JAARPLAN 2013 Openbare Stichting SG. Reigersbos
Amsterdam, 29 januari 2013
2
Inhoudsopgave
Voorwoord
3
Inleiding
4
Missie en visie
5
Schoolplan 2013-2016
6
Ontwikkeling baten en lasten
10
Ontwikkeling aantal leerlingen
11
Uitgangspunten begroting 2013 en meerjarenbegroting
10
Begroting 2013
12
Toelichting begroting 2013
13
Balans
16
Toelichting balans
17
3
Voorwoord De begroting voor het jaar 2013 is tot stand gekomen in het najaar van 2012 op basis van de eindejaarsverwachting 2012 en binnen het meerjarenperspectief, zoals dat met de raad van toezicht op 13 november 2012 is besproken. Het jaar 2012 is een transitiejaar geweest, waarin is gebroken met de structureel hoge tekorten op de exploitatie. In de afgelopen periode heeft het college van bestuur zowel de onderwijsinhoud als de randvoorwaarden, maar ook het meerjaren financieel perspectief onder de loep genomen. Dat heeft geleid tot een nieuw plan voor de periode 2013-2016. Dit is het jaarplan 2013, waarin die elementen van het meerjarig beleid zijn opgenomen die in 2013 worden uitgevoerd. Het college van bestuur hoopt samen met de raad van toezicht en de medezeggenschapsraad, ieder vanuit een eigen rol en verantwoordelijkheid te werken aan een bestendige toekomst van Scholengemeenschap Reigersbos.
College van bestuur SGR drs. M. Schoon mevrouw drs. E.W.M. van Nieuwenhuizen
4
Inleiding Scholengemeenschap Reigersbos is een school voor openbaar voortgezet onderwijs. Een openbare school is een ontmoetingsplaats van de verschillende culturen en geestelijke stromingen in onze samenleving. De school spreekt daarbij geen voorkeur uit maar probeert de eigen opvattingen van de leerlingen te stimuleren en de verdraagzaamheid te bevorderen onder het motto: ‘niet apart maar samen’. De school stelt zich de volgende doelen: • verzorgen van kwalitatief hoogstaand onderwijs • optimaliseren van de kansen op een geslaagde schoolcarrière • ontplooien van de talenten van de leerlingen • bevorderen van het welzijn van de leerlingen • minimaliseren van de kans op tussentijdse uitval • kansen bieden voor opstromen naar een hoger niveau. Om deze doelen te bereiken is het een voorwaarde dat de leerlingen zich tijdens hun schoolloopbaan sociaal en emotioneel optimaal ontwikkelen. Daarom wordt op onze school veel aandacht en zorg besteed aan de begeleiding van de leerlingen. De diverse vormen van studiebegeleiding en leerlingbegeleiding richten zich op het succesvol doorlopen van de schoolloopbaan en op het welzijn en welbevinden van de leerlingen. De leerlingen worden voorbereid op hun participatie in een multiculturele en internationale samenleving waarin de informatie- en communicatietechnologie een steeds nadrukkelijker plaats inneemt. Wederzijds respect, tolerantie, openheid en sociale betrokkenheid zijn in de samenleving van belang en daarom ook op onze school. De scholengemeenschap bevat de volgende opleidingen: • vwo • havo • vmbo-t • vmbo-k (sector economie) Scholengemeenschap Reigersbos heeft een sterke binding met het stadsdeel Amsterdam Zuidoost. Veel leerlingen van groep 8 van het basisonderwijs in Zuidoost verlaten het stadsdeel om elders in Amsterdam of daarbuiten voortgezet onderwijs te volgen. Dit geldt met name voor de havo/vwo-leerlingen. Hierbij speelt het imago van het stadsdeel Zuidoost een rol en ook de populariteit van scholengemeenschappen en categorale gymnasia in de stadsdelen Zuid en Centrum. Als brede school in Zuidoost moet SGR zich constant bezinnen op zijn strategische marktpositie. Het is een aanhoudende zorg de school aantrekkelijk te houden voor
5
leerlingen en medewerkers. De school is voortdurend bezig om de samenwerking met besturen voor primair onderwijs in Zuidoost te intensiveren. SGR stelt zich constructief op ten opzichte van de overlegverbanden die er in de regio, de stad en het stadsdeel zijn. Vanuit het gezamenlijk belang wordt ook gezamenlijk opgetrokken en daarin heeft iedere partner ook zijn eigen verantwoordelijkheid. Vanuit dat perspectief wordt collegiaal samengewerkt waar dat mogelijk is.
