INTERNATIONAAL RAPPORT

INTERNATIONAAL RAPPORT DE HULP AAN EN DE VERZORGING VAN DEMENTE PERSONEN IN DE EUROPESE GEMEENSCHAP.

BIJLAGEN

Frank Buntinx, Catherine Davister, Jan De Lepeleire, Ovide Fontaine, Raphaël Gazon, Emmanuelle Hayward, Michel Ylieff.

Service de Psychologie de la Santé Unité de Psychologie clinique du Vieillissement UNIVERSITE DE LIEGE

Academisch Centrum Voor Huisartsgeneeskunde KATHOLIEKE UNIVERSITEIT LEUVEN

INHOUDSTAFEL DUITSLAND

p. 3

OOSTENRIJK

p. 8

DENEMARKEN

p. 14

SPANJE

p. 19

FRANKRIJK

p. 29

GRIEKENLAND

p. 36

ITALIE

p. 41

LUXEMBURG

p. 47

PORTUGAL

p. 57

VERENIGD KONINKRIJK

p. 62

ZWEDEN

p. 68

NEDERLAND

p 73

LAND : DUITSLAND AFHANKELIJKHEID : DEFINITIE Definitie

Toestand van een persoon die omwille van een ziekte of een fysische,mentale,of psychologische invaliditeit , belangrijke hulp ( begeleiding) nodig heeft om de gewone en regelmatige activiteiten van het dagelijkse leven uit te kunnen voeren. De nood aan hulp of begeleiding moet blijvend zijn, of moet minstens zes maand duren. Tot de gewone en regelmatige activiteiten van het dagelijkse leven behoren : 1) Zich wassen, een bad of een douche nemen 2) Tanden poetsen, mondverzorging, haar kammen, zich scheren 3) Voedsel klaar- en eetbaar maken, en het eten. 4) Darmontlasting en lediging van de blaas (urineren ) 5) Uit bed komen of er in gaan liggen, in bed kunnen veranderen van positie 6) Zich kleden en ontkleden. 7) De onontbeerlijke taken buitenshuis kunnen uitvoeren. N.B.: 1) Binnenshuis zal elke van de geciteerde activiteiten ( b.v.naar het toilet gaan ) waarvoor de patiënt hulp nodig heeft, beschouwd worden in functie van de tijd die er voor nodig is. 2) Alleen bezoek aan de arts, bezoek aan de apotheker ,en de medische behandelingen worden beschouwd als onontbeerlijke taken buitenshuis. 3) Haar wassen en nagels knippen zijn geen verzorgings-activiteiten. 4) Aankleden en uitkleden worden alleen in aanmerking genomen als zij onmiddellijk samengaan met een andere verzorgings-activiteit ( b.v.zich kleden om te gaan wandelen komt niet in aanmerking).

Evaluatiesystemen De patiënten worden in drie verzorgingscategorieën geklasseerd : Niveau 1 : Niveau 2 : Niveau 3 :

Instrumenten

Nood aan verzorging gemiddeld > 45.min/dag gemiddeld 2 uur/dag gemiddeld 4 uur/dag

Nood aan huishoudelijke hulp gemiddeld >45 min/dag gemiddeld 1 uur/dag gemiddeld 1 uur/dag

Om de classificatiecriteria en het onderzoeksproces duidelijk te maken werd een expertenkommissie samengesteld. Er werd een reglement opgesteld voor het onderzoeksproces. Dit bestaat uit twee delen : 1) “ Gedragsregels voor het bepalen van de zorgbehoevendheid” geeft duidelijke criteria aan voor het classificeren van de patiënten in drie categorieën. 2) “Gedragsregels voor het onderzoek” bevat instructies voor het uitvoeren van het onderzoek.

Evaluatie-organen In de schoot van de ziekteverzekering ( Pflegekassen )werd een speciaal departement gecreëerd. Het onderzoek van de patiënten en het bepalen van hun afhankelijkheidsgraad wordt op vraag van de Pflegekasse uitgevoerd door de onafhankelijke dienst voor medisch onderzoek. De medewerkers van deze dienst sturen hun en structuren resultaten naar de Pflegekasse, die beslist in welk afhankelijkheidsniveau patiënt geklasseerd met worden..In de meerderheid der gevallen komt de klassering van de Pflegekasse precies overeen met het advies van de dienst voor medisch onderzoek

LAND : DUITSLAND AFHANKELIJKHEID : DE VOORZIENING VAN HULP EN VERZORGING De institutionele permanente voorziening

Er is in de ganse sector van de hulp en verzorging voor bejaarden een tendens naar ont-institutionalisering. De meeste instellingen zijn non-profit. Maar het aantal privé instellingen neigt naar snelle toename. - Verzorgingshuizen - Multifunctionele huizen voor bejaarden - Rusthuizen - Beschermd wonen.

De voorziening voor thuiszorg

-

Verpleging aan huis Medische consultatiemogelijkheden Diensten voor huishoudelijke hulp Thuisbezorgde maaltijden Speciale restaurants Opvang in families Tele-bewaking en diensten voor telecommunicatie

De institutionele tijdelijke voorziening

-

Geriatrische eenheden in de algemene ziekenhuizen Geriatrische ziekenhuizen Verzorgingshuizen voor kort verblijf Kort verblijf in rusthuis Geriatrisch daghospitaal

Innovatieve oplossingen

-

Mehrgliedrige Einrichtungen : in stelling met verschillende niveau’s die verschillende types diensten onder één dak aanbiedt. Dag-onthaalcentra Dag-verzorging

-

4

LAND : DUITSLAND AFHANKELIJKHEID : ECONOMISCHE ASPECTEN Financieringssystemen De Duitse Federale Staat heeft geen enkel beleid gevoerd naar de bejaarden. De ontwikkeling van verzorgingsinstellingen is duidelijk gebeurd omdat de

ziekteverzekeringskassen bepaalde hospitalen niet meer wilden financieren. Zij werden dan in de sociale sector ondergebracht, naast de rusthuizen en naast de zeldzame thuisverzorgings- en thuishulpdiensten. Dit betekende dat de bejaarden of hun kinderen er voor moesten betalen. Of de sociale diensten van de gemeentes.

De ziekenkassen weigerden de hygiënische zorgen terug te betalen, tenzij op doktersvoorschrift als ze deel uitmaakten van de behandeling, of als ze een hospitalisatie konden voorkomen. Zij oordeelden dat, als er geen voorschrift was, de deze nood aan verzorging bij de bejaarde gevolg was van verval door ouderdom, en niet door ziekte. Deze financiële discriminatie werd vanaf 1974 aangevochten door een coalitie van de grote welzijnsorganisaties en de openbare besturen die verantwoordelijk waren voor de maatschappelijke bijstand. Zij trachtten de Federale Staat te dwingen zijn wetgeving te veranderen. De respectieve Länder hebben verschillende projecten voorgesteld. Geleidelijk werden de Kassen er toe gebracht de hygiënische zorgen en de huishoudelijke hulp te financieren. Aanvankelijk maar voor een “aflossingsperiode“ van vier weken, later voor een gelimiteerd aantal uren per maand. Uiteindelijk hebben de twee Kamers een wet gestemd voor de verplichte verzekering voor langdurige verzorging. Zij werd op 1 januari 1995 van kracht voor thuisverblijvende zorgbehoevenden van alle leeftijden, en vanaf 1 januari 1996 voor dezen in verzorgingsinstellingen. M.a.w.1.2 miljoen mensen thuis, en 450.000 in instellingen. De gelden hiervoor komen uit paritaire heffingen bij de gesalariëerden en de werkgevers. Het beheer van dit nieuwe risico werd aan de Ziekenkassen toevertrouwd.

Kosten van de opvang

De bijdrage van de verplichte verzekering in de langdurige verzorging worden in natura toebedeeld, maar kan vervangen worden door een forfaitair bedrag. Dit bedrag varieert volgens drie categorieën van afhankelijkheid ( van 750 tot 2.800 mark per maand, tot zelfs 3.750 mark voor de zeer zware gevallen, aantal zorgafhankelijke personen, zorgafhankelijken die oppas nodig hebben, zorgafhankelijken die constante hulp nodig hebben).

5

LAND : DUITSLAND DEMENTIE : EVALUATIE Evaluatie-systemen Verbonden aan de klassieke criteria in de literatuur ( DSM IV….)

Instrumenten

Er bestaat geen nationaal referentie-instrument. De klassieke in de literatuur genoemde instrumenten worden gebruikt.

De evaluatie gebeurt door de huisartsen, de specialisten of de gespecialiseerde eenheden.en kan gebeuren in het kader van de organismen die zich bezig houden met Organismen/ de evaluatie van de zorgafhankelijkheid. Evaluatiestructuren

6

LAND : DUITSLAND DEMENTIE : DE VOORZIENING VAN HULP EN VERZORGING De permanente Demente mensen worden door de voornoemde voorzieningen opgevangen institutionele voorziening


Demente mensen kunnen beroep doe op de voornoemde diensten voor thuishulp en thuisverzorging

De tijdelijke institutionele voorziening

Een belangrijk deel van de demente patiënten wordt in de algemene ziekenhuizen, de psychiatrische en de militaire ziekenhuizen opgevangen.

Innovatieve voorzieningen

Gespecialiseerde eenheden voor verzorging van dementen Dag-opvangcentra.

7

LAND : OOSTENRIJK AFHANKELIJKHEID : DEFINITIE Definitie

Onbekwaamheid of chronische ziekte die minstens 50 uur hulp en verzorging per maand nodig maakt

Evaluatie-systemen

Het aantal uren verzorging dat iemand nodig heeft => “geïndividualiseerd” ?

Instrumenten

Een gestandardiseerde vragenlijst voor de evaluatie van de nood aan verzorging en hulp

Evaluatie van nood aan thuisverzorging = bevoegde verpleegster van een officiëel organisme Evaluatie Evaluatie van de nood aan huishoudelijke hulp : door de bevoegde verpleegster van een officiëel organisme. organismen/structuren - op nationaal niveau : is er een grote fragmentatie van de verzorging t.o.v. wat moet worden bereikt, en er wordt geen rekening gehouden met de -

psychologische noden en andere imperatieven van de cliënten, Het Weense Model : staat voor een globale aanpak door de diensten, die vertrekt vanuit het sociale steunpunt waar deze hulp wordt aangevraagd. Een maatschappelijk werker onderzoekt ten huize van de cliënt de sociale en familiale situatie.en bepaalt de modaliteiten van het inschakelen van de diensten ( type van hulp en duur van de interventie)

8

LAND : OOSTENRIJK AFHANKELIJKHEID : DE VOORZIENING VAN HULP EN VERZORGING De institutionele permanente voorziening

Rusthuizen,rust en verzorgingshuizen,psychiatrische verzorgingshuizen, woongelegenheid voor invaliden Types van financiering van de Instellingen: bevoegde gemeentelijke departementen en diensten, publiekrechterlijke instellingen van openbaar nut gesticht en gecontroleerd door de gemeentes, verenigingen zonder winstgevend doel ( financiëel gesteund door de gemeente, gecontroleerd door de openbare macht, met duidelijke barema’s), caritatieve organisaties. NB: in 1960 werden in de rusthuizen Bestuursraden gecreëerd, naar Scandinaafs model. Criteria voor opname ( Wenen ): elke Oostenrijkse burger die in Wenen woont, en geen constante verzorging nodig heeft, kan vanaf zijn 60 jaar zijn plaats in een rusthuis aanvragen. Hij/zij zal die na enige jaren ook krijgen.


Verpleegkundige zorgen, paramedische verzorging, diensten voor geestelijke gezondheid, diensten voor medische consultatie, maatschappelijk werk, diensten voor thuishulp,poetshulp,klusjesdiensten, huishoudelijke hulp, thuisbezorgde maaltijden, vervoerdiensten, oppas en zorgonderbrekings-oppas, woongelegenheid voor bejaarden, Verbetering van de woonst, telebewaking en telecommunicatie, verschillende technische hulpmiddelen; sociale hulp en andere initiatieven. Wet van 17.12.1991 : de diensten voor de thuiszorg zijn een apart departement , dat verantwoordelijk is voor de samenwerking met de caritatieve thuiszorg-verenigingen - De provincies en gemeenten beheren de meeste deelgebieden die niet door de sociale zekerheid worden gedekt ( het systeem is gedecentraliseerd). - Het subsidiariteitsprincipe wordt in conservatieve zin toegepast (katholiek land) : De openbare diensten bieden alleen daar maatschappelijke hulp aan waar ze niet door de familie wordt georganiseerd, of door de sociale zekerheid of de privé organisaties voor sociale bijstand => restrictieve toepassing : de hulp wordt toebedeeld in functie van de individuele situatie van de hulpvrager. De koehandel met de maatschappelijke dienstverlening : - de maatschappelijke dienstverlening van de openbare besturen verschuift naar de “informele” sector ( familie en buurt ). De financiële bijdrage van de hulpgenieters stijgt. - Het loven en bieden neemt toe door het systeem van de zorgtoebedeling (1999, nationaal niveau ). - Beperking van deze koehandel : de openbare besturen bepalen de bijdrage van de cliënten naargelang hun sociale situatie en hun financiële mogelijkheden, welke hulp zij ook nodig hebben ; er worden type-contracten opgemaakt tussen de gemeenten en de organisaties; de bijdragen moeten dezelfde zijn voor alle organisaties; de verplichting kwaliteit te leveren aan een gelijke prijs; controlemogelijkheden ( b.v aan huis bij de cliënt, mogelijkheid van klacht in te dienen, scherpe controle van de facturen ); bijsturingsmogelijkheden door de openbare besturen, bedrijfszekerheid op middellange termijn voor de organisaties, en opleidingsmogelijkheden voor het personeel van de verenigingen. - 98 % van de Oostenrijkers heeft een ziekteverzekering. De privé verzorgingsverzekeringen nemen toe. Zij zijn complementair. Dit geeft wel aanleiding tot een ethisch probleem : in de praktijk geven de thuisverzorgingsdiensten immers de voorkeur aan bejaarden die een privé ziekteverzekering hebben afgesloten Ö tendens naar privatisatie ( privé verzorgingsverzekering, privé rusthuizen, commerciële verzorgingsfirma’s..) MAAR de verzorging van de bejaarden wordt nog sterk gereglementeerd door de openbare besturen.

9

LAND : OOSTENRIJK AFHANKELIJKHEID : DE VOORZIENING De tijdelijk institutioneel voorziening

Algemene ziekenhuizen (AZ), geriatrische eenheden in de AZ, psychiatrische diensten in de AZ, psychiatrische ziekenhuizen, heropvoedingshuizen.


