiële vaste activa De onder dit hoofd opgenomen post heeft voornamelijk betrekking op bedrijfsgebouwen en terreinen. Het bedrag van de investeringen beliep in 1999 EUR 19 miljoen, terwijl de afschrijvingslast in 1999 EUR 2 miljoen bedroeg. Ultimo 1999 bedroeg de aanschaffingswaarde EUR 63 miljoen en het cumulatieve bedrag van de afschrijvingen EUR 22 miljoen. (2) Financiële vaste activa totaal

stand 31 december 1998 mutaties: - aandeel in resultaat - dividenden - kapitaalstortingen - aflossingen - overboeking naar kortlopende vorderingen - wijziging valutakoersen - overige mutaties stand 31 december 1999

geconsolideerde deelnemingen aandeel in vermogen

vorderingen

nietgeconsolideerde deelnemingen aandeel in vermogen

3 268

2 969

98

131

70

323 -494 68 -49

323 -494 68 -

-26

-

-23

-2 89 28 --------3 231

-34 -57 --------2 775

-2 123 81 --------274

--------131

4 --------51

overige vorderingen

(3) Vorderingen

vorderingen op geconsolideerde deelnemingen vorderingen op niet-geconsolideerde deelnemingen overige vorderingen totaal

1999

1998

1 225 24 79 --------1 328

713 21 119 --------853

(4) Eigen vermogen Voor een toelichting op het eigen vermogen wordt verwezen naar de geconsolideerde jaarrekening op pagina 75. Wettelijke reserve ingehouden winst deelnemingen Daar de door deelnemingen van DSM N.V. ingehouden winsten zonder beperking kunnen worden uitgekeerd en in Nederland ontvangen, behoeft geen Wettelijke reserve ingehouden winst deelnemingen te worden aangehouden.

91

(5) Voorzieningen Deze balanspost kan als volgt nader worden gespecificeerd:

pensioenen en overige personeelskosten latente belastingen assurantie eigen risico milieukosten overige voorzieningen totaal

1999

1998

26 11 94 92 --------223

39 90 41 98 72 --------340

(6) Langlopende schulden Deze balanspost heeft geheel betrekking op obligatieleningen en onderhandse leningen. Van het totaalbedrag van de langlopende schulden ultimo 1999 heeft een bedrag van EUR 913 miljoen een resterende looptijd van meer dan 5 jaar. Op de langlopende schulden zal worden afgelost in: - 2001 - 2002 - 2003 en 2004 - 2005 t/m 2009

21 21 85 913 -------1 040

De in 2000 te verrichten aflossingen zijn opgenomen onder Kortlopende schulden. In overeenkomsten betreffende leningen met een schuldrest ultimo 1999 van EUR 1 130 miljoen, waarvan EUR 90 miljoen kortlopend, (ultimo 1998: EUR 907 miljoen, waarvan EUR 147 miljoen kortlopend) zijn clausules opgenomen die het stellen van zekerheden beperken. (7) Kortlopende schulden

kortlopende schulden, rentedragend: obligatieleningen en onderhandse leningen kredietinstellingen totaal kortlopende schulden, niet-rentedragend: schulden aan geconsolideerde deelnemingen belastingen en premies sociale verzekeringen te betalen dividend overige schulden overlopende passiva totaal

1999

1998

89 176 --------265

147 72 --------219

402 5 113 48 1 --------569

427 14 108 71 1 --------621

Niet uit de balans blijkende verplichtingen De garantieverplichtingen ten behoeve van deelnemingen en derden belopen EUR 86 miljoen (ultimo 1998: EUR 40 miljoen). Overige niet uit de balans blijkende verplichtingen waren nihil (1998: eveneens nihil). Ten behoeve van een aantal geconsolideerde deelnemingen zijn door DSM N.V. verklaringen van hoofdelijke aansprakelijkheid afgegeven voor schulden die voortvloeien uit rechtshandelingen. Deze schulden zijn in de geconsolideerde balans opgenomen.

