24-11-2014
Inspiratiesessie HNW en Werkdruk Drs Fieke Horsten Eur.Erg www.vhphp.nl
2
Verwachtingen vanmiddag 1. Welke onderwerpen wil je dat er aan bod
komen? 2. Welke vragen heb je? 3. Wat is de problematiek in jouw gemeente? Wat
is je eigen rol daarin? En hoe ga je daarmee om?
3
Programma bijeenkomst 12-1230u: 1230u-13u: 13-14u: 14u-1415u: 1415u-15u: 15u-1515u: 1515u-16u: Afsluiting
Lunch: noteer verwachtingen van vandaag Start: bekijken verwachtingen Balans werk en privé Pauze Werkdruk – Werkstress Pauze ? Wettelijke eisen – HNW en Arbo
1
24-11-2014
4
Het Nieuwe Werken en werkdruk…
5
Balans werk – privé, vragen Vraag 1: Wie heeft er moeite mee om ‘s avonds of in het weekend aan het werk te zijn? Vraag 2: Wie heeft er moeite mee om doordeweeks ‘s ochtends of overdag te gaan winkelen of sporten?
6
Dit is werk…
2
24-11-2014
7
En dit ook…
8
Maar dit … ?
9
Of dit …
3
24-11-2014
10
Dit toch niet ?
11
Of toch?
Als we onze afdeling omvormen in een meer klantgerichte front office en de back office, dan kunnen we….
12
Het leeft…
4
24-11-2014
13
Het leeft…. Nu al is 40% van ons werk kenniswerk; Steeds meer mogelijkheden om buiten reguliere
werktijden te werken; 70% van werknemers werkt al buiten reguliere
werktijden; Werk dringt privé-domein binnen, omgekeerd nog
niet; Mensen gaan door tijd- en plaatsonafhankelijk
werken, méér werken.
Opdracht “Jubel- en Klaagmuur” HNW en werk-privé balans
In groepen (4) Welke kansen zie je in jouw gemeente ? Welke zorgpunten zie je in jouw gemeente ? Plenair terugkoppelen
15
Het Nieuwe werken kan zorgen voor: Kansen o o o o
Meer regelmogelijkheden Meer vrijheid en zelfstandigheid Meer productiviteit Maar ook meer bevlogenheid en vitaliteit?
Zorg o o o o
Minder begrenzing van werk en privé Minder sociale steun van collega’s Gebrek aan herstel Roofbouw en vermoeidheid?
5
24-11-2014
16
Ervaringen Naarmate er meer tijdonafhankelijk gewerkt wordt,
lijken er sneller en meer overuren te worden gemaakt. Veel medewerkers geven aan dat zij door HNW meer
regelmogelijkheden hebben om de werk-privé balans te beïnvloeden. Er is een lagere tevredenheid over samenwerking en het delen van kennis onder collega’s binnen de eigen afdeling. Dit heeft negatief effect het plezier en de bevlogenheid van medewerkers. De resultaatgerichtheid van het leiderschap wordt lager ervaren; er zijn minder momenten van feedback en communicatie.
17
Uitdagingen Sturing en voortgangsbewaking lastiger Communicatie minder direct en ‘warm’ Welzijn en productiviteit medewerkers lastiger te
bewaken Gedifferentieerde aandacht groepsleden met
verschillend ‘profiel’ Om los te kunnen laten heb je ‘verbinding’ nodig
18
Belangrijke rol leidinggevende
Van management naar leiderschap Verandering van gedrag Van controle naar vertrouwen Van regels naar afspraken Van input naar output Van vertellen naar dialoog Van sturen naar coachen
Belangrijke rol medewerkers zelf…
Herkennen jullie dit ?
6
24-11-2014
19
PAUZE
STRESSREACTIE
oeroude reactie: OVERLEVEN!
21
Definitie van werkdruk (Het gevoel) dat men
te veel werk heeft in te weinig tijd, zonder (voldoende) eigen regelmogelijkheden om zich voordoende problemen op te lossen. Stress kàn het gevolg zijn.
7
24-11-2014
22
Werkstress Een subjectief gevoel
van spanning dat ontstaat wanneer een individu een verschil ervaart tussen de (waargenomen) eisen vanuit de werkomgeving en de (waargenomen) eigen mogelijkheden om aan deze eisen te voldoen.
23
Model Belasting
Sociale steun
Functie-eisen Marktontwikkeling Onzekerheid
Werkdruk!
