INHOUDSTAFEL Voorwoord
xm
Hoofdstuk I.
Elektronische handel in de 21 ste eeuw
i
Afdeling 1.
Elektronische handel, juridische stand van zaken
i
Patrick VAN EECKE § 1.
Van klassieke webwinkel tot interactief multiplatform verkoopskanaal..
i
§ 2.
Schets van het toepasselijke juridische kader A. Wet Elektronische Handel als juridische basis voor elektronische handel 1. Territoriaal toepassingsgebied 2. Langs elektronische weg 3. Op afstand 4. Op individueel verzoek 5. Gewoonlijk tegen vergoeding
4 4 5 6 9 9 11
§ 3.
Wet Verwerking Persoonsgegevens (WVP)
13
§ 4.
Wet Marktpraktijken en Consumentenbescherming
13
§ 5.
Auteurswet
14
§ 6.
Softwarewet
15
§ 7.
Databankwet
15
§ 8.
Wet Elektronische Communicatie
ié
§ 9.
Wet Elektronische Handtekening en Wet Certificatiedienstverleners . . . .
16
§ 10. Wet Elektronisch Geld
17
§ 11. Impact van Web 2.0 op de wetgeving
18
Afdeling 2.
19
Web 2.0: juridische uitdagingen
Maarten TRUYENS en Patrick VAN EECKE § 1.
Blogs A. Inleiding B. Strafrechtelijke aansprakelijkheid C. Burgerrechtelijke aansprakelijkheid D. Artikel 25 van de Grondwet: een nieuwe wind?
19 19 20 21 22
§ 2.
Sociale netwerken A. Begrip B. Juridische aspecten
23 23 24
§ 3.
Profilering van gebruikers A. Inleiding B. Zijn profielgegevens persoonsgegevens? C. Relevante verplichtingen
26 26 27 28
LARCIER
JJ
§ 4.
§ 5.
INHOUDSTAFEL
Behavioural advertising A. Begrip B. Advies Werkgroep 29
Z
9 9 31
2
Online ratings
33
A. Beoordelingen
33
§ 6.
Mobiel internet
34
§ 7.
Webservices en mashups A. Concept B. Juridische aandachtspunten
3^ 3*> 37
Hoofdstuk II.
Aandachtspunten bij het opstarten
4°
Afdeling 1.
Toegangsvoorwaarden en transparantieregels
4°
Julie DE BRUYN en Patrick VAN EECKE § 1.
Vrijheid van vestiging en dienstverlening A. Richtlijn Elektronische Handel B. Wet Elektronische Handel 1. Vrijheid van vestiging 2. Uitzonderingen 3. Vrijheid van dienstverlening C. Nuancering
4° 4° 41 41 42 4Z 43
§ 2.
Transparantie tijdens het opzetten van elektronische handel A. Context B. Algemene informatieplicht C. Prijsaanduiding D. Naleving informatieplicht
45 45 45 4^ 47
§ 3.
Transparantie tijdens bestelproces
4&
Afdeling 2.
Aanvraag en bescherming van de domeinnaam
4&
Daphne VERVAET § 1.
Algemene inleiding
48
§ 2.
De aanvraagprocedure A. Op internationaal niveau B. Op Europees niveau C. Op nationaal niveau
49 49 5° 5°
§ 3.
Aandachtspunten bij de keuze van de domeinnaam A. Technische vereisten B. De verlating van het specialiteitsbeginsel C. Terugkeer naar het specialiteitsbeginsel? D. Wie eerst komt, eerst maalt E. Controle van de beschikbaarheid
52 52 52 53 54 55
§ 4.
