INTERNATIONAAL VESTIGINGSKLIMAAT HAAGLANDEN KAN BETER GREENPORT, ECONOMISCHE FACTOR VAN FORMAAT STADSPROMOTIE IN HAAGLANDEN

FOCUS HAAGLANDEN jaargang 4

[

T HEM

OM N O C E A:

]

IE

INTERNATIONAAL VESTIGINGSKLIMAAT HAAGLANDEN KAN BETER Harry van der Meijden, Shell Den Haag

GREENPORT, ECONOMISCHE FACTOR VAN FORMAAT Kabinetssteun voor agri-business

STADSPROMOTIE IN HAAGLANDEN Regionale kenmerken maken het verschil

NAJAAR 2007 Relatiemagazine voor overheid en bedrijfsleven

3

Wilt u ook ondernemen in de meest MKB-vriendelijke stad van Nederland? Kom dan naar de VVD-ondernemersbijeenkomst in Den Haag! De coalitiepartijen in de Haagse gemeenteraad spraken vorig jaar op initiatief van de VVD af dat Den Haag de meest MKB-vriendelijke stad van Nederland moet worden. Nu behoort Den Haag nog tot de middenmoot. De VVD-fractie heeft duidelijke oplossingen: • transparante en snellere vergunningsprocedures • een klantgerichter ambtenarenapparaat • verbetering van de bereikbaarheid • aanpak criminaliteit We willen graag verdere plannen aan u presenteren en uw reactie daarop vernemen. Wanneer: woensdag 26 september a.s. van 17.00 tot 19.00 uur Waar: Brasserie Berlage President Kennedylaan 1 (achter het Omniversum) Wie: Haagse ondernemers en lokale en landelijke VVD-politici Aanwezig zijn Bruno Tideman, voorzitter MKB Den Haag, VVDTweede Kamerlid Brigitte van der Burg, VVD-wethouders en leden van de VVD-gemeenteraadsfractie onder wie Ibo Gülsen, woordvoerder economie. We zien er naar uit ook ú te ontmoeten. Meld uw komst s.v.p. via [email protected] of bel 353 37 26. VVD-gemeenteraadsfractie Den Haag www.vvddenhaag.nl

FOCUSHAAGLANDEN Inhoudsopgave

12

15

In dit nummer

pagina

28

Thema Economie

pagina

Voorwoord

5

Harry van der Meijden (Shell) bekijkt Den Haag als regio

6

De Stelling

9

Haaglanden, springplank naar Europese markt

10

Spoorzone Delft

12

Economische groei en infrastructuur

13

In the picture

14

Den Haag, veilige evenementenstad

16

Ewald van Vliet, nieuwe burgemeester van Lansingerland

15

Greenports zijn economische factor van formaat

18

De Delflandse kust kan zo veel mooier

28

De hofstad, een toeristische place to be

20

Aanbodgerichte aanpak van USG Capacity

30

Stadspromotie in Haaglanden

22

Kort in de regio

32

YES!Delft ondersteunt ondernemende techneuten

25

HTM over groeidoelstellingen en openbaar vervoer

26

Vesteda-appartement, een thuis voor expats

31

18

22

't Woudt

NAJAAR

3

26

Gem. Midden-Delfland

Colofon

Focus Haaglanden is een gezamenlijke kwartaaluitgave van het Stadsgewest Haaglanden, de Kamer van Koophandel, de Hulpverleningsregio Haaglanden en de Politie Haaglanden. Dit nummer is mede tot stand gekomen dankzij redactionele bijdragen van de Gemeente Den Haag en de Gemeente Delft. Redactieadres Stadsgewest Haaglanden Grote Marktstraat 43 Postbus 66 2501 CB Den Haag Tel: 070 7501500 Fax: 070 7501501 E-mail: [email protected] www.focushaaglanden.nl

Concept, uitgave en vormgeving Actorion Communicatie Adviseurs, Velp

Aan dit nummer werkten mee Joyce Adriaansen, Hester Blankestijn, Theo Bos, Bureau Busquets, Erwin Dijkgraaf, Sicco van Grieken, Jorn Hoogesteijn, Lucy Holl, Maarten Huisman, Hans Rebers, Stef van Remmen, Marijn van Rij - NFP Photography, Juliette Schneijderberg, Gemma Schoot, Wendy Troost, Anneke Verbraeken, Pim Vijftigschild Druk DeltaHage grafische dienstverlening Oplage 5.000 exemplaren Commerciële exploitatie Actorion Communicatie Adviseurs, tel. 026 - 443 82 87

Copyright en verantwoordelijkheid Het auteursrecht op de in dit tijdschrift verschenen artikelen wordt door de uitgever voorbehouden. De verantwoordelijkheid voor een artikel ligt bij de betreffende organisatie.

Uitgave Najaar 2007 Het volgende nummer van Focus Haaglanden verschijnt op 13 december. Het overkoepelend thema is Zorg. Kijk voor meer informatie op www.focushaaglanden.nl. Op de voorpagina Harry van der Meijden, directeur hoofdkantoor van Royal Dutch Shell, Den Haag Fotografie cover: Sicco van Grieken Partners Actorion Communicatie Adviseurs, Velp Grontmij, Waddinxveen HTM, Den Haag USG Capacity Vesteda, Den Haag Wilkens C.S. Leiderdorp

NAJAAR 2007

3

FOCUSHAAGLANDEN

Economie in Haaglanden Dit nummer heeft als thema ‘economie’. Vanuit diverse invalshoeken zoom­en we - regionaal - op dit thema in: het internationale vestigingsklimaat, toerisme in Haaglanden, economische groei en bereikbaarheid, Greenport Westland-Oostland… Om te beginnen bij de Greenports. Drie van de vijf Nederlandse Greenports liggen in het gebied van de Kamer van Koophandel Den Haag. De glastuinbouw van Westland-Oostland, de bloembollen van de Duin- en Bollenstreek en de boomteelt van Boskoop vormen met elkaar een economische factor van formaat. Overheid en bedrijven proberen op verschillende manieren de ontwikkeling van deze gebieden verder te stimuleren, om zo de economische positie van Haaglanden te versterken.



City- en regiomarketing zijn ook ‘economie’ en inmiddels een normaal instrument. Steden en regio’s profileren zich omdat er veel onderlinge concurrentie is. Als voorzitter van het Stadsgewest Haaglanden vind ik het heel belangrijk dat de beeldvorming rond Haaglanden positief is. Het is namelijk van essentieel belang voor het economische klimaat van de regio. Met citymarketing willen we onder de aandacht brengen dat Den Haag, Internationale stad van Vrede Recht en Veiligheid, een prima stad is om je te vestigen. Dat geldt voor internationale organisaties, en dat geldt ook voor buitenlandse bedrijven. In het artikel over het internationale vestigingsklimaat leest u de visie van Shell directeur Harry van der Meijden over dit onderwerp. Ook de WFIA (West-Holland Foreign Investment Agency) heeft een rol in het vestigingsklimaat van Haaglanden; zij richt zich op de acquisitie van buitenlandse bedrijven die overwegen zich in Europa te vestigen. Met een aantal partijen werkt de WFIA aan de inter­ nationale profilering van West-Holland als belangrijke Europese vestigingsregio. Economische groei van de regio wordt voor een groot deel bepaald door een goede infrastructuur. Bereikbaarheid is dé motor voor nieuwe ontwikkelingen, benadrukt de nieuwe structuurvisie. Er is een duidelijke link tussen de economische ontwikkelkansen van de regio en een goede infrastructuur. En als er dan toch verstoringen zijn, moeten die zo snel mogelijk worden verholpen. De Hulpdiensten denken ook mee over infrastructuur die gebouwd wordt. Martin Evers, directeur Projectbureau Regionalisering van de Brandweer Haaglanden en plaatsvervangend regio­ naal brandweercommandant in Haaglanden en in Den Haag vertelt hier meer over. U ziet, de regio barst van de economische activiteit. Het is belangrijk om dit te laten zien en te promoten. Deze uitgave van Focus Haaglanden is daar een voorbeeld van. Drs. W.J. Deetman voorzitter Stadsgewest Haaglanden voorzitter Hulpverleningsregio Haaglanden korpsbeheerder Politie Haaglanden

NAJAAR 2007

3

FOCUS HAAGLANDEN STADSGEWEST HAAGLANDEN

Sleutelwoorden: goed begrip van prioriteiten, coördinatie en daadkracht

"Bekijk Den Haag als regio, niet alleen als stad" De gemeente Den Haag wil haar positie als vestigingsplaats voor internationale organisaties en bedrijven versterken, omdat die van groot economisch belang zijn voor de regio. Daarvoor is er ‘werk aan de winkel’ volgens Shell-topman Harry van der Meijden. “Investeer in prioriteiten, co­ördinatie, daadkracht en communicatie!”



Tekst: Juliette Schneijderberg Fotografie: Sicco van Grieken

H

arry van der Meijden, directeur van het hoofdkantoor van Royal Dutch Shell in Den Haag, heeft zelf jarenlang op tal van plekken op de wereld voor Shell gewerkt. Hij is geoloog van origine en fungeert ook als campus­ambassadeur voor Shell bij de TU-Eindhoven. De Shell-topman heeft “uitgesproken ideeën en gevoelens” over het internationale vestigingsklimaat. En dat heeft uiteraard een reden. “Als directeur van dit hoofdkantoor heb ik niet alleen te maken met ons huisvestingsbeleid, maar ook met de expat-infrastructuur voor zo’n 1.750 Shell-expats. Inclusief hun familieleden zijn dat ruim vierduizend buitenlanders die in de regio Haaglanden wonen en werken. Dat brengt werkzaamheden met zich mee, van de aankomst op Schiphol tot aan het vinden van een woning. Met name in de eerste twee maanden na aankomst in ons land zijn grote gastvrijheid, kwaliteit, coördinatie en daadkracht van interne en externe partijen buitengewoon belangrijk.” Tussen 2003 en 2006 zijn er zo’n zeshonderd extra werkplekken voor veelal expats op het hoofdkantoor van Shell bijgekomen. Dat komt doordat Shell’s belangrijke Gas & Power Divisie naar Den Haag is overgekomen en door de integratie van het zogeheten Corporate Centre, dat tot voor kort over Shell’s Londense en Haagse kantoren ver­­deeld was. Normaliter vinden er in een ‘gewoon’ jaar zo’n zeshonderd in- en uitgaande transfers plaats. Van der Meijden: “We moeten alles goed voor elkaar hebben en dat is in

eerste instantie ook in het belang van Shell, zeg ik er eerlijkheidshalve bij. Maar als ik de pet opzet van de BV Nederland of de BV Den Haag, dan is het in ieders belang. Hoogwaardige en internationaal concurrerende gastvrijheid is bijvoorbeeld een zeer belangrijke voorwaarde voor een goed en duurzaam internationaal vestigingsklimaat.” Wordt er voldoende gedaan om die internationale positie te versterken? Van der Meijden vindt van niet. “Uiteraard, we hebben graag meegelift op de geweldige inzet van burgemeester Deetman die zich hard maakt om van Den Haag een internationale stad te maken; de regio is aardig bezig met verbetering­ en. De benoeming van een wethouder Internationale Zaken en het initiëren van citymarketing geven aandacht en focus. Het gemeentelijke Hospitality Center voorziet in een grote behoefte maar ook marktinitiatieven zoals THIS* en de TheHagueGuestcard* zijn prima. Maar, ik mis de echte vooruitgang. Roepen: ‘We zijn een internationale stad’, is niet genoeg.” Hoewel Den Haag zich de vierde VN City of the World mag noemen, ontbreekt het volgens Van der Meijden in onze regio vooral aan een heldere visie van wat dat internationale nou precies inhoudt. Hierbij moeten we bedenken dat echt talent, jong en oud, letterlijk een wereld aan keuzes heeft bij wie en waar men gaat werken. Het is niet vanzelfsprekend dat mensen naar Nederland komen of daar blijven!” Van der Meijden noemt een breed poli-

tiek draagvlak voor zo’n visie essentieel. “De burgemeester lijkt verreweg de belangrijkste exponent met een groot gevoel voor urgentie”, zegt hij. “Heel Haaglanden is ‘schuldig’ aan het ontbreken van het maken van keuzes en coördinatie. Er is geen dirigent die de internationale zaak integraal leidt.” Authenticiteit Internationaal willen zijn, moet en hoeft volgens Van der Meijden niet elitair te zijn. Behoud van karakter en authenticiteit kan een belangrijk ingrediënt zijn in de aantrekkelijkheid van een stad en regio. Als geslaagd voorbeeld noemt hij de stad Wenen die een heel internationaal karakter heeft, maar die toch haar authenticiteit heeft behouden. “Ga dus niet Engelse wegwijzers plaats­en. Het Spui blijft het Spui!” Van der Meijden ergert zich aan het kleine verband waarmee naar ‘het internationale’ wordt gekeken. “Bekijk Den Haag als regio, niet alleen als stad.” In regionaal verband betreurt Van der Meijden het dat er vrijwel niets lijkt te worden gedaan met de aanbevelingen van de Commissie Kok. Om de economische potenties van de Randstad beter te benutten, adviseerde de Commissie het gebied binnen enkele jaren onder één bestuur te brengen. Dat bestuur zou in plaats moeten komen van de vier betrokken provincies en van de regionale samenwerkingsverbanden. “Randstedelijke kabinetssteun is erg belangrijk”, vervolgt hij. “Waarom stopt de HSL niet in Den Haag? Waarom stopt de A12 middenin de stad? Waarom is Rotterdam Airport zo slecht bereikbaar met het openbaar vervoer? Curieuze zaken allemaal. Deze problemen moet je simpelweg Randstedelijk** aan­ pakken.” Toch gelooft Van der Meijden dat zijn expats zelf behoorlijk tevreden zijn over het internationale klimaat en hun verblijf in Nederland/Den Haag. Dat blijkt ook uit een intern onderzoek van Shell. Naast problemen met internet/telefonie leveren de gezondheidszorg en het vind­ en van een passende woning de groot-

FOCUSHAAGLANDEN

ste problemen op. Maar volgens Van der Meijden moeten die snel opgelost kunnen worden. Waardering hebben Shell-expats vooral voor de overzienbare maat van de stad en haar omgeving en voor het vele groen. Bovenal lijken Nederlanders geen xenofoben te zijn en spreken ze over het algemeen Engels. Tevreden expats zijn een belangrijke voorwaarde om de Haagse aspiraties van internationale stad duurzaam te realiseren. Voorlichting en snelle procedures moeten een familie zo snel mogelijk doen settelen. “Ik stel mij voor dat we ernaar moeten streven dat dit settelen binnen twee weken voor elkaar is, inclusief alle vergunningen, telefoon/internet, huis en school.” Procedureverschillen tussen gemeentes noemt hij heel frustrerend. “Juist het stroomlijnen en versnellen van de papierwinkel moet beter kunnen door coördinatie tussen partijen. Dat laatste vergt geen grote investeringen, maar dan is het laaghangende fruit van het succes ook zó te plukken.” Mentaliteitsverandering Naast die zo belangrijke opvang in de eerste weken is een gastvrij klimaat met voorzieningen en serviceniveau op concurrerend internationaal niveau, cruciaal voor de stad om duurzaam internationaal te zijn. Van der Meijden vindt dat hier volop nieuwe kansen liggen voor ondernemers. Maar: zet zelf wel eerst die buiten­landse bril op en breng als gastheer in kaart waar behoefte aan is. Voor een gastvrij klimaat moet er wel eerst een mentaliteitsveran­dering plaatsvinden, meent hij. “Kweek begrip en kijk meer naar de commerciële propositie. Extra gastvrijheid en servicegerichtheid trekt klanten en betaalt zichzelf terug. Werknemers zou je moeten belonen voor dat extra stukje klantvriendelijkheid, in welke vorm dan ook, dat werkt voor alle partijen. Ik was laatst naar een opera-voorstelling in Amsterdam. Daar vind je, heel attent, boventiteling. Maar alleen in het Nederlands, terwijl daar ongetwijfeld veel buitenlandse gasten aanwezig zijn. Zo ervaren we overigens ook in het

Harry van der Meijden, directeur hoofdkantoor Shell, Den Haag

Haagse, dat programma’s en inleiding­ en vaak uitsluitend in het Nederlands (weer)gegeven worden. Als je echt die internationale aspiraties wilt waar­­­maken, dan moet je ook op die dingen letten.” Van der Meijden benadrukt niet de partij te willen zijn die ‘zeurt’ en markt­ partijen ontmoedigt, maar hij blijft

hameren op keuzes en een goede coördinatie en misschien zelfs wel op kwaliteitsbewaking? Magneet Steun van het Rijk en gemeente hebben waarschijnlijk bij de vestiging van internationale instellingen een doorslaggevende rol gespeeld bij de keuze voor

NAJAAR 2007

3



Den Haag. Voor internationale bedrijven is dit laatste niet vanzelfsprekend. Dat Shell vanaf 1890 in Den Haag gevestigd is, is mogelijk toeval. De vestiging van Shell’s hoofdkantoor in Den Haag bouwt met genoegen voort op dit ­historische feit. Maar een duurzaam goed vestigingsklimaat is minstens zo belangrijk. De directeur denkt dat hoofdkantoren erg belangrijk zijn in de Haagse regio. Maar vooralsnog zijn het vooral instellingen die zich hier vestigen. “Er zit te weinig internationaal bedrijfsleven. Kijk naar Eindhoven, met de High Tech Campus. Daar is een duidelijk concept gecreëerd door relevante partijen. Dan fungeer je als een ‘magneet’ voor bepaalde ondernemers.” In onze regio zou volgens Van der Meijden nagedacht moeten worden over de vraag ‘kunnen wij ook een dergelijke omstandigheid creëren’?