In hun beginstadium :- beschermd wonen, service flats - kort verblijf in rusthuis, geriatrisch daghospitaal, dagverzorging

10

LAND : OOSTENRIJK AFHANKELIJKHEID : ECONOMISCHE ASPECTEN Financieringssystemen 1. Thuisverzorging :

De Ziekteverzekering, via de bijdragen van werknemers en werkgevers - de verzorging wordt terugbetaald via een toelage en in functie van een nomenclatuur, waarin elke activiteit is vervat, - een voorschrift van de huisarts is nodig om terugbetaling te krijgen, - terugbetaling: gebeurt ofwel naar de organisatie, of naar de patiënt, - de technische verpleegkundige zorgen worden terugbetaald, de preventieve acten of psychosociale acititeiten zelden. De activiteiten zoals een bad nemen, of uit bed komen worden dus niet terugbetaald, en door de patiënt gedragen, - iedereen die langer dan 6 maand thuiszorg nodig heeft kan bij het gemeentebestuur “Pflegegeld” ( bijstandstoelage) aanvragen ( 1993 ). 2. Thuishulp : - gefinancierd en gesubsidieerd door de centrale regering ( soms als deel van de sociale zekerheid) of door de lokale autoriteiten : gevoed door centrale en/of lokale taksen - sommige diensten worden door de provincie of de gemeente gesubsidieerd. - Remgeld naargelang het inkomen van de patiënt - 340.000 Oostenrijkers krijgen dit “pflegegeld”. 70 % van hen zijn gepensioneerden. - Gemiddelde toelage : 379 Euro. Terwijl de kosten van de diensten veel hoger liggen. De Staat heeft daarom de inbreng van de cliënten verhoogd. Dit kan beletten dat de cliënten deze toelage gebruiken voor bijkomende zorgen. Anderzijds kan het surplus van de toelage opgespaard worden.

Kost van de opvang

Maandelijks bedrag voor opname in een rusthuis (1996) : 850 Euro voor één persoon, 1500 Euro voor een koppel. MAAR : deze sommen mogen 80 % van het normale maandelijks inkomen van de bewoners niet overschrijden. Ö in geval van onvoldoende financiële middelen, neemt de gemeente het verschil op zich. In een rusthuis kunnen de kosten voor verzorging gedeeltelijk gedekt zijn door een verzorgingsvergoeding In de 32 rusthuizen die behoren tot de Raad van Beheer van de Weense Rusthuizen wordt 53 % van de kosten betaald door de bewoners, en de resterende 47 % door het gemeentebestuur

11

LAND : OOSTENRIJK DEMENTIE : EVALUATIE Evaluatiesystemen

Er wordt gerefereerd naar de criteria in de klassieke literatuur ( DSM IV….)

Instrumenten

Op nationaal vlak bestaat geen referentie-instrument. De instrumenten die klassiek in de literatuur worden geciteerd worden gebruikt.

Organismen/Structuren Huisartsen en specialisten, eenheden voor geriatrische evaluatie, geheugenklinieken. voor evaluatie

12

LAND : OOSTENRIJK DEMENTIE : DE VOORZIENING VAN HULP EN VERZORGING De permanente Demente mensen kunnen de bovengenoemde permanente inrichtingen benutten institutionele voorziening De voorziening voor thuiszorg

Demente mensen kunnen de verscheidene thuiszorgdiensten benutten


Demente mensen kunnen de bovengenoemde tijdelijke inrichtingen benutten

Innoverende voorzieningen

Dag-opvangcentra en geheugenklinieken.

13

LAND : DENEMARKEN AFHANKELIJKHEID : DEFINITIE Definitie

Bejaarden worden als afhankelijk beschouwd indien zij moeten worden geholpen voor vier instrumentele activiteiten : koken, boodschappen doen, poetsen, en gebruik maken van vervoer. Zij zijn daarenboven afhankelijk van hulp bij zes van de volgende persoonlijke activiteiten : zich voeden, zich kleden, een bad nemen, zijn toilet maken, continent zijn , en stappen.

Evaluatiesystemen

Een pluridisciplinair team : verpleeg(st)er,maatschappelijk werk(st)er, ergotherapeut(e)

Instrumenten

IADL- en ADLschalen worden gebruikt. De inschaling wordt gedaan door verpleegsters die door de gemeentebesturen worden ge-engageerd. Er bestaat op nationaal niveau geen referentie-instrument.

Organismen/structuren Evaluatie van afhankelijkheid wordt door de maatschappelijke- en gezondheidsdiensten van de openbare besturen georganiseerd. voor evaluatie

14

LAND : DENEMARKEN AFHANKELIJKHEID : DE VOORZIENING VAN HULP EN VERZORGING Permanent institutioneel voorziening

In de loop van de tachtiger jaren hebben de autoriteiten een politiek gevoerd van thuisverblijf. Het aantal patiënten dat in medische instellingen verbleef daalde tussen 1980 en 1989 met 23 %. Op dit zelfde moment werden “aangepaste woongelegenheden “ ( accomodation homes) gecreëerd ( toename van 44 % ). De instellingen werden tegelijkertijd gerestructureerd voor een betere opvang. In 1995 besloten de autoriteiten geen rusthuizen meer op te richten. De verzorging van de bewoners van de rusthuizen wordt door de gemeenten georganiseerd. -rusthuizen -rust en verzorgingshuizen -huizen voor psychiatrische verzorging -beschermd wonen


- verpleegkundige thuisverzorging - maatschappelijk werk - dienst voor thuishulp - dienst voor huishoudelijke hulp - klusjesdienst - maaltijdenbedeling - gemeenschappelijk restaurant - vervoerdiensten

- palliatieve zorg voor de nabestaanden - oppasdienst/zorgonderbrekingsdienst - woongelegenheid voor bejaarden - aanpassing van de woonst - telebewaking en telecommunicatiediensten - bijstand, faciliteiten, technische hulp, telefoon, aankoop van een rolstoel - preventieve diensten- en activiteiten


- Algemene ziekenhuizen - Geriatrische eenheden in de Alg.ZH - Psychiatrische diensten in de Alg.ZH. - Psychiatrische ziekenhuizen

- verzorgingshuizen voor kortverblijf - dagverzorging - nachtopvang, en zorgonderbrekingsshuis - sociale centra voor bejaarden


Woongelegenheid voor invalide mensen

15

LAND : DENEMARKEN AFHANKELIJKHEID :ECONOMISCHE ASPECTEN Financieringssystemen Zoals in andere Scandinavische landen is de gemeenschap verantwoordelijk voor het organiseren van het antwoord op de vraag van de gehandicapte mensen die de activiteiten van het dagelijkse leven niet meer alleen kunnen uitvoeren. van de voorziening De gemeentebesturen hebben de verantwoordelijkheid gekregen voor het financieren en het besturen van de thuiszorgdiensten. Zo werden diensten voor hulp en verzorging ontwikkeld ( de laatsten 24 uur op 24 ), en programma’s voor technisch aangepaste woongelegenheden voor gehandicapten ingevoerd , die progressief de bestaande woonvoorzieningen hebben vervangen. Wat resulteert in een verminderd aantal geïnstitutionaliseerde bejaarden. De zorgtoebedeling hangt af van de inschatting van de behoefte. De financiële bijdrage van de zorggenieters is miniem, zelfs voor permanent verblijf, waar 15 % van het pensioen volstaat voor de huur. Hulp aan de families bestaat, maar is geen item voor publiek debat. De ziekenhuizen en zorgen door de huisartsen worden door de provincies ( graafschappen ) gefinancierd. De residentiële verzorging wordt door de gemeentebesturen gefinancierd. Voor de demente personen bestaat geen enkele specifieke tegemoetkoming.


16

LAND : DENEMARKEN DEMENTIE : EVALUATIE Evaluatie- systemen en instrumenten

- Huisartsen en specialisten(psychiaters, geriaters, neurologen ) - Expertise-centra ( geheugenklinieken ) De ICD-10 classificatie wordt gebruikt. Ook de DSM IV. In 1999 stelde het Danish College of General Practitioners een nationale klinische procedure voor. Aanbevolen werd de MMSE te gebruiken, zowel voor de diagnose als voor de opvolging. Er worden ook verschillende schalen qua ADL en IADL, zowel als depressieschalen, gebruikt

Organismen/Structuren Een pluridisciplinaire equipe die afhangt van het gemeentebestuur evalueert de nood aan hulp en verzorging, en wijst de hulp toe. voor Evaluatie In bepaalde regio’s bestaan “assessment teams” ( multidisciplinaire teams ) voor klinische diagnose. Projecten voor hun ontwikkeling zijn voorzien.

17

LAND : DENEMARKEN DEMENTIE : OPVANG De permanent institutioneel voorziening


-

rusthuizen rust en verzorgingshuizen beschermd wonen

Cfr.het aanbod voor thuishulp en thuisverzorging

De tijdelijk institutioneel voorziening

-

dagcentra worden door de gemeenten opgericht sommige ziekenhuizen hebben een systeem voor kort verblijf


-

Group accomodation ( aangepaste woongelegenheden) Memory clinics ( 4 voorzieningen functioneren ) In bepaalde gemeentes worden verzorgenden ( “co-ordinator dementia “) specifiek opgeleid. Zij moeten de andere zorgverleners die bij de opvang van dementen betrokken zijn, opleiden, en het opvangplan individualiseren en flexibel maken. Momenteel zijn er 500 verzorgenden opgeleid, uit 275 gemeentes.

18

LAND : SPANJE AFHANKELIJKHEID : DEFINITIE Definitie

“ Totaal invalide” : is hij/zij die ernstige moeilijkheden heeft om zich te verzorgen, om de huishoudelijke taken te verrichten, en om kontakt met de buitenwereld te behouden. Hij/zij moet bovendien permanent en à rato van 8 uur/dag nood hebben aan de hulp van een nabestaande of een sociale dienst . De “zieke” en de zorgafhankelijke” horen niet in dezelfde categorie van sociale zekerheid. Zij passen in verschillende juridische en administratieve concepten : < ziekte : gezondheidswerkers, volledige financiering, en verplichte medische verzekering, < afhankelijke : maatschapppelijke werkers, geen verzekerde financiering, en individuele verantwoordelijkheid. 1992 : alle autonome gemeenschappen keuren het National Gerontologica Plan goed. Het Plan wordt opgestart op diverse niveau’s. < thuis leven en oud worden,m.a.w.hospitalisatie en opname in instellingen vermijden < de maatschappelijke sanitaire en sociale hulp verbeteren, < de kloof tussen maatschappelijke- en gezondheidszorg vermijden < 1995-1997 : een politiek-sociaal vijf-puntenprogramma voor zorgafhankelijke bejaarden. Thuishulp – Intermediaire maatschappelijke diensten – Informele hulp – Sociosanitaire coördinatie – Opvang in instellingen.

Evaluatiesystemen

Elke autonome gemeenschap bepaalt de criteria voor toegang tot de openbare residentiële instellingen.

Instrumenten

IADL+ADL : de hygiënische zelfverzorging, de huishoudelijke taken, en de relaties met de omgeving.

Organismen/Structuren Evaluatie voor huishoudelijke hulp : gebeurt door maatschappelijke werkers, aan de hand van een vragenlijst. Dit gebeurt alleen in sommige regio’s. voor Evaluatie Evaluatie van de thuisverzorging : door een verpleegster of de huisarts, via een gestandardiseerde vragenlijst, in functie van de noden van de patiënt.

19

LAND : SPANJE AFHANKELIJKHEID : DE VOORZIENING VAN HULP EN VERZORGING De permanente Verzorgingstehuizen, rusthuizen,beschermd wonen, service-flats (recidencies para validos, recidencies para assisitidos, of recidencies mixtas ) institutionele Ö 2.8 % der bejaarden wonen in instellingen ( er is een lange wachtlijst door plaatsgebrek ) voorziening Actuele typologie der bejaardenwoningen : -

Beschermd wonen, flats met diensten, gezamenlijke woningen, Instellingen, huizen en pensions die niet aan de wettelijke vereisten beantwoorden. Macro-residenties : ( > 250 personen ) die meestal afhangen van openbare organismen, Mini-residenties of residenties van diverse omvang die afhangen van privé of publieke , en die beantwoorden aan de normen,opgelegd door hun autonome gemeenschap, - Residenties van gemiddelde grootte ( 40 plaatsen )die afhangen van de CCLL en in de centra van de steden van de CCAA. Ö er is geen verschil tussen de instellingen voor valide personen, gemengde instellingen, of verzorgingstehuizen. Ö hun doel : onderdak verschaffen, verzorging, preventie van afhankelijkheidstoename, opvolging van behandeling, socioculturele animatie, bevorderen van de sociale relaties, kontakten met de buitenwereld en de familie, kennis en creativiteit stimuleren. N.B.: het manifeste tekortschieten van de maatschappelijke voozieningen doet de privé sector nieuwe instellingen oprichten. Hun uitbating wordt meestal aan privé ondernemingen toevertrouwd, in het bizonder aan coôperatieven. Er is een medisch model voor opvang van bejaarden : 1/3 van de instellingen is in de openbare sector, 2/3 wordtbestuurd door privé organismen.


Verpleegkundige verzorging,, diensten voor geestelijke gezondheidszorg, medische consultatiemogelijkheden, maatschappelijk werk, huishoudelijke hulp,poetshulp, klusjesdienst, maaltijden aan huis, oppas en zorgonderbreking, woongelegenheid voor bejaarden, diverse technische hulp, sociale bijstand en andere initiatieven. 80 à 90 % van de bejaarden worden geholpen en verzorgd door hun familie, en blijven thuis.

