Inzicht. Betere zorg voor de patiënt door interne counselor. Patiënt bepaalt. Stimulans sector

Magazine voor werkgevers in de zorg

Inzicht Nummer 3 oktober 2013 jaargang 19

Betere zorg voor de patiënt door interne counselor Jannie van der Hooft over zorgsucces Onze Lieve Vrouwe Gasthuis

Patiënt bepaalt MijnZorgnet.nl laat goed zien hoe de zorg over 10 of 20 jaar werkt

Stimulans sector Alexander Monro Ziekenhuis gaat concurrentie aan om borstkankerzorg te verbeteren

IZZ Zorg voor de zorg

Inhoud w

Voorwoord

6 Counseling in huis

De best mogelijke zorg Patiënten de best mogelijke zorg geven. Dat is de rode draad in deze Inzicht. Het is de gedachte achter het Alexander Monro Ziekenhuis als gespecialiseerd borstkankerziekenhuis, waarover algemeen directeur Jan van Bodegom vertelt. Ook prof. dr. Jan Kremer probeert de zorg te verbeteren. De gynaecoloog en hoog­ leraar van het St Radboud in Nijmegen zet met MijnZorgnet.nl de patiënt in de regisseursstoel. Hiermee wil hij de menselijke maat terugkrijgen in de zorg. Kremer verwacht dat deze manier van patiëntgericht werken over tien tot twintig jaar de standaard is. Een gezonde werkplek is belangrijk om zorgmedewerkers de best mogelijke zorg te laten verlenen. Uit het Jaarrapport Zorggebruik 2012 van Stichting IZZ en de Erasmus Universiteit, blijkt dat de zorgsector meer dan gemiddeld gebruikmaakt van psychische zorg en fysiotherapie. Een gegeven dat ook is aangetoond in de sectorrapportage Zorg en Welzijn van de Inspectie SZW. Het Jaarrapport laat ook een duidelijk verband zien tussen het gebruik van fysiotherapie en ziekteverzuim. Het goede nieuws is dat beide terug te dringen zijn. Op pagina 10 en 14 vindt u meer informatie. Maar ook initiatieven die zorgmedewerkers onder­ steunen om de best mogelijke zorg te leveren, verdienen aandacht. Zo heeft het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis in Amsterdam een counselor in huis voor medewerkers die iets minder goed in hun vel zitten. Counselor Jannie van der Hooft deelt haar ervaringen over dit zorgsucces. Maatschappelijke en technologische ontwikke­ lingen dwingen de zorgsector om te blijven verbeteren. Het delen van kennis en ervaringen is hierbij een waardevol instrument, want de best mogelijke zorg is dé uitdaging voor de hele sector.

In het OLVG kunnen medewerkers die niet lekker in hun vel zitten, direct terecht bij de interne counselor. Want iemand die zich goed voelt, kan betere zorg bieden voor patiënten.

8 Patiënt de baas De onlinecommunity MijnZorgnet.nl kent een revolutionaire opzet. Initiatiefnemer Jan Kremer verwacht dat deze patiëntgerichte benadering straks de nieuwe standaard wordt.

14 Zorggebruik 2012 Het jaarrapport over het zorggebruik in 2012 toont een duidelijk verband tussen zorggebruik van fysiotherapie en verzuim. Het goede nieuws: het maakt ook duidelijk dat verzuim­­reductie mogelijk is.

Dominique Vijverberg, algemeen directeur Stichting IZZ

Colofon Inzicht verschijnt viermaal per jaar voor relaties van Stichting IZZ. Redactie Irene Blankvoort, Ed Coumans, Sanne Geurts, Remco Koenders, Petra Kruijt, Carla Nent, Wies Peters, Dirk van Sambeeck, Bastiaan Schoel, Esther Schoenmakers, Roel Willems Fotografie Guido Benschop, Maarten Hartman, Inge Hondebrink, Istockphoto, Mark Kuipers, Jurjen Poeles, Timo Reisiger, Norbert Voskens Concept en realisatie gloedcommunicatie, Nijmegen Grafische vormgeving Wunderbar, Nijmegen Druk Van Eck & Oosterink communicatieregisseurs, Dodewaard

2

IZZ Inzicht

Oktober 2013

Stichting IZZ Postbus 445 5600 AK Eindhoven Afdeling Accountbeheer, T 088 - 131 35 60 (lokaal tarief) www.izz.nl/werkgevers © 2013 Stichting IZZ Hoewel de inhoud van dit magazine zorgvuldig is samengesteld, kunnen er geen rechten aan worden ontleend.

6

11

16

8

Verder in dit nummer 4 5 10 11 12

15 16

Zelfmanagement 3.0 Even vragen aan John Smael, ZorgSaam Zeeuws-Vlaanderen Babette Bronkhorst onderzoekt [email protected] Dominique ontmoet Jan van Bodegom, algemeen directeur Alexander Monro Ziekenhuis Monique Kempff, voorzitter NU’91 Fit aan het werk

Weet je 20%

ligt het arbeidsrelevant verzuim in de zorg hoger dan het landelijk gemiddelde.

Bron: sectorrapportage Zorg en Welzijn van de Inspectie SZW.