Conflicten A. Inleiding
56 56
INHOUDSTAFEL
B. Verschillende actiemogelijkheden C. De Domeinnamenwet 1. Wie kan zich beroepen op de Domeinnamenwet? 2. Waartegen kan de Domeinnamenwet worden ingeroepen? 3. Onder welke voorwaarden? 4. Voor welke instantie? 5. Welke maatregelen kunnen worden bekomen? 6. Pro en cons? D. Artikel 95 WMPC juncto artikel 2.20 Benelux-Verdrag inzake Intellectuele Eigendom (of artikel 9(1) Vo 207/2009) 1. Wie kan zich beroepen op artikel 95 WMPC ju. artikel 2.20 BVIE? 2. Waartegen kan artikel 95 WMPC ju. artikel 2.20 BVIE worden ingeroepen? 3. Onder welke voorwaarden? 4. Voor welke instantie? 5. Welke maatregelen kunnen worden bekomen? 6. Pro en cons? E. Artikel 95 juncto artikel 96/1° WMPC 1. Wie kan zich beroepen op artikel 95 ju. artikel 96/1° W M P C ? . . . 2. Waartegen kan artikel 95 ju. artikel 96/1° WMPC worden ingeroepen? 3. Onder welke voorwaarden? 4. Voor welke instantie? 5. Welke maatregelen kunnen worden bekomen? 6. Pro en cons? F. Artikel 1382 Burgerlijk Wetboek G. DNS .be-geschillenregeling 1. Wie kan zich beroepen op de DNS .be-geschillenregeling? 2. Waartegen kan de DNS .be-geschillenregeling worden ingeroepen? 3. Onder welke voorwaarden? 4. Voor welke instantie? 5. Welke maatregelen kunnen worden bekomen? 6. Pro en cons? H. ADR onder EURid 1. Wie kan zich beroepen op de alternatieve geschillenregeling onder EURid? 2. Waartegen kan de alternatieve geschillenregeling onder EURid worden ingeroepen? 3. Onder welke voorwaarden? 4. Voor welke instantie? 5. Welke maatregelen kunnen worden bekomen? 6. Pro en cons? I. UDRP (Uniform Dispute Resolution Policy) 1. Wie kan zich beroepen op de UDRP? 2. Waartegen kan de UDRP worden ingeroepen?
III
57 58 58 59 59 59 60 60 61 61 61 62 63 64 64 64 64 65 65 65 65 66 66 66 66 67 67 67 68 68 69 69 70 70 70 71 71 71 72 72
IV
INHOUDSTAFEL
3. Onder welke voorwaarden? 4. Voor welke instantie? 5. Welke maatregelen kunnen worden bekomen? 6. Pro en cons? J. Slotbemerking Afdeling 3.
Elektronische handel en intellectuele eigendomsrechten
72 72 73 73 73 74
Alexis FlERENS § 1.
Algemeen overzicht van intellectuele rechten en elektronische handel . . . A. Het auteursrecht 1. Beschermingsvoorwaarden 2. Rechthebbenden 3. Omvang van de rechten 4. Beschermingsduur 5. In de online context B. Naburige rechten C. Bescherming van databanken 1. De bescherming onder het auteursrecht 2. De sui generis-bescherming D. Bescherming van computerprogramma's en zakenmethodes 1. De bescherming onder het auteursrecht 2. De bescherming onder het octrooirecht E. Het recht op afbeelding 1. De toestemmingsvereiste 2. In de online context F. Het merkenrecht 1. Soorten merken 2. Beschermingsvoorwaarden 3. Omvang van de rechten 4. Beschermingsduur 5. In de online context G. Tekeningen- en modellenrecht 1. Beschermingsvoorwaarden 2. Beschermingsomvang 3. Beschermingsduur 4. In de online context
75 75 75 76 77 79 80 81 82 82 84 85 85 88 90 9° 92 93 93 94 95 96 96 98 99 99 100 100
§ 2.
Het plaatsen van materialen op een website A. Foto's 1. Verschillende lagen 2. Uitzonderingen op de toestemmingsvereiste 3. Rechtspraak B. Tekeningen en logo's C. Tekst D. Lay-out en opmaaktaal van de website
100 101 101 102 103 105 106 108
INHOUDSTAFEL
V
§ 3.
Werken onder open content- en open sourcelicenties A. Allemaal openbaar domein? B. "Copyright free" C. Open content D. Copyleft E. Creative Commons
110 110 no no in m
§ 4.
Technological protection measures (TPM) en digital rights management (DRM) A. Problematiek B. Technological Protection Measures (TPM) C. Digital Rights Management (DRM) D. Beleid
113 113 114 114 115
§ 5.
User-generated content (UGC) A. Begrip B. Adaptaties C. De internetgebruiker als auteur D. De website-eigenaar E. De minderjarige internetgebruiker F. Aansprakelijkheid G. Conclusie
116 116 116 117 118 118 119 121
§ 6.