20

LAND : SPANJE AFHANKELIJKHEID : DE VOORZIENING VAN HULP EN VERZORGING De De thuiszorg groeit, maar is nog onvoldoende uitgebouwd. voorziening - 1979 : het INSERO ( Nationaal Instituut voorMaatschappelijke Diensten, openbare instelling die afhangt van de sociale zekerheid) stelt maatregelen voor om de thuiszorg te verbeteren : met voor thuiszorg name de mogelijkheid om deze diensten naar de privé sector ( al of niet met winstgevend doel )te delegeren, en het uitvaardigen van een cheque ( cheque abuelo ) aan de bejaarden, waarmee hun (vervolg) hulpvraag betaalbaar kan worden gemaakt. - in de tachtiger jaren : de ontwikkeling van het sociale beleid van de regionale regeringen laat toe de thuiszorg uit te breiden naar alle personen die aan bepaalde criteria beantwoorden ( ongeveer 80 % van de genieters zijn bejaarden ) - vanaf eind ’80 en in de negentiger jaren : was er een forse decentralisatie van de publieke werking naar de autonome regio’s ( er zijn er momenteel 17, plus twee autonome steden ) Zij krijgen geleidelijk de budgettaire- en personeelsmiddelen voor de sociale diensten toegeschoven. Wat echter verschillen tussen de regio’s met zich brengt. Verschillende entiteiten nemen er aan deel : -

vrijwilligers : uit de lokale gemeenschappen en organisaties zonder winstgevend doel, openbare diensten : het Insero hanteert strikte criteria voor de hulptoebedeling, aan de hand van een gewogen instrument dat sociale, medische, economische en familiale factoren hanteert. De evaluatie wordt gedaan door een pluridisciplinair team ( medisch en sociaal ). - Privé diensten : zowel non-profit als commerciëel, want de Staat moedigt de transfert van deze diensten naar de privé aan ( er is geen openbare financiering ). Er bestaat een aantal verschillende organisaties, die onderling niet gecoördineerd zijn. Men tracht wel ze te rationaliseren en te coördineren. Het Ministerie van Sociale Zaken ( MAS , opgericht in 1988 ) heeft acties ondernomen om aan deze ongelijkheid en gebek aan coördinatie te verhelpen : -

Gerontologisch plan Wet op de niet-contributieve pensioenen Het tussen het MAS en de regeringen van de autonome regio’s opgestelde plan om de regionale maatschappelijke diensten uit te breiden ( tussen 1988 en 1994 is het aantal bejaarden die van thuiszorg genieten, op het INSERO-territorium verviervoudigd. Dit plan werd in twee fasen uitgewerkt : *1988-1990 : over heel het territorium worden de sociale diensten van de publieke sector in één netwerk samengebracht ( gemiddeld geniet slechts 0.48 % van de bejaarden van thuiszorg ) *begin ’90 : uitbreiding van de reeds bestaande diensten, en oprichting van nieuwe. De sociale dienstverlening moest meer flexibel worden gemaakt: tijdelijk personeel , en uitbesteding van de diensten aan al of niet commerciële onderaannemers. Ö Omdat de families en de welzijnsgroeperingen steeds minder zorgen voor de opvang van de bejaarden, en omdat de openbare regelgeving steeds uitbreidt, ziet men meer en meer vormen van partnerschap verschijnen zowel met de groeperingen als met de commerciële privé sector. De karakteristieken van de vraag naar thuishulp en verthuiszorging :

21

-

-

slechts 1.09 % der bejaarden vraagt thuis-hulp aan ( midden ’90 ) wordt bijna alleen gevraagd (volgens MAS-FEMP, 1990) • huishoudelijke hulp : huishouden(28.6%), boodschappen ( 12%) koken(9%) • hulp met relationeel karakter: hulp bij toilet (14.3%) administratieve taken en stappen (16.7%), en gezelschap houden ( 7.7 %) zelfde resultaat voor de verleende diensten ( volgens INSERO,1992) • huishoudelijke hulp : 40% • hulp met sociale dimensie : 22.6% • administratieve taken : 7.7 % • thuis koken : 6.2 % • Verzorging : 7% • Gezelschap : 1.4 %

Organisatie-types die thuiszorg aanbieden : - de publieke sector verkiest het sociale aanbod ( groeperingen, coöperatieven) eerder dan de commerciële ondernemingen: *zij krijgen belangrijke fiscale voordelen, *er is een grote coördinatie tussen de diensten voor werkverschaffing en de sociale diensten ( op regionaal niveau) -

sommige regio’s moedigen het ontwikkelen van een “markt” aan ( b.v.Valencia ) • er bestaat in Valencia sinds 1997 een toelage voor privé-residenties ( bono-residencia) • er worden steun en subsidies gegeven aan bepaalde ondernemingen die op dit terrein willen werken, • er is concurrentie tussen groeperingen , coöperatieven en de andere privé ondernemingen. MAAR er worden ook netwerken uitgebouwd tussen deze zorgverstrekkers.

22

LAND : SPANJE AFHANKELIJKHEID : DE VOORZIENING VAN HULP EN VERZORGING De tijdelijke institutionele voorziening

Geriatrische eenheden in de algemene ziekenhuizen. Lang verblijf in de algemene ziekenhuizen, geriatrische ziekenhuizen, psychiatrische ziekenhuizen, revalidatieinstellingen, Instellingen voor kortdurende verzorging, kort verblijf in rusthuizen, geriatrische dag-hospitalen, dag-verzorging, nachtopvang in rusthuizen, sociale centra voor bejaarden. De drie voornaamste intermediaire voorzieningen zijn : -het daghospitaal Ö sanitaire mogelijkheden Ö diagnose,behandeling en revalidatie vóór de gezondheidsproblemen verergeren, Ö gedurende enkele maanden, volgens een uitgestippeld programma -dag-opvangcentrum (het verschil met een dag-hospitaal is onduidelijk. De twee ministeries hebben de respectieve functie van deze twee diensten voor gerontogeriatrie niet goed afgelijnd) Ö Ö Ö Ö Ö

sociale middelen revalidatie bejaarde die niet zelfredzaam is, en psychotherapie, bezigheidstherapie, medische verzorging, maatschappelijke bijstand, nodig heeft in een ziekenhuis, in een vormingscentrum, een ouderlingentehuis,in een gemeenschapscentrum of een tehuis. zorgen : algemene sanitaire verzorging, geval per geval aangepaste medisch en psychiatrisch toezicht, aangepaste voeding, revalidatie ( physisch, sociaal,cognitief….)

-centrum voor tijdelijk onthaal : bejaardentehuizen.


Beginnend : opvang in een familie,verbetering van de woonst, preventie-diensten en activiteiten, telebewaking,telecommunicatie, en andere innovatieve thuiszorgdiensten + experimenten met de integratie van de thuishulp met de thuisverzorging. De commerciële privé-sector heeft interessante experimenten opgezet : -“ Stichting Caixa” : geïnformatiseerde informatie voor de bejaarden -“ Stichting Eulen”: thuiszorg-onderneming en tele-assistentie

23

LAND : SPANJE AFHANKELIJKHEID : ECONOMISCHE ASPECTEN Financieringssystemen

1. Diensten voor thuishulp : Toebedelingscriteria : -de economische en sociale toestand der betrokkenen -inkomensplafond. daarboven betalen de genieters de hulp integraal zelf -onder dit plafond wordt door het actieplan van de regionale regering aan de hand van een degressief barema financiële hulp toebedeeld. Wiens inkomen tussen dit plafond en het interprofessioneel minimumsalaris ligt wordt gedeeltelijk financiëel vergoed voor de kost van de hulp. Voor diegenen die zich onder het minimum situeren neemt het actieplan van de regionale regering de kosten totaal op zich. -maatschappelijke werkers stellen een evaluatiedossier op over de economische en sociale situatie van de gebruiker. Indien de kommissie ad hoc het dossier goedkeurt krijgt de aanvrager de hulp gratis. Financiering : - de diensten worden door de gemeentes georganiseerd en bestuurd - het algemeen bestuur van de sociale diensten van de regering van de autonome regio sluit akkoorden met de gemeentes van de regio. Daarin neemt zij het grootste deel van de kosten van de diensten op zich. En stelt regels op over de concrete uitvoering van de hulp, en controleert ze. - In de gemeentes die geen akkoord hebben ondertekend neemt de regering rechtsreeks de verantwoordelijkheid op zich. - De kosten van de thuishulp vallen ( als onderdeel van de maatschappelijke diensten ) onder de sociale zekerheid. In de INSERO-regio wordt 90 % van de thuishulp gefinancierd door de administratie van de sociale zekerheiid. Het budget is gebaseerd op het aantal gepresteerde uren. - Remgeld, door de patiënt te betalen, in functie van zijn inkomen. Drie bestuursmodellen : a. Bestuur door de openbare besturen (gemeente, associatie van gemeentes,regionale regering)via hun aangestelden, b. Bestuur door de openbare besturen naar andere organismen of privé ondernemingen gedelegeerd. Er worden vooraf bestuursmodaliteiten afgesproken. c. De “diensten-cheque” is een vorm van direct kontrakt met de genieter-werkgever. Organisatie : de maatschappelijke diensten van de gemeenten. 2. Diensten voor thuisverzorging. Financiering : - belastingen - vast budget,door de openbare besturen aan de thuisverzorgingsdiensten toegekend, naargelang hun populatie, hun proportie bejaarden, en het aantal ingezette professionelen - patiënten hebben directe toegang tot de thuisverzorgingsdiensten : zij hebben geen toelating van hun huisarts nodig. - Geen remgeld voor de patiënten. Organisatie : Het systeem voor primaire gezondheidszorg, dat 65 % van de bevolking verzekert. Er zijn verschillen tussen de regio’s : in de plattelandsstreken is dit systeem nog weinig uitgebouwd.

24

Financieringssystemen (vervolg)


3. -

Financiering van de institutionele opvang : de openbare residentiële instellingen worden door de autonome gemeenschappen gefinancierd. Zij bepalen de grootte van de bijdrage van de bewoners ( of in bepaalde gevallen van hun nabestaanden ). In het Baskenland wordt b.v.75 % van de verblijfskosten door de bewoner betaald. Privé instellingen kunnen door de publieke sector worden gefinancierd. Deze bepaalt dan wel de bijdrage van de bewoners.

1. Kosten van de institutionele opvang : Privé instellingen : de dagprijs schommelt tussen 33.59 en 69.16 euro (tussen 1355 en 2790 Bef)

25

LAND : SPANJE DEMENTIE : EVALUATIE Evaluatiesystemen

De artsen hebben een standaardprocedure voor verzorging. Na de diagnose ( door een neuroloog, een psychiater of een geriater) volgt de eerste stap van de behandeling. Deze wordt door de huisarts gedaan : hij behandelt de eventuele comorbiditeit, en evalueert de familiale mogelijkheden qua fysische en morele draagkracht om de demente te verzorgen. Ö synthetische tabel, die voor de drie gedefinieerde dementie-niveau’s de toe te passen medische procedures samenvat, plus de betrokken sociale diensten opsomt Dementie

MEDISCHE PROCEDURES

SOCIALE DIENSTEN

Diagnose,behandeling van comorbiditeit, zo nodig depressie behandelen

Familie informeren, patiënt helpen zijn activiteitsniveau te behouden

Zowel de patiënt als de familiale helper volgen

De familie helpen hulp in het huishouden te vinden, de familie informeren over de beschikbare thuishulp

Behandeling van alle complicaties ( vooral de gevolgen van de immobilisatie) en patiënt waardig laten sterven

De familie helpen de legale situatie van de patiënt uit te klaren , de thuishulp opvoeren en hulp bieden bij opname

Licht : Moeilijkheden bij uitvoeren van IADL Gemiddeld : Moeilijkheden bij uitvoeren van ADL Zwaar: Volledig afhankelijk van de familiale helper

Instrumenten Er is geen consensus over de diagnostische instrumenten : ICD-9,DSM-IV,GSM (Geriatric Mental State Schedule), CAMDEX.

Evaluatieorganismen en structuren

De neurologen, psychiaters en geriaters, soms de huisarts

26

LAND : SPANJE DEMENTIE :DE VOORZIENING VAN HULP EN VERZORGING De permanent Zoals in alle Zuid-Europese landen vindt men in Spanje een traditonele benadering van de opvang van demente bejaarden ( familiale plicht ). De grote grondwettelijke hervormingen van dit land hebben echter een begin van ontwikkeling van opvangstructuren mogelijk gemaakt institutioneel Net zoals voor de doorsnee bejaarde wil het beleid de demente bejaarde helpen comfortabel thuis met zijn eigen familie te leven : voorziening - de instellingen voor demente bejaarden,met uitgebreide verpleegkundige verzorgingsmogelijkheden, zijn zeldzaam - er bestaat wel enige lang-verblijf-mogelijkheid met verzorging ,in ziekenhuizen - er zijn weinig rust-en verzorgingstehuizen. De kwaliteit van de zorg is er laag. De helft van de bedden in de instellingen wordt door demente zieken bezet.

De voorziening voor de thuiszorg

De thuiszorgdiensten groeien, maar zijn nog onvoldoende beschikbaar


Dagopvangcentra : - gebruikt door mensen met verschillende pathologie : mentale deficiëntie,psychiatrisch zieken,vasculaire dementie,of Alzheimerdementie, sociaal marginalen etc. - in de steden (sterk aanwezig ): centra gespecialiseerd volgens aandoening, volgens ouderdom…. - op het platteland : grote toeloop, met sterk uiteenlopende situaties - verstrekte zorg : algemene sanitaire verzorging, aangepaste voeding, revalidatie (fysiek,sociaal, cognitief…) Centrum voor tijdelijke opvang : geriatrische instellingen, die echter nog geen Alzheimerpatiënten opnemen

27


-

verzorgingstehuizen, gespecialiseerd in de behandeling van Alzheimer : “physical therapy”+ 2 verzorgenden per zieke. centra voor geriatrische evaluatie, coördinatie tussen thuis en het ziekenhuis, en eenheden voor lang verblijf voor de Alzheimerpatiënten ( ziekenhuis van la Coruna) - ombouwen van de tehuizen tot kleine leef-eenheden voor erg zorgafhankelijke mensen. Bouwen van kleinschalige instellingen (b.v. Asociacon Ciceron in Torrijos) - Leganès: voorbeeld van innovatieve instelling qua tehuis speciaal voor dementen - Practische Gidsen voor de families, - Vakanties voor de Alzheimerpatiënten en hun familieleden Elke regio krijgt een budget voor gerontologische activiteiten. Breed bedoeld voor de opvang van demente personen en hun familie. B.v.voor de opleiding van het thuishulppersoneel, en de oprichting van centra voor zorgonderbreking ( kort verblijf) Ö Catalonië, Baskenland en Andaloesië zijn op dat punt het verst gevorderd Ö MAAR er bestaat speciaal in Spanje geen specifiek Alzheimerprogramma. Namelijk omdat de aandoening niet als “chronisch” wordt aangezien, maar als “gebonden aan de ouderdom” Nacional Alzheimer Plan 1999-2005 : - Coôrdinatie van de bestaande middelen - Geïndividualiseerde opvang van de demente bejaarden - Opleiding van de personeelsleden die de demente bejaarden verzorgen

28

LAND : FRANKRIJK AFHANKELIJKHEID DEFINITIE

“Volledig invalide” : zetelgebonden of bedlegerige persoon, of hij/zij die voor zijn toilet en kleding hulp nodig heeft. “Elke mens die de gevolgen van zijn autonomie-verlies, veroorzaakt door zijn mentale of fysieke toestand, niet aan kan” “Mensen die hulp nodig hebben bij het uitvoeren van de essentiële activiteiten van het dagelijkse leven, of wier toestand een regelmatige oppas nodig maakt “

Evaluatiesyste- Het autonomieverlies wordt aan de hand van een nationaal rooster ( AGGIR) geëvalueerd, en reglementair vastgesteld men De nood aan een autonomie-toelage wordt via een huisbezoek geëvalueerd, via kontakten met een medico-sociale equipe, en via het AGGIR-roooster

Instrumenten

Het AGGIR-rooster 2 ADL : toilet en kleding

Een medico-sociale equipe (een arts en een maatschappelijk werker ) stelt een zorgenplan op, en stelt de nodige interventies voor. Evaluatieorganismen en Evaluatie van de thuisVERZORGING : steeds door de huisarts = >medisch voorschrift, of door een verpleegster ( standaard vragenlijst ) structuren Evaluatie van de thuisHULP : maatschappelijk werker. Een wetenschappelijke kommissie kreeg de opdracht de evaluatiemethode te evalueren en de evaluatie-instrumenten voor de autonomie aan te passen. Zij zal haar conclusies binnen de 2 jaar aan het Parlement voorleggen.