Oktober 2013

IZZ Inzicht

3

Actueel

Wie is uw Mooiste Mens 2013? Langzaam maar zeker spelen in een aantal zorginstellingen de zenuwen steeds meer op. Een select groepje genomineerde kandidaten dingt namelijk nog mee naar de titel Mooi Mens 2013. In de komende weken wordt duidelijk wie uiteindelijk deelneemt aan de finaleavond op 6 november. Tot en met 5 november kunnen uw mede­ werkers en collega’s van andere zorginstellingen via

www.izz.nl/mooimens stemmen op hun favoriete kandidaat. De genomineerden blinken allen uit met een bijzonder project of initiatief dat iets extra’s betekent voor de zorg, patiënten of collega’s. Stichting IZZ organiseert jaarlijks de Mooi Mens Verkiezing, simpel­ weg omdat alle mensen die in de zorg werken het verdienen om minstens een keer per jaar in de schijnwerpers te staan.

Uw mede­ werkers stemmen toch ook?

Meer informatie over de kandidaten is te vinden op www.izz.nl/mooimens.

Zelfmanagement: we doen het samen nen enthousiast aan de geboden programma’s. Bijvoorbeeld op het gebied van bewegen en afvallen. Probleem is alleen dat er ook weer veel afhaken, soms wel negen van de tien deel­ nemers. Om deze hoge uitval te voorkomen, heeft Stichting IZZ nu Mijn GezondheidsPlatform gelanceerd. Hiermee worden leefstijlinterventies online begeleid, zoals gezond bewegen en stop­ pen met roken. Zelfmanagement betekent immers niet: zoek het maar zelf uit! Zo wil Stichting IZZ bij­dragen aan de verbetering van de gezondheid en inzetbaarheid van zorgmedewerkers.

Medewerkers die zelf hun gezondheid en inzet­ baarheid in het oog houden, daar draait het om bij ‘zelfmanagement’. Internet biedt hiervoor uitstekende mogelijkheden. Veel mensen begin­

4

IZZ Inzicht

Oktober 2013

Verantwoord zelfmanagement Mijn GezondheidsPlatform is een beveiligd online­ computerprogramma, bedoeld om deel­nemers op een verantwoorde manier aan zelfmanage­ ment te laten doen. Met het programma kan een deelnemer een gezondheids­profiel aanmaken en

Games en gezondheid Hoe ontwikkelen we games die we effectief kunnen inzetten bij het trai­ nen van medische professionals, het behandelen van lichamelijke of gees­ telijke klachten van patiënten en voor preventie? Dit komt aan bod tijdens de derde editie van het congres Games for Health Europe op 28 en 29 oktober 2013 in Amstelveen. Dit is dé plek waar de gamesindustrie en de zorgsector elkaar ontmoeten. Belangrijk, want gezamenlijk kunnen zij zorgen voor ver­ beteringen in de resultaten van behan­ delingen, verhoging van de kwaliteit van de zorg en besparing op de kosten. Schrijf u in met kortingscode JOINGFH2013. Aanmelden kan op www.gamesforhealtheurope.org.

concrete acties formuleren om gezonder te leven. Hij voert gezondheidsgegevens, meetwaarden of leefstijldoelen in en kiest waaraan hij wil werken. Het platform bestaat uit een persoonlijk gezondheids­ dossier, leefstijlcoachings­programma’s (voeding, bewegen, slapen, stoppen met roken), een be­veiligd e-mailprogramma om contact te houden met de behande­ laar en een uitgebreide gezondheids­ encyclopedie. De ondersteuning van een deelnemer gaat niet alleen online, ook wordt waar nodig de telefoon gebruikt om mensen te motiveren en adviseren. Het is bewezen dat deze vorm van bege­ leiding het aantal uitvallers drastisch reduceert. > www.izz.nl/mijngezondheid

Even vragen aan … John Smael John Smael is Adviseur Private Activiteiten bij ZorgSaam Zeeuws-Vlaanderen. Hij bedacht samen met een lokale sportschool de Koesterchallenge, een beweegprogramma waarbij het uiteindelijke doel is om met de deelnemers de Alpe d’Huez te bedwingen. Hoe kwam u op het idee voor de Koesterchallenge? “Vijf jaar geleden zijn we begonnen met de Koester­ pas. Daarmee kunnen medewerkers korting krijgen op producten en uitjes. Hier kwam Koesterfit uit voort, een sportprogramma. Het bleek alleen lastig voor mensen het sporten in hun eentje vol te hou­ den. Daarom zijn we vorig jaar begonnen met de Koesterchallenge.” Wat houdt de Koesterchallenge in? “Deelnemers trainen negen maanden lang in kleine groepjes. Aan het eind gaan we met de complete groep vijf dagen naar Frankrijk voor de beklim­ ming van de Alpe d’Huez. Op die alp is iedereen gelijk, of je nu in de raad van bestuur zit of aan het bed staat. Ik kan er nog emotioneel van worden als ik terugdenk aan de sfeer. Mensen werden door elkaar gesteund en bereikten arm in arm de top. Onvergetelijk.” Heeft de Koesterchallenge ook blijvend effect? “Ja, absoluut. Ik heb mensen zien ver­ anderen en dat is zo gebleven. Ook de werksfeer is er beter van geworden. Collega’s die elkaar voorheen niet ken­ den, maken nu een praatje met elkaar in de wandel­gangen. Je mag dan ook alleen meedoen als je meegaat naar Frankrijk. Zonder de ervaring van de Alpe d’Huez is de Koesterchallenge niet compleet.” Lees op pagina 16 het verhaal van Tiny Duysserinck, die met de Koesterchallenge weer plezier in het leven kreeg.