Hyperlinks A. Begrip B. Rechtmatigheid van de hyperlink C. Rechtmatigheid van de pointer D. Online news services E. Hyperlinks naar onrechtmatige content
121 121 122 124 124 126
Hoofdstuk III.
Aandachtspunten bij het contracteren
Afdeling 1.
Nazicht en onderhandelen van 1CT-contracten
130 130
Kristof DE VULDER § 1.
Voorbereiding van het ICT-project
130
§ 2.
Scope en het wijzigingsmechanisme
132
§ 3.
Prijs en betalingsmodaliteiten
133
§ 4.
SLA en de gevolgen van het niet-behalen ervan
134
§ 5.
Wederzijdse verplichtingen van de partijen
135
§ 6.
Intellectuele eigendomsrechten
136
§ 7.
Aansprakelijkheid van beide partijen
138
§ 8.
Gestructureerde overlegmogelijkheden
139
§ 9.
"Boiler plate"-bepalingen
140
§ 10. Duur en exit
141
INHOUDSTAFEL
VII
2. Indirecte aansprakelijkheidsbeperkende clausules O. Wijziging van contracttermen P. Audit Q. Intellectuele Eigendomsrechten
190 193 194 195
Hoofdstuk IV.
Aandachtspunten bij het uitbaten
197
Afdeling 1.
Het online bestelproces
197
Elisabeth VERBRUGGE en Patrick VAN EECKE § 1.
Informatieverplichtingen A. Informatieverplichtingen onder het gemeen recht B. Voorafgaande informatieverplichtingen 1. Aanduiding van de prijs 2. Transparantie contractueel proces 3. Specifieke informatieverplichtingen t.a.v. de consument C. Bevestiging van informatie 1. Contractvoorwaarden 2. Bevestiging van specifieke informatie t.a.v. de consument
197 197 198 198 199 199 200 200 201
§ 2.
Bevestiging bestelling A. Bevestiging door de klant: correctie invoerfouten B. Bevestiging door de handelaar: ontvangstbewijs
201 202 202
§ 3.
Bedenktermijn voor de consument
203
Afdeling 2.
De elektronische overeenkomst
204
Patrick VAN EECKE en Elisabeth VERBRUGGE § 1.
Totstandkoming en geldigheidsvereisten A. Algemene geldigheidsvereisten 1. Bekwaamheid 2. Voorwerp en oorzaak 3. Wilsovereenstemming 4. Specifieke vormvereisten B. Functionele gelijkheid inzake vormvereisten 1. Principiële gelijkheid 2. Voorwaarden 3. Toepassingsgebied en uitzonderingen C. Besluit
204 204 205 207 207 208 209 209 210 2ir 212
§ 2.
Bewijs en tegenwerpelijkheid A. Algemene bewijsregels B. Bewijs in een elektronische omgeving 1. De elektronische onderhandse akte 2. Elektronische stukken zonder rechtsgeldige handtekening 3. Bewijsovereenkomst
212 212 213 213 216 220
§ 3.
Wijziging en bewaring A. Contractswijzigingen en versiecontrole
221 221
INHOUDSTAFEL
B. Bewaring elektronische overeenkomst Afdeling 3.
Elektronische facturatie
2iI 221
Julie DE BRUYN en Patrick VAN EECKE Begrip
11?
Europese wetgeving
22
4
Belgische wetgeving
i2
5
§ 4.
Voor- en nadelen van elektronische facturatie
22
7
§ 5.
Omgaan met elektronische facturen A. Bewaring van elektronische facturen B. Inscannen van papieren facturen C. Grensoverschrijdende facturatie
2i
§ 1. § 2. § 3.
9 9 2 3° z 1 i 22
2
3Z
Wetgeving inzake verwerking van persoonsgegevens
2
3*
Enkele basisbegrippen A. Persoonsgegevens en gevoelige gegevens 1. Persoonsgegevens B. Gevoelige gegevens C. Verantwoordelijke voor de verwerking en verwerker 1. Wettelijk onderscheidingscriterium 2. Verduidelijking criteria door Groep 29 3. Enkele voorbeelden 4. Belang van het onderscheid 5. Groepsstructuren
2
Afdeling 4.
Verwerking van persoonsgegevens
Elisabeth VERBRUGGE § 1. § 2.