29

LAND : FRANKRIJK AFHANKELIJKHEID : DE VOORZIENING VAN HULP EN VERZORGING De permanente institutionele voorziening


Rusthuizen met/zonder medische verzorging, Cantous, Opvanghuis voor afhankelijke bejaarden, Plattelands-opvanghuizen voor afhankelijke bejaarden, hospice-rusthuisafdelingen in de openbare ziekenhuizen, de foyer-woongelegenheden, de eenheden voor medische behandeling, en de service-flats. *Autonoom rusthuis ( buiten ziekenhuis ) met/zonder medische behandeling. 13.9 % hebben aangepaste ruimtes, en 5.6 % hebben gespecialiseerde leef-eenheden * Opvangtehuis voor afhankelijke behaarden en opvangtehuis voor bejaarden van het platteland * Eenheden hospice-rusthuis in de openbare ziekenhuizen Eenheden van het rusthuistype,verbonden aan een openbaar ziekeenhuis Met of zonder medische behandeling 10.1% hebben aangepaste ruimtes,en 3.1% hebben gespecialiserde afdelingen (cfr.details) * Foyer-woongelegenheden - een groep autonome woongelegenheden voorzien van collectieve hulpdiensten en infrastructuur - met af zonder medische behandeling * Afdelingen voor medische behandeling -geïndividualiseerde entiteiten, ingevoegd in foyers of in rusthuizen -“bestemd voor het geven van onderdak en medisch toezicht vereist door de toestand van de “bewoners”. Zij hebben ofwel de mogelijkheid verloren zelf in te staan voor de activiteiten “van hun dagelijks leven, ofwel zijn zij slachtoffer van een gestabiliseerde fysieke of “psychische aandoening die medische onderhoudsbehandeling of een medisch toezicht vereist, plus paramedische zorgen”. * Service-flats : hebben gewoonlijk een commerciëel statuut. Thuisverzorgingsdiensten,verzorging door zelfstandige verpleegsters, paramedische verzorging, maatschappelijk werk, thuishulpdiensten ( huishoudhulp,tele-alarm,bedeling van maaltijden), verbetering van het wooncomfort, foyer-restaurants, thuis-oppas en gezelschap houden, familiale banen, huishoudsters,buurtdiensten, telebewaking en telecommunicatie. Algemene principes van de thuishulpdiensten : - interactie tussen het beleid en de groepringen, buiten de familiale kern om, - de groeperingen: hebben een rol voor maatschappelijke vernieuwing, plus deze van centrale actor in de dienstverlening, - de dispositieven die door de verschillende regelgevingen bij elkaar worden gezet introduceren bij elkaar de vernieuwende werkmethodes die de groeperingen hebben uitgewerkt, - SAD = geboren uit vrijwilligers-initiatieven ( in het kader van groeperingen), bestaat 30 jaar. Regelgeving vanuit het beleid neemt toe. De thuisverzorgingsdiensten : - werden ( hoofdzakelik door groeperingen )opgezet om de afhankelijke bejaarden thuis te kunnen laten blijven, - zij verstrekken , op medisch voorschrift,medische en hygiënische verzorging, en zorgen tevens voor aangepaste hulp om de essentiële levenstaken uit te kunnen voeren Zij interfereren niet met de huishudelijke hulpverlening. - Het gemiddeld afhankelijkheidsniveau van het cliënteel ( gemiddelde leeftijd 85 jaar ) 25 % is bedlegerig of zetelgebonden, 65 % heeft hulp nodig om zich te kleden en zich te wassen, 60 % is incontinent.

30

31

LAND : FRANKRIJK AFHANKELIJKHEID : DE VOORZIENING VAN HULP EN VERZORGING De tijdelijke institutionele voorziening

Lang en halflang verblijf in algemene ziekenhuizen, psychiatrische diensten in algemene ziekenhuizen en psychiatrische ziekenhuizen, geriatrische ziekenhuizen, verzorgingstehuizen voor kort verblijf, kort verblijf in rusthuizen, geriatrische dag-ziekenhuizen, dagverzorging, sociale centra voor bejaarden. Instellingen voor tijdelijk onderdak, dag-opvang, dag-centra, onthaalfamilies, onthaalwoongelegenheden, geriatrisch dag-hospitaal, hospitalisatie thuis. Ziekenhhuis: - lang verblijf in algemeen of lokaal ziekenhuis (physische en mentale afhankelijkheid) - psychiatrisch ziekenhuis


Poetsdiensten, klusjesdiensten, maaltijdbedeling, foyer-restaurants, vervoerdiensten, opvang in families, ziekenoppas en zorgonderbreking, diverse technische hulp.

32

LAND : FRANKRIJK AFHANKELIJKHEID : ECONOMISCHE ASPECTEN Financieringssystemen PSD : prestation spécifique dépendance ( 1997 ). -

sociale dienstverlening, bestuurd en verzorgd door de departementen, en die de ACTP ( compensatoire toelage voor hulp aan een derde persoon) voor alle bejaarden boven de 60, vervangt. - zij wordt verleend naargelang de eigen hulpmiddelen, en vanaf een zekere afhankelijkheidsdrempel, - met het doel de activiteiten voor de bejaarden beter te coördineren, en de opvang van de zorgafhankelijke bejaarden te verbeteren, - volgens het AGGIR-rooster zijn er zes GIR-afhankelijkheidsgroepen. De groepen van 1 tot 3 ( de meest afhankelijken) krijgen het PSD, dezen van 4 tot 6 krijgen de huishoudhulp van de nationale verzekeringskas voor bejaarden. - De evaluatie gebeurt door een medico-sociaal team dat een hulpplan opstelt (mét het aantal uren) dat getoetst wordt aan de referentie-kost, om zo het hulpbedrag vast te kunnen stellen, - Dit is een rigied systeem dat in conflict komt met sommige noden aan tijdelijke hulp. Er zijn verschillen tussen de departementen. - Er is geen cumul van de PSD met de toelage voor huishoudelijke hulp APA : allocation personnalisée d’autonomie (2002) (gepersonaliseerde autonomie-toelage) - algemeenheidsprincipe : ieder persoon die zijn autonomie verliest, wat ook zijn inkomen mag zijn, geniet van deze nieuwe maatregel ( die wel wordt gemoduleerd naar de bestaansmiddelen ). - de toelage wordt gemoduleerd naar inkomen en bestaansmiddellen, - wordt door de departementen bestuurd, - Wet van 1999 op de financiering van de Sociale Zekerheid : om de prijzenslag tussen de verschillende privé hulpverleners in te dijken - er wordt een interventie-plafond vastgesteld voor de niet-afhankelijke 70-plussers (15 uur/week), - de aanspraak ( titre) op dienstengebruik : een betalingsondersteuning, uitgegeven door een van de vier hiervoor door het Ministerie van Tewerkstelling erkende organismen. Via dit ticket kan een particulier, met hulp van een derde betalende, een dienst betalen die door een erkend organisme werd geleverd. - Het dienstenticket : de financieringsmethode die de vooorkeur van de Raad voor Economische analyse wegdraagt. Men kan er aan de gewenste personen een koopkracht mee geven, gesubsidieerd door een van de openbare of privé derdebetalers. De diensten voor huishoudelijke hulp: centrale as van de thuishulpdiensten. -organisatiemodel : hoofdzakelijk conventies van de Algemene Raden met privé sector van de welzijnsgroeperingen -financiering : departementale budgetten ( wettelijke sociale hulp ) of de nationale kas voor de ouderdomsverzekering ( facultatieve hulp ) De diensten voor thuisverzorging Financiering : 100 % door de ziekteverzekering, per dag ,op forfaitaire basis, onafhankelijk van het aantal gebrachte bezoeken.

33

LAND : FRANKRIJK AFHANKELIJKHEID : ECONOMISCHE ASPECTEN Kosten van de opvang

APA : Allocation Personnalisée d’autonomie (gepersonaliseerde autonomie- toelage)

Zou ten goede moeten komen aan 800.000 zorgafhankelijke bejaarden : - tussen 91 euro ( voor iemand die gemiddeld afhankelijk is, en een maandelijks inkomen heeft van meer dan 3050 euro ) en 1067 euro voor iemand die per maand minder dan 1070 euro heeft). - De kost wordt voor 2002 op 2.5 miljard euro geschat.

34

LAND : FRANKRIJK DEMENTIE : EVALUATIE Er bestaat geen gestandardiseerde evaluatie van dementie

Evaluatiesystemen

Evaluatieinstrumenten

Er worden criteria gebruikt ( DSM IV,……) en instrumenten zoals er in d eliteratuur te vinden zijn ( MMS, 3MS,…….) In gespecialiseerde centra worden de cognitieve functies neuropsychologisch ge-evalueerd


Geïntegreerde evaluatie wordt soms uitgevoerd in : - Expertise-centra en geheugenklinieken ( dikwijls verbonden aan de dienst voor externe consultaties van een ziekenhuis ) - Netwerken voor gerontologische coördinatie die samenwerken aan multidimensionele evaluatie. Wat meer speciaal de medewerking van de huisartsen impliceert.

35

LAND : FRANKRIJK DEMENTIE : DE VOORZIENING VAN HULP EN VERZORGING De permanente institutionele voorziening

Er zijn twee categorieën van voorzieningen voor de specifieke opvang van dementen : - specifieke functionele eenheden binnen de voorzieningen voor afhankelijke bejaarden - kleine gespecialiseerde voorzieningen, die enkel demente bejaarden opvangen : Cantou (1977) Demente bejaarden vertegenwoordigen 40.4 % van de bewoners ( dit varieert volgens het type van de voorzieningen ) Demente bejaarden worden meestal opgenomen in de voorzieningen voor afhankelijke bejaarden : de rusthuizen en de verzorgingsdiensten voor lang verblijf. Cantous : - 9 criteria : gesloten gezamenlijke leefomgeving, internaat, 12 à 15 kamers rond een gemeenschappelijke ruimte, mentale achteruitgang, niet-gemedicaliseerde voorzieningen, activiteiten gecentreerd rond huishoudelijke taken, polyvalent en stabiel personeelsbestand, functionerings-autonomie, participatie door de families. - Autonome Cantous of Cantous die in een grote en gemedicaliseerde inwoonstructuur geïntegreerd zijn, - dag-Cantous binnen voltijdse bejaardenvoorzieningen ( rusthuizen) voor de zwaardere dementen ( dementen/niet-dementen leven onder elkaar maar hebben afzonderlijke activiteiten.) Foyer-woongelegenheden - weinig demente bejaarden wonen er. Deze formule is weinig aan hen aangepast. Op 3861 instellingen zijn er 4 (!) speciaal voor demente bejaarden.

De voorziening voor Er bestaan geen speciale diensten voor dementen. de thuiszorg :


Dagopvang en dagcentra ( ofwel worden de dementen opgenomen in de heterogene groep van bejaarden ,ofwel is er speciale opvang alleen voor demente bejaarden ), onthaalfamilies, onthaal-woongelegenheden, geriatrisch daghospitaal ( 15 patiënten per dag, met “abonnement” voor de bejaarden : zij komen op vaste dagen voor behandeling, en andere psychologische en sociale activiteiten ), hospitalisatie thuis.


Drie types voorzieningen : - degenen die voorbehouden zijn aan demente bejaarden - degenen die afhankelijke bejaarden onderdak verschaffen, en die ruimte hebben gemaakt voor demente bejaarden, - degenen die maar enkele uren op de dag de dementen van de andere bewoners scheiden ( functionele eenheden type Cantou ), - daghospitalen en dagcentra met activiteiten die aangepast zijn voor de demente bejaarden. De architectuur van de gebouwen is op veiligheid afgestemd. Het klimaat is er eerder familiaal.

36

LAND : GRIEKENLAND AFHANKELIJKHEID : DEFINITIE Definitie

De wettelijke definitie van onbekwaamheid : iemand wordt “wettelijk onbekwaam” verklaard als hij geen zorg kan dragen voor zichzelf of voor zijn bezit als gevolg van een blijvende geestesziekte die hem belet zijn verstand te gebruiken, of als gevolg van een fysische onbekwaamheid ( doofheid, blindheid, stomheid……..).

Evaluatiesystemen


Er bestaan geen referentie-instrumenten voor de diagnose, of voor de vaststelling van de nood aan hulp en verzorging


Evaluatie van de nood aan thuisverzorging : verpleegster of huisarts, naargelang de noden, Evaluatie van de nood aan thuishulp: verpleegster bij huisbezoek, of maatschappelijk werker

37

LAND : GRIEKENLAND AFHANKELIJKHEID : DE VOORZIENING VAN HULP EN VERZORGING De permanente institutionele voorziening

Huizen voor psychiatrische verzorging, rusthuizen


Verpleegkundige verzorging, paramedische verzorging, medische consultatie ,maatschappelijk werk, thuishulp, huishoudelijke hulp, maaltijdbedeling, verbetering van de woonst.

Er bestaat geen specifieke procedure om de noodzaak voor opname in te schatten

Het systeem voor hulp en verzorging aan huis : het bestaat,maar nog zeer beperkt, en niet over heel het grondgebied. Organisatie van de thuisVERZORGING : -is nog zeer weinig ontwikkeld, bestaat in bepaalde regio’s nog niet. In bepaalde streken wordt de thuisverzorging gedaan door de Nationale Gezondheidsdiensten ( ziekenhuisverpleegsters). In de grote steden worden ze gedaan door commerciêle privé ondernemingen, of door het Rode Kruis -er is geen advies van de huisarts vereist -Nationale Gezondheidsdiensten of privé organisaties (zonder winstgevend doel of commerciëel ). Organisatie van de thuisHULP: - eerste kontakt door de cliënt of de hulpverlener - geen duidelijkheid over de rol van sociale diensten of het systeem van nationale gezondheid, - privé organisaties ( non-profit of commerciëel) N.B. : de hulpdiensten en de verzorgingsdiensten zijn dikwijls in dezelfde organisaties geïntegreerd.