92

Personeel In 1999 waren gemiddeld 7,5 werknemers in dienst van DSM N.V. (1998: 10). Bezoldiging bestuurders en commissarissen van DSM N.V. Aan bezoldigingen (inclusief pensioenlasten en andere verplichtingen) van bestuurders die in 1999 deel uitmaakten van de Raad van Bestuur van DSM N.V. is in het boekjaar in totaal EUR 3,2 miljoen (1998: EUR 2,6 miljoen) ten laste van het DSM-concern gekomen. In 1999 waren gemiddeld 5 bestuurders in dienst van DSM N.V. (1998: 4,5 bestuurders). Aan bezoldiging van oud-bestuurders is in 1999 niets ten laste van het DSM-concern gekomen (1998: eveneens nihil). De commissarissen ontvingen een vaste beloning van in totaal EUR 0,2 miljoen (1998: eveneens EUR 0,2 miljoen). Heerlen, 22 februari 2000 De Raad van Bestuur,

De Raad van Commissarissen,

P.A.F.W. Elverding L.J.A.M. Ligthart J. Zuidam J.G. Dopper C.H. van Dalen

H.H.F. Wijffels H. Bodt A.J.C.M. Geers O. Müller G. van Schaik J. Stekelenburg C. van Woudenberg

93

Overige gegevens Winstbestemming Ingevolge artikel 32 van de Statuten van de Vennootschap wordt jaarlijks door de Raad van Bestuur onder goedkeuring van de Raad van Commissarissen vastgesteld welk deel van de winst wordt gereserveerd. Uit de winst na deze reservering wordt eerst een dividend uitgekeerd op de cumulatief preferente aandelen B. Ultimo 1999 waren geen cumprefs B geplaatst. Vervolgens wordt voorzover mogelijk op de cumulatief preferente aandelen A een dividend uitgekeerd waarvan het percentage gelijk is aan het rekenkundige gemiddelde van het gemiddelde effectieve rendement op staatsleningen met een (resterende) looptijd van 9 tot 10 jaar, zoals opgemaakt door het Centraal Bureau voor de Statistiek en gepubliceerd in de Officiële Prijscourant over de laatste twintig beursdagen voorafgaand aan 8 maart 1996, verhoogd met een door de Raad van Bestuur vast te stellen opslag van maximaal 50 basispunten. Het dividendpercentage van de cumprefs A zal voor het eerst per 1 januari 2006 en telkenmale 10 jaar nadien opnieuw worden vastgesteld. Het dividendpercentage van de cumulatief preferente aandelen A is voor de jaren tot en met 2005 vastgesteld op 6,78%. De grondslag voor de berekening bedraagt NLG 23,33 (EUR 10,59) per cumpref A. Het dividend op de cumulatief preferente aandelen C, met een dividendgrondslag van NLG 6,67 (EUR 3,03), is vastgesteld op EUR 0,18 per cumpref C per jaar en is gebaseerd op een dividendpercentage van 5,82%. Het daarna overblijvende deel van de winst wordt als dividend op de gewone aandelen uitgekeerd. Besloten is om aan het nettoresultaat de volgende bestemming te geven:

ten gunste van de reserves uitkering dividend op cumulatief preferente aandelen A en C uitkering dividend op gewone aandelen

1999

1998

199 19 153 --------371

250 16 149 --------415

Accountantsverklaring Opdracht Wij hebben de jaarrekening 1999 van DSM N.V. te Heerlen gecontroleerd. De jaarrekening is opgesteld onder verantwoordelijkheid van de leiding van de onderneming. Het is onze verantwoordelijkheid een accountantsverklaring inzake de jaarrekening te verstrekken. Werkzaamheden Onze controle is verricht overeenkomstig algemeen aanvaarde richtlijnen met betrekking tot controle-opdrachten. Volgens deze richtlijnen dient onze controle zodanig te worden gepland en uitgevoerd, dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen, dat de jaarrekening geen onjuistheden van materieel belang bevat. Een controle omvat onder meer een onderzoek door middel van deelwaarnemingen van informatie ter onderbouwing van de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. Tevens omvat een controle een beoordeling van de grondslagen voor financiële verslaggeving die bij het opmaken van de jaarrekening zijn toegepast en van belangrijke schattingen die de leiding van de onderneming daarbij heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening, dat onze controle een deugdelijke grondslag vormt voor ons oordeel. Oordeel Wij zijn van oordeel, dat de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de grootte en de samenstelling van het vermogen op 31 december 1999 en van het resultaat over 1999 in overeenstemming met algemeen aanvaarde grondslagen voor financiële verslaggeving en voldoet aan de wettelijke bepalingen inzake de jaarrekening zoals opgenomen in Titel 9 BW2. Heerlen, 22 februari 2000 Ernst & Young Accountants