§ 3.
§ 4.
§ 5.
34 34 2 34 Z 37 i 3" 2 3* a 3* 2 39 2 4° 2 4° 2
2
Toepasselijkheid van de Wet Verwerking Persoonsgegevens A. Ratione materiae B. Ratione loei 1. Toepasselijkheid van het Belgische recht in het algemeen 2. Toepasselijkheid van het Belgische recht inzake beveiligingsmaatregelen
4° 4° 2 J 4 i I 4
Materiële voorwaarden voor verwerking van persoonsgegevens A. De kwaliteit van de verwerking 1. Verwerking voor specifieke gerechtvaardigde doeleinden 2. Verwerking van relevante gegevens 3. Bewaartermijn B. De toelaatbaarheid van de verwerking
2
Beveiliging van de gegevensverwerking A. Technische en organisatorische maatregelen B. Verwerkingsovereenkomst
2
2
44
44 45 2 45 2 45 246 2-4^
2
M9 49 25°
2
INHOUDSTAFEL
IX
§ 6.
De rechten van de betrokkenen A. Recht op informatie B. Recht op toegang en mededeling C. Recht op verbetering en verwijdering D. Recht op verzet
250 250 252 253 253
§ 7.
Grensoverschrijdende doorgifte van persoonsgegevens A. "Doorgifte" van persoonsgegevens B. Passend beschermingsniveau C. Waarborgen voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer . . . 1. Modelovereenkomsten 2. Binding Corporate Rules (BCR) D. Uitzonderingen
254 254 255 257 257 258 259
§ 8.
Aangifte bij de CBPL
260
Hoofdstuk V.
Aandachtspunten bij online reclame
262
Afdeling 1.
Regels bij online reclame
262
Maarten TRUYENS § 1.
Soorten online reclame
262
§ 2.
Toepasselijke wetgeving
263
§ 3.
Bepalingen in de Wet Elektronische Handel A. Definitie van reclame B. Herkenbaarheid C. Transparantie
264 264 265 266
§ 4.
Bepalingen in de Wet Marktpraktijken en Consumentenbescherming . . . A. Definitie B. Overzicht van verplichtingen
267 267 267
§ 5.
Bepalingen in de Wetgeving Verwerking Persoonsgegevens A. Toepassingsgebied B. Definitie van direct marketing C. Vereisten 1. Wettelijke grond 2. Andere vereisten
269 269 269 270 270 272
Afdeling 2.
Ongevraagde reclame via elektronische post {'spant')
274
Maarten TRUYENS § 1.
Toepasselijke wetgeving
274
§ 2.
Internationaal toepassingsgebied van de Belgische regels
275
§ 3.
Materieel toepassingsgebied A. Opt-in B. Opt-out C. Verplichtingen onder de Wet Verwerking Persoonsgegevens D. Uitzonderingen
277 280 283 283 284
INHOUDSTAFEL
X
1. Eerste uitzondering: bestaande klanten 2. Tweede uitzondering: rechtspersonen E. Email harvesting Afdeling 3.
Enkele bijzondere vormen van online reclame
l8
4 ^
l86 28
7
Maarten TRUYENS S 1.
Virale marketing A. Begripsomschrijving B. Toepasselijke regels C. Rechtspraak
l88 l88 x
°° 9
l8
Tell-a-friend
l8
Indirecte en verborgen reclame
2
§ 4.
Metatags
2
5 5.
Gesponsorde links op zoekmachines
2
§ 6.
Behavioural advertising
2
97
S 2. § 3.
9
9* 92 93
Hoofdstuk VI.
Fiscale aandachtspunten
2
98
Afdeling 1.
Elektronische handel en BTW
2
98
Jeroen GOBBIN § 1.
Inleiding
2
§ 2.
Onrechtstreekse elektronische handel A. Algemeen B. Verkoop op afstand
300 300 301
§ 3.
Rechtstreekse elektronische handel A. Inleiding B. Historiek C. Toepassingsgebied "langs elektronische weg verrichte diensten" . . • • D. Regeling van toepassing tot en met 31 december 2014 E. Regeling van toepassing vanaf 1 januari 2015 F. BTW-tarief G. Bijzondere regeling voor de voldoening van de BTW (via het zogenaamde "eenloketsysteem") H. Bijkomende administratieve formaliteiten ingevolge de invoering van de VAT package
3°4 3°4 3°4 3°5 3°9 310 310
Afdeling 2.