Nu hangt het volgens hem nog te veel van toevalligheden aan elkaar. “Hier liggen kansen voor een regionaal samenwerkingsverband om dit op te pakken. Kijk bijvoorbeeld ook naar Rotterdam, dat vanuit het niets een evenementenstad is geworden. Dat is geen toeval; daar is een duidelijke keus voor gemaakt.” Een ‘City of Peace & Justice’ is volgens Van der Meijden’s niet per se de magneet voor internationale bedrijven, maar het is waarschijnlijk wel goed voor het internationale imago van de stad. “Vergaande Randstedelijke samenwerking, werkend vanuit een bepaald concept, tussen Den Haag, Rotterdam en de nabijgelegen universiteitssteden Leiden en Delft, zou de Haagse regio ongetwijfeld kunnen versterken en extra – internationale – investeringen kunnen brengen”, besluit hij. n

* Een aantal internationale initiatieven zijn op www.focushaaglanden.nl toegelicht. ** Inmiddels heeft het kabinet deze zomer ‘Randstad 2040 – startnotitie – naar een duurzame en concurrerende Europese topregio’ naar de Tweede Kamer gestuurd

Enkele cijfers Internationale organisaties (IO’s) leveren een belangrijke bijdrage aan de economie van de regio Den Haag, zo blijkt uit onderzoek van Decisio en Bureau Louter (2005), dat in opdracht van de gemeente Den Haag is uitgevoerd. - IO’s en hun medewerkers besteden ruim 1,5 miljard per jaar. - IO’s zorgen voor meer dan 24.000 banen. Ongeveer twaalfduizend mensen zijn bij deze organisaties werkzaam en 12.000 mensen danken hun baan indirect aan IO’s. - Het aandeel buitenlandse werk- nemers bij IO’s (ruim 8.700) is op een totaal van ruim 24.000 aan IO’s gerelateerde banen gezien ruim 35 procent. - IO’s zorgen voor 5,9 procent van het bruto economisch product in Den Haag. - IO’s en hun medewerkers ont vangen veel buitenlandse bezoek-­ ers. De totale bestedingen van deze bezoekers komen op minimaal veertig miljoen per jaar.

Wie: Bruno Ligier (F) Wat: Shell-expat, sinds zeven jaar in Den Haag gevestigd.

Wie: Billy Allwood (GB) Wat: Mede-coördinator van The International Community Fair and beheerder van www.thehagueonline.nl, woont al twaalf jaar in Den Haag en spreekt veel andere expats. Vindt Den Haag leuke internationale stad omdat… 'het een hele grote expat-community (vijftig duizend) heeft, maar ook omdat het een veilige stad is met strand en veel groen. Den Haag is ‘easy to manage’.' Grootste ergernis: 'de slechte dienstverlening van openbare nutsvoorzieningen, zoals een telecombedrijf dat Engelstalige klanten niet te woord kan staan. Ook Nederlanders klagen daarover, ondanks hun hoge tolerantiegraad. Bijvoorbeeld over een ober die geen oogcontact maakt en dus niet ziet dat je nog een glas wijn wilt bestellen. Inflexibiliteit is ook een punt. Toegang tot internet binnen twee dagen is geen optie! In het Amerikaanse geldt: when you pay for it, you can get what you want.' Rapportcijfer: 6

DE STELLING

Vindt Den Haag leuke internationale stad omdat… 'je er heerlijk kunt fietsen, je kinderen veilig kan laten opgroeien, je er prima so­­ ciaal onderwijs hebt en het openbaar vervoer is geweldig. De nabijheid van de zee is voor Bruno (tevens kite surfer) reden dat hij hier al zo lang woont. Na Oman, Frankrijk en Amerika is Nederland op een geheel andere schaal een fijne stad: Den Haag makes life easy!' Het verbeteren waard: 'het roken zou in alle restaurants verboden moeten worden, net als in andere Europese steden, de hondenpoep op straat en de service in restaurants zou beter kunnen.' Rapportcijfer: 8

DE STELLING

FOCUSHAAGLANDEN

‘Uitstekend internationaal vestigingsklimaat’ We vinden er het internationaal gerechtshof, het strafhof, het Vredespaleis, het is de ‘City of Peace and Justice’ en het is de vestigingsplaats van veel internationale organisaties. Heeft Den Haag alles in huis voor een goed internationaal vestigingsklimaat?

Imanda Wapenaar

Ruud van der Vliet

directeur West-Holland Foreign Investment Agency

directeur Regiostimulering Kamer van Koophandel Haaglanden

accountmanager Vesteda Den Haag

“

“In principe ben ik het eens met de stelling. Echter, er zijn een aantal verbeterpunten. We hebben gemerkt dat buitenlanders tegen heel wat problemen aanlopen zowel privé als zakelijk wanneer ze zich met hun bedrijf in Den Haag willen vestigen: bij het openen van een bankrekening, bij het aanschaffen van een telefoon of bij het vinden van een huisarts of tandarts. Er is dikwijls niet eens informatie in het Engels beschikbaar, laat staan in het Chinees of een andere taal.

“

Het goede nieuws is dat de aanwezigheid van steeds meer internationale bedrijven, internationale organisaties en ambassades ervoor heeft gezorgd dat er in Den Haag een vestigingsklimaat ontstaat met ervaren internationale service providers, zoals belastingadviseurs, makelaars, internationale hotels en restaurants. Daarnaast zijn er veel instituten met een educatieve, maatschappelijke en culturele toegevoegde waarde als bijvoorbeeld de internationale scholen, the Hague Hospitality Center en recentelijk het Chinese Confucius Institute. Verder wordt er hard gewerkt aan verbetering van de dienstverlening in Den Haag nu een aantal partijen de handen ineen heeft geslagen onder de noemer The Hague International Spirit (THIS). De WFIA assisteert buitenlandse bedrijven bij het vestigingsproces en ook introductie in locale netwerken en toelichting op cultuurverschillen behoort tot onze activiteiten, waarmee wij ons steentje trachten bij te dragen aan een goed internationaal vestigingsklimaat.”

”



Ton Rijerkerk

“Vanuit het perspectief van een vastgoedontwikkelaar is deze vraag alleen om te zetten naar de vraag; is Den Haag een prettige stad voor expats om zich te vestigen? Eigenlijk is Den Haag ideaal: strand en cultuur naast elkaar. De uitgaansmogelijkheden kunnen bruisender. Loop eens door centrum Den Haag op een maandagavond en de week erna in Rotterdam of Amsterdam. Maar uiteindelijk is Den Haag een prettige stad om in te wonen. De alleenstaande expat wil een appartement in het centrum, Statenkwartier of Benoordenhout. Expatgezinnen willen een eengezinswoning dicht bij de internationale scholen. Er is een redelijk aanbod en de diversiteit wordt steeds beter. Het grote probleem voor een expat is: hoe vind ik wat ik wil in een onbekende stad? De Nederlandse woonmarkt is voor expats onbegrijpelijk en kent een wirwar van aanbieders. Het serviceniveau van de woningaanbieders is voor buitenlandse begrippen in Nederland vaak onder de maat en een referentiekader ontbreekt. Voor veel expats is het vreemd dat een appartement zonder vloerbedekking of een complete keuken aangeboden wordt. Om expats zich thuis te laten voelen, ligt de uitdaging in de diversiteit, de toegankelijkheid en doorzichtigheid van het aanbod en het serviceniveau van de verhuurder. Als de woningmarkt de producten, service en informatievoorziening ook op peil krijgt, heeft Den Haag vanuit het oogpunt wonen een goed internationaal vestigingsklimaat.”

“

”

“Ja, en we moeten er hard aan werken om dat zo te houden. Als je alleen maar ja zegt, zijn er altijd mensen die denken dat ze achterover kunnen leunen. Haaglanden moet voortdurend in touw zijn om zijn internationale positie te verdedigen. De aanwezige instellingen, voorzieningen, allure en de zee zijn goede uitgangspunten. Maar de politici die op internationaal niveau beslissen over de plaatskeuze voor de internationale instellingen, kijken ook naar zaken zoals de opstelling van Nederland in de wereld, de mate van open staan voor opvattingen die wij niet meteen herkennen; de mate waarin buitenlanders zich welkom voelen, scholings- en contactmogelijkheden, bureaucratie. Die onderwerpen regelt een gemeente niet allemaal alleen. Een goed functionerend contactennetwerk met de landelijke politiek is van belang. Evenals een persoonlijk internationaal netwerk. De studenten van nu zijn vaak de besluitvormers van morgen. Buitenlandse studenten moeten met een goed gevoel kunnen terugdenken aan hun studietijd en contacten in Nederland. Het internationale vestigingsklimaat heeft ook betrekking op het bedrijfsleven. Steeds meer Nederlandse bedrijven gaan allianties aan met buitenlandse of worden overgenomen door buitenlandse. Dat netwerk breidt zich verder uit en het aantal regio’s waarmee Haaglanden moet concurreren, neemt navenant toe. We moeten de internationale positie van onze regio niet alleen van binnenuit bekijken, maar vanuit het perspectief van iemand die de afweging maakt tussen Nederland, Brazilië, India of Afrika.”

”3

NAJAAR 2007

STADSGEWEST HAAGLANDEN

Haaglanden als springplank naar de Europese markt

Economie Haaglanden vaart wel bij internationale bedrijven De International Water Association (IWA) gaat zich vestigen in Den Haag. Het huidige hoofdkantoor van IWA verhuist voor het einde van dit jaar van Londen naar Den Haag. De organisatie is niet de enige, er zijn de laatste tijd steeds meer internationale bedrijven die een plek in onze regio zoeken of inmiddels hebben gevonden. De WFIA (West-Holland Foreign Investment Agency) is de regionale organisatie die hen daarbij begeleidt.

10

Tekst: Juliette Schneijderberg Fotografie: WFIA

I

WA is een van de toonaangevende wereldinstituten op het gebied van drinkwater. De organisatie heeft een netwerk van tienduizend leden in honderddertig landen. Watermanagement staat hoog op de agenda. De organisatie is opgericht in september 1999 en is ontstaan uit de fusie van de Inter­ national Association of Water Quality (IAWQ) en de International Water Supply Association (IWSA). Het doel van IWA is een wereldwijd netwerk en platform te creëren op het gebied van water. Door het uitgebreide netwerk van experts zowel op het ge­bied van onderzoek als advies en regelgeving, kan IWA met kennis en hulp blijvende oplossingen bieden bij waterproblematiek in de wereld. De leden zijn waterdeskundigen met uiteenlopende specialismen en be­roep­ en en afkomstig uit diverse delen van de wereld. Paul Reiter is directeur en vertelt over de komst van zijn hoofdkantoor naar Den Haag en over het reilen en zeilen van het hoofdkantoor van IWA. Waarom Nederland? “We vonden het aantrekkelijk om ons te vestigen in een land met passie voor water. Bovendien hebben we veel leden in Nederland. We hebben honderd­twin­ tig individuele en twintig bedrijven uit Nederland als lid.” Waarom koos u voor een vestiging in Den Haag en wat vinden de werkne­ mers van de verhuizing? “Nederland is over het algemeen internationaal georiënteerd en Den Haag

in het bijzonder. Daarom is dit voor ons de beste plek om ons te vestigen. (De Unie van Waterschappen, maar bijvoorbeeld ook het Interprovinciaal Overleg en de Vereniging van Waterleidingbedrijven, Vewin, zijn in deze regio gevestigd, red.). De locatie aan de Bezuidenhoutseweg in het kantoor van de SER is centraal, vlakbij het spoor en de autoweg. Zo kunnen onze werknemers zowel in Den Haag als in Delft, Leiden of Rotterdam gaan wonen. Niet iedereen vertrekt uit ons hoofdkantoor in Londen. Bovendien zijn er ook nog nieuwe mensen in dienst gekomen, die in Den Haag gaan werken. Maar ze zijn zeer enthousiast.” Wat is het voordeel van uw aan­ wezigheid voor netwerkorganisaties? “Wij zijn beter in staat dan wie ook ter wereld om waterprofessionals te helpen om op een innovatieve en pragmatische wijze blijvende oplossingen te bieden voor waterproblematiek. Water is ‘hot’, zeker met de huidige interesse voor klimaatveranderingen.” Wat staat er op uw agenda? “Ieder jaar organiseert en sponsort IWA veel specialistische conferenties en seminars over uiteenlopende water­ management-onderwerpen over de hele wereld. Het volgend grote event is het Water Operators Partnership Congres in Den Haag van 12 tot 14 november. Dit congres is een UN-Habitat programma, ondersteund door de IWA, dat een systeem voor praktische kennisdeling tussen waterbedrijven biedt. We organiseren dit samen met United-Nations Habitat, Vitens en Vewin. Op 5 oktober

organiseren we een seminar over klimaatverandering. Deze bijeenkomst heeft een gevarieerde agenda met uiteenlopende klimaatgerelateerde onderwerpen voor waterbedrijven, overheden en hoogheemraadschappen.” De WFIA De WFIA (West-Holland Foreign Investment Agency) heeft in samen­ werking met de gemeente Den Haag en de Netherlands Foreign Investment Agency een grote rol gespeeld in het vestigingsproces van IWA. De WFIA werd in 2000 op initiatief van de gemeenten Den Haag, Leiden, Delft, Zoetermeer, de Kamer van Koophandel Haaglanden en het Stadsgewest Haaglanden opgericht. De organisatie richt zich op de acquisitie van buitenlandse bedrijven die overwegen zich in Europa te vestigen. Samen met bovengenoemde partijen werkt de WFIA aan de internationale profilering van WestHolland als belangrijke Europese vestigingsregio. De organisatie richt zich hierbij op informeren, assisteren en introduceren van geïnteresseerde bedrijven tijdens hun vestigingsproces. “We hebben ook een regionale klankbordfunctie, signaal­ functie en vliegwielfunctie voor het internationale vestigingsklimaat”, aldus Imanda Wapenaar, Managing Director bij WFIA. De klankbordfunctie omvat activiteiten samen met lokale, regionale en provinciale organisaties op het gebied van bijvoorbeeld economische ontwikkeling, citymarketing of internationaal beleid. Wapenaar: “De inbreng van de WFIA

FOCUSHAAGLANDEN

11

Het team van de West-Holland Foreign Investment Agency

hierbij is vooral van belang in verband met het verwoorden van de wensen, belangen en behoeften van buitenlandse bedrijven. Er is sprake van een signaal­functie omdat wij signalen uit de doellanden en prioriteitssectoren vertalen naar adviezen aan de regio om het beleid voor regionale acquisitie scherp te houden. Tevens zijn onze medewerkers initiator of betrokken bij nieuwe initiatieven met als doel bij te dragen aan de verbetering van het internationale vestigingsklimaat in de regio. De betrokkenheid bij deze projecten

de WFIA zijn nu de Verenigde Staten, Azië met focus op China en India, Engeland en Duitsland. Unieke samenwerking De samenwerking tussen een aantal gemeenten, het Stadsgewest Haagland­ en, de provincie Zuid-Holland en de Kamer van Koophandel om acquisities te realiseren, is uniek in Nederland. WFIA zorgt ervoor dat bedrijven en internationale organisaties, zoals de IWA, zich in deze regio vestigen. In 2006 waren dit er 21 waaronder

