JAARVERSLAG 2001 DSM N.V. JAARVERSLAG 2001 DSM N.V

KERNGEGEVENS DSM 2001

JAARVERSLAG Het jaarverslag is ook in het Engels beschikbaar. Exemplaren van het jaarverslag 2001 kunnen worden aangevraagd bij: DSM, bestellijn: [email protected] telefoon 046-428 81 45, fax 046-428 81 40,

INTERNET

JAARVERSLAG 2001 DSM N.V.

De informatie uit dit jaarverslag is ook te vinden op de website van DSM: > WWW.DSM.COM U kunt het jaarverslag online bekijken en in delen afdrukken.

Omzet c 8,0 miljard Nettowinst c 1.415 miljoen Nettowinst per gewoon aandeel c 14,50 Dividend per gewoon aandeel c 1,75 Investeringen c 652 miljoen Circa 22.000 medewerkers (ultimo 2001) ROI 9,2%

INFORMATIE

DRIE CLUSTERS

Overige publicaties en informatie: Internet: > WWW.DSM.COM Responsible Care Progress Report 2001 (milieu- en veiligheidsjaarverslag) Business Value (bulletin voor particuliere aandeelhouders)

Life Science Products Performance Materials Polymers & Industrial Chemicals

BELANGRIJKSTE MARKTEN ADRESSEN

Geneesmiddelen, automobiel/transport, voedingsmiddelen, elektrische apparaten en elektronica

Particuliere aandeelhouders en andere geïnteresseerden: DSM, Corporate Communications, Postbus 6500, 6401 JH Heerlen, telefoon 045-578 24 24, fax 045-574 06 80 [email protected]

Institutionele beleggers en financiële analisten: DSM, Investor Relations, Postbus 6500, 6401 JH Heerlen, telefoon 045-578 24 77, fax 045-571 37 41 [email protected] www. > DSM.COM www. www

Productie: DSM, Corporate Communications Ontwerp: Total Identity Amsterdam


COLOFON

STRATEGIE DSM is een in veel van zijn activiteiten tot de wereldtop behorende onderneming. De strategie is gericht op het realiseren van een omzetniveau van circa c 10 miljard in 2005. Minstens 80% daarvan zal worden gerealiseerd in specialties: hoogwaardige biotechnologische en chemische producten voor de life science industrie, en hoogwaardige materialen. DSM zet daarmee de eerder ingezette concentratie op en transformatie naar leidende mondiale posities in activiteiten met hogere toegevoegde waarde, sterke groei en stabielere resultaten voort. De petrochemische activiteiten zullen worden afgestoten. Deze strategie is vastgelegd in Vision 2005: Focus and Value.



INTERNET




INFORMATIE

DRIE CLUSTERS









COLOFON


1

Jaarverslag 2001


ALGEMENE VERGADERING VAN AANDEELHOUDERS

De jaarvergadering zal plaatsvinden op woensdag 27 maart 2002 in het hoofdkantoor van de vennootschap te Heerlen, aanvang 14.00 uur. BELANGRIJKE DATA

Ex-dividend: dinsdag 2 april 2002 Bericht over het eerste kwartaal: vrijdag 26 april 2002 Bericht over het tweede kwartaal: donderdag 25 juli 2002 Bericht over het derde kwartaal: vrijdag 25 oktober 2002 Jaarverslag 2002: woensdag 12 februari 2003 Algemene Vergadering van Aandeelhouders: woensdag 2 april 2003 Voor nadere bijzonderheden: > WWW.DSM.COM

2

Inhoud

www. > DSM.COM

INHOUD pagina BELANGRIJKE FINANCIËLE GEGEVENS VOORWOORD

DSM 100 jaar: 1902–2002 HET DSM-CONCERN

Strategie Clusters Markten Maatschappelijke waarde Corporate governance Risicomanagement Financieel beleid Organisatie en besturing Duurzame ontwikkeling

3

JAARREKENING

5 5

Grondslagen Geconsolideerde overzichten Vennootschappelijke jaarrekening

6 6 6 6 7 7 7 8 8 8

OVERIGE GEGEVENS

Accountantsverklaring Winstbestemming Bijzondere statutaire rechten Kwartaalgegevens Tien jaar DSM Toelichting op enkele financiële begrippen en kencijfers Index BIJLAGE

Organisatieschema DSM VERSLAG VAN DE RAAD VAN BESTUUR

Gang van zaken Strategie DSM Values Corporate Branding: Unlimited.DSM Operational Excellence ICT en e-business Veiligheid Milieu Human resources Biotechnologie Onderzoek en ontwikkeling FINANCIËLE RESULTATEN

Algemeen Macro-economische ontwikkelingen Resultaten 2001 Investeringen en financiering Balansbeeld Dividend Vooruitzichten

9 9 9 10 10 10 10 11 11 12 12 12 14 14 14 14 15 16 16 16

Life Science Products Performance Materials Polymers & Industrial Chemicals Other activities

17 20 25 29 34

NIET-GECONSOLIDEERDE DEELNEMINGEN

35

CONCERN-ONDERNEMINGSRAAD

36

BERICHT VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN AAN DE AANDEELHOUDERS

37

PERSONALIA

38

BELONINGSGEGEVENS

39

OPTIERECHTEN

41

INFORMATIE OVER HET AANDEEL DSM

42

OVERZICHT PER CLUSTER

45 46 48 69 73 73 73 74 75 76 79 80

3

Jaarverslag 2001

BELANGRIJKE FINANCIËLE GEGEVENS

(GECONSOLIDEERD) x c miljoen

2001

2000

netto-omzet

7.970 1.042 521 369 1.415 199 521 1.936 652 867 4.239 8.575 5.763

8.090 1.254 751 571 580 199 503 1.083 1.504 2.148 3.040 7.847 4.776

14,50 3,61 1,75 19,92 40,49

5,80 5,71 1,75 11,03 28,06

45,15 28,80 41,01

40,10 30,00 37,31

96.146 96.090

95.990 96.160

6,5 9,2 10,1 42,3 20,2 50,1

9,3 16,4 20,2 22,5 70,0 39,1

10,7 5,4

22,0 13,2

21.646 21.504 10.285

21.520 21.758 10.662

bedrijfsresultaat plus afschrijvingen (EBITDA) bedrijfsresultaat (EBIT) resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen nettowinst dividend afschrijvingen cashflow investeringen (incl. acquisities) nettoschuld eigen vermogen totaal vermogen geïnvesteerd vermogen per gewoon aandeel in c nettowinst resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen dividend cashflow eigen vermogen koers Euronext Amsterdam (AEX) – hoogste – laagste – ultimo jaar aantal uitstaande gewone aandelen ultimo jaar (x 1.000) gemiddeld aantal uitstaande gewone aandelen (x 1.000) verhoudingsgetallen (in %) bedrijfsresultaat / netto-omzet (ROS) bedrijfsresultaat / gemiddeld geïnvesteerd vermogen (ROI) resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen / gemiddeld eigen vermogen (ROE) nettowinst (toekomend aan de houders van gewone aandelen) / gemiddeld eigen vermogen nettoschuld / groepsvermogen groepsvermogen / totaal vermogen EBITDA / financiële baten en lasten EBIT / financiële baten en lasten personeel gemiddelde personeelsbezetting personeelsbezetting ultimo jaar waarvan in Nederland

4

Voorwoord

www. > DSM.COM

foto: Gregor Ramaekers

Jan Zuidam (plaatsvervangend voorzitter), Feike Sijbesma, Peter Elverding (voorzitter), Jan Dopper en Henk van Dalen (v.l.n.r.).

RAAD VAN BESTUUR 2001

5

Jaarverslag 2001

VOORWOORD DSM heeft met een resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belasting van c 369 miljoen in het jaar 2001 een lagere winst (-35%) behaald dan in het voorafgaande jaar. Deze daling is weliswaar onbevredigend, maar nauwelijks verrassend: een recordresultaat zoals dat van 2000 laat zich moeilijk evenaren in een jaar dat wereldwijd werd gekenmerkt door een scherpe economische teruggang. Het is verheugend te kunnen constateren dat DSM’s op stabielere resultaten gerichte koers van de afgelopen jaren in de praktijk al zijn waarde toont. Door beleggers is onze strategie Vision 2005: Focus and Value goed ontvangen. Over geheel 2001 presteerde het aandeel DSM het best van alle AEX-fondsen. Ook DSM kon zich niet onttrekken aan de neergang in de economie, maar de terugval van het resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belasting bleef relatief beperkt. Wij staan echter nog maar aan het begin van de uitvoering van onze strategie. DSM zal nog ingrijpende wijzigingen moeten ondergaan voordat wij een tot de wereldtop behorende specialty-onderneming zijn. Wel is in 2001 een goede start gemaakt. Zo zijn aanzienlijke investeringen gedaan in uitbreiding van de productiecapaciteit in onze specialty-producten, zoals Dyneema, de Desotech-coatings voor glasvezel, Stanyl, 7-ADCA en biofarmaceutica op basis van celculturen. Naast autonome groei, de eerste en voornaamste weg om de geplande omzetgroei te realiseren, is de integratie van DSM Catalytica Pharmaceuticals vrijwel afgerond, is DSM Engineering Plastic Products verkocht en zijn de nodige voorbereidingen getroffen voor de volgende stappen, zoals de verkoop van onze petrochemische activiteiten en verdere groei in life sciences en performance materials, onder andere door acquisities. De verkoop van ons belang in Energie Beheer Nederland, de deelneming van de Nederlandse staat in de Nederlandse aardgasactiviteiten, heeft bovendien onze financiële slagkracht versterkt en daarmee onze mogelijkheden om de benodigde acquisities te financieren. Mede dankzij de imagocampagne onder het motto Unlimited.DSM ontwikkelt ook de beeldvorming over de onderneming zich in de goede richting. DSM versterkt zijn focus op hoogwaardige biotechnologische en chemische producten voor de life science industrie en hoogwaardige materialen. Dat vergt van alle 22.000 DSM-medewerkers wereldwijd grote inspanningen, die zij evenwel met veel succes van dag tot dag leveren. Hen is DSM veel dank verschuldigd, want zij allen bouwen mee aan het DSM van de toekomst. Met onze medewerkers en andere stakeholders zullen we dit jaar het 100-jarig bestaan van DSM vieren. Daarbij zullen we natuurlijk terugblikken op de voorbije eeuw, maar ook en vooral kijken naar de toekomst. Voor zowel ons verleden als voor de toekomst geldt dat DSM zoekt naar een evenwicht van economische, sociale en maatschappelijke belangen. Bij de viering van ons eeuwfeest zal dit dan ook een nadrukkelijke rol spelen. Daarbij zijn de economische verwachtingen weliswaar niet zo rooskleurig, maar in de wetenschap dat de onderneming goed op koers ligt, kan DSM met vertrouwen de tweede eeuw van zijn bestaan ingaan.

Peter Elverding Voorzitter Raad van Bestuur DSM [email protected]

DSM 100 JAAR: 1902 - 2002 Bij het verschijnen van dit jaarverslag is het jaar aangebroken waarin DSM zijn honderdjarig bestaan viert. Op 29 mei 2002, precies honderd jaar nadat de oprichtingsakte van ‘De Staatsmijnen’ werd gedeponeerd, gaat de eeuwviering van start. Het feest van een voormalige staatsonderneming die van regeringswege opdracht kreeg de winning van steenkool en daaraan gerelateerde industriële taken in Zuid-Limburg ter hand te nemen, en zich in honderd jaar ontwikkelde tot het wereldwijd opererende concern van nu. In het tijdsbestek van een eeuw heeft DSM grote veranderingen doorgemaakt: van steenkool naar bulkchemie, van bulkchemie naar ‘specialty chemicals’, van regionaal naar globaal, van staatsbedrijf naar beursgenoteerde onderneming. Veranderingen die van invloed waren op ons personeel, de activiteiten, de organisatiestructuur en de werkwijzen van de onderneming. Maar aan de basis zijn er dingen onveranderd gebleven, die tot op de dag van vandaag de bedrijfscultuur en de normen en waarden van DSM bepalen: de kennis en ervaring op het gebied van technologie en productie, de voortdurende drang naar innovatie en verbetering en de overtuiging dat het mensen en hun onderlinge relaties zijn die het uiteindelijke succes van DSM bepalen. De neiging bestaat de veranderingen van het moment te zien als de meest significante. En inderdaad is de huidige transitie van DSM tot een leidende en toonaangevende specialty-onderneming in de wereld een belangrijke fase in de historie van het bedrijf. Maar deze transitie kan alleen plaatsvinden omdat eerdere veranderingen DSM hebben gebracht tot de sterke posities van dit moment. Het succes van DSM is in belangrijke mate te danken aan het vermogen van het bedrijf en zijn medewerkers zich voortdurend aan te passen aan de eisen die de competitieve wereld van de internationale industrie stelt. Het is dan ook vanuit deze vaststelling dat DSM, terugblikkend op het honderdjarig bestaan, zijn toekomst met bijzonder veel vertrouwen tegemoet ziet.

6

Het DSM-concern

www. > DSM.COM

HET DSM-CONCERN

STRATEGIE DSM zet de eerder ingezette concentratie op leidende mondiale posities in activiteiten met hogere toegevoegde waarde, sterke groei en stabielere resultaten voort. Dat doet DSM door verder te transformeren tot een onderneming in specialties: hoogwaardige biotechnologische en chemische producten voor de life science industrie, en hoogwaardige materialen. DSM is bezig met het verkopen van zijn petrochemische activiteiten. DSM is een in een groot deel van zijn activiteiten tot de wereldtop behorende onderneming. De strategie is gericht op het realiseren van een omzetniveau van circa c 10 miljard in 2005. Minstens 80% daarvan zal worden gerealiseerd in specialties, het overige deel voornamelijk in industriële chemicaliën zoals melamine en caprolactam, waarin eveneens wereldwijd leidende posities worden ingenomen. Met de in het jaar 2000 onder de titel Vision 2005: Focus and Value geformuleerde strategie zet DSM een sinds eind jaren tachtig ingezette transformatie voort. Via uitbreiding en optimalisatie van de clusters Life Science Products en Performance Materials is het accent in toenemende mate komen te liggen op activiteiten met een hogere toegevoegde waarde. Bovenop de autonome groei van meer dan 6% gemiddeld per jaar, waren de belangrijkste acquisities Chemie Linz (1996), Deretil (1996), Gist-brocades (1998) en Catalytica Pharmaceuticals (2000). Deze acquisities op het gebied van Life Science Products hebben, samen met de gerealiseerde autonome groei, geleid tot een verachtvoudiging van de omzet in dit cluster in de laatste tien jaar.

Naast deze drie clusters is een aantal activiteiten ondergebracht onder Other activities, zoals de nieuwe businessgroep DSM Venturing & Business Development (met uitzondering van met name DSM High Performance Fibers), Energie Beheer Nederland, DSM Energy en Stamicarbon. OMZET PER CLUSTER 100 80 60

28% Life Science Products

23% Performance Materials

40 20 0

43% Polymers & Industrial Chemicals

6% Other activities

MARKTEN DSM levert zijn producten aan klanten in industriële markten (business-to-business). In de afgelopen jaren heeft er een duidelijke verschuiving plaatsgevonden naar meer hoogwaardige en snelgroeiende eindmarkten. Geneesmiddelen zijn de belangrijkste eindmarkt voor DSM. Ook de voedingsmiddelenmarkt neemt een steeds prominentere positie in.

100

CLUSTERS DSM is wereldwijd actief in life science-producten, hoogwaardige materialen en industriële chemicaliën. DSM heeft een omzet van c 8 miljard en telt wereldwijd 22.000 medewerkers (ultimo 2001), werkzaam in meer dan 200 vestigingen. De activiteiten van DSM zijn in samenhangende product/marktcombinaties georganiseerd in businessgroepen. Het businessgroep-management rapporteert rechtstreeks aan de Raad van Bestuur. Voor rapportagedoeleinden zijn de activiteiten van DSM onderverdeeld in drie strategische clusters: Life Science Products zijn producten voor de farmaceutische, voedingsmiddelen- en agrochemische industrie. Het cluster omvat de businessgroepen DSM Fine Chemicals, DSM Anti-Infectives, DSM Food Specialties en DSM Bakery Ingredients. Het aandeel van dit cluster in de totale netto-omzet is 28%. Performance Materials zijn hoogwaardige materialen, zoals de supersterke vezel Dyneema en de glasvezelcoating Desolite van DSM Desotech, elastomeren (synthetische rubbers), technische kunststoffen en verf- en constructieharsen. Dit cluster bestaat uit de businessgroepen DSM Elastomers, DSM Engineering Plastics, DSM Coating Resins en DSM Composite Resins. De netto-omzet van dit cluster is 23% van de totale netto-omzet. Ook Dyneemaproducent DSM High Performance Fibers behoort tot dit cluster. Polymers & Industrial Chemicals omvatten DSM’s petrochemische activiteiten, sinds 1 januari 2001 verenigd in de businessgroep DSM Petrochemicals, en de businessgroepen DSM Fibre Intermediates, DSM Melamine en DSM Agro, die industriële chemische producten maken zoals vezelgrondstoffen, melamine en kunstmest. Het aandeel van het cluster Polymers & Industrial Chemicals in de totale netto-omzet is 43%.

13% Geneesmiddelen 80

15% Automobiel/Transport 13% Verpakkingen

60

10% Voedingsmiddelen 9% Elektrische apparaten / Elektronica

40

2% Metaal en machinebouw 7% Agro

20

7% Textiel

0

15% Overig

9% Bouw

OMZET NAAR HERKOMST 100 80 59% Nederland 60 40 18% Rest Europa 20 16% Noord-Amerika 0

7% Rest wereld

7

Jaarverslag 2001

CORPORATE GOVERNANCE

MAATSCHAPPELIJKE WAARDE DSM heeft als onderneming grote maatschappelijke waarde. DSM-producten leveren een belangrijke bijdrage aan de kwaliteit van het dagelijks leven. Samen met klanten werkt DSM aan de voortdurende verbetering van die producten, zodat die het leven gezonder, duurzamer, aangenamer of praktischer maken. Voorbeelden zijn nieuwe geneesmiddelen, gezonde voedingsingrediënten, lichtere auto-onderdelen en kunststoffen als alternatief voor schaarse natuurlijke materialen zoals hardhout. Al jaren zijn dit belangrijke kenmerken van DSM. Belanghebbenden in de samenleving herkennen dit echter niet steeds in voldoende mate. Met een campagne onder het motto Unlimited.DSM geeft de onderneming daarom actief uiting aan de voortdurend grensverleggende en baanbrekende activiteiten van DSM. Duurzaamheid en veiligheid spelen een belangrijke rol bij onze producten en processen. Zo worden bij de productie zo min mogelijk grondstoffen en energie gebruikt. Door onderzoek en ontwikkeling draagt DSM ook actief bij aan de stand van kennis en techniek op het gebied van duurzaamheid, veiligheid en milieu, niet alleen binnen maar ook buiten de onderneming. DSM biedt werkgelegenheid aan 22.000 mensen en indirect aan een veelvoud daarvan. Daarmee vormen de bedrijfsactiviteiten een belangrijke economische factor. DSM speelt voorts een actieve rol in de omgeving van zijn locaties. Veel van de medewerkers die DSM tot een succesvolle onderneming maken, zijn naast hun werk ook actief in allerlei maatschappelijke functies. Daarnaast draagt DSM onder meer financieel bij aan vele maatschappelijke activiteiten, bijvoorbeeld als een van de hoofdsponsors van NOC*NSF.

OMZET NAAR BESTEMMING 100 10% Nederland 80 60

15% Duitsland 8% Verenigd Koninkrijk 8% Frankrijk

40

25% Rest Europa

20

18% Noord-Amerika

0

16% Rest wereld

DSM N.V. is een structuurvennootschap met een Raad van Bestuur en een onafhankelijke Raad van Commissarissen. De Raad van Bestuur is verantwoordelijk voor de strategie, het portfoliobeleid en de inzet van mensen en middelen en ziet toe op de uitvoering van het beleid. De Raad van Commissarissen houdt toezicht en weegt de belangen van allen die bij de onderneming betrokken zijn. De Raad van Commissarissen legt de jaarrekening ter goedkeuring voor aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders en geeft een toelichting op het in het voorafgaande jaar uitgeoefende toezicht. DSM verschaft zijn stakeholders op transparante wijze informatie over de doelstellingen, de besturing en de prestaties van de onderneming en streeft daarbij naar een open dialoog met aandeelhouders en andere belanghebbenden.

RISICOMANAGEMENT Bij zijn activiteiten heeft DSM te maken met ondernemingsrisico’s zoals macro-economische ontwikkelingen, veranderende marktomstandigheden, nieuwe concurrenten, politieke onzekerheden, valutaschommelingen, fluctuerende grondstofprijzen, schommelingen van vraag en aanbod en de snelheid waarmee nieuwe technologieën worden geaccepteerd. De basis om deze natuurlijke risico’s van ondernemen te beheersen, is een heldere strategie. De strategie voor de komende jaren heeft DSM in 2000 geformuleerd in Vision 2005: Focus and Value. Daarnaast vindt binnen elke organisatorische eenheid een systematische analyse van bedrijfsrisico’s plaats en worden beheersplannen ontwikkeld om deze risico’s te beheersen. Voorts wordt binnen het concern voor diverse disciplines gewerkt volgens corporate richtlijnen, zoals op het gebied van internal control, financiële verslaglegging, investeringsbeslissingen en normen voor veiligheid, gezondheid en milieu. Hierop aansluitend worden door de in 2000 opgezette afdeling Corporate Operational Audit interne audits uitgevoerd om de kwaliteit van de risicobeheersingsmaatregelen in de afzonderlijke organisatorische eenheden te toetsen. De resultaten van de audits worden, na vooroverleg met het betrokken management en voorzien van aanbevelingen, besproken met de Raad van Bestuur. Tevens vindt jaarlijkse rapportage aan de Auditcommissie van de Raad van Commissarissen plaats. Corporate Operational Audit voerde in 2001 conform plan zijn eerste operationele audits uit. Daarnaast heeft Corporate Operational Audit een langetermijn-auditplan ontwikkeld waarbinnen iedere eenheid circa eenmaal per drie jaar zal worden geaudit. Met de externe accountant (Ernst & Young), die belast is met de controle van de jaarrekening, wordt nauw samengewerkt en worden auditprogramma’s onderling afgestemd met als doel de kwaliteit van alle auditactiviteiten te optimaliseren.

8

Het DSM-concern

www. > DSM.COM

FINANCIEEL BELEID Vanwege het dynamische karakter van een aantal markten waarop DSM opereert, hecht de onderneming van oudsher aan een sterke financiële positie, om ook in periodes van economische teruggang haar strategie uit te kunnen voeren. DSM streeft naar een groepsvermogen van ten minste 35% van het balanstotaal en een nettoschuld van maximaal 75% van het groepsvermogen. Voorts streeft DSM naar een jaarlijkse autonome groei van gemiddeld 6% en een gemiddeld rendement op het geïnvesteerd vermogen van ten minste 15%. Een belangrijk onderdeel van de financiële strategie is de aanwending van de kasstroom. Deze wordt primair gebruikt voor investeringen gericht op het versterken van bestaande businessposities en het uitkeren van dividend aan de aandeelhouders; en voorts voor het versterken van de clusters Life Science Products en Performance Materials door middel van acquisities. DSM streeft naar een stabiel en zo mogelijk stijgend dividend. Het dividend wordt bepaald als een percentage van de cashflow. Dit percentage ligt, onvoorziene omstandigheden voorbehouden, binnen een bandbreedte van 16 tot 20% van de nettowinst uit gewone bedrijfsuitoefening (minus dividend toekomend aan houders van cumulatief preferente aandelen) plus afschrijvingen. Aangezien de afschrijvingen een belangrijk stabiel element in de cashflow zijn, heeft ook het dividend een stabiel en voorspelbaar karakter. Om te voorkomen dat de winst per aandeel verwatert door de uitoefening van management- en personeelsopties koopt DSM, voor zover mogelijk, hiervoor eigen aandelen in. Tevens kunnen aandelen worden ingekocht wanneer daartoe, na de aanwending van de kasstroom voor eerdergenoemde doelen, ruimte zou bestaan. Bij acquisities dient een over te nemen bedrijf te passen bij DSM’s bestaande competenties met betrekking tot technologieën en/of markten. Sinds het jaar 2000 activeert DSM bij een acquisitie de betaalde goodwill en schrijft deze af over een periode van maximaal 20 jaar. Acquisities dienen in beginsel direct bij te dragen aan de winst en te voldoen aan DSM’s rendementseisen. Hier kan soms een beperkte aanlooptijd noodzakelijk zijn. In zogenaamde ‘cash earnings’ per aandeel (dus voor afschrijving goodwill) zal een acquisitie na 1–2 jaar moeten bijdragen.

ORGANISATIE EN BESTURING DSM heeft een decentrale organisatie, bestaande uit businessgroepen die binnen hun eigen werkgebied verantwoordelijk zijn voor alle bedrijfsfuncties. Dit waarborgt dat DSM flexibel, efficiënt en snel reageert op veranderende marktomstandigheden. Op concernniveau worden de Raad van Bestuur en de businessgroepen ondersteund door een aantal stafafdelingen. De diensten van een aantal gemeenschappelijke serviceafdelingen, DSM Research en onderlinge productleveringen worden door de businessgroepen gecontracteerd tegen marktconforme tarieven. Sinds 2000 meet en stuurt DSM zijn financiële prestaties ook intern in termen van waardecreatie. Deze systematiek wordt Value Based Business Steering (VBBS) genoemd en beoogt te meten en te sturen in termen van waardecreatie, gebaseerd op een cashflowresultaat op (historisch) geïnvesteerd vermogen, minus de kosten van dat vermogen (WACC, weighted average cost of capital). .

De strategie van een businessgroep is gebaseerd op een diepgaand strategisch analyseproces dat gemiddeld eens in de drie jaar plaatsvindt en waarvan de voortgang elk jaar wordt geëvalueerd. De uitkomsten daarvan worden vertaald in waardecreatiedoelstellingen, key success factors en performance indicators. Dit geheel wordt vastgelegd in een zogenoemd Strategic Value Contract, dat de basis vormt voor de aansturing binnen de onderneming. De persoonlijke incentives van het businessgroep-management zijn hieraan gekoppeld. De strategie van het concern wordt gebaseerd op een soortgelijk proces. Met behulp daarvan wordt de langetermijnvisie van het concern bepaald en worden afwegingen en keuzes gemaakt ten aanzien van portfolio, investeringsprioriteiten en geografische spreiding. In 2000 leidde een dergelijk analyse- en besluitvormingsproces tot de formulering van de huidige strategie Vision 2005: Focus and Value. DSM hanteert een systeem van managementrapportage waarbij door elke businessgroepdirecteur periodiek wordt gerapporteerd over de performance, waaronder zijn begrepen strategische, operationele en financiële indicatoren. De rapportages worden regelmatig besproken met de Raad van Bestuur.

DUURZAME ONTWIKKELING DSM onderschrijft bij zijn activiteiten het door de Commissie Brundtland geïntroduceerde begrip duurzame ontwikkeling, dat wil zeggen het voorzien in de behoeften van de huidige generatie zonder daarmee voor toekomstige generaties de mogelijkheden in gevaar te brengen om ook in hun behoeften te voorzien. Er moet een gezond leefmilieu zijn en de natuurlijke hulpbronnen moeten toereikend blijven. DSM wil de milieubelasting terugbrengen en verstandig omgaan met niet hernieuwbare hulpbronnen van grondstoffen en energie. Bij verantwoord ondernemerschap gaat het om een evenwicht tussen economisch rendement, respect voor de mens en omgeving, en zorg voor het milieu, ook wel aangeduid als triple P: people, profit and planet. Dit betekent voor DSM een belangrijk accent op verbetering van producten en productieprocessen, vermindering van de milieubelasting en verbetering van de veiligheid van personeel en omgeving. Jaarlijks geeft DSM over de gang van zaken met betrekking tot veiligheid, gezondheid en milieu openheid van zaken in het uitgebreide Responsible Care Progress Report. Vanaf het verslagjaar 2002 zal DSM een eerste stap zetten naar integratie van de veiligheids-, gezondheids- en milieurapportage in het financiële jaarverslag. DSM streeft naar een incidenten ongevalvrije werkomgeving en naar het voorkomen van beroepsziekten en gezondheidsproblemen als gevolg van bedrijfsactiviteiten. DSM is ervan overtuigd dat alle ongevallen zijn te voorkomen. Om beroepsziekten en gezondheidsklachten ten gevolge van DSM-activiteiten te voorkomen, worden systematisch de risico’s geanalyseerd van onder meer lichamelijke belasting, chemische stoffen, geluid en werkdruk. Waar nodig worden passende maatregelen genomen. Per locatie zijn zaken geregeld als geneeskundig onderzoek, ziektebegeleiding en voorlichting.

9

Jaarverslag 2001

In december verkocht DSM zijn certificaten in Energie Beheer Nederland voor c 1.243 miljoen aan de Staat. De trusteefunctie van DSM als beheerder van EBN voor de Staat blijft overigens gehandhaafd.

VERSLAG VAN DE RAAD VAN BESTUUR

GANG VAN ZAKEN Wij hebben in 2001 een record nettoresultaat behaald van c 1.415 miljoen, onze financiële positie voor de uitvoering van onze strategie Vision 2005: Focus and Value is daardoor ijzersterk. Met een bedrijfsresultaat van c 521 miljoen heeft DSM in 2001, in zijn normale bedrijfsactiviteiten, in financieel opzicht duidelijk minder gepresteerd dan in het recordjaar 2000. De wereldeconomie kampte met een scherpe terugval, die nog werd versterkt door de aanslagen in de Verenigde Staten in september. De resultaten van nagenoeg alle businessgroepen zijn, ondanks genomen maatregelen, negatief beïnvloed door de sterk verslechterde economische omstandigheden. Het is echter verheugend dat relatief gesproken DSM zich goed staande heeft gehouden. Onze recente acquisitie DSM Catalytica Pharmaceuticals werd geconfronteerd met een zogenaamde ‘Warning Letter’ van de Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA). DSM Catalytica Pharmaceuticals heeft zich in het verslagjaar bijzonder ingespannen om aan de belangrijke observaties van de FDA te voldoen. Een en ander had weliswaar een drukkend effect op de resultaten over 2001, maar zal de kwaliteitssystemen van DSM Catalytica Pharmaceuticals spoedig weer op topniveau brengen. In 2001 is goede voortgang geboekt met de implementatie van onze strategie Vision 2005: Focus and Value. Beleggers blijken vertrouwen te hebben in de door DSM ingeslagen koers. Qua koersgroei liet DSM in 2001 alle andere AEX-fondsen achter zich. Ook ten opzichte van andere Europese chemiebedrijven presteerde DSM aanzienlijk beter. De concentratie op activiteiten met stabielere resultaten en een hogere toegevoegde waarde, de koers die DSM eind jaren tachtig heeft ingezet en met de strategie Vision 2005: Focus and Value versterkt voortzet, werpt zijn vruchten af, ofschoon het einddoel zeker nog niet is bereikt.

Teneinde ons streven naar een incidenten ongevalvrije werkomgeving te realiseren is in 2001 een groot aantal acties aangezet. Hoewel het totale aantal ongevallen daalde, bleef het aantal ongevallen met verzuim vrijwel gelijk. De nieuwe beleidsinitiatieven op het gebied van veiligheid, gezondheid en milieu hebben echter een basis voor verdere verbetering gelegd. Belangrijk is in dit verband ook een open en transparante communicatie met de omgeving. Dit vormt mede een basis voor het maatschappelijke draagvlak voor de activiteiten van de onderneming. De onderneming is zich ervan bewust dat voortdurende aandacht van alle medewerkers voor dit onderwerp van groot belang is voor haar blijvend succesvol functioneren.

STRATEGIE In het verslagjaar is de implementatie voortgezet van de een jaar eerder gepresenteerde strategie voor de komende jaren Vision 2005: Focus and Value, welke in de jaren tot 2005 moet gaan leiden tot een onderneming behorende tot de wereldtop in specialties met een omzetniveau van circa c 10 miljard. Al in het begin van het verslagjaar werden maatregelen genomen om de voorgenomen verkoop van DSM’s petrochemische activiteiten mogelijk te maken. De businessgroepen DSM Hydrocarbons, DSM Polyethylenes en DSM Polypropylenes werden geïntegreerd in een nieuwe organisatorische eenheid, DSM Petrochemicals. Inmiddels is DSM bezig met het verkopen van zijn petrochemische activiteiten. Omdat na de verkoop van deze activiteiten de huidige productielocatie in Geleen naast DSM een tweede grote gebruiker zal krijgen, is in het verslagjaar voorts Chemelot B.V. opgericht, een dochteronderneming van DSM die zorgdraagt voor de gezamenlijke faciliteiten op dit ruim 800 hectare grote bedrijventerrein.

KOERSONTWIKKELING 2001 50 45 40 35 30 25 20 1/01

2/01 DSM

3/01

4/01 AEX

5/01

6/01

7/01

DJ Euro Chem

8/01

9/01

10/01

11/01

12/01

10

Verslag van de Raad van Bestuur

www. > DSM.COM

De integratie van de eind 2000 geacquireerde onderneming Catalytica Pharmaceuticals is voortvarend ter hand genomen. DSM zal hiervan later profiteren dan verwacht, doordat deze onderneming werd geconfronteerd met een groot aantal belangrijke observaties en kanttekeningen van de Amerikaanse toezichthouder Food and Drug Administration. Omdat de activiteiten niet meer pasten bij het gewenste profiel van de onderneming is DSM Engineering Plastic Products per 1 januari 2001 verkocht. Het gewenste profiel wordt gevormd door specialties op het gebied van life science products en performance materials. De autonome groei in deze groeisectoren wordt voortgezet met de aankondiging dan wel opening van nieuwe productiefaciliteiten: twee Dyneema- en twee Desotech-fabrieken en nieuwe productiefaciliteiten voor Stanyl, 7-ADCA en voor biofarmaceutica op basis van celculturen.