Missie en visie SGR werkt aan de realisering van de strategische doelen die volgen uit de missie en visie op onderwijs. Het begrip ‘missie’ wordt gedefinieerd als de opdracht van de onderwijsinstelling in het maatschappelijke en politieke perspectief van dat moment. Onder het begrip ‘visie’ wordt verstaan de wijze waarop de doelstellingen uit de schoolmissie kunnen worden bereikt. De missie luidt: Scholengemeenschap Reigersbos is een school voor openbaar voortgezet onderwijs die:
onderwijs biedt van vmbo tot vwo, haar leerlingen voorbereidt op actieve participatie in de multiculturele en internationale samenleving, als doel heeft optimale ontplooiing en talentontwikkeling op sociaal, cultureel en creatief niveau, een vriendelijk, stimulerend en veilig pedagogisch klimaat creëert voor leerlingen en medewerkers, verschillen accepteert en waardeert. Dit blijkt vooral uit de ontwikkelingskansen die leerlingen en medewerkers geboden worden.
De missie van SGR is door het team vertaald in een SGR-visie op onderwijs. Daarin staan de volgende standaarden centraal:
SGR-onderwijs is goed onderwijs, dat wil zeggen dat de door- en uitstroomresultaten gemiddeld gelijk zijn aan het landelijke niveau van vergelijkbare scholen en dat de resultaten in meerdere opzichten systematisch geëvalueerd worden; Naast cognitieve ontwikkeling zijn maatschappelijke en sociale vaardigheden voor leerlingen belangrijke elementen van het onderwijsprogramma ter voorbereiding op het functioneren in een complexe samenleving. Zelfstandigheid en verantwoordelijkheid zijn essentieel om kinderen tot maximale ontplooiing te brengen. Daarbij wordt de betrokkenheid van de ouders en verzorgers van essentieel belang geacht. De individuele leerling staat centraal . Dit betekent dat SGR zorgt voor: • een goede sociaal-emotionele begeleiding door de mentor, de teamleider en de zorgcoördinator, • maatwerk in de klas en daarbuiten, een daarmee samenhangend advies over de schoolloopbaan van de leerling en een zorgvuldige behandeling van de informatie over individuele leerlingen;
6
• •
een breed aanbod van extra sport, cultuureducatie en tweetalig onderwijs, een intensief hulpprogramma voor taal en rekenen.
Schoolplan 2013-2016 In het schoolplan 2013-2016 is voor het SGR-beleid van de komende jaren aangegeven wat de doelen zijn en wat de speerpunten zijn. Algemeen stelt SG. Reigersbos zich ten doel het: • • • • • •
Verzorgen van kwalitatief hoogstaand onderwijs Optimaliseren van de kansen op een geslaagde schoolcarrière Ontplooien van de talenten van de leerlingen Bevorderen van het welzijn van de leerlingen Minimaliseren van de kans op tussentijdse uitval Kansen bieden voor opstromen naar een hoger niveau
Om deze doelen te bereiken is het een voorwaarde dat de leerlingen zich tijdens hun schoolloopbaan sociaal en emotioneel optimaal ontwikkelen. Daarom wordt op SGR veel aandacht en zorg besteed aan de begeleiding van de leerlingen. De diverse vormen van studiebegeleiding en leerlingbegeleiding richten zich op het succesvol doorlopen van de schoolloopbaan en op het welzijn en welbevinden van de leerlingen. De leerlingen worden voorbereid op hun participatie in een multiculturele en internationale samenleving waarin de informatie- en communicatietechnologie een steeds nadrukkelijker plaats inneemt. Wederzijds respect, tolerantie, openheid en sociale betrokkenheid zijn in de samenleving van belang en daarom ook op SGR. Voorts zijn ten aanzien van diverse beleidsterreinen specifieke doelstellingen geformuleerd. Dat betreft de volgende beleidsterreinen en thema’s: Onderwijs Verbetering kwaliteit en rendement VMBO Referentieniveaus taal en rekenen Exellius Personeel Gesprekscyclus Deskundigheidsbevordering Functiemix Taak- en formatiebeleid
Kwaliteit Leeropbrengsten