West-Holland is een unieke kennisregio heeft tot doel de werk- en leefomstandig­ heden voor de doelgroep buitenlandse bedrijven te verhogen. Dat is de vliegwielfunctie.” Wapenaar noemt West-Holland en daarmee ook Haaglanden een unieke kennisregio. “Onder meer door de aanwezigheid van vele organisaties op het gebied van internationaal recht in Den Haag en vele wetenschappelijke instituten en hogescholen.” Ook de aan­ wezigheid van ESA/Estec in Noordwijk, het BIO-Science Park in Leiden en de gebieden zoals Technopolis Innovation Park in Delft, het Ypenburg-terrein, de ICT en­vironment in Zoetermeer en het Westland met geavanceerde kennis op het gebied van tuinbouw en veredeling, maken het tot een belangrijke kennis­ regio. De voornaamste doellanden van

Global Tax Network, Vital Images, Europe China Trade Center en Science International Corporation. WFIA maakt voor ieder bedrijf een ‘tailor made’ aan­bod. Wapenaar: “Bij de één telt het be­lastingklimaat en de nabijheid van historische steden mee, bij de ander weegt het aanbod van personeel en de vestigingskosten zwaar mee in de overweging. Dus één argument om de regio te verkopen hebben we niet. Je spitst het toe op de vraag die je krijgt. En we hebben veel in huis natuurlijk als regio.” In het WFIA informatiepakket staat het ook: One region, four cities (Delft, Den Haag, Leiden en Zoetermeer).

een groter scala aan faciliteiten. Denk aan de nabijheid van de twee belangrijke luchthavens van Amsterdam en Rotterdam, Europa’s grootste zeehaven Rotterdam, de aanwezigheid van vele telecom- en IT-bedrijven, elf interna­ tio­nale scholen, de expertise op het gebied van ruimtevaart en onderzoek. Ook komen veel Europese hoofdkantoren naar Haaglanden. Een belangrijk verkoopargument is dat de kantoorhuur hier lager ligt dan elders in Europa, terwijl alle faciliteiten aanwezig zijn.” Arthur Steenmeijer, Manager General Affairs bij WFIA: “Wij proberen door net dat extra stapje voor onze klanten te zetten, het verschil te maken. En we hopen dat zij dat vervolgens weer doorgeven binnen hun netwerk. We willen graag dat ieder buitenlands bedrijf weet dat de WFIA een soort ‘wonderwinkeltje’ is dat heel veel voor ze kan regelen. Ik zeg altijd: It’s the team that makes the difference.” n www.wfia.nl / www.iwahq.org.uk

Regio verkoopt makkelijker Wapenaar benadrukt dat Den Haag als stad alleen moeilijker te verkopen is dan de regio als geheel. “De regio biedt

NAJAAR 2007

3

GEMEENTE DELFT

Multidisciplinaire werkgroep ontwikkelt spoortunnel Delft

Verankerde veiligheid De trein gaat onder de grond in Delft. De bouw van de spoortunnel en de hele herontwikkeling van de Spoorzone nemen bij elkaar zo’n tien jaar in beslag. Een ingrijpende operatie, die niet alleen een fraai stuk stad oplevert, maar ook een veilige tunnel.

12

Tekst: Gemeente Delft Schets: Bureau Busquets

Treinen in 2012 onder de grond Er ligt een ingrijpend vernieuwingsplan klaar voor de Spoorzone, mogelijk gemaakt door bijdragen van de ministeries van Verkeer en Waterstaat en VROM, de provincie ZuidHolland, het Stadsgewest Haaglanden en de gemeente Delft. In het plan krijgt de trein meer ruimte: er komt een spoortunnel van 2,3 kilometer lang, uit te breiden tot vier sporen, waarvan er twee operationeel worden gemaakt. De uitvoering van het project is in handen van de gemeente Delft en ProRail. Ze werken hiervoor samen in het Ontwikkelingsbedrijf Spoorzone Delft. De planning is zo, dat eind dit jaar een bouwer wordt geselecteerd voor de tunnel en het station, zodat de uitvoering in 2008 kan beginnen. In 2010 kunnen de ontwikkelaars (NS Poort en Ballast Nedam) de eerste woningen in aanbouw hebben en begint ook de bouw van het stadskantoor. In 2012 zijn de eerste twee sporen in de tunnel klaar, en rijden de treinen voortaan ondergronds door Delft. De laatste nieuwbouw kan in 2019 klaar zijn.

Overzicht Masterplan Spoorzone Delft

M

et de veiligheid van de spoor­ tunnel die in Delft wordt aangelegd zit het goed. ‘Voldoende veilig’, is het oordeel van de landelijke Commissie Tunnelveiligheid die de plannen recent heeft doorgelicht. Deze goede beoordeling kwam niet als een verrassing voor ProRail en de gemeente Delft, die samen het project trekken. Ze hebben van meet af aan de veiligheid in het ontwerpproces betrokken. De ontwerpklus in Delft is fors en complex. De ontwikkeling van de Spoor­zone omvat de bouw van een spoortunnel van 2,3 kilometer lang en een ondergronds station, met daar­boven een stationshal, gecombineerd met een gemeentelijk stadskantoor. Verder komen er vijftienhonderd woningen, enkele kantoren, ondergrondse parkeergarages en een stadspark. En dat allemaal in het hart van de stad.

Om hier een veilige tunnel te maken, heeft de gemeente al vroeg een werkgroep Integrale Veiligheid Spoorzone Delft samengesteld. In de werkgroep zijn alle partijen vertegenwoordigd die te maken hebben met veiligheid in de tunnel: de gemeente, brandweer, politie en de hulpverleningsregio, aan­ gevuld met ProRail en enkele adviseurs. Gezamenlijk hebben ze in de afgelopen jaren alle veiligheidsrisico’s – zowel de interne, de externe als de sociale veiligheid – op een rij gezet en maatregelen tegen het licht gehouden. De aanpak heeft gewerkt, stelt projectdirecteur van Ontwikkelingsbedrijf Spoorzone Delft (OBS) Edith Bijleveld vast. “Door alle partijen vroeg te be­trekken bij het project, hebben we veiligheid goed kunnen verankeren in het project.”

Het eerste resultaat was een beveiligings­ concept voor de tunnel, dat diende als startpunt voor het voorlopig ontwerp dat ProRail in 2002 heeft laten maken. Verder heeft de werkgroep maatregelen bepaald die nodig zijn om vervoer van gevaarlijke stoffen mogelijk te maken. Ook het nieuwe station is uitvoerig beoordeeld, onder meer op ontruimings­ routes. “Ik denk dat het vrij uniek is dat rampenbestrijders aan de voorkant mee kunnen denken over eisen aan constructies”, zegt Edith Bijleveld. “Normaal zit bijvoorbeeld de brandweer aan het eind van de bouwvoorbereiding, namelijk bij het totstandkomen van een bouwvergunning. De mogelijk­ heden voor de brandweer zijn dan toch beperkt, zeker bij grote projecten.” n www.gemeentedelft.info/spoorzone

HRH HAAGLANDEN

FOCUSHAAGLANDEN Veilige wegen cruciaal voor groei Haaglanden

Hulpdiensten denken mee over infra De regio Haaglanden focust op groei. Maar alle economische groei staat of valt met goede bereikbaarheid. Laat ons vooral meedenken over een optimale infrastructuur, zegt de Hulp­verleningsregio Haaglanden, platform van de hulpdiensten. Breng je de risico’s nu goed beeld, dan voorkom je straks inci­denten. Gebeurt er toch iets, dan kunnen de hulp­diensten er snel bij.

Tekst: Lucy Holl Fotografie: Govert Verberg

13

H

et bedrijfsleven roept het steeds weer: de regio Haaglanden is een aantrekkelijk vestigingsgebied, maar het wegennet moet niet steeds verder dichtslibben. Bereikbaarheid is dé motor voor nieuwe ontwikkelingen, benadrukt de gemeente Den Haag in haar nieuwste structuurvisie. Er is een duidelijke link tussen de economische ontwikkelkansen van de regio en een goede infrastructuur. En als er dan toch verstoringen zijn, moeten die zo snel mogelijk verholpen worden. Martin Evers, directeur Projectbureau Regionalisering van de Brandweer Haaglanden en plaatsvervangend regionaal brandweercommandant in Haaglanden en in Den Haag, kan wel wat verkeerssituaties in de regio noemen waar hij dingen graag anders zou zien. Maar helaas, het kán niet altijd anders. “Zo’n historische binnenstad van Delft of Den Haag is een gegeven. Maar bij nieuwe infrastructuurprojecten of als er ergens een gebied op de schop gaat, geven de hulpverleningsdiensten graag hun oordeel.” Er is veel gaande in de regio. Delft krijgt zijn ondertunneling van het spoor, de A4 Midden-Delfland wordt doorgetrokken, het Trekvliettracé speelt, op termijn wordt de Oranjetunnel aangelegd, Den Haag wil de Centrumring verbeteren en een ruimere ringweg van Zoetermeer via Pijnacker naar Delft aanleggen, RandstadRail moet worden uitgebreid.

“We willen incidenten voorkomen. Als er zich dan toch aanrijdingen, ontsporingen of andere verstoringen voordoen, mogen bedrijven en burgers verwachten dat we adequaat en snel optreden. We willen minder slachtoffers en schade en zo snel mogelijk weer terug naar een normale situatie.” Evers vertelt dat de hulpdiensten over de nieuwe provinciale weg Zoetermeer-Pijnacker-Rotterdam vanaf het begin hebben meegedacht. “Ik durf te beweren dat het een heel veilige weg geworden is. De wegkanten zijn zodanig geprofileerd, dat auto’s nog wel te water kunnen raken, maar er nooit meer op de kop in belanden. De sloten zijn zo ondiep, dat mensen met het hoofd boven water blijven. Ongevallen hebben minder impact en de hulpdiensten kunnen efficiënter optreden.” Wellicht vraagt het net wat extra investeringen vooraf, maar de opbrengsten achteraf zijn evident. “Al is dat lastig uit te rekenen in geld.”

Veilige weg Genoemde voorbeelden zijn projecten bedoeld om de regio bereikbaar te houden en de economische groei te stimuleren. Evers wil dat die infrastructuur behalve goed ook zo veilig mogelijk is.

Ventilatie Ook voor de toekomstige spoortunnel onder Delft zetten de hulpdiensten hun kennis en ervaring in. “De treinen lopen nu over een viaduct. Gaat daar iets mis, dan hebben de hulpdiensten het

al moeilijk. Bij een ondergronds spoor staan we weer voor andere uitdagingen. Als er een trein ontspoort, is het belangrijk dat hij zich door speciale geleiding niet door een tunnelwand boort. Het ventilatiesysteem moet rookgassen snel af kunnen voeren, zodat vluchtende mensen het langer volhouden. De hulpdiensten kunnen bovendien in een relatief frissere omgeving met meer zicht opereren.” Evers merkt dat de brandweer er meer en eerder bij wordt gevraagd. Haag­land­ en heeft de kennis steeds meer zelf of huurt zonodig externe expertise in. “Risicoanalyse en -beheersing heeft prioriteit naar aanleiding van eerdere incidenten met grote immateriële en materiële schade. De vuurwerkramp in Enschede bijvoorbeeld. Geen enkele regio wil geassocieerd worden met zo’n gebeurtenis. We hebben met enorme afbreukrisico’s te maken.” De hulpdiensten kijken niet alleen naar de infrastructuur in de ontwerpfase. Ze kijken ook naar de aanleg zelf. “Ook in de bouwfase zijn er grote risico’s, voor de wegwerkers en de verkeersstromen daaromheen. We willen als hulpdienst­ en bovendien te allen tijde ons werk kunnen blijven doen.” n

NAJAAR 2007

3

Het dagelijks bestuur van het Stadsgewest Haaglanden telt tien leden. Focus

IN THE PICTURE

Haaglanden belicht deze mannen en geeft weer wat hen drijft. De Haagse verkeerswethouder Peter Smit is eind juni aangetreden en nu ook verantwoordelijk voor het regionale verkeer en vervoer. Haaglanden is bekend terrein voor Smit door zijn wethouderschap van Financiën in Westland. Daarvoor zat hij als Haags gemeenteraadslid in het algemeen bestuur van het Stadsgewest.

Peter Smit 14

U

bent recentelijk aangetreden als wethouder en regiobestuurder, verantwoordelijk voor de portefeuille Verkeer en Vervoer. Wat is uw eerste indruk? “Ik viel met mijn neus in de boter, zowel wat betreft RandstadRail als de aanbesteding van het busvervoer. Twee uiterst interessante gebieden. De overeenkomst tussen die twee dossiers is dat de regie op en de consistentie van het beleid hoofdzaken zijn. Daarnaast komen bij RandstadRail vooral tech­ nische aspecten kijken; bij de aanbesteding van het busvervoer is het meer het politieke aspect.” Wat trekt u aan in de portefeuille Verkeer en Vervoer? “De complexiteit, maar zeker ook de concrete kanten van mijn portefeuille. Je hebt het over de aanleg van een fietspad daar en daar, een weg zus of zo...” En wethouder én bestuurder bij Stadsgewest Haaglanden, wat zijn de voordelen van deze combinatie? “De actieradius van de bewoners van deze regio is vele malen groter dan die van de gemeente. Het bestuur moet daarop aansluiten. Ondanks dat het Stadsgewest soms eigenlijk al te klein is, zijn er ontzettend veel projecten die een goede samenwerking vereisen. Zoals het Trekvliettracé, tramlijn 19, het Mobiliteitsfonds, RandstadRail… Nadelen zijn er niet. Wel risico’s. Je moet er alert op zijn dat je in het college van burgemeester en wethouders

en de gemeenteraad van Den Haag een zuiver Haags verhaal kunt vertellen. In het dagelijks bestuur en het algemeen bestuur van Haaglanden daarentegen moet je een zuiver Haaglands verhaal presenteren.” Hoe kijkt u tegen het algemeen bestuur aan en hoe kan de samenhang binnen een dergelijk bestuur vergroot/versterkt worden? “Ik heb het idee dat het algemeen bestuur assertiever is geworden de laatste periode en dat vind ik een goede zaak. In Haaglanden dienen regionale belangen te worden afgezet tegen gemeentelijke. Dat vraagt om heldere keuzes over de belangen van de individuele gemeenten heen te kijken.” Wat is uw ambitie als bestuurder? “Ik heb er veel. Drie belangrijke projecten waaraan ik prioriteit geef zijn het Trekvliettracé (vanwege de regionale impact), het project 3 in 1 (dat ligt te lang op de plank; daar moet snel wat mee gebeuren) en tramlijn 19 (omdat daar vertraging optreedt, wil ik de overlast en het oponthoud tot een minimum beperken). In deze drie projecten wil ik een belangrijke rol spelen in het coördineren en stimuleren.” Wat zijn de grootste uitdagingen voor de komende periode wat betreft Verkeer en Vervoer? “We krijgen met een enorme expansie te maken op het gebied van wonen en werken. Dat betekent dat er een grote

mobiliteitsgroei aan komt, waar we voldoende capaciteit aan wegen en fietspaden op moeten laten aansluiten. Daar moeten we echt op anticiperen. Daarnaast wil ik benadrukken dat bedrijven ook moeten meedenken in de trant van vervoersmanagement bijvoorbeeld.” Wie is op politiek gebied uw grote voorbeeld? “Frits Bolkestein van de VVD om de combinatie van populariteit en inhoud.” Uw favoriete plek in de regio? “Ik heb er niet één maar drie: de veiling in Naaldwijk, de recent prachtig gerenoveerde Haagse Passage en natuurgebied Meijendel met zijn zingende nachtegalen.” Welk boek ligt er op uw nachtkastje? “Voor mijn vakantie in Zuid-Frankrijk stop ik in ieder geval ‘Tegen de onverschilligheid. Een pleidooi voor levenskunst,’ van Joep Dohmen in de koffer. En: ‘Ich nicht’ van Joachim Fest. Fest beschrijft zijn jeugdjaren die samenvalt met de opkomst en ondergang van Hitler en het nationaal-socialisme.” n

STADSGEWEST HAAGLANDEN

FOCUSHAAGLANDEN

Tussen droom en daad … “Tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren”, schreef Willem Elsschot honderd jaar geleden. Ewald van Vliet, tot voor kort wethouder in Westland en regiobestuurder Economische Zaken van het Stadsgewest Haaglanden, net begonnen als burgemeester in Lansingerland, denkt vooralsnog in dromen en daden. Nog niet in wetten en bezwaren.