DSM VALUES Met meer dan tweehonderd vestigingen wereldwijd staat DSM midden in de samenleving. Een samenleving die zich steeds kritischer toont ten opzichte van het bedrijfsleven. DSM is zich daarvan terdege bewust en realiseert zich dat zijn positie als integraal onderdeel van de samenleving belangrijke verantwoordelijkheden met zich meebrengt. Maatschappelijk draagvlak voor zijn activiteiten is elementair voor het succesvol kunnen functioneren van DSM. Daarbij is het allereerst van belang dat voor DSM zelf en voor onze omgeving helder is welke waarden en normen gelden bij DSM. Deze DSM Values zijn in het verslagjaar vastgelegd door de Raad van Bestuur. Geen nieuwe regels, wel geactualiseerd en voor het eerst samenhangend en overzichtelijk gepresenteerd. Drie centrale waarden vormen de kern van de DSM Values: Valuable Partnerships, onze relaties met onze klanten en andere businesspartners, Respect for People omdat ook in een sterk door technologie en wetenschap gedreven onderneming als DSM mensen de sleutel zijn tot succes, en Good Corporate Citizenship, een noodzakelijke voorwaarde voor maatschappelijk draagvlak voor onze activiteiten. De DSM Values zullen in het voorjaar van 2002 breed worden geïntroduceerd binnen alle DSM-geledingen. De DSM Values worden in de loop van 2002 onder meer gepubliceerd op de DSM-internetsite (dsm.com).

CORPORATE BRANDING: UNLIMITED.DSM In juni van het verslagjaar is een begin gemaakt met een programma gericht op het versterken van het concernimago. Dit DSM Branding Program heeft als doel het beeld dat belangrijke stakeholders hebben van DSM beter te laten aansluiten bij het huidige en toekomstige ondernemingsprofiel. Ofschoon DSM goed op koers ligt bij de implementatie van zijn strategie Vision 2005: Focus and Value, zijn de stakeholders in het algemeen nog onvoldoende bekend met het veranderde profiel van het DSM-concern. Uit onderzoek is gebleken dat bij doelgroepen als particuliere beleggers, schoolverlaters, potentiële medewerkers, omwonenden van productielocaties en belangenorganisaties een onvolledig en soms achterhaald beeld van het bedrijf bestaat. Met Unlimited.DSM als centraal communicatiethema richt het DSM Branding Program zich op een sterkere en meer eigentijdse profilering van het merk DSM bij deze doelgroepen. Een van de onderdelen van dit programma is een advertentiecampagne op televisie en in dag- en weekbladen. Enkele voorbeelden hiervan zijn als illustratie opgenomen in dit jaarverslag.

Aan het begin van 2001 verbond DSM zich voorts als een van de hoofdsponsors aan het Nederlands Olympisch Comité (NOC*NSF). Deze verbintenis loopt in principe tot en met 31 december 2004 en beslaat de Olympische periode met als hoogtepunten de Olympische Winterspelen in Salt Lake City in 2002 en de Olympische Zomerspelen in Athene in 2004. Het DSM Branding Program heeft verder tot doel de merkidentiteit van DSM te versterken door de samenhang in de communicatieuitingen concernbreed te vergroten. De introductie van een vernieuwde DSM-internetsite in de loop van 2002 maakt hiervan deel uit.

OPERATIONAL EXCELLENCE Het eind 1998 ingezette Operational Excellence-programma heeft tot doel in 2002 ten opzichte van 1998 een extra waarde van c 275 miljoen te creëren, waarvan naar verwachting circa c 100 miljoen onder normale economische omstandigheden netto zou overblijven. Eind 2001 was ruim tweederde van het programma gerealiseerd. Enkele voorbeelden van de vele succesvolle projecten in het kader van Operational Exellence zijn: – Een project ter verbetering van de bezettingsgraad bij DSM Fibre Intermediates Europe leverde ten opzichte van het startjaar 1998 een jaarlijkse besparing op van c 10 miljoen. – Gecoördineerde inkoop van grondstoffen levert DSM Engineering Plastics c 9 miljoen op. – DSM Coating Resins bespaart c 7 miljoen door reductie van de duur van een productiestap. Operational Excellence omvat projecten gericht op resultaatverbetering door benutting van synergie en betere uitwisseling van kennis en ervaring tussen de businessgroepen. Dit laatste komt tot uitdrukking in de toepassing van best practices bij werken bedrijfsprocessen en het standaardiseren van apparatuur en systemen. Deze best practices maken het mogelijk zonder investeringen meer en efficiënter te produceren, waardoor lagere kosten per ton worden gerealiseerd. De best practices leiden daarnaast tot een meer proces- en rolgerichte organisatie, met meer aandacht voor teamwork en interne communicatie.

ICT EN E-BUSINESS DSM boekt aanzienlijke vorderingen op het gebied van e-business. In het jaar 2000 had DSM al veel aandacht besteed aan het ontwikkelen en verder uitwerken van zijn e-businessstrategie, zowel bij de businessgroepen als op concernniveau. Tevens gingen bij een aantal businessgroepen e-businessprojecten van start en nam DSM posities in bij een aantal belangrijke marktplaatsen, zoals Elemica en ChemConnect. In 2001 is een begin gemaakt met het opzetten van een concernbrede infrastructuur voor e-business. Deze zal DSM’s klanten en toeleveranciers nog beter in staat stellen zaken te doen met DSM via het internet. Het project omvat onder meer de integratie van DSM’s bestaande business- en informatiesystemen, een online store en de koppeling van interne DSM-systemen met die van klanten en toeleveranciers. Daarnaast worden instrumenten gecreëerd om klanten en geïnteresseerden te ondersteunen in de aanloop naar het plaatsen van concrete orders bij DSM, zoals virtual collaboration rooms (interactieve één-op-één communicatie via internet) voor productontwikkeling en communicatie met klanten, aangevuld met on-line technische ondersteuning. De eerste fase van het project omvat de inrichting van de basisinfrastructuur en de verkoopkant. Eind 2001 vonden over deze

11

Jaarverslag 2001

concernbrede infrastructuur de eerste online-transacties plaats bij DSM Coating Resins. In de komende anderhalf jaar zullen de overige businessgroepen op het systeem overgaan en zullen ook de inkoopzijde en interne processen worden geactiveerd. Ook zullen de DSM-websites qua vorm en inhoud, alsook de achterliggende beheerssystemen naar een hoger niveau gebracht worden. DSM bevestigde zijn status als een van de koplopers in zijn industrietak op het gebied van e-business, mede door deel te nemen aan de eerste commerciële transacties via de internetplatforms Elemica en Omnexus.

AANTAL ONGEVALLEN MET VERZUIM per 100 medewerkers 0,4 0,3 0,2 0,1 0 00

01

Over de inspanningen, resultaten en incidenten met betrekking tot veiligheid, gezondheid en milieu doet DSM uitgebreid verslag in zijn separate DSM Responsible Care Progress Report

MILIEU

2001. Het jaarverslag beperkt zich tot de hoofdlijnen van DSM’s prestaties in 2001 op het gebied van veiligheid, gezondheid en milieu.

VEILIGHEID De ambities op het gebied van veiligheid heeft DSM in het verslagjaar nog hoger gesteld met de introductie van het concept van de incidenten ongevalvrije werkomgeving in de onderneming. DSM streeft daarbij naar een klimaat in de gehele organisatie waarin zeer open en direct gesproken kan worden over veiligheid, gezondheid en milieu, waar daadwerkelijk actie wordt ondernomen en waarbij de medewerker en de omgeving centraal staan. Daarnaast heeft DSM in 2001 ook een aantal regels aangescherpt, onder meer op het gebied van opleiding, gevaarlijk afval, zakenreizen, mechanische integriteit en incidentenonderzoek. Om het bewustzijn op het gebied van veiligheid, gezondheid en milieu verder te verhogen en om DSM-breed trends te kunnen analyseren is een nieuwe rapportagemethodiek geïntroduceerd. Tevens is een programma ontwikkeld dat het mogelijk maakt VGM-incidenten wereldwijd op alle locaties op uniforme wijze te melden, oorzaken vast te leggen en acties te volgen. Ondanks de inspanningen die DSM zich op het gebied van veiligheid getroost, was DSM- en contractorpersoneel in 2001 helaas betrokken bij enkele ernstige incidenten. DSM betreurt ten zeerste dat drie personen hierbij om het leven kwamen. Een van de manieren om verdere verbetering te bewerkstelligen is ook die ongelukken grondig te analyseren die weliswaar niet tot verzuim leiden, maar wel tot beperkte inzet of medische behandeling van medewerkers. Daarbij kijkt DSM niet alleen naar eigen personeel maar ook naar dat van andere bedrijven die op DSM-locaties werken (contractors). Een belangrijke veiligheidsindicator (ongevallen per 100 medewerkers DSM + contractors) verbeterde, van 1,88 in 2000 tot 1,65 in 2001. Het aantal ongevallen met verzuim per 100 DSM-medewerkers per jaar bleef met 0,37 gelijk aan dat in 2000. DSM’s doelstelling om deze frequentie-index gemiddeld ieder jaar met 20% te verminderen is daarmee in 2001 niet gehaald. Jaarlijks kent DSM aan een bedrijfsonderdeel dat zich op het gebied van veiligheid bijzonder verdienstelijk heeft gemaakt een Safety Award toe. In 2001 ging de DSM Safety Award naar Stanyl/SMA in Geleen, waar al tien jaar lang geen ongeval met verzuim heeft plaatsgevonden.

Op het gebied van milieu heeft DSM zich in 2001 extra inspanningen getroost. Zo zullen vanaf het jaar 2002 alle milieu-incidenten – ook de allerkleinste – wereldwijd worden geregistreerd, teneinde er maximaal lering uit te trekken en verbeteringen te realiseren. Ten aanzien van zijn producten huldigt DSM het principe van product stewardship: onze verantwoordelijkheid reikt verder dan alleen productie en aflevering. Om veilig en verantwoord gebruik van DSM-producten tot aan het eind van de levenscyclus te bewerkstelligen zijn in het verslagjaar diverse programma’s opgezet. Tenslotte gaf DSM bijzondere aandacht aan de bevordering van actieve en open externe communicatie over veiligheid, gezondheid en milieu. In het algemeen is het water dat DSM na zuivering loost op het oppervlaktewater van steeds betere kwaliteit, bijvoorbeeld voor wat betreft het stikstofgehalte en de CZV-waarden (chemisch zuurstofverbruik). DSM verbeterde met name bij de Nederlandse DSM-vestigingen – waar tweederde van het energiegebruik van DSM plaatsvindt – de energie-efficiency. Per eenheid product is de benodigde hoeveelheid energie sinds 1989 gedaald met 22%. ENERGIE-EFFICIENCY INDEX in % (1989 = 100) 100 80 60 40 20 0 93

95

97

99

01

Ondanks DSM’s inspanningen om deze te voorkomen, deden zich in 2001 enkele serieuze incidenten voor. De belangrijkste waren: – In Linz (Oostenrijk) vond bij het doseren van een katalysator in een proefinstallatie een kleine explosie plaats. Hierdoor ontstond een smeulbrand met sterke rookontwikkeling. Door prompt optreden was de brand snel onder controle en bleven de gevolgen beperkt. – Een storing bij het opstarten van een naftakraker in Geleen had een groot aantal klachten tot gevolg. Tijdens de opstart van de kraker kwam benzine terecht in het proceswater en daarna in de afvalwaterzuivering. Dit had stankoverlast tot gevolg en gedurende korte tijd lozing van onvoldoende gezuiverd proceswater.

12

Verslag van de Raad van Bestuur

www. > DSM.COM

HUMAN RESOURCES

BIOTECHNOLOGIE

De blijvende schaarste aan talent in voor DSM belangrijke vakgebieden en de toenemende concurrentie op de arbeidsmarkten vereisen een creatieve benadering bij het aantrekken en behouden van medewerkers. DSM scherpte zijn beleid op het gebied van Human Resource Management in 2001 verder aan. Door zijn goede prestaties en sterke oriëntatie op technologische vernieuwing is DSM in vele opzichten een aantrekkelijke werkgever. Ook onze strategie Vision 2005: Focus and Value speelt daarin een rol, omdat het bedrijf verder transformeert naar een wereldwijd opererende, dynamische multi-specialty onderneming. Die omslag vergt veranderingsbereidheid, ondernemingslust, inzet en flexibiliteit van de medewerkers, en van de onderneming continu investeren in de kennis en kunde van mensen, en de voortdurende verbetering van de kwaliteit van onze human resources aanpak, zowel in beleid als in uitvoering. In 2001 heeft de onderneming daartoe diverse stappen gezet. De Raad van Bestuur stelde de nota People Matter(s) vast, waarin de uitgangspunten, richtlijnen en doelstellingen voor de corporate human resource strategie voor de komende jaren zijn vastgelegd. In 2001 zijn voorts de DSM Values geformuleerd, en in het verlengde daarvan zijn veertien HRM-beginselen voor de onderneming als totaal opgesteld. Respect voor en integriteit van de werknemer vormen de hoeksteen van ons beleid. Bovendien werd in 2001 een vernieuwd systeem voor management development ingevoerd, waardoor de effectiviteit van de loopbaanbegeleiding en de doorstroming van toptalent naar een hoger plan werd gebracht. In 2001 werd een aandelenoptieplan geïntroduceerd voor de top 250 executives in Nederland, waarmee de salariëring van alle topfunctionarissen gekoppeld is aan realisering van de ondernemingsdoelstellingen. In 2002 zal dat plan op wereldschaal worden ingevoerd.

Als grootste biotechnologiebedrijf van Nederland en een van de grotere in Europa heeft DSM een naam hoog te houden. Biotechnologie in al zijn facetten is al meer dan honderd jaar een kernactiviteit binnen onderdelen van de DSM-organisatie. Het gebruik van moderne biotechnologie vormt al ruim twintig jaar een wezenlijk aspect van de productiewijzen binnen DSM. DSM vindt dat biotechnologie in zowel haar klassieke als moderne vorm een veilige, duurzame en rendabele productiemethode is. DSM weet als geen ander wat het betekent om biotechnologie als productiewijze in huis te hebben en produceert op basis van deze technologie al sinds jaar en dag naar volle tevredenheid van klanten, met een tot op heden incidentvrije score als het gaat om veiligheid van voedingsingrediënten en geneesmiddelen. De horizon van de mogelijkheden voor DSM in de toepassing van moderne én klassieke biotechnologie met behulp van microorganismen verschuift voortdurend. Dit betekent dat wij in overleg met onze afnemers blijven zoeken naar oplossingen en verbeteringen waarbij wij moderne biotechnologie zien als een belangrijk middel voor innovaties. DSM zal waar mogelijk gebruik maken van deze grensverleggende mogelijkheden, vooropgesteld dat ze passen binnen onze eigen ethische grenzen en vanzelfsprekend binnen alle nationale en internationale wetten en regelgeving.

ONDERZOEK EN ONTWIKKELING

PERSONEEL ULTIMO 2001 WERKZAAM BIJ DSM IN:

Europa – Nederland – overig Europa Noord- en Zuid-Amerika rest van de wereld totaal

DSM acht het debat over biotechnologie zinvol. Een debat zou volgens DSM duidelijkheid moeten bieden over de betekenis van klassieke en moderne biotechnologie met genetische modificatie voor de samenleving. Daarbij pleit DSM voor de oprichting van een centraal Europees orgaan dat toeziet op de veiligheid van voedingsmiddelen en dat goedkeuringen verleent, net zoals dat gebeurt voor farmaceutische producten.

2001

2000

15.490 10.285 5.205

16.906 10.662 6.244

4.277 1.737

3.131 1.721

21.504

21.758

Voor een specialty company als DSM is onderzoek en ontwikkeling (R&D) essentieel. Deze moet nauw aansluiten bij corporate en businessstrategieën en voldoende flexibel zijn om de bij acquisities behorende R&D gemakkelijk op te nemen. Verder is intensieve samenwerking met externe R&D-partners noodzakelijk, zoals universiteiten, onderzoeksinstituten en start-ups. Het in 1999 gestarte veranderingsproces Co-Creation – met de vorming van competence centres – vormde mede de basis voor de nieuwe aansturing van de R&D van DSM, die per 1 januari 2002 wereldwijd is ingevoerd. De uitgaven voor R&D bedroegen in 2001 c 298 miljoen, 3,7% van de netto-omzet. De researchintensiteit verschilt per cluster: bij Life Science Products 5,9% van de netto-omzet, bij Performance Materials 4,8% en bij Polymers & Industrial Chemicals 1,5%. Het aandeel van Life Science Products en Performance Materials in de totale uitgaven voor onderzoek nam in het afgelopen jaar verder toe. Het totale aantal medewerkers in R&D bedroeg 2.000, ruim 9% van de gemiddelde personeelsbezetting.

13

Jaarverslag 2001

UITGAVEN ONDERZOEK EN ONTWIKKELING in % van de netto-omzet 5 4 3 2 1 0 97

98

99

00

01

Op het niveau van de R&D-clusters Life Sciences, Performance Materials, Base Chemicals en Petrochemicals zijn R&D Councils ingesteld, die onder meer verantwoordelijk zijn voor de businessgroep-overschrijdende R&D-strategie. De multi-clientR&D op het gebied van technologie en analyse wordt in een aparte eenheid ondergebracht. Binnen dit besturingsmodel is de Chief Technology Officer, een nieuwe functie binnen DSM, de hoogst verantwoordelijke functionaris. Zijn belangrijkste aandachtsgebieden zijn de corporate technologiestrategie, het wereldwijde management van competences, het human resources beleid voor de researchorganisatie en de representatie van DSM in de externe kennisinfrastructuur. Intensieve samenwerking met externe partijen is voor onderzoek en ontwikkeling van groot belang. Zo werkt DSM nauw samen met het Wageningen Centre for Food Sciences (voeding), het Dutch Polymer Institute (Polymeren) en Gene Alliance (genomics). DSM werkt ook al jaren samen met het Nederlandse bedrijf Syncom, dit speciaal op het gebied van geavanceerde chirale technologieën. In het DIRC (DSM Institute of Chemical Physics Research Centre) werkt DSM samen met het Institute of Chemical Physics (Rusland) aan de ontwikkeling van nieuwe speciale polymeren. In China wordt met drie State Key Laboraties (alle in het polymerenveld) samengewerkt bij het onderzoek naar de relaties tussen structuur, morfologie, verwerking en eigenschappen van engineering plastics. Met BP werkt DSM samen bij de ontwikkeling – via ‘high throughput experimentation’ – van nieuwe katalysatorsamenstellingen voor polyolefinen. Ook in 2001 leidden DSM’s inspanningen op het gebied van onderzoek en ontwikkeling tot opvallende resultaten: – Een vijfjarig samenwerkingsproject van DSM Anti-Infectives, DSM Research en zes onderzoeksgroepen van vier Nederlandse universiteiten is afgerond. Het project was gericht op de ontwikkeling van moderne, geïntegreerde (bio-)katalytische processen voor onze ß-lactam-portfolio en heeft geresulteerd in 10 octrooiaanvragen, meer dan 100 wetenschappelijke publicaties en 11 proefschriften. De resultaten hebben DSM’s leidende positie op het gebied van de productie van antibiotica via zogeheten ‘groene routes’ verder versterkt. Deze duurzame doorbraaktechnologieën combineren beperking van energiegebruik en milieubelasting met aanzienlijke kostenreducties.

– De toepassing van enzymen bij de bereiding van moleculen geeft de chemie een heel nieuw aanzien. DSM zag al vroeg de grote mogelijkheden van biokatalyse en heeft inmiddels de meeste van zijn productieprocessen voor penicillines en cefalosporines vervangen door enzymatische processen, waarbij het aantal processtappen met zo’n 50% is teruggebracht. Het volume en de milieueffecten van de afvalproductie werden sterk verminderd, soms met wel 90%. Verscheidene andere toepassingen van enzymen bij de bereiding van zowel onze life science products als performance materials en industrial chemicals bevinden zich in diverse stadia van ontwikkeling. In dit verband heeft DSM het initiatief genomen een nationaal (Nederlands) onderzoeksprogramma te starten met de naam IBOS (Integration of Biosynthesis and Organic Synthesis). Hierin zal de complexiteit en verfijning van biologische technieken worden samengebracht met de diversiteit van de chemie om moleculaire synthese een nieuw toekomstperspectief te geven. – Een andere belangrijke mijlpaal was de afronding van een bijzondere inspanning op het gebied van genoomonderzoek. In 2001 slaagde DSM erin het genoom van Aspergillus niger, een door DSM zeer veel gebruikt micro-organisme, in kaart te brengen. Dit organisme speelt een belangrijke rol bij de productie van enzymen voor voedingsmiddelen en diervoeders. Hiermee komen DSM’s inspanningen om een superieur productieorganisme en nieuwe producten te creëren in een stroomversnelling. Tevens is een ondersteunende bioinformaticainfrastructuur opgezet. Daardoor is DSM beter in staat nieuwe enzymen te vinden voor voedings- en diervoedertoepassingen en voor chemische synthese. – In markeerstiften worden afwasbare inkten gebruikt die niet mogen vlekken. Door middel van covalente binding van reactieve (textiel-)kleurstoffen of zuur-base interacties van zure kleurstoffen met hybrane materialen zijn we erin geslaagd vrijwel alle eigenschappen van de inkt te verbeteren. Vooral het vlekgedrag op tapijt en de uitdrogingseigenschappen van de stift wanneer de dop is verwijderd zijn spectaculair verbeterd. – Het polymerisatieproces van Stanyl (hittebestendig nylon) kon dankzij onderzoek worden verbeterd, waarbij tevens mogelijkheden zijn ontwikkeld voor verdere debottlenecking van dit productieproces. Voor 2004 wordt een verdubbeling van de capaciteit verwacht. Daarnaast is een octrooiaanvraag ingediend voor Stanyl homopolymeer-basistypen en hun toepassingen bij de productie van folie en vezels. Daarmee zal de bescherming die DSM voor dit product geniet met 20 jaar worden verlengd. – De productietijd van tenminste drie van de zeer succesvolle DSM Desotech-producten kan worden verkort, doordat zogenaamde in-situ spectroscopie heeft aangetoond dat één van de productiestappen (de oligomeer-synthesestap) kan worden verkort zonder dat de kwaliteit van het eindproduct hieronder lijdt. De prestigieuze Nederlands-Belgische DSM-prijs voor Chemie en Technologie 2001 werd toegekend aan Felix van der Kooij (Universiteit Utrecht), voor zijn onderzoek naar het fasengedrag en dynamica van suspensies van colloïdale plaat- en staafvormige deeltjes, en aan David van Steenwinckel (Katholieke Universiteit Leuven, België), voor zijn onderzoek naar de constructie van een novelty filter met behulp van fotorefractieve polymeren.

14

Financiële resultaten

www. > DSM.COM

FINANCIËLE RESULTATEN

ALGEMEEN DSM heeft in het jaar 2001 een resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen gerealiseerd van c 369 miljoen. In het verslagjaar stonden de marges sterk onder druk. Dit werd veroorzaakt door de teruglopende economie en de daarmee gepaard gaande geringere vraag, waardoor de opbrengstprijzen onder druk stonden. In het cluster Life Science Products werd over geheel 2001 wederom een procentuele resultaatstijging met dubbele cijfers (15%) gerealiseerd, bij een 18% hogere omzet. De structurele basis daarvoor werd gelegd door de sterke prestaties van DSM Food Specialties, het herstructureringsprogramma bij DSM AntiInfectives en de consolidatie van DSM Catalytica Pharmaceuticals. De resultaten van DSM Fine Chemicals staan daarentegen tijdelijk onder druk als gevolg van de vertraging in de introductie van diverse farmaceutische producten, onder andere ook bij DSM Catalytica Pharmaceuticals, waar de bijdrage lager was dan verwacht. Van de koers van de Amerikaanse dollar ging een positief effect uit. In het cluster Performance Materials lagen, rekening houdend met de verkoop van DSM Engineering Plastic Products (omzet c 225 miljoen), omzet en resultaat over geheel 2001 bijna op het niveau van vorig jaar, maar met name in de tweede helft van het jaar had in alle businessgroepen de afzet te lijden onder de economische teruggang en liepen de resultaten terug. In de Petrochemie zette de in de tweede helft van 2000 ingezette margeverkrapping door als gevolg van de wereldwijde ingebruikname van nieuwe krakercapaciteit en productiecapaciteit voor polyetheen en de wereldwijde teruggang van de economie. Per saldo was het bedrijfsresultaat voor Petrochemie fors lager dan in 2000. Binnen Industrial Chemicals ondervonden de vezelgrondstoffen in het eerste halfjaar de negatieve invloed van de extreem hoge gasprijzen in Amerika. Daarnaast ontstond door de vertraging van de economische groei een onbalans tussen vraag en aanbod. Dit resulteerde in een fors lager bedrijfsresultaat voor Industrial Chemicals. DSM Fibre Intermediates realiseerde zelfs een negatief resultaat, terwijl DSM Melamine er in slaagde het resultaat te verbeteren. Het Operational Excellence-programma heeft een wezenlijke bijdrage geleverd aan het resultaat, wat onder andere tot uitdrukking komt in het feit dat de vaste out-of-pocket-kosten autonoom nagenoeg niet stegen, ondanks een gemiddelde loonkostenstijging per werknemer van 5%. Eind 2001 was ruim tweederde van de doelstelling van het Operational Excellenceprogramma gerealiseerd.

MACRO-ECONOMISCHE ONTWIKKELINGEN De economische ontwikkelingen in 2001 waren voor DSM ongunstig, met name in de tweede helft van het jaar. De wereldeconomie werd gekenmerkt door een sterk afnemende groei ten opzichte van het jaar daarvoor. In de drie belangrijkste regio’s (de Verenigde Staten, Europa en Japan) tekende zich in de loop van 2001 een groeivertraging af. Vóór de aanslagen van 11 september leek er een redelijke kans te bestaan dat herstel zich zou aandienen in het vierde kwartaal

van 2001. Toch bleek uit gegevens die in het vierde kwartaal beschikbaar kwamen dat het economische klimaat reeds vóór de tragische gebeurtenissen in New York en Washington duidelijk slechter was dan eerder werd aangenomen. Dit gold voor de Verenigde Staten, Europa en Japan maar ook voor de opkomende markten in Azië en Zuid-Amerika. De aanslagen hebben in ieder geval twee effecten gehad: – De reeds ingezette afname van de wereldwijde groei werd versneld en versterkt; – De onzekerheid omtrent de diepte van het economische dal en het moment waarop herstel zal inzetten nam toe, met name als gevolg van de afname van het consumenten- en producentenvertrouwen in de drie belangrijkste regio’s. De dollar bleef onveranderd sterk in 2001 ten opzichte van de euro, terwijl de olieprijs fors daalde. De groei van de chemische industrie (inclusief farmaceutica) in de Europese Unie lag met circa 1,0% in 2001 ver beneden het groeicijfer van 2000 (4,6%). Exclusief farmaceutica daalde de productie in de EU zelfs met 1,1%. De productie inclusief farmaceutica in de Verenigde Staten (-4,1%) en Japan (-3%) vertoonde een nog scherpere daling ten opzichte van 2000.

RESULTATEN 2001 RESULTATENREKENING x c miljoen netto-omzet andere bedrijfsopbrengsten

2001

2000

7.970 8

8.090 274

som der bedrijfsopbrengsten som der bedrijfslasten

7.978 -7.457

8.364 -7.613

521 -97 -69 14

751 -57 -171 48

resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen buitengewoon resultaat belang van derden

369 1.045 1

571 10 -1

nettowinst

1.415

580

bedrijfsresultaat (EBIT) financiële baten en lasten belastingen resultaat niet-geconsolideerde deelnemingen

NETTO-OMZET

In 2001 was de omzet van DSM met c 8 miljard iets lager dan het voorgaande jaar. De toename door het saldo van acquisities en desinvesteringen (+1%), een positief effect van de valutakoersen (+1%) en een wijziging in de consolidatiegrondslag met ingang van het verslagjaar 2001 (+2%) werd ongedaan gemaakt door de lagere opbrengstprijzen (-3%) en afgenomen volumes (-2%). De netto-omzet daalde met 1%. BEDRIJFSLASTEN

De bedrijfslasten daalden ten opzichte van 2000 en kwamen uit op c 7,5 miljard. De belangrijkste post daarvan, de kosten van gronden hulpstoffen, daalde met c 345 miljoen, vooral vanwege lagere olieprijzen. Uitgedrukt in procenten van de netto-omzet daalden de kosten van gronden hulpstoffen van 55% in 2000 tot 51% in 2001. Dankzij het Operational Excellence-programma bedroeg de

15

Jaarverslag 2001

ANALYSE VAN DE NETTO-OMZET PER CLUSTER x c miljoen

waarvan door: 2001

2000

verschil

volumes

(de)consolidaties*

prijzen

wisselkoersen


2.237 1.855 3.453 425

1.853 2.188 3.877 172

21% -15% -11%

-5% -7% 4%

24% -11% -7%

1% 3% -8%

1% 0% 0%

totaal

7.970

8.090

-1%

-2%

3%

-3%

1%

*Deze categorie bevat het saldo van acquisities en desinvesteringen, de effecten van de wijziging in de consolidatiegrondslag en wijzigingen in de presentatie.

autonome stijging van de vaste out-of-pocket-kosten slechts 1%, ondanks een stijging van de gemiddelde loonkosten per werknemer met 5% (van c 55.300 in 2000 naar c 57.800 in 2001). De totale loonsom is gestegen met 5% tot c 1.251 miljoen in 2001 (2000: c 1.191 miljoen). De afschrijvingen stegen van c 503 miljoen in 2000 tot c 521 miljoen in 2001, vooral door de consolidatie van DSM Catalytica Pharmaceuticals en de daarop betrekking hebbende afschrijving op goodwill. BEDRIJFSRESULTAAT

Het bedrijfsresultaat daalde, vooral door lagere marges in 2001 met c 230 miljoen (-31%), van c 751 miljoen in 2000 tot c 521 miljoen in 2001. De omzetmarge (het bedrijfsresultaat in procenten van de netto-omzet) liep terug van 9,3% in 2000 tot 6,5% in 2001. De gemiddelde marge (verkoopprijs per eenheid minus variabele kosten) lag duidelijk beneden het niveau van 2000. NETTOWINST

De financiële baten en lasten resulteerden in 2001 per saldo in een rentelast van c 97 miljoen, c 40 miljoen hoger dan in 2000 (c 57 miljoen). Deze stijging werd vooral veroorzaakt door de acquisitie van Catalytica Pharmaceuticals. Het resultaat nietgeconsolideerde deelnemingen liep terug, van c 48 miljoen in 2000 tot c 14 miljoen in 2001, met name door de consolidatie van Noordgastransport.

Verwacht wordt dat de hiergenoemde maatregelen binnen een termijn van 2 jaar zullen leiden tot een positief effect van circa c 50 miljoen per jaar op de operationele resultaten. De nettowinst over 2001 bedroeg c 1.415 miljoen (2000: c 580 miljoen). Uitgedrukt per gewoon aandeel is dit resultaat gestegen van c 5,80 in 2000 tot c 14,50 in 2001.

INVESTERINGEN EN FINANCIERING De investeringen in immateriële en materiële vaste activa hebben in 2001 c 652 miljoen bedragen en lagen c 131 miljoen boven de afschrijvingen. In 2001 zijn er geen acquisities geweest (2000: c 889 miljoen). De kasstroom uit bedrijfsactiviteiten en uit desinvesteringen droeg in belangrijke mate bij aan de toename van de liquide middelen. x c miljoen Liquide middelen begin jaar Bedrijfsactiviteiten: – cashflow (nettowinst plus afschrijvingen) – resultaat op desinvesteringen – mutatie bedrijfskapitaal – overige mutaties

De belastingdruk over 2001 (16%) was duidelijk lager dan die over 2000 (24%). Dit werd onder meer veroorzaakt door het grotere aandeel van niet belaste en lager belaste resultaten in de winst.

Kasstroom bedrijfsactiviteiten

Het resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen is met c 202 miljoen gedaald tot c 369 miljoen.

Investeringsactiviteiten: – investeringen – desinvesteringen – overige mutaties

Het buitengewoon resultaat over geheel 2001 bedroeg c 1.045 miljoen (2000: een bate van c 10 miljoen). De buitengewone baten ad c 1.238 miljoen betroffen vooral de boekwinst op de verkoop van DSM Engineering Plastic Products en de overdracht van certificaten van aandelen Energie Beheer Nederland aan de Nederlandse Staat. De buitengewone lasten bedroegen c 193 miljoen. Het betreft voorzieningen en afwaarderingen, voortvloeiende uit voorgenomen herstructureringen, om het gebruik van productiecapaciteit te optimaliseren en om vaste kosten te verminderen onder andere door reductie van het aantal sites, waardoor we naast leiderschap in onze markten ook de kostenpositie verder verbeteren. Het betreft onder andere herstructureringen bij fijnchemie, engineering plastics, elastomeren en industrial chemicals.