Oktober 2013

IZZ Inzicht

5

Goed, beter, best

Psychosociale hulp van het huis Het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis (OLVG) staat letterlijk en figuurlijk midden in het hoofdstedelijke leven. In hartje Amsterdam zorgen drieduizend medewerkers dagelijks voor duizenden patiënten. Dat kunnen zij alleen als ze zich goed voelen. Gaat het even minder, dan staat de deur van de interne counselor voor hen altijd open. Het uitgangspunt is simpel. De mede­ werker die goed in zijn vel zit, kan betere zorg bieden. Om daarvoor te zorgen, biedt het OLVG medewer­ kers met ‘counseling in huis’ interne psychosociale begeleiding. Counselor Jannie van der Hooft is speciaal opgeleid om medewerkers die thuis of op het werk tegen problemen aanlopen te ondersteunen en te coachen. De problemen die zij behan­ delt, zijn heel divers en zowel werk­ gerelateerd als privé. Onderwerpen

lopen uiteen van relatieproblemen tot hoge werkdruk. Van der Hooft: “In een beperkt aantal gesprekken geef ik medewerkers inzicht in de huidige situatie en versterk ik hun vermogen om zelf problemen op te lossen. Zo doe ik bijvoorbeeld samen met de medewerker enkele praktische oefe­ ningen. En hij krijgt ook opdrachten voor thuis mee. Een ander onderdeel zijn de zelfonderzoeksmethoden. Een voorbeeld hiervan is de zo­ genoemde Rationele Effectiviteits Training. Dit is een methode om on­ gewenst gedrag of emoties van jezelf om te buigen naar effectiever gedrag of positieve emoties. Bijvoorbeeld bij iemand die weinig zelfvertrouwen heeft en wil leren assertiever te han­ delen en eerder zijn grenzen aan te geven. Maar om welke situatie het ook gaat, ik leg de verantwoordelijk­ heid altijd bij de medewerker.” Een van de grote voordelen van

In het kort >> OLVG biedt medewerkers counseling in huis … Voor problemen op het werk maar ook privé … 6

IZZ Inzicht

Oktober 2013

IZZ Zorgsuccessen Er zijn veel mooie initiatieven in de zorg. Ze verbeteren de kwaliteit van de zorg of dragen bij aan de duurzame inzetbaarheid van zorgmedewerkers. Stichting IZZ wil deze initiatieven zichtbaar maken. Als zorginstellingen zo’n zorgsucces willen overnemen, zal Stichting IZZ dit ondersteunen. Op www.zorgsuccessen.nl vindt u hiervan een overzicht. U kunt hier inspiratie op doen. Misschien is een zorg­succes zelfs inzetbaar voor uw eigen organisatie. Hebt u zelf een mooi zorgproject? Deel het dan, zo draagt u bij aan de verbetering van de zorg in Nederland en maakt u bovendien kans op landelijke bekendheid en publiciteit voor uw project. Kijk eens op www.zorgsuccessen.nl

Counselor Jannie van der Hooft: “Vaak zie ik medewerkers na een paar weken weer helemaal opbloeien”

counseling in huis tegenover uit­ besteding van deze dienst, is dat de interne counselor de werksituatie beter kent. Van der Hooft: “Ik werk sinds 1972 bij het OLVG en ken de cultuur op afdelingen en weet wat de verschillende functies inhouden. Daardoor weet ik ook waar je als medewerker mee te maken krijgt en hoe ik daar in de behandeling op kan anticiperen.” Direct terecht Met counseling in huis worden medewerkers naast goed ook snel geholpen. Vaak kunnen de gesprek­ ken meteen starten. Van der Hooft: “Medewerkers hoeven niet eerst een heel traject te doorlopen. Via de bedrijfsarts of de leidinggevende kunnen ze direct bij mij terecht. Zo voorkom je dat mensen onnodig lang rondlopen met psychosociale klachten. Sterker nog, je kunt deze

klachten aanpakken nog voor er tot ziekmelding wordt overgegaan.” Veilig en vertrouwelijk Medewerkers, leidinggevenden, be­ drijfsartsen en het management zijn tevreden over deze aanpak. ‘Counse­ ling in huis’ draagt bij aan het vroeg­ tijdig herkennen en terugdringen van psychosociale klachten. Hierdoor wordt verzuim voorkomen of is een snelle en effectieve terugkeer in het werk mogelijk. Dit bevordert de inzetbaarheid van medewerkers. Van der Hooft verwacht dat ook andere zorginstellingen van deze er­ varingen kunnen profiteren. Zolang ze maar voor een aantal basisvoor­ waarden zorgen. Zo moet de raad van bestuur middelen vrijmaken voor counseling en de directeur hr draag­ kracht en ondersteuning bieden. Even belangrijk voor het succes is de positie van de counselor. Bij interne

counseling is vertrouwelijkheid van zeer groot belang. Daarom heeft Van der Hooft geen functionele lijnen met de leidinggevende en ligt haar praktijk bewust niet centraal in het ziekenhuis. Zo creëert ze een veilige omgeving om in een laagdrempelige vorm vertrouwelijke gesprekken te voeren. “Doorslaggevend is dat me­ dewerkers erop vertrouwen dat zij alles kunnen vertellen en dat ze zich veilig voelen. Als je daarvoor zorgt, zijn de mogelijkheden groot. Vaak zie ik mensen na een paar weken weer helemaal opbloeien. Dat is niet alleen goed voor henzelf, ook de werkgever en de patiënten profiteren daarvan.” •

Naam instelling: Onze Lieve Vrouwe Gasthuis Contactpersoon: Jannie van der Hooft

Hulp is snel te regelen … Deze aanpak draagt bij aan terugdringen van psychische klachten Oktober 2013

IZZ Inzicht

7

Terug

Prof. dr. Jan Kremer is gynaecoloog en hoog­ leraar Voortplantingskunde bij het UMC St Radboud in Nijmegen. Vanuit zijn betrok­ kenheid bij patiëntgerichte kwaliteit en innovatie startte hij in 2003 de Digitale IVF Poli, die de basis vormde voor MijnZorgnet.nl. Kremer is wetenschappelijk directeur van dit onlineplatform. Daarnaast is hij hoogleraar patiëntgerichte innovatie bij IQ healthcare, adviseur van de raad van bestuur van het UMC St Radboud, adviseur bij de gezondheids­ praktijk van Booz & Co en lid van de raad van toezicht van de Sint Maartenskliniek.