7
Schoolklimaat Bedrijfsvoering Tevredenheidsmetingen Bedrijfsvoering Onderwijsondersteunende processen ARBO/Veiligheid Huisvesting Financiën Meerjarenbegroting met sluitende exploitatie Planning- & Controlcyclus Kostenreductie Vermogenpositie Treasurybeleid Communicatie PR en marketing Ouderbetrokkenheid Netwerken Risicomanagement Risico’s en risicobeheer Verantwoording Medezeggenschap Raad van Toezicht Horizontale verantwoording Inspectie In het schoolplan 2013-2016 zijn deze beleidsterreinen beschreven en de doelstellingen geformuleerd. In elk jaar van de komende vierjarige beleidsperiode zal per jaar een aantal concrete activiteiten worden uitgevoerd om deze doelstellingen te realiseren Voor 2013 betekent dit concreet het volgende: Onderwijs Onderwerp Verbetering kwaliteit en rendement
doel Kwalitatief hoogwaardig onderwijs en diploma op maat
activiteiten Acties uit verbeterplan opbrengsten schoolbreed en per afdeling
resultaat Havo, vmbo-tl en vmbo-k blijvend voldoende en vwo voldoende in 2014
VMBO
Aantrekkelijk vmbo met meer keuzemogelijkheden
Ontwikkeling innovatietraject o.b.v. Diephuis en Van Kasteren
Implementatie gereed ten behoeve van uitvoering in en werving van schooljaar 2014-2015, december 2013
8
Referentieniveaus taal en rekenen
Voorbereiding leerlingen op rekentoets en vernieuwd examen Nederlands 2014
Exellius
Kwalitatief hoogwaardig vwo-onderwijs met extra onderwijsaanbod
Aanpassingen in curriculum ter voorbereiding van toets en examen, deelname aan pilot Evaluatie curriculum leerjaar 1, borging en verbetering; Ontwikkeling leerjaar 2
In curriculum zichtbaar op welke wijze leerlingen worden voorbereid op toets en examen, augustus 2013 Inhoudelijk sterk en aantrekkelijk onderwijsprogramma voor leerjaar 1 en 2, augustus 2013
Resultaat Minimaal 1 gesprek (startgesprek) met elke medewerker in schooljaar 2012-2013, juli 2013 LC- en LD-functies toekennen, najaar 2013
Personeel Onderwerp Gesprekscyclus
doel Focus op stellen van doelen en het behalen van resultaten
activiteiten Uitvoeren gesprekscyclus op basis van formats
Functiemix
LC- en LD-functietraject doorlopen van Functiemixtraject
Taak- en formatiebeleid
Transparant, duidelijk, sober en efficiënt taak- en functiebeleid
Traject voor toebedelen LC- en LDfuncties vormgeven met PMR en uitvoeren Evaluatie en vaststellen nieuw taaken functiebeleid gezamenlijk met PMR
Nieuw taak- en functiebeleid, juli 2013
Kwaliteit onderwerp Leeropbrengsten
doel Verhoging van de leeropbrengsten
activiteiten Analyse van rapportcijfers, examenresultaten en onder- en bovenbouwrendement en evaluatie verbeterplan Teambijeenkomsten en algemene personeelsbijeenkomst en in het teken van de veilige leeromgeving
Schoolklimaat
Verbetering veilige leeromgeving
Bedrijfsvoering
Optimaliseren en borgen van onderwijsondersteunende processen
Tevredenheidsmetingen
Verhoging van de tevredenheid van leerlingen
Jaarplan opstellen, AO/IC beschrijven en rapportage interimcontrole en jaarverslag van de accountant ter beoordeling; Gebruiken opbrengsten gesprekscyclus; Compliance op orde brengen Tweejaarlijks tevredenheidsonderzoek
doel
Activiteiten
Resultaat Bijgesteld verbeterplan opbrengsten, november 2013
Bijgesteld beleid ter versterking veilige leeromgeving, bijgesteld leerlingstatuut en bijgestelde maatregelen, juli 2013 Adequate bedrijfsvoering, goede beoordeling accountant en voldoen aan wet- en regelgeving, december 2013
Uitkomst tevredenheidsonderzoek op Vensters voor verantwoording, juni 2013 Op basis van resultaten onderzoek verbeterplan opstellen , december 2013
Bedrijfsvoering Onderwerp
Resultaat
9
Onderwijsondersteunende processen
Effectieve en efficiënte bedrijfsvoering met kleinere foutenmarge en in control raken van kritische bedrijfsprocessen