Tekst: Stadsgewest Haaglanden Foto: Wendy Troost

“E

conomie is meer dan alleen statistiek”, vindt Van Vliet. “Er moet een inspirerende ambitie uit spreken. Steden hebben iconen nodig. Kijk wat de Eiffeltoren en het Vrijheidsbeeld doen voor hun omgeving. Een architectonisch multifunctioneel bouwwerk in de vorm van Vrouwe Justitia zou zo’n icoon kunnen zijn voor Den Haag en daarmee voor Haaglanden en zelfs Nederland. Bedenk dat Den Haag de Nederlandse stad is die inter­ nationaal het meest in de media is. Zoiets heeft enorme aantrekkingskracht op toeristen en bedrijven uit de hele wereld. Horeca, attracties, detailhandel, musea en zakelijke dienstverlening in stad en regio fors kunnen daar fors van profiteren.” Bereikbaarheid Bereikbaarheid is een sleutelwoord in de economie. Vooruitkijken en nadenken is daarbij essentieel. “Dat hebben we gezien bij onze Vinex-locaties. Iedere oplevering gaf meer verkeer op de rijkswegen. Omdat men via het onderliggend wegennet en het openbaar vervoer niet gemakkelijk naar de grotere steden en werklocaties in de regio kon komen, ging men via de rijkswegen naar grote steden en werklocaties buiten de regio. Zo vonden omgekeerd veel mensen uit de Rotterdamse en Leidse regio op onze Vinex-locaties een plekje om te wonen. Maar de rijkswegen liepen vol. Dat is ook de prognose als we tienduizenden woningen in de Zuidplaspolder neerzetten: zonder bijbehorende infrastructuur staan de A12 en A20 dan voortdurend vast. En als we de A4 Midden-Delfland niet snel aanleggen de A13 ook.”

15 Glastuinbouw Dat bereikbaarheid voor goederentransport een bestaansvoorwaarde is, weet Van Vliet als geen ander. Vandaar zijn pleidooi voor een snelle aanleg van de verlengde A4. “Maar er is meer. De Greenport Westland is een van de belangrijkste economische pijlers van de regio. Dat komt dubbel en dwars terug in het voorlopig ontwerp van het Regionaal Structuurplan Haaglanden 2020, inclusief Oranjetunnel, verbetering van de Veilingroute en de N470 en N213. En de verbetering van Westerlee is weer een stap dichterbij.” Glastuinbouw zit in de lift, ziet Van Vliet. “Glastuinders zijn van nature vechters. Dat gaf hen een soort cowboyimago, maar dat zie ik snel veranderen in concurrentiekracht en innovatief denken. Het brengt de glastuinbouw tot grote hoogte en het hele Westland tot een factor om regionaal rekening mee te houden. Na de fusie zag ik Westland uitgroeien tot een volwaardige gesprekspartner in Haaglanden. Die ontwikkeling is een tweesnijdend zwaard: Westland zorgt voor een frisse wind binnen de Haaglanden-gelederen en ik mag constateren dat de successen van het regionaal opereren voor het Westland steeds groter worden en de nog resterende tegenstellingen kleiner.” De toekomst Hoe zal het gaan nu Van Vliet zijn bestuursfunctie in gemeente en re­gio heeft ingeruild voor die in Lan­ singerland? “Westlander en Haaglander zal ik altijd een beetje blijven, maar Lansingerland heeft een vergelijkbare karakteristiek: veel groen en glas, vergelijkbaar politiek klimaat, uit­

stekende ligging tussen A12 en A20 en langs de HSL en de Goudse lijn.” En uitdagingen? “De ultieme uitdaging op dit moment ligt in het openbaar vervoer: station BleiZo bij Zoetermeer achthonderd meter naar het oosten bouwen, op het kruispunt van de HSL en de Goudse lijn. Het kan dan een halte worden van de shuttle AmsterdamRotterdam-Breda, een fantastische ontwikkellocatie voor kantoren en woningen en een prima ontsluiting voor reizigers uit Lansingerland en Zoetermeer richting Rotterdam en Schiphol/Amsterdam. En dat de Belgen niet gek zijn, bewijst station Noorderkempen aan de HSL boven Antwerpen. Kortom: in Lansingerland zal ik mij geen moment vervelen.” n

De nieuwe burgemeester van Lansingerland, Ewald van Vliet

NAJAAR 2007

3

HRH HAAGLANDEN

Hulpverleningsdiensten steeds vaker vooraf betrokken bij organisatie evenementen

Veilig feestjes bouwen is goed voor de regio De Koninkrijkspelen, KoninginneNach, het grote lustrumfeest bij de TU in Delft, de opening van het nieuwe ADO-stadion. Het hele jaar door zijn er evenementen in Haaglanden, goed voor het bedrijfsleven en het imago van de regio. De samenwerkende hulpverleningsdiensten zien nauwlettend toe op de veiligheid. “Feestjes zijn leuk, maar bereid ze wel goed voor.”

16

Tekst: Lucy Holl Fotografie: Maarten Huisman

D

en Haag profileert zich graag als dé evenementenstad van Nederland. Bewoners en toeristen hebben het voor het uitkiezen en het bedrijfsleven genereert veel extra inkomsten. Het nieuwe The Hague Festivals in de tweede helft van juni is een mooi voorbeeld. Elf dagen lang trok het palet nieuwe en bestaande evenementen vele tienduizenden bezoekers: Festival Classique met het gratis concert op de Hofvijver, Kunst & Culinair op het Noordeinde, Parkpop in het Zuiderpark, ShoppingNight in het centrum, een Beach Volleybal Toernooi op het Plein en wat al niet meer zij. “Dan heb je het over een complex programma met zeer uiteenlopende activiteiten op diverse locaties. De veiligheidsplannen van de organisatie moeten gedegen in elkaar zitten”, zegt Sandra Kol, functionaris Coördinatie en Uitvoering van de HRH, sector GHOR (Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen) van Hulpverleningsregio Haaglanden. Brandweer, politie en GHOR werken intensief samen om het toenemende aantal evenementen goed en veilig te laten verlopen. Evenementen zijn goed voor de econo-

mie, maar kunnen een regio materieel en immaterieel enorm schaden als het fout loopt. Behalve ‘hot’ is risicomanagement is dus ook noodzakelijk. Dat risicomanagement bleef volgens Sandra Kol voorheen nogal eens be­perkt tot een mededeling dat er iets te gebeuren stond. “We hadden dan preventief geen of weinig bemoeienis.

Risicomanagement is hot en noodzakelijk Maar naar aanleiding van incidenten, zoals de ongeregeldheden tijdens de Oranjefeesten in Pijnacker en de rampzalig verlopen eerste dag van de Nijmeegse Vierdaagse vorig jaar, ligt de focus nu sterk op veiligheid.”

of activiteiten niet in elkaars vaarwater komen”, zegt Sandra Kol. “Natuurlijk kunnen we onze adviezen baseren op ervaring met soortgelijke evenementen. Sommige onderdelen zoals Parkpop bestaan uiteraard langer dan vandaag.”

Gezamenlijke aanpak In de voorbereiding van evenementen, middelgrote en grote, gaat het vooral om vragen als: Wat voor veiligheidsrisico’s zitten er aan een evenement? Wat vraagt het aan voorbereiding en preventie? Waar is voorafgaand en tijdens een evenement samenwerking nodig? Daartoe gaan de hulpverleningsdiensten

Ook Anita Verwijs, coördinator operationele zaken van de Politie Haaglanden, is zeer te spreken over deze strakkere gezamenlijke aanpak en onderlinge afstemming. “Politie, brandweer en GHOR bekijken een evenement nauwkeurig vanuit de eigen invalshoek en verantwoordelijkheid.”

1 City Pier City loop, 100.000 bezoekers n 2 Koninginnenach, 225.000 bezoekers n 3 Lustrumfeest TU Delft, 15.000 bezoekers n 4 Kinderparkpop, 7.000 bezoekers n 5 Parkpop, 175.000 bezoekers n 6 Veteranendag, 30.000 bezoekers n 7 Milan festival, 50.000 bezoekers n

FEB

17 maart

29 april

8 juni

23 juni 24 juni 29 juni

27-29 juli

Evenementen waarbij de hulpverleningsdiensten uit de regio Haaglanden in 2007 betrokken zijn:

JAN

1 n

2 n

3 n

4n 5 n 6 n

7 n

MRT

APR

waar nodig met de organisatoren om tafel. Bij grote evenementen organiseert de gemeente Den Haag standaard een dergelijk overleg tussen alle partijen om advies te geven voor de vergunningen. Andere gemeenten volgen dat voorbeeld. Het gebeurde bijvoorbeeld ook bij het The Hague Festivals. “Bij een nieuw evenement is het soms lastig om alle risico’s in te schatten en te bepalen

MEI

JUN

JUL

AUG

SEP

OKT

NOV

DEC

FOCUSHAAGLANDEN

17

Koninkrijkspelen 2007, opening Spuiplein door burgemeester Deetman

Veiligheidsplan Wil een gemeente een vergunning voor een groot evenement afgeven, dan moet­en de organisatoren eerst een veiligheidsplan voorleggen. De hulpverleningsdiensten beoordelen dat plan, over­ leggen over mogelijke knelpunten en geven advies aan de betrokken gemeente. In het veiligheidsplan staat bijvoorbeeld hoeveel mensen er verwacht wor­den, hoe het met de bereikbaarheid van de locaties voor de hulpdiensten zit, hoe het evenemententerrein is ingericht en waar de vluchtwegen zijn. De hulpdiensten willen bovendien weten of er gecertificeerde beveiligings- en EHBO medewerkers ingezet worden en of de EHBO-voorzieningen kloppen. Landelijk is er een ‘handreiking Evenementen’, waarmee risico’s ingeschat kunnen worden. Zelfs ervaren organisatoren, bijvoorbeeld van Parkpop, worden steeds opnieuw aan de tand gevoeld. “Bij jaarlijks terugkerende evenementen moet je net zo goed alert blijven”, zegt Sandra Kol. “We stellen eisen aan de beveiliging, de EHBO, de toiletvoorzieningen, de bereikbaarheid... Het is een even grote uitdaging om daarover samen goede afspraken te maken, als wanneer we overleggen met onervaren organisaties die we nog helemaal moeten begeleiden.” Kol is met haar collega’s bezig om GHOR-richtlijnen op papier te zetten voor de middelgrote en grote evenementen, zodat duidelijk is wat er

geregeld moet zijn. In de toekomst willen de hulpdiensten ook gezamenlijk vastleggen wat ze in een veiligheidsplan terug willen zien. Openbare orde De organisatoren betalen niet voor de inzet van de hulpdiensten, met uitzondering van de geneeskundig hulpverleners van de GHOR die bij sommige evenementen verplicht naast de EHBO’ers worden ingezet. Openbare orde is een overheidstaak. ”Maar”, zegt Anita Verwijs, “Er is wel steeds meer oog voor wie wat doet en verantwoordelijkheid draagt. Stel, je hebt een groot huis en geeft een groot feest. Je laat iedereen maar onbeperkt binnen en als het dan fout gaat, moeten de hulpdiensten zorgen dat je feestje weer in goede banen wordt geleid. Terwijl je helemaal geen speciale veiligheidsmaatregelen had genomen. Zo vertalen we dat naar organisatoren van evenementen. Iedereen mag een feestje bouwen, maar moet dat wel goed voorbereiden. De verantwoordelijkheid voor de orde op het evenemententerrein ligt nu bijvoorbeeld ook meer bij de organisatoren. Bij grote maar ook kleinere evenementen zetten we nu minder politieagenten in op het evenemententerrein maar meer be­veiligers.”

Hulpverleningsregio Haaglanden zijn tot nu toe alleen al bij ruim dertig grootschalige evenementen betrokken. “Het kan dus niet zo zijn dat er evenementen plaatsvinden waar wij als hulpverleningsdiensten van te voren niets van weten,” stelt Willem Beijersbergen, medewerker Operatiën Brandweer bij de Hulpverleningsregio Haaglanden. Hij is bezig om de informatie bij de korpsen in de regio sterk te stroom­ lijnen. Of het nu om een danceparty of om de Oranjefeesten gaat, de korpsen zetten allemaal volgens hetzelfde format hun informatie over evenementen in hun werkgebied op papier. “De korpsen moeten van elkaar weten wat er in Haaglanden staat te gebeuren. We delen onze informatie natuurlijk ook met politie en GHOR. Ik wil dat iedereen in de hulpverleningsregio geïnformeerd is.” Evenementen in de regio Haaglanden zijn niet meer weg te denken in de regio­ nale economie. Beijersbergen: “Ik zeg wel eens gekscherend tegen de collega’s in Drenthe: ‘Jullie hebben eens in het jaar de TT en daar houdt het mee op.’ Dus híer kunnen we maar beter zorgen dat we optimaal voorbereid zijn.” n

Informatie delen In Den Haag en omliggende gemeente groeit het aantal evenementen. De samenwerkende diensten van de

NAJAAR 2007

3

KAMER VAN KOOPHANDEL

‘Als het goed gaat met de kwekers, gaat het met iedereen goed in de regio’

Hele keten van de agri-business draagt bij aan de economie Drie van de vijf Nederlandse Greenports liggen in het gebied van de nieuwe Kamer van Koophandel Den Haag. De glastuinbouw van Westland-Oostland, de bloembollen van de Duin- en Bollenstreek en de bomen van Boskoop vormen met elkaar een economische factor van formaat. “Als één element wegvalt, loop je het risico dat het hele bouwwerk afbrokkelt”, zegt Peter Meijden, directeur KvK kantoor Lisse.

18

Tekst: Anneke Verbraeken Fotografie: Sicco van Grieken

N

ederland is, na de Verenigde Sta­ ten, de grootste exporteur van agrarische producten ter wereld. De agri-business in de regio’s Haaglanden en Rijnland neemt daarvan een belangrijk deel voor haar rekening. Bloemen, planten, bomen, groenten en bollen, alles wordt er geteeld en wordt geëxporteerd, vooral naar de Europese Unie. Belangrijkste afnemer is van oudsher Duitsland. “Het is uniek dat je in een relatief klein gebied, drie Greenports hebt. De economische kracht die dat met zich meebrengt, moeten we ten volle benutten”, aldus Peter Meijer, directeur van kantoor Lisse. Het kabinet onderkent ook het belang van de agri-business. In totaal komt er dit najaar een bedrag van

45 miljoen euro vrij voor projecten in de sector. Over de precieze verdeling van het geld, afkomstig uit de meevallende aardgasbaten, wordt nog onderhandeld. In Boskoop ademt alles bomen en struiken. Bastiaan de Roo (van KvK kantoor Boskoop): “Wij zijn voor de hele wereld hét centrum. Hier zit de kennis. Dat is goed te merken tijdens de jaarlijkse internationale vakbeurs Plantarium. Dan zit werkelijk iedereen die er toe doet in de cluster sierteelt in Boskoop.” De hele keten Het belang van de sector bestaat niet alleen uit de bijdrage van tuinders en kwekers. Rob de Vree (Westland): “Het is de hele keten die bijdraagt aan de

economie, van veredelaars tot verpakkers. Bijna alle activiteiten in Westland drijven op de agri-business. We hebben een tijdje gedacht dat het beter was om de economie meer te diversifiëren, maar daarvan zijn we teruggekomen. Glastuinbouw is de kracht van de Westlandse economie en daar moet je dus het zwaartepunt leggen. Dat brengt een grote sociale cohesie met zich mee; mensen weten elkaar snel te vinden.” Peter Meijer ervaart ook dat het niet alleen om de bedrijven gaat, maar ook om het fijnmazige netwerk van contacten. “Wij hebben gevochten voor het behoud van de twee veilingen bij ons in de regio. Je loopt namelijk het risico dat het hele bouwwerk afbrokkelt als één enkel element verdwijnt. Het gaat dus niet zozeer alleen om de veilingen, maar om alles wat er omheen zit: de netwerken, de toeleveranciers, de kennis. Wij zeggen altijd: als het met de agri-business goed gaat, gaat het met iedereen goed in de regio. Overigens zijn bij ons de bollen natuurlijk tegelijk een toeristische trekker van formaat. De Keukenhof trekt in negen weken maar liefst achthonderd duizend bezoekers.” Inhaalslag van Oostland De enige plaatsen waar de agri-business geen vanzelfsprekende plaats heeft, zijn Zoetermeer en Lansingerland (Oostland). Uit een onlangs gehouden enquête van de Kamer van Koophandel bleek dat de ondernemers daar minder waarde hechten aan activiteiten in het kader van de Greenport. Peter Luijkx (van KvK kantoor Zoeter­ meer) heeft er wel een verklaring voor: “De glastuinbouw is wat minder