IN HET KORT >> Regie geven aan 8

IZZ Inzicht

Oktober 2013

De patiënt is de baas op de onlinecommunity MijnZorgnet.nl. Hij beheert zijn eigen medische gegevens en bepaalt met wie hij die deelt. Wordt deze revolutionaire opzet straks de standaard? Jan Kremer, een van de grondleggers van MijnZorgnet.nl, denkt van wel. “Over tien, twintig jaar werken we in de zorg volledig patiëntgericht.”

naar de menselijke maat Het is 2001. Jan Kremer, gynaecoloog gespecia­ liseerd in IVF, houdt spreekuur. De patiënten die hij ontvangt, maken een moeilijke tijd door. Zwanger worden gaat niet vanzelf. Gaat soms helemaal niet. Dat moet Kremer zijn patiënten vertellen. Een boodschap met een enorme impact. “En daarvoor had ik dan tien minuten”, blikt Kremer terug. “Want de volgende patiënt zat alweer in de wachtkamer. Ik was niet geluk­ kig met deze werkwijze. Maar zo waren de verhoudingen. Ook op onze afdeling, die toch als patiënt­gericht te boek stond.” Tijdens een discussieavond met patiënten werden zijn ogen geopend. “Daar hoorde ik uit eerste hand hoe frustrerend het is dat je geen toegang hebt tot je eigen medisch dossier. Dat je volledig over­ geleverd bent aan de dokter en zijn agenda. De kracht en betrokkenheid van patiënten die ik daar ervoer, zette me aan het denken. Waarom deden wij medici daar niks mee?” Chatten met de dokter Kremer besloot dat de tijd rijp was om patiënten meer te betrekken bij hun eigen behandeling. Samen met collega’s bedacht hij de Digitale IVF Poli. In die tijd een ware revolutie. “Mensen waren net een beetje gewend aan internetbankie­ ren. En nu boden wij ze de mogelijkheid met hun dokter te chatten. Maar weinig mensen konden zich hierbij iets voorstellen. Toch voorzag de poli in een grote behoefte. Patiënten gebruikten het onlineplatform intensief om informatie op te zoeken, vragen te stellen aan zorgverleners, met lotgenoten te praten en het eigen medisch dossier in te zien.” De Digitale IVF Poli kreeg navolging

van tientallen andere communities voor patiëntgroepen en vormde de opmaat voor MijnZorgnet.nl. Deze digitale community werd in 2009 ge­lanceerd en vormt sinds die tijd een online-ontmoetingsplek voor patiënten, mantel­ zorgers en zorgverleners. Onder het motto ‘vinden, delen en verbinden’ kunnen patiënten zich aansluiten bij een onlinecommunity of een persoonlijk zorgnet starten. De patiënt bepaalt Op MijnZorgnet.nl wordt de zorg rondom patiën­ ten op een vernieuwende manier georganiseerd. “De patiënt bepaalt wie hij toelaat tot zijn eigen community”, verduidelijkt Kremer. “Hij kan zijn arts uitnodigen, familieleden, medepatiënten. Net zo makkelijk kan hij het contact met mensen uit zijn netwerk verbreken. Dit staat haaks op de situatie in de spreekkamer. Daar is de dokter gastheer: de dokter bepaalt wat hij de patiënt te bieden heeft. Natuurlijk, het een kan niet zonder het ander. De fysieke spreekkamer zal nooit hele­ maal uit beeld verdwijnen. Waar het om gaat is de gedachtegang erachter: niet het aanbod, maar de intentie van de patiënt is leidend. Dit zet echt een nieuwe standaard. Maar wel een die past binnen de brede maatschappelijke context. Wie tegenwoordig een gebruikte auto zoekt, neemt ook geen genoegen meer met het aanbod van de garage om de hoek.” Kremer verwacht dat de zorg over tien, twintig jaar volledig patiëntgericht is ingericht. “Met MijnZorgnet.nl zetten we een belangrijke stap in die richting, juist omdat we patiënten veel meer betrekken bij de zorg. Onlangs hebben we beslo­ >

patiënt zorgt voor betere zorg … Digitale poli’s drukbezocht … MijnZorgnet.nl klaar voor de volgende stap Oktober 2013