ARBO/Veiligheid
Veilige school die voldoet aan wet- en regelgeving
Huisvesting
Opheffen houtrot geveldelen lokalen oostvleugel Energiebesparing
Opstellen jaarplan, bijstellen P&C-cyclus, beschrijven AO/IC en digitalisering; evaluatie en bijsturing op basis van PDCAcyclus Opstellen van Arbobeleidsplan en uitvoeren RIE met intern betrokkenen; Actualiseren ontruimingsplan Vervanging geveldelen oostzijde; Opvolgen aanbevelingen energiebesparingsonderzoek
Adequate planning- & controlcyclus als sturingsinstrument, AO/IC aantoonbaar vastgelegd en digitalisering diverse PZprocessen, december 2013 Nieuw Arbobeleidsplan, RIE en ontruimingsplan, juli 2013
Nieuwe, adequaat geïsoleerde, buitengevels oostzijde en verlaging energiekosten, najaar 2013
Financiën Onderwerp Planning- & Controlcyclus
doel In control zijn op financieel terrein
activiteiten Monitoring met maanden kwartaalrapportages en op basis daarvan bijsturen
Resultaat Resultaat realiseren op basis van planning (sturen) en control (verantwoording), december 2013
Kostenreductie
Exploitatie op niveau begroting realiseren
Exploitatieresultaat realiseren zoals gecalculeerd in begroting, december 2013
Vermogenspositie
Robuust weerstandvermogen creëren voor SGR op langere termijn
Treasurybeleid
beleggingsbeleid van SGR dat wordt uitvoerd conform wet- en regelgeving
Inplementeren deelbudgetten en budgetverantwoordelij kheid binnen SGR, monitoring van baten en lasten en sturen op basis van adequate P&C-cyclus Kostenreductie en treasurybeleid uitvoeren; Inspectie informeren over beoogd weerstandvermogen Opstellen treasurystatuut, analyse beleggingsbeleid en verantwoording afleggen in jaarverslag over gevoerde beleid
activiteiten Masterclass, persoonlijke contacten basisonderwijs, Grope8 Introductiedag en Open dag organiseren; PR-plan werving opstellen Tijdige communicatie met ouders over activiteiten en resultaten leerlingen; Periodiek overleg met
Resultaat Minimaal behoud huidig marktaandeel; PR-plan werving najaar 2013
Exploitatie in control en gecalculeerd weerstandvermogen geaccepteerd door Inspectie, najaar 2013 Treasurystatuut, voorjaar 2013; Verantwoording gevoerde beleid in jaarverslag, juni 2013
Communicatie Onderwerp PR en marketing
doel Imago verbeteren, werving leerlingen intensief continueren
Ouderbetrokkenheid
School en ouders werken optimaal samen t.b.v. het optimaal presteren van de leerlingen
Naar aanleiding van evaluatie borgen en zonodig aanpassen communicatie met ouders, december 2013
10
Netwerken
SGR op de kaart zetten bij netwerkpartners
klankbordouders nieuwe vwo-opleiding; Voorlichtingsavonden en rapportbesprekingen evalueren Intensivering externe contacten en actievere rol spelen
Uitbreiding activiteiten met netwerkpartners
Risicomanagement Onderwerp Risico’s en risicobeheer
doel Risicobeheersing
activiteiten Implementatie risicomanagement door monitoring vier benoemde risico’s en evaluatie risicoregister en oppakken aanvullende beheersmaatregelen risicokaarten
resultaat Beperking impact risico’s op SGR en beoordeling risico’s 2014, december 2013
doel Constructieve samenwerking in beleidsvorming en -uitvoering door betrokkenheid van MR op basis van vereiste documenten Toezichthouders in positie van critical friend; Voldoen aan wet- en regelgeving governance
activiteiten Open communicatie met MR, transparantie betrachten en tijdig en volledig informeren; Accorderen vereiste documenten
resultaat Goede relatie tussen bevoegd gezag en MR met wederzijds erkenning rollen en verantwoordelijkheden; Vereiste documenten op orde, najaar 2013 Professionele relatie tussen bestuur en toezicht; Alle benodigde documenten vastgesteld, najaar 2013
Verantwoording Onderwerp Medezeggenschap
Raad van Toezicht
Horizontale verantwoording
Inspectie