94

Gebeurtenissen na balansdatum Op 26 januari 2000 zijn ingrijpende herstructureringsmaatregelen bij DSM Anti-Infectives gepubliceerd. De kosten van deze maatregelen zijn in de jaarrekening verwerkt. Bijzondere statutaire rechten Stichting Preferente Aandelen DSM In 1989 is de Stichting Preferente Aandelen DSM opgericht. Krachtens de statuten van DSM kunnen 187 500 000 stuks cumulatief preferente aandelen B worden uitgegeven. De uit te geven aandelen kunnen bij de Stichting worden geplaatst teneinde bescherming te bieden tegen een overval. De Raad van Bestuur van DSM en het Bestuur van de Stichting verklaren hiermede dat naar hun gezamenlijk oordeel is voldaan aan de ten aanzien van de onafhankelijkheid van de bestuurders van de Stichting Preferente Aandelen DSM gestelde eisen als bedoeld in bijlage 10 van het Fondsenreglement. In 1999 werd door DSM N.V. een call-optie op de cumulatief preferente aandelen B verleend aan de Stichting, welke reeds beschikte over een put-optie op deze aandelen. Het Bestuur is per 31 december 1999 als volgt samengesteld: Drs. F.A. Maljers, voorzitter Ir. M.C. van Veen, vice-voorzitter Prof. mr. S.C.J.J. Kortmann

95

Informatie over het aandeel DSM Aandelen en beursnoteringen De gewone aandelen DSM N.V. hebben een nominale waarde van NLG 6,67 en zijn officieel genoteerd op de effectenbeurzen van Amsterdam, Frankfurt en Düsseldorf en op de elektronische schermenbeurs in Zwitserland (SWX). Daarnaast worden de aandelen verhandeld via SEAQ International in Londen (SEAQ # 80421). Opties op gewone aandelen DSM worden verhandeld op de Europese Optiebeurs te Amsterdam. In de Verenigde Staten loopt een ‘sponsored unlisted American Depositary Receipts’ programma via de Bank of New York (Cusip 23332H 202); 4 ADR’s vertegenwoordigen 1 gewoon aandeel DSM. De aandelen DSM zijn in september 1999 gesplitst in de verhouding 1:3. Een voorstel hiertoe is op 10 september 1999 door een Buitengewone Vergadering van Aandeelhouders goedgekeurd. Voorts zijn in 1996 cumulatief preferente aandelen A geplaatst. De cumprefs A zijn op naam gesteld en niet aan de beurs genoteerd. Ze hebben een nominale waarde van NLG 6,67 (EUR 3,03) en hetzelfde stemrecht als gewone aandelen. Het jaarlijkse dividend bedraagt 6,78% op de uitgifteprijs van NLG 23,34 (EUR 10,59) per aandeel. De cumprefs A worden gehouden door vier Nederlandse institutionele beleggers. In 1998 waren 30 miljoen cumulatief preferente aandelen C voorgeplaatst met een nominale waarde van NLG 0,07 (EUR 0,03) waardoor ze een minimaal stemrecht hebben. Deze voorgeplaatste cumprefs C zijn in het derde kwartaal 1999 ingekocht. In november 1999 zijn 37,5 miljoen cumprefs C openbaar geplaatst. Het dividendpercentage op deze aandelen is voor de jaren tot en met 2004 vastgesteld op 5,82%. De uitgifteprijs van de cumprefs C bedroeg EUR 3,03 (NLG 6,67). DSM heeft in de loop van 1999 2 006 079 gewone aandelen ingekocht ten behoeve van de uitkering van dividend in aandelen en de uitoefening van optierechten. Het aantal uitstaande gewone aandelen DSM nam in 1999 toe met 639 578 stuks.