IZZ Inzicht

9

ten meer focus aan te brengen op de community.” Gevolg van die beslissing is dat per 1 januari 2014 de digitale poli’s uit MijnZorgnet.nl ver­ dwijnen. Dat deel wordt verzelfstandigd. MijnZorgnet.nl richt zich vanaf dat moment uitsluitend op persoonlijke communities. Doel is om zo veel mogelijk patiënten zo ver te krijgen dat ze een persoonlijk zorgnet aanmaken. “Dat pakken we projectmatig aan in lijn met eerdere projecten rond onder meer IVF, Parkinson en taaislijmziekte”, vertelt Kremer. “Zo zijn we bezig met een groot project voor alle zwangere vrou­ wen in de regio Nijmegen. Ook zijn we in gesprek met verzekeraars; zij hebben eveneens een belang bij goede, betaalbare zorg. Uiteraard wer­ ken we ook aan de verbetering van het platform zelf. We richten bijvoorbeeld een bibliotheek in, waar mensen modules kunnen downloaden. Denk daarbij aan een anamneseformulier voor zwangeren of aan een beslissingsondersteunende vragenlijst over wel of niet verwijzen naar een specialist.” Harde euro’s Online patiëntcommunicatie is, hoe tegenstrijdig het ook lijkt, een manier om de zorg weer per­ soonlijk te maken. Kremer: “De afgelopen decen­ nia is de patiënt verworden tot een versnipperd ding dat gerepareerd moet worden. De dokter dreigt te veranderen in een robot, die slechts protocollen naleeft. De patiënt en dokter als mens zijn naar de achtergrond verdwenen. ICT is een manier om de menselijke maat terug te laten keren in de zorg. De patiënt die zich zorgen maakt of iets wil weten, hoeft niet te wachten totdat er een plekje op het spreekuur is. Voor de dokter is het prettig dat hij mensen snel en gericht kan helpen, en daardoor meer tijd overhoudt voor de begeleiding van patiënten die dat nodig hebben.” Het is duidelijk: de zorg wordt beter. Maar wordt het ook goedkoper? Kremer verwacht van wel. “We kunnen de zorg beter afstemmen op de persoon en daarmee onnodige standaard­be­handelingen voorkomen. Bovendien kan het betrekken van niet-medici zoals mantelzorgers en lotgenoten het genezingsproces versnellen. We zijn van plan om binnenkort een onderzoek te starten naar de financiële aspecten van online communicatie in de zorg. Patiëntgerichte zorg is sowieso winst, maar het zou mooi zijn als we kunnen aantonen dat het ook nog eens harde euro’s oplevert.” •

10

IZZ Inzicht

Oktober 2013

column Gebruik fysiotherapie gerelateerd aan ziekteverzuim Het terugdringen van ziekteverzuim is voor zowel werkgevers als werknemers van groot belang. Veelgehoorde oorzaken van verzuim in de zorg zijn fysieke en psychische (over)belasting. Stichting IZZ beschikt met het Jaarrapport Zorg­gebruik 2012 over de meest recente cijfers over de consumptie van fysieke en psychische zorg door zorgmedewerkers. Hiermee kan onderzocht worden in hoeverre het ziekte­verzuim binnen een zorginstelling gerelateerd is aan het aandeel medewerkers dat een bezoek brengt aan een fysiotherapeut of psycholoog. Uit de resulta­ ten blijkt een duidelijk verband tussen ziekteverzuim en gebruik van fysiotherapie onder mede­werkers: binnen zorg­instellingen met een gemiddeld hoog gebruik van fysiotherapie ligt het ziekteverzuim ook hoog. Opvallend is dat een­zelfde relatie met psychi­ sche zorg níét gelegd kan worden. We weten dat een deel van het (langdurig) verzuim te maken heeft met psychische klachten. Toch loopt het gebruik van psychische zorg niet gelijk op met het ziekte­verzuim. Wat deze cijfers duidelijk maken is dat vooral inspan­ ningen om de fysieke belasting in de zorg terug te dringen kunnen helpen om het ziekteverzuim onder controle te houden. Investeren in de fysieke gezond­ heid van medewerkers is dus geen luxe. Uiteindelijk is dit zelfs essentieel om de productiviteit te optima­liseren en zo de dienst­ verlening in de zorg te verbeteren. Op pagina 14 leest u meer over het jaarrapport.

Babette Bronkhorst doet voor Stichting IZZ promotieonder­ zoek naar zorggebruik onder zorg­ medewerkers. Babette is bestuurs­ kundige en verbonden aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. In deze column informeert ze u over opvallende resultaten en verhelderende inzichten.

Boudewijn van den Berg, IZZ Accountbeheer

[email protected] In deze rubriek beantwoordt IZZ Zorgverzekeraar uw vragen. Hebt u een vraag, neem dan contact op met onze afdeling IZZ Accountbeheer, e-mail: [email protected], telefoon: 088 - 131 35 60 (lokaal tarief).

Een van onze medewerkers heeft een nieuwe baan buiten de zorg. Wat betekent dit voor zijn zorgverzekering bij IZZ? Accepteert uw IZZ-verzekerde medewerker een dienst­ verband buiten de zorg, dan stopt ook de deelname (via u) aan de collectieve IZZ Zorgverzekering. Na afmel­ ding via Mijn IZZ wordt hij automatisch ingeschreven op een nieuwe polis. Hij houdt hierbij nog tot 1 januari recht op de collec­tiviteitskorting. Het verzekeringspakket blijft gelijk. Dit geldt ook voor meeverzekerde gezinsleden. Uw voor­malige medewerker krijgt hierover schriftelijk bericht. Er gelden geen selectiecriteria. Bestaat er volgens uw cao recht op een werkgeversbijdrage, dan vervalt die bijdrage uiteraard wel. Hij betaalt tot 1 januari zijn premie recht­ streeks aan IZZ. Heeft hij geen belangstelling, dan mag hij tussentijds de verzekering beëindigen. Dit gebeurt met ingang van de eerste dag van de maand, volgend op het verzoek tot uitschrijving. Dit verzoek moet dan wel binnen dertig dagen nadat hij door IZZ is geïnformeerd, bij IZZ binnen zijn. Alleen als uw ex-medewerker een collectieve zorgverzekering elders kan afsluiten, wordt deze mogelijk met terugwerkende kracht beëindigd. Het ver­ zoek tot beëindiging moet ook in deze situatie binnen dertig dagen nadat hij door IZZ is geïnformeerd, bij IZZ binnen zijn. Blijft verzekerde ‘gewoon’ bij IZZ dan wordt hij wel op 1 januari daaropvolgend automatisch ingeschreven in IZZ Individueel. De collectiviteitskorting vervalt dan.