Transparantie, verantwoording en communicatie over beoogde doelen en resultaten Inspectie heeft goed inzicht en vertrouwen in de wijze waarop SGR de resultaten verbetert
Transparantie en heldere verwachtingen open en weer (in nieuwe samenstelling); Opstellen documenten als toetsingskader en formeel vastleggen trasurystatuut Vensters voor verantwoording; Publicatie jaarplan en jaarverslag op website Activiteiten verbeterplan opbrengsten uitvoeren, evalueren en bijstellen
Verantwoording naar en dialoog met stakeholders, december 2013 Jaarlijks bijgesteld verbeterplan opbrengsten met de inspectie bespreken
Ontwikkeling baten en lasten In de afgelopen jaren heeft SGR gewerkt met een negatief saldo van baten en lasten. In de jaren 2008 tot en met 2011 ziet dat er als volgt uit: Saldo baten en lasten
2008 € -470.000
2009 € -748.000
2010 € -691.000
2011 € - 650.000
11
Voor het jaar 2012 zal het saldo van baten en lasten naar verwachting uitkomen op ongeveer € - 476.000. Deze begroting, voor het jaar 2013, werkt met een saldo van baten en lasten van € -441.000. NB Het saldo van baten en lasten wordt positief beïnvloed door de financiële baten elk jaar. Voor 2013 geldt dat de financiële baten € 150.000 zijn. Daarmee wordt het exploitatie resultaat € -291.000.
Ontwikkeling aantal leerlingen In de afgelopen jaren geeft SGR een wisselend beeld te zien qua leerlingen (op teldatum): Aantal
2008 813
2009 755
2010 807
2011 812
2012 802
Uitgangspunten begroting 2013 en meerjarenbegroting Omdat 2012 een transitiejaar was, zijn in het afgelopen jaar alle meerjarige perspectieven opnieuw opgesteld. Het college van bestuur stelt zich ten doel uiterlijk over drie jaar met een expolitatie te werken : een situatie waarin de exploitatie minimaal kostendekkend is uit de reguliere jaarlijkse middelen, waarbij in acht genomen dient te worden dat een afnemend eigen vermogen jaarlijks ook minder financiële baten oplevert. Ook zal een situatie moeten ontstaan waarin er geen structurele lasten worden gefinancierd met tijdelijke middelen. In de meerjarenbegroting van SGR, dus ook die voor 2013, is een aantal aannames gedaan voor de komende jaren. Niet alleen in de bedrijfsvoering zal de soberheid centraal staan; dit is ook het geval in die aannames. Dit is vooral vanuit overwegingen gedaan om nieuwe tegenvallers tot een minimum te beperken. De aannames voor 2013 en de meerjarenbegroting zijn de volgende: •
• • •
gelijkblijvend leerlingenaantal: er is gerekend met 800 leerlingen; daarbij dient te worden opgemerkt dat een klas extra ongeveer € 150.000 oplevert, maar ook ongeveer € 125.000 kost bekostiging: 2013 geeft een lagere bekostiging te zien dan 2012 en dat lagere niveau is gehanteerd voor de jaren daarna verdere verlaging van de personeelslasten, ondanks de voorziene kostenstijgingen van € 270.000 in vier jaar verlaging van de materiële lasten, ondanks de inflatie, met € 390.000 in vier jaar
12
13
Toelichting begroting 2013
BATEN Rijksbijdragen OCW Inkomsten toegekend door de Rijksoverheid (ministerie van OCW) op basis van het aantal ingeschreven leerlingen op 1 oktober van het voorgaande schooljaar Overige overheidsbijdragen Met name inkomsten inzake huisvestingsubsidies toegekend door Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling (DMO) van de gemeente Amsterdam Overige baten De overige baten bestaan voornamelijk uit toegekende subsidies voor huiswerkbegeleiding en naschoolse activiteiten, alsmede ontvangsten van ouderbijdragen voor schoolreizen en overige schoolkosten LASTEN Personele lasten Lonen en salarissen Lonen en salarissen van medewerkers in dienst inclusief werkgeverslasten en onkostenvergoedingen Overige personele lasten Vermindering verrekening uitkeringskosten Macroverrekening van de Rijksoverheid voor in mindering te