stand 31 december 1998 mutaties: - uitgifte aandelen i.v.m. stockdividend en managementopties - omzetting converteerbare obligatielening van Gist-brocades - inkoop eigen aandelen - intrekking eigen aandelen stand 31 december 1999

geplaatst

ingekocht

uitstaand

99 774 279

3 227 895

96 546 384

2 489 703

-129 750

2 619 453

26 117 -1 515 300 ---------------100 774 799

-87 2 006 079 -1 515 300 ---------------3 588 837

26 204 -2 006 079 ---------------97 185 962

Aandelenspreiding In het kader van de (Nederlandse) Wet Melding Zeggenschap zijn er vier meldingen gedaan van belangen van 5% of meer in het totale kapitaal van DSM N.V.: - Commercial Union Assurance PLC/Delta Lloyd (laatste melding: 8,70%) - Aegon N.V. (laatste melding: 6,31%) - ABN AMRO Holding N.V. (laatste melding 5,08%) - Coöperatieve Centrale Raiffeisen-Boerenleenbank B.A. (laatste melding: 5,08%)

96

Weergave geografische spreiding aandelen DSM* in % Nederland Noord-Amerika Verenigd Koninkrijk Duitsland Zwitserland België / Luxemburg overige landen totaal

1999

1998

1997

42 33 8 4 2 9 2

53 23 6 5 4 8 1

62 18 4 6 4 4 2

100

100

100

* betreft: gewone aandelen, cumprefs A en cumprefs C. Koersontwikkeling en omzet aandeel DSM N.V. in 1999 Grafiek xx : Lijn van ‘slotkoers DSM-aandeel per dag’ (in EUR) en in staafdiagram de ‘omzet DSM-aandeel per week’ (x 1 000 aandelen). Dividend Per gewoon aandeel wordt over 1999 een bedrag van EUR 1,52 als dividend voorgesteld. In lijn met DSM’s dividendbeleid (zie pagina 27) komt het dividendbedrag overeen met circa 19% van het resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen ad EUR 382 miljoen plus de afschrijvingen ad EUR 458 miljoen minus het dividend aan houders van cumulatief preferente aandelen ad EUR 19 miljoen. Rekening houdend met het in augustus 1999 uitgekeerde interim-dividend van EUR 0,51 per gewoon aandeel bedraagt het slotdividend EUR 1,01 per gewoon aandeel. Voorgesteld wordt het slotdividend, naar keuze van de aandeelhouder, in contanten dan wel in aandelen uit te keren ten laste van Agio. De verhouding tussen de waarde van het stockdividend en het contante dividend zal op 10 april 2000 na beurs worden vastgesteld op basis van de slotkoers van die dag, waarbij de waarde van het stockdividend maximaal 5% lager zal zijn dan de waarde van het contante dividend. Algemene Vergadering van Aandeelhouders De Jaarvergadering zal plaatsvinden op woensdag 29 maart 2000 op het Hoofdkantoor van de vennootschap te Heerlen, aanvang 14.00 uur. Belangrijke data bericht over het eerste kwartaal bericht over het tweede kwartaal bericht over het derde kwartaal jaarbericht 2000 Algemene Vergadering van Aandeelhouders Grafieken xx en xx

dinsdag 2 mei 2000 dinsdag 1 augustus 2000 dinsdag 31 oktober 2000 woensdag 7 februari 2001 woensdag 28 maart 2001

97

Informatie over het gewone aandeel DSM in EUR per gewoon aandeel

1

1999

1998

1997

1996

1995

1994

1993

1992

1991

1990

resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen nettoresultaat cashflow eigen vermogen