En wat als mijn medewerker met pensioen gaat? Als er sprake is van ontslag vanwege WIA, FLEX-Pensioen, ouderdomspensioen of AOW, blijft de ex-medewerker gerechtigd deel te nemen aan de collectieve IZZ Regeling, mits hij de dag voorafgaand aan het ontslag bij IZZ verzekerd is. Voortaan moet hij wel zijn premie zelf rechtstreeks en op basis van automatische incasso aan IZZ betalen. Hiervoor moet hij een machtiging afgeven. De ex-medewerker krijgt hierover schriftelijk bericht van IZZ. De premie voor de IZZ Basisverzekering en de collectiviteitskorting blijven gelijk. Ook de premies voor de aanvullende verzekeringen veranderen niet. Bestaat er volgens uw cao recht op een werkgeversbijdrage, dan vervalt die bijdrage uiteraard wel. Wanneer kan mijn medewerker zich aanmelden voor de IZZ Zorgverzekering? Belangrijke momenten waarop uw medewerker en zijn partner zich kunnen aanmelden: – direct als een zorgverzekering moet ingaan; – in geval van een nieuw dienstverband bij een IZZ-werkgever en als de werknemer via de oude werkgever collectief verzekerd was; – per 1 januari van een volgend jaar; – op de datum van indiensttreding bij een IZZ-werkgever als sprake is van een overstap van een andere IZZ-werkgever.

www.izz.nl Oktober 2013

IZZ Inzicht

11

Dominique Vijverberg, Algemeen directeur Stichting IZZ

ontmoet …

… Jan van Bodegom Jan van Bodegom is algemeen directeur van het Alexander Monro Ziekenhuis, het eerste ziekenhuis in Nederland dat zich volledig toelegt op de diagnose en behandeling van borstkanker.

Eerste borstkankerziekenhuis stimuleert innovatie in sector

‘Ik wil mijn concurrenten één stap voor zijn, niet tien’ Om de steeds complexere borstkankerzorg op hoog niveau te kunnen verzorgen, is concentratie ervan noodzakelijk vond chirurg Jan van Bodegom. Daarom richtte hij een borstkanker­ kliniek op. Het Alexander Monro Ziekenhuis – vernoemd naar de auteur van het eerste wetenschappelijke artikel over ope­reren aan borstkanker – opende begin 2013 zijn deuren.

Dat ondanks de weerstand in de zorgmarkt. Zo werd je verweten dat je je alleen richt op de ‘makkelijke’ patiënten en moeilijke patiënten aan de andere ziekenhuizen zou overlaten. Werd je geraakt door die kritiek?”

“Als chirurg in algemene ziekenhuizen had ik altijd het idee dat de zorg voor patiënten met borstkanker beter kon. Voor mijn gevoel was ik te veel bezig met randzaken en had ik te weinig tijd voor mijn patiënten. Terwijl ik juist de zorg rond de patiënt wilde orga­ niseren. Ik stond voor de keuze: of ermee stoppen en postbode worden in Frankrijk of me volledig toeleggen

Van Bodegom: “Iedereen kan bij ons terecht, wij hebben hier alles in huis om patiënten gedurende het volledige traject bij te staan. En over zaken die niet in dit pand aanwezig zijn, zoals een IC, hebben wij goede afspraken gemaakt met andere ziekenhuizen. Natuurlijk wist ik van tevoren dat het Alexander Monro Ziekenhuis grote impact zou hebben op het zorgland­ schap. Het aantal patiënten zal im­ mers niet toenemen, de concurrentie

Jan van Bodegom:

op de ontwikkeling van de borst­ kankerzorg die ik voor ogen had. Het werd dat laatste.” Dominique Vijverberg: “Dat is inmid­ dels zes jaar geleden. Ondertus­ sen vond je banken en particuliere partijen bereid om te investeren in jouw ideaalbeeld en wist je een team van zeer ervaren professionals in de borstkankerzorg aan je te binden.

IN HET KORT >> Nieuw ziekenhuis concentreert steeds complexere borstkankerzorg … Concurrentie én samenwe 12

IZZ Inzicht

Oktober 2013

wordt daardoor groter. Toch vond ik het belangrijk om dit voor de patiënt te doen want de toenemende com­ plexiteit van borstkankerzorg vraagt om concentratie. Vroeger onder­ scheidden we misschien vijf soorten borstkanker, maar dat aantal neemt enorm toe. Om met al die verschil­ lende types ervaring op te bouwen, moet je de zorg concentreren en specialiseren.” “Het Alexander Monro Ziekenhuis onderscheidt zich naast zijn specialisatie vooral door de per­ soonlijke benadering en een zeer korte doorlooptijd van verwijzing tot diagnostiek en behandeling. Ik las dat patiënten met een verwijzing van de huisarts hier binnen één dag terecht­ kunnen voor een afspraak. Kun je uit­ leggen hoe je dat voor elkaar krijgt?” Vijverberg:

Van Bodegom: “Het gaat om de patiënt. Dat is altijd het doel, bij wat we ook doen. Zo zijn het gebouw en de zorg in het ziekenhuis ingericht op basis van tips van patiënten en hun partners. Onze multidisciplinaire benadering is daarbij ook heel

belangrijk. Elke dag om 13.00 en 17.00 uur is het multidisciplinaire overleg (MDO) over diagnoses en behandelplannen. Dit gebeurt onder leiding van de specialist die hoofd­ behandelaar is. Het multidisciplinaire overleg bestaat uit de oncologisch