Algemene ziekenhuizen, sociale centra voor bejaarden


38

LAND : GRIEKENLAND AFHANKELIJKHEID : ECONOMISCHE ASPECTEN Financieringssystemen

1. 2. -

De verzorging aan huis : geen voorschrift van de huisarts vereist, alleen de organisaties van de Nationale Gezondheidsdiensten en het Griekse Rode Kruis krijgen een vast budget de privé organisaties worden per prestatie vergoed, remgeld voor de patiënten voor alle diensten) De hulp aan huis : diensten verzorgd door het Rode Kruis en de Orthodoxe Kerk, uit eigen fondsen, en uit vrijwillige bijdragen. De kosten van diensten die door de privé organisaties worden geleverd zijn ten laste van de cliënten, geen subsidies door de autoriteiten of door de verzekeringen remgeld voor de patiënt ( alleen bij de commerciële organisaties )


39

LAND : GRIEKENLAND DEMENTIE : EVALUATIE Evaluatiesystemen Er bestaan geen referentie –methodes

Instrumenten

Er worden criteria gebruikt (NINCDS-ARDRA, DSM IV) en de gewone in de literatuur vernoemde instrumenten ( MMS,GDS,CAMCO,HDRS ).


In bepaalde regio’s maken enkele evaluatieteams deel uit van proefprojecten

40

LAND : GRIEKENLAND DEMENTIE : DE VOORZIENING VAN HULP EN VERZORGING De permanente institutionele voorziening

Er bestaan zeer weinig voorzieningen voor dementen Demente personen worden vaak pas in het gevorderd stadium van hun ziekte opgenomen in een voorziening.


Zeer weinig mogelijkheden voor dementen Er bestaan geen projecten voor beschermd wonen voor dementen


Zeer weinig mogelijkheden voor de dementen Geen gespecialiseerde centra of geheugenklinieken

Volgens een longitudinaal Grieks onderzoek : -leven 70 % van de demente mensen thuis -de meeste dementen sterven thuis ( 81.4 %)

41

LAND : ITALIE AFHANKELIJKHEID : DEFINITIE Definitie

Iemand die “ niet autonoom is” voor het uitvoeren van alle of een deel van de ADL

Evaluatiesystemen De evaluatie gebeurt door de lokale voorzieningen. Evaluatie van de nood aan thuisVERZORGING : - door de verpleegster, een speciaal team, of de huisarts. Evaluatie van de nood aan HULP thuis : - verschilt erg van organisatie tot organisatie

Evaluatieinstrumenten :

Geheel of deel van de ADL en IADL. Er zijn geen referentie-instrumenten. De klassieke instrumenten uit de literatuur worden gebruikt.

Evaluatieorganismen en structuren.

-1978 : oprichting van de nationale gezondheidsdienst. Prioriteit voor de gemeentelijke opvang., via kleine lokale gezondheids-eenheden. -1994-1996 : het plan voor de bejaarden ( POA: Progetto Obiettivo Anziani) is onderdeel van het nationaal gezondheidsplan en heeft als objectief de interdisciplinariteit tussen de medische en maatschappelijke diensten . Ö de geriatrische evaluatie-eenheden (UVG) Ö de geïntegreerde diensten voor thuis-opvang Ö de hospitalisaties ten huize Ö de nursing-homes ( RSA) - de UVG zijn multidisciplinair. Zij evalueren de toestand van de patiënt multidimensioneel, en stellen de aangepaste medische en sociale diensten voor. - de UVG’s zijn nog niet talrijk. Zij bestaan ook niet over heel het grondgebied.

42

LAND : ITALIE AFHANKELIJKHEID : DE VOORZIENING VAN HULP EN VERZORGING De permanente institutionele voorziening

1988 : een tienjarenplan programmeerde 140.000 plaatsen voor zorgafhankelijke bejaarden die thuis niet meer konden worden opgevangen. Er werden instellingen van het type “nursing home “ opgericht. Rusthuizen ( case di reposo, case di albegho) rust en verzorgingshuizen (residenze sanitari assistenziale ) multifunctionele huizen, beschermd wonen, service-flats. Procent opgenomen bejaarden in 1993 : 1.5% Types instellingen voor permanent verblijf : - 51.5 % der inrichtingen hangen af van de openbare sector - 47.5 % hangt af van de privé non-profit sector - 2.8 % zijn gemengd openbaar/privé Grootte van de instellingen voor permanent verblijf : - < 49 plaatsen : 3 % - 50-99 plaatsen : 34.8 % - 100-199 : 33.3 % - > 200 plaatsen : 28.8 %


Niet erg uitgebouwd, en niet over heel het grondgebied. Decentralisatie : (1970 en 1992 ) : de regio’s krijgen de verantwoordelijkheid voor het organiseren van de opvang van de bejaarden. De regionale gezondheidsdiensten worden autonoom. Verpleegkundige verzorging, paramedische verzorging, diensten voor geestelijke gezondheidszorg, medische consultatiemogelijkheden, maatschappelijk werk, thuishulp,poetshulp, huishoudelijke hulp, maaltijdenbedeling, vervoerdiensten, palliatieve zorg voor de nabestaanden, opvang in families, woongelegenheden voor bejaarden, verbetering van de woning, telebewaking en telecommunicatie. Het systeem voor thuisVERZORGING : - maakt officieel deel uit van het nationaal gezondheidssysteem, maar strekt zich nog niet over heel het grondgebied uit, - in veel regio’s wordt deze verzorging nog door de sociale diensten van de gemeentes verstrekt. Steeds meer privé organisaties ( commerciëel of non-profit ) houden er zich mee bezig. - Er is geen toelating door de huisarts vereist. Het systeem voor thuisHULP : - sociale diensten van de gemeentes en privé organisaties ( commerciëel of non-profit ) - Verzorgings-en hulpdiensten zijn zelden in dezelfde organisatie geïntegreerd. In 1991 werden de Sociale Coöperatieven opgericht, die maatschappelijke centra beheren, onderdak bieden, thuishulpdiensten en hulp aan bejaarden verzekeren.

43

LAND : ITALIE AFHANKELIJKHEID : DE VOORZIENING VAN HULP EN VERZORGING De tijdelijk institutioneel voorziening

Algemene ziekenhuizen, geriatrische eenheden in algemene ziekenhuizen, lang verblijf in algemene ziekenhuizen, psychiatrische diensten in algemene ziekenhuizen, psychiatrische ziekenhuizen, psychogeriatrische diensten in ziekenhuizen, revalidatiehuizen, geriatrisch daghospitaal, dagverzorging, nachtopvang in rusthuis, sociale centra voor bejaarden. Verzorgingshuizen, huizen voor psychiatrische verzorging,, beschermd wonen.


44

LAND : ITALIE AFHANKELIKHEID : ECONOMISCHE ASPECTEN Financieringssystemen


1. -

Diensten voor thuisVERZORGING : financiering via belastingen een vast budget, dat door de centrale of lokale openbare besturen wordt verdeeld, naargelang hun bevolking, hun proportie bejaarden, en hun aantal professionelen. - de patiënten hebben vrije toegang tot de diensten : een akkoord van de huisarts is onnodig - per prestatie voor de privé organisaties, openbare budgetten voor de publieke organisaties - remgeld voor de patiënten bij de privé organisaties of het maatschappelijk werk Niet bij de openbare diensten. 2. Diensten voor thuis-HULP - sommige diensten worden door de centrale regering gefinancierd - de sociale diensten worden voor 50 % door de Staat gefinancierd. Deze inbreng wordt door de Regio’s onder de lokale besturen verdeeld. Het subsidiebedrag is gebaseerd op het mogelijk aantal gebruikers, het aantal actuele gebruikers, het personeel en de functies van de maatschappelijke diensten. In bepaalde regio’ s hebben de lokale overheden kontrakten met privé organisaties : de sociale coöperatieven. Deze privé associaties worden vergoed op basis van het aantal gepresteerde uren. Zij krijgen geen structurele ondersteuning. - De organisaties voor maatschappelijk werk krijgen openbare budgetten. De privé organisaties werken per prestatie. 3. De financiering van de institutionele opvang : -elke instelling voor permanente opvang factureert voor de geleverde diensten -de familie van de bewoner is verantwoordelijk voor de betaling ( eventueel springt de gemeentelijke sociale dienst bij ) -de financiering van de verzorging hangt af van de lokale gezondheids-autoriteit -de hoogte van de bijdrage voor de sociale diensten wordt door elke residentiële instelling voor zich bepaald. Deze voor de gezondheidszorgen worden door de Regio’s vastgesteld. 1. -

Kosten van de institutionele opvang : In de rust- en verzorgingstehuizen ( RSA) : de prijs per bed per dag varieert van 41.23 tot 95.34 euro ( tussen 1667 en 3854 Bef.)

45

LAND : ITALIE DEMENTIE : EVALUATIE Evaluatiesystemen

Er bestaat op nationaal vlak geen gestandardiseerd evaluatie-systeem . Er wordt gerefereerd naar de klassieke instrumenten uit de literatuur ( DSM IV,……). In de geriatrische evaluatiecentra wordt er multidimensioneel ge-evalueerd.

Instrumenten Er bestaan op nationaal vlak geen referentie-instrumenten. Men gebruikt de klassieke instrumenten uit de literatuur. Evaluatieorganismen en structuren

Huisartsen en specialisten, gezondheidsdiensten, geriatrische evaluatiediensten, expertcentra en geheugenklinieken.

46

LAND : ITALIE DEMENTIE : DE VOORZIENING VAN HULP EN VERZORGING De permanent institutioneel voorziening

Opvang in de rusthuizen en rust-en verzorgingstehuizen. 40 % van de bewoners van de rust-en verzorgingstehuizen zou aan dementie lijden. Er worden gespecialiseerde eenheden opgericht.

De voorziening In bepaalde regio’s worden proefprojecten opgestart. voor de thuiszorg De tijdelijke institutionele voorziening

Demente mensen worden in geriatrische, neurologische,psychiatrische en psychogeriatrische diensten opgenomen.


Er worden gespecialiseerde eenheden opgericht : de Nucleo Alzheimer. Zij nemen maximum 25 demente bewoners op. Lombardië: daar werd een Alzheimer Programma ontwikkeld tussen 1994 en 1996. Dit experimenteel programma heeft als doel een geïntegreerd programma van speciaal geconcipieerde diensten voor dementen en hun familie te ontwikkelen: -thuisverzorging -gespecialiseerde eenheden in de rust- en verzorgingstehuizen ( groepen van twintig) -Regionale Alzheimer-centra Dit programma voorziet ook een competentie- en vormingsminimum voor elk personeelstype dat in de voorzieningen voor dementen werkt. Momenteel en in de nabije toekomst zijn geen andere opvangmodaliteiten te verwachten.

47

LAND : LUXEMBURG AFHANKELIJKHEID : DEFINITIE Definitie

“ Wordt als afhankelijkheid beschouwd : de toestand van een mens die als gevolg van een fysische, mentale of psychische ziekte, of van een gebrek van dezelfde aard, nood heeft aan belangrijke en regelmatige hulp door een derde persoon voor de essentiële activiteiten van het dagelijkse leven.

Evaluatiesystemen

Domeinen

IADL

ADL Zich wassen, mondverzorging, Huidverzorging, toiletgebruik ( excretie )

1)Lichamelijke hygiëne 2) Voeding

Maaltijden bereiden, adequate voeding eten

Eten en drinken

3)Mobiliteit

De trap op-en afgaa, thuis weggaan en terugkomen

Zich wassen, gaan slapen, van positie kunnen wisselen, rechtstaan, zich verplaatsen, zich aankleden, zich ontkleden.

48

LAND : LUXEMBURG AFHANKELIJKHEID : DEFINITIE Instrumenten

Er bestaat een nationale gestandardiseerde procedure voor evaluatie : 1. Evaluatie van de afhankelijkheidsgraad en de noden via het samenbrengen van gegevens over de toestand van de aanvrager : Ö medische evaluatie en basis-evaluatie Ö gebeurt bij de aanvrager thuis of in de instelling waar hij zich bevindt, om de levensomstandigheden in te kunnen schatten ( leefmilieu) 2. Bepalen van de nodige diensten : Ö door een pluridisciplinaire equipe, zonder degenen die de basis-evaluatie hebben gedaan (objectiviteit) De medische evaluatie : heeft als doel de oorzaken van de afhankelijkheid vast te stellen, en de duur ervan te kunnen voorspellen. Wordt gedaan door een arts van de CEO, samen met de behandelende arts. Deze evaluatie dient als objectief kader voor de basis-evaluatie Modaliteiten: - interview : persoonlijke antecedenten, ziektegeschiedenis, behandeling, klachten van de patiënt, - klinisch onderzoek : beoordeling van de algemene toestand, diverse tests qua fysieke toestand, en MMS om het cognitief profiel van de patiënt op te kunnen maken. De evaluatie van de afhankelijkheid : - Doel : aantonen op welke manier de ziekte of de handicap autonomieverlies met zich brengen, en hoe dat de ADL beînvloedt ( hygiëne, voeding, mobiliteit ) - Een tweedelig interview : met de aanvrager zelf ( of, in geval van dementie, met zijn vertegenwoordiger), en ook met een representatief persoon, die bizonder goed op de hoogte is van de toestand van de patiënt ( en door deze hiervoor is aangeduid). - In een instelling kiest men voor een verzorgende van de instelling. Modaliteiten : - evaluatie van de situatie en de levensstijl van de aanvrager - evaluatie van de afhankelijkheidsgraad zoals de aanvrager het ziet, - evaluatie van de afhankelijkheidsgraad zoals de representatieve persoon ( aangeduid door de aanvrager van de betoelaging ) het ziet, - evaluatie van de afhankelijkheidsgraad zoals een lid van de CEO het ziet. Eventueel kunnen gespecialiseerde evaluaties/ expertises gebeuren ,ofwel om de medische of psychologische oorzaken van het autonomieverlies juist vast te stellen; ofwel om te zien welke hulpmiddelen of aanpassingen nodig zullen zijn om een maximum aan autonomie te behouden ( gebeurt door professionelen van de CEO ). Ö psychologische expertises : Een diagnose stellen en verfijnen, de intensiteit van de psychologische stoornissen inschatten, vaststellen of een communicatiemiddel nodig en/of nuttig is , de mogelijkheden inschatten van diegene die de thuis-hulp en verzorging doet, de graad van overspanning van de familiale helpers nazien, en de nood aan raad en voorlichting. Een her-evaluatie is na zes maand mogelijk, indien de toestand van de betrokkene belangrijk is geevolueerd. De hulpgenieter zelf kan dat aanvragen, of een familielid, een verzorger/hulpverlener, een dienst voor thuishulp of thuisverzorging, de instelling waar de persoon in kwestie verblijft, de UCM of de CEO.