3,74 3,63 8,35 22,23

4,11 4,00 8,70 19,54

4,37 4,34 8,97 26,05

3,49 3,44 7,18 23,05

4,49 4,48 7,42 21,58

2,21 2,23 5,59 18,31

-0,24 -0,49 2,63 17,17

1,10 0,96 3,97 17,86

2,17 2,22 5,12 17,72

3,49 3,70 6,35 18,39

dividend interim-dividend slotdividend pay-out dividendrendement3

1,52 0,51 1,01 2 43% 4,6%

1,51 0,51 1,00 37%2 5,2%

1,51 0,45 1,06 35%2 5,3%

1,36 0,40 0,96 38%2 5,7%

1,21 0,30 0,91 23% 6,1%

0,91 0,08 0,83 41% 4,5%

0,23 0,23 nvt 1,7%

0,61 0,40 0,21 64% 4,0%

1,21 0,40 0,81 54% 7,6%

1,21 0,40 0,81 33% 7,7%

koersen Amsterdam Exchanges hoogste laagste ultimo jaar

42,08 23,87 39,80

33,79 20,87 27,00

36,00 24,28 28,01

27,44 19,66 25,77

22,37 17,62 19,97

23,67 15,97 20,86

16,52 10,04 16,12

17,70 10,53 11,41

17,95 12,78 13,57

19,13 11,57 13,07

97 186 97 010

96 546 99 763

85 938 87 209

87 158 91 269

108 587 108 560

108 538 108 285

108 053 108 053

108 053 106 347

105 352 105 352

105 352 105 348

1 048 61 8 073

810 96 3 162

1 017 33 5 040

1 032 135 11 778

795 102 3 588

753 111 3 501

690 90 2 871

606 48 2,616

462 63 2,235

468 51 2 748

x 1 000 aantal uitstaande gewone aandelen ultimo gemiddeld omzet Amsterdam Exchanges (dubbeltelling) gemiddelde dagomzet laagste dagomzet hoogste dagomzet 1 2 3

Bij de berekening van de gegevens per gewoon aandeel zijn de bedragen toekomend aan de houders van cumulatief preferente aandelen in mindering gebracht op de resultaten en het eigen vermogen. De totale pay-out, inclusief dividend toekomend aan de houders van cumulatief preferente aandelen, bedraagt 46% in 1999, 40% in 1998, 37% in 1997 en 40% in 1996. Bij de berekening van het dividendrendement is uitgegaan van de gemiddelde koers van het gewoon aandeel DSM

98

Kwartaalgegevens in EUR miljoen 1999 netto-omzet bedrijfsresultaat plus afschrijvingen bedrijfsresultaat financiële baten en lasten resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen belastingen resultaat gewone bedrijfsuitoefening resultaat niet-geconsolideerde deelnemingen resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen buitengewoon resultaat na belastingen groepsresultaat na belastingen belang van derden nettoresultaat per gewoon aandeel in EUR: resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen nettoresultaat cashflow

in EUR miljoen 1998 netto-omzet bedrijfsresultaat plus afschrijvingen bedrijfsresultaat financiële baten en lasten resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen belastingen resultaat gewone bedrijfsuitoefening resultaat niet-geconsolideerde deelnemingen resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen buitengewoon resultaat na belastingen groepsresultaat na belastingen belang van derden nettoresultaat per gewoon aandeel in EUR: resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen nettoresultaat cashflow

kwartaal 1e

2e

3e

4e

jaar

1 476

1 502

1 573

1 782

6 333

227

237

262

286

1 012

112 -17 --------95 -19 5 --------81 --------81 1 --------82

120 -16 --------104 -23 4 --------85 17 --------102 0 --------102

148 -15 --------133 -33 5 --------105 0 --------105 1 --------106

174 -21 --------153 -43 1 --------111 -30 --------81 0 --------81

554 -69 --------485 -118 15 --------382 -13 --------369 2 --------371

0,80 0,81 2,01

0,82 0,99 2,20

1,03 1,04 2,20

1,10 0,79 1,94

3,74 3,63 8,35

kwartaal 1e

2e

3e

4e

1 740

1 653

1 539

1 429

6 361

296

288

252

220

1 056

184 -12 --------172 -39 7 --------140 0 --------140 -1 --------139

173 -19 --------154 -39 6 --------121 0 --------121 -1 --------120

138 -20 --------118 -27 5 --------96 0 --------96 0 --------96

91 -20 --------71 -3 1 --------69 -9 --------60 0 --------60

586 -71 --------515 -108 19 --------426 -9 --------417 -2 --------415

1,40 1,39 2,54

1,16 1,16 2,31

0,90 0,90 2,01

0,66 0,56 1,85

4,11 4,00 8,70

jaar

99

Tien jaar DSM Balans in EUR miljoen

immateriële vaste activa materiële vaste activa financiële vaste activa vaste activa