FOCUSHAAGLANDEN

19

geworteld in onze streek. De nadruk lag de afgelopen jaren op woningbouw: drie van de vier kernen bouwen grote Vinex-wijken. Ook de stad Zoetermeer heeft minder voeling met de agri-business. Maar let wel, wij zijn het tweede glastuinbouwgebied van Nederland én het meest moderne. Wél moeten wij knokken voor onze positie in de Greenport. In Westland is alles georganiseerd rondom de agri-business. Die hebben gewoon een enorme voorsprong vergeleken bij ons. Maar wij zijn druk bezig met een inhaalslag. De nieuwe burgemeester van Lansingerland, Ewald van Vliet, zal daaraan zeker een bijdrage leveren. Ik feliciteer mijn collega met Van Vliet. Hij draagt de tuinbouw een warm hart toe door zijn afkomst uit het Westland. Overigens wordt in het Westland steeds meer gedacht in termen van de volledige Greenport, niet alleen aan het Westlandse deel.” Worsteling met bereikbaarheid Een gemeenschappelijk element, is de zorgelijke bereikbaarheid. Zo wil Greenport Westland-Oostland dolgraag een tweede verbinding over de Nieuwe Waterweg naar het Rotterdamse havengebied, worstelt Boskoop met de Gouwe die de boomkweekregio in tweeën snijdt, en de Duin- en Bollenstreek pleit al jaren voor een betere ontsluiting via de Rijnlandroute en een betere verbinding met de A4. De Roo (Boskoop): “Bij ons zijn de kwekers bereid zelf een financiële bijdrage van circa vijf miljoen euro te leveren voor de aanleg van een oostelijke rondweg. Zonder het bedrijfsleven zou deze weg – nu in

aanleg – er niet zijn. Daar hebben we als Kamer van Koophandel veel tijd en energie in gestopt. Ook aan de westkant is een nieuwe verbinding nodig, zeker als er dertigduizend woningen in de Zuidplaspolder bijkomen, tweehonderd hectare glas en vierhonderd hectare bedrijventerrein. De huidige N207 tussen Gouda-Alphen en Schiphol kan het verkeer nu al niet aan.” De Vree (van KvK kantoor Westland) ziet eveneens iets in samenwerking van private partijen met de overheid. “Dan heb je in principe meer geld te besteden en kun je meer doen. Wij kijken naar die mogelijkheid in verband met een nieuwe verbinding over de Nieuwe Waterweg.” Herstructurering: megaklus Herstructurering is een andere factor die de drie Greenports gemeenschappelijk hebben. Zo daalde in Nederland het aantal bedrijven in de agri-business met eenderde en verdrievoudigde het aantal megabedrijven. Nu nog telt Westland bijvoorbeeld zo’n dertienAantal bedrijven in Nederland naar branche en grootte in 2005 Glasgroenten Snijbloemen Potplanten Bloembollen Boomkwekerijen Bron: CBS

1890 1,8 ha 2600 1,4 ha 1280 1,2 ha 1060 21,0 ha 4150 4,0 ha

honderd bedrijven; een aantal dat in de komende jaren zal halveren, terwijl de bedrijfsgrootte ongeveer verdubbelt. In Westland is al een flinke stap gezet als het gaat om herstructurering, in de Duinen Bollenstreek moet dit grotendeels nog gebeuren. Meijer: “Bedrijven moeten groter worden om mee te kunnen met de concurrentie. Wij willen dat er uiterlijk in 2008 een uitvoeringsbureau komt dat de herstructurering gaat begeleiden. Het is een enorme klus die van alle betrokkenen een enorme inspanning vraagt. Wij hopen dat dankzij de status van Greenport, deze problemen sneller kunnen worden opgelost.” Luijkx (Zoetermeer), kijkt ondertussen reikhalzend uit naar de ontwikkeling van de Zuidplaspolder, vlakbij Lansingerland. “Wij hebben niet morgen, maar vandaag behoefte aan ruimte voor de verdere ontwikkeling van de glastuinbouw. Wij moeten het glas dat we hebben, koesteren. Dan is het jammer dat de ontwikkeling van de Zuidplaspolder zo traag verloopt. Het zou kunnen betekenen dat de economie daardoor minder presteert.” Luijkx is wel blij met de plannen voor een nieuw station BleiZo aan de rand van bedrijventerrein Prisma. “Wij bekijken nu samen met een ondernemer of er ook goederenvervoer van tuinbouwproducten over deze lijn kan plaats­ vinden. Dat is zowel voor de ontsluiting van het gebied als voor het milieu zeer interessant.” Al zal herstructurering de nodige problemen met zich meebrengen, toch zetten de vier kantoordirecteuren zonder aarzelen de bereikbaarheid van hun gebied op nummer 1 van hun wensenlijst. n

NAJAAR 2007

3

GEMEENTE DEN HAAG

Den Haag Marketing & Events zet Den Haag op de toeristische wereldkaart

De hofstad, een toeristische place to be 2006 was een goed jaar voor de Haagse toeristensector. De omzet steeg met acht procent. Uit de cijfers van het eerste kwartaal van dit jaar blijkt dat de stijging zich doorzet. De Nederlandse vakantieganger verblijft nog altijd bij voorkeur aan de Noordzee. Is het een dagje minder goed weer, dan kan hij de stad in om te winkelen of een theater te bezoeken. Den Haag heeft een “sterk kust- en stadsproduct”.

20

Tekst: gemeente Den Haag Fotografie: Theo Bos, gemeente Den Haag

M

eer dan de helft van de toeristen, 56 procent, die naar Den Haag komen, komt uit Nederland. De andere helft komt hoofdzakelijk uit Groot-Brittannië, Duitsland en de Verenigde Staten. Gemeten naar het aantal overnachtingen en bezoekers, is Den Haag de tweede toeristische stad van Nederland. Amsterdam staat op één. ”Amsterdam heeft een sterke naam in het buitenland. Wij maken daar graag gebruik van in allerlei campagnes. Met de sterke kanten van Den Haag proberen we toeristen die naar de hoofdstad komen, over te halen om ook de bezienswaardigheden van de hofstad te bezichtigen”, aldus Jorn Hoogesteijn, manager Marketing & Communicatie bij Den Haag Marketing & Events. Den Haag Marketing & Events is de overkoepelende marketing- en promotieorganisatie voor de stad en haar beide badplaatsen Scheveningen en Kijkduin. Den Haag Marketing & Events werkt nauw samen met de gemeente, het bedrijfsleven en culturele instellingen in de stad. Alle activiteiten en campagnes worden samen met het bedrijfsleven gerealiseerd. Den Haag Marketing & Events wordt in de basis gefinancierd door de gemeente, waarbij het bedrijfsleven per project bijdraagt aan de marketing. Campagnes en activiteiten worden daarom altijd gezamenlijk ontwikkeld en gedragen. Hoogesteijn: “Het is een uitdaging Den Haag op de toeristische wereldkaart te zetten. In vaktermen heet dat ‘destina-

tiemarketing’. Den Haag kent de hoogste attractiedichtheid van Nederland en het is geweldig om die attracties, samen met de grote verscheidenheid aan goede hotels, ons goede openbaar vervoer, het hoogwaardige winkelaanbod en de prachtige musea en theaters, in de markt te zetten.” Internationale en nationale campagnes Den Haag Marketing & Events zet daarvoor diverse campagnes, activiteiten en producten uit voor consumenten en de reisindustrie, zowel nationaal als internationaal. “In het buitenland werkt Den Haag veel samen met andere steden en regio's”, vertelt Hoogesteijn. “Daarbij is het Nederlands Bureau voor Toerisme

en Congressen een strategische partner die het merk Nederland promoot. Den Haag werkt veel samen met deze partner, bijvoorbeeld bij de City Break Campagne in de vier omringende landen. Deze campagne wordt via internet uitgezet. Kenners van Den Haag schrijven over allerlei leuke en interessante dingen die er in de stad te doen zijn. Eigenlijk heeft de stad hiermee haar eigen weblogs die de buitenlandse potentiële bezoeker verleiden om een citybreak naar Den Haag te maken.” Voor de nieuwsgierigen: kijk op www. denhaag.com/john voor een voorbeeld. Maar Den Haag Marketing & Events bewerkt nog meer landen. De focus ligt hierbij op het verblijfstoerisme met het doel dat toeristen door het lan-

FOCUSHAAGLANDEN

21 gere verblijf, meer uitgeven in de stad. Hoogesteijn: “In markten als NoordAmerika en Japan proberen we de toerist vooral te bereiken via de media. Jaarlijks worden honderden buitenlandse journalisten naar de stad gehaald om te schrijven en te filmen over Den Haag. De afgelopen jaren is vooral de belangstelling vanuit Azië, Australië en Noord-Amerika toegenomen. Op de plaatselijke tv-stations zijn in de reisprogramma´s items over Den Haag te zien geweest, die door miljoenen mensen bekeken werden.” Op de nationale markt is Den Haag Marketing & Events vooral actief met consumentencampagnes. Het strand is een belangrijke trekpleister. Om de aantrekkingskracht van het strand nog eens te vergroten, is samen met de gemeente het Hommerson Beach Sport Stadion ontwikkeld. Het stadion biedt ruimte aan tweeduizend toeschouwers; het wordt drie maanden lang gebruikt door verschillende sportbonden voor trainingen, wedstrijden en toernooien. Het stadion geeft daarmee een impuls aan de groei van strandsporten op nationaal en internationaal niveau.”

risme stimuleren, zowel zakelijk als recreatief. De toerist wordt hiermee ook in één oogopslag geïnformeerd over de verschillende attracties en musea in de stad. De City Card wordt daarnaast ingezet bij het creëren van allerlei arrangementen voor hotels en is een belangrijk instrument voor de congresindustrie. Volgens Hoogesteijn betekent het ontwikkelen van een veelzijdig stadsimago dat de marktbewerking op gedifferentieerde wijze vorm en inhoud moet krijgen. Een van de belangrijkste facetten in de stadspromotie, vindt hij, is het culturele aanbod. “Het gaat hier om de podia en de theaters, de musea en de festivals. Den Haag Marketing & Events creëert en initieert draagvlak en platforms om partijen te bundelen en een krachtig aanbod te realiseren. Zo is Den

Haag een dansstad. We hebben een van de beste dansgezelschappen ter wereld, het Nederlands Dans Theater, maar ook Nederlands grootste dansproductiehuis Korzo. Daarnaast is Den Haag de stad van het Holland Dance Festival en het CaDance Festival. Vandaar dat we samen met deze instellingen de danscampagne ‘Den Haag danst’ hebben ontwikkeld.” “Kortom, de Haagse regio doet er alles aan om een sterk kust- en stadsproduct te zijn. Door de unieke kanten voor het voetlicht te brengen en tegelijkertijd mee te bewegen met de wensen van de toerist, zal Den Haag de toerist steeds opnieuw kunnen verleiden en te ver­rassen.” n www.dhme.nl

City Card Voor de versterking en kruisbestuiving van de verschillende attracties binnen de stad, houdt Hoogesteijn zich ook bezig met productontwikkeling. Samen met een aantal financiële investeerders, zoals de gemeenten Den Haag en Delft, de Kamer van Koophandel Haaglanden, de Provincie Zuid-Holland en de HTM is in mei dit jaar de City Card geïntroduceerd. Deze kaart geeft korting in het openbaarvervoer en bij de diverse attracties en musea in Den Haag en Delft. De kaart moet het verblijfstoe-

NAJAAR 2007

3

ACTORION

Gemeenten zetten zichzelf als kwaliteitsproduct in de (internationale) markt

Regionale kenmerken maken het economische verschil Iedereen kent wel een paar gemeenteslogans: ‘Er gaat niets boven Groningen’, ‘I AMsterdam. Sommige steden zijn de slogans voorbij. Zo stelt Den Haag het beeldmerk centraal. Eén beeld zegt immers meer dan duizend woorden. Op welke manier ook, feit is dat bijna iedere zichzelf respecterende regio of stad tegenwoordig een marketingstrategie ontwikkelt om 'zichzelf op de kaart te zetten'. Nationaal en zo nodig internationaal.

22

Tekst: Paul Strack van Schijndel, Gemma Schoot Illustratie: Pim Vijftigschild

I

Bij marketing draait het voor elke ondernemer om de vraag hoe hij zijn product aan de man kan brengen. Natuurlijk gaat hij daarbij uit van enkele interessante aannames. De eerste is dat zijn product het allerbeste of meest bijzondere is. Een echte ‘must have’ zogezegd. Hiernaast kent hij natuurlijk zijn potentiële klanten; hij weet in welk huis die woont, wat hij eet, drinkt en hoe vaak hij op vakantie gaat. Voor het in de markt positioneren van een product zijn allerlei technieken. Bijvoorbeeld de 4 P’s: product, plaats, prijs en promotie. Door het product op deze vier schalen te leggen, toets je de waarde ervan en krijg je zicht op de wij­ze waarom je de marketing moet inricht­ en. Eenvoudig gezegd: een kwaliteitsproduct zonder concurrent verkoop je anders dan een bulkproduct. Je kunt ‘spelen’ met de 4P’s. Een bulkproduct maak je wellicht goedkoper (prijs) of je belooft snellere levering (plaats) terwijl

je een uniek topproduct vooral zichzelf laat verkopen (product). Als je de markt niet kan bereiken, blijf je met de voorraad zitten. Je mist inkomsten en de boel gaat failliet. Nog nooit heeft een ondernemer het verwijt gekregen aan marketing te doen. Bedrijfsleven De verschillen tussen overheid en be­drijfs­leven worden kleiner. De overheid heeft de afgelopen decennia goed gekeken naar de wijze waarop het be­drijfsleven zaken aanpakte. Men heeft daarvan geleerd. Steeds vaker zie je nu dat ambtenaren de overstap naar het bedrijfsleven maken en andersom. Gewezen kamerleden worden consultant bij Deloitte en onze minister van Financiën komt uit de oliebranche. Niet vreemd natuurlijk, want al die mannen en vrouwen hebben doorgaans vergelijkbare opleidingen genoten. De verschillen worden kleiner en de bedrijfs-

matige aanpak vindt zijn weg binnen de overheid. Dit verklaart ook het feit dat gemeenten provincies en hele regio’s met marketing en promotie aan de slag gaan. Waarom zou het niet werken? Economische ontwikkeling De toenemende belangstelling voor regio- (en stads) promotie kunnen we ook verklaren door te wijzen op de economische ontwikkeling. We leven in een groeiende wereldeconomie en ook de grenzen tussen de Europese landen onderling verdwijnen. De groeiende eco­nomie legt een basis voor een rijk aanbod van voorzieningen en infrastruc­ tuur van een hoog niveau. Onze samenleving is geïnternationaliseerd en gestan­ daardiseerd. Of je nu in Hamburg of Madrid winkelt, in Geneve of Rome, in de winkelstraten stralen de logo’s van dezelfde ketens je tegemoet. Het lijkt een modegril maar dat is het niet, er zit meer achter. De huidige competitieve

E GROEN D TA WERKS

Den Haag CITY OF

PEACE

Rijswijk Delft Pijna c Noo kertdor p Gemeente

met pit

FOCUSHAAGLANDEN

23

'En laat nou die hogesnelheidstrein maar komen, we zijn er helemaal klaar voor...'

samenleving maakt het noodzakelijk economische langetermijnstrategieën te bedenken. En dan blijkt dat sommige unieke regionale kenmerken het verschil kunnen maken. Bijvoorbeeld de aanwezigheid van hoogopgeleide arbeidskrachten, de effectiviteit van vervoersverbindingen, de kwaliteit van de aanwezige huisvesting en de recreatiemogelijkheden in het geval een bedrijf zich er wil vestigen. Vandaar dat regio’s hun unieke kenmerken uitvergroten; de concurrentie met andere regio’s neemt toe. Economen hebben er trouwens een mooi woord voor bedacht: de globallocal-paradox.