Balans
Gezondheid & Vitaliteit prestaties
Werkstress
Belastbaarheid Persoonlijkheid Kennis & Vaardigheden Bevlogenheid
Regelmogelijkheden
activering stresssysteem
NA WERKDAG MET VEEL SPANNING
onvoldoende hersteld goed hersteld DAG
NACHT
VOLGENDE
‘S OCHTENDS AL MOE
8
24-11-2014
activering stresssysteem
OP DEN DUUR (maanden): STAPEL EFFECT
CHRONISCH HERSTELGEBREK NORMAAL
NACHT DAG
DAG
NACHT
DAG
NACHT
(naar Gaillard, 1996)
Wanneer wordt stress ongezond? Er is te weinig tijd om te herstellen Het hart pompt sneller voor niets Adrenaline wordt niet omgezet
Gevolg: je blijft gestresst: De staat van paraatheid blijft te lang bestaan! Niet functioneel: De stress draagt niet meer bij tot betere prestatie Het ‘pauzeloos’ doorjakkeren plundert de reserves Stress ‘vernauwt’ (‘koker’/minder overzicht, - open staan voor, creativiteit etc.) Het is een geleidelijk proces dat kan leiden tot overspannenheid, burn-out of fysieke klachten (hart- en vaatziekten etc.)
Herkenning spanningssignalen Lichamelijke klachten
Hoofdpijn Nek- en rugklachten Hartkloppingen Pijn of druk op de borst Maag- en darmklachten Ademhalingsproblemen Zweten Toename of afname gewicht Verminderde weerstand
Gevoelens
Moedeloosheid Hopeloosheid Geïrriteerdheid / prikkelbaarheid Eenzaamheid Gevoel van angst Zich onzeker voelen over de toekomst Zich verveeld voelen Gevoelens van kwaadheid en woede Zich onveilig voelen
Gedachten
Gedrag
Gejaagd of chaotisch denken Denken dat je gek wordt De ander iets slechts toewensen Piekeren Tobben Rampgedachten
Onrustig heen en weer lopen Vaker naar de WC gaan Vuisten ballen en tanden op elkaar zetten Fronsen of kwaad kijken Ongeduldig gaan tikken of spelen met voorwerpen Schreeuwen of schelden, uitvallen Met deuren slaan Zich moeilijk kunnen concentreren Meer of minder gaan eten Huilen
9
24-11-2014
De Boogmetafoor
P r e s t a t i e s
plezier stress-signalen verveling
last
onderbelasting
overbelasting
Belasting
Hoe zit het met jouw werkbeleving?
Geef aan waar jij staat met een rapportcijfer
WERKLAST (0) vs WERKLUST (10) VERMOEID (0) vs ENERGIEK (10)
energiek dwangmatig
enthousiast
Workaholisme
Bevlogenheid
werklast
werklust
‘Back to basic’
Overbelasting
‘9 to 5’ reactief
terugtrekkend vermoeid
10
24-11-2014
Werkstress kun je aanpakken
Sociale steun
Belasting
Functie-eisen Marktontwikkeling Onzekerheid
Balans
Werkstress
Gezondheid & Vitaliteit. Prestaties
Belastbaarheid
Persoonlijkheid Kennis & Vaardigheden Bevlogenheid
Regelmogelijkheden
32
Aanpak op 3 niveaus 1. Terug naar de bron 2. Goed voor jezelf zorgen o o o
Signalen van je lichaam (moeheid, hoofdpijn, spanning etc.) serieus nemen; je lichaam heeft altijd gelijk! Keuzes maken, grenzen stellen, energie verdelen, balans werk-privé. Gezonde levensstijl (bewegen, gezond eten, matig met alcohol, niet roken, meer ontspannen/ mindfulness…)
3. ‘Ik laat me niet stressen !‘ o
‘Mensen raken niet in de problemen door gebeurtenissen op zich, maar door de manier waarop ze over deze gebeurtenissen denken’
33
Vanuit perspectief arbocoördinator/P&O
Verzuim als gevolg van werkdruk? Werkdruk in de RI&E ? Werkdruk uit MTO of PMO ? Werkdruk als onderdeel van Duurzame inzetbaarheid ? Werkdruk en Vitaliteit ? …. ….
11
24-11-2014
34
Aandacht voor PSA 1/3 van werkgerelateerde ziekteverzuim is
gekoppeld aan PSA. Landelijke campagne gestart in 2014 Agressie en geweld, ongezonde werkdruk,
Pesten en seksuele intimidatie. www.arbocataloguspsa.nl
35
Pauze
36
HNW, PSA en de Arbowet Arbo en HNW een lastige combinatie?