1999

1998

1997

1996

1995

1994

1993

1992

1991

1990

82

69

94

43

25

19

24

24

26

48

2 971

2 861

2 355

2 408

2 043

2 121

2 364

2 412

2 273

2 020

425

450

295

261

286

305

289

308

343

388

---------

---------

---------

---------

---------

---------

---------

---------

--------

--------

3 478

3 380

2 744

2 712

2 354

2 445

2 677

2 744

2 642

2 456

---------

---------

---------

---------

---------

---------

---------

---------

--------

--------

voorraden

1 080

979

819

754

612

580

558

656

689

697

vorderingen

1 590

1 338

1 144

1 087

886

992

974

944

900

999

-

-

96

-

-

-

-

-

-

-

159

163

362

189

708

298

359

506

409

422

---------

---------

---------

---------

---------

---------

---------

---------

--------

--------

2 829

2 480

2 421

2 030

2 206

1 870

1 891

2 106

1 998

2 118

---------

---------

---------

---------

---------

---------

---------

---------

--------

--------

totaal activa

6 307

5 860

5 165

4 742

4 560

4 315

4 568

4 850

4 640

4 574

eigen vermogen

2 507

2 210

2 472

2 241

2 343

1 987

1 856

1 930

1 866

1 937

28

28

76

79

24

20

32

31

29

27

---------

---------

---------

---------

---------

---------

---------

---------

--------

--------

2 535

2 238

2 548

2 320

2367

2 007

1 888

1 961

1 895

1 964

effecten liquide middelen vlottende activa

belang van derden groepsvermogen egalisatierekening investeringspremies voorzieningen langlopende schulden

25

29

28

38

48

64

83

109

114

115

760

721

734

716

691

637

681

655

634

727

1 071

838

581

655

518

723

981

929

732

548

396

kortlopende schulden: - rentedragend

461

781

125

101

191

90

231

521

511

1 455

1 253

1 149

912

745

794

704

675

754

824

---------

---------

---------

---------

---------

---------

---------

---------

--------

--------

totaal vermogen

6 307

5 860

5 165

4 742

4 560

4 315

4 568

4 850

4 640

4 574

- geïnvesteerd vermogen (EUR mln)

4 268

3 995

3 263

3 380

2 821

2 918

3 216

3 361

3 134

2 940

647

585

458

484

345

168

312

477

476

530

2

1 351

121

259

13

36

25

7

321

64

19

12

52

8

21

64

13

16

10

10

- niet-rentedragend

- investeringen: . immateriële en materiële vaste activa (EUR mln) . deelnemingen en overige effecten (EUR mln) - desinvesteringen: . immateriële en materiële vaste activa (EUR mln) . deelnemingen en overige effecten (EUR mln)

185

101

39

43

69

13

80

37

166

113

- afschrijvingen (EUR mln)

458

470

403

341

319

363

338

320

306

280

1 373

1 457

344

567

1

515

853

944

834

522

1,53

1,59

1,69

1,50

1,55

1,33

1,11

1,24

1,40

1,68

1,48

1,22

1,90

2,00

2,36

2,12

2,02

1,76

1,58

1,74

- nettoschuld (EUR mln) - netto-omzet / gemiddeld geïnvesteerd vermogen - vlottende activa / kortlopende schulden - groepsvermogen / totaal vermogen - nettoschuld / groepsvermogen

0,40

0,38

0,49

0,49

0,52

0,47

0,41

0,40

0,41

0,43

0,54

0,65

0,14

0,24

0,00

0,26

0,45

0,48

0,44

0,27

100

Winst- en verliesrekening in EUR miljoen

1999

1998

1997

1996

1995

1994

1993

1992

1991

1990

netto-omzet

6 333

6 361

5 629

4 657

4 457

4 074

3 648

4 042

4 241

4 612

-0

13

21

4

9

12

-10

-5

-8

-6

1 012

1 056

948

794

1 010

643

297

448

592

774

bedrijfsresultaat

554

586

545

453

691

280

-41

128

286

494

financiële baten en lasten

-69

-71

-33

-27

-27

-66

-61

-55

-51

-27

-118

-108

-149

-119

-213

-10

57

22

-40

-133

mutatie t.o.v. voorgaand jaar (%) bedrijfsresultaat plus afschrijvingen

belastingen resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening resultaat niet-geconsolideerde deelnemingen