brengen uitkeringskosten in de sector in verband met de kosten van werkloosheidsuitkeringen, suppleties inzake arbeidsongeschiktheid alsmede uitkeringen wegens ziekte en arbeidsongeschiktheid aan gewezen personeel anders dan op grond van de Ziektewet Personeelskosten (niet in dienst) Inhuur dansdocenten Dansacademie Lucia Marthas, inhuur medewerkers via derden Personeelskosten vervanging Vervangingskosten inzake absente medewerkers Scholing Professionaliseringskosten personeel zoals deskundigheidsbevordering, bij-, na- en herscholing HRM Arbo- en overige zorgkosten personeel, wervingskosten personeel
14
Overige personeelskosten Uitgaven ten behoeve van personeelsbijeenkomsten, koffievoorziening en overige personele kosten Afschrijvingen Afschrijvingen Afschrijvingen op investeringen in ICT, inventaris en apparatuur Huisvestingslasten Dotatie voorziening groot onderhoud Jaarlijkse toevoeging aan de voorziening groot onderhoud op basis van het meerjaren onderhoudsplan (mop) Schoonmaak Periodieke schoonmaakkosten, glasbewassing, grote schoonmaakbeurten, toilethygiëne, vuilafvoer en ongediertepreventie Energie Gebruiks- en verbruikskosten gas, elektriciteit en water Huisvestingskosten subsidie DMO Bouwkundige onderhouds- en vervangingskosten gesubsidieerd door DMO. Hiertegenover staan baten opgenomen onder overige overheidsbijdragen Overige huisvestingskosten Tuinonderhoud, onderhoud installaties, klein onderhoud, beveiligingskosten en heffingen Instellingslasten Administratie Kosten administratiekantoor, telefoon- en portikosten, drukwerk en papier en overige kantoorbehoeften Accountant en externe dienstverlening Accountantskosten, inhuur, coaching en begeleiding Leermiddelen Schoolboeken en overig lesmateriaal waaronder verbruiksmaterialen, beoordelingsexemplaren en overige sectiekosten Stelpost ontwikkelingskosten Exellius Kosten projectgroep (extra klokuren), projectkosten, leerlingenactiviteiten Overige instellingslasten PR- en wervingskosten, schoolreizen, buiten- en naschoolse leerlingenactiviteiten, leerlingenzorg, huiswerkbegeleiding, samenwerkings- en uitbestedingsovereenkomsten, vermogensbeheer, verzekeringen, ICT en kleine inventariskosten
15
FINANCIËLE BATEN EN LASTEN Financiële baten Financiële baten Rendementen op obligaties en rekeningcouranten
16
17
Toelichting balans Materiële vaste activa ICT, inventaris en overige apparatuur Financiële vaste activa Effecten (obligaties) met het oogmerk deze langer dan een jaar aan te houden Vorderingen Vooruitbetaalde kosten (betaalde facturen en kosten) en nog te ontvangen posten (o.a. subsidies DMO, te ontvangen rente, ouderbijdragen) Liquide middelen Bank- en kastegoeden Algemene reserve Reserves opgebouwd uit publieke middelen Bestemmingsreserve 1 Reserves opgebouwd uit private middelen (reserve leermiddelenfonds uit verleden en reserves ouderbijdragen) Voorziening groot onderhoud Opgebouwde voorziening in verband met toekomstige uitgaven aan groot onderhoud gebaseerd op meerjaren onderhoudsplan (mop) Voorziening jubilea Opgebouwde voorziening in verband met toekomstige uitgaven aan verwachte jubileum- uitkeringen Crediteuren Schuldeisers (looptijd korter dan een jaar) Belastingen en premies sociale verzekeringen In januari af te dragen belastingen en premies sociale verzekeringen over de maand december Schulden inzake pensioenen In januari af te dragen pensioenpremies over de maand december Overige kortlopende schulden Nog te betalen posten (te verwachten facturen) Overlopende passiva Vooruit ontvangen bedragen en nog te betalen bedragen van lasten die aan een verstreken periode zijn toegekend (bijv. vooruit ontvangen subsidies OCW, zoals prestatiesubsidie VSV en maatschappelijke stage en reserveringen van vakantiegelden en bindingstoelagen)
18