“Het gaat om de patiënt. Dat is altijd het doel, bij wat we ook doen” chirurg, de plastisch chirurg, de internist-oncoloog, de radiotherapeutoncoloog, de mammacare verpleeg­ kundige, de patholoog, de anesthe­ sioloog en (op afroep) de nucleair geneeskundige en fysiotherapeut. Naast de formele vergadering kunnen medisch specialisten en verpleeg­ kundigen makkelijk informeel met elkaar overleggen, omdat ze allen in dezelfde ruimte werken. Verder begroten we hier op overcapaciteit. Er lopen dus altijd meer specialisten

rond dan er daadwerkelijk nodig zijn. Daardoor kunnen mensen zeer snel terecht. Een ander belangrijk punt tot slot, is dat je met het beginnen van een nieuw ziekenhuis het hele zorgproces opnieuw kunt inrichten. In een gemid­ deld ziekenhuis is dat proces vaak over een aantal decennia ontstaan met alle compromissen en nadelen van dien.” Vijverberg: “Wat wordt de bijdrage van het Alexander Monro Ziekenhuis aan de verbetering van borstkankerzorg in de toekomst?” Van Bodegom: “Wij zijn bewust de concurrentie aangegaan met reguliere ziekenhuizen om te laten zien dat borstkankerzorg in Nederland nog beter kan. Tegelijkertijd weten wij heel goed: zorg lever je niet alleen. Daarom willen we de sector stimule­ ren om stappen te maken. Ik wil mijn concurrenten dus een stap voor zijn, niet tien. Iedereen is welkom aan deze tafel. Ook op wetenschappelijk gebied zoeken we die dialoog. Mijn droom is een voor iedereen toegankelijke tumorbank. Dat is een databank waar­ in informatie over duizenden tumoren is opgeslagen. Door die informatie te delen met alle ziekenhuizen ter wereld kunnen we een enorme bijdrage leve­ ren aan onderzoek, betere behandeling en preventie van borstkanker.” •

rking met reguliere ziekenhuizen … Sector stimuleren stappen te zetten Oktober 2013

IZZ Inzicht

13

Zorggebruik varieert enorm binnen de sector Het arbeidsrelevante zorggebruik verschilt enorm in de zorgsector. Zowel tussen de branches als tussen de instellingen binnen een branche. Dat de ene zorginstelling het beter doet dan de andere toont aan dat zorggebruik én verzuim vaak zijn terug te dringen. Met als bonus interessante besparingen voor werkgevers én werknemers. De grote verschillen komen duidelijk naar voren in het Jaarrapport Zorggebruik 2012 van Stichting IZZ en Erasmus Universiteit Rotterdam. Het rapport maakt onderscheid tussen de branches ziekenhuizen, verpleeg- en verzorgingshuizen en thuiszorg, geestelijke gezondheidszorg en gehandicaptenzorg. Daarnaast vergelijkt het de zorgsector met landelijke gegevens over zorggebruik. Doordat een op de vier zorgmedewerkers de IZZ Zorgverzekering heeft, beschikt Stichting IZZ over een uniek inzicht in het zorggebruik binnen de zorgsector.

Gebruik fysiotherapie in Nederland, zorgsector totaal en zorgsector uitgesplitst naar branche Percentage gebruikers

Aantal behandelingen per gebruiker

Zorgkosten per 1.000 medewerkers**

ZKH

31,4%

13,4

€ 126.228

VVT

37,9%

15,1

€ 171.687

GGZ

33,5%

13,8

€ 138.690

GHZ

38,3%

15,4

€ 176.946

Zorgsector (gem.)

36,0%

14,6

€ 157.680

Totaal werkend Nederland

22,8%*

* Bron: CBS ** Gemiddelde kosten per behandeling: € 30

14

IZZ Inzicht

Oktober 2013

Fysieke en psychische overbelasting zijn in de zorg de voornaamste verzuimveroorzakers. Terwijl een op de vijf Nederlanders (22,8%) jaarlijks minimaal een keer de fysiotherapeut bezoekt, is dat in de zorg een op de drie (36%). Binnen de sector is de variatie echter zeer groot: van 20 tot 60%. Dit betekent dat de ene instelling € 80.000 aan zorg gebruikt en een andere maar liefst € 250.000 (per 1.000 medewerkers). Een op de twintig zorgmedewerkers neemt per jaar minstens een consult bij de psycholoog af. De branches gehandicaptenzorg en geestelijke gezondheidszorg (ggz) nemen verhoudingsgewijs veel psychische zorg af. Binnen de ggz lopen de kosten uiteen van € 30.000 tot € 150.000 per instelling (per 1.000 medewerkers).

Verzuimreductie Het rapport duidt op een potentiële reductie van het verzuim. Zo ligt het zorgverbruik van bijna 70% van alle instellingen op minstens een van de zorgsoorten fysiotherapie en psychische zorg boven het sector­ gemiddelde. Bovendien zijn er in elke branche instellingen die een beduidend gunstiger zorggebruik hebben. Dit wijst erop dat een verbetering van de gezondheid en inzetbaarheid van medewerkers mogelijk is. Zeker bij fysiotherapie, waar het onderzoek een duidelijk verband tussen zorggebruik en verzuim aantoont. Elke verbeteraanpak begint bij inzicht krijgen in het eigen zorggebruik. Stichting IZZ helpt hier graag bij. Wij kunnen – bij meer dan 25 gebruikers – per instelling het eigen zorggebruik toelichten en vergelijken met de branche en de gehele sector. Het is ook mogelijk om te vergelijken met een zelf samengestelde selectie van instellingen. Stichting IZZ ondersteunt ook bij het maken van gezondheidsbeleid en biedt diverse instrumenten om te helpen bij het verbeteren van de inzetbaarheid zoals het Beslismodel Inzetbaarheid. •

Meer informatie Wilt u meer informatie over zorggebruik of verzuimaanpak, of wilt u het jaarrapport opvragen? Neem dan contact op met Stichting IZZ via 055 - 750 65 00 of kijk op www.izz.nl/zorggebruik2012.