Belasting en elektronische handel
98
311 312 3r4
Robert NEYT en Mare DE MUNTER S 1.
Inleiding
314
S 2.
Afwezigheid van bijzondere regels
315
§ 3.
De eerste vragen
317
INHOUDSTAFEL
§ 4.
§ 5.
§ 6.
§ 7.
XI
Algemene beginselen inzake verdeling van belastingbevoegdheid in het internationale fiscale recht A. Nationaal fiscaal recht B. Dubbelbelastingverdragen
317 317 318
Verdeling van belastingbevoegdheid inzake ondernemingswinst in het internationale fiscale recht A. Over vaste inrichting en zelfstandigheidsfictie B. Definitie van een vaste inrichting C. Constitutieve bestanddelen van een vaste inrichting 1. Materiële vaste inrichting 2. Personele vaste inrichting
3 20 3 20 322 323 323 325
Toepassing op elektronische handel A. Website B. Servers 1. Wanneer kan men over een server "beschikken"? 2. Wanneer is een server vast? 3. Het voeren van de bedrijfsactiviteit ("business") door de server: de combinatie website en server 4. Internet Service Providers
325 326 327 327 329
Conclusie
335
330
Hoofdstuk VII. Geschillen rond elektronische handel
337
Afdeling 1.
337
Toepasselijk recht en territoriale bevoegdheid
Geert VAN CALSTER § 1.
Inleiding
337
§ 2.
Rechterlijke bevoegdheid A. Relevante regels krachtens het EU-recht B. Complicaties in een e-commerce-conrext?
339 339 343
§ 3.
Toepasselijk recht: Overeenkomsten A. Relevante regels krachtens het EU-recht B. Complicaties in een e-commerce-context?
350 350 352
§ 4.
Toepasselijk recht: Onrechtmatige daad A. Relevante regels krachtens het EU-recht B. Complicaties in een e-commerce-context?
356 356 359
§ 5.
Conclusie
360
Afdeling 2.
Aansprakelijkheid van dienstverleners
360
Pieter GUNST en Patrick VAN EECKE § 1.
Inleiding
360
§ 2.
Aansprakelijkheid voor drukpersmisdrijven
361
§ 3.
Het uitzonderingsregime voor bepaalde onlinediensten
363
INHOUDSTAFEL
A. B. C. D. § 4.
§ 5.
Achtergrond Het begrip "dienst van de informatiemaatschappij" Drie specifieke aansprakelijkheidsregimes voor onlinediensten Gemeenschappelijke kenmerken
' ' 3é4 365 368
Het aansprakelijkheidsregime voor host-diensten A. Opslag van informatie B. Niet onder gezag of toezicht dienstverlener C. Geen kennis van de informatie D. Prompte verwijdering of blokkering van informatie
37° 37° 372 373 375
E. Verhouding met wetsbepalingen aangaande intellectuele eigendom . .
377
Het gemeenrechtelijk aansprakelijkheidsregime A. Algemeen B. Principes en toepassingsgevallen C. Uitsluiten van aansprakelijkheid
37° 37° 379 3" 1
Afdeling 3.
Online geschillenbeslechting
38z
Kris WAGNER § 1.
Inleiding - wat is ODR?
383
§ 2.
Waarom ODR?
38é
§ 3.
E-commerce staat of valt met vertrouwen
388
§ 4.
E-commerce en het traditionele juridische normenkader
389
§5.
De voornaamste juridische instrumenten ter aanduiding van de bevoegde rechtbank en het toepasselijk recht
39°
S 6.
Toekomst van online dispute resolution
393
§ 7.
Voor- en nadelen van procederen voor de rechtbank tegenover de verschillende verschijningsvormen van ADR en ODR Besluit
394 4°°
S 8.
Hoofdstuk Vul. Modelcontracten en Checklist
402
1.
Checklist U-contracten
402
2.
Website Hosting overeenkomst
4°4
3.
Algemene voorwaarden webshop
412
4.
Privacyverklaring
414
5.
Disclaimer
417
Hoofdstuk EX.
Bibliografie
42-°
Over de auteurs
42.7
LARCIER