Kasstroom investeringsactiviteiten Uitgekeerd dividend Kasstroom financieringsactiviteiten Effecten wijzigingen in consolidatie en koersverschillen Liquide middelen einde jaar

2001

2000

204

159

1.936

1.083

-1.229 -58 115

-13 -60 -127

764

-652 1.465 -9

883

-1.512 34 -52

804

-1.530

-197

-87

-433

752

6

27

1.148

204

16

www. > DSM.COM

Financiële resultaten

In procenten van het groepsvermogen daalde de nettoschuld van 70% ultimo 2000 tot 20% ultimo 2001, vooral door de verkoop van de certificaten van aandelen Energie Beheer Nederland per 28 december 2001.

BALANSBEELD vóór slotdividend in % immateriële en materiële vaste activa financiële vaste activa vlottende activa

2001

2000

49 3 48

41 17 42

totaal activa

100

100

50

39

10 18 22

11 19 31

100

100

groepsvermogen egalisatierekening investeringspremies en voorzieningen langlopende schulden kortlopende schulden totaal passiva

Het balanstotaal (totaal vermogen) is gestegen tot c 8,6 miljard ultimo 2001 (2000: c 7,8 miljard). Het groepsvermogen in procenten van het totaal vermogen nam toe van 39% ultimo 2000 tot 50% ultimo 2001, vooral door de boekwinst op de verkoop van het belang in Energie Beheer Nederland. De liquiditeitsratio (vlottende activa ten opzichte van vlottende passiva) steeg in het verslagjaar van 1,38 in 2000 tot 2,17 in 2001. De investeringen in immateriële en materiële vaste activa lagen ruim boven de afschrijvingen. Het totaal van de immateriële en materiële vaste activa lag c 996 miljoen (31%) boven 2000, vooral door de consolidatie van DSM Catalytica Pharmaceuticals waarvan de overnamesom ultimo 2000 nog was opgenomen onder financiële vaste activa. Het bedrijfskapitaal was nagenoeg gelijk aan het jaar 2000. Het eigen vermogen steeg ten opzichte van ultimo 2000 met c 1.199 miljoen, vooral als gevolg van boekwinst op verkochte activiteiten. De liquide middelen namen door de verkoop van het belang in Energie Beheer Nederland per 28 december 2001 sterk toe. GROEPSVERMOGEN in % van het totaalvermogen 60 50 40 30 20 10 0 97

98

99

00

01

DIVIDEND Per gewoon aandeel wordt over 2001 een bedrag van c 1,75 als dividend voorgesteld. In lijn met DSM’s dividendbeleid komt het dividendbedrag overeen met circa 20% van de nettowinst uit gewone bedrijfsuitoefening ad c 369 miljoen plus de afschrijvingen ad c 521 miljoen minus het dividend toekomend aan houders van cumulatief preferente aandelen ad c 22 miljoen. Rekening houdend met het in augustus 2001 uitgekeerde interim-dividend van c 0,58 per gewoon aandeel bedraagt het slotdividend c 1,17 per gewoon aandeel. Het dividend wordt in contanten uitgekeerd. Het dividend zal op 2 april 2002 betaalbaar gesteld worden.

VOORUITZICHTEN De macro-economische vooruitzichten voor 2002 zijn onzeker. De belastingstimulansen en forse renteverlagingen zullen naar verwachting leiden tot het aantrekken van de consumentenvraag en de investeringsbereidheid onder producenten in de Verenigde Staten en Europa, geholpen door een gunstige ontwikkeling van de olieprijzen. Een punt van zorg is de opwaartse tendens in de werkloosheidscijfers. De door sommigen voorziene afzwakking van de dollar heeft zich nog niet aangekondigd, waarmee het positieve effect van de huidige wisselkoers voor de Europese chemische industrie in ieder geval voorlopig blijft gehandhaafd. Voor de chemische industrie in de Europese Unie en de Verenigde Staten wordt voor 2002 rekening gehouden met een licht toenemende groei van de productie. Wij verwachten in het eerste halfjaar nog geen opleving van de economie. Mede daardoor zullen afzet en marges in verschillende eindmarkten, zoals auto-industrie, elektronica en elektro, telecom, textiel en verpakkingen, nog onder druk blijven staan. Voor de tweede helft van 2002 worden verbeteringen verwacht, hoewel de verschillende economische en marktfactoren nog tamelijk onzeker blijven. Voor geheel 2002 kunnen wij daarom op dit moment geen uitspraak doen. Tot dusver lijkt de business in het eerste kwartaal 2002 zich te ontwikkelen in lijn met het vierde kwartaal 2001. De resultaten van Life Science Products zullen in het eerste kwartaal onder het niveau van het vierde kwartaal 2001 liggen. Naast de continuering van de druk op het resultaat als gevolg van tijdelijke vertraging in de introductie van diverse farmaceutische producten, zal ook de aspartaam-business haar marges sterk zien dalen. Wij verwachten na het eerste kwartaal de groei ten opzichte van het vorig jaar in dit cluster weer op te pakken. De clusters Performance Materials en Polymers & Industrial Chemicals samen met Other activities zullen, na correctie voor het resultaat van Energie Beheer Nederland, per saldo iets boven het niveau van het vierde kwartaal 2001 uitkomen, vooral door verbetering in Performance Materials.

17

Jaarverslag 2001

OVERZICHT PER CLUSTER De activiteiten van DSM zijn in drie clusters gegroepeerd. Onderstaande overzichten geven een financieel beeld van de clusters. NETTO-OMZET EN LEVERINGEN

x c miljoen Life Science Products Performance Materials Polymers & Industrial Chemicals Other activities interne leveringen DSM totaal

2001

NETTO-OMZET 2000

2001

LEVERINGEN 2000

2.237 1.855 3.453 425

1.853 2.188 3.877 172

2.304 1.935 3.755 442

1.955 2.204 4.216 174

-

-

-466

-459

7.970

8.090

7.970

8.090

BEDRIJFSRESULTAAT PLUS AFSCHRIJVINGEN (EBITDA)

2001

x q MILJOEN 2000

367 195 332 148

311 244 561 138

15,9 10,1 8,8

15,9 11,1 13,3

1.042

1.254

13,1*

15,5*

2001

x q MILJOEN 2000


221 103 134 92

192 144 337 78

9,6 5,3 3,6

9,8 6,5 8,0

bedrijfsresultaat vóór afschrijving goodwill afschrijving goodwill

550 -29

751 -

6,9 -0,4

9,3 -

DSM totaal

521

751

6,5*

9,3*

Life Science Products Performance Materials Polymers & Industrial Chemicals Other activities DSM totaal

IN % VAN DE LEVERINGEN 2001 2000

BEDRIJFSRESULTAAT (EBIT)

* in % van de netto-omzet

IN % VAN DE LEVERINGEN 2001 2000

18

Overzicht per cluster

www. > DSM.COM

INVESTERINGEN

BEDRIJFSRESULTAAT

x c miljoen Life Science Products Performance Materials Polymers & Industrial Chemicals Other activities

2001

2000

280 160 170 42

1.122 109 257 16

in % van het gemiddeld geïnvesteerd vermogen (ROI) Life Science Products Performance Materials Polymers & Industrial Chemicals

2001

2000

11,4 10,1 8,2

13,1 14,3 21,9

DSM totaal

652

1.504

ROI vóór afschrijving goodwill

11,0

16,4

9,2

16,4

DSM totaal

GEÏNVESTEERD VERMOGEN ULTIMO JAAR

UITGAVEN VOOR ONDERZOEK EN ONTWIKKELING


2001

2000

2.033 1.081 1.690 407

1.500 1.046 1.573 656

geïnvesteerd vermogen exclusief goodwill goodwill

5.211 552

4.775 1

DSM totaal

5.763

4.776


2001

2000

133 89 53 23

92 91 56 25

DSM totaal

298

264

PERSONEELSBEZETTING ULTIMO JAAR

Life Science Products Performance Materials Polymers & Industrial Chemicals Other activities DSM totaal

GEÏNVESTEERD VERMOGEN PER CLUSTER ULTIMO 2001

BEDRIJFSRESULTAAT PER CLUSTER IN 2001

x c miljard

x c miljoen

2,0

200

1,5

150

1,0

Life Science Products

100

Polymers & Industrial Chemicals

50

21.504

21.758


Polymers & Industrial Chemicals Other activities

Other activities

0

2000

8.734 4.863 4.544 3.617

Performance Materials


0,5

2001

9.696 3.613 4.053 4.142

0

Wat heeft DSM met de golfsport te maken? Heel veel,

drukknopjes van mobiele telefoons, in trein- en

want DSM maakt vele soorten hoogwaardige kunst-

tramrails tegen trillen en lawaai, in sportkleding en in

stofmaterialen waaronder Arnitel®, een zacht, flexibel,

nog duizend andere dingen. Alles ter verbetering en

rubberachtig materiaal, dat bijvoorbeeld wordt

verrijking van uw dagelijkse leven. En we blijven

toegepast in een golfbal. Hierdoor is de bal net even

doorgaan, onderzoeken, en uitvinden om Arnitel® te

wat veerkrachtiger en neemt daardoor meer energie

verbeteren en het nog meer en nog beter toe te pas-

op van de slagbeweging. Zo slaat u ontspannen een

sen. Want neem nou zo’n golfbal. Die kan natuurlijk

stuk verder. Arnitel® zit overigens ook in soft-touch

altijd verder. unlimited.dsm.com

[ DAT KAN VERDER ]

20


www. > DSM.COM

LIFE SCIENCE PRODUCTS

NETTO-OMZET* LIFE SCIENCE PRODUCTS x c miljoen

Het cluster Life Science Products omvat de businessgroepen DSM Fine Chemicals, DSM Anti-Infectives, DSM Food Specialties en DSM Bakery Ingredients. De activiteiten zijn voornamelijk gericht op de farmaceutische en de voedingsmiddelenindustrie. Deze markten bieden DSM attractieve perspectieven en prima groeimogelijkheden. Drijvende krachten zijn de groeiende wereldbevolking, toenemende koopkracht, vergrijzing van de bevolking, het steeds grotere belang dat wordt gehecht aan gezondheid, nieuwe technologische ontwikkelingen en het uitbesteden van de productie door leidende farmaceutische en voedingsmiddelenondernemingen. Farmaceutische producten zijn de laatste jaren uitgegroeid tot de belangrijkste eindmarkt voor DSM. DSM is een aantrekkelijke partner voor klanten in de life science industrie. Door de combinatie van biotechnologie (onder andere fermentatie en biokatalyse) en organische chemie kan DSM zijn klanten het breedst mogelijke pakket technologieën (toolbox) bieden en hen bijstaan met innovaties. DSM is de grootste onafhankelijke toeleverancier aan de farmaceutische industrie in de wereld. Ook op het gebied van ingrediënten voor voedingsmiddelen heeft DSM leidende posities. Bij hun activiteiten realiseren de businessgroepen van het cluster Life Science Products belangrijke synergiëen door intensieve samenwerking op het gebied van onderzoek en ontwikkeling, met name in de biotechnologie (fermentatieprocessen) en het gezamenlijk gebruik van productielocaties en installaties. Voorts betrekt DSM Fine Chemicals een deel van zijn grondstoffen en competenties op het gebied van productie, marketing en businesssystemen van andere DSM-onderdelen buiten het cluster Life Science Products. DSM’s strategie Vision 2005: Focus and Value houdt in dat DSM in 2005 wil behoren tot de wereldtop op het gebied van specialties met hogere toegevoegde waarde, sterke groei en stabielere resultaten. De chemische en biotechnologische specialiteiten die DSM vervaardigt in het cluster Life Science Products nemen daarmee in de totale DSM-productenportfolio een steeds prominentere positie in.

x c miljoen netto-omzet*: – DSM Fine Chemicals – DSM Anti-Infectives – DSM Food Specialties – DSM Bakery Ingredients

2001

2000

1.017 548 309 430

701 551 276 427

totaal

2.304

1.955

bedrijfsresultaat bedrijfsresultaat plus afschrijvingen investeringen geïnvesteerd vermogen ultimo jaar bedrijfsresultaat in % van het gemiddeld geïnvesteerd vermogen research en ontwikkeling

221 367 280 2.033

192 311 1.122 1.500

11,4 133

13,1 92

personeel ultimo jaar

9.696

8.734

* voor eliminatie interne leveringen

2.500 2.000 1.500 1.000 500 0 97

98

99

00

01


BEDRIJFSRESULTAAT LIFE SCIENCE PRODUCTS in % van de leveringen 15 10 5 0 97

98

99

00

01

DSM FINE CHEMICALS DSM Fine Chemicals levert meer dan 300 producten aan de life science industrie en in het bijzonder aan de farmaceutische industrie. DSM Fine Chemicals vervaardigt essentiële tussenproducten, actieve ingrediënten en doseringen voor een aantal van ’s werelds meest verkochte medicijnen. Wereldwijd is DSM de grootste toeleverancier van deze producten aan de farmaceutische industrie. DSM Fine Chemicals omvat ‘custom manufacturing’ en ‘product tree’ activiteiten. Custom manufacturing is de exclusieve ontwikkeling en synthese van complexe tussenproducten en werkzame bestanddelen van geneesmiddelen, voor behandeling van onder andere hart- en vaatziekten, depressies en aids. Deze producten worden vervaardigd op basis van technologieën zoals chirale chemie, biokatalyse, oxydatie, homogene katalyse en fermentatie. Dezelfde technologieën worden gebruikt voor het ontwikkelen en leveren van producten voor de agrochemische industrie. ‘Custom manufacturing’ omvat: – chemische custom manufacturing in Europa en Amerika: farmaceutische tussenproducten op de locaties Linz (Oostenrijk) en Venlo en actieve ingrediënten op de locaties van DSM Catalytica Pharmaceuticals in Greenville en South Haven (Verenigde Staten); – de businessunit New Business Development, wereldwijd verantwoordelijk voor het binnenhalen en ontwikkelen van nieuwe producten binnen het gebied van chemische custom manufacturing; – pharma custom (‘secondary’) manufacturing door DSM Catalytica Pharmaceuticals. Op de locatie Greenville (Verenigde Staten) worden injecteerbare geneesmiddelen (‘injectibles’) gemaakt in de vorm van een vloeibaar, gevriesdroogd of

21

Jaarverslag 2001

‘microfluidised’ product. DSM Catalytica Pharmaceuticals produceert tevens pillen, capsules, vloeistoffen (siropen) en zalven; – DSM Biologics richt zich op de snelgroeiende markt van op biotechnologie gebaseerde geneesmiddelen, zoals recombinant-eiwitten, antistoffen, gentherapeutica en vaccins. Een product tree (productboom) is een groep van verbindingen die allemaal zijn geproduceerd uit een enkele uitgangsstof, rechtstreeks of in enkele stappen. De beschikbaarheid of productie van de uitgangsstof is hierbij essentieel. De producten zijn veelal zogenaamde ‘multi-client building blocks’ en vinden toepassing in vele eindmarkten. Tot de ‘product tree’ activiteiten behoren: – DSM Special Products: vervaardigt uit tolueen onder andere benzaldehyde, benzoëzuur en derivaten van deze producten. Met benzaldehyde en enkele derivaten is DSM Special Products wereldmarktleider; – Holland Sweetener Company: een 50/50 joint venture met de Japanse firma Tosoh. HSC is de tweede wereldspeler in de zeer laagcalorische zoetstof aspartaam; – DSM Minera: exploiteert een jodiummijn in Chili. De jodiumderivaten worden vooral verkocht aan de life science industrie; – General Intermediates/Agro: vervaardigt onder andere maleïnezuuranhydride en derivaten, naast grondstoffen en intermediates voor onder andere de geneesmiddelen-, agrochemische en voedingindustrie. GANG VAN ZAKEN

De strategie van DSM Fine Chemicals is gericht op het versterken van de nummer-1 positie in ‘custom manufacturing’ en de leidende posities in een aantal ‘product trees’. DSM Fine Chemicals speelt in op de trend in de farma- en de agro-industrie om de productie van fijnchemicaliën in toenemende mate uit te besteden. De samenwerking met leidende farmaceutische producenten is in het verslagjaar verder ontwikkeld en vele nieuwe projecten zijn aangezet. In 2001 is veel aandacht besteed aan de integratie van DSM Catalytica Pharmaceuticals. Met deze nieuwe businessunit biedt DSM Fine Chemicals de farmaceutische industrie een compleet pakket: wereldwijd van ‘clinical trial’ tot en met het geformuleerde uiteindelijke eindproduct. Het bedrijfsresultaat van DSM Fine Chemicals was in 2001 lager dan dat van het zeer goede jaar 2000. Een belangrijke oorzaak was de verminderde bijdrage van enkele grote producten waarvan de patentbescherming afliep. Terwijl in 2000 voorraadvorming bij een grote farmaceutische onderneming ten behoeve van commerciële introductie voor hoge verkopen zorgde, gaf 2001 een terugkeer naar lagere niveaus te zien. Daarnaast trad vertraging op bij de introductie van een aantal nieuwe producten. Hogere grondstofprijzen in met name de product tree business zorgden voor druk op de marges van een aantal producten, onder andere in de agromarkten. Ook bij DSM Catalytica Pharmaceuticals is in 2001 de introductie van een aantal nieuwe producten vertraagd. Deze vertraging was het gevolg van een zogenaamde ‘Warning Letter’ van de Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA), die DSM Catalytica Pharmaceuticals begin 2001 ontving. Om deze belangrijke observaties van de FDA adequaat te adresseren heeft DSM Catalytica Pharmaceuticals in 2001 een groot aantal verbeteringen aan zijn kwaliteitssysteem aangebracht. DSM streeft hiermee naar een mondiale toppositie op het gebied van ‘secondary manufacturing’ in kwaliteit en marktpositie. DSM Catalytica Pharmaceuticals vernieuwde in 2001 langlopende

verkoopcontracten met enkele grote klanten. Ook werden in 2001 de plannen voor een kostenbesparende reorganisatie afgerond. Bij DSM Biologics was sprake van een forse groei en sterke verbetering van het resultaat. De portefeuille van de businessunit New Business Development verbeterde qua samenstelling. Hierdoor zal de custom manufacturing activiteit van DSM Fine Chemicals blijven groeien. Al in een vroeg stadium wordt samen met de klant gewerkt aan de ontwikkeling en opschaling van nieuwe processen. PROJECTEN

In het kader van de groeistrategie en het streven naar verdere verbetering van de efficiency is ook in 2001 weer een aantal essentiële stappen gezet: – Bij DSM Minera heeft een belangrijke rationalisatie plaatsgevonden die op korte termijn zal leiden tot sluiting van de locatie Maarssen. De kina-business is verkocht en de producten van de multipurposefabriek zijn overgeheveld naar andere locaties van DSM Fine Chemicals. De bereiding van jodiumderivaten zal worden verplaatst naar de mijnlocatie in Chili. Hier ontstaat een integrale mijn- en productie-unit. – Bij DSM Special Products in Rotterdam zijn drie nieuwe installaties in gebruik genomen. De eerste produceert zeer zuiver benzoëzuur, dat in de andere installaties wordt omgezet in zeer zuiver kristallijn materiaal (Purox B) of in natriumbenzoaat (Purox S). Beide producten vinden toepassing als conserveringsmiddel in de voedingsindustrie. – In Venlo (Custom Manufacturing Europe) zal in 2002 een nieuwe cGMP multi-purposefabriek worden opgestart. Deze investering van c 30 miljoen vloeit voort uit de herstructurering van de custom manufacturing activiteiten in Europa, welke worden geconcentreerd op twee locaties (Venlo en Linz). Hiertoe vinden reorganisaties plaats op de locaties in Maarssen en Regensburg (Duitsland). In Venlo is voorts een nieuwe verbrandingsoven (incinerator) geïnstalleerd. De emissie van uit het proces vrijkomende gassen vermindert daardoor met 80–90%, hetgeen betekent dat een belangrijke milieudoelstelling twee jaar eerder dan gepland wordt gerealiseerd. De vrijkomende warmte wordt gebruikt om stoom op te wekken die elders in het proces kan worden gebruikt. – De integratie van DSM Catalytica Pharmaceuticals in de organisatie van de businessgroep is in het verslagjaar grotendeels voltooid. De bedrijfsprocessen werden op elkaar afgestemd. De chemische custom manufacturing activiteiten van DSM opereren nu met een wereldwijde organisatie in research, new business development en verkoop. Een belangrijke aanzet is gegeven aan een herstructurering van de organisatie. – In juni kondigden DSM Fine Chemicals en Cubist Pharmaceuticals gezamenlijk de opening aan van een nieuwe productieeenheid bij de DSM-fermentatiefabriek in Capua (Italië). – Om te kunnen voldoen aan de grote vraag naar fermentatiecapaciteit heeft DSM Biologics de productiecapaciteit van de fabriek in Montreal (Canada) uitgebreid. Begin mei werd een nieuwe sectie met een 2000 liter fermentatiesysteem voor de bereiding van biofarmaceutica in gebruik genomen. Biofarmaceutica zijn geneesmiddelen die bereid worden met celculturen. Ongeveer 30% van alle nieuwe farmaceutische producten in de diverse klinische testfasen zijn biofarmaceutica. In verband hiermee zijn ook het laboratorium en de pilot plant in Groningen in het verslagjaar uitgebreid.

22


www. > DSM.COM

DSM ANTI-INFECTIVES DSM Anti-Infectives is wereldmarktleider in ruwe penicilline, halffabrikaten voor penicillines (6-APA en 7-ADCA), zijketens en actieve ingrediënten voor anti-infectiva. Deze worden toegepast in antibiotica (penicillines en cefalosporines ter bestrijding van bacteriële infecties) en antimycotica (ter bestrijding van schimmelinfecties). De productielocaties van DSM Anti-Infectives bevinden zich in Nederland, Spanje, Italië, Zweden, Mexico, India, China en Egypte. GANG VAN ZAKEN

De wereldmarkt voor penicilline groeide in 2001 met 2 à 3%, terwijl de prijs voor PEN-G steeg tot ruim $10 per bou. Ook de prijzen van penicillinederivaten stegen, zij het minder snel. Op de markt voor halffabrikaten en bulkingrediënten nam de margedruk toe. DSM verwacht dat hierdoor het aantal producenten zal afnemen, met schaalgrootte en technologisch niveau als doorslaggevende factoren. Juist op deze terreinen heeft DSM in het verslagjaar opnieuw vorderingen gemaakt. Drie bestaande PEN-G fermentatiefabrieken worden momenteel uitgebreid. Daarmee wordt de capaciteitsvermindering opgevangen die was ontstaan door het sluiten van een aantal productielocaties in het kader van de herstructurering van DSM Anti-Infectives. Door nog steeds voortdurende overcapaciteit stonden ook bij de cefalosporines en de actieve bulkingrediënten de marges onder druk. De productie van enzymen voor het maken van penicilline, cefalosporine en actieve bulkingrediënten bleef bijdragen aan het bedrijfsresultaat, evenals de productie van nystatine. DSM Deretil, wereldmarktleider in zijketens voor antibiotica, kampte met toenemende concurrentie. Dankzij reductie van de kosten handhaafde DSM Deretil zijn winstgevendheid. Het aandeel van DSM in de Indiase onderneming Alpha Drug India Ltd. werd teruggebracht tot een minderheidsbelang. De uitvoering van het januari 2000 aangekondigde, ingrijpende herstructureringsprogramma voor DSM Anti-Infectives verloopt volgens plan. Door site-rationalisatie en kostenreductie wordt de winstgevendheid hersteld tot het streefniveau van 15% rendement op het geïnvesteerd vermogen. De concurrentiepositie van DSM Anti-Infectives verbeterde voorts door verhoogde productiviteit en de introductie van nieuwe technologieën. Daarbij gaat het onder andere om het maken van halffabrikaten (7-ADCA) en bulkingrediënten via zogenaamde groene routes. Dit zal de positie van DSM als de wereldwijd meest kostenefficiënte antibioticaproducent verder versterken. Het bedrijfsresultaat van DSM Anti-Infectives verbeterde fors ten opzichte van 2000, allereerst door de resultaten van het herstructureringsprogramma, maar verder ook dankzij de gunstiger penicillineprijs en de hoge koers van de Amerikaanse dollar. PROJECTEN

De productie van phenylglycine (zijketens) in Geleen op basis van nieuwe DSM-technologie bereikte de volgens het ontwerp voorziene productiecapaciteit. In het kader van het in 2000 gestarte herstructureringsprogramma is het aantal werknemers van DSM Anti-Infectives in 2001 met circa 400 verminderd. Daarmee komt de totale reductie van het aantal arbeidsplaatsen als gevolg van het herstructureringsprogramma op ongeveer duizend. Voor de locaties Delft (reductie met 425 arbeidsplaatsen), Zweden, Italië en Portugal is het herstructureringsprogramma nu afgerond. DSM Anti-Infectives concentreert zich op een aantal kernproducten, die worden gemaakt op een in vergelijking met vroeger kleiner aantal productielocaties, waarbij steeds gebruik wordt gemaakt

van samenhangende technologieën. In dit kader zijn in 2001 onder andere de volgende maatregelen getroffen: – De productie van PEN-G is in 3 fabrieken verhoogd, teneinde elders afgebouwde capaciteit op te vangen. – De productielocatie in Delft concentreert zich uitsluitend op de groeiende volumes 6-APA en 7-ADCA. – De site in Strängnäs (Zweden) concentreert zich sinds de beëindiging van de PEN-V-productie op clavulaanzuur. – In Almería (Spanje) wordt een nieuwe fabriek gebouwd voor de productie van semi-synthetische penicilline. – In Delft is de nieuwe 7-ADCA-fabriek (ZOR-f) in gebruik genomen. Na de onvermijdelijke opstartproblemen neemt de productie nu geleidelijk toe en zal de fabriek waarschijnlijk in 2003 op volle capaciteit produceren. Deze fabriek neemt de productie over van drie inmiddels gesloten fabrieken. In dit kader is de locatie Matosinhos (Portugal) inmiddels geheel gesloten. – Eind 2001 is in Zibo (China) een nieuwe fabriek in gebruik genomen voor de productie van semi-synthetische cefalosporines. – Eveneens in China is voor de productie van semi-synthetische penicillines een joint venture opgericht met Zhang Jia Kou Pharmaceutical Factory en Harbin Pharmaceutical Factory.

DSM FOOD SPECIALTIES DSM Food Specialties is een sterk groeiende aanbieder van hoogwaardige ingrediënten voor de voedingsmiddelenindustrie, vervaardigd op basis van fermentatie- en enzymtechnogie. DSM Food Specialties is wereldwijd actief en omvat zes businessunits: – DSM Dairy Ingredients levert ingrediënten en hulpstoffen aan de zuivelindustrie, zoals stremsels, zuursels, coatings voor kaas en zuiveltesten. DSM is wereldwijd een van de marktleiders in kaasingrediënten. – DSM Savoury Ingredients is een leidende producent van smaakstofingrediënten en smaakversterkers (onder meer gistextracten) in hartige producten, zoals soepen, sauzen, kant-en-klaar maaltijden en snacks. – DSM Beverage Ingredients heeft een sterke positie in onder andere enzymen, gisten en conserveringsmiddelen voor vruchtensappen, wijn, bier en andere alcoholische dranken. – DSM Agri Ingredients levert enzymen en andere ingrediënten aan de veevoederindustrie. De enzymactiviteiten van DSM Agri Ingredients zijn ondergebracht in een wereldwijde alliantie met BASF. – DSM Nutritional Ingredients maakt ingrediënten voor babyvoeding, voedingssupplementen en ‘functional foods’ zoals arachidonzuur, ß-caroteen en dieet-enzymen. – DSM Ingredients Development richt zich op de ontwikkeling van nieuwe, innovatieve voedingsingrediënten. De belangrijkste productielocaties van DSM Food Specialties zijn Seclin (Frankrijk) voor enzymen, Capua (Italië) voor onder andere ß-caroteen en arachidonzuur, Delft voor gistextracten en Moorebank (Australië) voor cultures. GANG VAN ZAKEN

DSM Food Specialties kiest zeer gericht voor marktsegmenten met een bovengemiddelde groei en speelt in op gezondheidstrends en de vraag naar natuurlijke producten. In 2001 groeide de markt voor voedingsmiddeleningrediënten met 5%, maar DSM Food Specialties’ netto-omzet nam veel sterker toe, met 15%. Daardoor waren ook de bezettingsgraden van alle productieinstallaties goed. Bovendien verbeterde de portfolio doordat producten met hoge toegevoegde waarde (microbieel stremsel, phytase) relatief zijn gegroeid, met een duidelijke stijging van het bedrijfsresultaat als gevolg. Net als in het voorafgaande jaar

23

Jaarverslag 2001

profiteerde DSM Food Specialties voorts van de hoge dollarkoers. DSM Food Specialties produceert slechts in beperkte mate in de Verenigde Staten maar realiseert wel aanzienlijke verkopen in dollars. Een negatief effect ging uit van prijsstijgingen van grondstoffen zoals melasse, dextrose en glycerol. De omzet van DSM Dairy Ingredients nam toe, vooral in enzymen (stremsels), cultures, conserveringsmiddelen en antibioticarestentests. Ook het marktaandeel nam toe, waarbij DSM profiteerde van het groeiende wantrouwen tegen dierlijke producten en de hoge prijs van stremsel uit slachtafval van kalveren. De op basis van fermentatie door micro-organismen geproduceerde DSM-stremsels zijn daarvoor een alternatief. DelvoPro, de in 2000 geïntroduceerde productlijn met een gezondheidseffect (probiotica), liet een aanzienlijke groei zien. DelvoPro stimuleert het immuunsysteem en zorgt voor een verbeterde darmflora door de groei van de gezonde microflora te bevorderen en door de groei van ongewenste bacteriën te belemmeren. DSM Savoury Ingredients realiseerde een aanzienlijk hogere omzet en een verder toegenomen marktaandeel door de groeiende vraag naar gistextracten als natuurlijke smaakstof. Door de hoge grondstofprijzen steeg het bedrijfsresultaat echter slechts licht. De omzet van DSM Beverage Ingredients stabiliseerde in het verslagjaar. De omzet van enzymen en gisten voor wijn, bier en andere alcoholische dranken nam toe. Tegelijk nam echter de omzet in enzymen voor de fruitverwerkende industrie licht af, door seizoenseffecten en doordat met name de productie van appelsapconcentraten zich heeft verplaatst van Europa en Noord-Amerika naar China. In dit land verkeert het gebruik van enzymen nog in het embryonale stadium. Opnieuw groeide de omzet van DSM Agri Ingredients fors. De omzet van de alliantie met BASF op het gebied van veevoederenzymen steeg, ondermeer door het verbod op het gebruik van beendermeel in Europa. Een van de meest succesvolle producten van dit moment is Natuphos, een enzym (phytase) dat het fosfaatgehalte in de mest van varkens en kippen sterk reduceert en de voedselopname verbetert. De DSM/BASF-alliantie is uitgegroeid tot de wereldwijd grootste leverancier van enzymen voor diervoeders. DSM Nutritional Ingredients ontwikkelde met succes toepassingen voor natuurlijk ß-caroteen, dat wordt verkocht onder de merknaam Caropure. De Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) kende in de loop van het verslagjaar AA/DHA-olie van een van DSM’s klanten de GRAS-status (generally recognized as safe) toe. Deze olie bevat onder meer door DSM Food Specialties in een geavanceerd gistingsproces met behulp van de schimmel Mortierella alpina geproduceerd arachidonzuur (AA). Officiële internationale organisaties erkennen het belang van arachidonzuur in babyvoeding. De Wereld Gezondheids Organisatie (WHO) adviseert de toevoeging van AA en DHA aan babyvoeding in hoeveelheden vergelijkbaar met de hoeveelheden die in borstvoeding voorkomen. De verkoop van arachidonzuur nam in 2001 fors toe. Voor geheel DSM Food Specialties nam het bedrijfsresultaat belangrijk toe. PROJECTEN

DSM heeft de totale DNA-sequentie van de schimmel Aspergillus niger in kaart gebracht. Dit organisme wordt door DSM veelvuldig gebruikt. De kennis uit dit genomics-project stelt DSM in staat productieprocessen nog verder te verbeteren en de ontwikkeling van nieuwe producten te versnellen. DSM Food Specialties is een van de businessgroepen die van deze nieuw verworven kennis in de toekomst veel profijt verwachten te trekken. De granuleringscapaciteit van de productielocatie Seclin (Frankrijk)

is in het verslagjaar uitgebreid. De een jaar eerder geïnstalleerde fermentatielijn functioneert nu op maximale capaciteit. Ook DSM Food Specialties benut de mogelijkheden van e-business. In 2001 werden drie nieuwe websites geïntroduceerd: www.betervoeren.nl voor Nederlandse boeren die in hun diervoeders phytase aanwenden, www.infantvision.com voor medische professionals en ouders over het gebruik van arachidonzuur in babyvoeding en www.dsm-oenology.com voor wijnproducenten in de Verenigde Staten.