‘We bieden meer dan alleen een collectieve zorgverzekering’ “Professionals in de zorg zo gezond en gelukkig mogelijk aan het werk houden. Dat is de uitdaging waar Stichting IZZ voor staat!” Monique Kempff, bestuurslid van de stichting en voorzitter van NU’91, windt er geen doekjes om. En waarom zou ze? De zorgsector, en dus ook haar achterban, staat onder druk. “Ondanks het fysiek en psychisch zwaar beroep moeten we zorgen dat zorgmede­ werkers kunnen doorwerken tot hun 67e.” Kempff geeft aan dat langer doorwerken voor veel zorg­ medewerkers lastig zal zijn. Vandaar dat duurzame inzetbaar­ heid een belangrijk thema is voor Stichting IZZ. Zelfs nu op de huidige arbeidsmarkt zorgmedewerkers hun baan verlie­ zen. “We zouden alle ervaring in de zorg moeten behouden. Veel ervaren professionals zijn goed opgeleid. Die wil je niet voor hun 67e uit het vak laten vertrekken.” Wil je hen behou­ den, dan moeten ze ook met plezier aan het werk blijven, zegt Kempff. “Een zorgmedewerker doet op haar 40e mogelijk ander werk dan op haar 20e. Want ervaren werkbelasting verschilt per levensfase.” Stichting IZZ speelt met haar producten en diensten in op behoeften van zorgmedewerkers in deze verschillende levensfasen. “Als je 40 bent, heb je misschien veel aan een workshop over dag-en-nachtritme. En op je 20e is een training over tiltechnieken zinvol, omdat je dan juist meer fysieke arbeid verricht.” Monique Kempff is vanaf januari 2012 bestuurslid van Stichting IZZ namens beroepsorganisatie NU’91. Daarmee vertegenwoordigt zij ruim 28.000 ver­ pleegkundigen, verzorgenden en aan deze beroepen verwante professionals. Kempff is van oorsprong psychiatrisch verpleegkundige en studeerde daarna gezondheidswetenschappen en bedrijfs­ kunde. Zij heeft in vrijwel alle sectoren van de gezondheidszorg gewerkt in ver­ schillende posities, van aan het bed tot en met de tafel van het hoger management.

Plicht om te helpen Het bestuur van Stichting IZZ bestaat uit vertegenwoordigers van werknemers- en werkgeversorganisaties. “Wij kennen de zorg, weten daarom goed waar IZZ-verzekerden behoefte aan hebben. Daarnaast doen we ook onderzoek. Samen met de Erasmus Universiteit bestuderen we het zorggebruik in de zorgsector en brengen we het Jaarrapport Zorggebruik uit (zie pagina 10 en 14, red.). Uit het rapport blijkt dat zorg­medewerkers meer dan gemiddeld fysiotherapie en psychische zorg consumeren. We zien het als onze plicht zorginstellingen te helpen hun beleid voor duurzame inzet­ baarheid te verbeteren. Daarnaast kijken we ook naar de indivi­duele zorgmedewerkers. Voor hen is er een specifiek ontwikkeld preventieprogramma. En via de zorgverzekering bieden we laagdrempelige fysieke en psychische zorg. Stichting IZZ biedt dus veel meer dan alleen een zorg­ verzekering.” Oktober 2013

IZZ Inzicht

15

Fit aan het werk

Tiny Duysserinck, ambtelijk secretaris van de or bij ZorgSaam

De 59-jarige Tiny verloor enkele jaren geleden haar man. Daarmee begon voor haar een moeilijke periode, waar­ in ze niet goed voor zichzelf zorgde. Ze werd door collega’s gestimuleerd mee te doen aan de Koesterchallenge. “Ik wilde fitter worden, want ik had weinig energie voor mijn werk. Het kostte me zelfs moeite uit bed te komen.” Ze begon te trainen en het effect daarvan was al snel merkbaar. “Ik werd energieker. Naast het trainen kreeg ik voedingsadvies en het contact met de trainingsgroep deed me goed.” Tegen de beklimming van de Alpe d’Huez zag ze wel op. “Ik dacht dat ik het nooit zou halen. Maar hoe dichter­ bij we kwamen, hoe meer vertrouwen 16

IZZ Inzicht

Oktober 2013

“Toen ik boven kwam, stond iedereen te juichen. Wat een ervaring!” ik erin kreeg.” Uiteindelijk werd het een hoogtepunt voor haar, hoewel het ook zwaar was. “Ik was eens met mijn man op die plek geweest en die beelden kwamen terug tijdens het lopen. Maar ik zette door en toen ik boven kwam, stond iedereen te juichen. Dat was zo’n enorme erva­ ring.” De Koesterchallenge heeft haar veel gebracht. “Ik ben ontsnapt uit het cirkeltje waarin ik ronddraaide.

Mensen zeggen tegen me: je bent weer de oude Tiny. Zo voel ik me ook. Ik kan weer lachen.” Tiny heeft de smaak zo te pakken dat ze dit jaar opnieuw meedoet. “Ik wil mezelf nog verder uitdagen en misschien mijn tijd verbeteren. Maar ik vind het vooral gewoon leuk.” • Zie ook pagina 5 ‘Even vragen aan …’