Haaglanden De negen gemeenten in Haaglanden hebben verschillende ambities op promotioneel vlak. Het meest uitgesproken is Den Haag. De grootste stad van de regio met vele internationale contacten en met een adellijke historie: ‘noblesse oblige’ zou je kunnen stellen. Hagenaar Anton Corbijn heeft het beeldmerk voor Den Haag ontworpen. Deze ‘Vlieger’ staat voor vrijheid. Het beeld zet de gemeente neer als stad aan de zee, de wind en de vrij­heid van de duinen. Maar ook past dit beeld bij de gemeente waar ons hoogste democratische orgaan zetelt en die internationaal bekend is als stad van

vrede, recht en veiligheid. Voor Den Haag is citymarketing geen sprint maar een marathon. Onder alle uitingen ligt een samenhangende meerjarenaanpak. Ook over de organisatie die dit moet realiseren is nagedacht. Den Haag Marketing & Events (DHME) moet de stad ‘verkopen’ aan toeristische en zakelijke bezoekers. Met ongeveer zeventig man personeel en een begroting van ongeveer zeventien miljoen bewijst de stad te geloven in de eigen aanpak. Nu is het absoluut niet wenselijk dat alle gemeenten à la Den Haag hun promotie aanpakken. Iedereen begrijpt dat de belangen voor Den Haag anders zijn dan

Westland

Wassenaar

t

rt he

ebeu

g hier

't Woudt

L'dam Voorb u

rg

Gem. Midden-Delfland

NAJAAR 2007

3

ACTORION 24

voor bijvoorbeeld Pijnacker-Nootdorp. Deze kleinere gemeente afficheerde zich lange tijd als ‘gemeente met PIT’. Een slogan uit de tijd dat er gebouwd werd. Stilaan verschuift de bouwlust naar een beheerskant. De groei is er uit en nu komt de leefbaarheid prominenter op de agenda. De gemeente wil de huidige schaal handhaven en gaat zich richten op het wonen. Op de nieuwe en eigen inwoners. Toerisme en bedrijvigheid staan niet ‘top of mind’. Dat geldt weer meer voor MiddenDelftland. Deze gemeente heeft het voornemen om in maart 2008 een promotieplan te hebben, dat zich specifieker richt op de recreatieve en toeristische kansen. Midden-Delftland is namelijk zo goed als het enige veenweidengebied tussen de grotere steden. Een krachtig Unique Selling Point (USP) dus. De kracht van

Westland schuilt mogelijk ook in het gegeven dat ze is uitgeroepen - door MKB-Den Haag – tot meest ondernemersvriendelijke gemeente in de regio. Elke gemeente vaart een eigen koers. Juist de verschillen tussen de gemeenten maakt het erg boeiend. Kleinere gemeenten lijken zich niet te overeten en kiezen verstandig genoeg voor één speerpunt. Overigens blijkt het maken van zo’n keuze nog niet zo eenvoudig. Een belangrijk verschil met de commerciële organisaties is, dat een gemeente er baat bij heeft de route naar een stadspromotieplan niet alleen te lopen. Een gemeente, klein of groot, heeft namelijk ambassadeurs nodig. Mensen, inwoners, ondernemers, die voor die gemeente vertellen hoe goed die het doet, hoe goed het daar toeven is. Het is een utopie, maar de maximale public relations

bereik je pas wanneer je eigen inwoners echt tevreden zijn. Dan komen er ineens tijdens de verjaardagsfeestjes heel andere, positievere, verhalen boven tafel. Wat is het nut? Stadspromotie houdt mensen bezig. Het onderwerp inspireert gesprekspartners en is aanleiding voor boeiende discussies. Het is zo lekker creatief en iedereen heeft er ook wel een beetje verstand van. Net als voetbal. In hoeverre al die inspanningen daadwerkelijk een aanwijsbare bijdrage leveren aan het bereiken van de gestelde doelen, is niet altijd even goed te meten. Maar soms is het met marketing net als met het geloof. Ook de ongelovige kan niet bewijzen dat Hij niet bestaat! n www.actorion.nl

Arie van der Lee, Wethouder Economische Zaken en Financiën, Wassenaar: “Het accent van onze stadspromotie ligt op de internationale juridische en adviessector en op startende ondernemers. Het ligt ons niet zo om daarvoor een campagne met slogans en al op poten te zetten. ‘Oase van groen in de Randstad’, zoals Wassenaar bekend staat, past er in ieder geval niet bij. Natuurlijk is het hélemaal waar en houden we het ook zo, maar we sluiten liever aan op de internationale uitstraling van Den Haag. Wassenaar ís al internationaal georiënteerd vanwege de diverse ambassades en consulaten.” “Die positionering is het eerste van drie grote actiepunten in een economisch actieplan. Het plan ligt nu bij het Stadsgewest. We verbinden ons aan Den Haag als internationale stad van recht, vrede en veiligheid. Wassenaar wil vestigingsplaats zijn voor internationale advocatenkantoren en consultancybureaus; er is al overleg over geweest met wethouder Henk Kool van Den Haag. In dat kader ontwikkelen we momenteel op het kruispunt Den Deijl langs Rijksweg A44 een modern kantorencomplex. Ten tweede richt deze coalitie zich op startende en jonge ondernemers. We zijn bezig voor hen het vestigingsklimaat in Wassenaar te verbeteren. Zo is het nu makkelijker om aan huis een bedrijf te beginnen. Verder loopt er een grote enquête – in samenwerking met de Kamer van Koophandel – onder alle ondernemers om de behoeften te inventariseren. Ons derde actiepunt is deregulering, toegespitst op ondernemers en in het bijzonder de starters onder hen.” Lian Merkx, wethouder voor onder meer Stadsmarketing, Delft: “Delft heeft twee slogans: ‘Ontdek de andere kleuren van Delft’ en ‘Delft Kennisstad’. ‘Ontdek de andere kleuren van Delft’ is gericht op detailhandel, horeca en toerisme. De imagocampagne loopt sinds 2000 en is succesvol. Ondernemers en instellingen kunnen het logo in hun eigen promotie gebruiken.” “Delft Kennisstad is een ontwikkelingsstrategie die we gebruiken als communicatieconcept. Na acht jaar is de naam bij de burgers wel bekend, alleen hebben ze er nog niet een duidelijk gevoel bij. Het bedrijfsleven fronst ook nog wel de wenkbrauwen: ‘Delft Kennisstad? Wat voor kennis dan? Oh, technische kennis’. Verder zie je dat ook andere steden zich kennisstad gaan noemen. Zelf is Delft ook aan het veranderen; Delft is intussen een landelijke koploper geworden in de creatieve en culturele branche.” “Het was dus nodig ‘Delft Kennisstad’ te actualiseren; de notitie Stadsmarketing wordt binnenkort vastgesteld. Doel is nog duidelijker te maken dat Delft een stad van techniek en innovatie is, maar daarnaast ook een stad is van creativiteit en cultuur. Delft is juist uniek in deze combinatie. Daarbij moeten we er wel voor zorgen dat imago en identiteit dicht bij elkaar blijven.” “De ontwikkelingsstrategie is ingebed in het economisch beleid van Delft. Science Park Technopolis Delft, het grootschalige Reseach & development-terrein bij de TU Delft, is daarin een van de ambities. Uiteindelijk gaat om het (gewenste) imago dat je duidelijk moet communiceren, waardoor technische en creatieve of culturele bedrijven en instellingen die innoverend zijn en een internationale oriëntatie hebben, Delft als een vanzelfsprekende vestigingsplaats beschouwen.”

ACTORION

FOCUSHAAGLANDEN

Delftse technostarters vernieuwen de economie Een aërodynamische stormparaplu, een geautomatiseerd laadsysteem voor de vliegtuigbranche of een hemelbed met ingebouwde koeling voor in de tropen. Er worden wat innovatieve producten in ‘business’ gebracht in de YES!Delft Incubator, het bedrijfsverzamelgebouw technosstarters van YES!Delft.

Tekst: Gemma Schoot Fotografie: Hester Blankestijn

Y

ES!Delft is in 2005 opgericht door de gemeente Delft en de TU Delft om studenten te helpen om met hun technologisch vernieuwend idee een bedrijf te beginnen. In de Incubator werken ze verder aan hun product en krijgen ze ondersteuning om zich het vak van ondernemen eigen te maken. YES!Delft biedt de technostarters ook een netwerk aan relevante contacten. Het blijkt een effectieve formule te zijn. Volgens Job Nijs, directeur van YES!Delft, heeft de TU Delft sinds 2005 twee keer zo veel starters (van acht naar zeventien). “En die starters doen het uitzonderlijk goed. Ze vallen in de prijzen, er komen positieve berichten in de pers. Dat geeft veel energie en maakt enthousiast.” QuinTech Engineering Innovations kreeg in juni de Baby Tycoon Award 2007 voor het SkyBax-laadsysteem voor de vliegtuigbranche en mag zich de bes­te starter van het jaar in Haaglanden noemen. QuinTech is nu genomineerd

voor de Herman Wijffels Innovatieprijs (uitreiking 10 oktober), net als Evening Breeze, dat een AircoBed voor in de tropen ontwikkelde. SENZ Umbrellas won in maart met een aërodynamische stormparaplu de internationale designprijs de Red Dot Award. Dit “nieuwe archetype paraplu” is nu genomineerd voor de Duitse Design Award 2008. De link tussen de gemeente en de TU Delft is heel belangrijk, zegt Nijs. “De starters kunnen doorgroeien in de Delftse Kenniseconomie, Delft Kennisstad. De jonge bedrijvigheid creëert werkgelegenheid. De gemeente stimuleert de starters door te groeien in Delft en er te blijven wonen en werken.” De Delftse strategie past in een breder kader. Sinds het Lissabon-Akkoord uit 2000 is innovatie expliciet kabinetsbeleid. Ook Nederland werkt mee aan de doelstelling dat de EU in 2010 de meeste competitieve en dynamische

Coaching Coaching is een van de onderdelen van de YES!Delft-formule. De starters krijgen het van ervaren ondernemers, onder wie Esther Raats-Coster, directeur van Bandridge Europe (accessoires voor multimedia, audio en video). Ze was in 2006 zakenvrouw van het jaar. “Je merkt dat weten-schappers geniale ideeën hebben, maar een idee pragmatisch in de markt zetten, dat is vreemd terrein. Ik denk mee, ben een klankbord, check in hoeverre ze zakelijk alles in beeld hebben. Ik zie ze groeien in het ondernemerschap: als ze horen dat ze niet de enige zijn met een bepaald probleem, dat het erbij hoort maar dat ze wel op de goede weg zijn. Die opluchting is leuk om te zien. Mij inspireert het ook. Als ik binnenkom bij YES!Delft voel ik al de ondernemende vibraties in dat pand.”

25

kenniseconomie van de wereld moet zijn. Innovatie als bron van alternatieve werkgelegenheid geldt als voorwaarde om economische groei te waarborgen. Universiteiten dragen ook bij aan de EU-doelstellingen. Ze hebben er, naast studenten opleiden en onderzoek doen, een derde taak bij gekregen: kennisvalorisatie of ‘technology transfer’. Nijs: “Letterlijk betekent het: tot waarde brengen van kennis. Met name de technische en medische universiteiten doen daar veel aan. Je ziet het ook in onder andere Engeland, Frankrijk, Duitsland. Zweden is er al tien jaar mee bezig. We leren daar heel veel van. Er is een heel netwerk van YES!Delft-achtige organisaties ontstaan die veel met elkaar uitwisselen. China doet ook al mee.” “YES!Delft brengt in feite technologische kennis in de maatschappij via kleine, ambitieuze bedrijfjes”, concludeert Nijs. “Nederland doet het wat betreft technologisch kennis goed, wereldwijd, maar die wordt nog te weinig in bedrijvigheid productief gemaakt. Nederland lijdt aan de innovatieparadox en ik weet zeker dat onze formule helpt bij de genezing.” n

storm paraplu, SENZ umbrellas

www.yes!delft.nl

NAJAAR 2007

3

HTM

Voor groeidoelstellingen stad is een goed vervoersysteem essentieel

Openbaar vervoer en de levensloop van de stad Mensen zijn voortdurend op weg. Naar hun werk, hun huis, de crèche, de bioscoop. Dagelijks is er congestie van het woon-werkverkeer maar ook in het weekend zien we steeds vaker files. Vervoersbedrijf HTM verdiept zich in de inwoners van de stad om beter in te kunnen spelen op de vervoersbehoeften. En om voor de stad toekomstige ‘verstopping’ te kunnen tegengaan.

26

Tekst: Joyce Adriaansen Fotografie: Erwin Dijkgraaf

D

e maatschappij verandert en daarmee ook de dagelijkse bezigheden van mensen en hun mobiliteitsbehoeften. Belangrijke trends zijn individualisering en intensivering: steeds meer kleine huishoudens willen taken combineren en meer ondernemen in de beschikbare tijd. De kinderen naar de crèche brengen op weg naar werk, even boodschappen doen op weg naar huis of een bezoek aan de sportclub combineren met een bioscoopbezoek na afloop. De bereikbaarheid en leefbaarheid van de stad staan onder grote druk. Een goed werkend vervoerssysteem kan veel van die druk oplossen. Dat vindt Peter Tros, hoofd afdeling vervoersontwikkeling van HTM. Hij noemt goed openbaar vervoer een voorwaarde om een stad levendig, toegankelijk en aantrekkelijk te houden. Het helpt mensen om hun tijd efficiënter te gebruiken. Dat is ook in het kader van (economische) groeidoelstellingen belangrijk. In dat opzicht is openbaar vervoer een randvoorwaarde. Tros: “De gemeente kan wel mooie campagnes bedenken om meer toeristen en bedrijven naar de stad te halen, maar als al die mensen dan vervolgens uren vast komen te zitten in de files zal dat toch de uitstraling van de stad niet ten goede komen, en dus ook de economie niet. De stad verliest haar aantrekkingskracht op bedrijven, bewoners en bezoekers. Een evenement als Parkpop kàn niet georganiseerd worden zonder eerst goed na te denken over het vervoeren van de bezoekers van en naar het terrein.”

Levensloop Maar HTM gaat uit van de stelling dat ‘een goed openbaar vervoerssysteem meer biedt dan alleen een verplaatsing van A naar B’. Het ‘meer’ zit hem in het anticiperen op veranderende mobiliteitsbehoeften, levensstijlen en bevolkingssamenstellingen in de stad. Tros: “We hebben alle wijken in Den Haag in kaart gebracht naar zaken als inkomen, opleidingsniveau en autobezit. Op basis van die sociaal-economische en demografische gegevens en gedetailleerde vervoerscijfers kunnen we voorspellen

welke mobiliteitsbehoeften een wijk in de toekomst heeft. In de ene wijk zullen mensen vaker gebruik willen maken van de combinatie fiets en bus. Terwijl in de andere wijk mensen meer behoefte zullen hebben aan goede parkeerplaatsen. We verdiepen ons eigenlijk in de levensloop van de stad.” Volgens Tros is het daarom van groot belang dat vervoersbedrijven betrokken worden bij de ontwikkeling van de stad. Peter Tros: “Nieuwe wijken moeten natuurlijk vroegtijdig goed openbaar

FOCUSHAAGLANDEN Bij HTM werkt een team mensen specifiek met een sociaal-geografische of demografische achtergrond. Zij kijken niet alleen puur naar de verplaatsing van mensen maar ook naar het waarom van verplaatsingen. Ze kunnen zo betere en nieuwe ideeën ontwikkelen voor de lijnennetten. Zij verzamelen statistieken over opleidingsniveau, inkomen, leeftijd enzovoorts. Daarnaast heeft HTM veel informatie uit onderzoek in hun eigen tram- en buslijnen. Ze weten hoe veel mensen er instappen op een halte op bepaalde tijd, waar ze naartoe gaan en waarom. HTM maakt ook gebruik van informatie van de gemeente over allerlei plannen. Bijvoorbeeld om van een verwaarloosd industriegebied een hoogwaardig bedrijventerrein te maken met kantoren en bewoning. HTM combineert en analyseert al dergelijke informatie en kan daardoor voorspellen hoe een wijk er over een jaar of vijf voorstaat: vergrijsd, vernieuwd of verlaten? HTM werkt pas een jaar of anderhalf op deze manier die onder vervoersbedrijven vrij uniek is, vertelt Peter Tros. Zeker onder de druk van de huidige aanbestedingen. Maar HTM is overtuigd van het belang ervan. Tros: “Je kunt wel zeggen dat je snelle verbindingen hebt, maar een moeder die weinig tijd heeft tussen crèche en sportschool en toch de hele stad door moet, heeft daar weinig boodschap aan. Ze zal eerder geneigd zijn om in de auto te stappen.”