DSM BAKERY INGREDIENTS DSM Bakery Ingredients heeft productielocaties in Europa en Zuid-Amerika en is een van de leidende producenten van bakkerijingrediënten in de wereld. DSM Bakery Ingredients maakt voornamelijk bakkersgist, bakkerij-enzymen en broodverbetermiddelen. Op de wereldmarkt voor instant droge gist bezet DSM de tweede plaats. Eveneens een tweede plaats heeft DSM op de West-Europese markt voor verse gist. Op de overige markten voor bakkerijingrediënten neemt DSM wereldwijd een derde positie in. DSM Bakery Ingredients concentreert zich op gist, bakkerij-enzymen en broodverbetermiddelen die zijn gebaseerd op enzymen. De verkoop van de Europese activiteiten op het gebied van banket is in het verslagjaar grotendeels voltooid. GANG VAN ZAKEN

De consumptie van brood neemt wereldwijd licht toe. Daarmee vertoont ook de wereldmarkt van bakkerij-ingrediënten een lichte groei. Per regio verschilt echter de mate van groei. Europa is voor DSM Bakery Ingredients de belangrijkste regio. Hier gaat de differentiatie in het aanbod van broodsoorten nog steeds verder. Om de bakker in staat te stellen dit brede assortiment in zijn winkel te realiseren, breiden industriële bakkerijen hun aanbod uit van halffabrikaten zoals speciale broodmixen, bevroren degen en halfafgebakken brood. Deze industriële bakkerijen worden gekenmerkt door steeds verdergaande specialisatie en automatisering. De productontwikkeling van DSM Bakery Ingredients speelt in op deze trends, bijvoorbeeld resulterend in vloeibare producten en de daarbij behorende applicatiesystemen. Mede hierdoor nam de omzet in 2001 verder toe. In de competitieve markt van bakkerijingrediënten groeide DSM Bakery Ingredients sneller dan de markt, hoofdzakelijk door de toegenomen afzet van bakkerij-enzymen en droge gist. Het bedrijfsresultaat stond in de eerste helft van het jaar onder druk als gevolg van hoge melasseprijzen, maar verbeterde in de tweede helft door prijsverhogingen en de continuering van kostenreductieprogramma’s zoals Operational Excellence. PROJECTEN

Het in het verslagjaar overbrengen van de gistproductie van Matosinhos (Portugal) naar Casteggio (Italië) was een belangrijke stap in de consolidatie van de Europese gistproductie en het bereiken van een goede schaalgrootte. Op het gebied van de formulering van bakkerij-enzymen zijn belangrijke verbeteringen doorgevoerd. Samen met de andere businessgroepen in het cluster Life Science Products is het genoom (de genetische informatie) van de schimmel Aspergillus niger ontrafeld en een infrastructuur voor bio-informatica opgezet. Aspergillus niger is het belangrijkste productieorganisme voor enzymen en wordt ook door DSM Bakery Ingredients zeer veel gebruikt. Voortbouwend op de informatie en infrastructuur die dit genomics-project heeft opgeleverd, werkt DSM Bakery Ingredients nu aan de ontwikkeling van nieuwe bakkerij-enzymen. De verworven kennis heeft daarnaast geleid tot een groot aantal nieuwe patentaanvragen.

Wat heeft DSM met wintersport te maken? Meer dan

skibindingen en skischoenen. Zelfs bij -40˚C blijven

u denkt. Want DSM maakt materialen waarmee u

ze gewoon hun werk doen.

zelfs de steilste pistes kunt bedwingen.

En natuurlijk blijven we als Partner in Sport van het

Zoals Stamylan UH. Een kunststofmateriaal voor het

Nederlands Olympisch Team doorgaan met de

loopvlak van uw ski’s en snowboards. Het heeft de

ontwikkeling van materialen die de prestaties en

unieke eigenschap dat het keihard is en toch flexibel

veiligheid in de sport verbeteren. Zodat ook úw

blijft. Én het zorgt ervoor dat uw ski’s en snowboards

snowboard nog lekkerder glijdt en uw skischoen

nog beter glijden. Of wat dacht u van Xantar™

nog meer houvast biedt. Want het kan altijd extremer.

en Arnitel™. Dit zijn kunststoffen die zijn verwerkt in

Ook op de piste. unlimited.dsm.com

[ DAT KAN EXTREMER ]

25

Jaarverslag 2001

PERFORMANCE MATERIALS

NETTO-OMZET* PERFORMANCE MATERIALS x c miljoen

Het cluster Performance Materials omvat de businessgroepen DSM Elastomers, DSM Engineering Plastics, DSM Coating Resins, DSM Composite Resins, en de businessunit DSM High Performance Fibers. Deze maken hoogwaardige producten met eigenschappen die aansluiten op de door de klant gewenste productprestaties. Deze kunststoffen hebben een relatief hoge toegevoegde waarde en kennen in de meeste gevallen een mondiale marktbenadering. De toepassingen liggen in zeer uiteenlopende eindmarkten, zoals de automobielindustrie, elektrische apparaten en elektronica, de verfindustrie en de bouw. Performance Materials heeft in de afgelopen jaren een sterke groei doorgemaakt. Door acquisities zijn nieuwe producten en technologieën verkregen. De positie van deze activiteiten zal in de komende jaren worden versterkt door te investeren in bestaande producten met een sterke marktpositie en door de acquisitie van nieuwe producten en technologieën. De onderlinge verbinding van marketingcompetences en technologieën levert belangrijke synergievoordelen op. DSM’s strategie Vision 2005: Focus and Value houdt in dat DSM in 2005 wil behoren tot de wereldtop op het gebied van specialties met hogere toegevoegde waarde, sterke groei en stabielere resultaten. De hoogwaardige materialen die DSM vervaardigt in het cluster Performance Materials krijgen daarmee in de totale DSMproductenportfolio een steeds prominentere positie. Binnen deze strategie pasten de activiteiten van DSM Engineering Plastic Products (halffabrikaten en componenten van kunststoffen) minder goed bij DSM. Deze businessgroep is daarom per 1 januari 2001 verkocht.

2.500 2.000 1.500 1.000 500 0 97

98

99

00

01


BEDRIJFSRESULTAAT PERFORMANCE MATERIALS in % van de leveringen 10 8 6 4 2 0

x c miljoen netto-omzet*: – DSM Elastomers (incl. DSM High Performance Fibers) – DSM Engineering Plastics – DSM Coating Resins – DSM Composite Resins – DSM Engineering Plastic Products

2001

2000

524 602 506 303 -

610 588 452 329 225

totaal

1.935

2.204


103 195 160 1.081

144 244 109 1.046

10,1 89

14,3 91


3.613

4.863

97

98

99

00

01

DSM ELASTOMERS DSM Elastomers vervaardigt synthetische (EPDM) en thermoplastische rubbers (TPV’s). DSM’s rubbers worden toegepast in auto’s, diverse industriële producten en bouwmaterialen en als additief voor motorolie. Met een productiecapaciteit voor EPDMrubber van 215.000 ton en een marktaandeel van meer dan 20% is DSM met dit product wereldmarktleider. In thermoplastische rubbers neemt DSM de tweede positie in op de wereldmarkt. DSM Elastomers heeft productielocaties in Geleen (Nederland), Genk (België), Addis, Leominster (Verenigde Staten) en Triunfo (Brazilië), en via een joint venture in Chiba (China). De SBRactiviteiten maken sinds 1 januari 2001 deel uit van DSM Venturing & Business Development. GANG VAN ZAKEN


De automobielindustrie, de belangrijkste afzetmarkt van DSM Elastomers, stagneerde wereldwijd en daalde in Noord-Amerika. Ook de bouwen constructiemarkt stagneerde. Daardoor daalde de vraag naar EPDM op de voor DSM belangrijke NoordAmerikaanse markt met 15%, terwijl de vraag in West-Europa op ongeveer hetzelfde niveau lag als in 2000. Wereldwijd kromp de EPDM-markt per saldo met 5%.

26


www. > DSM.COM

DSM Elastomers slaagde erin zijn EPDM-afzet te stabiliseren op het niveau van 2000. Voor motorolie-additieven was de afzet lager dan in 2000. In de tweede helft van het jaar kwamen de EPDMmarges door de afnemende vraag onder druk te staan. Door de stagnatie in de automobielindustrie stagneerde ook de vraag naar thermoplastische rubbers. Als gevolg van de genoemde ontwikkelingen daalde het bedrijfsresultaat fors. PROJECTEN

In Geleen startte de bouw van een nieuwe EPDM-fabriek met een capaciteit van 80.000 ton, die eind 2002 in gebruik zal worden genomen. De expansie van de fabriek in Triunfo (Brazilië) naar 31.000 ton verliep voorspoedig. De implementatie van het Global Grade Programma is van grote waarde gebleken. Door de introductie van een aantal typen van topkwaliteit die op meerdere productielocaties kunnen worden geproduceerd, onder gelijktijdige reductie van het aantal typen, heeft DSM Elastomers zijn concurrentiekracht vergroot. Nieuwe eindproducten van de thermoplastische rubber Sarlink openen mogelijkheden in de automobielindustrie ter vervanging van pvc. Daarnaast creëren deze nieuwe producten ook nieuwe afzetmarkten. Zo is in samenwerking met de Amerikaanse onderneming Great Lake Solvents (GLS) een thermoplastische rubber ontwikkeld ter vervanging van wijnkurken. Via de samenwerking met GLS krijgt DSM toegang tot de sterk groeiende consumentenmarkt voor TPV. Voor de automobielindustrie ontwikkelde DSM Thermoplastic Elastomers innovatieve toepassingen voor autoprofielen, deels bestaande uit een combinatie van EPDM en TPV. In het verslagjaar is een programma van herstructurering en kostenverlaging voorbereid om de concurrentiepositie van onze productielocaties verder te verbeteren.

DSM ENGINEERING PLASTICS DSM Engineering Plastics is een wereldwijd opererende producent en leverancier van nylon (nylon-6, nylon-66 en nylon-46), polyesters (PBT, PET en TPE-E), polycarbonaat (PC en PC-blends) en ultrahoog moleculair polyetheen (Ultra High Molecular Weight PE). Deze hoogwaardige materialen worden toegepast in technische componenten voor de elektrotechnische, elektronica-, automobiel- en machinebouwindustrie. Ook worden ze afgezet op extrusiemarkten. DSM neemt wereldwijd met deze activiteiten met een marktaandeel van circa 5% een goede positie in. Op het gebied van de hoge-temperatuurnylon is DSM marktleider. DSM Engineering Plastics heeft productielocaties in Emmen, Geleen (Nederland), Genk (België), Stade (Duitsland), Evansville, Augusta (Verenigde Staten), Stoney Creek (Canada), Jiangsu (China) en Pune (India). GANG VAN ZAKEN

Door de teruggang in de economie in 2001 liep ook de vraag naar engineering plastics aanzienlijk terug. In de Verenigde Staten was deze ontwikkeling al in 2000 ingezet, in Azië viel vanaf begin 2001 met name in de elektronicasector de vraag sterk terug. In Europa begon de terugval in het tweede kwartaal. Desondanks slaagde DSM erin zijn positie op de wereldmarkt te handhaven en wist DSM Engineering Plastics nieuwe projecten te commercialiseren. Ondanks overaanbod op de markten voor nylons en polycarbonaat bleven de marges redelijk op peil dankzij de dalende grondstofprijzen. Het bedrijfsresultaat daalde fors ondanks efficiencyverbetering en kostenbeheersing. Voor de Europese activiteiten werden de voorbereidingen voor een ingrijpend herstructureringsprogramma afgerond. PROJECTEN

DSM HIGH PERFORMANCE FIBERS DSM High Performance Fibers, een businessunit van DSM Venturing & Business Development, is de producent van Dyneema, de door DSM ontwikkelde sterkste vezel ter wereld. Dyneema wordt vooral toegepast in kogel- en scherfwerende beschermingsmiddelen, in touwen, netten en sportartikelen. DSM High Performance Fibers beschikt over productiefaciliteiten in Heerlen en Greenville (Verenigde Staten). GANG VAN ZAKEN

DSM High Performance Fibers presteerde bijzonder goed. Net als in 2000 nam ook in 2001 de vraag naar de supersterke vezel Dyneema nog sneller toe dan geraamd. Een vierde productielijn komt begin 2002 in bedrijf. Samen met debottlenecking van de andere productielijnen komt de capaciteit daarmee op 2.600 ton. Omdat de vraag blijft toenemen, zal in 2002 een vijfde productielijn worden gebouwd. Ofschoon in het laatste kwartaal in Greenville (North Carolina, Verenigde Staten) een nieuwe fabriek voor de productie van Dyneema UD in gebruik werd genomen, overtrof ook voor deze ballistische toepassing van Dyneema de vraag ruimschoots de productiecapaciteit. Om aan de Japanse vraag naar Dyneema te voldoen voerde ook Nippon Dyneema, de 50/50 joint venture met Toyobo Co. Ltd., zijn capaciteit op. Door deze ontwikkelingen groeide het bedrijfsresultaat aanzienlijk.

In Genk (België) nam DSM Engineering Plastics een nieuwe lijn voor de productie van Arnitel U in gebruik. Voor de bouw van een nieuwe PBT-fabriek in Europa in een joint venture met Ticona is gestart met het constructie-ontwerp. Via de internetmarktplaats Omnexus verwerkt DSM Engineering Plastics een groeiende stroom orders. DSM’s intensieve onderzoeksinspanningen leidden in 2001 tot de ontwikkeling van Segregate (halogeenvrije vlamdovende nylon-6 en PBT compounds), een groen alternatief voor broom bevattende vlamvertragers, en tot Xantar C, een nieuwe PC/ABS blend met sterk verbeterde eigenschappen ten aanzien van onder meer verontreinigingen, vloei en kleur. De markintroducties van de eerder ontwikkelde productinnovaties Stanyl High Flow en Akulon Ultraflow verliepen succesvol.

DSM COATING RESINS DSM Coating Resins ontwikkelt en produceert harsen voor verfsystemen. Op het gebied van poederverfharsen is DSM wereldmarktleider, met fabrieken in Nederland, Spanje, Amerika, Taiwan en China. Voor natte verfharsen is DSM een van de leidende producenten in Europa. DSM Desotech is een businessunit van DSM Coating Resins en wereldmarktleider op het gebied van UV-uithardende coatings, inkten en matrixmateriaal voor optische glasvezels. In de glasvezelmarkt belevert DSM Desotech als duidelijke marktleider alle grote producenten van glasvezelkabels. Daarnaast maakt DSM Desotech hechtmiddelen en lakken voor cd’s en dvd’s, en ‘hardcoats’ (krasvaste en waterbestendige deklagen) voor lcd’s

27

Jaarverslag 2001

(liquid crystal displays) en elektronica. DSM Desotech heeft vestigingen in Elgin, Charlotte (Verenigde Staten) en Hoek van Holland. Een 50/50 joint venture met JSR met twee fabrieken in Japan bedient de Japanse markt. De businessunit DSM Somos produceert stereolithografische harsen, waarmee via Computer Aided Design (CAD) driedimensionale prototypen worden gemaakt. Hiermee neemt DSM een tweede plaats in op de wereldmarkt. GANG VAN ZAKEN

Het gehele jaar stond de afzet van coating resins in met name de Verenigde Staten onder druk. De markt voor poedercoatings bleef ruim achter bij vorig jaar. Ook in Azië daalde de afzet sterk, met uitzondering van China. De Chinese markt groeide sterk door en vertegenwoordigt inmiddels meer dan de helft van de Aziatische markt. In Europa duurde het tot het vierde kwartaal voordat de grondstofkosten wat gingen dalen en de marges toenamen. Tegelijkertijd begon echter door verminderde marktvraag de afzet verder terug te lopen, zowel voor op oplosmiddelen gebaseerde harsen als voor poederverfharsen. De als gevolg van de moeilijke economische omstandigheden tegenvallende opbrengsten konden gedeeltelijk worden gecompenseerd door reductie van de kosten. Na drie zeer sterke kwartalen zag DSM Desotech zijn verkopen aan de glasvezelindustrie in het laatste kwartaal inzakken. De glasvezelproductie op zijn beurt is onderuit gegaan doordat vooral de Amerikaanse telecomsector zijn investeringen na de aanslagen in de Verenigde Staten massaal opschortte. Het bedrijfsresultaat van DSM Desotech kwam uit onder dat van het voorafgaande jaar. DSM Desotech verwacht dat het herstel pas medio 2002 zal inzetten. Het geloof van DSM Desotech – en dat van zijn klanten – in de markt voor optische netwerken, de behoefte aan bandbreedte en derhalve groei van de glasvezelproductie is echter onaangetast. DSM Desotech streeft naar verdere verbreding van zijn productportfolio, gebaseerd op zijn kernkwaliteiten UVtechnologie, klantgerichtheid en onderzoek & ontwikkeling. Het bedrijfsresultaat van geheel DSM Coating Resins daalde licht. PROJECTEN

DSM Coating Resins investeert stevig in e-business. Zo liep de eerste order ter wereld van de internet-marktplaats Elemica tussen DSM Coating Resins en één van zijn leveranciers. Momenteel wordt voor DSM Coating Resins een zogenaamde sell-site ontwikkeld, een DSM-verkooppunt op het internet, dat vanaf het tweede kwartaal van 2002 het zakendoen met DSM Coating Resins nog makkelijker zal maken. Een belangrijke innovatie zijn (UV-)poedercoatings voor temperatuurgevoelige substraten zoals hout en plastic. Deze gepatenteerde systemen bereiken in toenemende mate het commerciële stadium, in nauwe samenwerking met de klanten van DSM Coating Resins. DSM Desotech breidde zijn capaciteit uit in Stanley (Verenigde Staten) en via de 50/50 joint venture met Japan Fine Coatings Co. in Tsukuba (Japan). De laatste uitbreiding betreft een nieuwe fabriek voor de vervaardiging van DeSolite UV-uithardbare materialen.

DSM COMPOSITE RESINS DSM Composite Resins maakt harsen voor industriële toepassingen, voornamelijk onverzadigde polyesterharsen (structural resins) die vooral in met glasvezel versterkte composieten worden verwerkt. Tevens vervaardigt deze businessgroep zogenaamde sizings & binders, functionele oppervlaktematerialen die ervoor zorgen dat kunststof en de toegevoegde glasvezel elkaar in toepassingen versterken. De harsen worden onder andere toegepast in de bouwen constructie-industrie, de elektrotechnische en elektronica-industrie, de automotive-sector, de botenbouw en in vrijetijdsproducten. DSM Composite Resins heeft eigen fabrieken in Nederland (Schoonebeek), Frankrijk (Compiègne), Italië (Filago) en GrootBritannië (Ellesmere Port), en is in Europa marktleider op het gebied van onverzadigde polyesterharsen. Ten behoeve van de verkoop van polyesterharsen aan de gefragmenteerde eindmarkt in Europa, beschikt DSM Composite Resins over een eigen panEuropese distributeur, Euroresins. In China heeft DSM Composite Resins een joint venture met Jinling Petrochemical Corporation (Sinopec). Met ‘sizings & binders’ is de businessgroep wereldmarktleider. GANG VAN ZAKEN

DSM Composite Resins kampte in 2001 met een enigszins teruglopende vraag, als gevolg van de wereldwijde economische neergang. Toch kon de leidende positie worden versterkt. Dat was vooral te danken aan een herstructurering van de organisatie en aan projecten in het kader van Operational Excellence. Een van de maatregelen in het kader van de herstructurering van DSM Composite Resins was de verhuizing van het hoofdkantoor van Zwolle naar Schaffhausen (Zwitserland). Daarnaast is de gehele orderafhandeling gecentraliseerd, waardoor DSM Composite Resins nog beter aan de wensen van zijn klanten tegemoet kan komen. De omzet in Azië nam toe, met name in China. Ook kwam meer productiecapaciteit beschikbaar in dit werelddeel. De grondstofprijzen daalden gedurende het verslagjaar geleidelijk, waardoor het rendement verbeterde. Sizings & Binders profiteerde van zijn multi-productline beleid. Door dicht bij de klant te produceren, ontstaat een grote mate van betrokkenheid met de voornaamste glasvezelproducenten. Het resultaat van DSM Composite Resins steeg fors. PROJECTEN

De meeste aandacht ging uit naar de herstructurering van de organisatie. Het vorig jaar met succes gelanceerde E-star-programma (een pakket van geavanceerde producten en diensten dat tot stand komt via combinatoriële chemie) is ingezet voor een volgend project dat zich richt op het verbeteren van de prestaties van DSM-producten bij de klant. De deelneming Jinling DSM Resins Comp. Ltd. in Nanjing ontwikkelde plannen voor verdere expansie in China. Om de capaciteit van Sizings & Binders te vergroten, wordt de productie in Filago (Italië) uitgebreid. Daarmee wordt ook de leveringszekerheid verbeterd. De uitbreiding zal medio 2002 gereedkomen. Het Europese distributienetwerk Euroresins breidde het aantal landen uit dat via deze organisatie kan worden beleverd.

Wat heeft DSM met sneldrogende verf te maken? Alles. Want als producent van grondstoffen voor verfsystemen, maken wij ook harsen voor verf die droog is voordat iemand het woord ‘nat’ kan opschrijven. Vliegensvlug dus. Waarmee een hoop nutteloze droogtijd gewonnen is. De meest uiteenlopende voorwerpen en producten worden van deze sneldrogende coatings voorzien. Zoals meubels, cd’s en glasvezelkabels.

Zo blijven we doorgaan en zoeken naar nog meer toepassingen voor producten die snel en efficiënt beschermd moeten worden. En blijven we bezig om het nu al razendsnelle droogproces nog sneller te laten verlopen. Zodat de schilder bijvoorbeeld, direct na het verven van een bankje, een bordje kan ophangen met ‘droog’. Meer weten over de mogelijkheden van DSM? Kijk dan op: unlimited.dsm.com

[ DAT KAN SNELLER ]

29

Jaarverslag 2001

POLYMERS & INDUSTRIAL CHEMICALS

NETTO-OMZET* POLYMERS & INDUSTRIAL CHEMICALS x c miljoen

Het cluster Polymers & Industrial Chemicals omvat de businessgroepen DSM Petrochemicals, DSM Fibre Intermediates inclusief DSM Acrylonitrile, DSM Melamine en DSM Agro. Hun activiteiten bevinden zich in het begin van de bedrijfskolom. Om concurrerend te zijn, wordt geproduceerd in grootschalige, kapitaalintensieve installaties. DSM beheerst de risico’s van de aanbod-gedreven cycliciteit door een sterke klantenrelatie (onder meer door langetermijncontracten), een sterk kostenbewustzijn en het zorgvuldig plannen van capaciteitsuitbreidingen. Hierdoor behaalt dit cluster gemiddeld over de economische cyclus een hoog rendement.

4.000 3.500 3.000 2.500 2.000 1.500

PETROCHEMICALS

1.000

Per 1 januari 2001 zijn de businessgroepen DSM Hydrocarbons, DSM Polyethylenes en DSM Polypropylenes ondergebracht in een nieuwe businessgroep, DSM Petrochemicals. DSM zal zich terugtrekken uit de petrochemie, als onderdeel van de concernstrategie Vision 2005: Focus and Value. De vorming van DSM Petrochemicals was daarin de eerste stap. Deze businessgroep beschikt over sterk geïntegreerde productiefaciliteiten in Geleen en Gelsenkirchen (Duitsland).

500


BEDRIJFSRESULTAAT POLYMERS & INDUSTRIAL CHEMICALS in % van de leveringen

INDUSTRIAL CHEMICALS

15

Met productielocaties in Nederland, de Verenigde Staten en het Verre Oosten zijn deze activiteiten wereldwijd verspreid. Met caprolactam en melamine neemt DSM zowel qua afzet als in technologisch opzicht leidende posities in op de wereldmarkt. Kunstmest en acrylonitril zijn voor DSM nevenproducten van de vergaande site-integratie in Geleen, die zeer kostencompetitief geproduceerd en gemiddeld over de cycli met goede marges verkocht kunnen worden. De markt van meststoffenproducent DSM Agro beperkt zich tot Noordwest-Europa.

10

x c miljoen netto-omzet*: – DSM Petrochemicals – DSM Fibre Intermediates (incl. DSM Acrylonitrile) – DSM Melamine – DSM Agro

2001

2000

2.364

2.680

853 210 328

1.007 200 329

totaal

3.755

4.216


134 332 170 1.690

337 561 257 1.573

8,2 53

21,9 56


4.053

4.544


5 0 97

98

99

00

01

DSM PETROCHEMICALS DSM heeft in 2000 besloten zijn petrochemische activiteiten af te stoten. Daartoe zijn in het verslagjaar de voormalige businessgroepen DSM Hydrocarbons, DSM Polyethylenes en DSM Polypropylenes geïntegreerd in een nieuwe organisatorische eenheid, DSM Petrochemicals. Met een marktaandeel van 12% in zowel polyetheen als polypropeen behoort DSM Petrochemicals tot de Europese top. Bovendien is DSM Petrochemicals een van de meest kostenefficiënte polyolefinenproducenten. De productiefaciliteiten van DSM Petrochemicals zijn te vinden in Geleen en Gelsenkirchen (Duitsland). De twee naftakrakers in Geleen hebben een capaciteit van 1.250.000 ton etheen en 675.000 ton propeen. DSM Petrochemicals heeft voorts een capaciteit van 1,6 miljoen ton polyetheen en ruim 1 miljoen ton polypropeen. DSM’s klanten verwerken deze kunststoffen door middel van extrusie (verpakkingsfilm, vezels, buizen), spuitgiettechnieken (bumpersystemen voor de automobielindustrie, stijve verpakkingen, huishoudelijke artikelen, tuinstoelen) en ‘blow moulding’ (flessen, flacons, dozen).

30

Polymers & Industrial Chemicals

www. > DSM.COM

GANG VAN ZAKEN

DSM FIBRE INTERMEDIATES

De wereldmarkt voor etheen en propeen zag er in 2001 aanvankelijk gunstig uit, doordat producenten in de Verenigde Staten hun krakers stillegden vanwege de hoge prijs van hun grondstof aardgas. Daardoor was de vraag groter dan het aanbod. In de loop van het tweede kwartaal kwam hierin verandering, doordat de eindmarkten afkoelden en de olefinenprijzen onder druk kwamen te staan. De combinatie van hoge grondstof- en lagere verkoopprijzen zorgde voor druk op de olefinenmarges. Na de zomer daalde de olieprijs en daarmee de prijs van nafta, de grondstof voor de krakers van DSM Petrochemicals. Dit compenseerde de gedaalde verkoopprijzen ruimschoots. Met uitzondering van een geplande onderhoudsstop en een periode na het weer opstarten van NAK-4 in Geleen draaiden de naftakrakers van DSM Petrochemicals vrijwel op hun volledige capaciteit. Het bedrijfsresultaat van de etheen- en propeenactviteiten van DSM Petrochemicals was echter fors lager dan dat over 2000. 2001 was voor de Europese producenten van polyetheen (PE) een moeilijk jaar door de hoge etheenprijzen en door de toegenomen concurrentie: in zowel Europa, de Verenigde Staten als in het Midden-Oosten kwam een aantal nieuwe PE-fabrieken in productie. Wel vertoonde – in overeenstemming met DSM’s verwachtingen – de vraag naar polyetheen een gezonde groei, tot de aanslagen van 11 september in de Verenigde Staten. Daarna zakte de vraag in. Deze negatieve factoren zetten bij alle Europese polyetheenproducenten marges en rendement aanzienlijk onder druk. Ondanks de moeilijke marktomstandigheden slaagde DSM Petrochemicals erin hoge bezettingsgraden te realiseren voor zijn fabrieken. Door de sterke druk op de marges daalde het bedrijfsresultaat van de polyetheenactiviteiten van DSM Petrochemicals fors. Na het slechte jaar 2000 herstelde de vraag-aanbodverhouding zich op de markt voor polypropeen (PP). Oudere fabrieken werden uit bedrijf genomen, andere tijdelijk stilgelegd, terwijl de grondstofprijzen daalden. Daardoor verbeterde de marktsituatie aanzienlijk. Zowel op de extrusie- als op de spuitgietmarkten zag DSM Petrochemicals zijn verkopen stijgen. Stamax, een innovatief, met glasvezel versterkt polypropeen van DSM, brak definitief door in de markt. De automobielindustrie gaat Stamax niet alleen in nieuwe modellen toepassen, maar ook worden binnenkort in bestaande automodellen metalen onderdelen vervangen door deze kunststof. Ten opzichte van 2000 verbeterde het bedrijfsresultaat van de polypropeenactiviteiten van DSM Petrochemicals fors. Voor de gehele businessgroep was het bedrijfsresultaat echter fors lager.

Door de vertraging van de economische groei daalde wereldwijd de vraag naar caprolactam. De dalende prijstrend, ingezet in de tweede helft van het voorgaande jaar, hield in 2001 aan. De grondstofprijzen en de aanvankelijk in de Verenigde Staten hoge energieprijzen daalden in de loop van het jaar. Gemiddeld waren de marges aanzienlijk lager dan het voorgaande jaar. De gemiddelde bezetting van de productie-installaties was in 2001 hoog, met Evergreen als uitzondering. Deze joint venture met Honeywell verwerkt gebruikt nylon-6, vooral tapijt, tot de grondstof caprolactam. In september moest als gevolg van moeilijke marktomstandigheden en de nog te beperkte productie-efficiëntie de productie van Evergreen tijdelijk worden stilgelegd. De acrylonitrilmarkt werd in 2001 gekenmerkt door overcapaciteit, veroorzaakt door twee nieuwe acrylonitrilfabrieken in de Verenigde Staten en Taiwan. Prijserosie was het gevolg. De acrylonitrilvolgproducten vertoonden een redelijk stabiel beeld, terwijl ABS in Azië groeide. Over het geheel waren de marges van DSM Fibre Intermediates gemiddeld lager dan het voorgaande jaar. Dit resulteerde in een negatief bedrijfsresultaat over 2001, dat daarmee veel slechter was dan dat over het jaar 2000. Herstructureringsmaatregelen zijn voorbereid teneinde deze verslechtering het hoofd te bieden.

PROJECTEN

PROJECTEN

– In Geleen werd goede voortgang gemaakt met de bouw van een nieuwe gasfase-copolymeer-polypropeenfabriek met een capaciteit van 350.000 ton ter vervanging van twee verouderde slurry-productielijnen. – Met succes is een zeer duurzaam type polyetheen (PE-100) geïntroduceerd voor water-, gas- en drukleidingen. – Het voornemen voor de aanleg van een pijpleidingnetwerk voor producenten en afnemers van propeen in het Duitse Ruhrgebied, Nederland en België krijgt gestalte. Dit project wordt gedragen door DSM Petrochemicals, tezamen met andere industriële partners en overheidsorganen. – De integratiestudies binnen DSM Petrochemicals hebben in 2001 geleid tot plannen om in 2002 verdere herstructureringen door te voeren.

In China boekte DSM voortgang met de 60/40 joint venture met Nanjing Oriental Chemicals Industrial door de goedkeuring van de ‘State Council’. De joint venture heeft ten doel een caprolactamfabriek in Nanjing (provincie Jiangsu) aan te kopen en deze vervolgens uit te breiden van 50.000 naar 140.000 ton per jaar op basis van DSM-HPOplus technologie. De lokale aankoop van grondstoffen is een van de nog resterende aandachtspunten. Toepassing van deze HPOplus technologie biedt ook goede vooruitzichten voor verdere kostenbesparing in bestaande fabrieken. De engineering hiervoor is afgerond. Het ‘bench-scale’ onderzoek voor de ontwikkeling van een nieuw proces voor caprolactam op basis van alternatieve grondstoffen is gereed. De volgende stap is de bouw van een demonstratie-unit.

DSM Fibre Intermediates vervaardigt grondstoffen voor synthetische vezels en kunststoffen. Het belangrijkste product is caprolactam, de grondstof voor nylon-6, ook wel polyamide-6 genoemd. Dit type nylon wordt toegepast in vezels voor textiel, banden en tapijten en als hoogwaardig constructiemateriaal voor bijvoorbeeld de elektronica, elektrotechnische en automobielindustrie. Nylon-6 is een product dat zich bevindt in de volwassen fase van zijn levenscyclus, waarin marktvraag en opbrengstprijzen sterk worden beïnvloed door de economische cycli. Het concurreert met materialen zoals nylon-66, polyester en polypropeen. DSM Fibre Intermediates beschikt over caprolactamfabrieken in Nederland en de Verenigde Staten, met een totale capaciteit van 500.000 ton per jaar. Met een aandeel van ongeveer 12% in de wereldmarkt en een leidende technologiepositie is DSM de belangrijkste caprolactamleverancier. DSM Fibre Intermediates maakt ook acrylonitril, een grondstof voor onder meer textielvezels, met als nevenproducten waterstofcyanide en natriumcyanide. In Europa is DSM op de vrije markt voor acrylonitril met een marktaandeel van circa 20% een belangrijke aanbieder. Voor de export van acrylonitril buiten Europa heeft DSM een marketing joint venture met het Spaanse Repsol-Quimica. GANG VAN ZAKEN

31

Jaarverslag 2001

DSM MELAMINE

DSM AGRO

Melamine is een warmtebestendige, krasvaste kunststof die wordt gebruikt in impregneer- en lijmharsen voor laminaten en panelen in de houtverwerkende industrie. Op basis van snelgroeiend hout in combinatie met melamine worden hoogwaardige panelen geproduceerd ter vervanging van hardhout. Daarnaast wordt melamine toegepast in autolakken, in duurzaam kunststof serviesgoed en in vlamvertragers. DSM Melamine heeft een productiecapaciteit voor melamine van ruim 200.000 ton per jaar. Met een marktaandeel van ongeveer 25% is DSM met dit product wereldmarktleider. DSM Melamine heeft productiefaciliteiten in Geleen, Fortier (Verenigde Staten) en Bontang (Indonesië).

DSM Agro maakt meststoffen met een hoog stikstofgehalte, zoals kalkammonsalpeter, voor de bemesting van grasland en akkerbouwgewassen. De producten worden hoofdzakelijk geleverd aan de agrarische groothandel in Noordwest-Europa. In Nederland is DSM Agro marktleider, in Duitsland, Frankrijk en België neemt de businessgroep vooraanstaande marktposities in. Met kalkammonsalpeter is DSM Agro de tweede aanbieder in NoordwestEuropa. De productiefaciliteiten van DSM Agro bevinden zich in Geleen en IJmuiden.