49

LAND : LUXEMBURG AFHANKELIJKHEID : DEFINITIE Evaluatieorganismen en structuren.

-

de Cel voor evaluatie en oriëntatie - en niet de behandelende geneesheer - evalueert of de persoon afhankelijk is, en bepaalt de nodige hulp en verzorging. - Deze CEO is een openbare dienst die onder het gezag staat van het Ministerie van Sociale Zekerheid, en afhangt van de Algemene Inspectie van deze Sociale Zekerheid. Opdrachten van de CEO : - de afhankelijkheidsgraad inschatten, en de hulp en verzorging bepalen - adviezen geven over de toebedeling van de diensten, de levering van hulpmiddelen, en andere maatregelen - re-educatie- en aanpassingsmaatregelen voorstellen - het verder thuisverblijven aanbevelen, of opname in een rust- en verzorgingstehuis - een zorgenplan opstellen ten behoeve van het netwerk (thuis ) of van de instelling - de zorgafhankelijke personen klasseren voor opname,naargelang de dringendheid, rekening houdend met de toestand van de bejaarde en de draagkracht van zijn omgeving - de gegevens over de opnamecapaciteit van de instellingen en dagen nachtcentra centraliseren - raad geven aan het organisme dat de Afhankelijkheidsverzekering ( AD ) bestuurt , en aan de Ministeries die de infrastructuur ervan moeten financieren en die de diensten en instellingen moeten erkennen ( jaarlijks rapport ) - raad geven aan de beschermde personen, de artsen en de professionele zorgverstrekkers over de preventie van afhankelijkheid en de opvang van zorgafhankelijke mensen Samenstelling van de CEO : - zij bestaat uit 4 pluridisciplinaire teams van 4 verschillende professionelen : - momenteel ( rapport april 2001) 26 personen ( 24 voltijdse equivalenten ) • 5 psychologen • 4 psychiatrische verpleegsters • 4 artsen • 4 verpleegsters • 2 maatschappelijke assistenten • 1 kinesist en 3 ergotherapeuten • 2 bureelbedienden en 1 opsteller

50

LAND : LUXEMBURG AFHANKELIJKHEID : DE VOORZIENING VAN HULP EN VERZORGING De permanente institutionele voorziening

Rust- en verzorgingstehuizen, huizen voor psychiatrische verzorging, rusthuizen, service-flats. Opname-criteria : Momenteel beslist elke instelling volgens zijn eigen criteria over zijn opname-politiek Nl. volgens : - klinische en sociale dringendheid - gegevens over de nodige hulp en verzorging voor de betreffende persoon,om zeker te zijn dat er voldoende en aangepast personeel aanwezig is om aan de eisen van de Afhankelijkheidsverzekering tegemoet te kunnen komen. - al of niet afkomstig zijn uit een bepaalde gemeente ( gemeentelijke subsidies ) De CEO heeft een centraliserende rol in vraag en aanbod van bedden in deinstellingen. Zij heeft een reeks prioriteitencriteria opgesteld : - gewoon onderdak verschaffen : personen die lang in een ziekenhuis verblijven, en die geen acute pathologie vertonen die een opvang in de acute sector vergt, - als de hulp en verzorging voor het uitvoeren van de ADL meer dan 24 u 30 per week vraagt, of indien deze hulp en verzorging door 2 personen moet worden gedaan, - als de afhankelijke persoon zijn eigen veiligheid of deze van anderen in gevaar brengt - als er geen informele helper is bij iemand die permanent moet worden bewaakt ( nacht, week-end ) - als de patiënt niet om hulp kan roepen - als de informele helper de gewenste hulp en verzorging niet meer kan bieden - als de woongelegenheid niet kan worden aangepast


Verpleegkundige verzorging, thuishulp, maaltijdbedeling, vervoerdiensten, beschermd wonen, verbeteren van de woonst, telebewaking en telecommunicatie, diverse technische hulp. Types van thuishulp : essentieel huishoudelijke activiteiten - huishoudelijke activiteiten : maaltijden bereiden, de vaat doen, poetsen, wassen - hygiënische- en andere lichaamsverzorging ( bad, ADL,…..) - algemene ondersteuning, ook familiaal : boodschappen,wandeling, administratieve steun - informele stimulerende hulp: hulp aan de familieleden, buren of vrienden - morele steun bij psychosociale problemen ( raad geven ) De beschermde woongelegenheden hebben eigen personeel, of kunnen beroep doen op een extern netwerk. Openbare organisatie ( maatschappelijke diensten van de gemeentes) of welzijnsgroeperingen ( Hellef Doheim,Rode Kruis plus 4 andere organisaties) - een formeel voorschrift van de huisarts is enkel nodig voor de terugbetaling van ingewikkelde verzorging, en niet voor de andere types van verzorging - evaluatie van nood aan thuisverzorging : door de verpleegster of een huisarts -

51

LAND : LUXEMBURG AFHANKELIJKHEID : DE VOORZIENING VAN HULP EN VERZORGING De tijdelijk institutioneel voorziening

Psychogeriatrische diensten in psychiatrische ziekenhuizen, verzorgingstehuizen voor kort verblijf, centra voor dag-opvang, sociale centra voor bejaarden


De senior-club : autonome bejaarden De gespecialiseerde dagcentra : zorgafhankelijke personen.

52

LAND : LUXEMBURG AFHANKELIJKHEID : ECONOMISCHE ASPECTEN Financieringssystemen

Afhankelijkheidsverzekering : - aanvullend aan de verplichte sociale verzekering ( de ziekteverzekering dekt de kosten van de ziekte ) - Algemene toelage : Ö levensrisico dat iedereen, op elke leeftijd kan treffen Ö elke zorgafhankelijke persoon, wat ook zijn leeftijd, zijn inkomen, of zijn verblijfplats ( thuis, in een instelling ) moge zijn - de afhankelijkheid is door de sociale zekerheid als een nieuw risico erkend, gelijk aan ziekte, arbeidsongeval, invaliditeit of ouderdom. De toelage dient om de kosten te compenseren die ontstaan door de nood aan hulp door derden bij de ADL - alle verplicht-verzekerden of vrijwillig-verzekerden van de ziekteverzekering hebben automatisch recht op deze Afhankelijkheidsverzekering. Zij die een facultatieve verzekering hebben afgesloten hebben recht op deze AV na één jaar wachttijd. De criteria voor het verlenen van de AD : 1° Nood aan hulp voor de essentiële activiteiten van het leven ( en niet aan ondersteuning, oppas….) 2° Minimumduur van de wekelijkse hulp 3.30u: de nood aan hulp is “groot” 3° De afhankelijkheid moet langer hebben geduurd dan zes maanden, of onomkeerbaar zijn => de afhankelijkheid “past binnen het reglement”. 1. 2. -

FINANCIERING VAN DE THUISVERZORGING : de ziekteverzekering via de bijdragen van werknemers en werkgevers de diensten worden terugbetaald per prestatie, aan de hand van een nomenclatuur voor elke activiteit, om terugbetaald te worden is een voorschrift van de huisarts vereist terugbetaling : aan de organisatie of aan de patiënt de technische verzorgings-akten worden terugbetaald. Zeer zelden de preventieve of psychosociale prestaties. remgeld voor de patiënten voor de basale verpleegkundige verzorging FINANCIERING VAN DE THUISHULP : de diensten worden in verschillende mate gefinancierd en gesubsidieerd door de centrale regering en door de lokale autoriteiten de HHS worden voor 40-50 % gefinancierd door het Ministerie van de Familie en voor 20 % door de gemeentes de organisaties zijn meestal non-profit remgeld naargelang het inkomen van de patiënt

53

LAND : LUXEMBURG AFHANKELIJKHEID : ECONOMISCHE ASPECTEN De kosten van de opvang

-

de geldelijke waarde van een zorgprestatie hangt af van haar hulp- en verzorgings verlener ( instellingen voor hulp en verzorging, diensten voor thuishulp, de informele helpers) - over deze waarde wordt jaarlijks apart overlegd tussen het UCM en een consortium van verzorgingsinstellingen en diensten van thuishulp - zij omvat de medische en paramedische kost ( verzorgend en administratief personeel), de administratieve onkosten en de vervoersonkosten van de thuiszorgdiensten - zij wordt berekend met behulp van een verhouding tussen de reële jaarlijkse uitgaven voor de zorgverleners en de “ bijstands-akten”, plus de totale kost van de zorgverleners voor de ziekteverzekering . Deze norm laat toe een globale kost-per-uur te berekenen. - een reeks factoren beïnvloeden deze geldelijke waarde Voorbeelden voor 2002 : - Instellingen : 1360 fr - Thuishulpdiensten : 1800 fr - Informele helpers : 900 fr Volgens het bilan van de CEO 2001 : - gemiddeld maandelijks bedrag van de AD in een instelling : 138.546 FEB - gemiddeld maandelijks bedrag van de AD thuis : 187.368 FEB ( geldelijke waarde van prestaties in natura) Het aantal aanvragen voor AD tussen 01.06.1998 en 31.012.2000 : - 14.808 aanvragen - gemiddeld ongeveer 400 aanvragen per maand na het eerste jaar werking of 620 aanvragen per maand Types aanvragers : - de >60 jaar aanvragers maken voor 86 % deel uit van de aanvragen - de >80 jaar aanvragers maken voor 52 % deel uit van de aanvragen Spreiding van de aanvragen : - Instellingen : 5885 ( de her-evaluaties en de transferts van thuis naar een instelling inbegrepen) - Thuis : 8769 ( de her-evaluaties en de transferts van instelling naar huis inbegrepen, en de verandering in de kostenverdeling). 60% verblijft thuis ! Aantal weigeringen van de AD : -16% van de aanvragen voor een AD hebben en negatief antwoord gekregen -het aantal weigeringen voor een eerste aanvraag is in de instellingen groter dan thuis ( 18.7 % tegen 15.8 %) -het aantal weigeringen van een her-evaluatie is kleiner in de instellingen dan thuis (15 % tegen 6 %) Het prototype van de aanvrager aan wie de AD geweigerd werd : - vrouw, 70-plusser, met psychische stoornissen ( of osteo-articulaire ziekten) - vraag vooral voor hygiënische verzorging en bijkomstig voor mobiliteitshulp - zeer intense ondersteuning

54

De kosten van de opvang (vervolg)

Karakteristieken van de genieters van de AD : - 54.1 %is ouder dan 80, en 83.7 % is ouder dan 60 - 21.2 % is tussen 70 en 79 - 8.4 % is tussen 60 en 69

55

LAND : LUXEMBURG DEMENTIE : EVALUATIESYSTEMEN Evaluatiesystemen

Men gebruikt de klassieke criteria uit de literatuur. In de CEO wordt de dementie met dezelfde instrumenten en door dezelfde professionelen ge-evalueerd als de afhankelijkheid. Het belang van de dementie in de geïdentificeerde oorzaken van afhankelijkheid : - 24 % van de zorggenieters zijn dement of hebben stoornissen van de cognitieve functies; 4.4 % hebben psychiatrische aandoeningen, - bij de 80-plussers zijn dementie en cognitieve stoornissen voor 35 % oorzaak van de afhankelijkheid; de psychiatrische stoornissen voor ongeveer 3.5 %, - tussen de 70 en de 79 jaar zijn dementie en cognitieve stoornissen voor 22 % de oorzaak, de psychiatrische aandoeningen voor 6.6 %


De klassieke instrumenten uit de literatuur. De gestandardiseerde vragenlijst van de CEO.


Huisartsen en specialisten, expertisecentra en geheugenklinieken De pluridisciplinaire evaluatie- en oriëntatiecel van de CEO

56

LAND : LUXEMBURG DEMENTIE : DE VOORZIENING VAN HULP EN VERZORGING De permanente institutionele voorziening

Rusthuizen, rust-en verzorgingstehuizen, beschermd wonen. =>71.8 % van de genieters van de AD ( afhankelijkheidstoelage) waarvan de CEO heeft vastgesteld dat ze aan dementie of stoornissen van de cognitieve functies lijden, wonen in instellingen. Speciale eenheden voor dementen


Demente personen worden opgevangen door dezelfde diensten als de zorgafhankelijken.


Geriatrische, psychiatrische en neurologische diensten in de algemene ziekenhuizen

Innovaiteve oplossingen

Gespecialiseerde eenheden voor demente personen in de instellingen, en in de gespecialiseerde dagcentra

57

LAND : PORTUGAL AFHANKELIJKHEID : DEFINITIE Definitie

“Helemaal invalide” : permanente hulp nodig hebben. Personen die tijdelijk of blijvend niet meer zelf aan hun basisbehoeften kunnen voldoen en/of de activiteiten van het dagelijkse leven niet kunnen uitvoeren

Evaluatiesystemen Er bestaat geen nationaal referentie-instrument om de afhankelijkheid te evalueren.

Het criterium om een supplementaire toelage te krijgen is niettemin de nood aan hulp gedurende minimum 6 uur per dag.


De evaluatie van mogelijkheid om de ADL uit te kunnen voeren, gebeurt met de klassieke instrumenten uit de literatuur.

Evaluatiestructuren en organismen

De maatschappelijke diensten voeren een geïndividualiseerde evaluatie uit. Evaluatie van de nood een VERZORGING thuis - verpleegster of huisarts - er is geen gestandardiseerde vragenlijst Evaluatie van de nood aan HULP thuis : -maatschappelijk werker -in sommige streken bestaat een gestandardiseerde vragenlijst.

58

LAND : PORTUGAL AFHANKELIJKHEID : DE VOORZIENING VAN HULP EN VERZORGING De permanent institutioneel voorziening

Rusthuizen, rust-en verzorgingstehuizen, huizen voor psychiatrische verzorging, multifunctionele huizen, service-flats. Het grootste deel van de instellingen behoren tot privé- of caritatieve organisaties : “Misericordias”. Rusthuizen : capaciteit tussen 40 en 450 bedden.