Peter Tros, hoofd afdeling vervoersontwikkeling HTM

vervoer krijgen. Maar daarnaast moeten in nieuwe wijken ook functiecombinaties worden gebouwd die gunstig zijn voor de mobiliteit en het openbaar vervoer in het bijzonder. Zo passen werk-

burg moet dus goed nagedacht worden­ over de combinatie van functies. Een supermarkt, stomerij en crèche bij el­kaar maakt het bewoners beter moge­ lijk activiteiten te combineren. Stads­

‘Betrek vervoersbedrijven bij de ontwikkeling van de stad’ gelegenheid en scholen niet zo goed bij elkaar vanwege de gelijke spitstijden. Een combinatie van werkgelegenheid en voorzieningen voor ouderen past dan weer beter. HTM adviseert de gemeente Den Haag over dit soort vraagstukken.” Langetermijnvisie In nieuwe wijken als Knooppunt Lijen­

27

ontwikkeling en de ontwikkeling van het openbaar vervoerssysteem worden zo meer integraal aangepakt. “Maar”, zegt Peter Tros, “hiervoor is wel een langetermijnvisie en aanpak noodzakelijk. Op dit moment is voor ieder aan te leggen traject een nieuwe aanbesteding nodig. Vervoersbedrijven doen een aanbod tegen de laagste kosten. Maar zo

kun je niet inspelen op de behoeften op langere termijn. Daarvoor is het nodig dat je je echt in de stad verdiept, on­der­zoek doet. Anders loop je steeds achter de feiten aan.” Goed openbaar vervoer ontstaat in­ wisselwerking tussen reizigers, op­drachtgever en vervoerder. Dat is de stellige overtuiging van Peter Tros. Projectontwikkelaars, woningbouwverenigingen, grotere werkgevers, exploitanten van attracties, overheden en vervoerbedrijven moeten gezamenlijk een bijdrage leveren aan het oplossen van de mobiliteitsvraagstukken die voortkomen uit de groeidoelstellingen van de stad. “We kunnen dit niet meer geïsoleerd benaderen en oplossen”. Dit resulteert in economische groei voor de stad en regio. n

NAJAAR 2007

3

GRONTMIJ

Gevraagd: proactieve houding van publieke partijen in Haaglanden

De Delflandse kust kan zo veel mooier De Delflandse kust tussen Hoek van Holland en Scheveningen heeft het in zich om een triple-A-locatie te worden. Maar hoe ziet die locatie er dan uit? De Stichting Nieuw Holland, waarin onder andere AM, SMO en Grontmij participeren, heeft drie impressies van mogelijke projecten ontworpen. Het momentum voor de besluitvorming is nú.

28

Tekst: Jan Lagerweij (AM), Nicolas van Geelen (SMO), Stef van Remmen (Grontmij) Illustraties: KOW Groep

D

e Nederlandse zomer begon nat, heel nat. Engeland kreeg het zwaarder te verduren. Daar zorgde overvloedige regenval voor de grootste overstromingen in decennia. Tegelijkertijd stierven in Zuid-Europa mensen letterlijk van de hitte. Dat het klimaat aan het veranderen is, behoeft geen betoog meer. Ook Haaglanden ondervindt daarvan de gevolgen. Om de veiligheid van de regio te garanderen, moet de Delflandse kust worden versterkt. De klimatologische feiten en verwachtingen bieden een unieke kans om de versterking van de kust te koppelen aan het verbeteren van de kwaliteit van de ruimtelijke, economische structuur in Haaglanden. Want die staat onder druk. De Stichting Recreatie (Kennisen Innovatiecentrum voor de recreatiesector) concludeert in het onderzoek ’Tekorten aan recreatieruimte in de Zuidvleugel’ dat er op basis van bestaande en reeds geplande groenvoorzieningen in de Zuidvleugel een tekort is van 23.000 hectare aan groen, recreatie en toeristische bestemmingen. De Delflandse kust is een fantastische toeristische trekpleister, maar sterk aan erosie onderhevig. Door de achterblijvende en/of teruglopende kwaliteit van het toeristische aanbod neemt de internationale concurrentiepositie van de kust af. En daarmee ook het internationale vestigingsmilieu van Haaglanden. De kustontwikkeling kan dus een be­langrijk onderdeel zijn van het verbeteren van de leefomgeving en het vestigingsklimaat in Haaglanden. Gedepu­ teerde Lenie Dwarshuis van Provincie Zuid-Holland, zei het als volgt: “Er is geen toekomst voor Haaglanden denkbaar zonder een mooie en functionele

Kanskaart Hoek van Holland

voordeur van de kust." Maar hoe ziet een kustgebied met kwaliteit er dan uit? De Stichting Nieuw Holland heeft een bijdrage geleverd aan het debat hierover. Ze heeft drie kanskaarten ontwikkeld met impressies van mogelijke projecten die de kwaliteit van de kust weten te versterken. Hoek van Holland Hoewel het gebied er alles voor in huis heeft, is Hoek van Holland geen publiekstrekker. Hoek van Holland wordt wel eens omschreven als de ‘Assepoester van de Hollandse Kust’. Stel dat het gebied voor Hoek van Holland flink zeewaarts wordt uitgebreid (zevenhonderd à negenhonderd hectare), wat kan dan een invulling van het gebied zijn, die rekening houdt met veiligheid en tegelijkertijd inspeelt op de kwalitatieve opgaven van de Zuidvleugel? In de visie van Stichting Nieuw Holland krijgt het gebied een gemengde functie van wonen, recreëren en vooral natuur. Wat direct opvalt in het nieuwe gebied, is de getijdenlagune. De getijdenlagune heeft een open verbinding naar zee. Er is een zeejachthaven, er zijn enkele recreatieve functies en enkele zuidelijk gelegen stranden. Aan de haven liggen waterwoningen die op palen staan, en die beschikken over

een eigen ligplaats voor een boot. Het centrumgedeelte van het gebied wordt gevormd door winkels, horeca, zakelijke dienstverlening, appartementen en parkeergarages. Meer verspreid in de nieuwe duinen liggen exclusieve duinwoningen. Westkust Natuur- en recreatiepark De tweede kanskaart betreft Ter Heijde. Deze kaart staat synoniem voor natuur. In de plannen sluit het gebied van Ter Heijde en 's-Gravenzande (gemeente West­land) aan op de landaanwinning bij Hoek van Holland. Zodoende ont­staat een aaneengesloten natuurgebied dat gelijkenis vertoont met de Kennemerduinen. Om kustmorfologische redenen wordt gekozen voor een gebogen kustlijn. Daarmee wordt de oorspronkelijke duinwigstructuur hersteld en bij benadering de kustlijn van 1611. Het nieuwe natuurgebied herbergt ook enkele recreatieve functies; een golfbaan en een educatief Kassenmuseum. Het Kassenmuseum wordt een hommage aan de grootste glazen stad van de wereld: het Westland. Wereldstad aan zee Tot slot de kanskaart Scheveningen. In de huidige binnenhaven lopen activiteiten van visserij, horeca en zakelijke

FOCUSHAAGLANDEN

Kanskaart Scheveningen

dienstverlening door elkaar. Dat autonome proces van ‘vermenging’ in de haven blijft gehandhaafd, waarbij wél de zichtbaarheid van de verse vissector moet worden vergroot. Het Noordelijken Zuidelijk havenhoofd ondergaan een ruimtelijke transformatie. Door verlenging van de havenhoofden en kleinschalige landaanwinning ontstaat hier een ontwikkelgebied van internationale allure. Het Noordelijk havenhoofd en de daarop aansluitende nieuwe Boulevard krijgen een ‘pret-functie’. Er komt een extra breed strand. Voor de veiligheid wordt een extra duinenrij gecreëerd. Hier komt een beachvolleybalstadion en het door Den Haag vurig gewenste architectonische icoon. Het Zuidelijk havenhoofd wordt eveneens verlengd. De landaanwinning in dit gebied eindigt ter hoogte van Duindorp. In het nieuw ontstane land wordt naar voorbeeld van IJmuiden een grote jachthaven aangelegd. Dit gebied en het Norfolk-terrein krijgen daarnaast een woonbestemming. De bestaande haven wordt voorzien van een aanlegsteiger voor cruiseschepen.

Uitdaging De uitdaging van de 21e eeuw is een antwoord te formuleren op klimaatverandering op een wijze die niet alleen de veiligheid garandeert, maar ook de economie en het milieu in het Stadsgewest Haaglanden verbetert. De Delflandse kust biedt volop kansen om deze drievoudige doelstelling te realiseren in een triple-A-locatie. Een kustgebied met kwaliteit ontstaat echter niet door alleen het bestaande aanbod te verbeteren. Uitbreiding van het voorzieningenniveau op terreinen als natuur, recreatie, toerisme en kleinschalige stedelijke functies is noodzakelijk. Maar dan is het wel nodig dat er bij de ontwikkeling van de Delflandse kust niet alleen wordt gekeken naar wat moet, maar ook naar wat kan. Albert Einstein zei het al: “Logica brengt je van A naar B, met verbeelding kom je overal”. n * De auteurs zijn werkzaam bij respectievelijk: AM. SMO en Grontmij. Zij zijn bereikbaar op: (030)-609 72 22, (070) 352 85 21 en (0182) 625 500.

De Stichting Nieuw Holland heeft met het uitbrengen van drie kanskaarten voor de Delflandse kust het denkproces over een kwalitatieve invulling van dit kustgebied gevoed. De stichting is een privaat initiatief dat een initiërende rol vervult in het realiseren van kwaliteitsverbetering van de kustlocatie Hoek van Holland – Scheveningen. In de Stichting nemen deel: Grontmij, SMO, AM, Ballast Nedam Infra BV, Bouwfonds MAB Ontwikkeling BV, ING Neder­ land, KOW Groep en Synergy Innoplan. In het najaar organiseert de stichting enkele ontwerpateliers over de kanskaarten. Doel is om met betrokken partijen de ideevorming over de kustontwikkeling verder vorm te geven. In dat proces is een proactieve houding van de publieke partijen van groot belang. De Stichting nodigt deze partijen dan ook van harte uit om het denkproces mede te voeden. Goede ideeën kennen immers meerdere vaders.

29

Kanskaart Ter Heijde

NAJAAR 2007

3

USG CAPACITY

USG Capacity speelt in op krappe arbeidsmarkt Het zal weinigen ontgaan zijn: het gaat weer goed met de economie. Er komen steeds meer vacatures, maar het aantal kandidaten neemt af. Voor werving- en selectiebureaus is het dan ook geen gemakkelijke opgave de juiste persoon op de juiste plaats te krijgen. USG Capacity lost dit probleem op haar eigen, creatieve wijze op.

Tekst: Hans Rebers Fotografie: Marijn van Rij, NFP Photography

30

V

oor USG Capacity, bureau voor werving & selectie en interim-management in de vakgebieden communicatie en marketing, zijn het uitdagende tijden. Katinka Habermehl-Reuling, algemeen directeur van USG Capacity: “Door de aantrekkende economie is er een uitbreidingsvraag ontstaan. Met name vanuit de non-profit sector komt er een steeds grotere vraag naar communicatie- en marketingspecialisten. Zowel in de zorg, het onderwijs als bij gemeenten spelen communicatie en marketing een steeds grotere rol. Denk bijvoorbeeld aan de opkomst van citymarketing. Voorheen een ondergeschoven kindje, maar tegenwoordig wordt er door gemeenten steeds meer geld voor vrijgemaakt. USG Capacity ondersteunt

onze unieke, aanbodgerichte aanpak. Wij besteden veel aandacht aan de kandidaten. Ten eerste houden we uitgebreide intakegesprekken, waarin we duidelijk in kaart brengen waar exact de wensen van de kandidaat liggen en wat zijn of haar competenties zijn. Op deze manier heb je de meeste zekerheid dat de juiste persoon op de juiste functie terecht komt, wat uiteraard onze primaire taak is. Verder blijven we in nauw contact met hen tijdens het project: liefst eens per zes weken heeft een van onze consultants samen met de interim-professional en de opdrachtgever een evaluatiegesprek. Op deze manier kunnen we tijdig inspelen op zaken die spelen. Daarnaast hebben al onze interim-professionals een onafhankelijke

flink wat ervaring. Bij nieuwe vacatures kunnen we dus ook uit deze bron putten.” Door een strakke planning aan te houden draagt USG Capacity er bovendien zorg voor dat er geen kandidaten verloren gaan. Habermehl-Reuling: “Op het moment dat er een vacature bij ons binnenkomt, plannen wij direct een aantal data met de opdrachtgever in voor het voeren van sollicitatiegesprekken. Wanneer wij geschikte kandidaten hebben gevonden, kunnen wij hen direct inplannen voor een sollicitatiegesprek. Deze snelheid heeft al mooie resultaten opgeleverd.” n www.usgcapacity.nl

Aanbodgerichte werving & selectie op krappe arbeidsmarkt opdrachtgevers bij het invullen van deze communicatie- en marketingfuncties. Daarnaast heeft de vergrijzing van Nederland gezorgd voor een grote vervangingsvraag.”

Human Resources-adviseur. Deze HRadviseur voert coachgesprekken met de interim-professional en maakt concrete afspraken over loopbaanbegeleiding en persoonlijke ontwikkeling.”

Volgens Katinka Habermehl-Reuling zijn nog niet alle opdrachtgevers doordrongen van de huidige situatie op de arbeidsmarkt. “Veel opdrachtgevers zijn nog op zoek naar het schaap met de vijf poten: de ultieme kandidaat die aan werkelijk alle eisen voldoet. Aan ons de taak te zorgen dat ook deze opdrachtgevers geschikte kandidaten voorgedragen krijgen.” Op de vraag hoe USG Capacity ervoor zorgt dat ze voor elke vacature de juiste man of vrouw selecteert, zegt ze: “Door

Naast de aanbodgerichte aanpak biedt USG Capacity nog andere oplossingen, waarmee ze inspeelt op de krappe arbeidsmarkt: “Wij hebben een aantal communicatie- en marketingspecialisten in vaste dienst: onze USG Capacity Executives. Wanneer er een functie op interim-basis vrijkomt, kunnen wij deze communicatie- of marketingprofessionals inzetten. Ook maken wij gebruik van het toenemend aantal freelancers of Zelfstandigen Zonder Personeel, de ZZP’ers. Dit zijn bekwame mensen met

Katinka Habermehl-Reuling, algemeen directeur van USG Capacity

VESTEDA

FOCUSHAAGLANDEN

“Een plek vinden die je je thuis kunt noemen” Nadat je in Nederland bent aangekomen, moet er veel gebeuren. Een van de eerste uitdagingen is in korte tijd een huis vinden, dat echt als thuis aanvoelt. Carol Buijs, Solutions Specialist bij Microsoft, kwam in februari naar ons land en vond snel een woning van Vesteda in Den Haag, waar ze heel gelukkig mee was.

Tekst: Vesteda Fotografie: Vesteda

31 Waarom ben je naar Nederland gekomen, Carol? “Mijn man Richard en ik hebben alsmaar tussen Los Angeles, waar ik mijn werk had, en Wenen, waar hij als piloot gestationeerd was, heen en weer gereisd. Toen bleek dat we beiden een baan in Nederland konden krijgen, hebben we snel van deze kans gebruik gemaakt.” Hoe heb je dit appartement van Vesteda gevonden? “Aan het begin van dit jaar zocht mijn man naar appartementen op het internet. We hadden besloten ons eerst te oriën­ teren en een jaar te huren, voordat we een eigen huis zouden kopen. Een van de opties die mijn man tegenkwam, was Vesteda. Toen ik in februari naar Neder­ land kwam, hebben we veel appartementen bekeken, maar geen enkel appartement was zo praktisch en aantrekkelijk als dat van Vesteda.” Wat sprak je aan in deze appartementen? “Ze zijn gerieflijk en flexibel. Financieel gezien was het ook slim om het te doen, omdat we geen makelaarkosten zouden hebben als we zouden huren. We wilden en kregen een contract voor een jaar en we hebben een minimaal bedrag als voorschot moeten betalen. Tij­dens een bezichtiging van het La Fenêtre-gebouw stond de grootte van de apparte­menten me onmiddellijk aan; die is tame­lijk uniek in Nederland. Ook de veiligheid van het gebouw vind ik fijn. Ieder appartement heeft een communicatiesysteem waarmee je, bijvoorbeeld, kunt zien wie er aan de deur staat, of wie er beneden belt. Heel geavanceerd.” Heeft de keuze voor La Fenêtre je verhuizing naar Nederland makkelijker gemaakt?