GANG VAN ZAKEN

Na de sterke groei in 2000 daalde in het verslagjaar wereldwijd de vraag naar melamine licht. De effecten van de teruglopende economische groei werden nog versterkt doordat afnemers inteerden op hun voorraden. Alleen in China nam de vraag naar melamine toe, maar Azië bleef al met al kampen met overcapaciteit. In Europa leidde het in gebruik nemen van nieuwe productiecapaciteit in Polen en Oostenrijk tot verruiming van het aanbod. Na het herstel van de prijzen in 2000 stabiliseerden deze zich in 2001. Gemiddeld lagen de prijzen hoger dan het vorige jaar. In de Verenigde Staten leidde een piek in de prijs van aardgas (een grondstof voor melamine) tot hogere kosten. Op lange termijn lijkt de ontwikkeling van de vraag naar melamine gunstig als gevolg van de toenemende schaarste aan hout. Naar verwachting zal het aanbod gelijke tred houden met deze vraaggroei. Het bedrijfsresultaat lag in 2001 fors boven het onbevredigende niveau van het voorafgaande jaar. PROJECTEN

De in 2000 in Geleen begonnen bouw van een nieuwe fabriek met een capaciteit van 40.000 ton vordert volgens plan. De start van de productie is voor eind 2002 voorzien. De nieuwe fabriek maakt gebruik van een hogedruk-vloeistoffaseproces (Shortened Liquid Phase technologie) dat minder productiestappen nodig heeft om melamine van hoge kwaliteit te produceren. Vergeleken met de traditionele gasfasetechnologie is een SLP-fabriek hierdoor al bij een kleinere schaal concurrerend. De capaciteit van de gasfasefabriek in Geleen wordt opgerekt tot 115.000 ton. Deze capaciteitsvergroting is mogelijk door de debottlenecking van de ureumfabriek in Geleen tot een capaciteit van ruim 500.000 ton. Ureum is de grondstof voor melamine.

GANG VAN ZAKEN

Door de extreem natte weersomstandigheden in NoordwestEuropa stond het kunstmestverbruik onder zware druk in de eerste helft van 2001. Terwijl dit normaal het hoogseizoen is, moest DSM Agro nu zijn kunstmestproductie gedurende enkele weken fors beperken. Hoewel de afzet zich in de tweede helft van het jaar herstelde, daalde het verbruik over 2001 als geheel met ongeveer 10%. Dit kwam mede door substitutie van kalkammonsalpeter door ureum uit Oost-Europa. De invloed van de mond- en klauwzeerepidemie die Nederland en Frankrijk in maart trof, was beperkt. Eind 2001 maakten Vulcaan B.V. te Goor (Nederland) en NPK van Eck B.V. te Nieuwegein bekend dat zij hun activiteiten gaan samenvoegen en Moreels N.V. te Gent (België) zullen overnemen. Het nieuwe bedrijf vormt één van de grotere kunstmestgroothandelaren van Noordwest-Europa. Zowel Vulcaan als Moreels zijn 100% dochter-ondernemingen van DSM Agro, dat hiermee afstand neemt van zijn directe betrokkenheid in de markt als groothandel in meststoffen in Nederland en België. DSM Agro behoudt nog slechts een 40%-belang in de nieuw te vormen onderneming. De in 2000 ingezette stijging van de grondstofkosten zette zich voort in 2001. Daardoor stegen ook in 2001 de verkoopprijzen. Dit compenseerde ten dele de achtergebleven afzet en de gestegen bedrijfskosten. Hoewel lager dan in het voorgaande jaar was het bedrijfsresultaat in 2001 bevredigend. PROJECTEN

Succesvolle projecten bij de ammoniakfabrieken in Geleen resulteerden in aanmerkelijke verbeteringen op het gebied van energieverbruik, betrouwbaarheid en kostprijsniveau. DSM Agro ging onverminderd door met de verdere ontwikkeling van e-business. Aan de verkoopkant gaat het om onlinebemestingsadvisering aan boeren en online-ordering: het via het internet afroepen van bestellingen. Aan de inkoopkant ontplooit DSM Agro vergelijkbare initiatieven.

U kent DSM vast wel. Dan weet u wellicht ook dat wij materialen en grondstoffen maken voor een groot aantal eindproducten. Voor medicijnen en voedingsmiddelen, maar ook voor pc’s, mobiele telefoons, laminaatvloeren en zelfs voor bankbiljetten. Eigenlijk kunt u het zo gek niet bedenken of DSM heeft eraan bijgedragen.

Dat geldt ook in de sport. Of het nu gaat om ski’s, snowboards, valhelmen, sportkleding of energiedrankjes: tien tegen één dat onze mensen en onze producten hierin een rol hebben gespeeld. Om prestaties te verbeteren of de veiligheid te vergroten. En we blijven doorgaan om dingen te vervolmaken.

[ DAT KA N Z U I N I G E R ]

[ D AT K A N S T E R K E R ] [ D AT K A N [ D AT K A N L I C H T E R ]

[ D AT K A N V E I L I G E R ]

[ D AT K A N K A N

KAN

KAN ]

[ D AT K A N D I G I TA L E R ] [ D AT K A N S N E E U W Z E K E R D E R ]

[ D AT K A N F I T T E R ] [ D AT K A N

[ DAT KA N H E L D E R D E R ]

[ D AT K A N L E K K E R D E R ]

[ D AT K A N E G A L E R ]

[ D AT K A N WA R M E R ] [ D AT

[ D AT K A N T R E F Z E K E R D E R ]

Voor u, in het dagelijks leven. Maar ook voor de atleten van de Nederlandse Olympische ploeg in Salt Lake City. Niet voor niets zijn we een trotse en actieve Partner in Sport van het NOC*NSF. Ook op dit terrein gaan we door met grenzen verleggen. Want zelfs topprestaties kunnen altijd beter. unlimited.dsm.com

[ D AT K A N G E Z O N D E R ]

[ DAT KA N G R OTE R ]

HOGER ]

[ D AT K A N W E N D B A A R D E R ]

[ D AT K A N E F F E C T I E V E R ] [ D AT K A N S T E I L E R ] [ D AT K A N O N B E Z O R G D E R ]

[ D AT K A N S C H O K B E S T E N D I G E R ]

[ D AT K A N D R O G E R ]

SLANKER ]

[ D AT K A N L A N G E R ] [ D AT K A N C O M F O R TA B E L E R ]

[ D AT K A N S N E L L E R ] KAN KLEINER ]

[ D AT K A N F L E X I B E L E R ]

[ D AT K A N S C H E R P E R ]

[ D AT K A N G L A D D E R ]

www. > DSM.COM

Other activities

OTHER ACTIVITIES Other activities omvat de nieuwe businessgroep DSM Venturing & Business Development, en voorts de DSM-activiteiten Energie Beheer Nederland (EBN), DSM Energy en activiteiten zoals DSM Services, DSM Research en Stamicarbon. x c miljoen netto-omzet*

2001

2000

442

174

bedrijfsresultaat bedrijfsresultaat plus afschrijvingen investeringen

92 148 42

78 138 16

4.142

3.617



DSM Venturing & Business Development is een Innovation Engine, gericht op het creëren van waarde uit nieuwe activiteiten in DSM’s groeimarkten. Deze Innovation Engine bestaat uit vier onderdelen: – Business Creation speurt naar zakelijke initiatieven in DSM’s groeisegmenten: Life Science Products en Performance Materials. – Development Projects brengt voor de meestbelovende ideeën het marktpotentieel in kaart, vergelijkt technologie en kosten met alternatieven en ontwikkelt productiemethoden, uitmondend in een businessplan. – Start-ups ontwikkelt de nieuwe businessactiviteit, zelfstandig of met externe partners. Daarbij moeten marktpotentieel, technologie en kostenpositie zich bewijzen in de praktijk. Voorbeelden zijn DSM Melapur en DSM Solutech. – De Venturing Group investeert in ‘venture capital’-fondsen en in veelbelovende jonge bedrijven in aan DSM’s groeisegmenten verwante activiteiten om toegang te krijgen tot nieuwe markten en technologieën, en om strategische relaties aan te gaan of deel te nemen in veelbelovende, innovatieve start-ups.

NETTO-OMZET* OTHER ACTIVITIES

Daarnaast stuurt DSM Venturing & Business Development volgroeide activiteiten (grown-ups) aan. Enerzijds zijn dat activiteiten die de start-up fase met succes zijn gepasseerd en toe zijn aan verdere groei en expansie. Vervolgens kunnen ze deel gaan uitmaken van een bestaande businessgroep of een nieuwe businessgroep vormen binnen DSM. Ook verkoop van de activiteit of fusie met een andere onderneming is mogelijk. Anderzijds is DSM Venturing & Business Development verantwoordelijk voor activiteiten waarvan de plaats binnen de DSMorganisatie wordt herzien, zoals SBR, Methanor en diverse te sluiten sites.

x c miljoen 500 400 300 200 100 0

PROJECTEN 97

98

99

00

01


DSM VENTURING & BUSINESS DEVELOPMENT In zijn in 2000 ontvouwde strategie Vision 2005: Focus and Value heeft DSM zijn ambitie neergelegd om uit te groeien tot een specialty-onderneming. Om deze ambitie gestalte te geven is onder meer de businessgroep DSM Venturing & Business Development opgericht: DSM’s venster op de wereld van innovatie, nieuwe markten en technologieën, gecombineerd met het al veel langer bestaande vermogen van DSM om nieuwe producten en nieuwe markten te ontwikkelen.

– Development Projects werkt onder andere aan de commercialisering van hybrane polymeren voor uiteenlopende toepassingen. Het gaat om een nieuw, sterk vertakt polymeer met bijzondere eigenschappen en een in vergelijking met lineaire polymeren verbeterde prijs-prestatieverhouding. Een ander project richt zich op de ontwikkeling van een innovatieve, eenvoudiger en flexibeler manier om hoogwaardige HNBR (hydrogenated nitrile butadiene rubber) te produceren. Dit materiaal wordt toegepast in de automotive-industrie, in onderdelen waar rubbers bij hoge temperaturen bestand moeten zijn tegen olie. DSM verwacht dat voor dit product ook elders toepassingen kunnen worden ontwikkeld.

DSM VENTURING & BUSINESS DEVELOPMENT FLOW CHART

Business Creation

Development Projects

Start-ups

Advice

Idea Screening

Decision

THE OUTSIDE WORLD

Decision

34

DSM Businesses in Life Science Products and Performance Materials

Grown-ups

35

Jaarverslag 2001

– Start-up: DSM Solutech verkocht zijn productlijn Solufill aan Teijin Ltd (Japan). Dit bedrijf was al sinds 1997 DSM’s partner in Solufill. DSM Solutech concentreert zich op de ontwikkeling van Solupor (membranen). Fijnchemieproducent DSM Melapur versterkte zijn positie in melaminecyanuraat, waarin DSM 50% van de wereldmarkt in handen heeft, met de introductie van een type met zeer hoge vloei-eigenschappen. De gezamenlijke inspanningen van DSM en zijn partners zijn gericht op een verdere doorbraak van melaminefosfaat als vlamvertrager voor engineering plastics. DSM verwacht dat de vraag naar milieuvriendelijke vlamvertragers zal blijven toenemen, onder andere door regelgeving die gebromeerde vlamvertragers zal verbieden.

ENERGIE BEHEER NEDERLAND (EBN) Energie Beheer Nederland (EBN) neemt namens de Nederlandse Staat deel in exploratie, winning, behandeling, verkoop, transport, opslag en distributie van Nederlands aardgas. Vanuit deze functie participeert EBN in een groot aantal winningsconsortia en andere samenwerkingsverbanden en daarnaast ook in de Nederlandse Gasunie (40%). DSM heeft aan het eind van het verslagjaar zijn certificaten in Energie Beheer Nederland B.V. (EBN) voor een bedrag van c 1.243 miljoen verkocht aan de Staat. De transactie versterkt de vermogenspositie en de balansverhoudingen van DSM. De opbrengsten zullen worden aangewend voor de implementatie van de strategie Vision 2005: Focus and Value. DSM blijft in opdracht van de Staat het beheer over EBN voeren en krijgt hiervoor een vergoeding.

DSM ENERGY DSM Energy is actief op het gebied van opsporing en winning van aardolie en aardgas op het Nederlandse deel van het continentale plat en is tevens betrokken bij het transport van olie en gas via pijpleidingsystemen. In het algemeen heeft DSM een belang tot 25% in joint ventures in de vorm van een niet-operationele participatie. DSM heeft belangen in 15 producerende olie- en gasvelden. Daarnaast participeert DSM in 10 opsporingsvergunningen waarin een zestal gasvelden is aangetoond. Voor deze gasvelden is een winningsvergunning aangevraagd. Voorts heeft DSM Energy een belang in twee gas- en twee oliepijpleidingsystemen. De belangrijkste van deze transportbelangen is een belang van 40% in Noordgastransport B.V. (NGT). NGT transporteert gas dat offshore wordt geproduceerd door een pijpleidingsysteem van velden in de Noordzee naar Uithuizen in Noord-Nederland. Het gas wordt hier behandeld, op specificatie van Gasunie gebracht en afgeleverd. Het financiële resultaat van het NGTbelang is in 2001 proportioneel geconsolideerd met de resultaten van de overige activiteiten van DSM Energy.

korte termijn in bedrijf te nemen zijn in voorbereiding. De producerende velden leveren reeds geruime tijd en vertonen een natuurlijke teruggang in productiviteit. Bij het belangrijke veld F3-FB werd de teruggang versterkt door een toenemende waterproductie uit het veld. Er zijn maatregelen getroffen om deze te reduceren. Het gemiddelde productieniveau van DSM Energy daalde in 2001 tot circa 7.850 vaten per dag (2000: 10.500 vaten). De reservebasis van DSM zal beduidend toenemen door de nieuwe gasvondst in blok Q1. Het jaargemiddelde van de prijs voor Brent-olie daalde van circa $28 in 2000 naar circa $25 per vat. Het NGT-transportsysteem werd uitgebreid met een pijpleiding naar het A-gasveld in blok G17. Het bedrijfsresultaat van de NGT-gastransportactiviteiten lag op het goede niveau van de jaren vóór 2000.

DSM INDUSTRIAL SERVICES DSM Industrial Services bestaat uit zeven service units, waarvan het dienstenpakket is gericht op DSM wereldwijd dan wel specifiek op de DSM-locatie Geleen. Het betreft de verkooporganisatie DSM Sales Offices, DSM Purchasing Services (inkoop), DSM TechnoPartners (voorheen DSM Engineering, advisering in techniek en technologie), DSM Utility Support Group (energie- en hulpstoffenvoorzieningen), DSM Human Resources Services, DSM Centre of Management Services en Chemelot (management en services locatie Geleen).

STAMICARBON Stamicarbon commercialiseert de door DSM ontwikkelde technologieën en knowhow door licentiëring. DSM’s leidende positie op het gebied van ureumtechnologie werd in 2001 onderstreept door drie contracten voor de bouw van ureumfabrieken (kunstmest) in respectievelijk China, Iran en Qatar. De fabrieken zullen gebruik maken van DSM’s Urea 2000plus-technologie. Daarnaast werkt Stamicarbon aan het ontwerp van een ureumfabriek met een recordcapaciteit van 4.500 ton per dag, 40% meer dan de grootste ureumfabrieken van dit moment. Een LDPE-fabriek op basis van DSM’s Clean Tubular Reactor technologie voor PETLIN (Maleisië) is opgeleverd. PETLIN is een joint venture van Petroliam Nasional Berhad (Maleisië), Polifin International Investments Ltd. (Zuid-Afrika) en DSM.


GANG VAN ZAKEN

In 2001 nam DSM deel aan twee exploratieboringen, die beide succesvol bleken. In het P15-blok werd door BP een relatief klein gasveld aangeboord vanaf de P15-gasbehandelingslocatie van de bestaande gasvelden in dit gebied. Dit veld kon reeds in het vierde kwartaal in bedrijf worden genomen. In het blok Q1 deed Clyde Petroleum een belangrijke gasvondst. Het gasveld strekt zich uit tot in het blok Q4. De winbare gashoeveelheid wordt nader geëvalueerd. Plannen om het veld op

METHANOR Methanor VoF (30% DSM), producent van methanol, zag in de eerste maanden van het jaar een behoorlijke vraag naar methanol en aantrekkelijke marktprijzen. Met de achteruitgang in economische omstandigheden daalde de vraag en liepen de prijzen sterk terug, terwijl de gasprijs slechts licht daalde. Als gevolg hiervan verminderde de marge op methanol. Voor het gehele jaar viel het bedrijfsresultaat lager uit dan in 2000.

36

Concern-ondernemingsraad

www. > DSM.COM

EDEA EdeA VoF, een 50/50 joint venture met Essent, bezit, bedrijft en onderhoudt het grootste deel van de productie- en distributievoorzieningen voor utilities (stoom, stroom, water, etcetera) op de locatie Geleen.

Heerlen, 13 februari 2002 DE RAAD VAN BESTUUR,

Peter Elverding, voorzitter Jan Zuidam, plaatsvervangend voorzitter Jan Dopper Henk van Dalen Feike Sijbesma

CONCERN-ONDERNEMINGSRAAD In het overleg met de Concern-Ondernemingsraad (COR), waarin leden van alle ondernemingsraden van de DSM-onderdelen in Nederland zijn vertegenwoordigd, bespreekt de Raad van Bestuur de zaken die voor die onderdelen van gezamenlijk belang zijn. Kenmerkend voor dit overleg is de wederzijdse bereidheid om elkaar goed te informeren en goed naar elkaar te luisteren. Dit alles in het belang van de onderneming en degenen die er werken. In het overleg met de COR zijn uitgebreid aan de orde geweest: de algemene gang van zaken in de onderneming, de ontwikkeling van de financiële resultaten en het Investeringen- en Acquisitieplan 2001 (incl. het Financierings- en Garantieplan 2001). Speciale aandacht kregen de uitkomsten van de Annual Strategic Review en de voortgang bij de implementatie van de uitkomsten van de Corporate Strategy Dialogue Vision 2005: Focus and Value. Uitgebreid aandacht kregen de Corporate HR Strategy 20022006, de DSM Values en HR-principes en belangrijke ontwikkelingen op het vlak van veiligheid, gezondheid en milieu. Begin november vond op initiatief van de ConcernOndernemingsraad de Werkconferentie ‘Milieu en Medezeggenschap’ plaats. De deelnemers aan deze conferentie, managers, professionals op het gebied van veiligheid, gezondheid en milieu en leden van interne overlegorganen, verwachten er belangrijke impulsen van, in het bijzonder ook voor het intern overleg over milieu-aangelegenheden. De conferentie krijgt in 2002 een vervolg. In de loop van het jaar werden de activiteiten en ontwikkelingen besproken bij de businessgroepen DSM Anti-Infectives, DSM Bakery Ingredients, DSM Composite Resins en DSM Food Specialties alsmede de activiteiten en ontwikkelingen op het gebied van Research.

De COR reageerde positief op een aantal voor advies of oordeel voorgelegde aangelegenheden. Het ging daarbij onder meer om de voorgenomen verkoop van de certificaatrechten EBN, voorgenomen wijzigingen van de organisatie van DSM alsmede een aantal voorgenomen benoemingen van (top)functionarissen. De Raad van Bestuur zegde toe om met de in adviezen of oordelen gemaakte kritische kanttekeningen rekening te zullen houden. In zijn overleg met de Raad van Bestuur vroeg de COR met name aandacht voor de belangen van de medewerkers. De COR benadrukte daarbij de noodzaak om de medewerkers steeds in een zo vroeg mogelijk stadium te informeren over voor hen belangrijke voornemens en hen ook zo veel mogelijk bij de verdere besluitvorming en invoering van voor hen belangrijke aangelegenheden te betrekken. De Raad onderstreepte het grote belang van goede communicatie in alle geledingen binnen de onderneming, maar ook naar de buitenwacht toe. De COR verleende zijn medewerking aan een aantal herbenoemingen in de Raad van Commissarissen. De COR vindt het belangrijk regelmatig contact te kunnen hebben met leden van de Raad van Commissarissen. Met name in dat verband vindt jaarlijks een communicatiebijeenkomst van de COR met de Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen plaats. Daarin werd deze keer uitvoerig gediscussieerd over Corporate Governance in relatie tot DSM. Medio 2001 liep de zittingsperiode van de COR af en begon de COR aan een nieuwe, driejarige zittingsperiode. De heer Bolwerk nam de voorzittershamer over van de heer Hamers, die de onderneming in verband met pensionering verliet. De heer Hamers was vanaf de oprichting in 1973 lid van de Raad en functioneerde van 1989 tot juni 2001 als voorzitter. Bij zijn afscheid ontving de heer Hamers als waardering voor zijn vele verdiensten op sociaal en maatschappelijk gebied en zijn onvermoeibare inzet voor de medewerkers in de onderneming de versierselen, behorend bij de hoge Kerkelijke Onderscheiding van Ridder in de Orde van Sint Sylvester. De achterban van de Concern-Ondernemingsraad wordt over het overleg van de COR met de Raad van Bestuur geïnformeerd via de periodieke uitgave Concern Overleg DSM.

SAMENSTELLING CONCERN-ONDERNEMINGSRAAD DSM N.V. J. Bolwerk (voorzitter) G. van den Anker G. Bisscheroux A. van den Bos D. van den Bos P. Bosman M. Breedijk M. Breiner-Bosma N. Bronsaer H. op den Camp R. Cohen

P. Crijns S. van Diepen M. Drijdijk M. Dsinter-De Hondt G. Harrewijn H. Kloër A. Kloppenburg E. de Koning (plv. lid) M. van de Kuit

H. Kuyvenhoven (plv. lid) P. Lamens (plv. lid) M. Last P. van der Leeuw C. van der Niet P. Nieuwenhuizen H. Noppers A. Pantus F. Vandenbooren E. Veenstra A. Verduijn

37

Jaarverslag 2001

BERICHT VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN AAN DE AANDEELHOUDERS De samenstelling van de Raad van Commissarissen is in het verslagjaar niet gewijzigd. Dhr. Müller was volgens rooster aan de beurt om af te treden en werd herbenoemd als commissaris. Ook in de samenstelling van de Auditcommissie en de Commissie Benoeming en Remuneratie kwam geen wijziging. Per 1 januari 2001 fungeert dhr. Zuidam als plaatsvervangend voorzitter van de Raad van Bestuur als opvolger van dhr. Ligthart die per diezelfde datum wegens pensionering terugtrad. De Raad van Commissarissen is in het verslagjaar zeven maal bijeengekomen waarbij, voorafgaand aan de vergadering met de Raad van Bestuur, overleg in eigen kring plaatsvond. Voorts is in een afzonderlijke vergadering het eigen functioneren, alsmede de samenstelling en het functioneren van de Raad van Bestuur besproken. De Auditcommissie, bestaande uit de heren Herkströter RA (voorzitter), Müller en Van Woudenberg, kwam in het verslagjaar drie maal bijeen, waarbij tevens de externe accountant aanwezig was. Deze commissie werd in 2000 opgericht en bereidt de behandeling in de Raad voor van te publiceren financiële cijfers en evalueert het risicoprofiel van de onderneming. Het takenpakket van de Auditcommissie werd in het begin van het verslagjaar vastgesteld door de Raad van Commissarissen. De commissie Benoeming en Remuneratie van de Raad, bestaande uit de heren Wijffels, tevens voorzitter, Bodt en Van Woudenberg, kwam in het verslagjaar drie maal bijeen. De commissie heeft advies uitgebracht over het vervullen van vacatures in de Raad van Commissarissen. Dit beraad heeft geleid tot de eerder vermelde herbenoeming en tot voorstellen in verband met in de verdere toekomst te verwachten mutaties in de Raad van Commissarissen. Verder bracht de commissie een advies uit inzake de beloning (inclusief nieuwe stockoptieregeling) van de leden van de Raad van Bestuur alsmede van de beloning van de Raad van Commissarissen. De Raad heeft ook deze adviezen van de commissie overgenomen. De gang van zaken bij het concern werd regelmatig besproken in het overleg tussen de Raad van Commissarissen en de Raad van Bestuur. Uitvoerig en indringend werd in diverse vergaderingen aandacht besteed aan de voortgang van de implementatie van de in 2000 vastgestelde ondernemingsstrategie Vision 2005: Focus and Value. Hierbij werden in het bijzonder ook de aan de onderneming verbonden risico’s besproken. De Raad onderschrijft de ambitieuze doelstellingen die voortvloeien uit de ondernemingsstrategie en zal toezien op de verdere implementatie en realisatie van deze strategie. De Raad besprak en verleende zijn goedkeuring verder aan het Investeringen- en Financieringsplan 2001, en besprak in iedere vergadering de financiële resultaten en de ontwikkelingen bij diverse bedrijfsonderdelen. De Raad heeft in het bijzonder aandacht besteed aan voorstellen van de Raad van Bestuur voor het afstoten van enkele bedrijfsonderdelen, reorganisaties en investeringen. De Raad hechtte zijn goedkeuring aan de verkoop van de businessgroep DSM Engineering Plastic Products aan Quadrant en aan de verkoop van de certificaten van aandelen in het kapitaal van Energie Beheer

Nederland B.V., inclusief alle daaraan gekoppelde rechten, aan de Staat der Nederlanden. Verder ging de Raad akkoord met de verkoop van het 50% belang van DSM in de joint venture DSM Teijin Solutech aan Teijin. De Raad stemde in met de uitvoering van ingrijpende herstructureringsmaatregelen op de locatie Greenville (Verenigde Staten) in het kader van de integratie van Catalytica Pharmaceuticals en met een reorganisatie bij DSM Bakery Ingredients Chili, alsmede een aantal kleinere reorganisaties. De Raad hechtte verder zijn goedkeuring aan een aantal grote investeringen. Dit betrof de bouw van een nieuwe fabriek voor de supersterke vezel Dyneema en een investering voor de productie van amoxycilline (DSM Anti-Infectives). Ook dit jaar heeft de Raad zich door het management van een aantal DSM-bedrijfsonderdelen laten voorlichten omtrent de gang van zaken. De Raad heeft voorts een bezoek gebracht aan de productie- en R&D-locatie van Dyneema in Heerlen. De Raad heeft een ontmoeting gehad met de Concern-Ondernemingsraad (COR), terwijl voorts een delegatie van de Raad aanwezig was bij twee overlegvergaderingen van de COR waarin het jaarverslag van DSM over 2000, de concernstrategie en het Investeringen-, Financierings- en Garantieplan 2001 werden besproken. Met de externe accountant, Ernst & Young Accountants, is de jaarrekening over 2001 en de financiële rapportage besproken. Het verslag van de Raad van Bestuur en de jaarrekening over 2001 zijn per 11 februari 2002 door de Raad van Bestuur opgemaakt. Conform artikel 30 van de statuten heeft de Raad van Commissarissen de jaarrekening vastgesteld in zijn vergadering van 13 februari 2002. De jaarrekening is door Ernst & Young gecontroleerd en van een goedkeurende verklaring voorzien. Deze verklaring is te vinden op pagina 73 van dit verslag. De Raad legt de jaarrekening voor aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders en stelt voor deze goed te keuren en decharge te verlenen aan de Raad van Bestuur en aan de Raad van Commissarissen. De winstbestemming, waaraan de Raad van Commissarissen zijn goedkeuring heeft gehecht, treft u aan op pagina 73 van dit verslag. Wij zijn verheugd dat DSM het jaar 2001, ondanks de met name in de tweede helft van het jaar sterk verslechterende economische omstandigheden, met een onder de gegeven omstandigheden toch niet onbevredigend resultaat heeft afgesloten en goede vooruitgang heeft geboekt in de uitvoering van de strategie. De Raad spreekt voor de inspanningen en bereikte resultaten zijn waardering uit jegens de Raad van Bestuur en alle medewerkers van DSM. Heerlen, 13 februari 2002 DE RAAD VAN COMMISSARISSEN,

H.H.F. Wijffels, voorzitter H. Bodt, plaatsvervangend voorzitter A.J.C.M. Geers C.A.J. Herkströter O. Müller E.J. Sosa J. Stekelenburg C. van Woudenberg

38

Personalia

www. > DSM.COM

PERSONALIA

RAAD VAN COMMISSARISSEN DRS. H.H.F. WIJFFELS (1942), VOORZITTER

Eerste benoeming: 1987. Einde huidige termijn: 2002. Nationaliteit: Nederlandse. Functie: voorzitter Sociaal Economische Raad (SER); tot 15 maart 1999 voorzitter Hoofddirectie Rabobank Nederland. Commissariaten/nevenfuncties: lid Raad van Commissarissen Sara Lee/DE N.V. en voorzitter bestuur Vereniging tot behoud van Natuurmonumenten in Nederland, voorzitter Stichtingsbestuur Katholieke Universiteit Brabant IR. H. BODT (1938), PLAATSVERVANGEND VOORZITTER

Eerste benoeming: 1996. Einde huidige termijn: 2004. Nationaliteit: Nederlandse. Functie: gepensioneerd; laatste functie: Executive Vice President Philips Electronics N.V. Commissariaten/nevenfuncties: lid Raad van Commissarissen ASM Lithography N.V., Neopost SA en Delft Instruments N.V. PROF. MR. A.J.C.M. GEERS (1945)

Eerste benoeming: 1999. Einde huidige termijn: 2003. Nationaliteit: Nederlandse. Functie: hoogleraar Sociaal Recht aan de Universiteit Maastricht. Commissariaten/nevenfuncties: lid Raad van Commissarissen ENCI N.V., Holding Start B.V. en Royal Mosa B.V. PROF. DRS. C.A.J. HERKSTRÖTER RA (1937)

Eerste benoeming: 2000. Einde huidige termijn: 2004. Nationaliteit: Nederlandse. Functie: gepensioneerd; laatste functie: President van de Koninklijke Nederlandsche Petroleum Maatschappij N.V. en Voorzitter van het Comité van Directeuren van de Koninklijke/Shell Groep. Commissariaten/nevenfuncties: voorzitter van de Raad van Commissarissen van ING Groep, lid van de Raad van Commissarissen van BHP Billiton en van Hollandsche Beton Groep N.V., voorzitter van de Adviescommissie Fondsenreglement van Euronext Amsterdam, trustee International Accounting Standards Committee (IASC), hoogleraar Internationaal Management aan de Universiteit van Amsterdam, voorzitter van de Raad van Toezicht van de Erasmus Universiteit, voorzitter van de maatschappelijke Adviesraad van het Tinbergen Instituut, lid van de Raad van Advies van Robert Bosch en KPMG. DR. O. MÜLLER (1936)

Eerste benoeming: 1994. Einde huidige termijn: 2005. Nationaliteit: Duitse. Functie: gepensioneerd; laatste functie: lid Raad van Bestuur Unilever N.V. en Unilever PLC. Commissariaten/nevenfuncties: lid van het Präsidium des Aufsichtsrates Unilever Deutschland GmbH.

J. STEKELENBURG (1941)

Eerste benoeming: 1998. Einde huidige termijn: 2002. Nationaliteit: Nederlandse. Functie: burgemeester van de gemeente Tilburg. Commissariaten/nevenfuncties: voorzitter Raad van Commissarissen Weekbladpers Groep Uitgevers B.V., lid Raad van Commissarissen ING Groep N.V., KLM N.V., TenneT B.V. en De Sluis Groep B.V. MR. C. VAN WOUDENBERG (1948)

Eerste benoeming: 1998. Einde huidige termijn: 2002. Nationaliteit: Nederlandse. Functie: lid Directie KLM. Commissariaten/nevenfuncties: lid Raad van Commissarissen Mercurius Group Wormerveer B.V. en Coöperatieve Vereniging Verenigde Bloemenveiling Aalsmeer B.A., lid Dagelijks Bestuur Vereniging VNO-NCW, vice-voorzitter Bestuur Stichting Management Studies en voorzitter van de Advisory Board van Deloitte & Touche Human Capital Group.

RAAD VAN BESTUUR MR. P.A.F.W. ELVERDING(1948), VOORZITTER

Functie: sinds juli 1999 voorzitter Raad van Bestuur DSM, sinds oktober 1995 lid Raad van Bestuur. Nationaliteit: Nederlandse. Commissariaten/nevenfuncties: lid Raad van Commissarissen en voorzitter College van Gedelegeerd Commissarissen N.V. Nederlandse Gasunie, lid Raad van Commissarissen De Nederlandsche Bank N.V. en lid Raad van Commissarissen N.V. Verenigd Bezit VNU, penningmeester Vereniging VNO-NCW, voorzitter Bestuur Stichting Management Studies. Tevens lid Raad van Toezicht Universiteit Maastricht en Transnationale Universiteit Limburg en voorzitter Raad van Toezicht Samenwerkende Revalidatiecentra Limburg. [email protected]

IR. J. ZUIDAM (1948), PLAATSVERVANGEND VOORZITTER

Functie: sinds januari 1998 lid Raad van Bestuur DSM. Nationaliteit: Nederlandse. Commissariaten/nevenfuncties: lid Raad van Commissarissen en lid College van Gedelegeerd Commissarissen N.V. Nederlandse Gasunie, vice-voorzitter Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie (VNCI), vicevoorzitter Nederlands Forum voor Techniek en Wetenschap, voorzitter Commissie EZ Doelfinanciering TNO, lid Raad van toezicht Bonnefanten Museum Maastricht. [email protected]

IR. J.G. DOPPER (1947)

Functie: sinds juli 1999 lid Raad van Bestuur DSM. Nationaliteit: Nederlandse. Commissariaten/nevenfuncties: lid Raad van Advies organisatieadviesbureau Wagenaar, Hoes & Associés (WHA), lid bestuur Stichting Techniek & Marketing (STEM), lid Algemeen Bestuur Dutch and Japanese Trade Federation (DUJAT), lid Industrieel Advies College Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN), DSM-vertegenwoordiger bij CEFIC. [email protected]

DR. E.J. SOSA (1940)

Eerste benoeming: 2000. Einde huidige termijn: 2004. Nationaliteit: Amerikaanse. Functie: gepensioneerd; laatste functie: President van BP Amoco Chemicals. Commissariaten/nevenfuncties: Lid van de Board of Directors van FMC Corporation.