Verpleegkundige verzorging, maatschappelijk werk, thuishulp, poetsdienst , klusjesdienst. huishoudelijke hulp, maaltijdbedeling, vervoerdiensten, opvang in families, woongelegenheden voor bejaarden Er wordt door de gezondheids- en maatschappelijke diensten onvoldoende hulp aangeboden, en ze hebben slecht opgeleid personeel. Organisatie van de VERZORGING aan huis : - pas ontwikkeld ( de laatste 15 jaren ) - vaststaand budget - de Nationale Gezondheids Dienst dekt heel het grondgebied met zijn gezondheidscentra. De hervorming van 1992 heeft echter deze centra naar de gemeenten doorgeschoven, - geen toelating van de huisarts vereist, - bestuurd door de openbare sector of door non-profit groeperingen Organisatie van de HULP aan huis: -sociale diensten van de gemeentes en van organisaties ( non-profit of privé) Hulp- en verzorgingsdiensten zijn zelden in dezelfde organisatie geïntegreerd. Er ontstaat wel een samenwerking tussen deze twee ( enkele experimenten in bepaalde regio’s).

De tijdelijke institutionele voorziening Innovatieve oplossingen

Algemene ziekenhuizen,psychiatrische ziekenhuizen, daghospitaal, dag-opvangcentra, ontmoetingscentra.

Nog in beginstadium : beschermd wonen, en rust-en verzorgingstehuizen. Het PAII programma ( programa de apoio integrado a isdosos ) - een programma voor geïntegreerde zorg ( sociaal én sanitiair) Maar de nadruk blijft sterk op het sociale luik liggen. - financiële steun voor de organisaties die daarvoor de informele helpers moeten opleiden om hun omgang met de bejaarden te verbeteren, en beter op de symptomen te kunnen letten. Zo moeten deze informele helpers de verbinding gaan vormen tussen, de maatschappelijke assistente en het medisch personeel. - Een gecoördineerd systeem voor thuishulp. Tijdelijk verblijf ( tot drie maand ) in pluridisciplinaire diensten. - Diensten voor tele-alarm.

59

LAND : PORTUGAL AFHANKELIJKHEID : ECONOMISCHE ASPECTEN Financieringssystemen

1. 2. -

Diensten voor thuisVERZORGING fiscaliteit vastgesteld budget, verdeeld onder de diensten door de centrale of de lokale overheden proportioneel aan hun populatie, hun bejaardenpopulatie, en hun aantal professionelen, Vaste budgetten , gerelateerd aan de kosten, met bijstelling voor de inflatie, directe toegang tot het systeem : de patiënten hebben geen voorschrift van hun huisarts nodig. geen remgeld voor de patiënten

-

Diensten voor thuisHULP sommige diensten worden door de centrale regering gefinancierd, het Ministerie van Tewerkstelling en de Sociale Zekerheid geeft de openbare organisaties en de non-profit organisaties een financiële bijdrage. Het budget van elke dienst is gebaseerd op het aantal cliënten, het type diensten, en het aantal gepresteerde uren, de bijdrage van de cliënten hangt af van hun inkomen.

3. -

Instellingen : het merendeel van de instellingen is privé, en hun prijs is onbetaalbaar, sommige rusthuizen worden door de Staat gesubsidieerd.

De kost van de opvang

60

LAND : PORTUGAL DEMENTIE : EVALUATIE Evaluatiesystemen Er bestaat op nationaal vlak geen gestandardiseerd evaluatiesysteem.

Er wordt gerefereerd naar de klassieke criteria uit de literatuur ( DSM-IV,………..)


Er bestaan geen referentie-instrumenten. De klassieke instrumenten uit de literatuur worden gebruikt.


Huisartsen en specialisten. Gezondheidsdiensten.

61

LAND : PORTUGAL DEMENTIE : DE VOORZIENING VOOR HULP- EN VERZORGING De permanente institutionele voorziening

De meeste demente personen worden in de “Misericordias”opgevangen. Zij wonen er samen met de lucide bewoners.


Daarvoor bestaat geen specifiek hulp- of verzorgingssysteem.


Lang verblijf in ziekenhuis : geen gespecialiseerde “bedden” voor dementen, Psychiatrisch ziekenhuis : niet-gespecialiseerde hospitalisatie voor dementen Daghospitaal : er bestaan 3 evaluatiecentra voor Alzheimerpatiënten

Innovatieve

Er bestaan enige evaluatiecentra voor Alzheimerpatiënten.

De grote openbare instellingen hebben een algemene sectie voor de luciden, en een sectie voor de dementen.

62

LAND : VERENIGD KONINKRIJK AFHANKELIJKHEID : DEFINITIE Definitie

Personen die afhankelijk zijn van kortdurende hulp : nood aan hulp voor het nemen van een bad, en zich te kleden. D.w.z. noden die op specifieke momenten van de dag, en minstens één maal per dag moeten worden voldaan. Personen die afhankelijk zijn van kritieke hulp : d.w.z.dat de nood niet kan worden voorzien ( b.v.hulp bij w.c.-gebruik ) , met waarschijnlijk nood aan 24 uursbewaking.

Evaluatiesystemen De districtsverpleegster en daarna de case manager evalueren de toestand van de aanvrager; de case manager organiseert nadien de globale thuisopvang. Evaluatieinstrumenten Evaluatieorganismen en systemen

Er bestaat geen nationaal instrument om de ADL en de IADL te evalueren

-

de sociale diensten van de lokale overheden case management

63

LAND : VERENIGD KONINKRIJK AFHANKELIJKEID : DE VOORZIENING VAN HULP EN VERZORGING De permanent institutioneel voorziening

De Community Care Act ( 1990 ) : de lokale overheden moeten hun inspanningen concentreren op de thuiszorg, eerder dan op de instellingszorg. Beschikbare instellingen : - rust en verzorgingstehuizen, - huizen voor psychiatrische verzorging, - rusthuizen, - multifunctionele huizen voor bejaarden, - beschermd wonen.


De plaatselijke gezondheidsautoriteiten programmeren en ontwikkelen hun eigen diensten voor thuishulp, en leveren het essentiële van de thuis-hulp en verzorging : maatschappelijke assistenten, verpleegsters op huisbezoek, maatschappelijke werkers, oppasdiensten . De departementen voor sociale dienstverlening houden zich bezig met de huishoudelijke hulp,de maaltijden, de ontspanningsactiviteiten, en het maatschappelijk werk. De openbare diensten organiseren een globale en individuele opvang van de bejaarde, die door een “case manager” wordt georganiseerd en gesuperviseerd. De patiënt draagt volgens zijn inkomen, bij. Privé diensten om thuis verblijven mogelijk te maken, hebben zich ontwikkeld. Beschikbare diensten : - verpleegkundige verzorging thuis, - paramedische verzorging, - diensten voor geestelijke gezondheid, - medische consultatiediensten. - maatschappelijk werk, - diensten voor thuishulp, - huishoudelijke hulp, - maaltijdbedeling, - vervoerdiensten, - palliatieve zorg aan de nabestaanden, - diensten voor oppas/ aflossing - woongelegenheden voor bejaarden, - verbetering van de woonst, - telebewaking en telecommunicatie-diensten, - Hulp, faciliteiten,technische hulp. Telefoon. Aankoop van een rolstoel. - Maatschappelijke hulp en andere initiatieven, - Preventie-diensten en activiteiten.

64

LAND : VERENIGD KONINKRIJK AFHANKELIJKEID : DE VOORZIENING VAN HULP EN VERZORGING De tijdelijk institutioneel voorziening

-


-

-

-

algemene ziekenhuizen geriatrische eenheden, diensten voor lang verblijf, diensten voor halflang verblijf, psychiatrische diensten in algemene ziekenhuizen, geriatrische ziekenhuizen psychiatrische ziekenhuizen, psychogeriatrische diensten in de psychiatrische ziekenhuizen, huizen voor korte verzorging, kort verblijf in rusthuis, dagverzorging, sociale centra voor bejaarden, preventiediensten. 24 u/24 u.dienstencentra, “winkels” voor materiaal en hulpmiddelen, case management : selectie van de complexe gevallen, gepersonaliseerde zorgplannen, het bij elkaar brengen van de formele en de informele hulpverleners om het toegestane budget zo goed mogelijk te benutten, dag-opvangcentra voor zorgonderbreking door de familiale helpers.

65

LAND : VERENIGD KONINKRIJK AFHANKELIJKHEID : ECONOMISCHE ASPECTEN Financieringssystemen Vanaf 1948 kregen de lokale overheden de verantwoordelijkheid voor het verschaffen van onderdak aan alleenstaande bejaarden die hulp en verzorging nodig hadden. Bij hun re-organisatie in 1970 kregen ze er de verantwoordelijkheid bij voor de hulp aan huis. De organisatie van deze hulp, en het hulpaanbod, varieerde van de ene autoriteit tot de andere, en dat vooral qua financiële bijdrage door de gebruikers.

De NHS ( nationale gezondheidsdienst ) heeft in dezelfde periode de gemeenschapsdiensten ontwikkeld, die gratis zijn voor de gebruikers, en die districtnurses inzetten voor de hygiënische verzorging van de bejaarden. Een toelage voor hulp van derden werd gegeven aan mensen die nood hadden aan hulp bij persoonlijke verzorging, en aan dag-en/of nachtoppas. Deze toelage hing niet af van het inkomen, maar werd enkel voor korte tijd gegeven. Het einde van de zeventiger-jaren is het keerpunt voor de sociale politiek : de hulp door de gemeenschap ( familie en netwerken van vrijwilligers ) wordt aangemoedigd, de publieke financiering van langverblijf in hospitaaldiensten vermindert, en daartegenover wordt de privé sector voor inwoning en verzorging ( nursing homes ) bevoordeeld door de cliënten te betoelagen die een plafond aan eigen middelen niet bereiken . Deze toelage komt van de sociale zekerheid. Dit had tussen 1980 en 1990 een inkrimping van de sector voor lang verblijf in hospitaal ( - 20 % )tot gevolg, en een groei van de prive sector voor verblijf ( + 48 % ) en verzorging ( + 414 % ). In de tachtiger jaren kregen de maatschappelijke diensten van de lokale overheden de opdracht de thuiszorg te ontwerpen en te plannen, vertrekkend van de evaluatie van de situatie van de aanvragers. Zij werden ontlast van de directe uitbating. van de diensten. Zij beheren bedragen die samen worden gefinancierd door de plaatselijke besturen en de NHS, en die moeten dienen om de efficiëntie van de dienstverlening te verbeteren door de barrières tussen de organisaties te slopen : zjj kopen er diensten mee , meestal bij privé zorgverleners. De gebruikers of hun families moeten naargelang hun inkomen financiëel meer bijdragen voor huishoudelijke hulp, maaltijdbedeling aan huis, en tijdelijke opvang. Voor de “intra-muros”-verzorging transfereerde de Regering een deel van de bedragen die de sociale zekerheid aan de “nursing homes” toekent, naar de lokale besturen.


Attendance allowance : kan er van genieten : afhankelijke persoon ( 2 groottes van het begrag ; 39.7 euro en 59.4 euro/week) Severe disabilitu premium : kan er van genieten : afhankelijke persoon die recht heeft op een”attendance allowance” ( 44.6 euro/week ). Invalid care allowance : uitgekeerd aan iemand die een persoon helpt/verzorgt die een “attendance allowance” heeft gekregen (44.6 euro/week ). Carer’s premium : uitkeerbaar aan iemand die een “invalid care allowance” trekt. De verzorgde persoon verliest daardoor elk recht op de “severe disability premium” ( 15.9 euro/week ).

66

LAND : VERENIGD KONINKRIJK DEMENTIE : EVALUATIE Evaluatiesystemen De criteria van DSM-III en IV, evaluatie van de cognitieve functies, van de psychologische- en de gedragsstoornissen, labo-onderzoek, neuroradiologisch onderzoek. Evaluatie van de ADL en de IADL.



-De klassieke instrumenten uit de literatuur. (MMS,……) plus enkele multidimensionele instrumenten ( CARENAP-D,…….) -Er bestaat geen nationaal referentie-instrument.

- huisartsen en specialisten, (psychiaters, neurologen en geriaters) - psychogeriatrische diensten in de ziekenhuizen, - expertise-centra (geheugenklinieken) - maatschappelijke diensten van de lokale overheden (districtnurse, case manager)

67

LAND : VERENIGD KONINKRIJK DEMENTIE : DE VOORZIENING VAN HULP EN VERZORGING De permanente De demente personen hebben het meeste nut van de volgende instellingen : - Inwoonhuizen van de lokale autoriteiten : voor alle pathologieën of specifiek voor één pathologie, institutionele - Inwoonhuizen van de privé of van de welzijnsgroepringen : privé met commerciëel doel, rest non-profit, voorziening - Nursing homes : gemedicaliseerde rusthuizen ( privé uitbaters of welzijnsgroeperingen), -

De voorziening voor de thuiszorg De tijdelijk institutioneel voorziening:

National Health Service–zorg : verzorging met lang verblijf, opgericht door de NHS, l binnen hospitaalsecties- of eenheden, Sheltered housing (beschermd wonen): privé onthaalwoningen, uitgebaat door een VZW of door de lokale overheden. Verschillende types : appartementen met of zonder gezamenlijke ruimtes, blokken kamers…….

De openbare besturen drukken op het belang van de thuis-opvang van demente personen. Zij verzorgen de evaluatie van de zorgafhankelijkheid, en de begeleiding door een multidisciplinaire equipe. De demente personen kunnen genieten van de diverse hierboven geciteerde diensten van thuishulp en thuisverzorging. -

dagcentra, psychiatrische daghospitalen,dagcentra uitgebaat door een VZW of door de lokale besturen, Sitting services : betaalde oppasdienst voor zorgonderbreking, 7 dagen op 7 beschikbaar. Even goed voor het begeleiden van een helper als voor de oppas en de verzorging van de zieke persoon ( zieken-oppasser)

De dagcentra zijn erg uitgebouwd : 67 % der familiale helpers maken gebruik van deze intermediaire instellingen.


- Small life units in Knighthill : een eenheid gespecialiseerd in de verzorging van demente bejaarden. Woonstijl van het “group home”-type. - eenheden voor gespecialiseerde verzorging van de ziekte van Alzheimer

68

LAND : ZWEDEN AFHANKELIJKHEID : DEFINITIE Definitie

Afhankelijkheid voor alle IADL en minstens voor één ADL.

Evaluatiesystemen Categorie B : afhankelijk voor alle IADL + één ADL,

Categorie C : afhankelijk voor alle IADL + een bad nemen + een andere ADL, Categorie D : afhankelijk voor alle IADL + een bad nemen + zich kleden + een andere ADL, Categorie E : afhankelijk voor alle IADL + een bad nemen + zich kleden + naar de <WC gaan + een andere ADL, Categorie F : afhankelijk voor alle IADL + een bad nemen + zich kleden + naar de WC gaan + zich verplaatsen + een andere ADL, Categorie G : afhankelijk voor alle activiteiten.