15

19

34

24

36

35

19

22

33

34

---------

---------

---------

---------

---------

---------

---------

---------

---------

---------

382

426

397

331

487

239

-26

117

228

368

resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen buitengewoon resultaat na belastingen groepsresultaat belang van derden nettoresultaat

-13

-9

-2

-2

-1

3

-26

-10

9

21

---------

---------

---------

---------

---------

---------

---------

---------

---------

---------

369

417

395

329

486

242

-52

107

237

389

2

-2

-

-2

-

-1

-2

-5

-3

1

---------

---------

---------

---------

---------

---------

---------

---------

---------

---------

371

415

395

327

486

241

-54

102

234

390

dividend op cumulatief preferente aandelen

-19

-16

-16

-13

---------

---------

---------

---------

houders van gewone aandelen

352

399

379

314

- personeel ultimo jaar (x 1 000)

22

23

18

18

17

19

21

22

25

24

1 145

1 122

883

824

761

779

818

878

882

852

8,7

9,2

9,7

9,7

15,5

6,9

-1,1

3,2

6,7

10,7

13,4

14,7

16,4

14,6

24,1

9,1

-1,3

3,9

9,4

18,0

16,2

18,2

16,8

14,4

22,5

12,4

-1,3

6,1

12,0

20,1

17,4

19,3

17,9

14,4

22,4

12,6

-2,8

5,4

12,3

21,2

8,0

8,3

16,5

16,6

26,2

4,2

-0,7

2,3

5,7

18,4

172

165

148

131

111

98

25

65

128

128

nettoresultaat toekomend aan

- loonkosten (EUR mln) - ratio's in %: . bedrijfsresultaat / netto-omzet . bedrijfsresultaat / gemiddeld geïnvesteerd vermogen (ROI) . resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening / gemiddeld eigen vermogen (ROE) . nettoresultaat / gemiddeld eigen vermogen toekomend aan de houders van gewone aandelen . EBIT / financiële baten en lasten - dividend (EUR mln)

101

Toelichting op enkele financiële begrippen en kencijfers Algemeen • Bij de berekening van rendementsratio’s wordt voor de balansposten uitgegaan van het gemiddelde van de beginstand en de eindstand in het betreffende jaar. • De kencijfers per gewoon aandeel worden berekend op basis van het gemiddelde aantal uitstaande gewone aandelen (bepaald op dagbasis), met uitzondering van het eigen vermogen per gewoon aandeel, waarvoor het aantal uitstaande aandelen ultimo jaar wordt genomen. • Bij de berekening van de gegevens per gewoon aandeel en het kencijfer ‘nettoresultaat in procenten van het gemiddeld eigen vermogen toekomend aan de houders van gewone aandelen’ zijn de bedragen toekomend aan de houders van cumulatief preferente aandelen in mindering gebracht op de resultaten en het eigen vermogen. Definities Geïnvesteerd vermogen (Capital employed) Het totaal van de boekwaarde van immateriële en materiële vaste activa, voorraden en vorderingen, verminderd met de niet-rentedragende kortlopende schulden. Werkzaam vermogen (Operating capital) Som van de activa (balanstotaal) minus de niet-rentedragende kortlopende schulden (geïnvesteerd vermogen plus financiële vaste activa en liquide middelen). Investeringen Deze omvatten de investeringen in immateriële en materiële vaste activa, alsmede de verwerving van deelnemingen (inclusief betaalde goodwill) en overige effecten. Desinvesteringen Deze omvatten de desinvesteringen in immateriële en materiële vaste activa, alsmede de verkoop van deelnemingen en overige effecten. Nettoschuld Het totaal van de langlopende schulden en de rentedragende kortlopende schulden, verminderd met de liquide middelen. ROI (Return on investment) Bedrijfsresultaat in procenten van het gemiddeld geïnvesteerd vermogen. ROOC (Return on operating capital) Rendement op het werkzaam vermogen is de som van het bedrijfsresultaat, interestbaten, resultaat nietgeconsolideerde deelnemingen, buitengewoon resultaat – na aftrek van de over voorgaande posten berekende belastingen – als percentage van het gemiddeld werkzaam vermogen. WACC (Weighted average cost of capital) De vermogenskostenvoet, berekend als gemiddelde van de vermogenskosten van de volgende drie componenten: • Groepsvermogen (eigen vermogen en belang van derden in het vermogen) • Voorzieningen en egalisatierekening investeringspremies • Langlopende schulden en rentedragende kortlopende schulden. Met betrekking tot de component van de voorzieningen en de egalisatierekening investeringspremies worden de vermogenskosten voor langlopende schulden toegepast. ROE (Return on equity) Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen in procenten van het gemiddeld eigen vermogen.