DRS. C.H. VAN DALEN (1952)

Functie: sinds januari 2000 lid Raad van Bestuur DSM. Nationaliteit: Nederlandse. Commissariaten/nevenfuncties: lid Steering Committee Dutch Energy Efficiency Benchmarking Covenant namens de Nederlandse chemische industrie, lid Steering Committee Association of Petrochemical Producers in Europe (APPE), voorzitter Raad van Advies Federatie Nederlandse Rubber- en Kunststofindustrie (NRK), lid Trade Committee CEFIC,

39

Jaarverslag 2001

lid Raad van Commissarissen Stichting Verpakking en Milieu Pact (SVM) (namens kunststofsector), lid Stichting Verantwoord Ondernemen (SVA), lid Board of Advisors AIESEC Nederland, voorzitter Nederlandse Vereniging voor Autisme (NVA), lid ‘Ambassadeursnetwerk’, een netwerk opgezet door de Nederlandse overheid ter bevordering van doorstroming van vrouwen naar hogere managementsfuncties. [email protected]

DRS. F. SIJBESMA (1959)

Functie: sinds juli 2000 lid Raad van Bestuur DSM. Nationaliteit: Nederlandse. Commissariaten/nevenfuncties: vice-voorzitter van de Board en het Executive Committee van EuropaBio en lid algemeen en dagelijks bestuur van het Wageningen Centre for Food Sciences (WCFS). [email protected]

OVERIGE TOPFUNCTIONARISSEN Secretaris van de Vennootschap

Mr. P.H. Fuchs (1946)

DIRECTEUREN BUSINESSGROEPEN DSM Fine Chemicals DSM Anti-Infectives DSM Food Specialties DSM Bakery Ingredients

Dr. H. Numan (1949) Ir. J.G.M.R. Scholz (1947) Ir. N.H. Gerardu (1951) R.F. Hartmayer MS ChE (1952) H.C. Jongejan (1952)

BELONINGSGEGEVENS

RAAD VAN COMMISSARISSEN VERGOEDING

Aan de leden van de Raad van Commissarissen wordt uit hoofde van hun functie jaarlijks een vaste vergoeding toegekend. Deze bedroegen in 2001 c 40.840 voor de voorzitter en c 27.227 voor de overige leden. Daarnaast bestaat per deelname aan een commissie een vergoeding van c 4.000. Voormalige commissarissen ontvangen na hun zittingsperiode geen vergoeding. In 2001 werd aan de leden van de Raad van Commissarissen aldus een totale vergoeding toegekend van circa c 255.000. Op individueel niveau ontvingen de leden de volgende vergoedingen: xc

H.H.F. Wijffels, voorzitter H. Bodt, plv. voorzitter A.J.C.M. Geers C.A.J. Herkströter O. Müller E.J. Sosa J. Stekelenburg C. van Woudenberg

Als lid Raad van Commissarissen

Als lid Commissies

Totaal

40.840 27.227 27.227 27.227 27.227 27.227 27.227 27.227

4.000 4.000 4.000 4.000 8.000

44.840 31.227 27.227 31.227 31.227 27.227 27.227 35.227

OPTIES DSM Elastomers DSM Engineering Plastics DSM Coating Resins DSM Composite Resins

Ir. B.A. van Kooten (1951) Ir. J.H.M. Goessens (1951) Ir. B.P.M. van Schaik (1951) Ir. J.L.J.M. Schneiders (1951)

Aan de leden van de Raad van Commissarissen worden geen opties op aandelen DSM N.V. toegekend en overigens bezitten zij ook geen opties op aandelen DSM N.V. AANDELEN

DSM Agro

Ir. F.H.M.A. Noteborn (1944) Drs. J.H. Kruit (1942) Ir. D.J. Venderbos (1941) H.A.L.M. Dijkman (1948) Ir. J.D.M. Verstegen (1944)

DSM Venturing & Business Development

Ir. P.L.A. Hamm (1949)

DSM Petrochemicals DSM Fibre Intermediates DSM Melamine

DIRECTEUREN CONCERNSTAVEN EN -DIENSTEN

Drs. A.H.P. Gratama van Andel RA (1946) Juridische Zaken Mr. drs. P. de Haan (1954) Personeel & Organisatie Drs. B.W. van Dijk (1951) Planning & Ontwikkeling Prof. dr. H. Schreuder (1951) Corporate Communications Drs. M.P.K. Lehmann (1961) (tot 31/12/2001) J. McLaren (1963) (vanaf 1/1/2002) Safety, Health, Environment & Manufacturing Ir. J.J. Prooi (1946) Chief Technology Officer Prof. dr. E.M. Meijer (1951) DSM Industrial Services F.J.A.M. Pistorius RA (1948) Corporate Operational Audit Ir. H. Jacobs (1943) Energie Beheer Nederland Drs. R.J. Atsma (1946) Chief Information Officer Ir. J.G. van den Hanenberg (1947) Financiën & Economie

Project Petrochemicals Strategic Projects

Mr. J.J. Fransen van de Putte (1943) Dr. ir. J.C. Van Suijdam (1950)

De leden van de Raad van Commissarissen hielden ultimo 2001 3.042 aandelen DSM N.V.

RAAD VAN BESTUUR ALGEMEEN REMUNERATIEBELEID EN VASTSTELLING VAN HET REMUNERATIEPAKKET

Het beleid inzake de remuneratie van de leden van de Raad van Bestuur sluit aan bij dat van de executives van DSM en is marktconform en gericht op het aantrekken, motiveren en behouden van hooggekwalificeerde functionarissen. De Raad van Commissarissen stelt jaarlijks het remuneratiepakket van de leden van de Raad van Bestuur vast. Binnen de Raad van Commissarissen is de voorbereiding van de voorstellen gedelegeerd aan de Commissie Benoeming en Remuneratie. VAST JAARSALARIS EN SHORT TERM INCENTIVE (BONUS)

Bij hun aantreden ontvangen de leden van de Raad van Bestuur direct het vaste jaarsalaris dat past bij de functie. De ‘at target’ bonus, die jaarlijks kan worden verworven, bedraagt 40% van het vaste jaarsalaris. Sinds 2001 kunnen binnen de bonusregeling drie elementen worden onderscheiden: – de financiële performance van het concern (maximaal 20% van het vaste jaarsalaris); – een concern-verbeteringstarget en – een specifiek target gekoppeld aan de strategische ontwikkeling van het concern (beide laatste elementen samen maximaal 20% van het vaste jaarsalaris).

40

www. > DSM.COM

Beloningsgegevens

De targets van de leden van de Raad van Bestuur worden jaarlijks door de Raad van Commissarissen vastgesteld. Hetzelfde geldt voor het vaststellen van de performance over het voorgaande boekjaar. De Raad van Commissarissen heeft in dit verband een discretionaire bevoegdheid. Vanaf dit verslagjaar rapporteert DSM in zijn jaarverslag over de over het verslagjaar verstrekte bonus. Ter vergelijking is daarom nu ook de over 2000 verstrekte bonus vermeld. Over 2001 kunnen de vaste jaarsalarissen en bonussen voor de huidige leden van de Raad van Bestuur derhalve als volgt worden gespecificeerd: xc Peter Elverding, voorzitter Jan Zuidam, plv. voorzitter Jan Dopper Henk van Dalen Feike Sijbesma

Bonus 2001

533.192 426.553 426.553 426.553 426.553

1

106.639 85.311 85.311 85.311 85.311

Bonus 2000

Als Long Term Incentive worden aan de leden van de Raad van Bestuur opties toegekend conform de optieregeling zoals vermeld op pagina 41. In dit verband neemt de Raad van Commissarissen elk jaar een principebesluit over het al dan niet toekennen van opties en stelt hij vervolgens jaarlijks de te verwerven optierechten van leden van de Raad van Bestuur vast. Onderstaand overzicht toont de uitstaande optierechten van de leden van de Raad van Bestuur:

2

146.344 117.075 117.075 117.075 90.371

1

Bonus op basis van de resultaten in 2001, welke in 2002 tot uitkering zal komen.

2

Bonusrealisatie 2000, welke in 2001 is uitgekeerd. per 31 december 2000 uitstaand

LONG TERM INCENTIVE

in 2001 toegekende opties

in 2001 uitgeoefende opties

per 31 december 2001 uitstaand

uitoefenprijs (in q)

18.000 18.000 18.000 22.500 37.500

25,90 27,53 26,01 36,48 39,98

Peter Elverding

Onvoorwaardelijke opties Voorwaardelijke opties

1997 1998 1999 2000 2001

totaal

18.000 18.000 18.000 22.500 37.500 76.500

37.500

-

114.000

Jan Zuidam


1997 1998 1999 2000 2001

totaal

9.000 18.000 18.000 18.000

9.000 18.000 18.000 18.000 30.000

30.000 63.000

30.000

-

25,90 27,53 26,01 36,48 39,98

93.000

Jan Dopper


1997 1998 1999 2000 2001

totaal

11.250 13.500 13.500 18.000

11.250 13.500 13.500 18.000 30.000

30.000 56.250

30.000

-

25,90 27,53 26,01 36,48 39,98

86.250

Henk van Dalen


1998 1999 2000 2001

totaal

11.250 11.250 18.000

11.250 11.250 18.000 30.000

30.000 40.500

30.000

-

27,53 26,01 36,48 39,98

70.500

Feike Sijbesma

Voorwaardelijke opties

totaal

1999 2000 2001

7.500 11.250

7.500 11.250 30.000

30.000 18.750

30.000

-

48.750

26,01 36,48 39,98

gemiddelde prijs bij uitoefening in 2001

41

Jaarverslag 2001

Van de in 2001 toegekende opties is tweederde gebonden aan een vooraf gedefinieerd performance target gerelateerd aan Total Shareholder Return. De betreffende opties kunnen geheel, gedeeltelijk of helemaal niet uitoefenbaar worden, afhankelijk van de mate waarin DSM het target heeft gehaald. Afgezien van bovenvermelde managementopties bezitten de leden van de Raad van Bestuur geen opties op aandelen DSM N.V. AANDELEN

De leden van de Raad van Bestuur hielden ultimo 2001 918 aandelen DSM N.V. PENSIOENEN EN OVERIGE EMOLUMENTEN

De pensioenregeling en overige emolumenten voor leden van de Raad van Bestuur omvatten de gebruikelijke elementen en zijn marktconform. TOTALE BEZOLDIGING

De totale bezoldiging (incl. pensioenlasten) en verwante kosten van de leden van de Raad van Bestuur bedraagt c 3,37 miljoen (2000: c 3,22 miljoen). Per 1 juli 2001 heeft een salarisverhoging plaatsgevonden van circa 4%.

De toekenningsprocedure voorziet erin dat de Raad van Commissarissen in januari besluit of al dan niet opties worden toegekend. Een voornemen tot toekenning wordt vervolgens tijdig aan de Stichting Toezicht Effectenverkeer (STE) kenbaar gemaakt. De feitelijke toekenning vindt plaats op de dag van de eerste notering ex-dividend na de jaarlijkse Algemene Vergadering van Aandeelhouders. De openingskoers van het aandeel DSM op deze dag is de uitoefenprijs van de optie. Overigens kan deze uitoefenprijs tussentijds – anders dan op grond van wijzigingen in de aandelenstructuur – niet worden aangepast. De uitoefening van de opties is gereguleerd. Leden van de Raad van Bestuur en een aantal topfunctionarissen kunnen opties uitoefenen gedurende maximaal 2 weken na publicatie van kwartaal-, halfjaar- en jaarcijfers, alsmede 2 weken na de Algemene Vergadering van Aandeelhouders, waarbij uiteraard geen sprake mag zijn van voorkennis. Genoemde functionarissen moeten bovendien de uitoefening door het naast hogere managementniveau laten goedkeuren. Voor de overige functionarissen geldt dat uitoefening kan geschieden buiten gebruikelijke gesloten perioden, uiteraard alleen voor zover geen sprake is van voorkennis. De Compliance Officer kan op individuele basis of voor groepen bijzondere gesloten perioden vaststellen. Betrokkenen kunnen in een dergelijke periode geen transacties in DSM-effecten verrichten. Voor het totaaloverzicht van de managementopties wordt verwezen naar pagina 57 van de jaarrekening in dit verslag.

PERSONEELSOPTIES

OPTIERECHTEN Sinds 2001 kent DSM naast de optieregeling voor het management ook regelingen met betrekking tot personeelsopties.

In 2001 is voor enkele Nederlandse onderdelen van DSM een personeelsoptieplan van kracht geworden. Voor de medewerkers van DSM Gist Services B.V. treedt een personeelsoptieplan in werking in het voorjaar van 2002 over de resultaten 2001. Daarnaast worden optieplannen voorbereid voor medewerkers van andere DSM-vestigingen in het buitenland.

MANAGEMENTOPTIES In 2001 is een aantal wijzigingen in de optieregeling doorgevoerd. Zo is een begin gemaakt met de uitbreiding van de groep gerechtigden door aan alle (top-)executives die een Nederlands dienstverband hebben opties toe te kennen. In 2002 zullen ook (top-)executives in dienst van het concern buiten Nederland in principe voor opties in aanmerking komen. Tot 2001 werden verstrekte opties na 3 jaar uitoefenbaar. Thans geldt dit nog voor eenderde deel van de toegekende opties. Voor tweederde van de toegekende opties geldt dat deze na 3 jaar geheel, gedeeltelijk of niet uitoefenbaar worden. Het aantal opties dat hierbij uitoefenbaar wordt is afhankelijk van de door DSM gerealiseerde Total Shareholder Return (TSR) in vergelijking met een peer group. Is de TSR van DSM aanmerkelijk beter dan die van de referentiegroep dan worden deze opties volledig uitoefenbaar; in overige situaties worden de opties gedeeltelijk of niet uitoefenbaar. Opties worden toegekend voor een periode van 8 jaar met de opschortende voorwaarde dat ze gedurende de eerste 3 jaar na toekenning niet uitgeoefend kunnen worden. Na deze periode worden de opties omgezet in onvoorwaardelijke opties; de mogelijkheid tot omzetting in Stock Appreciation Rights is vervallen. Met deze wijzigingen is het incentive-karakter van de regeling versterkt.

Voor het totaaloverzicht van de personeelsopties wordt verwezen naar pagina 57 van de jaarrekening in dit verslag.

42

Informatie over het aandeel DSM

www. > DSM.COM

AANDELENSPREIDING

INFORMATIE OVER HET AANDEEL DSM

In het kader van de (Nederlandse) Wet Melding Zeggenschap zijn er vier meldingen van belangen van 5% of meer in het totale kapitaal van DSM N.V.:

AANDELEN EN BEURSNOTERINGEN De gewone aandelen DSM N.V. hebben een nominale waarde van c 3,00 en zijn officieel genoteerd aan de effectenbeurzen van Amsterdam, Frankfurt en Düsseldorf en aan de elektronische schermenbeurs in Zwitserland (SWX). Daarnaast worden de aandelen verhandeld via SEAQ International in Londen (SEAQ # 80421). Opties op gewone aandelen DSM worden verhandeld op de Europese Optiebeurs te Amsterdam. In de Verenigde Staten loopt een sponsored unlisted American Depositary Receipts programma. Dit programma, dat voorheen via de Bank of New York werd uitgevoerd, is sinds begin december 2001 actief via Citibank NA (Cusip 23332H 202). 4 ADR’s vertegenwoordigen 1 gewoon aandeel DSM. In 1996 zijn 22,02 miljoen cumulatief preferente aandelen A geplaatst. De cumprefs A zijn op naam gesteld en niet aan de beurs genoteerd. Deze aandelen worden gehouden door vier Nederlandse institutionele beleggers. Deze cumprefs A, met een nominale waarde van c 3,00, hebben hetzelfde stemrecht als gewone aandelen. Het jaarlijkse dividend bedraagt 6,78% (vast tot en met 2005) op de uitgifteprijs van c 10,59 per aandeel. In 1999 zijn 37,5 miljoen cumulatief preferente aandelen C geplaatst met een nominale waarde van c 0,03 per aandeel, waardoor deze aandelen een minimaal stemrecht hebben. Deze aandelen worden gehouden door twee Nederlandse institutionele beleggers en zijn niet aan de beurs genoteerd. Het jaarlijkse dividend is voor de jaren tot en met 2004 vastgesteld op 5,82% van de uitgifteprijs, welke c 3,03 per aandeel bedroeg. In 2000 zijn de aandelen in K-vorm ingetrokken en is de nominale waarde van de gewone aandelen gewijzigd van nominaal ƒ6,67 in nominaal c 3,00. Het aantal uitstaande gewone aandelen DSM nam in 2001 toe met 156.556 stuks en bedroeg ultimo 2001 96.146.418 stuks.

– Commercial Union Assurance PLC/Delta Lloyd (laatste melding: 8,70%) – Aegon N.V. (laatste melding: 6,31%) – ABN AMRO Holding N.V. (laatste melding 5,08%) – Coöperatieve Centrale Raiffeisen-Boerenleenbank B.A. (laatste melding: 5,08%)

ONTWIKKELING AANTAL GEWONE AANDELEN DSM stand 31 december 2000 MUTATIES uitgifte aandelen i.v.m. optierechten omzetting converteerbare obligatielening van Gist-brocades overige mutaties stand 31 december 2001

geplaatst

ingekocht

uitstaand

100.934.429

4.944.567

95.989.862

20.261 -

-136.895 600

136.895 20.261 -600

100.954.690

4.808.272

95.146.418

43

Jaarverslag 2001

GEOGRAFISCHE SPREIDING AANDELEN DSM 2000-2001

DIVIDEND PER GEWOON AANDEEL DSM xc

100

2,0

80 60 40 20 0

45%

Nederland

44%

22%

Noord Amerika

21%

11%

Belgi / Luxemburg

13%

8%

Verenigd Koninkrijk

10%

4%

Duitsland

4%

6%

Zwitserland

6%

4%

rest Wereld

2%

1,5 1,0 0,5 Interimdividend

0

00

OMZET 2001 x c miljoen

15 12 9 6 3 0 1/01

2/01

3/01

4/01

KOERSONTWIKKELING 2000-2001 50 45 40 35 30 25 20 1/00

2/00

Koers DSM

3/00 Koers AEX

4/00

1/01

Slotdividend 97

01

2/01

Koers DJ Euro Chem

3/01

4/01

98

99

00

01

44

www. > DSM.COM

45

Jaarrekening 2001

JAARREKENING 2001 DSM N.V.

46

Jaarrekening 2001

www. > DSM.COM

GRONDSLAGEN VOOR CONSOLIDATIE, WAARDERING EN RESULTAATBEPALING CONSOLIDATIE

In de geconsolideerde jaarrekening worden de financiële gegevens opgenomen van DSM N.V. en van groepsmaatschappijen waarin DSM meer dan de helft van het stemgerechtigde kapitaal houdt of waarin DSM op grond van aanvullende regelingen beschikt over de beslissende zeggenschap ter zake van het bestuur en het financiële beleid. De activa, passiva en de resultaten van deze ondernemingen worden integraal geconsolideerd. Het belang van derden in het groepsvermogen en in het groepsresultaat wordt afzonderlijk vermeld. Daarnaast worden de financiële gegevens van voor DSM qua omzet materieel belangrijke joint ventures (dat zijn deelnemingen waarin op basis van een samenwerkingsovereenkomst de zeggenschap gezamenlijk met derden wordt uitgeoefend) in de geconsolideerde jaarrekening opgenomen volgens de methode van de proportionele consolidatie. De resultaten van overgenomen ondernemingen worden in de geconsolideerde winsten verliesrekening verantwoord vanaf het tijdstip van opneming in het concern. De resultaten van verkochte ondernemingen worden verantwoord tot het moment van verkoop. De lijst met gegevens betreffende de kapitaalbelangen, zoals bedoeld in artikel 379 en 414, boek 2 BW, is gedeponeerd bij het Handelsregister te Heerlen. OMREKENING BUITENLANDSE VALUTA

Commerciële transacties luidende in vreemde valuta worden in de administratie van de lokale ondernemingen opgenomen tegen de geldende dagkoersen of termijnkoersen, indien in samenhang met deze commerciële transacties termijncontracten zijn afgesloten.

De activa en passiva van buitenlandse deelnemingen worden omgerekend tegen de contante koers per balansdatum, terwijl de posten van de winsten verliesrekening van buitenlandse deelnemingen worden omgerekend tegen de gemiddelde wisselkoersen van de verslagperiode. De koersverschillen die voortvloeien uit de omrekening van het in deze ondernemingen geïnvesteerde vermogen worden ten gunste of ten laste van de Overige reserves verantwoord. Dit laatste geldt ook voor de koersverschillen op leningen en andere financiële instrumenten in vreemde valuta voor zover deze het valutarisico op buitenlandse groepsmaatschappijen dekken. De posities die voortvloeien uit valutaswaps worden in de balans opgenomen en gesaldeerd met de betreffende balanspost. Obligo’s uit hoofde van valutatermijncontracten worden in de balans opgenomen als overlopende activa of passiva. De koersverschillen die ontstaan bij de omrekening van valutaswaps en valutatermijncontracten tegen de contante koers per balansdatum worden in het resultaat verantwoord als financiële baten en lasten of als overige bedrijfskosten, conform de verantwoording van de koersverschillen op de onderliggende balansposten. IMMATERIËLE VASTE ACTIVA

Betaalde goodwill wordt geactiveerd en afgeschreven over de verwachte levensduur, met een maximum van 20 jaar. De tot en met 1999 betaalde goodwill is rechtstreeks ten laste van het eigen vermogen gebracht. Licenties en octrooien worden gewaardeerd tegen de aanschaffingswaarde onder aftrek van de over deze waarde op lineaire basis berekende afschrijvingen. Licenties en octrooien worden in 4 jaar afgeschreven. MATERIËLE VASTE ACTIVA

Balansposten in vreemde valuta worden omgerekend tegen de contante koers per balansdatum of tegen de oorspronkelijke termijnkoers, indien het koersrisico met betrekking tot de desbetreffende vorderingen en schulden door middel van termijntransacties is ingedekt. Koersverschillen worden ten gunste of ten laste van het resultaat gebracht.

De materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen de aanschaffingswaarde verminderd met de over deze waarde op lineaire basis berekende afschrijvingen, of tegen de bedrijfswaarde indien deze duurzaam lager is. In het algemeen worden kantoorpanden afgeschreven in 30 jaar, bedrijfsgebouwen in 20 jaar, machines en installaties in 10 jaar. Van de initiële

47

Jaarrekening 2001

investering in machines en installaties wordt een bedrag afgezonderd ter grootte van de geplande uitgaven voor revisies en inspecties, mits dit bedrag van materiële omvang is. Dit bedrag wordt afgeschreven in de periode tot de eerste geplande grote onderhoudsstop. De uitgaven voor deze en volgende grote onderhoudsstops worden wederom geactiveerd en op identieke wijze afgeschreven. Bij investeringsprojecten met een bouwtijd van meer dan 12 maanden wordt interest tijdens de bouwperiode geactiveerd. FINANCIËLE VASTE ACTIVA

De geconsolideerde deelnemingen worden gewaardeerd volgens de DSMconcerngrondslagen. Niet-geconsolideerde deelnemingen waarin DSM invloed van betekenis heeft (in het algemeen wanneer over tenminste 20% van de aan de aandelen verbonden stemrechten kan worden beschikt) worden gewaardeerd op het DSM-aandeel in de netto-vermogenswaarde, bepaald volgens de DSMconcerngrondslagen. De overige nietgeconsolideerde deelnemingen zijn opgenomen tegen verkrijgingsprijs of lagere marktwaarde. De vorderingen op lange termijn worden opgenomen voor de nominale waarde, waar nodig onder aftrek van een waardecorrectie.

waarin de aanwezige voorraad zal worden verkocht, lager is dan de vervaardigingsprijs, wordt tegen de netto-opbrengstprijs gewaardeerd. Producten waarvan ten gevolge van het optreden van gemeenschappelijke kosten geen vervaardigingsprijs kan worden bepaald, worden gewaardeerd tegen de netto-opbrengstprijs onder aftrek van een marge. Bij de voorraadwaardering worden nietgerealiseerde intercompanyresultaten geëlimineerd.

BEDRIJFSLASTEN

De kosten worden bepaald op historische basis. Bij de bepaling van de kosten van gronden hulpstoffen wordt in het algemeen de FIFO-methode gebruikt. Leveringen binnen het concern worden tegen marktconforme prijzen verrekend. Research- en ontwikkelingskosten worden ten laste van het resultaat gebracht in de periode waarin deze kosten worden gemaakt. FINANCIËLE BATEN EN LASTEN

VORDERINGEN

Vorderingen worden opgenomen tegen nominale waarde onder aftrek van een waardecorrectie in verband met dubieuze vorderingen. Het binnen een jaar te ontvangen gedeelte van de tot de financiële vaste activa behorende vorderingen wordt onder dit hoofd opgenomen.

Agio of disagio op leningen wordt – gespreid over de looptijd van de betreffende leningen – als correctie op de rentelasten verantwoord. Renteontvangsten en -betalingen uit hoofde van renteswaps worden beschouwd als een correctie op de rentelasten. BELASTINGEN OP HET RESULTAAT

LIQUIDE MIDDELEN

De liquide middelen worden gewaardeerd tegen nominale waarde. EGALISATIEREKENING INVESTERINGSPREMIES

De in komende jaren nog ten gunste van het bedrijfsresultaat te brengen premies worden verantwoord op de Egalisatierekening investeringspremies.

In deze post worden, naast de over het verslagjaar direct verschuldigde of te vorderen belastingen, tevens de latente belastingvorderingen en -verplichtingen begrepen. De berekening van de latente belastingvorderingen en -verplichtingen geschiedt tegen de op het einde van het verslagjaar geldende belastingtarieven, of tegen de in komende jaren geldende tarieven, voorzover reeds bij wet vastgesteld.

VOORZIENINGEN

De overige effecten worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs of lagere opbrengstwaarde c.q. beurswaarde.

Voorzieningen worden tegen nominale waarde opgenomen, met uitzondering van de Voorziening voor pensioenen, die bepaald wordt op basis van de contante waarde volgens actuariële grondslagen.

Latente belastingverplichtingen inzake bronheffing worden alleen opgenomen indien en voor zover het voornemen bestaat om de door groepsmaatschappijen behaalde winst in de nabije toekomst als dividend uit te keren.

VOORRADEN

SCHULDEN

De voorraden gronden hulpstoffen worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs, dit is de historische inkoopprijs verhoogd met bijkomende kosten, of lagere netto-opbrengstwaarde.

Schulden worden gewaardeerd tegen nominale waarde. De binnen een jaar vervallende aflossingsverplichtingen op langlopende schulden worden opgenomen onder Kortlopende schulden.

RESULTAAT NIET-GECONSOLIDEERDE DEELNEMINGEN

De voorraden onderhanden werk en gereed product worden gewaardeerd tegen de vervaardigingsprijs, waar nodig onder aftrek van een correctie in verband met incourantheid. Eigen opslagkosten, verkoopkosten en interest worden bij de bepaling van de vervaardigingsprijs buiten beschouwing gelaten. Indien de prijs op de verkoopmarkt per balansdatum, dan wel tijdens de periode

BEDRIJFSOPBRENGSTEN

Bedrijfsopbrengsten worden verantwoord op het moment van de levering van de goederen en diensten. Investeringssubsidies worden naar rato van de afschrijvingsduur van de activa ten gunste van het bedrijfsresultaat (Overige bedrijfsopbrengsten) verantwoord.

Het onder deze post begrepen aandeel in het resultaat van niet-geconsolideerde deelnemingen wordt bepaald op een met het belang van DSM overeenkomend deel van de resultaten gedurende het verslagjaar, na aftrek van de daarop betrekking hebbende belastingen.

48

www. > DSM.COM

Jaarrekening 2001

GECONSOLIDEERDE OVERZICHTEN

GECONSOLIDEERDE BALANS PER 31 DECEMBER ACTIVA

x c miljoen

2001

2000

VASTE ACTIVA

immateriële vaste activa 1 materiële vaste activa 2 financiële vaste activa 3

594 3.607 241

75 3.130 1.326 4.442

4.531

VLOTTENDE ACTIVA

voorraden 4 vorderingen 5 liquide middelen 6

1.171 1.814 1.148

totaal

PASSIVA

x c miljoen

1.224 1.888 204 4.133

3.316

8.575

7.847

2001

2000

GROEPSVERMOGEN 7

eigen vermogen belang van derden

4.239 59

3.040 30

4.298

3.070

egalisatierekening investeringspremies 8 voorzieningen 9 langlopende schulden 10 kortlopende schulden, rentedragend 11 kortlopende schulden, niet-rentedragend 11

30 809 1.533 482 1.423

27 857 1.482 870 1.541

totaal

8.575

7.847

49

Jaarrekening 2001

GECONSOLIDEERDE WINST- EN VERLIESREKENING x c miljoen

netto-omzet 12 andere bedrijfsopbrengsten 13

2001

7.970 8

8.090 274 7.978

som der bedrijfsopbrengsten

afschrijvingen 14 andere bedrijfslasten 15

2000

-521 -6.936

8.364 -503 -7.110

-7.457

-7.613

bedrijfsresultaat 16 financiële baten en lasten 17

521 -97

751 -57

resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen belastingen resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening 18 resultaat niet-geconsolideerde deelnemingen

424 -69 14

694 -171 48

resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen buitengewoon resultaat na belastingen 19

369 1.045

571 10

groepsresultaat na belastingen belang van derden

1.414 1

581 -1

nettowinst

1.415

580

nettowinst dividend op cumulatief preferente aandelen

1.415 -22

580 -22

nettowinst toekomend aan de houders van gewone aandelen

1.393

558

96.090 14,50 14,45

96.160 5,80 5,79

som der bedrijfslasten

gemiddeld aantal gewone uitstaande aandelen (x 1.000) nettowinst per gewoon aandeel in c nettowinst per gewoon aandeel in c, na verwatering

50

www. > DSM.COM

Jaarrekening 2001

OVERZICHT VAN KASSTROMEN

21

x c miljoen

2001

2000

BEDRIJFSACTIVITEITEN

nettowinst herleiding naar middelen uit bedrijfsactiviteiten: – afschrijvingen – overige waardeveranderingen – resultaat op desinvesteringen – resultaat niet-geconsolideerde deelnemingen – dividend ontvangen van niet-geconsolideerde deelnemingen – mutatie bedrijfskapitaal – mutatie egalisatierekening investeringspremies – mutatie voorzieningen – overige mutaties

1.415

580

521 110 -1.229 -14

503 -13 -37

26 -58 2 -37 28

23 -60 -5 -63 -45 764

middelen uit bedrijfsactiviteiten

883

INVESTERINGSACTIVITEITEN

investeringen in: – immateriële vaste activa – materiële vaste activa aankoop geconsolideerde deelnemingen opbrengst verkochte materiële vaste activa opbrengst verkochte geconsolideerde deelnemingen financiële vaste activa: – verwervingen – kapitaalstortingen – terugbetaling van kapitaal – opbrengst verkochte deelnemingen – mutatie leningen u/g

-2

17 204

-17 -598 -14 6 26

-23 25 1.244 -5

-883 -33 2 -19

-650 -6

middelen uit/aangewend voor investeringsactiviteiten

UITGEKEERD DIVIDEND

804

-1.530

-197

-87

FINANCIERINGSACTIVITEITEN

opname leningen aflossing leningen o/g mutatie schulden aan kredietinstellingen inkoop convertibles Gist-brocades inkoop eigen aandelen uitgifte nieuwe aandelen mutatie belang van derden

8

510 -106 468 -1 -119 1 -1

-46 -400 -1 4 2 -433

752

effecten van wijzigingen in de consolidatie koersverschillen op liquide middelen

938 18 -12

18 9 18

mutatie liquide middelen

944

45

204 1.148

159 204

middelen aangewend voor/uit financieringsactiviteiten

stand liquide middelen begin jaar stand liquide middelen einde jaar

51

Jaarrekening 2001

TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE OVERZICHTEN ALGEMEEN Alle bedragen luiden in c miljoen, tenzij anders vermeld. Onder toepassing van artikel 402, boek 2 BW is in de vennootschappelijke jaarrekening van DSM N.V. een beknopte winsten verliesrekening opgenomen.

WIJZIGING IN DE PRESENTATIE Met ingang van 2001 is, vooral in verband met de vorming van de businessgroep DSM Petrochemicals, een aantal activiteiten tussen de clusters verschoven. DEX Plastomers VoF, Specialty Compounds N.V. en de activiteiten met betrekking tot een aantal specialty polymers zijn verschoven van DSM Petrochemicals naar het cluster Performance Materials. De ABS-tollingactiviteiten zijn van DSM Petrochemicals verschoven naar Other activities. De SBR-activiteiten zijn nu opgenomen onder Other activities, voorheen maakten deze deel uit van het cluster Performance Materials. Bovengenoemde wijzigingen hadden enige invloed op de omzet maar geen materiële invloed op de resultaten van de clusters.