Er is geen nationaal instrument om de nood aan verzorging te evalueren. De gemeenten gebruiken niettemin verschillende instrumenten om een zorgenplan op te kunnen maken. De frequent gebruikte instrumenten zijn : 1. MMSE, 2. Berger scale, 3. Diverse instrumenten helpen de IADL en ADL te meten : een Zweedse versie van de Katz-schaal die ook het meten van de IADL mogelik maakt, plus de FIM (Functional Independence Measure-USA ) 4. Er werden bepaalde min of meer valide en betrouwbare lokale instrumenten uitgewerkt door de gemeentes, om bepaalde beslissingen te kunnen onderbouwen ( b.v. de hoeveelheid hulp en financiële ondersteuning die men aan een helper moet geven ). 5. De RAI/MDS ( Resident Assessment Instrument / Minimum Data Set ) en de RAI / HCE ( Home Care ) worden gebruikt voor de verzorging in instellingen. Zij dienen voor de terugbetaling van de verzorgingsprestaties. Deze schaal werd voor onderzoeksdoeleinden gebruikt, maar in verschillende landsgedeeltes tevens voor het opstellen van zorgenplannen. 6. De VIPS wordt door de erkende verpleegsters gebruikt om het verpleegproces te beschrijven, samen met de noden van de bejaarde.

Evaluatieorganismen- en structuren

De evaluatie van de afhankelijkheid wordt gedaan door sociale- en gezondheidsdiensten van de gemeentes.

69

LAND : ZWEDEN AFHANKELIJKHEID : DE VOORZIENING VAN HULP EN VERZORGING De permanente institutionele voorziening

- group living ( 15-18.000 bedden ) - rusthuizen ( 70.000 bedden ) - rust-en verzorgingstehuizen ( 29.000 bedden ) - woongelegenheden voor invaliden.


De diensten voor thuishulp en thuisverzorging worden voor 94 % door de gemeenten georganiseerd, en voor 6 % door de privé sector.


De hospitaalverzorging gebeurt onder de verantwoordelijkheid van de graafschapsraden.


- dag-verzorgingscentra - nachtopvang in rusthuizen

- verpleegkundige verzorging aan huis - paramedische verzorging - diensten voor geestelijke en lichamelijke gezondheid - maatschappelijk werk - diensten voor thuishulp - poetshulp - klusjesdiensten - hulp,faciliteiten,technische bijstand, hulpmiddelen, telefoon.

- huishoudelijke hulp - maaltijdbedeling - vervoerdiensten - palliatieve zorgen - diensten voor ziekenoppas/zorgonderbreking - verbetering van de woonst - telebewaking en telecommunicatie

- geriatrische ,psychogeriatrische,geropsychiatrische en psychiatrische eenheden in ziekenhuizen, - geriatrische ziekenhuizen, - psychiatrische ziekenhuizen, - kort verblijf in rusthuizen of rust-en verzorgingstehuizen, - geriatrisch daghospitaal, - dag-verzorgingscentrum, - nachtopvang in rusthuis, - ontmoetingscentra voor bejaarden.

70

LAND : ZWEDEN AFHANKELIJKHEID : ECONOMISCHE ASPECTEN Financieringssystemen - in bepaalde gemeenten bestaat er een vergoedingssysteem voor de informele helpers om een deel van de zorg te betalen die zij aan de afhankelijke mensen

geven. Deze financiêle ondersteuning berust op de evaluatie van de zorglast. Deze toelagen zijn niet erg hoog indien de helper gepensioneerd is. Indien hij nog werkt wordt hij betaald zoals een formele hulpverlener. - voor de zorg voor een terminale persoon kunnen de familiale helpers die nog werken dit werk stoppen, en hun salaris verder ontvangen gedurende een periode die tot 60 dagen kan duren.

Kosten van opvang

2.7 % van het bruto nationaal product wordt aan de opvang van de afhankelijkheid besteed. De kosten van de opvang van demente patiënten in Zweden wordt op 3.4 miljard US-dollars geschat voor 1993. De hoofdmoot van de kost wordt besteed aan patiënten die aan matige of ernstige dementie lijden.

71

LAND : ZWEDEN DEMENTIE : EVALUATIE Evaluatiesystemen

De diagnostische evaluatie wordt gewoonlijk gedaan door de huisarts of door een specialist ( geriater). Er werd een consensusgroep opgericht om nationale directieven op te stellen voor de diagnose van dementie ( criteria en procedure ). Deze directieven werden in het officiële tijdschrift van de Zweedse Artsenorganisatie gepubliceerd. In vele graafschappen bestaan lokale programma’s voor de diagnostische procedure en de opvang van demente patiënten.

Instrumenten

Er bestaan wel veel varianten van de diagnostische procedure, afhankelijk van de plaats en van de artsen, maar de procedure omvat gewoonlijk toch de volgende elementen : anamnese, cognitieve evaluatie ( MMS,…….) , neuropsychologisch , biologisch en neuroradiologisch onderzoek. Voor de diagnose van dementie gebruikt men de criteria van DSM-IV en ICD-140. Om het type dementie te preciseren gebruikt men de criteria van de NINCDSARDRA voor de ziekte van Alzheimer, en de Hashinski-score voor de vasculaire dementies. In de eerste lijn en de kleinere klinieken worden deze criteria niet zo vaak gebruikt.

Evaluatieorganismen- De diagnostische procedure voor dementie varieert enorm naargelang de competentie, de interesse en mogelijkheden van de lokale besturen. De graafschappen kunnen al of niet zelf beslissen of een huisarts de patiënt voor zulke diagnose naar een specialist moet verwijzen. en structuren Hierover bestaat geen nationale regelgeving. In de meeste graafschappen gaan zeer weinig patiënten direct naar een specialist In bepaalde universitaire steden kunnen de patiënten gebruik maken van geheugenklinieken die gespecialiseerd zijn in de diagnostiek van dementie. Niettemin wordt slechts bij een minderheid van de mensen de diagnose van dementie door een gespecialiseerde kliniek gesteld. Een enquête van de National Board of Health and Welfare heeft aangetoond dat 50 % van de huisartsen zelf de diagnose van dementie stelt ,en 30 % dit partieel uitvoert.

72

LAND : ZWEDEN DEMENTIE : DE VOORZIENING VAN HULP EN VERZORGING a. b. c.

De permanente institutionele voorziening

ongeveer 80 % van de bewoners van de rust-en verzorgingstehuizen zijn dement. de “ group livings” ( ook group dwellings of collective living genoemd ) nemen alleen demente personen op. in de andere beschermde woongelegenheden is de proportie van demente bewoners ongeveer 30 %.

Ongeveer 60 à 65 % van de bedden in de verschillende types van instellingen zijn ingenomen door demente personen.

De voorziening De dementen kunnen genieten van de hulp-en verzorgingsdiensten die de gemeentes organiseren. voor de thuiszorg De tijdelijke institutionele voorziening


Dagcentra: Eén derde van de gemeentes heeft dagverzorgings-centra opgericht speciaal voor demente personen. Zij kunnen er naartoe met een speciale vervoerdienst. Deze vervoerdienst bestaat vooral uit taxi’s, maar ook uit wagens die speciaal uitgerust zijn voor rolstoelgebruikers. De criteria om deze vervoerdienst te mogen benutten,hangen af van de gemeentes. Waar er in een gemeente geen dagverzorgingscentrum voorhanden is, krijgen de dementen andere vormen van dagdiensten, die ook door de gemeente worden georganiseerd Ziekenhuizen : In de verzorgingsinstellingen die van de graafschapsraden afhangen telde men in 1998 310.000 opname-dagen voor dementen. Dit is voor Zweden een zeer laag cijfer in verhouding met het totaal aantal hospitalisatiedagen. Het grootste deel van de opvang van demente personen gebeurt dus in de permanent institutioneel voorziening. 1) 2) 3) 4) 5) 6)

er werden meerdere geheugenklinieken opgericht, samen met de universiteiten in bepaalde regionale ziekenhuizen werden eenheden opgericht die gespecialiseerd zijn in diverse aspecten van de opvang van demente personen. Zulke eenheden zijn zeldzaam in de lokale ziekenhuizen en in de centra voor eerstelijnsverzorging. Er bestaan actueel in Zweden ongeveer 70 eenheden die gespecialiseerd zijn het diagnosticeren van dementie. Group living ( cfr.supra ) : leef-groepen voor dementen. 6400 bewoners in 1991;14.000 in 1995. Speciale verzorgingseenheden ( special care units ) werden opgericht in bepaalde rust-en verzorgingstehuizen. de nieuwe tendens is van “home like” eenheden te creëren, die toch voorzien zijn van alle medische uitrusting en technische hulpmiddelen van een rust-en verzorgingstehuis. De oprichting van zulke kleine eenheden krijgt stilaan de voorkeur t.o.v. het oprichten van grote instellingen. In bepaalde gemeentes is er een “dementia nurses”. Zij is binnen de gemeente verantwoordelijk voor de demente personen. Zij kan samenwerken met de andere zorgverleners. Zij komt niet tussen in de diagnostische procedure. Er is in ongeveer 20% der gemeentes een “dementia nurse“.

73

74

LAND: NEDERLAND AFHANKELIJKHEID : DEFINITIE Er wordt geen vast definitie gehanteerd voor het begrip afhankelijkheid. Er wordt voornamelijk gewerkt met de termen zorgbehoefte en zorgvraag.

Definitie

Zorgbehoefte wordt geevalueerd via de zogenaamde Indicatiestellingscommissie die officieel werden opgericht in eind jaren zeventig. Voor dementerenden werken deze Evaluatiesystemen commissies zeer nauw samen met de RIAGG’s, vergelijkbaar met de Centra geestelijke zGezondheidszorg in België.

Cfr infra

Instrumenten Evaluatie-organen en structuren

74

75

LAND: NEDERLAND AFHANKELIJKHEID : DE VOORZIENING VAN HULP EN VERZORGING De institutionele permanente voorziening


In de permanente vormen onderscheidt men: - de verzorgingshuizen: hier wonen mensen die grosso modo het profiel vertonen van de ROB bedden in België. Binnen deze verzorgingshuizen worden momenteel speciale projecten opgezet, de zogenaamde ‘huiskamerprojecten’. Hier wordt het personeel ondersteund door het verpleeghuis om adequaat om te gaan met dementerenden. - In het verpleeghuis worden mensen verzorgd met meer medische noden en zorgen, ongeveer overeenkomend met het RVT profiel in België. - Aanleunwoningen zijn projecten waarbij personen verblijven in kleine woonentiteiten die zich bevinden op de campus van het veprleeghuis, zodat het personeel kan tussenkomen waar nodig. Het is vergelijkbaar met de serviceflats in België. -

Deze woonvormen worden gefinancierd door de overheid via een volksverzekering. De huisarts: alle burgers kunnen hierop een beroep doen. Voor diegenen die particulier verzekerd zijn ( 35% van de bevolking) vergt dit een extra onderschrijving. Voor de niet particulier verzekerden is huisartsenzorg in begrepen in het zorgpakket Kinesitherapie is voor een beperkt aantal behandelingen (tiental) vergoedbaar mits voorschrift van de huisarts Verpleging en gezins- en bejaardenzorg wordt aangeboden via het standaard zorgpakket.

Hier functioneren vooral dagopvang en tijdelijke opname systemen. De institutionele tijdelijke voorziening Innovatieve oplossingen

-

Projecten van kleinschalig wonen Huiskamerprojecten Nieuwe vormen van indicatiestelling voor zorg.

75

76

LAND: NEDERLAND AFHANKELIJKHEID : ECONOMISCHE ASPECTEN De ouderenzorg wordt voor het grootste deel gefinancierd vanuit de AWBZ, een volksverzekering die bedoeld is ter dekking van de Financieringssystemen kosten van onverzekerbare risico’s. Thuiszorg, verpleeghuiszorg en recent ook kosten van het verzorgingshuis worden vanuit deze wet bekostigd. Anno 2001 is een discussie op gang gekomen omtrent de modernisering van deze volksverzekering. Het zou hierbij de bedoeling zijn de kortdurende zorg over te brengen naar de ziekenfondsen en particuliere zorgverzekeraars. (Dit is de omgekeerde beweging van de Vlaamse zorgverzekering). Kosten van de opvang

76

77

LAND: NEDERLAND DEMENTIE: EVALUATIE De zorg voor dementerenden wordt op maat gesneden in functie van de individuele behoeften. Hiervoor kan men beroep doen op Evaluatie-systemen diensten voor thuiszorg zowel als instellingen. De vraag welke zorg noodzakelijk is wordt geevalueerd door zogenaamde ‘Indicatiestellingcommissies’. Daartoe opgeleide personen bezoeken de persoon aan huis en maken een oordeel. Dit wordt nadien in het Indicatiestellingsteam beoordeeld en een beslissing wordt genomen. Deze commissies staan momenteel onder druk omdat uit onderzoek blijkt dat een correcte allocatie van middelen en indicatie slechtbereikt wordt door deze commissies (G Dijkstra, 2001; proefschrift). Kernprobleem is dat de zorgbehoefte niet eenduidig te definieren is en vooral bepaald wordt door persoonlijke factoren, die binnen een populatie sterk kunnen varieren. Hierbij wordt gedacht aan woonvormen, mantelzorg, mate van depressiviteit en dergelijke.

Instrumenten

Organismen/ Evaluatiestructuren

Voor dementerenden doen deze indicatiestellingscommissies beroep op de RIAGGs’, vergelijkbaar met Centra Geestelijke Gezondheidszorg in België. Zij werken in netwerken samen. Als basis voor de dagelijkse zorg functioneren instrumenten voor ADL en IADL bepaling. De ADL beoordeling is gebaseerd op de oorspronkelijke Katzschaal. Daar wrd een HDL (huishoudelijke dagelijkse levensverrichtingen geconstrueerd. Verder wordt beroep gedaan op Dementie en de graad daarvan wordt onder andere bepaald aan de hand van de MMSE en de Congitieve Screeningstest (CST). Verder worden vragenlijsten gehanteerd ivm de nood aan informele hulp en mantelzorg. De situatie van de mantelzorger wordt in principe niet of zeer beperkt in ogenschouw genomen. De indicatiestelling gaat over dagbehandeling, zorgindicatie voor thuiszorg en opname in instellingen. In principe kunnen betrokken hulpverleners (bv verpleegkundigen) een uitbreiding naar zorgindicatie vragen indien zij oordelen dat dit noodzakelijk is. Indicatiestellingscommissies RIAGG

77

78

LAND: NEDERLAND DEMENTIE : DE VOORZIENING VAN HULP EN VERZORGING De permanente institutionele voorziening

De voorziening voor thuiszorg De tijdelijke institutionele voorziening Innovatieve voorzieningen

78

INTERNATIONAAL RAPPORT

Recommend Documents