12
24-11-2014
37
Arbowet – omschrijving PSA "de factoren die direct of indirect worden
onderscheiden met inbegrip van seksuele intimidatie, agressie en geweld, pesten en werkdruk, in de arbeidssituatie die stress teweegbrengen. Stress is een toestand die indien negatief ervaren lichamelijke, psychische of sociale gevolgen heeft“ (Art. 1.3 lid e Arbowet)
38
Arbobesluit art 2.15 Maatregelen ter voorkoming of beperking van psychosociale arbeidsbelasting De risico’s ten aanzien van PSA worden beoordeeld
in de RI&E en in het plan van aanpak worden maatregelen vastgesteld en uitgevoerd om PSA te voorkomen of indien dat niet mogelijk is te beperken. Medewerkers die blootgesteld worden aan PSA worden voorgelicht over de risico’s alsmede over de maatregelen die er op zijn gericht die belasting te voorkomen of te beperken.
Vragen die ik krijg….. Als medewerkers op eigen initiatief thuiswerken ben ik
dan ook verantwoordelijk voor arbo ? Moet ik zaken vastleggen ? En zo ja, wat? Is er nog verschil tussen incidenteel thuiswerken en
structureel thuiswerken? Wat voor kostenvergoeding moet ik verstrekken ? Moet ik een ergonomische werkplek ter beschikking
stellen ?
13
24-11-2014
Wat zie ik in de praktijk… Veel telewerkovereenkomsten met Initiatief van telewerken ligt bij de medewerker Toestemming wordt alleen gegeven als medewerker verklaart over een ergonomische werkplek te beschikken. Geen kostenvergoedingen vanuit de werkgever Medewerker moet zelf zorgen voor een ergonomische werkplek Een leidinggevende en medewerker hebben afgesproken dat een medewerker structureel een deel van zijn werktijd thuis werkt. De afspraken zijn vastgelegd.
HNW & Arbo: lastige combinatie ?
Volledig werken vanuit vertrouwen en ruimte voor eigen verantwoordelijkheid: …vrijheid….
Zorgplicht van de werkgever uit de arbowetgeving ! …regels….
Hoe combineer je dit op een goede wijze ?
Niets doen is risicovol Waarom moeten we ons zorgen maken… Technostress – Werkdruk / burnout Gebrek aan fysieke contacten Problemen met structureren van werk Informatie overload Verschillende opvattingen over flexibel Werken Eenzaamheid en uitsluiting Onbegrensdheid van werk Lichamelijke klachten door langdurig beeldschermwerk, veelvuldig gebruik laptops, instellen van de werkplek Werkzaamheden tijdens deelname aan het verkeer Klimaat en verlichting op werkplekken
14
24-11-2014
Wat moet je regelen volgens de arbowet? 1. RI&E
Het Nieuwe Werken opnemen in de RI&E. 2. Voorlichting en instructie Over de risico’s en de maatregelen. Aandacht voor eigen verantwoordelijkheid medewerkers 3. Bespreek de werktijden periodiek (arbeidstijdenwet). Maak hiervan gespreksverslagen
Wat moet je regelen volgens de arbowet? 4. Zorg voor een ergonomische werkplek - Stel deze in de eigen woning ter beschikking, tenzij de werknemer deze reeds heeft. Eisen zijn niet van toepassing op o
o
werkplekken waarbij een werknemer minder dan twee uur per etmaal gebruik maakt van een beeldscherm. zogenoemde draagbare systemen die niet aanhoudend worden gebruikt op een werkplek
Hoe zorg je voor een ergonomische werkplek? Bespreek de ergonomie van de werkplek. Maak hiervan een gespreksverslag. Verschaf de medewerker de juiste middelen om plaatsonafhankelijk te werken (los toetsenbord, losse muis, laptop standaard) •
Met betrekking tot de thuiswerkplek: • Laat de werknemers de thuiswerkplek controleren aan de hand van een checklist, laat de thuiswerkplek checken door een deskundige of richt de thuiswerkplek voor de werknemer in.
15
24-11-2014
Hoe maak je een goede combi tussen HNW en Arbo? Arbo als integraal onderdeel van HNW Voldoen aan arbowet is geen doel maar is een middel om medewerkers optimaal te laten presteren. Dit lukt het beste als je Arbo een integraal onderdeel laat zijn van het Nieuwe Werken. Dit bereik je als: Leidinggevenden en medewerkers zich bewust zijn van de risico’s en op een adequate manier hierover kunnen communiceren Ben met elkaar in gesprek
47
Afsluiting
16