STELSELWIJZIGINGEN Sinds het boekjaar 2000 is DSM, voor wat betreft de grondslagen voor consolidatie, waardering en resultaatbepaling, gestart met een geleidelijke overgang naar toepassing van International Accounting Standards. Tegen deze achtergrond kunnen de belangrijkste wijzigingen als volgt worden samengevat: VANAF HET BOEKJAAR 2000

– Betaalde goodwill wordt geactiveerd en afgeschreven over de verwachte levensduur, met een maximum van 20 jaar. De tot en met 1999 betaalde goodwill is rechtstreeks ten laste van het eigen vermogen gebracht. VANAF HET BOEKJAAR 2001

– De financiële gegevens van voor DSM qua omzet materieel belangrijke joint ventures worden in de geconsolideerde jaarrekening opgenomen volgens de methode van de proportionele consolidatie. Hiermee is het aanvullende criterium dat de deelneming zich direct bezig moet houden met de kernactiviteiten van DSM komen te vervallen. – Voorbereidings- en aanloopkosten van grote investeringsprojecten werden voorheen geactiveerd en in 6 jaar afgeschreven. Dergelijke uitgaven worden nu meteen ten laste van het bedrijfsresultaat gebracht, tenzij zij direct verband houden met de bouw en het bedrijfsgereed maken van nieuwe installaties. In dat geval worden de uitgaven als onderdeel van de aanschaffingswaarde van de betreffende installatie geactiveerd. – De uitgaven voor geplande revisies en inspecties van materiële omvang worden van de initiële investering afgezonderd en in de periode tot de eerste geplande grote onderhoudsstop afgeschreven. De uitgaven voor deze en volgende grote onderhoudsstops worden vervolgens geactiveerd en afgeschreven. Voorheen werden deze kosten via een voorziening geëgaliseerd. – Bij investeringsprojecten met een bouwtijd van meer dan 12 maanden wordt de interest tijdens de bouwperiode geactiveerd. Tot en met 2000 gold dit alleen voor grote investeringsprojecten. – De voorraden gronden hulpstoffen worden nu gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs of lagere netto-opbrengstwaarde. Tot en met 2000 vond waardering plaats tegen verkrijgingsprijs of lagere prijs op de inkoopmarkt op balansdatum, dan wel tijdens de verbruiksperiode van de aanwezige voorraad. – Investeringssubsidies worden nu onder de overige bedrijfsopbrengsten opgenomen. Tot en met 2000 werden deze subsidies ten gunste van de overige bedrijfskosten verantwoord. De in 2001 doorgevoerde wijzigingen hadden geen materiële invloed op de nettowinst.

VALUTAKOERSEN Voor de belangrijkste valuta’s volgen hierna de valutakoersen die gebruikt zijn bij het opstellen van de geconsolideerde overzichten. CONTANTE KOERS PER BALANSDATUM

GEMIDDELDE KOERS

1 Euro = US-dollar Brits pond Japanse yen

2001

2000

2001

2000

0,88 0,61 115,44

0,93 0,62 106,74

0,89 0,62 108,56

0,92 0,61 99,29

52

Jaarrekening 2001

www. > DSM.COM

ACQUISITIES EN DESINVESTERINGEN ACQUISITIES

Eind december 2000 werd de acquisitie van Catalytica Pharmaceuticals (Mountain View, CA, USA) afgerond. De overnamesom van c 883 miljoen werd in 2000 in contanten voldaan en werd in de geconsolideerde balans per 31 december 2000 geheel opgenomen onder financiële vaste activa. Het in de overnamesom begrepen bedrag aan goodwill bedroeg c 549 miljoen. Met ingang van 1 januari 2001 maakt DSM Catalytica Pharmaceuticals als businessunit deel uit van de businessgroep DSM Fine Chemicals en worden de cijfers van deze deelneming integraal geconsolideerd. Het effect van de consolidatie per 1 januari 2001 van DSM Catalytica Pharmaceuticals op de geconsolideerde balans van DSM blijkt uit het navolgend overzicht. ACTIVA:

immateriële vaste activa (goodwill) materiële vaste activa financiële vaste activa vlottende activa

549 268 -883 213 147

PASSIVA:

voorzieningen kortlopende schulden

52 95 147

DSM Anti-Infectives heeft zijn belang van 74% in Max-GB Ltd. (India) uitgebreid naar 95%. DESINVESTERINGEN

Zoals in het jaarverslag 2000 vermeld, werd de verkoop van de businessgroep DSM Engineering Plastic Products aan het Zwitserse Quadrant Holding met ingang van 1 januari 2001 geëffectueerd. De cijfers van deze businessgroep zijn met ingang van deze datum niet meer in de geconsolideerde cijfers opgenomen. Op 18 november 2001 bereikten de Nederlandse Staat en DSM overeenstemming over de verkoop van certificaten van aandelen Energie Beheer Nederland B.V. (EBN) voor de prijs van c 1.243 miljoen. De overdracht vond plaats op 28 december 2001. De boekwinst op deze transactie is opgenomen in de buitengewone baten. De boekwaarde van Energie Beheer Nederland B.V. was geheel opgenomen onder de financiële vaste activa. Daarnaast verkocht de businessgroep DSM Venturing & Business Development haar 50% belang in de joint venture DSM Teijin Solutech Ltd.

53

Jaarrekening 2001

(1) IMMATERIËLE VASTE ACTIVA TOTAAL

GOODWILL

LICENTIES EN OCTROOIEN

VOORBEREIDINGS- EN AANLOOPKOSTEN

179 104

1 -

121 66

57 38

75

1

55

19

2

-

2

-

549 4 -52 30 -13 -1

549 -29 30 1

2 -15 0 -2

2 -8 -13 -

STAND 31 DECEMBER 2000

aanschaffingswaarde afschrijvingen boekwaarde

MUTATIES IN DE BOEKWAARDE

investeringen consolidatie DSM Catalytica Pharmaceuticals overige wijzigingen in de consolidatie afschrijvingen koersverschillen overboeking naar materiële vaste activa overige mutaties

519

551

-13

-19

aanschaffingswaarde afschrijvingen

690 96

582 30

108 66

-

boekwaarde

594

552

42

-


(2) MATERIËLE VASTE ACTIVA TOTAAL

BEDRIJFSGEBOUWEN EN TERREINEN

MACHINES EN INSTALLATIES

ANDERE VASTE BEDRIJFSMIDDELEN

IN AANLEG C.Q.VOORUITBETAALD

NIET AAN DE BEDRIJFSUITOEFENING DIENSTBAAR


8.831 5.701

1.210 567

6.563 4.777

481 347

552 0

25 10

boekwaarde

3.130

643

1.786

134

552

15

650

15

150

75

410

-

268 118 -469 -109 -22 27 14

79 -2 70 -59 -10 -6 6 2

109 111 344 -357 -90 -12 18 18

0 3 22 -53 -3 -4 -1 -4

80 6 -436 -6 0 4 -2

0 0 0 -

477

95

291

35

56

0


9.637 6.030

1.353 615

7.147 5.070

509 340

609 1

19 4

boekwaarde

3.607

738

2.077

169

608

15


MUTATIES IN DE BOEKWAARDE

investeringen consolidatie DSM Catalytica Pharmaceuticals overige wijzigingen in de consolidatie inbedrijfstellingen afschrijvingen overige waardeveranderingen verkopen wijziging valutakoersen overige mutaties


54

Jaarrekening 2001

www. > DSM.COM

De overige mutaties betreffen met name de overheveling van de Voorbereidings- en aanloopkosten die waren opgenomen onder Immateriële vaste activa, als gevolg van de op pagina 51 vermelde stelselwijziging. Onder de materiële vaste activa zijn activa begrepen met een boekwaarde van c 1 miljoen (ultimo 2000: c 3 miljoen) die verkregen zijn op grond van financial lease-overeenkomsten. De hiermee samenhangende verplichtingen zijn opgenomen onder de overige schulden. Een splitsing van de investeringen en van de boekwaarde van de materiële vaste activa naar geografisch gebied geeft het volgende beeld:

2001

INVESTERINGEN 2000

387 114

256 272

1.842 894

1.731 915

501

528

2.736

2.646

Noord-Amerika rest van de wereld

122 27

47 23

606 265

232 252

totaal

650

598

3.607

3.130

Nederland overige EU-landen

BOEKWAARDE ULTIMO JAAR 2001 2000

(3) FINANCIËLE VASTE ACTIVA TOTAAL

stand 31 december 2000


OVERIGE EFFECTEN

OVERIGE VORDERINGEN

AANDEEL IN VERMOGEN

VORDERINGEN

1.326

1.194

103

12

17

14 -26 23 9 -2

14 -26 15 -

7 -1

8 -

2 -1

-883

-883

-

-

-

-129 -103 1

-129 -70 0

-34 2

-1 -

2 -1

-5 16

2

-5 -1

-

0 15

241

117

71

19

34

MUTATIES

aandeel in resultaat dividenden kapitaalstortingen verstrekkingen aflossingen consolidatie DSM Catalytica Pharmaceuticals verkoop certificaten Energie Beheer Nederland BV overige wijzigingen in de consolidatie wijziging valutakoersen overboeking naar kortlopende vorderingen overige mutaties stand 31 december 2001

De overige mutaties betreffen voornamelijk overboekingen van en naar andere balansposten.

55

Jaarrekening 2001

(4) VOORRADEN

gronden hulpstoffen onderhanden werk gereed product totaal

2001

2000

339 61 771

330 69 825

1.171

1.224

Het effect van de consolidatie van DSM Catalytica Pharmaceuticals op de voorraden per 1 januari 2001 bedraagt c 89 miljoen.

(5) VORDERINGEN 2001

2000

handelsdebiteuren vorderingen op niet-geconsolideerde deelnemingen te vorderen vennootschapsbelasting overige belastingen en premies sociale verzekeringen overige vorderingen overlopende activa

1.304

1.377

51 129

80 159

132 114 84

90 88 94

totaal

1.814

1.888

De consolidatie van DSM Catalytica Pharmaceuticals veroorzaakte een toename van de vorderingen per 1 januari 2001 met c 77 miljoen.

(6) LIQUIDE MIDDELEN

deposito’s kas, bank, giro totaal

2001

2000

944 204

35 169

1.148

204

De deposito’s ultimo 2001 namen vooral toe door de overdracht per 28 december 2001 van de certificaten van aandelen Energie Beheer Nederland B.V. aan de Nederlandse Staat.

56

Jaarrekening 2001

www. > DSM.COM

(7) GROEPSVERMOGEN AANDELENKAPITAAL

AGIO

OVERIGE RESERVES

EIGEN VERMOGEN

BELANG VAN DERDEN

GROEPSVERMOGEN

370

548

2.122

3.040

30

3.070

-

-

-134 -63 -15 1.415 3

-134 -63 -15 1.415 3

-1 2

-134 -63 -15 1.414 5

0

0

-11 4

-11 4

26 2

-11 26 6

370

548

3.321

4.239

59

4.298


MUTATIES

slotdividend 2000 interim-dividend 2001 slotdividend cumprefs 2001 nettowinst 2001 wijziging valutakoersen belasting over wijziging valutakoersen wijzigingen in de consolidatie overige mutaties stand 31 december 2001

AANDELENKAPITAAL Per 31 december 2001 bedroeg het maatschappelijk kapitaal c 1.125 miljoen, verdeeld over 153.480.000 gewone aandelen, 22.020.000 cumulatief preferente aandelen A en 187.500.000 cumulatief preferente aandelen B, elk van c 3,00 nominaal, en 1.200.000.000 cumulatief preferente aandelen C, met een nominale waarde van c 0,03. Het verloop van het aantal aandelen in 2001 is weergegeven in onderstaande tabel. AANTAL GEPLAATSTE AANDELEN


uitgifte aandelen i.v.m. uitoefening optierechten omzetting converteerbare obligatielening en omwisseling registeraandelen Gist-brocades overige mutaties STAND 31 DECEMBER 2001

aantal ingekochte aandelen per 31 december 2001 AANTAL UITSTAANDE AANDELEN PER 31 DECEMBER 2001

GEWONE

CUMPREFS A

CUMPREFS C

INGEKOCHTE GEWONE AANDELEN

100.934.429 -

22.020.000 -

37.500.000 -

4.944.567 -136.895

20.261 -

-

-

600

100.954.690 4.808.272

22.020.000 -

37.500.000 -

4.808.272

96.146.418

22.020.000

37.500.000

Het gemiddeld aantal uitstaande gewone aandelen over 2001 bedroeg 96.089.816 stuks.

57

Jaarrekening 2001

OPTIERECHTEN Sinds 2001 kent DSM naast de optieregelingen voor het management ook optieregelingen met betrekking tot overig personeel.

TOTAALOVERZICHT MANAGEMENTOPTIES PER 31 DEC. 2000 UITSTAAND

GEDURENDE 2001 TOEGEKENDE OPTIES

UITGEOEFENDE OPTIES / SAR’S

VERVALLEN OPTIES

OMGEZET IN ONVOORWAARDELIJKE OPTIES

OMGEZET IN SAR’S

PER 31 DEC. 2001 UITSTAAND

UITOEFENPRIJS (IN E)

UITOEFENPERIODE

onvoorwaardelijke opties 1997 1998 1999 2000 2001

163.200 302.600 -

-

-99.250 -34.000 -

-

23.250 23.250 29.750

-

63.950 268.600 23.250 23.250 29.750

25,90 27,53 26,01 36,48 39,98

tot 15 jan. 2002 tot 15 jan. 2003 tot 14 jan. 2007 tot 31 mrt. 2008 tot 30 mrt. 2009

voorwaardelijke opties 1999

386.250

-

-

-1.500

-23.250

-27.000

334.500

26,01

2000

453.000

-

-

-1.500

-23.250

-27.000

401.250

36,48

2001

-

1.237.875

-

-10.750

-29.750

-

1.197.375

39,98

van 14 jan. 2002 tot 14 jan. 2007 van 31 mrt. 2003 tot 31 mrt 2008 van 30 mrt. 2004 tot 30 mrt 2009

27.000 4.500

-

-

-

-

27.000 27.000

54.000 31.500

26,01 36,48

1.336.550

1.237.875

-133.250

-13.750

-

-

2.427.425

stock appreciation rights 1999 2000 totaal

tot 14 jan. 2007 tot 31 mrt. 2008

Van de 1.237.875 in 2001 toegekende opties zijn 787.750 opties gebonden aan de conditie dat DSM een vooraf gedefinieerd performance target realiseert. De betreffende opties kunnen geheel, gedeeltelijk of helemaal niet uitoefenbaar worden, afhankelijk van de vraag in hoeverre DSM het gedefinieerde target heeft gehaald. Het target is gebaseerd op Total Shareholder Return in vergelijking met een peer groep. In 2001 zijn aan 244 topfunctionarissen optierechten op DSM-aandelen toegekend.

TOTAALOVERZICHT PERSONEELSOPTIES PER 31 DEC. 2000 UITSTAAND

GEDURENDE 2001 TOEGEKENDE OPTIES

UITGEOEFENDE OPTIES

VERVALLEN OPTIES

PER 31 DEC. 2001 UITSTAAND

UITOEFENPRIJS (IN E)

UITOEFENPERIODE

39,60 39,98

feb. 2006 mrt. 2006

over 1999 over 2000

-

252.400 414.410

-1.735 -1.910

-3.520 -5.734

247.145 406.766

totaal

-

666.810

-3.645

-9.254

653.911

In 2001 werden personeelsopties over zowel 1999 als 2000 toegekend. Over 1999 werden aan 6.488 medewerkers opties toegekend en over 2000 aan 7.113 medewerkers.

58

www. > DSM.COM

Jaarrekening 2001

AGIO Van het agio ad c 548 miljoen kan c 139 miljoen als belastingvrij worden aangemerkt.

INGEKOCHTE EIGEN AANDELEN Per 31 december 2000 beschikte DSM N.V. over 4.944.567 ingekochte gewone aandelen (nominaal bedrag c 15 miljoen, 4,0% van het geplaatste aandelenkapitaal). In 2001 zijn 136.895 stuks gewone aandelen gebruikt voor de uitoefening van optierechten. Ultimo 2001 had DSM de beschikking over 4.808.272 ingekochte gewone aandelen (nominaal bedrag c 14 miljoen, 3,9% van het geplaatste aandelenkapitaal). De gemiddelde verkrijgingsprijs van deze ingekochte aandelen bedraagt c 33,18 per gewoon aandeel; in de balans is de totale verkrijgingsprijs van c 160 miljoen (2000: c 163 miljoen) op de Overige reserves in mindering gebracht. Van de ingekochte eigen aandelen zijn 3.081.336 stuks bestemd voor uitoefening van toegekende optierechten. De overige 1.726.936 stuks zijn vrij voor de afdekking van nog toe te kennen management- en personeelsopties.

(8) EGALISATIEREKENING INVESTERINGSPREMIES 27


MUTATIES

toevoeging wegens aanspraken overboeking ten gunste van het resultaat

-5


30

8

(9) VOORZIENINGEN De balanspost Voorzieningen steeg per saldo met c 48 miljoen. De mutaties zijn als volgt te specificeren:

pensioenen en overige personeelskosten latente belastingen reorganisatie- en afvloeiingskosten milieukosten egalisatie van kosten verplichtingen met betrekking tot niet-geconsolideerde deelnemingen overige voorzieningen totaal

STAND 31 DEC. 2000

TOEVOEGING TEN LASTE VAN HET RESULTAAT

ONTTREKKING VOOR HET BEOOGDE DOEL

WIJZIGING VALUTAKOERSEN

WIJZIGINGEN IN DE CONSOLIDATIE

OVERIGE MUTATIES

STAND 31 DEC. 2001

244 164

18 -

-58 -

0 1

-2 13

14 -71

216 107

173 121 21

101 7

-112 -7 -17

3 1 -

45 6 -

4 -13 -11

214 108 -

34 100

91

-56

0 0

-16 -

13 -2

31 133

857

217

-250

5

46

-66

809

Door de consolidatie van DSM Catalytica Pharmaceuticals stegen de voorzieningen per 1 januari 2001 met c 52 miljoen. Van de voorzieningen kan een bedrag van c 557 miljoen als langlopend worden aangemerkt. De overige mutaties hebben onder meer betrekking op vrijval van in het verleden getroffen voorzieningen die naar huidig inzicht niet meer benodigd zijn en op overboekingen van en naar andere balansposten. De Voorziening voor pensioenen en overige personeelskosten betreft onder meer in eigen beheer gehouden pensioenverplichtingen, backservice-verplichtingen en regelingen voor vervroegde uittreding. In veel landen zijn voor de werknemers pensioenregelingen

59

Jaarrekening 2001

getroffen, waarbij de inhoud van de regelingen in lijn ligt met de wettelijke kaders, fiscale wetgeving, locale gebruiken en economische situatie van de onderhavige landen. Dit impliceert dat de aard van de regelingen per land varieert. Voor de meeste werknemers in Nederland, het Verenigd Koninkrijk en Noord-Amerika zijn eindloonregelingen van toepassing. De rechten die hieraan ontleend kunnen worden zijn primair gebaseerd op diensttijd en (gemiddeld) eindsalaris. De meeste van deze verplichtingen zijn ondergebracht en afgefinancierd bij zelfstandige pensioenfondsen en levensverzekeringsmaatschappijen. In sommige landen verstrekken groepsmaatschappijen daarnaast aan gepensioneerden andere tegemoetkomingen dan pensioenen, voornamelijk ziektekostenvergoedingen. Vanwege voldoende toereikendheid was de toevoeging aan de Voorziening voor pensioenen en overige personeelskosten in 2001 lager dan gebruikelijk. De Voorziening voor latente belastingen betreft de toekomstige belastingverplichtingen die onder meer voortvloeien uit tijdelijke verschillen tussen het vermogen berekend op basis van bedrijfseconomische grondslagen en het vermogen bepaald volgens fiscale grondslagen. De onttrekking aan de Voorziening reorganisatie- en afvloeiingskosten heeft betrekking op kosten in verband met herstructurering van bedrijfsactiviteiten met name bij DSM Anti-Infectives en DSM Fine Chemicals. De toevoeging heeft met name plaatsgevonden ten laste van het buitengewoon resultaat, zie toelichting (19). Onder de Voorziening milieukosten zijn onder andere verplichtingen ten aanzien van bodemsanering opgenomen. De Voorziening egalisatie van kosten betreft vooral uitgaven voor groot onderhoud; deze voorziening liep in 2001 af. Onder Overige voorzieningen is een aantal posten samengevoegd. Deze betreffen onder andere kosten van het in uitvoering zijnde Operational Excellence-programma, verplichtingen voor het opruimen van buitengebruikgestelde productieplatformen voor olie- en gaswinning en voor locatieherstel, en een voorziening voor een verliesgevend contract.

(10) LANGLOPENDE SCHULDEN 2001

2000

obligatieleningen onderhandse leningen overige schulden

1.361 161 11

1.318 146 18

totaal

1.533

1.482

Onder de langlopende schulden zijn achtergestelde leningen tot een bedrag van c 1 miljoen (ultimo 2000: c 2 miljoen) begrepen. Deze leningen zijn door dochtermaatschappijen van DSM N.V. aangegaan en achtergesteld bij alle schulden die deze vennootschappen hebben ten opzichte van derden.

OBLIGATIELENINGEN

4,75% NLG-lening 1994 - 2004 6,25% NLG-lening 1996 - 2006 4,75% EUR-lening 1998 - 2005 6,25% USD-lening 1999 - 2004 6,75% USD-lening 1999 - 2009 6,38% EUR-lening 2000 - 2007 totaal

2001

2000

1 136 383 171 284 386

2 136 383 162 269 366

1.361

1.318

De 4,75% NLG-lening 1994 - 2004 betreft het restant van de achtergestelde converteerbare obligatielening van Gist-brocades. De effecten van het renterisico-management worden toegelicht op pagina 68 onder Marktwaarde leningen. De in 2000 afgesloten EUR-lening is, in verband met het afdekken van het dollar translatierisico, geswapt naar dollars.

60

Jaarrekening 2001

www. > DSM.COM

ONDERHANDSE LENINGEN

9,22% NLG-lening 1990-2005 8,00% NLG-lening 1992-2002 7,95% NLG-lening 1993-2003 5,05% NLG-lening 1998-2004 overige leningen totaal

2001

2000

16 46 25 74

18 11 54 25 38

161

146

Voor onderhandse leningen zijn tot een bedrag van c 2 miljoen (ultimo 2000: c 2 miljoen) zekerheden van hypothecaire aard gesteld. Daarnaast zijn in overeenkomsten betreffende leningen met een schuldrest ultimo 2001 van c 1.488 miljoen, waarvan c 21 miljoen kortlopend (ultimo 2000: c 1.446 miljoen, waarvan c 21 miljoen kortlopend) clausules opgenomen die het stellen van zekerheden beperken. De langlopende schulden hebben ultimo 2001 voor een bedrag van c 690 miljoen een resterende looptijd van meer dan 5 jaar. Dit bedrag heeft voor c 670 miljoen betrekking op obligatieleningen en voor c 20 miljoen op onderhandse leningen.

Op de langlopende schulden zal worden afgelost in: 2003 2004 2005 en 2006 2007 t/m 2011 totaal

74 209 560 690 1.533

De in 2002 te verrichten aflossingen ten bedrage van c 52 miljoen zijn opgenomen onder Kortlopende schulden.

De samenstelling van de langlopende schulden naar valuta is als volgt:

EUR USD CAD JPY andere valuta’s totaal

2001

2000

673 839 13 7 1

677 805 0

1.533

1.482

De balanspost Langlopende schulden steeg per saldo met c 51 miljoen. De mutaties zijn als volgt te specificeren: stand 31 december 2000

1.482

MUTATIES

opgenomen leningen overboeking naar kortlopende schulden wijziging valutakoersen wijziging in conslidatie overige mutaties stand 31 december 2001

8 -45 42

53 -7 1.533

61

Jaarrekening 2001

Het gemiddelde feitelijke interestpercentage van de totaliteit van langlopende rentedragende schulden (inclusief het gedeelte dat ultimo jaar is overgeboekt naar kortlopende schulden en inclusief de aan de leningen gekoppelde rente- en valuta-instrumenten) heeft over 2001 5,7% bedragen (2000: 5,4%).

(11) KORTLOPENDE SCHULDEN 2001

2000

obligatieleningen en onderhandse leningen kredietinstellingen overige schulden

33 430 19

37 823 10

totaal

482

870

2001

2000

27 776 6

10 914 7

18

37

103 9 285 199

146 11 246 170

1.423

1.541

KORTLOPENDE SCHULDEN, RENTEDRAGEND

KORTLOPENDE SCHULDEN, NIET-RENTEDRAGEND

vooruitontvangen op bestellingen leveranciers en handelskredieten te betalen wissels en cheques schulden aan niet-geconsolideerde deelnemingen belastingen en premies sociale verzekeringen pensioenen overige schulden overlopende passiva totaal

Door consolidatie van DSM Catalytica Pharmaceuticals stegen de niet-rentedragende kortlopende schulden per 1 januari 2001 met c 95 miljoen.

NIET UIT DE BALANS BLIJKENDE VERPLICHTINGEN 2001

2000

huur en operational lease garantieverplichtingen ten behoeve van niet-geconsolideerde deelnemingen en derden bestellingen op projecten in uitvoering overige

60

72

144

78

59

82

12

26

totaal

275

258

De bestellingen op projecten in uitvoering worden grotendeels in 2002 afgewikkeld.

62

Jaarrekening 2001

www. > DSM.COM

Van de verplichtingen voor huur en operational lease heeft betrekking op: 2002 2003 2004 2005 en 2006 na 2006

12 9 7

totaal

50

7

15

(12) NETTO-OMZET De netto-omzet omvat de opbrengst uit levering van goederen en diensten aan derden, onder aftrek van kortingen en van over de omzet geheven belastingen. De netto-omzet bleef in het verslagjaar nagenoeg gelijk aan de netto-omzet van 2000. Hierna volgt een uitsplitsing van de leveringen en de netto-omzet:

Life Science Products Performance Materials Polymers & Industrial Chemicals Other activities interne leveringen totaal netto-omzet

LEVERINGEN 2001

NETTO-OMZET 2001

%

LEVERINGEN 2000

NETTO-OMZET 2000

%

2.304 1.935 3.755 442

2.237 1.855 3.453 425

28,1 23,3 43,3 5,3

1.955 2.204 4.216 174

1.853 2.188 3.877 172

22,9 27,1 47,9 2,1

-466

-

-

-459

-

-

7.970

7.970

100,0

8.090

8.090

100,0

Van de netto-omzet kan de volgende geografische indeling worden gegeven: 2001

%

2000

%

Europa Noord-Amerika overige werelddelen

6.114 1.319 537

76,7 16,6 6,7

6.538 1.116 436

80,8 13,8 5,4

totaal

7.970

100,0

8.090

100,0

2001

%

2000

%

Europa Noord-Amerika overige werelddelen

5.225 1.455 1.290

65,5 18,3 16,2

5.507 1.282 1.301

68,0 15,9 16,1

totaal

7.970

100,0

8.090

100,0

NAAR HERKOMST

NAAR BESTEMMING

63

Jaarrekening 2001

(13) ANDERE BEDRIJFSOPBRENGSTEN wijziging in voorraden gereed product en onderhanden werk geactiveerde productie voor het eigen bedrijf overige bedrijfsopbrengsten totaal

2001

2000

-134

159

15 127

12 103

8

274

De post Wijziging in voorraden gereed product en onderhanden werk heeft betrekking op het waardeverschil tussen de beginvoorraad en de eindvoorraad van het gereed product en het onderhanden werk. Geactiveerde productie voor het eigen bedrijf houdt verband met onder de bedrijfslasten opgenomen kosten van in het eigen bedrijf voortgebrachte vaste activa. Onder Overige bedrijfsopbrengsten worden onder meer het DSM-aandeel in de nettowinst van Energie Beheer Nederland BV verantwoord, alsmede subsidies.

(14) AFSCHRIJVINGEN 2001

2000

515

461

6

42

521

503

29

-

2001

2000

kosten van gronden hulpstoffen kosten uitbesteed werk en andere externe kosten lonen en salarissen pensioenlasten overige sociale lasten overige bedrijfskosten

4.104

4.449

1.580 1.026 26 199 1

1.463 927 74 190 7

totaal

6.936

7.110

afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa overige waardeveranderingen van immateriële en materiële vaste activa totaal

Waarvan afschrijving goodwill

(15) ANDERE BEDRIJFSLASTEN

Voor een toelichting op de pensioenlasten wordt verwezen naar toelichting (9) bij de Voorziening voor pensioenen en overige personeelskosten.

64

Jaarrekening 2001

www. > DSM.COM

De lonen en salarissen hebben betrekking op het volgende gemiddelde aantal werknemers per cluster: 2001

2000


10.060 3.528 4.032 4.026

8.702 4.796 4.551 3.471

totaal

21.646

21.520

In bovenstaande cijfers is het aantal werknemers in dienst van geconsolideerde joint ventures proportioneel meegeteld.

(16) SEGMENTATIE VAN HET BEDRIJFSRESULTAAT Het bedrijfsresultaat per cluster is als volgt: 2001

2000


221 103 134 92

192 144 337 78

bedrijfsresultaat vóór afschrijving goodwill afschrijving goodwill

550 -29

751 -

totaal

521

751

2001

2000

29 -127 1

24 -86 5

-97

-57

(17) FINANCIËLE BATEN EN LASTEN

rentebaten rentelasten overige financiële baten en lasten totaal

Op de rentelasten is een bedrag van c 10 miljoen (2000: c 21 miljoen) in mindering gebracht in verband met geactiveerde bouwrente. De afname van de geactiveerde bouwrente wordt veroorzaakt door het relatief lagere aantal langlopende investeringsprojecten. De per saldo hogere rentelasten worden vooral veroorzaakt door de financiering van de acquisitie van Catalytica Pharmaceuticals.

65

Jaarrekening 2001

(18) BELASTINGEN De belasting op het resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening bedroeg in 2001 c 69 miljoen (2000: c 171 miljoen). In 2001 is een belastingbate van c 118 miljoen opgenomen onder het buitengewone resultaat, in 2000 was dit een bate van c 28 miljoen.

De samenstelling van het resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belasting is als volgt: 2001

2000

Nederland overige landen

439 -15

502 192

totaal

424

694

De belasting over het resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening heeft betrekking op:

Nederland overige landen totaal

2001

2000

88 -19

107 64

69

171

De aansluiting tussen het nominale belastingtarief in Nederland en het effectieve belastingpercentage over het resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening is als volgt: in %

nominaal belastingtarief in Nederland

2001

2000

35,0

35,0

-15,4

-6,4

-1,0 -2,3

-3,7 -0,3

16,3

24,6

BELASTINGEFFECT VAN

afwijkende tarieven niet-belastbare baten en niet-verrekenbare lasten overige effecten

effectief belastingpercentage

De totale compensabele verliezen per 31 december 2001 bedroegen c 5 miljoen (2000: c 8 miljoen).

66

Jaarrekening 2001

www. > DSM.COM

De latente belastingvorderingen en -verplichtingen betreffen de volgende belastingeffecten van tijdelijke verschillen: 2001

verliescompensatie en te verrekenen belastingen immateriële en materiële vaste activa voorzieningen

205 12 3

99 9 40 220

latente belastingvorderingen

overige activa overige schulden

2000

123 184

148 119 190

latente belastingverplichtingen

307

309

LATENTE BELASTINGVORDERINGEN MINUS SCHULDEN

-87

-161

waarvan in de balans opgenomen onder: financiële vaste activa voorzieningen

20 107

3 164

2001

2000

(19) BUITENGEWOON RESULTAAT NA BELASTINGEN

BUITENGEWONE BATEN

boekwinst op desinvesteringen vrijval van voorzieningen en aanpassing waardecorrecties activa overig

1.233

19

4 0

21 3

buitengewone baten voor belastingen belastingen

1.237 1

43 -3 1.238

buitengewone baten na belastingen

40

BUITENGEWONE LASTEN:

dotatie aan voorzieningen voor reorganisatie- en afvloeiingskosten afwaardering activa dotatie aan overige voorzieningen overig

-99 -117 -89 -5

-23 -31 -7

buitengewone lasten voor belastingen belastingen

-310 116

-61 22

belastingcorrecties

-194 1

-39 9

totaal

1.045

10

buitengewone lasten na belastingen

67

Jaarrekening 2001

De boekwinst op desinvesteringen betreft de verkoop van de businessgroep DSM Engineering Plastic Products en de overdracht van certificaten van aandelen Energie Beheer Nederland BV aan de Nederlandse Staat. DSM heeft besloten een aantal reorganisaties versneld door te voeren bij met name Life Science Products, Performance Materials en Industrial Chemicals. De hiermee gemoeide buitengewone lasten betreffen afwaarderingen van activa en reorganisatiekosten. De overige buitengewone lasten betreffen onder andere voorzieningen voor verplichtingen met betrekking tot het in uitvoering zijnde Operational Excellence-programma, vooral op het gebied van informatie- en communicatietechnologie, en een voorziening voor een verliesgevend contract.