102

Index externe kosten

84

A aandeelhoudersinformatie aandelenkapitaal achtergestelde leningen afschrijvingen afschrijvingstermijnen agio

95 75 80 84 66 78

F financial lease financiële baten en lasten financiële instrumenten financiële vaste activa financiering

B balans

69, 89 26 73 84 83 96 85 79 97 92 85 86

balansbeeld bedrijfsgebouwen en terreinen

bedrijfslasten bedrijfsopbrengsten belangrijke data belastingen belastinglatentie beurskoersen

bezoldiging bouwrente buitengewoon resultaat

C cashflow clusters concern-ondernemingsraad

25 8, 29 57 82

crediteuren

D debiteuren deelnemingen

definities directeuren dividend dividendbeleid DSM Agro DSM Anti-Infectives DSM Bakery Ingredients DSM Coating Resins DSM Composite Resins DSM Elastomers DSM Energy DSM Engineering Plastic Products DSM Engineering Plastics DSM Fibre Intermediates DSM Fine Chemicals DSM Food Specialties DSM Hydrocarbons DSM Melamine DSM Polyethylenes DSM Polypropylenes DSM Services DSM Specialty Intermediates

74 56 101 64 27, 93 12 53 34 37 43 44 41 55 45 42 51 33 35 50 52 48 49 55 38

E EdeA

egalisatierekening investeringspremies eigen vermogen Energie Beheer Nederland B.V. (EBN)

56 78 90 55

73 11 85 86 74, 90 25

financieel beleid

G garantieverplichtingen geactiveerde productie voor het eigen bedrijf geconsolideerde deelnemingen

geconsolideerde winst- en verliesrekening gezondheid

goodwill groepsvermogen grond- en hulpstoffen

82 83 90 70 16 66, 75 75 84

H historisch overzicht DSM huurverplichtingen

99 82

I immateriële vaste activa informatie- en communicatietechnologie

ingekochte eigen aandelen Integratie Gist-brocades international Accounting Standards investeringen

73 20 78 14 20 25

K kas, bank, giro kasstroomoverzicht kasstroomoverzicht, toelichting kosten uitbesteed werk kredietfaciliteiten kredietrisico

75 71 88 84 87 87

L licenties en octrooien

73 31 75 84

Life Science Products

liquide middelen lonen en salarissen

M 73 22 materiële vaste activa 73, 90 middelen aangewend voor investeringsactiviteiten 71 71 middelen uit bedrijfsactiviteiten 71 middelen uit financieringsactiviteiten milieu 16 machines en installaties

macro-economische ontwikkelingen

103

schulden, langlopende

N netto-omzet niet uit de balans blijkende verplichtingen niet-geconsolideerde deelnemingen

Noordgastransport

Stamicarbon 83 82, 91 74, 90 56

Stichting Preferente Aandelen DSM

T technologie

toelichting op de balans van DSM N.V.

O obligatieleningen

80 19 14 76 18 54

ontwikkeling Operational Excellence optierechten organisatie Other activities

P pensioenen Performance Materials

personeelsbezetting, gemiddeld Polymers & Industrial Chemicals

79 39 84 46

R rentebaten rentelasten renterisico

S schulden kortlopende

19 90

V valutarisico veiligheid

verdisconteerde wissels verslag van de Raad van Bestuur

voorbereidings- en aanloopkosten voorraden voorzieningen vorderingen vreemde valuta's, omrekening

87 16 82 21 73 74 79, 91 74, 90 66

W wettelijke reserve ingehouden winst deelnemingen

85 85 87 23

resultatenrekening

80, 91 55 94

90

wijziging in voorraden gereed product en onderhanden werk 83 winst- en verliesrekening van DSM N.V. 89 97

winst per aandeel

Z 82, 91

zekerheden i.v.m. schulden

80