“Absoluut. Wij wonen in wat ze noemen een ‘gewoon’ appartement. Dat wordt helemaal leeg opgeleverd en je kunt er voor kiezen om verschillende zaken van Vesteda te huren. We hebben onze eigen meubels meegenomen, maar de vloer en de verlichting huren we voor een redelijke prijs van Vesteda, ook de wasmachine en de droger. Huren heeft ons ook veel tijd en energie bespaard, die we anders aan winkelen hadden moeten besteden. Eén ding hebben de appartementen niet: kasten. Die hebben we dus zelf gekocht. Maar de keuken heeft verder alle moderne inbouwapparatuur en is erg mooi.” “Het is gewoon waar dat je het ontzet-

tend druk hebt als je net verhuisd bent. Binnen een paar weken daarna kreeg ik een baan bij Microsoft. We hebben het contract met Vesteda snel kunnen afsluiten, waarna we voldoende tijd hadden om rustig in het appartement te trekken en aan de stad en onze banen te wennen. We moeten nog wel ons balkon een beetje leuk inrichten. Dat gaan we een dezer dagen doen.” Het gebouw staat vlakbij het station. Heb je last van geluidsoverlast? “In het geheel niet. De ramen zijn goed geïsoleerd, ik slaap erg lekker. En we hebben een fantastisch uitzicht! Door

NAJAAR 2007

3

VESTEDA HRH HAAGLANDEN alle grote ramen is het een mooi, licht appartement. Eigenlijk is de ligging fantastisch. Voor mijn man is het belangrijk om dicht bij het station te wonen, aangezien hij vanaf Schiphol naar verschillende bestemmingen vliegt. En voor mijn werk is de ligging ook goed. Het is geweldig om vijf minuten naar de winkels of naar Het Plein te lopen voor een kopje koffie, of om een hapje te eten.”

32

Zit je in een appartement van Vesteda ook in een geïsoleerde gemeenschap van emigranten? “Nee, hoor. Veel van mijn buren zijn Nederlands. Het woonconcept van Vesteda is nieuw in Nederland, maar het lijkt erop dat het bij Nederlanders in de hogere inkomensgroepen ook snel populair begint te worden. Het gebouw heeft een besloten ligging. Het heeft ook een sauna en een fitnessruimte, waar bewoners gratis gebruik van kunnen maken. Voor gebruik van het solarium

moet je betalen, maar de prijs is heel redelijk. En heb je ook nog de inpandige en afgesloten parkeergarage, de fietsparkeergelegenheid en veilige opslagruimte in de kelder.” “Voor een expat betekenen de diensten Vesteda, dat je een beroep op een tussenpersoon kunt doen voor zaken die moeilijk zijn, met name in het begin als je de taal nog niet spreekt of de weg nog niet kent. Zo is er bijvoorbeeld een Service Manager, die je voor bijna alles kunt bellen, bijvoorbeeld voor informatie waar je voor bepaalde zaken naar toe moet gaan, of als er reparaties in je appartement moeten worden uitgevoerd. Hij is altijd bereid je te helpen en onderneemt onmiddellijk actie, natuurlijk binnen normale kantooruren. Met je communicatiesysteem kun je zelfs boodschappen bestellen of je kleding naar de stomerij laten brengen. Zelf heb ik er nog nooit gebruik van gemaakt, maar voor een expat die net

“Europa verplaatst zich” Wie in de afgelopen tijd met zijn auto op vakantie is gegaan, heeft zich ongetwijfeld verwonderd over de vrijwel eindeloze rij vrachtauto’s die ook onderweg was. Wij deden – net als heel lang geleden in onze kinderjaren toen auto’s nog een bijzonder verschijnsel waren – een spelletje nummerborden kijken. Waar komen al die vrachtwagens vandaan? Uiteraard uit Nederland, want wij blijven natuurlijk toch de vrachtvaarders van Europa. Het merendeel van de vrachtwagens die wij passeerden kwam echter uit de nieuwe lidstaten van de EU: Polen, Hongarije, Slowakije, Roemenië, Bulgarije, Tsjechië, enzovoort. De Europese integratie is tastbare werkelijkheid geworden. Het vrije verkeer van personen en goederen komt goed op gang en ons aller welvaart is hierop gebaseerd. Deze nieuwe verkeersstromen moeten ons wel aan het denken en handelen zetten. Was de groei van het Nederlandse wagenpark in het verleden – althans in theorie - reden voor de uitbreiding van het rijkswegennet, nu moeten verkeersplanners ook rekening houden met de extra belasting door de groei van de buitenlandse verkeersdeelnemers. Op weg naar de mainports in de Randstad. Tegen die

achtergrond is het terecht dat de OESO gewezen heeft op de economische schade, die dreigt als de Randstad onbereikbaar wordt. En dan kom je van vakantie terug in de Randstad. De A4-Zuid loopt twee jaar vertraging op door een rekenfout. De A4 bij Leiden mag niet worden verbreed, hoe noodzakelijk ook, vanwege onze invulling van een Europese richtlijn. Hoe lang nog kan onze economie dit soort geknoei van onze plannenmakers verdragen? n Luigi van Leeuwen, een Haaglander

in Nederland is aangekomen, geeft die dienstverlening je de adempauze voor alle andere dingen die je moet doen.” Heb je, zo ver van huis, hier ook je thuis gevonden? “Ja. Ik vind het heerlijk in Den Haag. Ik voel me veilig hier. Ik vind het heerlijk dat ik overal naartoe kan fietsen en dat er veel prachtige musea, theaters en bioscopen zijn. Binnenkort krijgen we ook nog een schitterend winkelcentrum, zodra ze klaar zijn met de renovatie van Babylon. Door dit appartement heb ik een jaar gehad waarin ik me makkelijk kon aanpassen aan het leven in een nieuwe woonplaats en heb ik van alle voordelen van deze stad kunnen genieten. Ik moet voor mijn werk veel reizen en het is prettig een plek te hebben die je je thuis kunt noemen.” n www.lafenetre.nl www.servicedapartments.nl

KORT...

FOCUSHAAGLANDEN

Publiek Private Samenwerking & bedrijventerreinen Het Stadsgewest organiseert in samenwerking met het projectbureau Regionaal Structuurplan bij Bouwend Nederland in Zoetermeer een bijeenkomst over PPS

en bedrijventerreinen. Op het programma staat een presentatie over de wensen van de toekomstige gebruikers en de randvoorwaarden aan de aanbodkant.

Ook zullen voorbeelden en ervaringen met PPS rond herstructurering bedrijventerreinen aan bod komen. Datum: 4 oktober van 13.30 tot 17.30 uur. n

Groei export en omzet bedrijfsleven Westland ‘Het Westland heeft een goed jaar achter de rug, maar toch zijn de economische prestaties en de kracht van de economie matig’, aldus het rapport ‘de Kracht van Westland’. Het rapport beschrijft jaarlijks het economisch presteren van het Westland en Midden-Delfland in vergelijking met andere regio’s in Nederland. De Economische thermometer laat zien dat het Westland een redelijk positief jaar achter de rug heeft, maar dat ontwikkelingen achterblijven bij het landelijke gemiddelde. Dit uit zich in lagere scores op het gebied van werkgelegenheid, winstgroei, investeringsniveau en dynamiek in het bedrijfsleven. Het aantal starters en nieuwe bedrijfsvestigingen

blijft duidelijk achter. Dit heeft onder meer te maken met het beperkte aanbod van bedrijventerreinen en bedrijfsruimte. De Westlandse glastuinbouw presteerde beter dan in 2005. Door de gestegen prijzen kon men de hoge energiekosten beter opvangen. Onderdeel van ‘De Kracht van het Westland’ is een studie naar het imago van het gebied in relatie tot de toekomstige ontwikkeling van de economie. Het imago bepaalt mede of ondernemers en hoger opgeleiden er willen wonen, werken of investeren. Aan een representatieve groep ondernemers en hbo- en wo-studenten werd gevraagd wat zij van de regio vinden. Studenten zien het Westland vooral als ‘platteland’ en associëren het niet met ondernemersschap, innovatie en vernieuwing. De belang-

rijkste zwakke plekken in het imago van het Westland zijn ondermeer deze plattelandsuitstraling, de ‘eigengereide’ mentaliteit en de beperkte bereikbaarheid. n

33

Midden-Delfland krijgt miljoeneninjectie Groengebied Midden-Delfland krijgt een enorme oppepper. Het rijk steekt miljoenen euro's in het groen- en recreatiegebied. Met de forse investering moet er onder meer vaart worden gemaakt met het weghalen van de verspreide kassen in het gebied. Ook financiert het ministerie van VROM veel nieuw groen in Midden-

Delfland en wil het departement dat er een betere verbinding komt tussen dit gebied en (de rest van) het Groene Hart. Wethouder Christiaan van der Kamp (Midden-Delfland) reageert uitgelaten op de rijksplannen. “Dit is prachtig en echt een cadeau voor iedereen die zich jarenlang voor het gebied heeft ingespannen.” De miljoenen zijn overigens niet

alleen bedoeld voor Midden-Delfland. Het rijksproject heet ‘Mooi en Vitaal Delfland’ en heeft ook betrekking op het stuk groen aan de andere kant van de A13, bij de kern Oude Leede. Het plan maakt deel uit van het urgentieprogramma voor de Randstad en krijgt een plekje in een lijst van 33 projecten die met voorrang worden uitgevoerd. n

Ideeënwedstrijd Casa Nova van start Het Stadsgewest Haaglanden wil het woonklimaat en de woonwensen van Haaglanders beter op elkaar afstemmen. Casa Nova is een jaarlijkse woonideeënwedstrijd die een grotere variatie aan woonvormen in Haaglanden promoot. Dit jaar is het thema ‘Wonen met water’. Nederland is van oudsher een land met een woelige watergeschiedenis en daardoor veel expertise op het gebied van water. Daarnaast lijken

drijvende woningen de toekomst te hebben, omdat nieuwbouwlocaties op het droge schaarser worden. De prijsuitreiking vindt plaats tijdens het jaarlijkse Woonvisiedebat op 26 november a.s. n www.haaglanden.nl

NAJAAR 2007

3

KORT...

1 januari 2008: Kamer van Koophandel Den Haag De Kamers van Koophandel Haag­ landen en Rijnland hebben opnieuw een aantal belangrijke stappen gezet op weg naar een volledige fusie op 1 januari 2008. De belangrijkste post­ en binnen bestuur en directie zijn ingevuld en ook is de nieuwe naam vastgesteld. Marius Varekamp blijft tot 1 januari 2009 voorzitter, waarna de huidige voorzitter van Rijnland - Pieter Meijer - hem zal opvolgen. Gert Zandsteeg wordt alge­-meen directeur en is vanaf 1 januari 2008 verantwoordelijk voor bestuurlijke zaken, kantoren en tevens personeel, organisatie en communicatie. Cees

34

Broeksma, de huidige directeur van de Kamer Rijnland wordt zijn plaats­ vervanger. De keuze van de naam is gebeurd na zorgvuldige afwegingen, waarbij duidelijkheid de doorslag heeft gegeven De nieuwe organisatie presenteert zich straks in binnen- en buitenland als Kamer van Koophandel Den Haag. De oude namen Rijnland en Haaglanden zijn alleen regionaal ingeburgerd geraakt. Buiten de provincie Zuid-Holland en zeker internationaal zijn het geografische begrippen die altijd de nodige uitleg behoeven. Den Haag is wereldwijd een bekende stad, vooral door het toenemende aantal internationale organisaties. Bovendien heeft

Den Haag om die reden ook een positief imago. De Kamers van Koophandel Rotterdam en Amsterdam bedienen eveneens een groot regionaal gebied in de omgeving van een centrale stad. Wat betreft naamgeving, sluit de nieuwe Kamer hierbij aan. Onlangs hebben de voorzitters van beide Kamers het fusiedocument ondertekend waarmee het samengaan van Haaglanden en Rijnland per 1 januari 2008 officieel is bekrachtigd. De nieuwe Kamer heeft acht fullservice kantoren. Het is daarmee één van de grootste Kamers van Nederland met een sterke focus op internationalisering, innovatie, toerisme en agribusiness. n

Vastgoedmarkt Haaglanden Het Nederlands Vastgoed Instituut organiseert op 18 oktober 2007 in het World Forum Convention Center (WFCC) het congres ‘Vastgoedmarkt Haaglanden. De regio Haaglanden speelt een steeds prominentere rol in Zuid-Holland. Hoe positioneert zij zich ten opzichte van de Randstad of de Zuidvleugel? Haaglanden bestaat uit grote steden en kleinere rand-

gemeenten. Is de verhouding tussen deze twee gelijkwaardig? Wie haalt welke voorzieningen binnen zijn grenzen en welke demografische doelgroep heeft daar baat bij? Bas Verkerk, regiobestuurder Ruimte­ lijke Ordening en burgemeester van de gemeente Delft, zal spreken over het recente Regionaal Structuurplan

Overheidsvertalingen

Rijksoverheid

Provinciale overheid

Haaglanden. Wat is de rol van het Stads­ gewest ten opzichte van de provincie en het Rijk? Marcel Houtzager, regiobestuurder en wethouder gemeente Leidschendam-Voorburg licht de ontwikkelingen toe over de stad versus de randgemeenten. n www.vastgoed-instituut.nl

Gemeentelijke overheid

Overheidsvertalingen Het belang van onderscheid Het vaste team van Wilkens c.s. heeft de beschikking over een netwerk van gespecialiseerde vertalers met bewezen kwaliteiten op het gebied van teksten voor de overheid. Zij zijn bekend met internationaal vastgestelde terminologie en de Nederlandse beleidsstructuren. Of het nu een brochure of een beleidsnotitie betreft, Wilkens c.s. zorgt ervoor dat de vertaling nooit ten koste van uw tekst gaat.

BETROUWBAAR & des k undig

w w w. o v e r h e i d s v e r t a l i n g e n . n l T +31 (0)71 - 581 12 11 F +31 (0)71 - 589 11 49 E [email protected]

Goed openbaar vervoer in een stad is een levensvoorwaarde. Zonder goed openbaar vervoer slibt de stad dicht en verliest zijn aantrekkingskracht op bedrijven, bewoners en bezoekers. HTM probeert zoveel mogelijk reizigers te laten zien dat openbaar vervoer een goed alternatief voor de auto kan zijn. ‘s Ochtends, ‘s middags, ‘s avonds, in het weekend en ook ‘s nachts. Met goede verbindingen naar winkelcentra, scholen, ziekenhuizen, bedrijfsterreinen of Vinexlocaties, biedt het openbaar vervoer altijd een oplossing. Openbaar vervoer in de stad gaat verder dan het rijden van trams, bussen en lightrailvoertuigen. Een betrokken vervoerbedrijf heeft oog voor de omgeving en neemt actief deel aan sociale en maatschappelijke ontwikkelingen. HTM ziet voor zichzelf een rol in de economie, het sociale leven, de (sociale) veiligheid, de zorg voor een aantrekkelijke leefomgeving, de organisatie van evenementen, etc. Op die manier werkt HTM mee aan een leefbare stad. Voor meer informatie: www.htm.net of HTM Consumentenlijn 070 - 3848 666.

NAJAAR 2007

3

270976_BD_AdvGemeenteGids

05-09-2007

17:16

Pagina 1

Den Haag DEN HAAG Zee, strand en duinen. Zee en strand, de duinen en de stad. Den Haag staat voor vrijheid. De vrijheid die je voelt als je de duinen en de zee Dans opzoekt, de golven; de vrijheid van een vlieger. Maar ook de vrijheid die de inspiratie was voor de ‘Victory Boogie Woogie’, het wereldberoemde schilderij van Mondriaan Werken een betere wereld. dat teaan bewonderen is in het Gemeentemuseum. Vrijheid waaraan Den Haag werkt, internationale stad van vrede, recht en veiligheid. Denals Haag Internationale Stad

Victory Boogie Woogie

Stad van vrede, recht en veiligheid! www.denhaag.com