(20) FINANCIËLE INSTRUMENTEN ALGEMEEN

Het treasurybeleid van DSM is een centrale verantwoordelijkheid. De centrale treasuryfunctie is verantwoordelijk voor de financiering van het concern en zijn onderdelen en het beheer van de liquiditeiten, valutarisico’s, renterisico’s en kredietrisico’s. Hiervoor hanteert DSM stringente richtlijnen, interne procedures en organisatorische maatregelen. In samenhang met financiële activa en passiva maakt DSM gebruik van afgeleide instrumenten voor het beheersen van valuta- en renterisico’s met betrekking tot de gewone bedrijfsuitoefening. Het risicobeleid is erop gericht om op de korte termijn de koersen renteschommelingen te beperken en om op lange termijn de vigerende marktwisselkoersen en marktrentes te volgen. LIQUIDITEITEN

Het liquiditeitenbeheer van DSM vindt zoveel mogelijk centraal plaats. Hiertoe wordt in de belangrijkste landen gebruik gemaakt van cash-pools die hoofdzakelijk werken op basis van zero-balancing overeenkomsten. De onderneming beschikt over drie geconfirmeerde kredietfaciliteiten, waarvan twee van in totaal $ 600 miljoen (2000: $ 600 miljoen) en een van c 300 miljoen (2000: c 300 miljoen), en twee Commercial Paper programma’s, een van c 500 miljoen (2000: c 500 miljoen) en een van $ 400 miljoen (2000: $ 400 miljoen). Ter optimalisatie van de rentekosten voortkomend uit kortlopende schulden en tegoeden in vreemde valuta worden valutaswaps afgesloten. VALUTARISICO

Het valutarisicobeleid is gericht op kasstromen die voortkomen uit de gewone bedrijfsuitoefening. Uit het voorgaande vloeit voort dat valuta-instrumenten in principe worden toegepast op basis van onderliggende posities. De instrumenten die hiertoe worden aangewend zijn termijncontracten, spottransacties en in beperkte mate het kopen van valutaopties. De risico’s uit hoofde van de omrekening van de netto-investering in deelnemingen als gevolg van valutawijzigingen, het translatierisico, worden in verband met de eind 2000 sterk toegenomen netto-investeringen in dollars in belangrijke mate ingedekt door middel van langlopende dollar-leningen en andere financiële instrumenten. RENTERISICO

Het renterisicobeleid is uitsluitend gericht op kasstromen die voortkomen uit de gewone bedrijfsuitoefening. Uit het voorgaande vloeit voort dat rente-instrumenten alleen worden toegepast op basis van onderliggende posities. Het beleid vertaalt zich uiteindelijk in een gewenst profiel van vast-rentende en variabel-rentende posities. Voor het beheersen van het renterisico wordt gebruik gemaakt van renteswaps en in beperkte mate van het kopen van rente-opties. KREDIETRISICO

DSM beperkt het kredietrisico met betrekking tot financiële instrumenten door gebruik te maken van kredietlimieten per tegenpartij en per land en verder door contracten uitsluitend af te sluiten met partijen met een hoge kredietwaardigheid. VALUTATERMIJNCONTRACTEN

op basis van onderliggende posities

BOEKWAARDE*

31 DECEMBER 2001 MARKTWAARDE

BOEKWAARDE*


-4

-5

28

28

* in de balans opgenomen onder Overlopende activa c.q. Overlopende passiva

De contractwaarde van de valuta-instrumenten bedroeg in 2001 op balansdatum c 660 miljoen (2000: c 748 miljoen).

68

Jaarrekening 2001

www. > DSM.COM

MARKTWAARDE LENINGEN

BOEKWAARDE


BOEKWAARDE


langlopende leningen rente-instrumenten gebruikt in verband met langlopende leningen kortlopende leningen rente-instrumenten gebruikt in verband met kortlopende leningen

1.585

1.681

1.529

1.614

430

-36 430

823

-46 823

-

-

-

-

totaal

2.015

2.075

2.352

2.391

De contractwaarde van de rente-instrumenten behorende bij de langlopende leningen bedroeg ultimo 2001 c 1.476 miljoen (2000: c 1.174 miljoen). Er waren geen contracten met betrekking tot rente-instrumenten behorende bij de kortlopende leningen (2000: eveneens nihil).

(21) TOELICHTING BIJ HET OVERZICHT VAN KASSTROMEN Bij het opstellen van het Overzicht van kasstromen wordt uitgegaan van een vergelijking van beginbalans en eindbalans. Vervolgens worden die mutaties die niet tot een kasstroom hebben geleid, zoals koersverschillen, waardecorrecties en overboekingen tussen balansrekeningen, geëlimineerd. Mutaties in het bedrijfskapitaal als gevolg van de verwerving of de verkoop van geconsolideerde deelnemingen worden opgenomen onder Investeringsactiviteiten. De mutaties in het Overzicht van kasstromen kunnen grotendeels worden ontleend aan de mutatieoverzichten van de betreffende balansposten. Voor die balansposten waarvoor geen mutatie-overzicht wordt verstrekt, volgt hierna de aansluiting tussen de balansmutatie en de mutatie volgens het Overzicht van kasstromen:

balans ultimo 2000 balans ultimo 2001 balansmutatie

BEDRIJFSKAPITAAL

VOORZIENINGEN

RENTEDRAGENDE SCHULDEN

1.571 1.562

857 809

2.352 2.015

-9

-48

-337

12 -56 111

-5 -58 74

-42 -58 -2

58

-37

-439

-58

-37

-439

AANPASSINGEN

wijziging valutakoersen wijzigingen in de consolidatie overboekingen e.d. herleide balansmutatie kasstroommutatie

De kasstroommutatie betreffende het bedrijfskapitaal kan als volgt worden gespecificeerd:

voorraden vorderingen niet-rentedragende kortlopende schulden totaal

2001

2000

100 147

-121 -170

-305

231

-58

-60

69

Jaarrekening 2001

BALANS VAN DSM N.V.

ACTIVA

x c miljoen

ULTIMO 2001

ULTIMO 2000

VASTE ACTIVA

materiële vaste activa 1 financiële vaste activa 2

26 3.765

28 4.336 3.791

4.364

VLOTTENDE ACTIVA

vorderingen 3 liquide middelen

3.052 0

totaal

PASSIVA

x c miljoen

1.976 46 3.052

2.022

6.843

6.386

ULTIMO 2001

ULTIMO 2000

EIGEN VERMOGEN 4

aandelenkapitaal agio overige reserves

370 548 3.321

370 548 2.122 4.239

3.040

voorzieningen 5 langlopende schulden 6 kortlopende schulden, rentedragend 7 kortlopende schulden, niet-rentedragend 7

140 1.468 385 611

337 1.795 618 596

totaal

6.843

6.386

2001

2000

resultaat deelnemingen (na belastingen) overige resultaten

305 1.110

522 58

nettowinst

1.415

580

nettowinst dividend op cumulatief preferente aandelen

1.415 -22

580 -22

nettowinst toekomend aan de houders van gewone aandelen

1.393

558

WINST- EN VERLIESREKENING VAN DSM N.V.

x c miljoen

70

Jaarrekening 2001

www. > DSM.COM

TOELICHTING OP DE BALANS VAN DSM N.V.

ALGEMEEN Alle bedragen luiden in c miljoen, tenzij anders vermeld. Voor de grondslagen voor waardering en resultaatbepaling wordt verwezen naar de pagina’s 46 en 47.

(1) MATERIËLE VASTE ACTIVA De onder dit hoofd opgenomen post heeft voornamelijk betrekking op bedrijfsgebouwen, terreinen en corporate automatiseringsprojecten. De investeringen in 2001 waren nihil, terwijl de afschrijvingslast in 2001 c 2 miljoen bedroeg. Ultimo 2001 bedroeg de aanschaffingswaarde c 52 miljoen en het cumulatieve bedrag van de afschrijvingen c 26 miljoen.

(2) FINANCIËLE VASTE ACTIVA TOTAAL


GECONSOLIDEERDE DEELNEMINGEN


AANDEEL IN VERMOGEN

VORDERINGEN

AANDEEL IN VERMOGEN

4.336

3.033

1.170

133

253 -294 74 33 -375 -92 -188 53

244 -285 73 37 -188 -28

33 -375 81

9 -9 1 -129 -

-86 51

-3

-86 54

-

3.765

2.883

877

5

2001

2000

2.972

1.781

10 70

23 172

3.052

1.976

MUTATIES

aandeel in resultaat dividenden kapitaalstortingen verstrekkingen aflossingen wijzigingen in de consolidatie overige waardeveranderingen wijziging valutakoersen overboeking naar kortlopende vorderingen overige mutaties


(3) VORDERINGEN

vorderingen op geconsolideerde deelnemingen vorderingen op niet-geconsolideerde deelnemingen overige vorderingen totaal

71

Jaarrekening 2001

(4) EIGEN VERMOGEN Voor een toelichting op het eigen vermogen wordt verwezen naar de toelichting op de geconsolideerde jaarrekening op pagina 56. WETTELIJKE RESERVE INGEHOUDEN WINST DEELNEMINGEN

Aangezien de door deelnemingen van DSM N.V. ingehouden winsten zonder beperking kunnen worden uitgekeerd en in Nederland ontvangen, behoeft geen Wettelijke reserve ingehouden winst deelnemingen te worden aangehouden.

(5) VOORZIENINGEN Deze balanspost kan als volgt nader worden gespecificeerd:

pensioenen en overige personeelskosten latente belastingen reorganisatiekosten milieukosten overige voorzieningen totaal

2001

2000

2 6 6 90 36

7 131 15 93 91

140

337

(6) LANGLOPENDE SCHULDEN Deze balanspost heeft geheel betrekking op obligatieleningen en onderhandse leningen. Van het totaalbedrag van de langlopende schulden ultimo 2001 heeft een bedrag van c 669 miljoen een resterende looptijd van meer dan 5 jaar. Op de langlopende schulden zal worden afgelost in: 2003 2004 2005 en 2006 2007 t/m 2011 totaal

58 199 542 669 1.468

De in 2002 te verrichten aflossingen zijn opgenomen onder Kortlopende schulden. In overeenkomsten betreffende leningen met een schuldrest ultimo 2001 van c 1.488 miljoen, waarvan c 21 miljoen kortlopend, (ultimo 2000: c 1.466 miljoen, waarvan c 21 miljoen kortlopend) zijn clausules opgenomen die het stellen van zekerheden beperken.

72

Jaarrekening 2001

www. > DSM.COM

(7) KORTLOPENDE SCHULDEN 2001

2000

obligatieleningen en onderhandse leningen kredietinstellingen

21 364

21 597

totaal

385

618

2001

2000

523

540

1 79 8

1 52 3

611

596

KORTLOPENDE SCHULDEN, RENTEDRAGEND

KORTLOPENDE SCHULDEN, NIET-RENTEDRAGEND

schulden aan geconsolideerde deelnemingen belastingen en premies sociale verzekeringen overige schulden overlopende passiva totaal

NIET UIT DE BALANS BLIJKENDE VERPLICHTINGEN De garantieverplichtingen ten behoeve van deelnemingen en derden beliepen c 146 miljoen (ultimo 2000: c 84 miljoen). Overige niet uit de balans blijkende verplichtingen waren nihil (2000: nihil). Ten behoeve van een aantal geconsolideerde deelnemingen zijn door DSM N.V. verklaringen van hoofdelijke aansprakelijkheid afgegeven voor schulden die voortvloeien uit rechtshandelingen. Deze schulden zijn in de geconsolideerde balans opgenomen.

PERSONEEL In 2001 waren gemiddeld 5 werknemers in dienst van DSM N.V. (2000: 5,5).

BEZOLDIGING BESTUURDERS EN COMMISSARISSEN VAN DSM N.V. Aan bezoldigingen (inclusief pensioenlasten en andere verplichtingen) van bestuurders die in 2001 deel uitmaakten van de Raad van Bestuur van DSM N.V. is in het boekjaar in totaal c 3,4 miljoen (2000: c 3,2 miljoen) ten laste van het DSM-concern gekomen. In 2001 waren gemiddeld 5 bestuurders in dienst van DSM N.V. (2000: 5,5 bestuurders). Aan bezoldiging van oud-bestuurders is in 2001 niets ten laste van het DSM-concern gekomen (2000: eveneens nihil). De commissarissen ontvingen een vaste beloning van in totaal c 0,3 miljoen (2000: c 0,2 miljoen).

Heerlen, 13 februari 2002 DE RAAD VAN BESTUUR,

DE RAAD VAN COMMISSARISSEN,

P.A.F.W. Elverding J. Zuidam J.G. Dopper C.H. van Dalen F. Sijbesma

H.H.F. Wijffels H. Bodt A.J.C.M. Geers C.A.J. Herkströter O. Müller E.J. Sosa J. Stekelenburg C. van Woudenberg

73

Jaarrekening 2001

OVERIGE GEGEVENS

ACCOUNTANTSVERKLARING OPDRACHT

Wij hebben de jaarrekening 2001 van DSM N.V. te Heerlen gecontroleerd. De jaarrekening is opgesteld onder verantwoordelijkheid van de leiding van de onderneming. Het is onze verantwoordelijkheid een accountantsverklaring inzake de jaarrekening te verstrekken. WERKZAAMHEDEN

Onze controle is verricht overeenkomstig in Nederland algemeen aanvaarde richtlijnen met betrekking tot controleopdrachten. Volgens deze richtlijnen dient onze controle zodanig te worden gepland en uitgevoerd, dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen, dat de jaarrekening geen onjuistheden van materieel belang bevat. Een controle omvat onder meer een onderzoek door middel van deelwaarnemingen van informatie ter onderbouwing van de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. Tevens omvat een controle een beoordeling van de grondslagen voor financiële verslaggeving die bij het opmaken van de jaarrekening zijn toegepast en van belangrijke schattingen die de leiding van de onderneming daarbij heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening, dat onze controle een deugdelijke grondslag vormt voor ons oordeel. OORDEEL

Wij zijn van oordeel, dat de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de grootte en de samenstelling van het vermogen op 31 december 2001 en van het resultaat over 2001 in overeenstemming met in Nederland algemeen aanvaarde grondslagen voor financiële verslaggeving en voldoet aan de wettelijke bepalingen inzake de jaarrekening zoals opgenomen in Titel 9 BW2. Heerlen, 13 februari 2002 Ernst & Young Accountants

WINSTBESTEMMING Ingevolge artikel 32 van de Statuten van de Vennootschap wordt jaarlijks door de Raad van Bestuur onder goedkeuring van de Raad van Commissarissen vastgesteld welk deel van de winst wordt gereserveerd. Uit de winst na deze reservering wordt eerst een dividend uitgekeerd op de cumulatief preferente aandelen B. Ultimo 2001 waren geen cumprefs B geplaatst. Vervolgens wordt voorzover mogelijk op de cumulatief preferente aandelen A een dividend uitgekeerd dat gebaseerd is op een dividendgrondslag van c 10,59 en een dividendpercentage van 6,78%. Het dividend op de cumulatief preferente aandelen C, met een dividendgrondslag van c 3,03, is vastgesteld op c 0,18 per cumpref C per jaar en is gebaseerd op een dividendpercentage van 5,82%. Het daarna overblijvende deel van de winst wordt als dividend op de gewone aandelen uitgekeerd. Voorgesteld wordt om aan de nettowinst de volgende bestemming te geven: x c miljoen

2001

2000

dividend op cumprefs A en C interim-dividend op gewone aandelen uit te keren slotdividend op gewone aandelen toe te voegen aan de reserves

22 59

22 52

118 1.216

125 381

nettowinst

1.415

580

Per gewoon aandeel wordt voorgesteld over 2001 een bedrag van c 1,75 als dividend uit te keren. Dit dividendbedrag komt overeen met circa 20% van het resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen ad c 369 miljoen plus de afschrijvingen ad c 521 miljoen minus het dividend aan houders van cumulatief preferente aandelen ad c 22 miljoen. Rekening houdend met het in augustus 2001 uitgekeerde interim-dividend van c 0,58 per gewoon aandeel bedraagt het slotdividend c 1,17 per gewoon aandeel.

74

Jaarrekening 2001

www. > DSM.COM

BIJZONDERE STATUTAIRE RECHTEN STICHTING PREFERENTE AANDELEN DSM

In 1989 is de Stichting Preferente Aandelen DSM opgericht. Krachtens de statuten van DSM kunnen 187.500.000 stuks cumulatief preferente aandelen B worden uitgegeven. De uit te geven aandelen kunnen bij de Stichting worden geplaatst teneinde bescherming te bieden tegen een overval. Tussen de Stichting en DSM zijn overeenkomsten gesloten inzake plaatsing van en optie op preferente aandelen B. Deze overeenkomsten verplichten respectievelijk geven de Stichting het recht preferente aandelen B in het kapitaal van DSM te nemen respectievelijk te verkrijgen tot een maximum dat overeenkomt met 100% van het anders dan in de vorm van preferente aandelen B geplaatste kapitaal, verminderd met één. Door de Stichting werden in het verslagjaar geen preferente aandelen B verworven. Het Bestuur is per 31 december 2001 als volgt samengesteld: Prof. Drs. F.A. Maljers, voorzitter Ir. M.C. van Veen, plaatsvervangend voorzitter Prof. Mr. S.C.J.J. Kortmann Bestuur Stichting Preferente Aandelen DSM ONAFHANKELIJKHEIDSVERKLARING

De Raad van Bestuur van DSM en het Bestuur van de Stichting verklaren hiermede dat naar hun gezamenlijk oordeel is voldaan aan de ten aanzien van de onafhankelijkheid van de bestuurders van de Stichting Preferente Aandelen DSM gestelde eisen als bedoeld in bijlage X van het Fondsenreglement van Euronext Amsterdam N.V. Raad van Bestuur DSM N.V. Bestuur Stichting Preferente Aandelen DSM

ALGEMENE VERGADERING VAN AANDEELHOUDERS De Jaarvergadering zal plaatsvinden op woensdag 27 maart 2002 op het hoofdkantoor van de vennootschap te Heerlen, aanvang 14.00 uur.

BELANGRIJKE DATA ex-dividend: 2 april 2002 bericht over het eerste kwartaal: 26 april 2002 bericht over het tweede kwartaal: 25 juli 2002 bericht over het derde kwartaal: 25 oktober 2002 jaarverslag 2002: 12 februari 2003 Algemene Vergadering van Aandeelhouders: 2 april 2003

75

Jaarrekening 2001

KWARTAALGEGEVENS

x c miljoen

1e KWARTAAL

2e KWARTAAL

3e KWARTAAL

4e KWARTAAL

JAAR

2001

netto-omzet

2.125

2.087

1.934

1.824

7.970

bedrijfsresultaat plus afschrijvingen

289

279

261

213

1.042

bedrijfsresultaat financiële baten en lasten

159 -28

150 -26

130 -24

82 -19

521 -97

resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen belastingen resultaat gewone bedrijfsuitoefening resultaat niet-geconsolideerde deelnemingen

131 -33 8

124 -23 5

106 -8 3

63 -5 -2

424 -69 14

resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen buitengewoon resultaat na belastingen

106 70

106 -

101 -

56 975

369 1.045


176 1

106 0

101 0

1.031 0

1.414 1

nettowinst

177

106

101

1.031

1.415

1,05 1,79 3,14

1,04 1,05 2,39

0,99 0,99 2,35

0,53 10,67 12,04

3,61 14,50 19,92

per gewoon aandeel in c

resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen nettoresultaat cashflow

x c miljoen

1e KWARTAAL

2e KWARTAAL

3e KWARTAAL

4e KWARTAAL

JAAR

2000

netto-omzet

1.970

1.988

2.008

2.124

8.090

bedrijfsresultaat plus afschrijvingen

311

374

318

251

1.254

bedrijfsresultaat financiële baten en lasten

199 -19

239 -15

182 -12

131 -11

751 -57

resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen belastingen resultaat gewone bedrijfsuitoefening resultaat niet-geconsolideerde deelnemingen

180 -49 6

224 -60 6

170 -33 16

120 -29 20

694 -171 48

resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen buitengewoon resultaat na belastingen

137 -

170 -

153 2

111 8

571 10


137 1

170 -1

155 -1

119 0

581 -1

nettowinst

138

169

154

119

580

1,37 1,37 2,53

1,70 1,70 3,11

1,53 1,55 2,97

1,11 1,18 2,43

5,71 5,80 11,03

per gewoon aandeel in c

resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen nettoresultaat cashflow

76

www. > DSM.COM

Jaarrekening 2001

TIEN JAAR DSM*

BALANS x c miljoen

2001

2000

1999

1998

1997

1996

1995

1994

1993

1992

immateriële vaste activa materiële vaste activa financiële vaste activa

594 3.607 241

75 3.130 1.326

82 2.971 425

69 2.861 450

94 2.355 295

43 2.408 261

25 2.043 286

19 2.121 305

24 2.364 289

24 2.412 308

vaste activa

4.442

4.531

3.478

3.380

2.744

2.712

2.354

2.445

2.677

2.744

voorraden vorderingen effecten liquide middelen

1.171 1.814 1.148

1.224 1.888 204

1.080 1.590 159

979 1.338 163

819 1.144 96 362

754 1.087 189

612 886 708

580 992 298

558 974 359

656 944 506

vlottende activa

4.133

3.316

2.829

2.480

2.421

2.030

2.206

1.870

1.891

2.106

totaal activa

8.575

7.847

6.307

5.860

5.165

4.742

4.560

4.315

4.568

4.850

eigen vermogen belang van derden

4.239 59

3.040 30

2.507 28

2.210 28

2.472 76

2.241 79

2.343 24

1.987 20

1.856 32

1.930 31

groepsvermogen egalisatierekening investeringspremies voorzieningen langlopende schulden kortlopende schulden: – rentedragend – niet-rentedragend

4.298

3.070

2.535

2.238

2.548

2.320

2.367

2.007

1.888

1.961

30 809 1.533

27 857 1.482

25 760 1.071

29 721 838

28 734 581

38 716 655

48 691 518

64 637 723

83 681 981

109 655 929

482 1.423

870 1.541

461 1.455

781 1.253

125 1.149

101 912

191 745

90 794

231 704

521 675

totaal vermogen

8.575

7.847

6.307

5.860

5.165

4.742

4.560

4.315

4.568

4.850

geïnvesteerd vermogen investeringen: – immateriële en materiële vaste activa – deelnemingen en overige effecten desinvesteringen: – immateriële en materiële vaste activa – deelnemingen en overige effecten afschrijvingen nettoschuld ratio’s: – netto-omzet /gemiddeld geïnvesteerd vermogen – vlottende activa / kortlopende schulden – groepsvermogen / totaal vermogen – nettoschuld / groepsvermogen

5.763

4.776

4.268

3.995

3.263

3.380

2.821

2.918

3.216

3.361

652

615

647

585

458

484

345

168

312

477

-

889

2

1.351

121

259

13

36

25

7

22

6

19

12

52

8

21

64

13

16

23 521 867

28 503 2.148

185 458 1.373

101 470 1.457

39 403 344

43 341 567

69 319 1

13 363 515

80 338 853

37 320 944

1,41

1,77

1,53

1,59

1,69

1,50

1,55

1,33

1,11

1,24

2,17

1,38

1,48

1,22

1,90

2,00

2,36

2,12

2,02

1,76

0,50

0,39

0,40

0,38

0,49

0,49

0,52

0,47

0,41

0,40

0,20

0,70

0,54

0,65

0,14

0,24

0,00

0,26

0,45

0,48

* De cijfers vanaf 2000 zijn opgesteld vóór verwerking van het slotdividend; de cijfers van de voorgaande jaren ná verwerking van het slotdividend.

77

Jaarrekening 2001

WINST- EN VERLIESREKENING x c miljoen

2001

2000

1999

1998

1997

1996

1995

1994

1993

1992

netto-omzet 7.970 mutatie t.o.v. -1 voorgaand jaar (%) bedrijfsresultaat plus afschrijvingen (EBITDA) 1.042 bedrijfsresultaat plus afschrij550 ving goodwill (EBITA)

8.090

6.333

6.361

5.629

4.657

4.457

4.074

3.648

4.042

28

-0

13

21

4

9

12

-10

-5

1.254

1.012

1.056

948

794

1.010

643

297

448

-

-

-

-

-

-

-

-

-

521 -97

751 -57

554 -69

586 -71

545 -33

453 -27

691 -27

280 -66

-41 -61

128 -55

-69

-171

-118

-108

-149

-119

-213

-10

57

22

14

48

15

19

34

24

36

35

19

22

571

382

426

397

331

487

239

-26

117

10

-13

-9

-2

-2

-1

3

-26

-10

bedrijfsresultaat (EBIT) financiële baten en lasten belastingen resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening resultaat niet-geconsolideerde deelnemingen

resultaat uit gewone bedrijfs369 uitoefening na belastingen buitengewoon resultaat 1.045 na belastingen groepsresultaat belang van derden

1.414 1

581 -1

369 2

417 -2

395 -

329 -2

486 -

242 -1

-52 -2

107 -5

nettowinst

1.415

580

371

415

395

327

486

241

-54

102

-22

-22

-19

-16

-16

-13

1.393

558

352

399

379

314

22 1.251

22 1.191

22 1.145

23 1.122

18 883

18 824

17 761

19 779

21 818

22 878

6,5

9,3

8,7

9,2

9,7

9,7

15,5

6,9

-1,1

3,2

9,2

16,4

13,4

14,7

16,4

14,6

24,1

9,1

-1,3

3,9

10,1

20,2

16,2

18,2

16,8

14,4

22,5

12,4

-1,3

6,1

42,3

22,5

17,4

19,3

17,9

14,4

22,4

12,6

-2,8

5,4

EBIT / financiële baten en lasten

5,4

13,2

8,0

8,3

16,5

16,6

26,2

4,2

-0,7

2,3

dividend (c mln.)

199

199

172

165

148

131

111

98

25

65

dividend op cumulatief preferente aandelen nettowinst toekomend aan houders van gewone aandelen

personeel ultimo jaar (x 1.000) loonkosten (c mln.) ratio’s in %: - bedrijfsresultaat / netto-omzet - bedrijfsresultaat / gemiddeld geïnvesteerd vermogen (ROI) - resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening / gemiddeld eigen vermogen (ROE) - nettowinst / gemiddeld eigen vermogen toekomend aan de houders van gewone aandelen

78

www. > DSM.COM

Jaarrekening 2001

INFORMATIE OVER HET GEWONE AANDEEL DSM per gewoon aandeel in c 1

resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen nettowinst cashflow eigen vermogen 2 dividend - interim-dividend - slotdividend pay-out in % van de nettowinst 3 pay-out in % van de nettowinst uit gewone befrijfsuitoefening dividendrendement 4

2001

2000

1999

1998

1997

1996

1995

1994

1993

1992

3,61 14,50 19,92 40,49

5,71 5,80 11,03 28,06

3,74 3,63 8,35 22,23

4,11 4,00 8,70 19,54

4,37 4,34 8,97 26,05

3,49 3,44 7,18 23,05

4,49 4,48 7,42 21,58

2,21 2,23 5,59 18,31

-0,24 -0,49 2,63 17,17

1,10 0,96 3,97 17,86

1,75 0,58 1,17

1,75 0,51 1,24

1,52 0,51 1,01

1,51 0,51 1,00

1,51 0,45 1,06

1,36 0,40 0,96

1,21 0,30 0,91

0,91 0,08 0,83

0,23 0,23

0,61 0,40 0,21

13%

32%

43%

37%

35%

38%

23%

41%

nvt

64%

51% 4,5%

32% 5,1%

42% 4,6%

36% 5,2%

35% 5,3%

37% 5,7%

23% 6,1%

41% 4,5%

nvt 1,7%

56% 4,0%

45,15 28,80 41,01

40,10 30,00 37,31

42,08 23,87 39,80

33,79 20,87 27,00

36,00 24,28 28,01

27,44 19,66 25,77

22,37 17,62 19,97

23,67 15,97 20,86

16,52 10,04 16,12

17,70 10,53 11,41

96.146 96.090

95.990 96.160

97.186 97.010

96.546 99.763

85.938 87.209

87.158 91.269

108.587 108.560

108.538 108.285

108.053 108.053

108.053 106.347

1.086 47 5.538

857 161 6.668

1.048 61 8.073

810 96 3.162

1.017 33 5.040

1.032 135 11.778

795 102 3.588

753 111 3.501

690 90 2.871

606 48 2.616

KOERSEN EURONEXT AMSTERDAM

hoogste laagste ultimo jaar AANTAL UITSTAANDE GEWONE AANDELEN x 1.000

ultimo gemiddeld OMZET EURONEXT AMSTERDAM (DUBBELTELLING) x 1.000

gemiddelde dagomzet laagste dagomzet hoogste dagomzet

1 Bij

de berekening van de gegevens per gewoon aandeel zijn de bedragen toekomend aan de houders van cumulatief preferente aandelen in mindering gebracht op de resultaten en het eigen vermogen. 2 De cijfers vanaf 2000 zijn opgesteld vóór verwerking van het slotdividend; de cijfers van de voorgaande jaren ná verwerking van het slotdividend. 3 De totale pay-out, inclusief dividend toekomend aan de houders van cumulatief preferente aandelen, bedraagt 14% in 2001, 34% in 2000, 46% in 1999, 40% in 1998, 37% in 1997 en 40% in 1996. 4 Bij de berekening van het dividendrendement is uitgegaan van de gemiddelde koers van het gewoon aandeel DSM in het verslagjaar.

79

Jaarrekening 2001

TOELICHTING OP ENKELE FINANCIËLE BEGRIPPEN EN KENCIJFERS ALGEMEEN Bij de berekening van rendementsratio’s wordt voor de balansposten uitgegaan van het gemiddelde van de beginstand en de eindstand in het betreffende jaar.

ROE (RETURN ON EQUITY)

De kencijfers per gewoon aandeel worden berekend op basis van het gemiddelde aantal uitstaande gewone aandelen (bepaald op dagbasis), met uitzondering van het eigen vermogen per gewoon aandeel, waarvoor het aantal uitstaande aandelen ultimo jaar wordt genomen.

TOTAL SHAREHOLDER RETURN (TSR)

Bij de berekening van de gegevens per gewoon aandeel en het kencijfer ‘nettowinst in procenten van het gemiddeld eigen vermogen toekomend aan de houders van gewone aandelen’ zijn de bedragen toekomend aan de houders van cumulatief preferente aandelen in mindering gebracht op de resultaten en het eigen vermogen.

DEFINITIES GEÏNVESTEERD VERMOGEN (CAPITAL EMPLOYED)

Het totaal van de boekwaarde van immateriële en materiële vaste activa, voorraden en vorderingen, verminderd met de niet-rentedragende kortlopende schulden. INVESTERINGEN

Deze omvatten de investeringen in immateriële en materiële vaste activa, alsmede de verwerving van deelnemingen (inclusief betaalde goodwill) en overige effecten. DESINVESTERINGEN

Deze omvatten de desinvesteringen in immateriële en materiële vaste activa, alsmede de verkoop van deelnemingen en overige effecten. NETTOSCHULD

Het totaal van de langlopende schulden en de rentedragende kortlopende schulden, verminderd met de liquide middelen. ROI (RETURN ON INVESTMENT)

Bedrijfsresultaat in procenten van het gemiddeld geïnvesteerd vermogen.

Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen in procenten van het gemiddeld eigen vermogen.

Total Shareholder Return is koersontwikkeling plus dividend.

80

www. > DSM.COM

Jaarrekening 2001

INDEX

A

G

P

aandeelhoudersinformatie 42, 78 aandelenkapitaal 56 achtergestelde leningen 59 afschrijvingen 63 afschrijvingstermijnen 46 agio 58

garantieverplichtingen 61 geactiveerde productie voor het eigen bedrijf 63 goodwill 46, 53 groepsvermogen 56 gronden hulpstoffen 63

pensioenen 58 personeelsbezetting, gemiddeld

B

H

bedrijfsgebouwen en terreinen bedrijfslasten 14, 63 bedrijfsopbrengsten 63 belangrijke data 74 belastingen 65 belastinglatentie 59, 65 beloningsgegevens 39 beurskoersen 78 bezoldiging 72 bouwrente 64 buitengewoon resultaat 66, 77

huurverplichtingen

53

R rentebaten 64 rentelasten 64 renterisico 67

S

61

schulden, kortlopende schulden, langlopende

I immateriële vaste activa 53 ingekochte eigen aandelen investeringen 15

61, 72 59, 71

T

58

toekomstparagraaf

16

K V kas, bank, giro 55 kosten uitbesteed werk kredietfaciliteiten 67 kredietrisico 67

C cashflow 15 clusters 6 crediteuren

64

valutarisico 67 voorbereidings- en aanloopkosten voorzieningen 71 vorderingen 55 vreemde valutas, omrekening 46

63

L

53

61

liquide middelen 55 lonen en salarissen

D debiteuren 55 definities 79 dividend 16, 73

F financial lease 54 financiële baten en lasten 64 financiële instrumenten 67 financiële vaste activa 54, 70 financiering 15

wettelijke reserve ingehouden winst deelnemingen 71 wijziging in voorraden gereed product en onderhanden werk winst per aandeel 78

M

E egalisatierekening investeringspremies eigen vermogen 56 energie-efficiency 11 externe kosten 63

W 63

58

machines en installaties 53 materiële vaste activa 53, 70 middelen aangewend voor investeringsactiviteiten 50 middelen uit bedrijfsactiviteiten 50 middelen uit financieringsactiviteiten

N netto-omzet 62 niet uit de balans blijkende verplichtingen 61, 72

O obligatieleningen octrooien 53 optierechten 57

59

Z 50

zekerheden i.v.m. schulden

60

63



INTERNET




INFORMATIE

DRIE CLUSTERS









COLOFON


JAARVERSLAG 2001 DSM N.V. JAARVERSLAG 2001 DSM N.V

Recommend Documents